Program Ochrony Przyrody Torzym_17_04_07 - Państwowe ...

10
nastąpiło zredukowanie Ziemi Lubuskiej do roli stanicy pogranicznej. Dopiero za czasów Bolesława
Krzywoustego i jego ekspansji na północ i na zachód Odry, Ziemia Lubuska przeŜyła czas
świetności, a śmierć Krzywoustego był zarazem jej kresem. W okresie rozbicia dzielnicowego
punktem centralnym łączącym trzy regiony (Pomorze Zachodnie, Wielkopolska i Śląsk )
odpowiedzialne za utrzymanie dawnych granic państwa piastowskiego była Ziemia Lubuska,
traktowana przez nie jako uzupełnienie systemu obronnego swoich zachodnich granic. Na zachodzie
Odry w XII i XIII w. rosła w siłę marchia brandenburska. Ziemia Lubuska znajdowała się wówczas
pod władzą ksiąŜąt śląskich. Jednak śmierć wrocławskiego księcia Henryka PoboŜnego na polach
Legnicy w czasie najazdu tatarskiego w 1241 r. zachwiała potęgą dzielnicy śląskiej, która miała być
spoiwem odrodzonego królestwa polskiego. Wynikająca z tego słabość polityczna spowodowała, Ŝe
w 1249 Ziemia Lubuska mocą decyzji ksiąŜąt śląskich przeszła pod panowanie Brandenburgii.
Opanowanie przez margrabiów brandenburskich Ziemi Lubuskiej spowodowało przesunięcia
terytorialne na granicy wschodniej i północno-wschodniej. W 1250-1300 rozszerzeniu uległa Nowa
Marchia ciągnąca się północnym brzegiem Warty i Noteci o ziemię torzyńską. Ziemia Lubuska
właściwa, połoŜona na zachodnim brzegu Odry została wcielona do Marchii Środkowej. Politycznie
wszystkie te terytoria stanowiły jedną całość, rządzone sprawną ręką margrabiów brandenburskich,
najpierw Askańczyków, a później Hohenzollernów. Ostatni margrabia brandenburski z rodu
Askańczyków, Waldemar do roku 1319 przyłączył do Marchii Brandenburskiej Zbąszyń,
Międzyrzecz, Krosno nad Odrą, Lubrzę, Świebodzin, Sulechów. Władysław Łokietek po śmierci
Waldemara zajął i włączył do Wielkopolski Międzyrzecz, Zbąszyń i Babimost. W latach 1365-1368
Kazimierz Wielki, król Polski odłączył powiat wschowski od Śląska i przyłączył do Wielkopolski,
wcześniej do niej przyłączył Santok i Drezdenko. Pod koniec XIV wieku nasiliła się ekspansja
Brandenburgii na tereny na wschód od Odry, która zaowocowała wchłonięciem powiatów
krośnieńskiego i sulechowskiego w 1538 r. w skład Brandenburgii Hohenzollernów.
Przez Ziemię Lubuską przebiegały trakty handlowe z zachodu na wschód oraz z południa na
północ. Był to istotny czynnik rozwoju gospodarczego miast ówczesnej Ziemi Lubuskiej. Wojna
trzydziestoletnia ( 1618-1638 ) zrujnowała miasta lubuskie. Miasta i wsie były wyludnione i
zniszczone. Ratunkiem były dostawy Ŝywności z Prus KsiąŜęcych przez Wielkiego Elektora
Fryderyka Wilhelma.
Wydarzeniem, który spowodował szybki rozwój Ziemi Lubuskiej było przejęcie Śląska przez
Fryderyka II od Habsburgów w wyniku wojen śląskich w 1741 r. Po drugim rozbiorze Polski w 1793
Prusy opanowały pas graniczny od Wschowy poprzez Kargowę ( opór oddziałów polskich
dowodzonych przez kpt. Więckowskiego ) Babimost, Międzyrzecz i Skwierzynę. Rozwój
gospodarczy Ziemi Lubuskiej uległ zahamowaniu w skutek rozwoju komunikacji kolejowej. Straciła
ona swoje znaczenie jako punkt wymiany handlowej pomiędzy Wschodem i Zachodem i zeszła do roli
prowincji pruskiej. Znaczenia tego nie odzyskała równieŜ po 1918 r, gdy punkt cięŜkości
gospodarczej przesunął się na Śląsk.
Druga wojna światowa zmieniła przynaleŜność państwową Ziemi Lubuskiej, przywracając ją
ponownie do państwa polskiego. Zniszczenia związane z walkami m.in. zniszczone miasta Gubin,,
Kostrzyn, Torzym spotęgowane zostały dewastacją i grabieŜą wojsk sowieckich, traktujące te tereny
jako zdobycz wojenną. Nowi osadnicy z centralnej i wschodniej Polski oraz repatrianci zza Buga,
rozpoczęli nową historię Ziemi Lubuskiej.
2. Rys historyczny okolic Torzymia i Nadleśnictwa Torzym.
Torzym rozwinął się ze starej osady słowiańskiej przy szlaku handlowym wiodącym z Poznania do
Lubusza. Po rozbiciu dzielnicowym Polski w 1138 r., wraz z całą Ziemią Lubuską, Torzym pozostał
we władaniu ksiąŜąt Śląskich. Najstarszy zachowany dokument dotyczący Torzymia pochodzi z 1375
r., w którym Torzym wymieniany jest jako oppidium, czyli miejscowość z niepełnymi prawami
miejskimi, które uzyskał 400 lat później. Niemiecka nazwa Torzymia - Sternberg wzięła swój
początek od nazwiska dawnego właściciela arcybiskupa magdeburskiego, Konrada von Sternberga.
JednakŜe nazwa Sternberg pojawia się w jeszcze wcześniejszych dokumentach. Jeden z nich pochodzi
z 1300 r i mówi o posiadłości rodziny von Strele w miejscowości "Chorith circa Sternenberge"
(Koryta koło Sternbergu). Z kolei w dokumencie z 1313 roku zachowała się wzmianka o grodzie
Sternberg i przynaleŜącym do niego okręgu. Przekaz ten świadczy o tym, iŜ Torzym juŜ w XIV w. był
grodem. Dlaczego nazwę Ziemi Torzymskiej wywodzi się od nazwy miasta, nie zostało jednak do tej
pory wyjaśnione. Prawa miejskie Torzymia potwierdzają równieŜ zapisy z 1375 r. JednakŜe w 1450 r.,