Azerbejdżan â przewodnik dla przedsiÄbiorców
Azerbejdżan â przewodnik dla przedsiÄbiorców
Azerbejdżan â przewodnik dla przedsiÄbiorców
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AZERBEJDŻAN<br />
<strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców<br />
Wydanie piąte rozszerzone<br />
Warszawa, czerwiec 2006
Przewodnik opracowany pod patronatem Ministerstwa Gospodarki przez Biuro Promocji<br />
Inwestycji i Technologii Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego.<br />
Wszelkie przedstawione w niniejszej publikacji określenia i sądy w żaden sposób nie odzwiercie<strong>dla</strong>ją<br />
opinii Sekretariatu UNIDO na temat statusu prawnego, terytorium, miasta,<br />
obszaru, rządu lub granic danego kraju. Wymienianie nazw firm i produktów nie oznacza,<br />
że są one popierane przez UNIDO.<br />
Wydawca:<br />
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości<br />
ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa<br />
tel.: (48 22) 432 80 80, fax: (48 22) 432 86 20<br />
e-mail: biuro@parp.gov.pl<br />
www.parp.gov.pl<br />
Opracowanie i redakcja:<br />
Alina Naruniec, Ewa Fischer<br />
Współpraca:<br />
Aneta Matysek<br />
Konsultacja naukowa:<br />
prof. dr hab. Kazimierz Starzyk<br />
© Copyrights by UNIDO ITPO Warszawa 2006<br />
ISBN 83-60009-29-5<br />
Wydanie V<br />
Nakład 1000 egz.<br />
Przygotowanie do druku, druk i oprawa:<br />
Marlex Sp. z o.o.
PRZEDMOWA<br />
„AZERBEJDŻAN – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców” jest kolejną pozycją nowego cyklu wydawniczego<br />
warszawskiego Biura UNIDO, realizowanego z myślą o przedsiębiorcach zainteresowanych<br />
rozwijaniem handlu i współpracy przemysłowej z wybranymi krajami Europy<br />
Środkowo-Wschodniej i Wspólnoty Niepodległych Państw.<br />
Niniejsza seria obejmuje w 2006 roku już 11 <strong>przewodnik</strong>ów, w tym siedem wznawianych<br />
po raz czwarty, piąty lub szósty. Konsekwencja z jaką realizowana jest ta inicjatywa wynika<br />
m. in. z koncentracji działalności warszawskiego Biura UNIDO na wspieraniu współpracy<br />
polskich przedsiębiorstw z partnerami na wybranych rynkach Europy Środkowej, Wschodniej<br />
oraz Azji Centralnej. Istotnym krokiem w tym kierunku jest dostarczenie wszystkim<br />
zainteresowanym obszernych informacji na temat warunków działania w poszczególnych<br />
krajach, potencjalnie obiecujących pod względem handlowym i kooperacyjnym, ale z różnych<br />
powodów ciągle jeszcze trudno dostępnych <strong>dla</strong> polskich firm lub wręcz przez nie niezauważanych.<br />
Obecne, piąte już wydanie <strong>przewodnik</strong>a o Azerbejdżanie, zostało wzbogacone o szereg<br />
nowych informacji oraz zaktualizowane, w miarę osiągalności wiarygodnych danych, udostępnianych<br />
przez azerskie agencje rządowe oraz wyspecjalizowane organizacje międzynarodowe.<br />
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na bogatą bibliografię, którą posłużyli się<br />
autorzy.<br />
Istotną cechą tej pozycji jest także to, iż pokazuje ona sprawy związane z bezpośrednim,<br />
praktycznym funkcjonowaniem przedsiębiorstw w Azerbejdżanie na szerszym makroekonomicznym<br />
tle. Sprawia to, iż polscy eksporterzy rozważający możliwości wprowadzenia na ten<br />
rynek swoich towarów bądź kooperacyjno-inwestycyjnego zaangażowania się w tym kraju,<br />
mają do swej dyspozycji szersze spektrum informacji, pozwalających na lepsze zrozumienie<br />
zasad funkcjonowania azerskiej administracji i gospodarki. Tym samym, średnie i mniejsze<br />
polskie firmy mające aspiracje „zaistnienia w Azerbejdżanie” w tej czy innej korzystnej formie,<br />
mogą łatwiej określić swoje zamiary i wpisać je w strategię konkretnego działania.<br />
Tak jak poprzednie publikacje, również i ta opiera się na sprawdzonym wzorze <strong>przewodnik</strong>a<br />
„How to do business in Poland”, wydawanego od wielu lat przez warszawskie Biuro UNI-<br />
DO w kilku wersjach językowych, z których na uwagę „wschodnich” partnerów zasługuje<br />
zwłaszcza edycja rosyjskojęzyczna, prezentująca Polskę jako kraj zainteresowany rozwijaniem<br />
współpracy gospodarczej i przyjazny <strong>dla</strong> zagranicznych partnerów.
Jak już wyżej wspomniano, <strong>przewodnik</strong> o Azerbejdżanie wprowadza czytelników w zagadnienia<br />
związane z działalnością podmiotów gospodarczych w tym kraju na tle sytuacji<br />
makroekonomicznej. Jednocześnie książka ta zawiera informacje odnoszące się do praktycznych,<br />
prawnych i finansowych aspektów dwustronnej współpracy gospodarczej, którą<br />
mogłyby intensywniej prowadzić polskie i azerskie przedsiębiorstwa. To im właśnie mają<br />
służyć listy adresowe jednostek pierwszego kontaktu: organizacji, firm urzędów, komitetów<br />
i instytucji, które mogą okazać się niezbędne jako źródła informacji i punkt odniesienia <strong>dla</strong><br />
bardziej zaawansowanych działań.<br />
Publikacja ta może zatem być pomocna <strong>dla</strong> ludzi biznesu przygotowujących się dopiero<br />
do nawiązania bezpośrednich kontaktów gospodarczych z Azerbejdżanem lub mających<br />
już pierwsze doświadczenia. Jako źródło wiedzy na temat poszczególnych sektorów gospodarki,<br />
przekształceń strukturalnych w ciągu ostatnich dziesięciu lat, warunków inwestowania<br />
i prowadzenia działalności gospodarczej, systemu finansowego i podatkowego, książka<br />
ta może zainteresować również naukowców, studentów i polityków.<br />
Z uwagi na to, że tytuł „<strong>przewodnik</strong>” w jakiś sposób zobowiązuje, autorzy włączyli do tej pozycji<br />
także rozdział opisujący skrótowo warunki podróżowania, mieszkania oraz rekreacji<br />
i wypoczynku na tle kulturowej i turystycznej panoramy tego interesującego kraju.<br />
W przypadku tego rodzaju opracowań trudną sprawą jest pozyskanie odpowiednich informacji<br />
pochodzących z rzetelnych źródeł. Wobec niedostatku polskich publikacji dotyczących<br />
Azerbejdżanu, w szerokim zakresie korzystano z zagranicznych informacji osiągalnych m.in.<br />
na stronach internetowych.<br />
Oprócz materiałów powszechnie dostępnych, opierano się także na informacjach otrzymanych<br />
dzięki przychylności i pomocy polskich placówek dyplomatycznych i handlowych,<br />
instytucji naukowych, organizacji międzynarodowych oraz wielu osób. Dużą pomoc w uzyskaniu<br />
danych statystycznych okazała nam pani M. Gardashchanova z Państwowego Komitetu<br />
Statystycznego Azerbejdżanu.<br />
Wdzięczne za okazaną pomoc, Biuro UNIDO w Warszawie wyraża podziękowanie pracownikom<br />
Departamentu Międzynarodowej Współpracy Dwustronnej Ministerstwa Gospodarki<br />
oraz Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych KUKE SA.<br />
Szereg cennych informacji, danych liczbowych, komentarzy i tekstów odnoszących się do zjawisk<br />
gospodarczych występujących w Azerbejdżanie zawdzięczamy także zajmującym się<br />
tymi zagadnieniami specjalistom z Zakładu Międzynarodowej Współpracy Produkcyjnej Szkoły<br />
Głównej Handlowej w Warszawie, kierowanego przez prof. dr hab. Kazimierza Starzyka.
Pozytywne znaczenie <strong>dla</strong> informacyjnej użyteczności tego <strong>przewodnik</strong>a miała również nasza<br />
współpraca z panem dr Mariuszem Maszkiewiczem, specjalizującym się od lat w zagadnieniach<br />
związanych ze „wschodzącymi rynkami” wschodnimi, prowadzącego profesjonalne<br />
doradztwo <strong>dla</strong> polskich i zagranicznych firm.<br />
Kończąc już niniejsze słowo wstępne pragniemy zwrócić uwagę Czytelników na cenną, naszym<br />
zdaniem, możliwość skorzystania z tego <strong>przewodnik</strong>a w internecie, gdzie został zamieszczony<br />
w witrynie warszawskiego Biura UNIDO (www.unido.pl), jako jeden z tomów<br />
obejmującej już kilkanaście tytułów biblioteki elektronicznej <strong>dla</strong> przedsiębiorców.<br />
Wspomniana strona zawiera także regularnie zamieszczane informacje na temat seminariów<br />
promocyjnych dotyczących poszczególnych „rynków wschodnich”, poświęcanych im<br />
konferencji gospodarczych, szkoleń służących podnoszeniu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw<br />
oraz możliwości nieodpłatnej promocji ich własnych ofert eksportowych, kooperacyjnych<br />
i technologicznych w mającym światowy zasięg portalu „UNIDO Exchange”.<br />
Seria <strong>przewodnik</strong>ów o „wschodzących rynkach wschodnich” obejmowała w ostatnich latach<br />
następujące tytuły, wydawane każdego roku przez warszawskie Biuro UNIDO w postaci<br />
elektronicznej bądź książkowej:<br />
„Azerbejdżan – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 5 wydań<br />
„Białoruś – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 6 wydań<br />
„Bułgaria – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 5 wydań<br />
„Kazachstan – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 5 wydań<br />
„Kirgistan – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 1 wydanie<br />
„Łotwa – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców”<br />
– 3 wydania<br />
„Litwa – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców”<br />
– 3 wydania<br />
„Mołdowa – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 4 wydania<br />
„Rosja – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców”<br />
– 4 wydania<br />
„Ukraina – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 6 wydań<br />
„Uzbekistan – <strong>przewodnik</strong> <strong>dla</strong> przedsiębiorców” – 3 wydania<br />
Wszystkie wyżej wymienione pozycje są dostępne w wersji elektronicznej na stronie internetowej<br />
Biura UNIDO w Warszawie:<br />
www.unido.pl
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców<br />
<br />
SPIS TREŚCI<br />
PRZEDMOWA............................................................................................................................................. 3<br />
SPIS TABEL................................................................................................................................................10<br />
WYKRESY I MAPY...................................................................................................................................10<br />
I. INFORMACJE OGÓLNE...............................................................................................................11<br />
Położenie i klimat............................................................................................................................11<br />
Ludność i język................................................................................................................................14<br />
Zasoby naturalne i surowce energetyczne............................................................................15<br />
Ustrój polityczny.............................................................................................................................16<br />
Partie polityczne.............................................................................................................................17<br />
Islam w Azerbejdżanie .................................................................................................................18<br />
Podział administracyjny kraju....................................................................................................20<br />
Władze lokalne................................................................................................................................20<br />
Sądownictwo...................................................................................................................................21<br />
II. UWARUNKOWANIA GEOPOLITYCZNE................................................................................23<br />
Region Kaukazu Południowego (Zakaukazie)......................................................................23<br />
Azerbejdżan na arenie międzynarodowej.............................................................................24<br />
Górski Karabach..............................................................................................................................26<br />
Kwestia Morza Kaspijskiego........................................................................................................28<br />
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych..........................................................29<br />
III. GOSPODARKA................................................................................................................................31<br />
Informacje ogólne..........................................................................................................................31<br />
Rynek pracy oraz wynagrodzenia.............................................................................................33<br />
Sektor ropy naftowej i gazu ziemnego...................................................................................34<br />
Energetyka........................................................................................................................................40<br />
Rolnictwo...........................................................................................................................................41<br />
Przemysł spożywczy......................................................................................................................43<br />
Telekomunikacja.............................................................................................................................43<br />
Transport............................................................................................................................................44<br />
Ochrona środowiska......................................................................................................................46<br />
Turystyka............................................................................................................................................49<br />
IV. PRZEKSZTAŁCENIA WŁASNOŚCIOWE.................................................................................50<br />
Informacje ogólne..........................................................................................................................50<br />
Metody prywatyzacji.....................................................................................................................51
SPIS TREŚCI<br />
V. FINANSE............................................................................................................................................53<br />
Budżet.................................................................................................................................................53<br />
Wymienialność waluty..................................................................................................................55<br />
Finansowa pomoc międzynarodowa......................................................................................58<br />
Sektor bankowy..............................................................................................................................60<br />
Narodowy Bank Azerbejdżanu..................................................................................................63<br />
Rynki kapitałowe.............................................................................................................................63<br />
Ubezpieczenia..................................................................................................................................64<br />
System ochrony socjalnej............................................................................................................64<br />
VI. SYSTEM PODATKOWY................................................................................................................67<br />
Podatek dochodowy od podmiotów prawnych.................................................................68<br />
Podatek dochodowy od osób fizycznych..............................................................................69<br />
Podatek VAT......................................................................................................................................70<br />
Podatki za eksploatację zasobów naturalnych....................................................................70<br />
Akcyza.................................................................................................................................................70<br />
Podatek drogowy...........................................................................................................................71<br />
Podatek od majątku.......................................................................................................................71<br />
Podatek od gruntów......................................................................................................................71<br />
Składki na fundusz ubezpieczeń społecznych i zatrudnienia........................................71<br />
VII. OCHRONA WŁASNOŚCI.............................................................................................................73<br />
Własność ziemi................................................................................................................................73<br />
Ochrona własności intelektualnej............................................................................................75<br />
VIII. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.........................................................77<br />
System prawny................................................................................................................................77<br />
Tworzenie i funkcjonowanie przedsiębiorstw.....................................................................78<br />
Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej................................................78<br />
Spółki z udziałem kapitału zagranicznego............................................................................80<br />
Zakładanie filii lub przedstawicielstwa zagranicznej firmy.............................................80<br />
Otwieranie rachunku bankowego............................................................................................82<br />
Zatrudnianie obcokrajowców....................................................................................................82<br />
IX. INWESTYCJE ZAGRANICZNE...................................................................................................83<br />
Podstawy prawne inwestycji zagranicznych........................................................................83<br />
Formy inwestowania.....................................................................................................................84<br />
Umowy międzynarodowe...........................................................................................................85<br />
Wywłaszczenie i kompensaty.....................................................................................................86<br />
Transfer zysków...............................................................................................................................86<br />
Inwestycje zagraniczne w Azerbejdżanie..............................................................................86<br />
X. HANDEL ZAGRANICZNY............................................................................................................89<br />
Certyfikacja.......................................................................................................................................89<br />
Cła i polityka celna.........................................................................................................................89
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców<br />
<br />
Członkostwo w organizacjach wolnego handlu.................................................................93<br />
XI. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z POLSKĄ.......................................................................97<br />
Podstawy prawno-traktatowe....................................................................................................97<br />
Handel.................................................................................................................................................97<br />
Kalendarium azerbejdżańsko-polskich wizyt gospodarczych.....................................101<br />
Działalność Ministerstwa Gospodarki w promocji i wspieraniu eksportu...............102<br />
Oferta KUKE SA..............................................................................................................................103<br />
XII. MIESZKAĆ W AZERBEJDŻANIE............................................................................................109<br />
Przekraczanie granicy.................................................................................................................109<br />
Podróżowanie................................................................................................................................111<br />
Rekreacja i turystyka....................................................................................................................113<br />
Hotele................................................................................................................................................116<br />
Mieszkania.......................................................................................................................................117<br />
Bezpieczeństwo.............................................................................................................................117<br />
Praktyczne uwagi..........................................................................................................................118<br />
XIII. ZAŁĄCZNIKI..................................................................................................................................123<br />
XIV. BIBLIOGRAFIA.............................................................................................................................165
10 SPIS TABEL<br />
SPIS TABEL<br />
Liczba ludności w Azerbejdżanie w latach 1993-2005...............................................................14<br />
PKB w Azerbejdżanie w latach 1995-2005 według własności.................................................52<br />
Wpływy, wydatki oraz saldo budżetu państwa w latach 2000-2005 ...................................55<br />
Kursy wybranych walut na dzień 18 maja 2006............................................................................58<br />
WYKRESY I MAPY<br />
Mapa poglądowa Azerbejdżanu........................................................................................................11<br />
PKB Azerbejdżanu w latach 1995-2005...........................................................................................31<br />
Porównanie dynamiki PKB Azerbejdżanu w latach 1993-2005 z innymi krajami.............32<br />
Struktura PKB Azerbejdżanu w 2005 roku......................................................................................33<br />
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w latach 1995-2005...................................................33<br />
Produkcja i konsumpcja ropy naftowej w latach 1992-2005...................................................35<br />
Drogi transportu eksportowanej ropy naftowej..........................................................................37<br />
Eksport ropy i produktów naftowych w latach 2003-2005.......................................................38<br />
Schemat sieci połączeń transportowych w Azerbejdżanie......................................................45<br />
Wpływy z prywatyzacji w latach 1997-2005..................................................................................52<br />
Struktura skonsolidowanego budżetu państwa..........................................................................53<br />
Stan rezerw walutowych w latach 1995-2005...............................................................................62<br />
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Azerbejdżanie w latach 1995-2005...................87<br />
Podział administracyjny na okręgi celne w Azerbejdżanie.......................................................91<br />
Obroty handlowe Azerbejdżanu w latach 1995-2005................................................................93<br />
Udział krajów WNP w obrotach handlowych Azerbejdżanu...................................................94<br />
Najwięksi partnerzy handlowi Azerbejdżanu w 2005 roku......................................................95<br />
Obroty handlowe z Polską w latach 2000-2005............................................................................98
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 11<br />
I. INFORMACJE OGÓLNE<br />
Położenie i klimat<br />
Azerbejdżan położony jest w Azji Zachodniej, we wschodniej części Kaukazu Południowego<br />
(Zakaukazia), na zachodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego. Zajmuje powierzchnię<br />
86,6 tys. km 2 i jest największą z trzech kaukaskich republik. Na północy graniczy z Federacją<br />
Rosyjską (284 km), na północnym zachodzie z Gruzją (322 km), na zachodzie z Armenią<br />
(787 km), zaś na południu z Iranem (611 km) oraz Turcją (9 km). Łączna długość<br />
granic wynosi 2013 km, zaś linii brzegowej Morza Kaspijskiego – 800 km.<br />
Mapa poglądowa Azerbejdżanu<br />
Źródło: Instytut Geodezji i Kartografii, Warszawa<br />
Połowę powierzchni Azerbejdżanu zajmują góry, 24,2% stanowią łąki i pastwiska,18,4%<br />
grunty orne, a 11% lasy. Do głównych łańcuchów górskich należą Wielki Kaukaz, Mały<br />
Kaukaz, Góry Tałyskie, Góry Karabachskie. Najwyższy szczyt to Bazar Diuzi (4466 m n.p.m.)<br />
w Wielkim Kaukazie. Pasma Wielkiego i Małego Kaukazu ciągną się na północy i południu<br />
kraju opadając stopniowo ku Morzu Kaspijskiemu. Centrum kraju zajmuje szeroka dolina
12 Informacje ogólne<br />
rzeki Kury, której wody w pobliżu miasta Mingeczaur spiętrzono w jezioro zaporowe o powierzchni<br />
620 km 2 . W swym dolnym biegu Kura przepływa przez miejscami zabagnioną<br />
nizinę, otoczoną stepami i pół-pustyniami, a następnie uchodzi do Morza Kaspijskiego.<br />
Wybrzeże Morza Kaspijskiego na północy jest niskie i wyrównane, na południu bardziej<br />
zróżnicowane, z zatokami: Apszerońską, Bakijską i Kyzyłagacz. Znaczna część nizin nadbrzeżnych<br />
leży w depresji, z najniższym punktem 28 m poniżej poziomu morza.<br />
W południowo-wschodniej części Azerbejdżanu rozciąga się urodzajna Nizina Lenkorańska<br />
oraz północne pasma Gór Tałyskich. Na północ od ujścia Kury leży Półwysep Apszeroński.<br />
Klimat Azerbejdżanu jest bardzo zróżnicowany. Wpływa na to ukształtowanie terenu<br />
i odległość od Morza Kaspijskiego. Występuje tam aż 9 stref klimatycznych spośród<br />
13 istniejących na świecie. Pasma Wielkiego Kaukazu służą jako naturalna bariera uniemożliwiająca<br />
masom zimnego powietrza napływ na terytorium Azerbejdżanu z zachodu.<br />
Z kolei góry Małego Kaukazu stanowią barierę <strong>dla</strong> mas gorącego, tropikalnego powietrza<br />
z południa, co sprawia, że klimat kraju pozostaje ciepły i łagodny. Wilgotność powietrza<br />
spowodowana jest bliskością Morza Kaspijskiego, które łagodzi wpływ suchych<br />
i ciepłych wiatrów wiejących z pustynnych obszarów Azji Centralnej.<br />
W zależności od wysokości terenu i odległości od Morza Kaspijskiego wyróżnia się kilka<br />
głównych stref klimatycznych, między innymi suchą subtropikalną, wilgotną subtropikalną,<br />
umiarkowaną i chłodną. Klimat suchy charakterystyczny jest <strong>dla</strong> terenów nizinnych<br />
(doliny rzek Kury i Araks) i Półwyspu Apszerońskiego. Typowe <strong>dla</strong> tej strefy klimatycznej<br />
jest długie, gorące lato i łagodna zima z małą ilością opadów. Klimat wilgotny<br />
subtropikalny występuje głównie na terenie Gór Tałyskich oraz w górskich częściach Niziny<br />
Lenkorańskiej, podczas gdy umiarkowany dominuje na zalesionych zboczach Wielkiego<br />
i Małego Kaukazu. Charakterystyczne <strong>dla</strong> tego regionu są stosunkowo chłodne<br />
lata, mroźne zimy i obfite opady. Z kolei strefa klimatu chłodnego występuje w wyższych<br />
partiach Wielkiego i Małego Kaukazu. Tam zima jest mroźna, trwa kilka miesięcy, a opady<br />
śniegu są bardzo obfite.<br />
Mimo tak dużego zróżnicowania klimatycznego, w większości regionów Azerbejdżanu<br />
zimy są łagodne i długie, a lata gorące. Często występują susze. Średnia roczna temperatura<br />
powietrza w górach na wysokości 2000 m n.p.m. wynosi od -6°C do 14°C, na nizinach<br />
od 1°C do 27°C. Najwyższe temperatury sięgające latem 25-27°C występują w rejonie<br />
doliny rzeki Kury i Araks, na wybrzeżu Morza Kaspijskiego oraz na Nizinie Lenkorańskiej<br />
i Półwyspie Apszerońskim. Średnia temperatura w stolicy kraju Baku wynosi w styczniu<br />
-4°C, zaś w lipcu 26°C.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 13<br />
Czas trwania pór roku nie jest ściśle określony. Wiosna zaczyna się przeważnie na początku<br />
marca na nizinach i Półwyspie Apszerońskim. Najdłuższą porą roku jest lato, trwające<br />
od końca maja do połowy, a czasem nawet do końca października. Okres ten charakteryzują<br />
wysokie temperatury i susze. Jesień zaczyna się w październiku, wraz z ustąpieniem<br />
upałów. Jest ciepła i sucha, <strong>dla</strong>tego jest uważana za najpiękniejszą, tzw. „aksamitną” porę<br />
roku. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń. Średnia zimowa temperatura w nizinnych<br />
częściach kraju wynosi 0°C. Najcieplejsze miesiące to lipiec i sierpień. Średnia roczna<br />
temperatura wynosi w tym okresie (na nizinach) ponad 25°C.<br />
Rozkład opadów jest nierównomierny i zróżnicowany w zależności od regionu kraju.<br />
W dolinie Kury i Araks, na Półwyspie Apszerońskim i w Nachiczewańskiej Republice<br />
Autonomicznej średnia roczna suma opadów wynosi 200-400 mm. W górach Małego<br />
Kaukazu około 700-800 mm rocznie, a na terytorium Wielkiego Kaukazu wzrasta nawet<br />
do 1200-1300 mm rocznie. Najobfitsze opady występują w południowej części Gór Tałyskich,<br />
do 1700 mm rocznie. Sumy opadów uwarunkowane są też porami roku. Na wschodzie<br />
kraju okresem najbardziej obfitującym w opady jest jesień i zima, latem są one tam<br />
nieznaczne. Na zachodzie pada głównie wiosną i wczesnym latem.<br />
Azerbejdżan posiada dobrze rozwiniętą sieć rzeczną. Składa się ona z ponad 8 tysięcy<br />
rzek, których łączna długość wynosi 33 665 km. Rzeki Azerbejdżanu można podzielić<br />
na trzy główne grupy: rzeki zachodniego i centralnego Azerbejdżanu należące do dorzecza<br />
rzeki Kury oraz rzeki północno-wschodniego i południowo-wschodniego Azerbejdżanu<br />
wpadające bezpośrednio do Morza Kaspijskiego. Największą rzeką jest Kura,<br />
której wody przepływają przez obszar całego Kaukazu. Na terytorium Azerbejdżanu<br />
jej długość wynosi 900 km. Kura jest typową górską rzeką, jej wody niosą duże ilości<br />
materiału erozyjnego i piachu. Największymi jej dopływami są Araks oraz Samchorczaj,<br />
Akstafa i Giandżaczaj. Rzeki Azerbejdżanu (z wyjątkiem Kury) są krótkie i nieżeglowne.<br />
Wykorzystuje się je głównie do nawadniania oraz do celów energetycznych. Racjonalne<br />
wykorzystanie wód Kury umożliwia Mingeczaurski Stopień Wodny ze zbiornikiem o powierzchni<br />
620 km 2 . Do największych kanałów nawadniających zalicza się Kanał Górnokarachbaski,<br />
Samur-Apszeroński i Górnoszyrwański.<br />
Na terytorium Azerbejdżanu, przede wszystkim na Półwyspie Apszerońskim, zlokalizowanych<br />
jest około 250 różnej wielkości jezior, głównie pochodzenia polodowcowego.<br />
Gleby w Azerbejdżanie są zróżnicowane: na nizinach występują szaroziemy i półpustynne<br />
buroziemy, z widocznymi w wielu miejscach zasoleniami. Na Nizinie Lenkorańskiej<br />
dominują żółtoziemy. Na stokach gór znajdują się górskie gleby brązowe i brunatne, wyżej<br />
łąkowe górskie i rumowiska skalne.
14 Informacje ogólne<br />
Roślinność Azerbejdżanu ma charakter półpustynny i stepowy, w górach przeważają lasy<br />
liściaste (bukowo-grabowo-dębowe), które pokrywają 11% powierzchni kraju. W wyższych<br />
partiach dominują łąki typu alpejskiego, rozległe obszary nizin porośnięte są skąpą<br />
sucholubną roślinnością właściwą półpustyniom i suchym stepom (drobne krzewy<br />
i trawy). Znaczna część terenów nizinnych przeznaczona jest pod uprawę.<br />
Na obszarze Azerbejdżanu znajduje się 10 rezerwatów, do największych z nich należą<br />
Kyzyłgacki, Zakatkalski, Szyrwański i Akgiolski.<br />
Fauna Azerbejdżanu jest bardzo zróżnicowana. W leśnej strefie Wielkiego Kaukazu żyje<br />
jeleń kaukaski, sarna, dzik, kuna, wiewiórka i inne. Na Nizinie Lenkorańskiej i na stokach<br />
Gór Tałyskich można spotkać dzika, borsuka, szakala i kota leśnego. Uboższe nieco są wysokogórskie<br />
obszary Małego Kaukazu, gdzie żyje muflon, kozioł górski, niedźwiedź i ryś.<br />
Ludność i język<br />
Azerbejdżan zamieszkuje 8,4 mln osób. Średnia gęstość zaludnienia wynosi około<br />
96 osób na km 2 , najgęściej zaludniony jest Półwysep Apszeroński. Średni roczny<br />
przyrost ludności wynosi 0,66%, zaś średnia wieku mieszkańców 27,7 lat. Prawie 26%<br />
populacji Azerbejdżanu nie ukończyło 14 roku życia, 66% mieści się w przedziale<br />
15-64 lat, a ok. 8% ludności ma powyżej 65 lat. Średnia długość życia mężczyzn wynosi<br />
60 lat, a kobiet 68 lat. Wskaźnik analfabetyzmu wynosi 2,2%.<br />
Liczba ludności w Azerbejdżanie w latach 1993-2005 (w tysiącach)<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
7726,2 7799,8 7876,7 7953,4 8016,2 8081,0 8141,4 8202,5 8265,7 8350 8436<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
W miastach mieszka 51,5% ludności.<br />
W Azerbejdżanie zatrudnionych jest 3850 tys. osób, z czego 31% pracuje w rolnictwie<br />
i leśnictwie, 19% w handlu, 10% w szkolnictwie i kulturze, 7% w przemyśle, 5% w ochronie<br />
zdrowia i opiece socjalnej, 4,5% w transporcie i telekomunikacji, 4,2% w budownictwie,<br />
a 19,3% w pozostałych gałęziach gospodarki.<br />
Wskaźnik bezrobocia w roku 2005 wynosił 1,2%.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 15<br />
Społeczeństwo Azerbejdżanu jest niejednorodne pod względem etnicznym. Spośród<br />
ponad 8 milionów mieszkańców kraju 90,6% stanowią Azerowie, 1,8% – Rosjanie, zamieszkujący<br />
głównie większe miasta i ok. 1,5% Ormianie znajdujący się przede wszystkim<br />
w Górskim Karabachu. Ponadto w kraju tym żyją Lezgini (3%), Tałysze, Dagestańczycy,<br />
Awarowie Kaukascy i Tatarzy.<br />
Azerowie posługują się językiem należącym do tureckiej rodziny językowej, który<br />
od 1939 do 2000 roku zapisywany był cyrylicą .<br />
Wśród wyznań religijnych dominują muzułmanie – 93% (w tym szyici 75%, sunnici 25%).<br />
Wyznawcy prawosławia – rosyjskiej cerkwi autokefalicznej stanowią 2,5%, a wierni Kościoła<br />
Ormiańskiego – ormiańskiej cerkwi autokefalicznej – 2,3%.<br />
Językiem urzędowym jest azerski, którym posługuje się 90% ludności, w użyciu są także<br />
języki rosyjski, ormiański i turecki.<br />
Zasoby naturalne i surowce energetyczne<br />
Podstawową gałęzią gospodarki Azerbejdżanu jest wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej.<br />
Największe jej złoża znajdują się na Półwyspie Apszerońskim i w szelfie Morza<br />
Kaspijskiego. W ostatnich latach w coraz większym stopniu eksploatowany jest również<br />
gaz ziemny. Azerbejdżan posiada także bogate złoża rud żelaza, ałunitu, pirytu, molibdenu,<br />
arszeniku, kobaltu, cynku i miedzi. Znaczące pokłady rud żelaza znajdują się przede<br />
wszystkim w górach Małego Kaukazu, w rejonie Daszkesan (tu zlokalizowane są największe<br />
na świecie złoża ałunitu). W tym regionie odkryto również złoża złota szacowane<br />
na 100-150 ton.<br />
Na terytorium Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej wydobywa się sól kamienną,<br />
której złoża szacuje się na 2-2,5 miliarda ton.<br />
Terytorium Azerbejdżanu bogate jest również w materiały wykorzystywane w budownictwie<br />
takie jak marmur, żwir, piasek, wapno, glina ceglarska i tuf wulkaniczny. W rejonach<br />
Gjuzdeck, Daszkesan, Szakbulak, Naftalan i Dasz Salaky zlokalizowano około 300 miliardów<br />
ton kamienia budowlanego.<br />
<br />
Na mocy dekretu prezydenta, od 1 sierpnia 2002 roku we wszystkich urzędach państwowych,<br />
mediach i reklamie obowiązuje alfabet łaciński. Ustawę o zniesieniu cyrylicy i przywróceniu w Azerbejdżanie<br />
alfabetu łacińskiego uchwalono już w 1992 roku, nie była ona jednak egzekwowana. Zerwanie<br />
z cyrylicą miało być gestem świadczącym o otwarciu się kraju na Zachód.
16 Informacje ogólne<br />
Ponadto na terytorium Azerbejdżanu znajduje się ponad tysiąc źródeł termicznych i mineralnych.<br />
Do najbardziej znanych należą źródła Istisu, Turszsy, Badamli, Galalty, Szikburnu,<br />
Surakany. Wody źró<strong>dla</strong>ne lecznicze i stołowe mają najróżniejszy skład chemiczny. Z kilku<br />
ujęć pochodzą znane na świecie i cieszące się popularnością wody stołowe „Narzan”.<br />
Ustrój polityczny<br />
W roku 1920 proklamowano powstanie Azerbejdżańskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.<br />
W 1922 roku weszła ona w skład Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki<br />
Radzieckiej, do której należały też Armenia i Gruzja, a następnie zostały wraz z nią<br />
włączone w dniu 30 grudnia 1922 roku w skład ZSRR.<br />
W 1991 roku, po rozpadzie Związku Radzieckiego, przyjęto uchwałę o zmianie nazwy<br />
państwa na Republikę Azerbejdżańską. Po uchwaleniu w dniu 30 sierpnia 1991 roku deklaracji<br />
niepodległości Azerbejdżan stał się samodzielnym państwem, zaś w roku 1993<br />
przystąpił formalnie do Wspólnoty Niepodległych Państw.<br />
Zgodnie z konstytucją zaaprobowaną w referendum 12 listopada 1995 roku głową państwa<br />
jest prezydent wybierany na pięcioletnią kadencję w wyborach bezpośrednich,<br />
równych, wolnych i tajnych większością ⅔ głosów. Może on być wybrany ponownie tylko<br />
na drugą kadencję. Prezydentem Azerbejdżanu może zostać każdy obywatel, który<br />
ukończył 35 lat i zamieszkuje stale na terytorium kraju przez co najmniej 10 lat, nie był<br />
karany, posiada czynne prawo wyborcze oraz dyplom ukończenia studiów wyższych.<br />
Azerbejdżan jest republiką parlamentarną z silną władzą prezydencką (faktycznie rządzi<br />
wyłącznie prezydent). Konstytucja przyznaje prezydentowi szerokie uprawnienia w zakresie<br />
władzy ustawodawczej i wykonawczej. Wyznacza on termin wyborów do parlamentu,<br />
przedkłada budżet do zatwierdzenia przez parlament, we współpracy z władzą<br />
ustawodawczą mianuje i odwołuje premiera, ministrów, sędziów Sądu Najwyższego oraz<br />
dowódców sił zbrojnych i przedstawicieli korpusu dyplomatycznego, zawiera umowy<br />
i traktaty międzynarodowe i przedkłada je do ratyfikacji parlamentu, podpisuje dekrety<br />
o ratyfikacji umów międzynarodowych, powołuje gabinet rady ministrów. Jako głowa<br />
państwa prezydent reprezentuje kraj na zewnątrz, stoi na straży niepodległości i integralności<br />
terytorialnej kraju, gwarantuje wypełnianie zobowiązań wynikających z traktatów<br />
i umów międzynarodowych, w których Azerbejdżan jest stroną. Jest zwierzchnikiem sił<br />
zbrojnych, gwarantuje także niezawisłość władzy sądowniczej. Prezydent nie ma prawa<br />
rozwiązać parlamentu, ale przysługuje mu prawo veta w stosunku do jego ustaw.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 17<br />
W latach 1993-2003 prezydentem Azerbejdżanu był Gejdar Alijew, były przywódca partii<br />
komunistycznej. W wyborach prezydenckich, które odbyły się w październiku 2003 roku<br />
sukcesję po zmarłym ojcu przejął Ilham Alijew.<br />
Organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe<br />
(Milli Mejlis) – w skład którego wchodzi 125 deputowanych wybieranych na pięcioletnią kadencję<br />
w wyborach powszechnych, proporcjonalnych, równych, bezpośrednich, wolnych<br />
i tajnych (100 w okręgach jednomandatowych i 25 z ogólnokrajowych list partyjnych).<br />
Władzę wykonawczą sprawuje powoływany przez prezydenta rząd, którego pracami kieruje<br />
premier (od 4 listopada 2003 roku jest nim Artur Rasiade).<br />
Mimo istnienia demokracji, azerbejdżańska państwowość ciągle jeszcze dojrzewa. Układ<br />
władzy opiera się de facto na jednym człowieku. Były prezydent Gejdar Alijew sprowadził<br />
rządzenie krajem do osobistego sterowania wszystkimi dziedzinami życia, obsadzając<br />
ważniejsze funkcje bliskimi sobie ludźmi. Politykę tę kontynuuje jego syn, prezydent<br />
Ilham Alijew. Dzięki koncentracji władzy w swych rękach może on kontrolować sytuację<br />
polityczną i gospodarczą kraju.<br />
Polityka prowadzona przez prezydenta Ilhama Alijewa budzi szczególne zainteresowanie<br />
świata biznesu. W ciągu ostatniej dekady Azerbejdżan stał się najważniejszym <strong>dla</strong><br />
inwestorów zagranicznych państwem regionu. Ulokowali oni setki milionów dolarów<br />
w przedsięwzięcia naftowe, w tym w budowę rurociągu Baku-Tbilisi-Ceyhan, którym<br />
transportowana jest kaspijska ropa naftowa. Tym samym, stabilność polityczna i gospodarcza<br />
Azerbejdżanu stanowi istotną przesłankę współokreślającą nie tylko sytuację wewnętrzną<br />
w tym kraju lecz również w całym regionie.<br />
Partie polityczne<br />
Do 1991 roku, czyli do momentu uzyskania niepodległości, w Azerbejdżanie istniała tylko<br />
jedna partia – partia komunistyczna. W roku 1991 zawiesiła ona swoją działalność,<br />
a w jej miejsce zaczęły powstawać liczne ugrupowania polityczne. Obecnie w Azerbejdżanie<br />
funkcjonuje ok. 12 bardziej liczących się partii. Do głównych z nich należą: Nowy Azerbejdżan<br />
(Yeni Açerbayan – YA), Partia Niepodległości Narodowej Azerbejdżanu, Socjaldemokratyczna<br />
Partia Azerbejdżanu, Muzułmańska Partia Demokratyczna (Musawat),<br />
Liberalna Partia Azerbejdżanu, Demokratyczna Partia Azerbejdżanu, Partia Solidarności<br />
Obywatelskiej, Narodowy Front Azerbejdżanu i Komunistyczna Partia Azerbejdżanu.
18 Informacje ogólne<br />
W czerwcu 1992 roku weszła w życie ustawa zabraniająca tworzenia partii separatystycznych,<br />
a także wykluczająca członkostwo przywódców religijnych w partiach. Zgodnie<br />
z nią, członkiem partii nie może być również prezydent.<br />
W roku 2000 doszło do rozpadu największej partii, demokratycznej opozycji, Ludowego<br />
Frontu Azerbejdżanu, która po śmierci swojego charyzmatycznego przywódcy, byłego<br />
prezydenta kraju Abulfaza Elczibeja nie zdołała zachować jedności.<br />
W ostatnich wyborach parlamentarnych, które odbyły się w 6 listopada 2005 roku, większość<br />
mandatów zdobyła ponownie wspomniana już partia Nowy Azerbejdżan (YA), założona<br />
przez prezydenta.<br />
Silna władza prezydencka, wspierana przez zdecydowaną większość parlamentarną deputowanych<br />
wywodzących się z partii Nowy Azerbejdżan, powoduje, że opozycja w kraju<br />
nie ma dużego znaczenia.<br />
Jak się ocenia, największa partia opozycyjna Musawat nie ma obecnie realnych szans<br />
na przejęcie władzy. Tym nie mniej partie opozycyjne organizują regularnie mitingi<br />
w Baku, a po sukcesach „pomarańczowej rewolucji” na Ukrainie kolor pomarańczowy<br />
stał się również wyróżnikiem azerskiej opozycji.<br />
Oprócz partii, w Azerbejdżanie funkcjonuje ponad 1400 ugrupowań, stowarzyszeń i organizacji<br />
o charakterze niepolitycznym, jak np.: Azerbejdżański Związek Pisarzy, Związek<br />
Kompozytorów, Aktorów. Istnieją związki rolników, stowarzyszenia na rzecz pokoju, organizacje<br />
do spraw mniejszości narodowych, kultury i inne.<br />
Islam w Azerbejdżanie <br />
Centralnymi strukturami o charakterze wyznaniowym są Zarząd Muzułmanów Kaukazu<br />
oraz Najwyższa Rada Religijna Ludów Kaukazu. Zarządowi podporządkowane jest ok.<br />
1000 meczetów. Głównym ośrodkiem kultury muzułmańskiej jest Centrum Badań Islamskich<br />
– Irszad. Najważniejszą instytucją edukacyjną od 1992 roku jest Uniwersytet Islamski.<br />
Konsekwencją rządów radzieckich było pewne „odpublicznienie” islamu, tzn. ograniczenie<br />
jego oddziaływania do dzielnicowych wspólnot krewniaczo-sąsiedzkich, pokrywających<br />
się na terenach wiejskich nierzadko z kołchozami. Są to grupy świadczące sobie<br />
<br />
na podstawie J. Rohoziński, Islam w Azerbejdżanie, w: Islam na obszarze postradzieckim, Prace<br />
Ośrodka Studiów Wschodnich nr 7, Warszawa 2003.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 19<br />
nawzajem pomoc, ale także mające w pewnej mierze charakter wspólnot liturgicznych,<br />
zbierających się np. w okresie radzieckim na dzień Aszury. Depozytariuszem „ludowego”<br />
islamu były przede wszystkim kobiety, słabiej zintegrowane z systemem radzieckim,<br />
które pielgrzymowały do lokalnych miejsc świętych (pirów) i pełniły w nich nierzadko<br />
funkcje „żeńskich mułłów”.<br />
W odróżnieniu od innych religii islam nie zaznał dobrodziejstw „pieriestrojki”, w jego wyznawcach<br />
dopatrywano się bowiem potencjalnych „fundamentalistów”, a Azerbejdżan<br />
postrzegano jako republikę najbardziej podatną na wpływy rewolucji islamskiej, mogące<br />
przenikać z sąsiedniego Iranu. W wyniku siedemdziesięciu lat władzy radzieckiej<br />
islam w Azerbejdżanie pozbawiony został elit (największe autorytety religijne szyizmu<br />
przebywają w Iraku i Iranie).<br />
Pomimo tego islam wywierał w przeszłości i utrzymuje nadal realny wpływ na życie ludności<br />
na Półwyspie Apszerońskim i w okolicach Lenkoranu, zaś ostatnie badania wskazują<br />
na wzrost religijności całej populacji tego kraju.<br />
Blisko ⅓ ludności utrzymuje, że znajomość islamu zawdzięcza tradycjom rodzinnym<br />
i wychowaniu, niemal tyle samo przyznaje, że islam to <strong>dla</strong> nich element narodowej kultury.<br />
Dla pozostałej ⅓ decydujący był indywidualny wybór (wewnętrzna potrzeba, chęć<br />
samodoskonalenia się, życiowe okoliczności).<br />
Na poziomie publicznym religia postrzegana jest przede wszystkim na płaszczyźnie moralnej<br />
i etnicznej. Prawie 84% obywateli uważa, że powinna ona mieć wpływ na sferę<br />
moralności publicznej, ponad 70% – na kulturę, a 71% – na rodzinę. Jednocześnie ponad<br />
90% jest zdania, że religia powinna dystansować się od polityki, a 74% – że nie powinna<br />
oddziaływać na życie gospodarcze.<br />
Islam nie odegrał większej roli w konfliktach społeczno-politycznych nękających Azerbejdżan,<br />
a wojna z Armenią nie była postrzegana jako religijna.<br />
W roku 1992 parlament Azerbejdżanu przyjął ustawę o wolności wyznania i przewidział<br />
rozdział religii od państwa, a także zagwarantował wyznawcom wszystkich religii równość<br />
wobec prawa.<br />
Podział administracyjny kraju<br />
Administracyjnie Azerbejdżan podzielony jest na 59 okręgów (rajon) oraz 11 miast (saharlar):<br />
Baku – 1,8 mln mieszkańców, Gjandża – 291 tys. mieszkańców, Sumgait – 268 tys.
20 Informacje ogólne<br />
mieszkańców, Mingeczaur – 96 tys. mieszkańców, Ali-Bajramly, Lenkoran, Naftalan, Stiepanakiert,<br />
Szeki, Kuba i Szusza.<br />
Stolicą kraju jest Baku, zajmujące 213 tys. ha powierzchni. Miasto składa się z 11 dzielnic:<br />
Azizbejow, Binagadi, Garadagh, Narimanow, Nasimi, Nizami, Sabail, Sabunchi, Suraczani,<br />
Czatai, Jasamali.<br />
Częścią Azerbejdżanu jest także 1 republika autonomiczna – Nachiczewańska Republika<br />
Autonomiczna, podzielona na okręgi Nachiczewań, Julfa, Ordubad, Babek, Sadarak,<br />
Szakbuz i Szarur. Ponadto na terytorium tego kraju znajduje się 1 obwód autonomiczny<br />
– Górski Karabach, zamieszkały głównie przez Ormian.<br />
Jak już wyżej wspomniano, Azerbejdżan należy do krajów o wysokim stopniu urbanizacji,<br />
o czym świadczy fakt, iż ludność miejska w 2005 roku stanowiła 51,5% ogółu populacji.<br />
Władze lokalne<br />
Władzę lokalną w Azerbejdżanie sprawują samorządy lokalne, do kompetencji których<br />
należy: określanie mechanizmów regulujących zasady wyboru władz samorządowych,<br />
nakładanie podatków na szczeblu lokalnym, uchwalanie i zatwierdzanie budżetów lokalnych,<br />
regulacja praw majątkowych, wdrażanie programów pomocy społecznej oraz<br />
różnych programów rozwojowych. Samorządy zajmują się też kwestiami ochrony środowiska<br />
na szczeblu lokalnym.<br />
Władze samorządowe pochodzą z wyborów, których zasady określa prawo. Na wykonywanie<br />
przypisanych im zadań władze otrzymują środki finansowe. Działalność samorządowa<br />
jest kontrolowana przesz władzę wykonawczą i ustawodawczą. Decyzje władz<br />
lokalnych są podejmowane większością głosów, zaś dotyczące podatków i innych obciążeń<br />
wymagają większości ⅔ głosów.<br />
Sądownictwo<br />
Po odzyskaniu przez Azerbejdżan niepodległości państwowy system sądownictwa<br />
wymagał gruntownych reform. Przewiduje się wprowadzenie wielu zmian mających<br />
na celu usprawnienie jego działania, jednak brak odpowiednich środków finansowych<br />
powoduje spowolnienie tych procesów. W konsekwencji system ten znajduje się wciąż<br />
jeszcze w trakcie transformacji.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 21<br />
Wymiarem sprawiedliwości zajmują się niezawisłe sądy. Cały system sądownictwa dzieli<br />
się na cztery instancje, na które składają się: Sąd Najwyższy Azerbejdżanu, Sąd Apelacyjny,<br />
Sąd Najwyższy Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej, lokalne sądy miejskie,<br />
a także sądy wyspecjalizowane. Dodatkowo, z mocy prawa funkcjonują sądy specjalnej<br />
jurysdykcji: Państwowy Sąd Gospodarczy, Sąd Gospodarczy rozstrzygający w sprawach<br />
dotyczących międzynarodowych umów handlowych i sądy wojskowe. Oddzielnym organem<br />
jest Sąd Konstytucyjny, założony w 1998 roku, który nie podlega jurysdykcji prawa<br />
sądowego. Jest on niezależny od władzy ustawodawczej i wykonawczej, a jego status<br />
oraz kompetencje określa konstytucja.<br />
Naczelnym organem władzy sądowniczej w Azerbejdżanie jest Sąd Najwyższy, który<br />
funkcjonuje jako sąd apelacyjny <strong>dla</strong> sądów niższej instancji. Do jego kompetencji należy<br />
rozstrzyganie spraw z zakresu prawa cywilnego, karnego, administracyjnego, które<br />
są rozpatrywane przez odpowiednie kolegia apelacyjne.<br />
Sąd Konstytucyjny natomiast orzeka o zgodności z konstytucją różnych aktów prawnych,<br />
takich jak traktaty i umowy międzynarodowe zawierane przez Republikę Azerbejdżanu,<br />
dekrety wydawane przez Prezydenta i Radę Ministrów, ustawy uchwalane przez<br />
parlament. Rozstrzyga również spory kompetencyjne pomiędzy organami władzy państwowej.<br />
Orzeka też o zgodności z konstytucją ustawy zasadniczej Nachiczewańskiej Republiki<br />
Autonomicznej oraz wszystkich aktów prawnych przez nią wydawanych.<br />
Sądy lokalne (miejskie) oraz sądy rozpatrujące poważne sprawy kryminalne działają jako<br />
sądy pierwszej instancji, przedkładając sprawy do orzeczenia sądom wyższej instancji.<br />
Dla wszystkich sądów pierwszej instancji – sądów lokalnych oraz <strong>dla</strong> Sądu Najwyższego<br />
Republiki Nachiczewańskiej instancją odwoławczą jest Sąd Apelacyjny.<br />
Zgodnie z konstytucją sędziowie Sądu Najwyższego, Sądu Konstytucyjnego i Sądu Gospodarczego<br />
są mianowani przez Zgromadzenie Narodowe na wniosek prezydenta,<br />
na kadencję 10-letnią, podczas gdy pozostali sędziowie są wybierani na 5 lat. Sędziowie<br />
sądów lokalnych i sądów niższej instancji są mianowani przez prezydenta na wniosek<br />
Rady Sądowniczej.<br />
Sędziowie Sądu Konstytucyjnego po upływie kadencji mogą być wybrani ponownie tylko<br />
raz, są niezawiśli, podporządkowani jedynie konstytucji i Sądowi Konstytucyjnemu.<br />
Podczas trwania kadencji sędziowie ci są nieusuwalni, przysługuje im ponadto immunitet<br />
sędziowski.<br />
Azerbejdżańskie sądownictwo przewiduje również orzekanie w sprawach dotyczących<br />
inwestycji zagranicznych. Spory handlowe mogą być rozstrzygane przez Sąd Gospo-
22 Informacje ogólne<br />
darczy Republiki Azerbejdżanu ds. handlowych regulowanych przez porozumienia<br />
międzynarodowe albo na zasadach uzgodnionych przez strony, z włączeniem arbitrażu<br />
międzynarodowego. W przypadku arbitrażu strony mają prawo wybrać własnych, niezależnych<br />
rozjemców dowolnej narodowości. Proces może się odbywać w każdym języku<br />
wskazanym przez strony.<br />
Warto dodać, iż Azerbejdżan od 21 kwietnia 1961 roku jest członkiem Europejskiej Konwencji<br />
ds. Handlu Zagranicznego.<br />
Pod koniec grudnia 2000 roku w Azerbejdżanie został przyjęty Kodeks Cywilny, który<br />
stanowi podstawę prawa cywilnego i jest dokumentem nadrzędnym w stosunku<br />
do wszystkich innych aktów prawnych regulujących odnośne kwestie.<br />
Kodeks Cywilny składa się z dwóch części: ogólnej i szczególnej. Część ogólna zawiera<br />
postanowienia dotyczące osobowości prawnej, własności oraz praw własności, zasad<br />
regulujących zawieranie, czas trwania oraz procedurę zakończenia kontraktów. Składają<br />
się na nią również postanowienia dotyczące różnych form osobowości prawnej, regulujące<br />
zasady egzekwowania zobowiązań prawnych, możliwość nabywania osobowości<br />
prawnej, jej rejestrację, zarządzanie, działalność i reorganizację.<br />
Część ogólna kodeksu dotyczy również inwestycji, wkładów kapitałowych osobowości<br />
prawnej, opracowania zestawień bilansowych i rewizji ksiąg rachunkowych osób prawnych.<br />
Kodeks Cywilny wprowadził dwie ważne zasady dotyczące praw własności. Stwierdza<br />
on, iż prawa te mogą być przyznane przez państwo, a wszelkie transakcje związane<br />
z prawem własności muszą być potwierdzone notarialnie.<br />
Część szczególna Kodeksu Cywilnego zawiera wiele zasad i postanowień dotyczących<br />
kontraktów sprzedaży, zakupu, dzierżawy, pożyczki, umów dotyczących zamówień,<br />
transportu i zaopatrzenia, reguluje też sprawy dotyczące koncesji, np. na autoryzowaną<br />
dystrybucję, kwestie spadku i dziedziczenia oraz własności intelektualnej.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 23<br />
II. UWARUNKOWANIA GEOPOLITYCZNE<br />
Region Kaukazu Południowego (Zakaukazie) <br />
Azerbejdżan jest jednym z krajów Kaukazu Południowego (Zakaukazia), w skład którego<br />
wchodzą również Gruzja i Armenia. Te trzy kraje weszły, po rozpadzie Związku Radzieckiego,<br />
do Wspólnoty Niepodległych Państw, ale w odróżnieniu od niektórych innych<br />
jej członków, nie musiały one budować swojej państwowości od zera. Tradycje niepodległościowe<br />
z lat 1918-1921 i wynikająca z nich zdolność obywateli do identyfikowania<br />
się z nowym państwem, a także powszechna znajomość ojczystego języka okazały się<br />
bardzo ważnymi czynnikami na drodze do niepodległości.<br />
We wszystkich państwach regionu ukształtował się prezydencki model sprawowania<br />
władzy, przy czym najsilniejszą we własnym kraju pozycję posiada prezydent Azerbejdżanu.<br />
We wszystkich trzech krajach prezydenci są czołowymi postaciami życia politycznego,<br />
mają decydujący głos w kwestiach związanych z polityką zagraniczną, bezpieczeństwem<br />
państwa czy wdrażaniem reform gospodarczych. W sensie politycznym<br />
prezydenci opierają się na własnych partiach, które tworzą stabilną większość w miejscowych<br />
parlamentach. Oparciem <strong>dla</strong> władzy zakaukaskich prezydentów są także struktury<br />
siłowe. Prezydent Azerbejdżanu zdołał podporządkować sobie i w pełni kontroluje<br />
struktury policji oraz służb specjalnych.<br />
Innym ważnym elementem sceny politycznej Zakaukazia są klany. W skład klanu wchodzą<br />
najczęściej ludzie połączeni więzami krwi (Azerbejdżan, Gruzja) lub miejscem urodzenia<br />
(Azerbejdżan, Armenia), ale też, choć rzadziej, wspólną przeszłością, np. nauką<br />
w tej samej uczelni. Klan popiera swojego lidera, ale lider musi odwdzięczać się jego<br />
członkom, oferując im intratne stanowiska w rządzie, bądź w przedsiębiorstwach państwowych.<br />
Tym samym, udział we władzy przeważnie przekłada się we wszystkich trzech państwach<br />
na możliwości robienia biznesu. Klan prezydenta jest z reguły najsilniejszą w kraju „grupą<br />
kapitałową”, która kontroluje najbardziej dochodowe gałęzie gospodarki, zwłaszcza<br />
sektor paliwowo-energetyczny. Zagraniczny inwestor może wejść na zakaukaski rynek<br />
jedynie w porozumieniu z taką grupą.<br />
<br />
na podstawie W. Górecki, Kaukaz Południowy (Zakaukazie), OSW, Warszawa, maj 2001.
24 Uwarunkowania geopolityczne<br />
Kaukaz Południowy, jako region, ma charakter wybitnie tranzytowy. Przecinają się<br />
tu szlaki komunikacyjne z północy na południe (Rosja – Zatoka Perska – Bliski Wschód)<br />
oraz ze wschodu na zachód (Azja Centralna – Turcja – Europa). To właśnie geografia,<br />
w połączeniu z zasobami naturalnymi Morza Kaspijskiego, zdeterminowała w znacznym<br />
stopniu postradziecką historię krajów tego regionu. Wszystkie projekty dotyczące transportu<br />
ropy naftowej i gazu, korytarzy tranzytowych, szlaków kolejowych i samochodowych,<br />
muszą uwzględniać przynajmniej dwa z trzech państw Zakaukazia, gdyż każde<br />
z nich oddzielnie nie ma wyjścia na świat zewnętrzny.<br />
Polityka zagraniczna krajów regionu jest zorientowana na Zachód, przy czym polityka<br />
Azerbejdżanu jest bardziej elastyczna i w większym stopniu uwzględnia interesy Rosji<br />
w tym obszarze świata. Pozwala mu na to posiadanie takich atutów jak surowce energetyczne.<br />
Ponadto Azerbejdżan w porównaniu z Gruzją był w mniejszym stopniu dotknięty<br />
wewnętrznymi konfliktami.<br />
Administracja George’a Busha wspiera prozachodnie dążenia Azerów i Gruzinów. USA<br />
gotowe są zwiększyć <strong>dla</strong> nich pomoc finansową i logistyczną pod warunkiem ukrócenia<br />
korupcji, przeprowadzenia reform i rozpoczęcia budowy silnej armii.<br />
Zakaukazie jest, obok Północnego Kaukazu oraz Azji Centralnej, regionem Wspólnoty<br />
Niepodległych Państw najsilniej dotkniętym konfliktami. Największe znaczenie ma konflikt<br />
w Górskim Karabachu, który <strong>dla</strong> Azerbejdżanu i Armenii stanowi problem zarazem<br />
wewnętrzny jak i zewnętrzny, stawiając oba te kraje w stan niewypowiedzianej wojny.<br />
Pomiędzy Azerbejdżanem i Armenią nie ma bezpośredniej wymiany pocztowej i łączności<br />
telefonicznej, nie funkcjonuje komunikacja lotnicza, kolejowa i samochodowa.<br />
Bez uregulowania konfliktu karabachskiego niemożliwy jest normalny rozwój regionu,<br />
w tym zwłaszcza funkcjonowanie szlaków komunikacyjnych.<br />
Azerbejdżan na arenie międzynarodowej<br />
Azerbejdżan odzyskał niepodległość w 1991 roku. Od tego czasu prowadzi własną, niezależną<br />
politykę zagraniczną, do której priorytetów należy przede wszystkim rozwój<br />
demokracji opartej na gospodarce wolnorynkowej, pluralizmie politycznym i przestrzeganiu<br />
prawa. Celem państwa jest utrzymanie suwerenności i integralności terytorialnej<br />
poprzez eliminację czynników zagrażających jego bezpieczeństwu. Kwestią priorytetową<br />
<strong>dla</strong> władz Azerbejdżanu jest także rozwiązanie na drodze dyplomatycznej konfliktu<br />
z Armenią o Górski Karabach oraz likwidacja jego skutków.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 25<br />
Jako stosunkowo młoda republika demokratyczna, Azerbejdżan dąży do rozwijania<br />
dobrosąsiedzkich stosunków z krajami regionu, w szczególności z krajami Wspólnoty<br />
Niepodległych Państw, poprzez promocję bezpieczeństwa i stabilności w regionie. Ma<br />
temu służyć przeciwdziałanie nielegalnemu transferowi broni na terytorium kraju, jak<br />
również przyjęcie międzynarodowych klauzul o nie rozprzestrzenianiu broni atomowej.<br />
Władzom Azerbejdżanu zależy na utworzeniu strefy bezatomowej na Południowym<br />
Kaukazie i demilitaryzacji regionu Morza Kaspijskiego.<br />
Wśród innych priorytetów polityki zagranicznej państwa znajduje się również rozwój Euroazjatyckiego<br />
Korytarza Transportowego, który w dużym stopniu może przyczynić się<br />
do usprawnienia komunikacji w regionie. Umowę o utworzeniu korytarza Iljiczewsk – Tbilisi<br />
– Baku podpisały w końcu 1996 roku rządy Ukrainy, Gruzji i Azerbejdżanu, aby stworzyć<br />
stabilny szlak transportowy z Europy do Azji przez ich terytorium. Na podstawie<br />
tego dokumentu uruchomiono samochodową przeprawę promową Iljiczewsk – Poti,<br />
a od roku 1998 – kolejową przeprawę promową Iljiczewsk – Batumi.<br />
Z ważniejszych organizacji regionalnych, Azerbejdżan jest członkiem Związku Krajów<br />
Morza Czarnego oraz regionalnego bloku GUUAM, który powstał w 1997 roku i zrzesza<br />
kraje byłego ZSRR (Gruzja, Ukraina, Uzbekistan, Azerbejdżan, Mołdowa), mające zbieżne<br />
cele polityczne i gospodarcze oraz znajdujące się na podobnym poziomie rozwoju<br />
gospodarczego. Porozumienie GUUAM zakłada realizację wspólnych przedsięwzięć<br />
w rozmaitych dziedzinach. W dniu 2 lipca 2002 roku w Baku odbyło się posiedzenie<br />
ministrów spraw zagranicznych tej organizacji. Uczestnicy spotkania zatwierdzili pakiet<br />
dokumentów, które zostały podpisane 20 lipca 2002 roku na szczycie GUUAM w Jałcie,<br />
m.in. w sprawie utworzenia w ramach organizacji strefy wolnego handlu.<br />
Innym ugrupowaniem regionalnym, do którego należy Azerbejdżan jest Współpraca<br />
Ekonomiczna Państw Morza Czarnego (Black Sea Economic Cooperation – BSEC) zrzeszająca<br />
Albanię, Armenię, Azerbejdżan, Bułgarię, Gruzję, Grecję, Mołdowę, Rumunię, Rosję,<br />
Turcję i Ukrainę. Organizacja istnieje od 1992 roku, a jej celem jest wspieranie procesów<br />
integracyjnych i rozwijanie współpracy w regionie – gospodarczej, kulturalnej, naukowej,<br />
w zakresie ochrony środowiska oraz dążenie do utworzenia stabilnego obszaru<br />
w rejonie Morza Czarnego. W perspektywie przewiduje się też współpracę polityczną<br />
jej członków.<br />
Członkostwo w międzynarodowych i regionalnych strukturach jest gwarantem stabilniejszej<br />
pozycji kraju, przyczynia się też do utrzymywania i rozwoju stosunków z państwami<br />
regionu, europejskimi partnerami handlowymi oraz mocarstwami światowymi.<br />
Azerbejdżan w swojej polityce gospodarczej musi uwzględniać uwarunkowania geopo-
26 Uwarunkowania geopolityczne<br />
lityczne wynikające ze strategicznego położenia tego kraju pomiędzy Wschodem a Zachodem.<br />
Od czasu odzyskania niepodległości Azerbejdżan utrzymuje bliskie kontakty z Turcją,<br />
z którą łączą go podobieństwa kulturowe, językowe i religijne. Turcja była pierwszym<br />
krajem, który uznał niepodległość Azerbejdżanu. Dążąc do budowy demokratycznego<br />
społeczeństwa, Azerbejdżan stara się też utrzymać partnerskie stosunki ze Stanami<br />
Zjednoczonymi. Ważnym partnerem Azerbejdżanu jest również Rosja. Rosja, różnicując<br />
zakaukaską politykę, podchodzi do Azerbejdżanu i do Gruzji w odmienny sposób, czego<br />
dowodem jest przede wszystkim wprowadzenie przez nią wiz <strong>dla</strong> Gruzinów, podczas<br />
gdy nie obowiązują one Azerów.<br />
Azerbejdżan od lat czyni wysiłki na rzecz zbliżenia z NATO i jest zainteresowany podjęciem<br />
współpracy z sojuszem. Mimo nierozwiązanego konfliktu karabachskiego i znacznego<br />
poziomu autorytaryzmu zaangażowanie sojuszu mogłoby być bardzo korzystne<br />
<strong>dla</strong> tego kraju (np. wprowadzenie natowskich standardów czy transformacja sił zbrojnych,<br />
a zwłaszcza Państwowej Służby Granicznej).<br />
Górski Karabach <br />
Górski Karabach leży w zachodnim Azerbejdżanie i stanowi enklawę, oddaloną w najwęższym<br />
miejscu 6 km od granic Armenii i 15 km od granic Iranu. Zajmuje obszar 4,4 tys. km 2 .<br />
Obecnie Górski Karabach jest de facto państwem niepodległym, choć nie uznanym przez<br />
żaden inny kraj (łącznie z Armenią), ani organizację międzynarodową. Posiada własne<br />
siły zbrojne (jego armia uchodzi za najsilniejszą na całym Kaukazie Południowym), policję,<br />
prezydenta i parlament. Prezydentem od 1977 roku jest Arkadij Gukasjan.<br />
W obiegu jest armeński dram. Istnieje swobodny przepływ ludzi między Górskim Karabachem<br />
i Armenią, a w Erewaniu działa też Stałe Przedstawicielstwo Republiki Górskiego<br />
Karabachu, w którym obywatele innych państw uzyskują wizy wjazdowe do tej enklawy.<br />
Ormianie będący mieszkańcami Karabachu, pragnący wyjechać za granicę, mają możliwość<br />
uzyskania paszportów Armenii. W miasteczku Mindżewan funkcjonuje karachbasko-irańskie<br />
przejście graniczne, nielegalne z punktu widzenia prawa międzynarodowego<br />
(formalnie z Iranem graniczy w tym miejscu Azerbejdżan). W republice panuje reżim<br />
<br />
Por. Górny Karabach (Prace Ośrodka Studiów Wschodnich nr 9, W-wa czerwiec 2003, Górny Karabach,<br />
J. Wróbel).
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 27<br />
wojskowy, dodatkowo powszechny jest proceder odbywania służby wojskowej żołnierzy<br />
z Armenii właśnie w Karabachu.<br />
Do czasu odzyskania niepodległości w 1991 roku Azerbejdżan, wraz z Gruzją i Armenią,<br />
wchodził w skład Zakaukaskiej Federacyjnej Republiki Radzieckiej, będącej obszarem<br />
niejednolitym etnicznie, kulturowo i religijnie.<br />
Przez dziesiątki lat komunistycznych rządów narastał antagonizm między Azerami<br />
a Ormianami zamieszkującymi Górski Karabach. W wyniku liberalizacji stosunków politycznych<br />
w ZSRR, spowodowanych ogłoszeniem pieriestrojki i głasnosti, doszły do głosu<br />
dążenia niepodległościowe, ujawniając jednocześnie prastare sprzeczności między<br />
Azerami i Ormianami. Powodem konfliktu stał się autonomiczny obwód Górski Karabach.<br />
Ten zamieszkany w 94% przez chrześcijańskich Ormian region władza radziecka<br />
przyznała w 1920 roku Azerbejdżanowi, nie licząc się z wolą miejscowej społeczności.<br />
Po licznych demonstracjach rada obwodu podjęła w roku 1988 decyzję o wystąpieniu<br />
Górskiego Karabachu z Azerbejdżanu i jego przyłączeniu do Armenii. W rezultacie tej<br />
decyzji wybuchły starcia zbrojne. Do Górskiego Karabachu wkroczyły wojska radzieckie,<br />
a cały obwód został podporządkowany bezpośrednio Moskwie. Nie przyniosło to jednak<br />
spokoju i obie republiki znajdowały się w stanie wojny. Kilkaset tysięcy Ormian uciekło<br />
z Azerbejdżanu do Armenii i tyleż samo Azerów wyjechało w odwrotnym kierunku.<br />
Po rozpadzie ZSRR konflikt azerbejdżańsko-armeński wydaje się nie do rozwiązania.<br />
Obie republiki zgodziły się w 1991 roku na bezpośrednie rokowania w sprawie Górskiego<br />
Karabachu. Nie przyniosły one jednak rezultatu.<br />
W czasie wojny w Górskim Karabachu Ormianie Karabachscy opanowali całe terytorium<br />
Karabachskiego Obwodu Autonomicznego i otaczające go terytoria azerbejdżańskie,<br />
takie jak rejon laczyński, co umożliwiło lądowe połączenie z Armenią, a także rejony agdamski<br />
i fizuliński. W sumie Ormianie zajęli około 14% terytorium Azerbejdżanu. W wyniku<br />
walk w latach 1992-1994 zginęło ponad 30 tysięcy osób. Rozejm z 12 maja 1994<br />
roku przerwał działania zbrojne, ale rozpoczął okres „zimnego pokoju”, w trakcie którego<br />
nadal trwały walki na linii rozejmu.<br />
Nadzieje na pokojowe uregulowanie konfliktu wiązano z dwustronnymi spotkaniami<br />
prezydentów Armenii i Azerbejdżanu, które były regularnie organizowane od kwietnia<br />
1999 roku. Spotkaniom tym najczęściej patronowały Stany Zjednoczone. Jedynym realnym<br />
sukcesem tych rozmów było niedopuszczenie do wznowienia działań zbrojnych.
28 Uwarunkowania geopolityczne<br />
Rokowaniom między Armenią a Azerbejdżanem przewodzi tzw. Mińska Grupa OBWE,<br />
której współprzewodniczą Stany Zjednoczone, Rosja i Francja. W skład grupy wchodzi<br />
13 państw, w tym Armenia i Azerbejdżan. Celem grupy jest kierowanie procesem pokojowym.<br />
Szczyt w Key West w 2001 roku na Florydzie, na którym doszło do spotkania<br />
prezydentów obu państw pod egidą OBWE nie przyniósł rozwiązania.<br />
Ostatnie spotkanie współprzewodniczących Mińskiej Grupy OBWE będących przedstawicielami<br />
USA, Rosji i Francji odbyło się w marcu 2006 roku w Waszyngtonie. Do posiedzenia<br />
tego doszło po fiasku lutowych rozmów prezydentów Armenii i Azerbejdżanu<br />
w Rambouillet. Niestety dwudniowe rozmowy prowadzone w marcu utknęły w „ślepej<br />
uliczce” i zakończyły się jedynie wezwaniem stron do położenia kresu konfliktowi w Górskim<br />
Karabachu.<br />
Nierozwiązany konflikt bardzo utrudnia rozwój ekonomiczny regionu. Zablokowane<br />
są granice armeńsko-azerbejdżańska i armeńsko-turecka. Przedłużanie się nierozwiązanego<br />
konfliktu rzutuje na sytuację ekonomiczną regionu: blokada granic armeńskoazerbejdżańskiej<br />
i armeńsko-tureckiej hamuje handel. Konflikt zwiększa ryzyko inwestycyjne<br />
i obniża atrakcyjność inwestowania na całym Kaukazie Południowym.<br />
Wszelkie prognozowanie dalszego rozwoju sytuacji w tym obszarze jest trudne. W 2005<br />
roku na granicy obu państw dochodziło do wymiany ognia. Choć mediacje i naciski Grupy<br />
Mińskiej OBWE przyczyniły się do poprawy sytuacji w zwaśnionym regionie, nie należy<br />
się jeszcze spodziewać szybkiego rozwiązania konfliktu. Mało prawdopodobny jest ponowny<br />
wybuch wojny, ale proces dochodzenia do definitywnych rozwiązań kwestii karabachskiej<br />
będzie z pewnością miał charakter ewolucyjny i zakończy się po dłuższym<br />
okresie i kolejnych żmudnych próbach osiągnięcia konsensusu.<br />
Kwestia Morza Kaspijskiego<br />
Morze Kaspijskie jest kolejnym spornym problemem w regionie Zakaukazia. Zgodnie<br />
z prawem międzynarodowym podział Morza Kaspijskiego regulują porozumienia rosyjsko-perskie<br />
(1921) i radziecko-irańskie (1970). Po rozpadzie Związku Radzieckiego sytuacja<br />
w rejonie skomplikowała się, bo u wybrzeży bogatego w węglowodory akwenu<br />
zaistniały, zamiast jednego, cztery nowe państwa: Rosja, Azerbejdżan, Kazachstan i Turkmenistan,<br />
co sprawia, że dotychczasowy podział morza stracił sens.<br />
W 1996 roku powołana została specjalna Grupa Robocza ds. uregulowania kwestii<br />
statusu Morza Kaspijskiego. Jednak przez minione dziesięć lat państwa nadbrzeżne<br />
nie zdołały wypracować zadowalającego wszystkich porozumienia. Tymczasem w ka-
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 29<br />
spijskie złoża ropy naftowej (głównie w Kazachstanie i Azerbejdżanie) i gazu ziemnego<br />
(w Turkmenistanie) międzynarodowe koncerny zainwestowały już miliardy dolarów. Jak<br />
najszybsze zakończenie rokowań i podział morza są koniecznością, gdyż istniejący stan<br />
rzeczy jest poważnym czynnikiem konfliktogennym. Do najpoważniejszego kryzysu doszło<br />
między Azerbejdżanem a Iranem (również leżącym nad Morzem Kaspijskim) w lipcu<br />
i sierpniu 2001 roku, kiedy to Teheran posunął się wprost do gróźb militarnego rozwiązania<br />
problemu eksploatacji przez Azerbejdżan złoża stanowiącego przedmiot sporu<br />
z Iranem. Po tygodniach międzynarodowej mediacji konflikt ten zażegnano.<br />
Ciągnący się latami spór jest wysoce niekorzystny <strong>dla</strong> wszystkich zainteresowanych<br />
państw, gdyż zmniejsza zaufanie inwestorów zagranicznych, wpływając negatywnie<br />
na podejmowane przez nich decyzje dotyczące alokacji środków przede wszystkim<br />
w sektorze naftowym i gazowym, ale także w innych istotnych dziedzinach gospodarki.<br />
Przeszkodą w definitywnym określeniu statusu Morza Kaspijskiego, w sposób satysfakcjonujący<br />
wszystkich zainteresowanych, są całkowicie odmienne „interesy narodowe”<br />
poszczególnych państw i różne wizje podziału tego akwenu.<br />
Ostatnie 20-te już spotkanie specjalnej Grupy Roboczej ds. uregulowania tej kwestii miało<br />
miejsce w marcu 2006 roku. Wzięli w nim udział przedstawiciele pięciu krajów nadkaspijskich.<br />
Rozmowy dotyczyły problemów bezpieczeństwa, budowy podziemnych rurociągów,<br />
rybołówstwa, ochrony zasobów naturalnych, a także zagrożeń ekologicznych.<br />
W rozmowach Rosja przychylała się do koncepcji zabezpieczenia 15-to milowej strefy,<br />
która pozostawałaby w jurysdykcji każdego z krajów nadbrzeżnych. Wody poza granicami<br />
takiej strefy byłyby we wspólnym władaniu. Spotkanie można uznać za udane,<br />
bowiem w jego wyniku zwiększyło się prawdopodobieństwo zatwierdzenia warunków<br />
Konwencji regulującej status Morza Kaspijskiego.<br />
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych<br />
W celu zapewnienia sobie stabilniejszej pozycji w stosunkach międzynarodowych, Azerbejdżan<br />
dąży do integracji z europejskimi i transatlantyckimi strukturami bezpieczeństwa.<br />
Od czasu odzyskania niepodległości kraj podpisał wiele traktatów i umów międzynarodowych,<br />
stał się członkiem 32 organizacji zarówno o zasięgu globalnym, jak i regionalnym,<br />
wśród których najważniejsze to ONZ, Unia Europejska z którą Azerbejdżan<br />
w czerwcu 1996 roku podpisał Umowę o partnerstwie i współpracy, Europejski Bank<br />
Odbudowy i Rozwoju, Bank Światowy, UNESCO, UNICEF, OBWE, Międzynarodowy Fundusz<br />
Walutowy (przewidziane przystąpienie w 2007 roku), WNP, GUUAM, Organizacja
30 Uwarunkowania geopolityczne<br />
Konferencji Islamskiej. Azerbejdżan od stycznia 2001 roku jest członkiem Rady Europy<br />
oraz posiada status obserwatora w Światowej Organizacji Handlu.<br />
W 2005 roku rozpoczęły się rozmowy dotyczące pełnego członkowstwa Azerbejdżanu<br />
w WTO.<br />
Kraj ten jest również stowarzyszony z NATO poprzez program „Partnerstwo <strong>dla</strong> Pokoju”.<br />
Ponadto Azerbejdżan jest członkiem WHO, Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego,<br />
Interpolu, Konwencji Praw Dziecka oraz Konwencji ds. Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji<br />
Kobiet.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 31<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 29<br />
III. GOSPODARKA<br />
III. GOSPODARKA<br />
Informacje ogólne ogólne<br />
Po Po zaamaniu załamaniu gospodarczym na na początku pocztku lat lat 90-tych 90-ych (spadek (spadek PKB PKB o 60% o w 60 latach % w 1991- latach<br />
1991-1995) -1995) wywołanym wywoanym zerwaniem zerwaniem więzi gospodarczych wizi gospodarczych z obszarem z obszarem byłego ZSRR b. oraz ZSRR wojną oraz<br />
wojn o Górski Karabach, Azerbejdan rozpocz w roku 1995 realizacj programu<br />
o Górski Karabach, Azerbejdżan rozpoczął w roku 1995 realizację programu stabilizacji.<br />
stabilizacji. Od tego czasu wystpuj pozytywne tendencje: przyspieszenie wzrostu<br />
Od tego czasu występują pozytywne tendencje: przyspieszenie wzrostu gospodarczego<br />
gospodarczego (redni wzrost PKB w cigu ostatniej dekady wyniós 13,5 %);<br />
(średni wzrost PKB w ciągu ostatniej dekady wyniósł 13,5%); stłumienie inflacji z 412%<br />
stumienie inflacji z 412 % w 1995 roku do 9,6 % w roku 2005 oraz utrzymanie<br />
stabilnego<br />
w 1995 roku<br />
kursu<br />
do 9,6%<br />
walutowego.<br />
w roku 2005<br />
Naley<br />
oraz utrzymanie<br />
zaznaczy,<br />
stabilnego<br />
i od roku<br />
kursu<br />
1998<br />
walutowego.<br />
w Azerbejdanie<br />
Należy<br />
utrzymuje zaznaczyć, si iż najwyszy od roku 1998 wzrost w Azerbejdżanie PKB wród krajów utrzymuje WNP. się najwyższy wzrost PKB wśród<br />
krajów WNP.<br />
PKB Azerbejdanu w latach 1995-2005<br />
PKB Azerbejdżanu w latach 1995-2005<br />
mln USD<br />
14000<br />
12526<br />
12000<br />
10000<br />
8522<br />
8000<br />
7138<br />
6236<br />
5273 5708<br />
6000<br />
3961<br />
4467 4584<br />
4000 3181<br />
2415<br />
2000<br />
0<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
W programach rozwoju gospodarczego kraju szczególne znaczenie maj trzy gazie<br />
W programach rozwoju gospodarczego kraju szczególne znaczenie mają trzy gałęzie<br />
gospodarki:<br />
gospodarki:<br />
- wykorzystanie bogactw naturalnych, w tym gównie ropy naftowej i gazu ziemnego<br />
– wykorzystanie bogactw naturalnych, w tym głównie ropy naftowej i gazu ziemnego<br />
oraz<br />
oraz metali, kolorowych,<br />
- rozwój infrastruktury<br />
metali kolorowych,<br />
transportowej pod ktem maksymalnego wykorzystania<br />
korzystnego – rozwój infrastruktury pooenia geograficznego transportowej kraju, pod kątem lecego maksymalnego na trasach czcych wykorzystania Azj z<br />
Europ, korzystnego położenia geograficznego kraju, leżącego na trasach łączących Azję<br />
- wykorzystanie z Europą, areau ziemi <strong>dla</strong> rozwoju rolnictwa i bazy przetwórczej artykuów<br />
rolnych.
32 Gospodarka<br />
30<br />
– wykorzystanie areału ziemi <strong>dla</strong> Gospodarka<br />
rozwoju rolnictwa i bazy przetwórczej artykułów<br />
rolnych.<br />
Mimo, i celem realizowanego obecnie programu gospodarczego jest urynkowienie<br />
Mimo iż celem realizowanego obecnie programu gospodarczego jest urynkowienie gospodarki,<br />
państwo nadal odgrywa w niej istotną rolę. Sprywatyzowano wprawdzie han-<br />
gospodarki, pastwo nadal odgrywa w niej istotn rol. Sprywatyzowano wprawdzie<br />
handel i wprowadzono ustawodawstwo umoliwiajce rozwój prywatnej<br />
del i wprowadzono ustawodawstwo umożliwiające rozwój prywatnej przedsiębiorczości,<br />
ale<br />
przedsibiorczoci, ale proces prywatyzacji istniejcych przedsibiorstw przebiega<br />
jeszcze do<br />
proces<br />
wolno.<br />
prywatyzacji istniejących przedsiębiorstw przebiega jeszcze dość wolno.<br />
Porównanie Porównanie dynamiki dynamiki PKB PKB Azerbejdżanu Azerbejdanu w w latach latach 1993-2005 z innymi krajami<br />
(poprzedni rok = 100) (poprzedni rok = 100)<br />
30<br />
25<br />
20<br />
Armenia<br />
15<br />
Polska<br />
10<br />
5<br />
Rosja<br />
0<br />
-5<br />
Azerbejdan<br />
-10<br />
Gruzja<br />
-15<br />
-20<br />
-25<br />
-30<br />
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
W strukturze PKB decydujcy decydujący udzia udział posiada produkcja przemysowa przemysłowa (47,5%), %), za za którą<br />
podążają usugi usługi (10,6(10,6%), budownictwo (10(10%), rolnictwo (9,2 (9,2%) oraz handel (6,3%).<br />
%).<br />
któr<br />
podaj<br />
Do Do gównych głównych gazi gałęzi przemysu przemysłu zaliczaj zaliczają się: si: wydobycie ropy naftowej i gazu i ziemnego,<br />
produkcja urzdze urządzeń <strong>dla</strong> górnictwa naftowego, hutnictwo, produkcja cementu, przemysł przemys<br />
chemiczny, przemys przemysł tekstylny.<br />
Udzia Udział sektora prywatnego w PKB wyniósł wyniós w 2005 2005 roku roku 76%.<br />
%.<br />
Struktura PKB Azerbejdanu w 2005 roku<br />
8,3%<br />
2,3%<br />
9,2%<br />
47,5%<br />
5,8%<br />
6,3%<br />
10,6%<br />
10,0%<br />
Przemys<br />
Budownictwo<br />
Usugi<br />
Handel<br />
Transport<br />
Rolnictwo<br />
Telekomunikacja<br />
Pozostae<br />
ródo: www.azstat.org
podaj usugi (10,6 %), budownictwo (10 %), rolnictwo (9,2 %) oraz handel (6,3 %).<br />
Do gównych gazi przemysu zaliczaj si: wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego,<br />
produkcja urzdze <strong>dla</strong> górnictwa naftowego, hutnictwo, produkcja cementu, przemys<br />
chemiczny, przemys tekstylny.<br />
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 33<br />
Udzia sektora prywatnego w PKB wyniós w 2005 roku 76 %.<br />
Struktura PKB Azerbejdżanu Struktura w 2005 PKB Azerbejdanu roku w 2005 roku<br />
8,3%<br />
2,3%<br />
9,2%<br />
47,5%<br />
5,8%<br />
6,3%<br />
10,6%<br />
10,0%<br />
Przemys<br />
Budownictwo<br />
Usugi<br />
Handel<br />
Transport<br />
Rolnictwo<br />
Telekomunikacja<br />
Pozostae<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 31<br />
Rynek Rynek pracy pracy oraz wynagrodzenia<br />
oraz wynagrodzenia<br />
W W latach 1990-1995, czyli w okresie hiperinflacji, płace pace w Azerbejdżanie w Azerbejdanie zmniejszyły zmniejszyy się<br />
si o około okoo 86%. %. Wynagrodzenia zaczęły zaczy wzrastać wzrasta poczynając poczynajc od roku od 1996, roku zaś 1996, pod koniec za pod<br />
koniec 2005 2005 roku roku przeciętna przecitna miesięczna miesiczna pensja pensja wynosiła wynosia 118 USD, 118 podczas USD podczas gdy w 1990 gdy w roku 1990<br />
roku – zaledwie 33 33 USD.<br />
Dynamiczny wzrost płac pac w w ostatnich ostatnich latach latach był m.in. by wynikiem m.in. wynikiem znacznych, znacznych, bo wynoszą-<br />
bo<br />
wynoszcych aż 100%, a podwyżek 100 %, płac podwyek <strong>dla</strong> funkcjonariuszy pac <strong>dla</strong> i pracowników funkcjonariuszy zatrudnionych i pracowników w tzw.<br />
zatrudnionych „sektorach siłowych”. w tzw. „sektorach siowych”.<br />
Przeciętne miesięczne Przecitne wynagrodzenie miesiczne wynagrodzenie w latach 1995-2005 w latach 1995-2005<br />
118<br />
120<br />
100<br />
100<br />
78<br />
80<br />
36<br />
44 45<br />
49,5 56 65<br />
60<br />
40 14 21<br />
20<br />
0<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
USD<br />
Wysoko Wysokość wynagrodze wynagrodzeń jest jest uzaleniona uzależniona od od sektora gospodarki. gospodarki. Najniższy Najniszy poziom poziom płac pac<br />
wystpuje występuje w w rolnictwie, rolnictwie, edukacji edukacji i służbie i subie zdrowia, zdrowia, najwyższy najwyszy zaś w sektorze za w finanso- sektorze<br />
finansowym i paliwowym, przede wszystkim ze wzgldu na szybki rozwój przemysu<br />
naftowego. Daje si take zauway wzrost wynagrodze w budownictwie.<br />
Pracownikom za okres pobytu na zwolnieniu chorobowym paci si ze rodków<br />
Pastwowego Funduszu Opieki Spoecznej, a nie z funduszu pac pracodawcy.
34 Gospodarka<br />
wym i paliwowym, przede wszystkim ze względu na szybki rozwój przemysłu naftowego.<br />
Daje się także zauważyć wzrost wynagrodzeń w budownictwie.<br />
Pracownikom za okres pobytu na zwolnieniu chorobowym płaci się ze środków Państwowego<br />
Funduszu Opieki Społecznej, a nie z funduszu płac pracodawcy.<br />
Płatny urlop macierzyński wynosi 70 dni przed urodzeniem i 56 dni po urodzeniu dziecka.<br />
Świadczenie jest wypłacane z Państwowego Funduszu Opieki Społecznej, a nie przez<br />
pracodawcę.<br />
Emerytury i renty zwiększyły się w ciągu ostatniego dziesięciolecia aż 18-krotnie. Pomimo<br />
tak spektakularnego ich nominalnego wzrostu, rzeczywista średnia wypłata świadczeń<br />
pozostaje według standardów europejskich niska i wynosi zaledwie około 30 USD.<br />
Sektor ropy naftowej i gazu ziemnego<br />
Azerbejdżan jest jednym z najstarszych producentów ropy naftowej na świecie.<br />
Już na początku dwudziestego wieku wydobywano jej tam około 500 tys. baryłek dziennie.<br />
Jednakże produkcja tego surowca spadła w okresie powojennym, kiedy to Związek<br />
Radziecki skoncentrował się na poszukiwaniu źródeł energii w innych miejscach kraju.<br />
Uzyskanie niepodległości przez Azerbejdżan w 1991 roku nie przyniosło szybkiej poprawy<br />
w sektorze wydobywczym. Trend spadkowy nadal był widoczny. W 1997 roku wydobycie<br />
wynosiło tylko ok. 180 tys. baryłek ropy naftowej dziennie, jednak zainteresowanie<br />
zagranicznych inwestorów złożami ropy naftowej w rejonie Morza Kaspijskiego, które<br />
zaczęło uwidaczniać się już na początku lat 90-tych, nieustannie wzrasta.<br />
Azerbejdżan dysponuje niezwykle bogatymi, udokumentowanymi zasobami ropy naftowej<br />
ocenianymi na 1,6-1,9 mld ton, co sprawia, iż sektor naftowy dominuje w gospodarce<br />
kraju.<br />
Od 1996 roku zainwestowano w nim prawie 15 mld USD, przy czym ponad 9 mld USD<br />
przypadało na złoża Azeri-Chirag-Gunashli (ACG). W wyniku tego rodzaju dynamicznej<br />
polityki inwestycyjnej wydobycie ropy naftowej uległo na przestrzeni ostatnich dziesięciu<br />
lat podwojeniu.<br />
Wyjątkowo dobrymi wynikami zakończył się rok 2005, w którym wydobycie ropy naftowej<br />
wzrosło w porównaniu z rokiem poprzedzającym o 43%, osiągając poziom 22,2 mln
W wyniku pierwszej umowy PSA z Azerbaijan International Operating Company<br />
(AIOC), zawartej we wrzeniu 1994 roku, podpisany zosta na okres trzydziestu lat<br />
najwikszy kontrakt stulecia opiewajcy na 13 miliardów USD, obejmujcy<br />
eksploatacj pól naftowych Azeri, Chirag i Gunashli (ACG) znajdujcych si w szelfie<br />
Morza Kaspijskiego. Wydobycie realizowane przez konsorcjum firm zachodnich,<br />
pochodzce gównie ze zó Chirag i Azeki, ulego w 2005 roku podwojeniu i wynioso<br />
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 35<br />
ton, z czego ponad połowa, tj. 13,2 mln ton przypada na państwową firmę SOCAR oraz<br />
na konsorcjum AIOC.<br />
W najbliższych latach przewiduje się dalsze znaczne zwiększenie wydobycia –<br />
do 30 mln ton w roku 2006 oraz 45 mln ton w roku 2007.<br />
Z uwagi na fakt, iż ponad 80% azerskiej ropy naftowej pochodzi z szelfu Morza Kaspijskiego,<br />
poważną przeszkodą w realizacji tych ambitnych zamierzeń może być ciągle<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 33<br />
nie uregulowany status tego akwenu (vide rozdział Kwestia Morza Kaspijskiego).<br />
Produkcja i konsumpcja ropy naftowej w latach 1992-2005<br />
Produkcja i konsumpcja ropy naftowej w latach 1992-2005<br />
350<br />
w tysicach baryek dziennie<br />
300<br />
250<br />
200<br />
PRODUKCJA<br />
150<br />
100<br />
KONSUMPCJA<br />
50<br />
0<br />
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.eai.doe.gov<br />
Żródło: www.eai.doe.gov<br />
Do Do koca końca lat lat dziewidziesitych dziewięćdziesiątych większość wikszo przedsięwzięć przedsiwzi w w sektorze sektorze naftowo-gazowym<br />
miała<br />
naftowogazowym<br />
miaa<br />
formę<br />
form<br />
spółek<br />
spóek<br />
zawieranych<br />
zawieranych<br />
przez zagraniczne<br />
przez zagraniczne<br />
koncerny z państwowym<br />
koncerny z<br />
pastwowym monopolist, koncernem SOCAR. Sytuacja ta zmienia si w roku 2000,<br />
monopolistą, koncernem SOCAR. Sytuacja ta zmieniła się w roku 2000, kiedy władze<br />
kiedy wadze Azerbejdanu zdecydoway o zniesieniu spóek typu joint-venture w<br />
Azerbejdżanu zdecydowały o zniesieniu spółek typu joint-venture w sektorze naftowogazowym<br />
sektorze naftowo-gazowym i zastpieniu ich umowami o rozdziale produkcji tzw.<br />
PSA (Production<br />
i zastąpieniu<br />
Sharing<br />
ich umowami<br />
Agreements),<br />
o rozdziale<br />
uznanymi<br />
produkcji<br />
za korzystniejsze<br />
tzw. PSA (Production<br />
zarówno<br />
Sharing<br />
<strong>dla</strong><br />
inwestorów Agreements), zagranicznych, uznanymi za jak korzystniejsze i <strong>dla</strong> pastwa. zarówno <strong>dla</strong> inwestorów zagranicznych, jak<br />
i <strong>dla</strong> państwa.<br />
W Azerbejdanie nie ma ustawy regulujcej kwestie umów o rozdziale produkcji,<br />
<strong>dla</strong>tego W Azerbejdżanie kada umowa nie ma negocjowana ustawy regulującej jest indywidualnie, kwestie umów a o nastpnie rozdziale produkcji, ratyfikowana <strong>dla</strong>tego<br />
parlament. każda umowa Cz negocjowana przywilejów jest zapisanych indywidualnie, w a PSA następnie (m.in. ratyfikowana zwolnienia przez z ce<br />
przez<br />
importowych) parlament. Część odnosi przywilejów si równie zapisanych do podwykonawców w PSA (m.in. zwolnienia i dostawców z ceł importowych) kompanii<br />
naftowych. odnosi się również do podwykonawców i dostawców kompanii naftowych.
36 Gospodarka<br />
W wyniku pierwszej umowy PSA z Azerbaijan International Operating Company (AIOC),<br />
zawartej we wrześniu 1994 roku, podpisany został na okres trzydziestu lat największy<br />
kontrakt stulecia opiewający na 13 miliardów USD, obejmujący eksploatację pól naftowych<br />
Azeri, Chirag i Gunashli (ACG) znajdujących się w szelfie Morza Kaspijskiego. Wydobycie<br />
realizowane przez konsorcjum firm zachodnich, pochodzące głównie ze złóż<br />
Chirag i Azeki, uległo w 2005 roku podwojeniu i wyniosło 13,2 mln ton. Największymi<br />
udziałowcami wspomnianego wyżej konsorcjum są BP (25,5% – operator projektu), Statoil<br />
(25,5%), Łukoil (10%), NICO (10%), Total (10%), TRAO (9%) oraz SOCAR (10%).<br />
W 1993 roku Unia Europejska zainicjowała program TRACECA (Transport Corridor Europe<br />
– Caucasus – Asia), znany też jako „Jedwabny Szlak”, który przewiduje integrację<br />
sieci kolejowych i drogowych <strong>dla</strong> ułatwienia transportu i tranzytu ropy naftowej z Azji<br />
Centralnej i Kaukazu do Europy. Szlaki lądowe mają być alternatywną drogą transportu<br />
surowca w stosunku do transportu morskiego.<br />
Do momentu rozpadu Związku Radzieckiego ropę naftową z rejonu Morza Kaspijskiego<br />
do Europy transportowano jedynie rurociągami rosyjskimi. Sytuacja ta zaczęła się zmieniać<br />
po odzyskaniu niepodległości przez kraje Kaukazu, kiedy to rozpoczęto rozbudowę<br />
nowych, niezależnych od Rosji rurociągów na tym terenie.<br />
8 marca 1996 roku Gruzja i Azerbejdżan podpisały 30-letnie porozumienie o transporcie<br />
azerbejdżańskiej ropy naftowej przez terytorium Gruzji do portu Supsa nad Morzem<br />
Czarnym. Tak zwany „zachodni szlak” został uruchomiony w roku 1999, a jego przepustowość<br />
wynosi 145 tys. baryłek dziennie. Rurociąg ten jako pierwszy ominął terytorium<br />
Rosji i skrócił trasę przesyłu ropy naftowej do Morza Czarnego.<br />
Rurociąg Baku – Noworosyjsk o długości 1400 km i przepustowości 50 tys. baryłek dziennie,<br />
zwany też „szlakiem północnym”, został otwarty w roku 1997. Biegnie on z Baku przez<br />
terytorium Czeczenii do rosyjskiego portu Noworosyjsk nad Morzem Czarnym.<br />
W listopadzie 1999 roku Azerbejdżan, Gruzja i Turcja zawarły porozumienie o budowie<br />
MEP (Main Export Pipeline) – głównego rurociągu, którym płynie z Azerbejdżanu ropa<br />
naftowa kierowana na eksport. Rurociąg ten przebiega przez terytorium Azerbejdżanu<br />
(433 km), Gruzji (298 km) oraz Turcji (1076 km) i został wybudowany przy finansowym<br />
wsparciu koncernów zachodnich i administracji amerykańskiej. W marcu 2006 roku przetransportowano<br />
nim pierwszą partię (5,4 mln baryłek) azerbejdżańskiej ropy naftowej.<br />
Przepustowość rurociągu wynosi 50 mln ton rocznie.<br />
Nowy rurociąg omijający terytorium Rosji, podobnie jak wspomniany już wyżej „zachodni<br />
szlak”, ma ogromne znaczenie strategiczne. Pozwala on bowiem na „wyprowadzenie” ropy
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 37<br />
naftowej z Azerbejdżanu i innych krajów Azji Centralnej położonych nad Morzem Kaspijskim<br />
(zwłaszcza z Kazachstanu) i zaopatrywanie w ten surowiec rynków europejskich.<br />
Eksport ropy naftowej<br />
W 2005 roku Azerbejdżan wyeksportował 13,3 mln ton ropy naftowej, co oznacza wzrost<br />
o 50% w stosunku do roku 2004. Rurociągiem Baku-Noworosyjsk przesłano 4,3 mln ton,<br />
w tym 1,6 mln ton ropy naftowej wydobywanej przez SOCAR i 2,7 mln ton należącej<br />
do AIOC. Rurociągiem<br />
AZERBEJDAN<br />
Baku-Supsa przetransportowano<br />
- Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców<br />
7 mln ton, a koleją do portu<br />
35<br />
Batumi<br />
– 2 mln ton.<br />
Drogi transportu eksportowanej ropy naftowej<br />
Drogi transportu eksportowanej ropy naftowej<br />
51%<br />
31%<br />
4%<br />
14%<br />
Baku-Supsa Baku-Noworosyjsk Kolej do Batumi Baku-Tbilisi-Ceyhan<br />
ródo: Pastwowy Urzd Statystyczny Azerbejdanu<br />
Źródło: Państwowy Urząd Statystyczny Azerbejdżanu<br />
Ropa naftowa eksportowana jest głównie do Rosji, Turcji i Włoch.<br />
Ropa naftowa eksportowana jest gównie do Rosji, Turcji Woch.<br />
Zakończenie Zakoczenie budowy rurociągu rurocigu Baku-Tbilisi-Ceyhan umożliwia umoliwia dalszy wzrost eksportu<br />
ropy naftowej pochodzącej pochodzcej nie tylko z Azerbejdanu Azerbejdżanu, ale ale równie również z z zainteresowanych t<br />
tą drog drogą transportu krajów Azji Azji Centralnej.<br />
Rafinerie<br />
Azerbejdaska ropa naftowa jest przerabiana w dwóch rafineriach: Azerineftyag<br />
Azerbejdżańska ropa naftowa jest przerabiana w dwóch rafineriach: Azerineftyag (Baku)<br />
(Baku) o wydajnoci 240 tys. baryek na dob i Azerneftyanajag (Nowe Baku)<br />
o o wydajności wydajnoci 240 203 tys. baryek baryłek na na dob. dobę i Azerneftyanajag (Nowe Baku) o wydajności<br />
203 tys. baryłek na dobę.<br />
W 2005 roku do obu rafinerii dostarczono 7,4 mln ton ropy naftowej, co oznacza wzrost<br />
W o 2005 15,6 roku % w do stosunku obu rafinerii do roku dostarczono 2004, wyeksportowano 7,4 mln ton ropy za naftowej, 2,2 mln co ton oznacza produktów wzrost<br />
o naftowych. 15,6% w stosunku do roku 2004, wyeksportowano zaś 2,2 mln ton produktów naftowych.<br />
Obecnie pracujce rafinerie wykorzystuj swoje moce produkcyjne zaledwie w 40 %.<br />
Produkcja oleju opaowego stanowia 53,9 % produkcji rafinerii, benzyny – 12,6 %,<br />
ropy do silników Diesla – 17,9 %, nafty – 12,2 %, a pozostaych produktów – 3,4 %.<br />
Obie rafinerie wymagaj modernizacji, która wedug przewidywa rzdu
38 Gospodarka<br />
Obecnie pracujące rafinerie wykorzystują swoje moce produkcyjne zaledwie w 40%.<br />
Produkcja oleju opałowego stanowiła 53,9% produkcji rafinerii, benzyny – 12,6%, ropy<br />
do silników Diesla – 17,9%, nafty – 12,2%, a pozostałych produktów – 3,4%.<br />
Obie rafinerie wymagają modernizacji, która według przewidywań rządu azerbejdżańskiego<br />
będzie kosztować około 600-700 mln USD. Amerykańska Agencja ds. Handlu<br />
36<br />
Gospodarka<br />
i Rozwoju finansuje przygotowanie studium wykonalności dotyczącego modernizacji<br />
rafinerii.<br />
Eksport ropy i produktów naftowych w latach 2003-2005<br />
Eksport ropy i produktów naftowych w latach 2003-2005<br />
mln ton<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
13,3<br />
9,1<br />
9,2<br />
7,4<br />
6,3<br />
6,4<br />
1,6<br />
2,0<br />
2,2<br />
2003 2004 2005<br />
Eksport ropy Przetwórstwo ropy Eksport produktów naftowych<br />
ródo: Pastwowy Urzd Statystyczny Azerbejdanu<br />
Źródło: Państwowy Urząd Statystyczny Azerbejdżanu<br />
Gaz Gaz ziemny ziemny<br />
Azerbejdan Azerbejdżan dysponuje 1,37 1,37 bln bln mm 3 3 udokumentowanych zasobów gazu ziemnego, co<br />
stanowi co stanowi 0,8 % 0,8% zasobów zasobów wiatowych. światowych. Zasoby Zasoby potencjalne s są jednak duo dużo większe wiksze i<br />
znajduj i znajdują si się w szelfie w szelfie Morza Morza Kaspijskiego.<br />
Mimo<br />
Mimo<br />
znacznych<br />
znacznych złóż<br />
zó<br />
gazu<br />
gazu<br />
ziemnego,<br />
ziemnego,<br />
jego<br />
jego<br />
wydobycie<br />
wydobycie jest na razie stosunkowo<br />
niewielkie i w 2005 roku wynioso 5,7 mld m 3 jest na razie stosunkowo niewielkie<br />
i w 2005 roku wyniosło 5,7 mld m<br />
. Ilo ta nie zaspokaja zapotrzebowania<br />
krajowego szacowanego na 10-11 3 . Ilość ta<br />
mld m 3 nie zaspokaja zapotrzebowania krajowego<br />
rocznie, w zwizku z czym nadwyka<br />
szacowanego na 10-11 mld m<br />
popytu pokrywana jest zakupami 3 rocznie, w związku z czym nadwyżka popytu pokrywana<br />
w rosyjskim koncernie Gazprom.<br />
jest zakupami w rosyjskim koncernie Gazprom.<br />
W 2005 roku. zakupiono w Rosji 4,5 mld m 3 gazu ziemnego, co oznacza spadek<br />
W 2005 roku zakupiono w Rosji 4,5 mld m<br />
o 8 % w stosunku do 2004 roku.<br />
3 gazu ziemnego, co oznacza spadek o 8%<br />
w stosunku do 2004 roku.<br />
Gaz krajowy przeznaczany jest na potrzeby przemysu i ludnoci, natomiast gaz<br />
importowany Gaz krajowy trafia przeznaczany do elektroenergetyki.<br />
jest na potrzeby przemysłu i ludności, natomiast gaz importowany<br />
trafia do elektroenergetyki.<br />
krajowe cigle wzrasta, <strong>dla</strong>tego w najbliszym czasie konieczny<br />
Zapotrzebowanie<br />
bdzie import tego surowca pomimo rosncego wydobycia gazu ziemnego, które w<br />
2006 roku ma osign 7,3 mld m 3 .<br />
Znaczny wzrost cen gazu ziemnego importowanego z Rosji, z 60 USD w 2005 roku
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 39<br />
Zapotrzebowanie krajowe ciągle wzrasta, <strong>dla</strong>tego w najbliższym czasie konieczny będzie<br />
import tego surowca, pomimo rosnącego wydobycia gazu ziemnego, które w 2006<br />
roku ma osiągnąć 7,3 mld m 3 .<br />
Znaczny wzrost cen gazu ziemnego importowanego z Rosji, z 60 USD w 2005 roku<br />
do 110 USD za 1000 m 3 od stycznia 2006 roku, jest istotną przesłanką przemawiającą<br />
za przyspieszeniem prac służących jak najszybszemu zwiększeniu krajowego wydobycia<br />
w Azerbejdżanie.<br />
Azerbejdżan wiąże duże nadzieje z zagospodarowaniem największych złóż gazu ziemnego<br />
Szah Deniz, szacowanych na 625 mld m 3 . W ramach PSA zawartego w roku 1996,<br />
którego głównymi udziałowcami są BP (25,5%), Statoil (25,5%) i SOCAR (10%) przewiduje<br />
się rozpoczęcie wydobycia pod koniec roku 2006. Według szacunków w najbliższych<br />
latach ze złóż tych będzie można wydobywać 16 mld m 3 gazu ziemnego rocznie.<br />
Obecnie głównym producentem gazu ziemnego w Azerbejdżanie jest państwowy koncern<br />
SOCAR.<br />
Inwestycją o strategicznym znaczeniu <strong>dla</strong> Azerbejdżanu jest zakończenie budowy nowego<br />
gazociągu z Baku, przez Tbilisi (Gruzja) do Erzurum (Turcja), o początkowej przepustowości<br />
7 mld m 3 rocznie. Umożliwi on w przyszłości eksport znacznie zwiększonych<br />
ilości gazu ziemnego mającego pochodzić, zgodnie z planami, ze złóż znajdujących się<br />
w Szah Deniz. Długość gazociągu wynosi 690 km, z czego ponad 400 km przebiega<br />
przez terytorium Azerbejdżanu. Szacunkowy koszt tej inwestycji wynosi ok. 1 mld USD.<br />
Zakończenie budowy gazociągu przewidziane jest na 2006 rok. Projekt finansowany<br />
jest przez koncerny zaangażowane w zagospodarowanie azerskich złóż. Na budowę gazociągu<br />
kredytów udzieliły również międzynarodowe organizacje finansowe takie jak<br />
Bank Światowy czy EBOiR.<br />
Energetyka<br />
Sektor energetyczny w Azerbejdżanie jest kontrolowany przez firmy państwowe. Z elektryczności<br />
korzysta prawie 100% gospodarstw domowych. Produkcję energii szacuje się<br />
na około 23 mld kWh rocznie, wytwarza ją 8 elektrowni cieplnych i 6 wodnych znajdujących<br />
się na terytorium kraju, zbudowanych jeszcze za czasów ZSRR.<br />
Ewentualne braki energii uzupełniane są importem z Rosji i Gruzji, z którymi Azerbejdżan<br />
połączony jest siecią przesyłową oraz z Turcji i Iranu.
40 Gospodarka<br />
Sektor energetyczny wymaga gruntownych reform i modernizacji. Prezydent Azerbejdżanu<br />
wydał w 1996 roku dekret umożliwiający prywatyzację Azerenergy, należącego<br />
do skarbu państwa przedsiębiorstwa będącego producentem energii elektrycznej.<br />
Wydzielono pięć stref, tj. Baku, Nachiczewań, Północ (Sumgait), Południe (Ali Bajramły)<br />
i Zachód (Gjandża), a następnie na poziomie regionu utworzono spółki posiadające<br />
udziały w Azerenergy, które mają możliwość tworzenia przedsięwzięć typu joint-venture<br />
z udziałem kapitału zagranicznego.<br />
W celu zwiększenia mocy produkcyjnych zrealizowano kilka projektów inwestycyjnych,<br />
m.in. w maju 2000 roku ukończono budowę hydroelektrowni Yenikand generującej<br />
4000 MW energii elektrycznej, na którą Bank Światowy udzielił pożyczki w wysokości<br />
53 mln USD. W 2001 roku przebudowano hydroelektrownię Mingechaur (360 MW)<br />
na rzece Kura, w oparciu o pożyczkę EBOiR w wysokości 21 mln USD.<br />
W grudniu 2000 roku rozpoczęto budowę elektrowni Severnaya przy wsparciu finansowym<br />
japońskich firm Mitsui i Mitsubishi. Budowę elektrowni o mocy 400 MW ukończono<br />
na początku roku 2003. Dzięki niej produkcja energii elektrycznej w roku 2003 wzrosła<br />
o 6% w porównaniu z rokiem 2002. Analitycy szacują, że modernizacja sektora energetycznego<br />
pochłonie około 2,5 mld USD.<br />
W Azerbejdżanie rozpoczęto również budowę elektrowni modułowych pracujących<br />
na gazie ziemnym. W 2005 roku oddano do eksploatacji pierwszą taką elektrownię w Astare<br />
o mocy 87 MW. W latach 2006-2007 planowane jest oddanie do eksploatacji kolejnych<br />
4-5 elektrowni modułowych o łącznej mocy 350-440 MW. W rezultacie za kilka lat Azerbejdżan<br />
ma być samowystarczalny jeśli chodzi o zaopatrzenie w energię elektryczną.<br />
Podjęte już projekty inwestycyjne z pewnością przyczynią się do zwiększenia produkcji<br />
energii elektrycznej, która w 2006 roku ma osiągnąć 24,4 mld kWh.<br />
Rolnictwo<br />
Rolnictwo jest drugim, po przemyśle naftowym, największym sektorem gospodarki Azerbejdżanu.<br />
Użytki rolne zajmują 50% powierzchni tego kraju (w tym grunty orne – 18,4%,<br />
łąki i pastwiska – 25,7%). Większość ziem jest nawadniana. Udział rolnictwa w strukturze<br />
PKB w ciągu ostatnich kilku lat sukcesywnie maleje (w 2005 roku wynosił on 9,2%, zaś<br />
w 1995 roku – 18%). Ponadto ze względu na wysoki udział zatrudnienia ludności (około<br />
31% pracujących ogółem), w sektorze tym występuje niższa efektywność niż w pozostałych<br />
gałęziach gospodarki. Mimo że rolnictwo pozostaje znaczącym sektorem gospodarki,<br />
jego udział w eksporcie kraju nie przekracza obecnie 3,0% (w roku 1993 – 14%).
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 41<br />
W czasach poprzedzających powstanie niezawisłej republiki, Azerbejdżan zajmował<br />
wiodące miejsce wśród producentów owoców, warzyw i innych produktów rolnych.<br />
Mimo że klimat pozwala na uprawę zboża, niedostateczna ilość opadów powoduje konieczność<br />
nawadniania większości pól uprawnych. Po rozpadzie ZSRR ziemie należące<br />
do państwa lub kołchozów zostały rozdzielone wśród prywatnych właścicieli, co uważa<br />
się za jeden z kroków decydujących o powodzeniu reform gospodarczych. W kraju<br />
postępuje prywatyzacja rolnictwa. Prawie wszystkie rolnicze przedsiębiorstwa przeszły<br />
w ręce prywatne.<br />
Na początku lat 90-tych w rolnictwie nastąpił spadek produkcji o 50%. Był on głębszy<br />
w przypadku produkcji roślinnej niż w hodowli zwierząt. Dopiero w ciągu kilku ostatnich<br />
lat sytuacja zaczęła się stabilizować.<br />
Wprowadzone reformy przynoszą zmiany w strukturze produkcji rolnej, powodując iż<br />
farmerzy odchodzą od tradycyjnych upraw, takich jak pszenica i bawełna, na rzecz owoców<br />
i warzyw, których uprawa nie wymaga mechanizacji oraz specjalnego nawadniania.<br />
Jest ona przez to tańsza, a dzięki możliwości zbytu bez uprzedniego przetwarzania – bardziej<br />
opłacalna.<br />
Dobre warunki klimatyczne i urodzajne gleby w Azerbejdżanie sprzyjają uprawie bawełny,<br />
kukurydzy, tytoniu, herbaty, orzechów włoskich, owoców oraz warzyw. Większość<br />
upraw skoncentrowana jest w nizinnych partiach kraju, głównie w dolinie rzeki<br />
Kury i Araks. Jedną z ważniejszych upraw na terenie Azerbejdżanu jest bawełna, jednak<br />
jej znaczenie w ostatnich latach maleje. Azerbejdżan produkuje też kawior, który w większości<br />
pochodzi z basenu Morza Kaspijskiego.<br />
W Azerbejdżanie rozwinięta jest również hodowla bydła i owiec, a zwłaszcza specjalnego<br />
gatunku azerbejdżańskiego merynosa. Silną pozycje zajmuje także pszczelarstwo<br />
i wykorzystanie jedwabników.<br />
Mimo dynamicznie rozwijającego się rolnictwa Azerbejdżan nie jest w stanie zaspokoić<br />
wszystkich swoich potrzeb. Dlatego musi importować niektóre produkty rolne, takie<br />
jak pszenica, cukier, olej roślinny, a także mleko, mięso i wiele innych. Import artykułów<br />
spożywczych osiągnął w 2005 roku wartość 500 mln USD, tj. 12% importu Azerbejdżanu<br />
ogółem.<br />
Rolnictwo Azerbejdżanu zostało sprywatyzowane na podstawie reformy rolnej zapoczątkowanej<br />
w 1996 roku. Obecnie w rękach prywatnych znajduje się prawie 100%<br />
gruntów. Słabym punktem tej gałęzi gospodarki jest jednak brak nowoczesnych maszyn<br />
i urządzeń, a także infrastruktury, <strong>dla</strong>tego aby zwiększyć dochodowość produkcji rolnej
42 Gospodarka<br />
niezbędne są dalsze inwestycje. Gospodarstwa rolne są małe i niedoinwestowane. System<br />
nawadniania pól wymaga modernizacji, w czym udział finansowy mają m.in. Bank<br />
Światowy oraz Islamski Bank Rozwoju, a także rządy poszczególnych krajów (m.in. Japonii<br />
i USA).<br />
Modernizacji wymaga zwłaszcza przetwórstwo, składowanie produktów rolnych oraz<br />
produkcja opakowań.<br />
W celu rozwiązania trudnej sytuacji w rolnictwie rząd Azerbejdżanu stara się wspierać<br />
ten sektor poprzez subsydia, które obecnie są udzielane w postaci niższych podatków<br />
oraz sprzedaży tańszego paliwa. Z drugiej jednak strony znajduje się on pod presją WTO<br />
(Światowej Organizacji Handlu), która jako warunek członkostwa Azerbejdżanu w organizacji<br />
stawia zniesienie rządowych dopłat do rolnictwa.<br />
W ostatnich latach stały się widoczne pierwsze efekty prywatyzacji połączonej z programami<br />
wsparcia finansowego. Świadczy o tym rokroczny wzrost produkcji rolnej, zwłaszcza<br />
bawełny, ziemniaków, warzyw i owoców (głównie melonów) wynoszący ok. 6%. Do szczególnie<br />
udanych można zaliczyć rok 2005, w którym produkcja rolna wzrosła aż o 12,5%.<br />
Wzrost zbiorów bawełny, ze 135,7 tys. ton w roku 2004 do 196,4 tys. ton w roku 2005, pozwolił<br />
na zwiększenie jej eksportu, przy nadal stosunkowo niskim jej udziale w eksporcie<br />
ogółem nie przekraczającym 1%.<br />
Jeśli produkcja rolna będzie rozwijała się w następnych latach w podobnym tempie,<br />
to można mieć nadzieję, że zostaną szybko odrobione straty, jakie ta gałąź gospodarki<br />
poniosła w latach dziewięćdziesiątych.<br />
Przemysł spożywczy<br />
Azerbejdżan, ze względu na różnorodność posiadanych upraw, mógłby stać się znaczącym<br />
eksporterem przetworzonych produktów spożywczych do krajów Wspólnoty Niepodległych<br />
Państw oraz Europy Zachodniej, ale brak własnych nowoczesnych technologii<br />
i środków finansowych na ich transfer z zagranicy ogranicza szybki rozwój tej gałęzi<br />
gospodarki.<br />
Przetwórstwo spożywcze skoncentrowane jest w dwóch głównych regionach kraju:<br />
Kuba – na północy, gdzie przetwarza się głównie owoce oraz na południu kraju w rejonie<br />
Niziny Lenkorańskiej, gdzie dominuje przetwórstwo owoców cytrusowych i warzyw.<br />
Ze względu na sezonowy charakter upraw znajdujące się tam dwa zakłady przetwarzają
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 43<br />
kilka rodzajów produktów. Głównymi dostawcami technologii <strong>dla</strong> tych przedsiębiorstw<br />
są firmy z Niemiec, Włoch, Holandii, Szwecji, Francji, Rosji oraz Turcji i Iranu.<br />
Otwarcie gospodarki Azerbejdżanu na inwestycje zagraniczne oraz pomoc niektórych<br />
państw obcych wpłynie zapewne w najbliższym czasie pozytywnie na rozwój przemysłu<br />
spożywczego tego kraju. Przykładowo, w 2006 roku rząd Japonii ma przeznaczyć prawie<br />
3,3 mln USD na rozwój produkcji herbaty, masła, pasty pomidorowej, soków i innych<br />
produktów spożywczych.<br />
Telekomunikacja<br />
System łączności telefonicznej w Azerbejdżanie stanowi konglomerat sieci pochodzącej<br />
z czasów ZSRR oraz systemu zbudowanego na potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw,<br />
jak również systemu łączności komórkowej używanego głównie przez rosnącą<br />
klasę średnią, duże firmy prywatne, koncerny międzynarodowe i przedstawicieli władz.<br />
Telekomunikacja zajmuje drugie miejsce w gospodarce Azerbejdżanu pod względem<br />
wielkości lokowanych bezpośrednich inwestycji zagranicznych, dzięki czemu sektor ten<br />
podlega stopniowej prywatyzacji i modernizacji.<br />
Potwierdza to rosnące zainteresowanie ze strony wielu firm i międzynarodowych instytucji<br />
finansowych dokonywaniem inwestycji mających na celu rozwój systemu telekomunikacji<br />
Azerbejdżanu. Przykładowo, firma Azercell zainwestowała w rozwój telefonii<br />
komórkowej 300 mln USD, a firma Bakcell ponad 40 mln USD.<br />
Działalność sektora telekomunikacji regulowana jest przez Ministerstwo Gospodarki Azerbejdżanu.<br />
W 2002 roku w sektorze tym wytworzono 2,0% PKB, a w 2005 roku – 2,3% PKB.<br />
Ministerstwo Telekomunikacji zainwestowało 1 mld USD w program naprawy i modernizacji<br />
systemu telekomunikacji, który ma zostać zrealizowany do końca 2010 roku.<br />
W efekcie podjętych reform wzrasta liczba telefonów komórkowych na terytorium kraju.<br />
Rozwój telefonii komórkowej w Azerbejdżanie jest możliwy dzięki konkurencji wśród<br />
operatorów tej sieci. Obecnie na rynku istnieje dwóch głównych operatorów sieci telefonii<br />
komórkowej: wspomniana już Azercell (spółka joint-venture powstała z azerbejdżańskiego<br />
Azertelecom i tureckiego Turkcell), Bakcell (joint-venture z udziałem Azertelecom<br />
i Motorola). Ponadto działa tam jeden główny operator stacjonarnej linii telefonicznej<br />
– Azertelecom, posiadający monopol na rynku usług telefonicznych (wszystkie rozmowy<br />
międzymiastowe muszą korzystać z jego łączy).
44 Gospodarka<br />
Dostęp do usług telekomunikacyjnych dynamicznie wzrasta. Według danych dotyczących<br />
2005 roku, w Azerbejdżanie zarejestrowanych było prawie 1 milion telefonów stacjonarnych<br />
i ok. 1,5 miliona komórkowych (w 2003 liczby te wynosiły odpowiednio 948 tys.<br />
i 1055 tys.). Telefonia komórkowa obejmuje swym zasięgiem 71% powierzchni kraju.<br />
Modernizacji i inwestycji wymaga też przemysł informatyczny i komputerowy. Dostęp<br />
do internetu w Azerbejdżanie jest stosunkowo niewielki, chociaż w ostatnich latach dynamicznie<br />
wzrasta. Możliwy jest on głównie w Baku i w innych ośrodkach przemysłowych,<br />
gdzie znajduje się zresztą większość telefonów. Szacuje się, że obecnie w kraju<br />
tym na 1000 mieszkańców przypadają 33 komputery.<br />
Transport<br />
W Azerbejdżanie występuje transport morski, lotniczy, kolejowy i drogowy. Podobnie<br />
jak inne dziedziny gospodarki wymaga on modernizacji i inwestycji zagranicznych.<br />
Wszystkie decyzje dotyczące transportu są podejmowane przez Radę Ministrów. W 2005<br />
roku w tym sektorze gospodarki wytworzono prawie 6% PKB.<br />
Na terenie Azerbejdżanu znajduje się ponad 25 tys. km dróg. Są one niestety w bardzo<br />
złym stanie i wymagają gruntownej przebudowy. Po azerbejdżańskich drogach jeździ<br />
480 tys. samochodów osobowych (z tego prawie 460 tys. prywatnych) i ponad 90 tys.<br />
samochodów ciężarowych.<br />
Ze względu na konflikt o Górski Karabach komunikacja drogowa pomiędzy Azerbejdżanem<br />
a Armenią jest zerwana. Dlatego podróżowanie pomiędzy terytorium Azerbejdżanu<br />
a Nachiczewańską Republiką Autonomiczną możliwe jest tylko drogą powietrzną,<br />
bądź przez terytorium Iranu.<br />
Na obszarze Azerbejdżanu znajduje się też 2122 km torów kolejowych (w tym ponad połowa,<br />
tzn.1270 km zelektryfikowanych), które podobnie jak drogi wymagają modernizacji.<br />
Na ten cel rząd Azerbejdżanu zaciągnął w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju<br />
kredyt w wysokości 20,2 mln USD.<br />
Ze względu na górzyste ukształtowanie terenu, przeważająca część linii kolejowej znajduje<br />
się powyżej 1500 m n.p.m. Przez ponad sto ostatnich lat służyła ona do transportu<br />
ropy naftowej z pól wprost do rafinerii.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 45<br />
Narodową linią lotniczą Azerbejdżanu jest AZAL. Na terenie kraju znajdują się 3 lotniska<br />
o zasięgu międzynarodowym, z których największe mieści się w stolicy kraju – Baku.<br />
W Baku mieszczą się też biura wielu międzynarodowych linii lotniczych (vide zał.17).<br />
Ze względu na zły stan dróg oraz kolei, największe znaczenie w Azerbejdżanie ma transport<br />
morski. Morze Kaspijskie umożliwia bezpośrednie połączenia z innymi krajami basenu:<br />
Iranem, Kazachstanem, Rosją i Turkmenistanem.<br />
Transport morski odgrywa AZERBEJDAN też istotną rolę - Przewodnik w przemieszczaniu <strong>dla</strong> przedsibiorców ropy naftowej. Port w Baku 43<br />
jest największym portem Morza Kaspijskiego i ma charakter międzynarodowy.<br />
Schemat sieci pocze transportowych w Azerbejdanie<br />
Schemat sieci połączeń transportowych w Azerbejdżanie<br />
ródo: www.az-customs.net<br />
Źródło: www.az-customs.net<br />
Mimo nie nie najlepszego stanu infrastruktury transportowej w Azerbejdżanie Azerbejdanie rosną rosn z roku<br />
na na rok rok przewozy przewozy ładunków, adunków, które które osiągnęły osigny w 2005 w 2005 roku roku wielkość wielko 128 mln 128 ton, mln co ton, oznacza<br />
co<br />
oznacza<br />
ponad<br />
ponad<br />
9% wzrost<br />
9 % wzrost<br />
w stosunku<br />
w stosunku<br />
do roku<br />
do<br />
2004.<br />
roku<br />
Największy<br />
2004. Najwikszy<br />
udział w<br />
udzia<br />
przewozach<br />
w przewozach<br />
ładunków<br />
miał transport samochodowy – 69,5 mln ton, koleją przewieziono 26,2 mln ton,<br />
adunków mia transport samochodowy – 69,5 mln ton, kolej przewieziono 26,2 mln<br />
ton, natomiast transportem morskim 13,7 mln ton.<br />
natomiast transportem morskim – 13,7 mln ton.<br />
W 2005 roku przetransportowano przez terytorium kraju 11,7 mln ton ropy naftowej i<br />
W 9,5 2005 mld roku m 3 gazu przetransportowano ziemnego. przez terytorium kraju 11,7 mln ton ropy naftowej<br />
i 9,5 mld m 3 gazu ziemnego.<br />
Ochrona rodowiska<br />
Azerbejdan boryka si z powanymi problemami w dziedzinie rodowiska naturalnego,<br />
wród których jednym z najistotniejszych jest niedobór wody. Pod wzgldem iloci<br />
wody przypadajcej na osob zajmuje on ostatnie miejsce wród krajów regionu.<br />
Najbardziej deficytowymi w wod obszarami s: Pówysep Apszeroski, Nizina Araks,<br />
rejon Mugan Salyan i Nachiczewa.
46 Gospodarka<br />
Ochrona środowiska<br />
Azerbejdżan boryka się z poważnymi problemami w dziedzinie środowiska naturalnego,<br />
wśród których jednym z najistotniejszych jest niedobór wody. Pod względem ilości<br />
wody przypadającej na osobę zajmuje on ostatnie miejsce wśród krajów regionu. Najbardziej<br />
deficytowymi w wodę obszarami są: Półwysep Apszeroński, Nizina Araks, rejon<br />
Mugan Salyan i Nachiczewań.<br />
Zasoby wodne znajdujące się na terytorium Azerbejdżanu są zanieczyszczone. Ponad<br />
połowę rzek (50,6%) uważa się za skażone. Stężenie miedzi, żelaza i metali ciężkich<br />
w niektórych rzekach wielokrotnie przekracza dopuszczalne normy. Najbardziej zanieczyszczonymi<br />
rzekami są Kura i Araks, co jest szczególnie niekorzystne ze względu na to,<br />
że są one głównym źródłem zaopatrzenia w wodę pitną <strong>dla</strong> większości miast Azerbejdżanu.<br />
Podobna sytuacja występuje w przypadku wielu jezior, przy czym najbardziej zanieczyszczone<br />
są jeziora Półwyspu Apszerońskiego oraz doliny rzek Kury i Araks. Zły stan<br />
wód Azerbejdżanu spowodowany jest między innymi tym, że większość rzek napływa<br />
na jego terytorium – już zanieczyszczona – z państw sąsiadujących: Turcji, Gruzji i Armenii,<br />
a tylko 30% zasobów rzecznych jest pochodzenia krajowego.<br />
Problemy <strong>dla</strong> środowiska naturalnego Azerbejdżanu stwarza też Morze Kaspijskie. Niektóre<br />
obszary nizinne zagrożone są zalaniem w skutek wzrostu poziomu morza. Ponadto<br />
miejscowi naukowcy uważają, że Zatoka Apszerońska (w rejonach Baku i Sumgait) oraz<br />
Morze Kaspijskie są najbardziej zdewastowanymi ekologicznie obszarami na świecie.<br />
Skutkiem skażenia wód jest zanieczyszczenie gleb. Do głównych czynników je degradujących<br />
należą zasolenie i używane w rolnictwie środki ochrony roślin, preparaty chwastobójcze,<br />
pestycydy itp. Poważnym zagrożeniem są też naturalne procesy erozji i wietrzenia,<br />
w wyniku których zniszczeniu ulega wiele hektarów żyznej ziemi. Ponad 60%<br />
powierzchni kraju jest narażona na działanie procesów erozyjnych.<br />
Zasoby ziemi w Azerbejdżanie są ograniczone, na 1 osobę przypada 0,2 ha powierzchni<br />
uprawnej. Większość terytorium kraju nie jest zalesiona (83,8%), a istniejące niewielkie<br />
obszary leśne są w złym stanie w wyniku skażenia ich przez odpady przemysłowe. Szczególnie<br />
zanieczyszczonym rejonem Azerbejdżanu jest południowo-wschodnia część<br />
wspomnianej już doliny rzeki Kury i Araks, ze względu na stosowanie DDT (chemicznej<br />
substancji owadobójczej) oraz defoliantów podczas uprawy znajdującej się na tym obszarze<br />
bawełny.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 47<br />
Do degradacji zasobów leśnych przyczynia się też hodowla bydła i działalność rekreacyjna,<br />
jednak najbardziej zgubny wpływ na stan lasów Azerbejdżanu ma wycinanie drzew<br />
na opał. Proces ten nasila się w ostatnich latach z powodu niedoboru innych źródeł energii,<br />
takich jak gaz ziemny czy węgiel. Z brakiem materiałów opałowych boryka się ponad<br />
65% populacji kraju.<br />
Podobnie jak w przypadku wody i gleby, w Azerbejdżanie występuje wysoki stopień<br />
zanieczyszczenia atmosfery. Według danych Państwowego Komitetu Statystycznego<br />
całkowita liczba zanieczyszczeń dostających się do atmosfery wynosi ponad 2 mln ton<br />
rocznie. Są to przeważnie różnego rodzaju pyły, lotne substancje organiczne, dwutlenek<br />
siarki, dwutlenek węgla, tlenki azotu i inne. Największe zanieczyszczenie atmosfery obserwuje<br />
się w stolicy kraju – Baku, a także w miastach Sumgait, Mingeczaur, Ali-Bajramly<br />
i Gjandża, które emitują ponad 80% wszystkich zanieczyszczeń do atmosfery.<br />
Za wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza odpowiadają przede wszystkim działające<br />
na terenie kraju rafinerie naftowe, przemysł chemiczny, energetyczny, metalurgiczny<br />
oraz przemysł motoryzacyjny i budownictwo. Zanieczyszczenie w miastach wzrasta<br />
również w skutek spalania bogatych w siarkę paliw olejowych oraz wzrostu użycia gazu<br />
w ciepłownictwie. Emisja CO 2<br />
na 1 mieszkańca wynosi 1,13 ton rocznie (w USA 5,51 ton<br />
rocznie).<br />
Główną przyczyną dużego skażenia środowiska w Azerbejdżanie jest wykorzystywanie<br />
na terytorium kraju przestarzałych technologii, które są spuścizną po intensywnej industrializacji<br />
i rozwoju przemysłu ciężkiego w czasach kiedy Azerbejdżan należał do Związku<br />
Radzieckiego. Przestarzały przemysł wytwarza duże ilości odpadów, które ze względu<br />
na brak odpowiednich technologii nie mogą być poddane utylizacji bądź przetwarzaniu<br />
w celu ponownego wykorzystania.<br />
Najwięcej odpadów produkuje górnictwo i przemysł przetwórstwa rud żelaza. Około<br />
120 mln ton takich odpadów składowane jest na ponad 200 hektarach ziemi.<br />
Od czasu odzyskania niepodległości zainteresowanie ekologią ze strony społeczeństwa<br />
wzrasta. Przez wiele lat kwestia ochrony środowiska w kraju miała wymiar wyłącznie<br />
polityczno-propagandowy jednak od początku lat dziewięćdziesiątych sytuacja powoli<br />
ulega zmianie.<br />
Za ochronę środowiska w Azerbejdżanie odpowiedzialny jest Państwowy Komitet ds.<br />
Ekologii i Środowiska, który powstał w 1962 roku jako departament przy Ministerstwie<br />
Rolnictwa. W roku 1992 został on podporządkowany prezydentowi kraju. Na mocy postanowień<br />
przyjętych w 1992 roku do zadań Komitetu należy nadzorowanie i koordynacja
48 Gospodarka<br />
działań rządu mających na celu ochronę środowiska w kraju, a także rozwój i wdrażanie<br />
polityki ekologii. Prowadzi on również działalność informacyjną wydając szereg publikacji<br />
na temat środowiska naturalnego i promuje edukację ekologiczną w szkołach.<br />
Od kilku lat istnieje w tym kraju tzw. „Zielony Ruch Azerbejdżanu”, którego członkowie<br />
wystąpili z inicjatywą utworzenia Partii Zielonych, aby wspomagać parlamentarne działania<br />
w zakresie ochrony środowiska. Partia Zielonych powstała w 1993 roku. Do jej priorytetów<br />
należy: zbieranie informacji o stanie środowiska naturalnego, promocja edukacji<br />
ekologicznej w społeczeństwie, kontrola stanu środowiska, jakości żywności oraz<br />
współpraca i wspieranie działań legislacyjnych w zakresie ochrony środowiska. Do kwestii<br />
ochrony środowiska odnosi się również odpowiedni zapis w konstytucji Azerbejdżanu<br />
z 1995 roku, stwierdzający, że środowisko wraz ze wszystkimi zasobami naturalnymi<br />
należy do mieszkańców kraju.<br />
Zasady polityki państwa z zakresu ochrony środowiska zostały sprecyzowane w tzw.<br />
„Statucie Ekologicznym Republiki Azerbejdżanu” uchwalonym na początku lat dziewięćdziesiątych<br />
z inicjatywy Państwowego Komitetu ds. Środowiska. Ideą przyjętego statutu<br />
jest poprawa stanu środowiska naturalnego w Azerbejdżanie poprzez ochronę biosfery,<br />
odpowiednie wykorzystanie zasobów naturalnych, utylizację i przetwarzanie odpadów,<br />
racjonalne wykorzystanie energii i zmniejszenie ryzyka degradacji środowiska związanego<br />
z działalnością człowieka.<br />
Komitet dąży też do dostosowania istniejących w Azerbejdżanie standardów ochrony<br />
środowiska do wymogów Unii Europejskiej, poprzez kooperację z regionalnymi i międzynarodowymi<br />
organizacjami, a uchwalone przez niego postulaty są zgodne z postanowieniami<br />
ONZ. Współpraca z ONZ w kwestiach ekologii realizowana jest poprzez Program<br />
Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP).<br />
W celu wdrażania przyjętych postulatów Azerbejdżan współpracuje z wieloma organizacjami<br />
ds. ochrony środowiska, a także z rządami innych krajów oraz korzysta z pomocy<br />
finansowej wielu organizacji międzynarodowych, między innymi Banku Światowego.<br />
Turystyka<br />
Sektor turystyczny w Azerbejdżanie rozwija się dynamicznie od początku lat dziewięćdziesiątych.<br />
Od tego czasu państwo to podpisało wiele umów z innymi krajami o wymianie<br />
usług turystycznych. Kraj jest także członkiem międzynarodowej organizacji ds. turystki<br />
„Eurasia”.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 49<br />
Azerbejdżan posiada odpowiednie warunki do rozwoju turystyki. Na jego terytorium<br />
znajduje się ponad 6 tysięcy zabytków architektury (starożytne miasta, fortece, pałace,<br />
mauzolea, meczety), co na równi z bogactwem fauny i flory przyczynia się do turystycznej<br />
atrakcyjności tego kraju. Architektura Azerbejdżanu kształtowała się na przestrzeni<br />
wielu wieków, ale w większości miast dominuje bogato zdobiona zabudowa z okresu<br />
średniowiecza.<br />
W roku 2005 Azerbejdżan odwiedziło 1,26 mln turystów, z czego 64% stanowili goście<br />
z krajów WNP, 16,6% z Iranu i 1,4% z Turcji.
50 Przekształcenia własnościowe<br />
IV. PRZEKSZTAŁCENIA WŁASNOŚCIOWE<br />
Informacje ogólne<br />
Mimo że pierwsze akty prawne dotyczące prywatyzacji opracowano już w roku 1993,<br />
faktycznie proces przekształceń własnościowych rozpoczął się dopiero w 1996 roku.<br />
Pierwszym aktem prawnym była ustawa „O prywatyzacji majątku państwowego w Republice<br />
Azerbejdżan”, z dnia 7 stycznia 1993 roku. Uzupełniło ją następnie około 20 dodatkowo<br />
opracowanych aktów normatywnych. Zgodnie z trybem określonym w ustawie<br />
prywatyzację przeprowadza się w formie:<br />
– aukcji,<br />
– przetargów,<br />
– nabycia akcji przedsiębiorstw przy pośrednictwie funduszy inwestycyjnych oraz<br />
giełdy papierów wartościowych,<br />
– sprzedaży dzierżawcy majątku państwowego, przekazanego mu uprzednio<br />
w dzierżawę,<br />
– nabycia majątku przez załogę przedsiębiorstwa,<br />
– tworzenia spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,<br />
– ustanawiania spółek akcyjnych otwartego typu.<br />
Proces prywatyzacji w Azerbejdżanie był początkowo nadzorowany przez utworzony<br />
w 1992 roku Państwowy Komitet ds. Majątku Państwa. Na podstawie dekretu prezydenta<br />
z grudnia 1999 roku został on przekształcony w Ministerstwo Majątku Państwa.<br />
W pierwszych latach procesu przekształceń sprywatyzowano tylko małe przedsiębiorstwa.<br />
Natomiast proces powszechnej prywatyzacji obejmujący przekształcenia własnościowe<br />
wśród średnich i dużych przedsiębiorstw rozpoczął się dopiero w 1997 roku,<br />
po rozdaniu voucherów prywatyzacyjnych.<br />
Od roku 1999 prywatyzacja w Azerbejdżanie uległa spowolnieniu.<br />
W sierpniu 2000 roku prezydent G. Alijew podpisał dekret o rozpoczęciu drugiego<br />
jej etapu, obejmującego przekształcenia własnościowe dużych przedsiębiorstw. Podczas<br />
pierwszego etapu sprywatyzowano 29 000 małych oraz 1000 średnich przedsiębiorstw<br />
metodą voucherów, sprzedaży gotówkowej, zamkniętej subskrypcji oraz aukcji. W marcu<br />
2001 roku rząd wydał dekret, na mocy którego wyszczególniono kilkaset przedsię-
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 51<br />
biorstw oraz spółek joint-venture, które miały być sprywatyzowane lub przekazane prywatnym<br />
przedsiębiorcom w ramach długoterminowych kontraktów menedżerskich.<br />
W wyniku pierwszego etapu prywatyzacji oraz reformy rolnej, udział sektora prywatnego<br />
w PKB wzrósł w Azerbejdżanie w 2005 roku do prawie 76%.<br />
W nowym programie prywatyzacyjnym przewidziano udział inwestorów zagranicznych<br />
w prywatyzowaniu majątku państwowego. Zgodnie z Programem Prywatyzacyjnym<br />
za inwestora zagranicznego uznaje się:<br />
– zagraniczny podmiot prawny,<br />
– przedsiębiorstwo typu joint-venture, w którym udział zagranicznego partnera<br />
w kapitale zakładowym jest wyższy niż 25%,<br />
– obcokrajowca,<br />
– bezpaństwowca (bez obywatelstwa).<br />
Zagraniczni inwestorzy są dopuszczani do udziału w prywatyzacji wyłącznie na warunkach<br />
cen opcyjnych ustalanych przez Państwowy Komitet Prywatyzacyjny. Wyjątkiem<br />
od tej zasady jest udział inwestora w aukcjach za gotówkę. Opcje cen są ustalane na podstawie<br />
wahań rynkowych. Komitet co miesiąc publikuje ich wykaz. Wszystkie transakcje<br />
prywatyzacyjne są zawierane w walucie krajowej.<br />
Obecnie kontynuowany jest drugi etap prywatyzacji obejmujący głównie duże i średnie<br />
przedsiębiorstwa.<br />
Metody prywatyzacji<br />
Program prywatyzacyjny przewiduje rozmaite metody prywatyzacji państwowych<br />
przedsiębiorstw, takie jak:<br />
– sprzedaż inwestorowi strategicznemu,<br />
– ulgowa sprzedaż <strong>dla</strong> załogi,<br />
– aukcje za czeki inwestycyjne,<br />
– aukcje gotówkowe (przetargi inwestycyjne i konkursy).<br />
W roku 1997 obywatele Azerbejdżanu otrzymali vouchery (każdy zawierał po cztery prywatyzacyjne<br />
czeki), którymi można było obracać na rynku wtórnym. Na początku ceny<br />
czeków rosły, jednak proces ten nie był trwały. Ceny czeków obniżyły się znacznie i w rezultacie<br />
obrót nimi na rynku wtórnym stracił na znaczeniu. Nawet częściowe opłacanie<br />
prywatyzowanego majątku za pomocą czeków nie wpłynęło na zwiększenie ich obrotu.<br />
Uruchomienie drugiego etapu prywatyzacji również nie ożywiło tego rynku.
52 Przekształcenia własnościowe<br />
W ciągu kilku ostatnich lat w wyniku przeprowadzenia reform rynkowych oraz procesu<br />
prywatyzacji, w Azerbejdżanie znacznie wzrosła liczba sprywatyzowanych przedsiębiorstw.<br />
Od momentu rozpoczęcia zmian systemowych w kraju zmieniała się struktura<br />
PKB, w którym wzrastał udział sektora prywatnego, co ilustruje poniższa tabela.<br />
PKB w Azerbejdżanie w latach 1995-2005 według własności (w %)<br />
Wyszczególnienie<br />
Sektor<br />
prywatny<br />
Sektor<br />
państwowy<br />
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
48,0 60,1 63,8 70,8 71,8 73,0 73,3 74 76<br />
52,0 39,9 36,2 29,2 28,2 27,0 26,7 26 24<br />
Źródło: www.unece.org, www.ebrd.com, www.azstat.org<br />
Udział prywatnych przedsiębiorstw w PKB wzrósł najbardziej w transporcie i łączności<br />
m.in. w wyniku sprzedaży przez państwo udziałów operatorowi sieci komórkowej – firmie<br />
Bakcell oraz sprywatyzowania Azercell Telecom. Mimo to, proces prywatyzacji przebiega<br />
stosunkowo wolno i napotyka na liczne bariery. W 2006 roku mają być poddane prywatyzacji<br />
kolejne przedsiębiorstwa, głównie pracujące na rzecz sektora paliwowo-energetycznego,<br />
z branży maszynowej, a także obiekty ochrony zdrowia, kultury i szkolnictwa.<br />
Przewiduje się, że w rękach państwa pozostanie jedynie przemysł obronny, kolejowy,<br />
a także stacje radiowe i telewizyjne oraz system nawadniania.<br />
Świadectwem postępującej w ostatnich latach prywatyzacji jest m.in. wielkość osiąganych<br />
z 50 tego tytułu wpływów, co Przeksztacenia ilustruje poniższy wasnociowe wykres.<br />
Wpływy z prywatyzacji w Wpywy latach z prywatyzacji 1997-2005w latach 1997-2005<br />
mln AZN<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.economy.gov.az<br />
Źródło: www.economy.gov.az
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 53<br />
V. FINANSE<br />
Budżet<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 51<br />
V. FINANSE<br />
Zgodnie Budet z Ustawą o systemie budżetowym, przyjętą w roku 1999, państwowy budżet<br />
Azerbejdżanu składa się z budżetu centralnego, budżetów władzy lokalnej (na koniec<br />
2001 Zgodnie roku z ich Ustaw liczba o systemie wynosiła budetowym, 66) oraz budżetu przyjt Nachiczewańskiej w roku 1999, pastwowy Republiki budet Autonomicznej.<br />
Do roku 2001 w skład państwowego budżetu wchodziły następujące fundusze<br />
Azerbejdanu skada si z budetu centralnego, budetów wadzy lokalnej (na koniec<br />
2001 roku ich liczba wynosia 66) oraz budetu Nachiczewaskiej Republiki<br />
celowe:<br />
Autonomicznej.<br />
Fundusz Drogowy,<br />
Do roku 2001<br />
Państwowy<br />
w skad<br />
Fundusz<br />
pastwowego<br />
Bezpieczeństwa,<br />
budetu wchodziy<br />
Fundusz<br />
nastpujce<br />
Ochrony oraz<br />
Zalesiania, fundusze celowe: Rezerwowy Fundusz Fundusz Drogowy, Ochrony Pastwowy Przyrody Fundusz oraz Narodowy Bezpieczestwa, Fundusz Fundusz Promocji<br />
Przedsiębiorczości. Ochrony oraz Zalesiania, Jeden z Rezerwowy funduszy – Fundusz Drogowy Ochrony – na początku Przyrody roku oraz 2001 Narodowy zakończył<br />
działalność. Fundusz Promocji Pod koniec Przedsibiorczoci. roku 2002 w Azerbejdżanie Jeden z funduszy funkcjonowały – Drogowy – trzy na pocztku pozabudżetowe roku<br />
fundusze 2001 zakoczy o charakterze dziaalno. socjalnym, Pod koniec które roku nie 2002 wchodzą w Azerbejdanie w skład budżetu funkcjonoway państwowego: trzy<br />
pozabudetowe fundusze o charakterze socjalnym, które nie wchodz w skad budetu<br />
Fundusz Opieki Społecznej (FOS), Fundusz Opieki Społecznej Inwalidów (FOSI) oraz Fundusz<br />
pastwowego: Fundusz Opieki Spoecznej (FOS), Fundusz Opieki Spoecznej<br />
Inwalidów<br />
Zatrudnienia<br />
(FOSI)<br />
(FZ).<br />
oraz<br />
FOS<br />
Fundusz<br />
jest największym<br />
Zatrudnienia (FZ).<br />
funduszem<br />
FOS jest<br />
wśród<br />
najwikszym<br />
trzech wymienionych,<br />
funduszem<br />
z wród udziałem trzech około wymienionych 97% w opiece z społecznej udziaem okoo kraju. 97 W przybliżeniu % w opiece 60% spoecznej wypłat kraju. z tego W funduszu<br />
przyblieniu stanowią 60 transfery % wypat z budżetu tego funduszu państwowego. stanowi transfery z budetu pastwowego.<br />
Struktura skonsolidowanego Struktura skonsolidowanego budżetu państwa budetu pastwa<br />
SKONSOLIDOWANY BUDET<br />
PASTWA<br />
FUNDUSZ<br />
OCHRONY<br />
SOCJALNEJ<br />
FUNDUSZ NA<br />
RZECZ<br />
NIEPENO-<br />
SPRAWNYCH<br />
BUDET<br />
PASTWA<br />
FUNDUSZ<br />
PRZECIW-<br />
DZIAANIA<br />
BEZROBOCIU<br />
PASTWOWY<br />
FUNDUSZ<br />
NAFTOWY<br />
BUDET<br />
CENTRALNY<br />
LOKALNE BUDETY<br />
ORAZ BUDET AUTONOMICZNEJ<br />
REPUBLIKI NACHICZEWAN<br />
PASTWOWY FUNDUSZ OCHRONY LASÓW<br />
FUNDUSZ REZERWOWY OCHRONY PRZYRODY<br />
NARODOWY FUNDUSZ WSPIERANIA<br />
PRZEDSIEBIORCZOCI
54 Finanse<br />
W grudniu 1999 roku w Azerbejdżanie został utworzony Państwowy Fundusz Naftowy<br />
(PFN), którego zadaniem jest wykorzystywanie dochodów uzyskanych w wyniku identyfikacji<br />
i eksploatacji nowych źródeł wydobycia ropy naftowej i gazu <strong>dla</strong> przyspieszenia<br />
rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Zgodnie z ustawą wpływy na konto funduszu<br />
pochodzą z następujących źródeł:<br />
– ze sprzedaży nieprzetworzonej ropy naftowej i gazu, należących do Azerbejdżanu,<br />
– z bonusów otrzymywanych od zagranicznych inwestorów,<br />
– z płatności otrzymywanych tytułem zawartych kontraktów dotyczących wydobycia<br />
ropy naftowej i gazu,<br />
– z opłat za dzierżawę majątku państwa przez inwestorów zagranicznych,<br />
– z dochodów z tytułu wspólnej działalności z zagranicznymi przedsiębiorstwami,<br />
– z odsetek z tytułu ulokowania środków funduszu.<br />
Zgromadzone na koncie środki są wykorzystywane zgodnie z corocznym programem<br />
zatwierdzanym przez prezydenta kraju. Generalnie przeznacza się je na sfinansowanie<br />
najbardziej pilnych spraw dotyczących rozwoju gospodarczego Azerbejdżanu i rozbudowy<br />
infrastruktury oraz pomoc socjalną.<br />
Głównym źródłem finansowania deficytu budżetowego w Azerbejdżanie są pożyczki<br />
zagraniczne udzielane przez Bank Światowy i MFW na przekształcenia strukturalne oraz<br />
wpływy z prywatyzacji.<br />
Realizując postulaty programu walki z ubóstwem, władze Azerbejdżanu zwiększają<br />
co roku nakłady na szkolnictwo, służbę zdrowia i opiekę społeczną. Wydatki te w roku<br />
2005 wzrosły o 29% w porównaniu z rokiem 2004.<br />
Zgodnie z wprowadzonym w ostatnich latach nowym prawem podatkowym, zaległości<br />
w płatnościach podatku przez firmy i inne podmioty gospodarcze mogą być subsydiowane.<br />
Sytuacja taka występuje w przypadku narodowego koncernu naftowego SOCAR.<br />
Dotowani są użytkownicy energii elektrycznej, którzy pomimo niskich opłat nie są w stanie<br />
ich uiścić, co w efekcie uniemożliwia firmom dostarczającym energię finansowe wywiązanie<br />
się w stosunku do SOCAR-u. Ten rodzaj dopłat jest jednak bardzo nieefektywny<br />
i szkodliwy <strong>dla</strong> budżetu krajowego.<br />
Wysokość wpływów do budżetu w dużej mierze zależy od sytuacji w sektorze paliwowym.<br />
Rosnąca produkcja i eksport ropy naftowej oraz utrzymujące się od kilku lat wysokie<br />
ceny tego nośnika energii na rynku światowym przyczyniły się do wzrostu udziału<br />
sektora naftowego w PKB z 11% w roku 1998 do ponad 30% w roku 2005. Ze względu<br />
na stan zaawansowania nowych projektów inwestycyjnych w tym sektorze trend ten<br />
będzie się najpewniej utrzymywał również w najbliższych latach.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 55<br />
Wpływy, wydatki oraz saldo budżetu państwa w latach 2000-2005<br />
(w mln manatów)<br />
Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
Wpływy 714,6 784,8 910,2 1220,9 1509,5 2005,2<br />
Wydatki 764,0 807,5 931,8 1234,5 1502,1 2140,7<br />
Saldo -49,4 -22,7 -21,6 -41,1 +7,4 -135,5<br />
Deficyt budżetowy jako % PKB 1,0 0,4 0,4 0,2 0,2 0,7<br />
Źródło: Economic Intelligence Unit za: TACIS, Azerbaijan Economics Trends, www.azstat.org<br />
Dobre wyniki innych gałęzi przemysłu (transport, budownictwo, telekomunikacja) wynikają<br />
w dużej mierze z popytu generowanego przez duże projekty inwestycyjne realizowane<br />
w sektorze naftowo-gazowym.<br />
Problemem jest również niepłacenie przez przedsiębiorstwa należnych podatków. Według<br />
opinii Ministra ds. Podatkowych tylko jedna na sześć firm prowadzących działalność<br />
gospodarczą w Azerbejdżanie płaci wszystkie podatki. Dlatego też działania rządu mają<br />
na celu zdyscyplinowanie podmiotów gospodarczych i skłonienie ich do wywiązywania<br />
się ze zobowiązań podatkowych.<br />
Wymienialność waluty<br />
W 1992 roku w Azerbejdżanie wprowadzono narodową jednostkę monetarną – manat<br />
(1 manat = 100 gopików). Zasady wymiany walut w kraju ustala Narodowy Bank Azerbejdżanu<br />
(NBA).<br />
W dniu 1 stycznia 2006 roku dokonano denominacji manata (AZM). Obecnie 1 nowy manat<br />
(AZN) stanowi ekwiwalent 5000 starych manatów (AZM). Nowe manaty emitowane<br />
są w banknotach o wartości: 1, 5, 10, 50, 100 AZN.<br />
Mające funkcjonować jeszcze do końca 2006 roku „stare pieniądze” reprezentują wartość<br />
1, 5, 10 ,50, 100, 250, 500, 1000, 10000, 50000 AZM.<br />
Przepisy dotyczące wymiany waluty zagranicznej zawiera Ustawa z 1994 roku. Zgodnie<br />
z nią wszystkie transakcje dokonywane na terenie kraju powinny być realizowane w manatach.<br />
Jednak niektóre przedsiębiorstwa mogą ubiegać się o specjalną licencję wydaną<br />
przez NBA zezwalającą na dokonywanie rozliczeń w walutach zagranicznych.
56 Finanse<br />
Azerbejdżańskie ustawodawstwo dotyczące wymiany walut rozróżnia pojęcia „rezydentów”<br />
oraz „nierezydentów”. Występujące ograniczenia są bardziej restrykcyjne wobec<br />
rezydentów, którymi są obywatele Azerbejdżanu, azerbejdżańskie podmioty prawne<br />
oraz ich oddziały. Zgodnie z ustawą termin „rezydenci” nie dotyczy oddziałów i przedstawicielstw<br />
zagranicznych firm utworzonych w Azerbejdżanie. Wobec azerbejdżańskich<br />
podmiotów prawnych obowiązują następujące ograniczenia:<br />
– Obowiązek posiadania licencji wydanej przez Bank Centralny na otwarcie konta<br />
poza granicami Azerbejdżanu, mimo że podmiot może bez pozwolenia otworzyć<br />
konto w manatach i walutach wymienialnych w bankach na terenie kraju. Aby otworzyć<br />
konto za granicą, przedsiębiorstwo powinno ustanowić za granicą przedstawicielstwo,<br />
oddział lub filię;<br />
– Zezwala się, bez odpowiedniego pozwolenia NBA, na pobieranie środków pieniężnych<br />
z konta bankowego w gotówce w walutach wymienialnych w wysokości<br />
do 5 000 USD, lub ekwiwalentu tej kwoty w innych walutach, w celu rozliczenia kontraktów<br />
importowych. W innych przypadkach podejmowania gotówki rezydenci<br />
powinni przygotować <strong>dla</strong> banku raport uzasadniający celowość takiej operacji.<br />
Zarówno rezydenci, jak i nierezydenci podlegają następującym ograniczeniom:<br />
– Manat jest jedynym środkiem płatniczym na terenie kraju w kontraktach kupna-<br />
-sprzedaży towarów i usług, chyba że strony posiadają licencje NBA na świadczenie<br />
usług lub sprzedawanie towarów za waluty wymienialne;<br />
– Kupno, sprzedaż oraz wymianę walut zagranicznych można przeprowadzać wyłącznie<br />
w autoryzowanych bankach oraz autoryzowanych pozabankowych instytucjach<br />
finansowych. Zawieranie transakcji poza wymienionymi instytucjami<br />
jest zabronione;<br />
– Płacenie zaliczek za granicę przez nierezydentów z ich kont w Azerbejdżanie za towary<br />
i usługi jest zabronione. Rezydenci, natomiast, bez pozwolenia NBA, mogą<br />
przesyłać zaliczki w wysokości nie przekraczającej równowartości 10 000 USD lub<br />
ekwiwalentu tej kwoty w innych walutach.<br />
Zagraniczne osoby fizyczne mogą wwieźć do Azerbejdżanu 10 000 USD nie wnosząc<br />
opłaty celnej. Od wyższych kwot pobierana jest opłata w wysokości 1%. Natomiast zagraniczne<br />
osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa zarejestrowane poza granicami Azerbejdżanu<br />
mają prawo do podejmowania środków pieniężnych w walutach zagranicznych<br />
i manatach ze swoich kont bankowych w Azerbejdżanie bez żadnych ograniczeń.<br />
Ponadto zagraniczne osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa zarejestrowane poza granicami<br />
Azerbejdżanu mogą posiadać konta bankowe poza tym krajem. Natomiast zabrania<br />
się krajowym osobom prawnym posiadania konta za granicą bez odpowiedniego<br />
pozwolenia NBA.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 57<br />
Zagraniczni inwestorzy mogą bez problemu transferować zyski w walutach zagranicznych<br />
po opłaceniu w Azerbejdżanie należnych podatków i opłat.<br />
Płatności w walutach wymienialnych można podzielić na dwa rodzaje: „rutynowe operacje<br />
dewizowe” oraz „operacje dotyczące przepływu kapitału”.<br />
Rutynowe operacje dewizowe oznaczają:<br />
– transfer pieniędzy w celu terminowego zapłacenia za towary i usługi,<br />
– rozliczanie transakcji importu/eksportu w ramach kredytu do 180 dni,<br />
– przyznawanie oraz otrzymywanie pożyczek na okres do 180 dni,<br />
– transfer dywidend, odsetek oraz innych operacji, a także<br />
– niekomercyjne transakcje, obejmujące np. płatności spadkowe, wynagrodzenia,<br />
emerytury i alimenty.<br />
Operacje przepływu kapitału dotyczą:<br />
– zagranicznych inwestycji bezpośrednich,<br />
– nabycia papierów wartościowych,<br />
– transferu płatności w ramach prawa własności oraz innych praw związanych z nieruchomościami,<br />
– rozliczania transakcji importu/eksportu w ramach kredytu powyżej 180 dni,<br />
– depozytów bankowych z terminem powyżej 180 dni.<br />
Zagraniczne podmioty prawne<br />
Regulacje dotyczące wymiany waluty zagranicznej w stosunku do zagranicznych podmiotów<br />
prawnych są mniej restrykcyjne. Zagraniczne podmioty prawne mają prawo zakładania<br />
kont w zagranicznych bankach bez ograniczeń oraz lokowania swych funduszy<br />
za granicą. Zagraniczne podmioty prawne mogą także nabywać w Azerbejdżanie waluty<br />
zagraniczne na wewnętrznym rynku walutowym w celu dokonywania rutynowych operacji<br />
walutowych oraz innych czynności zgodnych z aktami prawnymi.<br />
Osoby prywatne<br />
Sytuacja krajowych i zagranicznych osób fizycznych w świetle aktów normatywnych regulujących<br />
wymianę zagranicznych walut jest podobna do tej, w której znajdują się krajowe<br />
i zagraniczne osoby prawne. W stosunku do zagranicznych osób fizycznych nie ma<br />
ograniczeń co do wysokości kwoty obcych walut wwożonych do Azerbejdżanu, pod warunkiem<br />
zadeklarowania całej kwoty. W przypadku wwozu przez nierezydentów kwoty<br />
powyżej 10 000 USD należy wypełnić innego rodzaju certyfikat.
58 Finanse<br />
Po przedstawieniu odpowiednich dokumentów potwierdzających status nierezydenta,<br />
z Azerbejdżanu można wywozić zagraniczne waluty w wysokości zadeklarowanej podczas<br />
wjazdu do kraju. W przypadku braku stosownych dokumentów nierezydenci mogą<br />
wywieźć bez opłat celnych 1000 USD lub ekwiwalent tej kwoty w innych walutach zagranicznych.<br />
Zatrudnieni obcokrajowcy mogą również wywozić pieniądze po przedstawieniu<br />
zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę.<br />
Nierezydenci mogą również korzystać z kont walutowych oraz otwierać je w azerbejdżańskich<br />
bankach.<br />
Kursy wybranych walut na dzień 18 maja 2006<br />
Waluta<br />
Wartość w manatach (AZN)<br />
1 USD 0,9012<br />
1 EUR 1,1500<br />
1 GBP 1,6984<br />
1 RUR 0,0334<br />
Źródło: www.nba.az<br />
Finansowa pomoc międzynarodowa<br />
Bank Światowy<br />
Azerbejdżan jest członkiem Banku Światowego od września 1992 roku. Działalność BŚ<br />
w Azerbejdżanie obejmuje cztery główne filary: wspieranie polityki i instytucji promujących<br />
rozwój gospodarczy, stymulację konkurencji rynkowej (szczególnie w wymagających<br />
tego sektorach gospodarki, jak np. rolnictwo), walkę z ubóstwem oraz rozwiązywanie<br />
problemów związanych z przesiedleniem i repatriacją. Kolejnym celem pomocy<br />
jest środowisko naturalne.<br />
W ciągu trzynastu lat, tj. od momentu przystąpienia Azerbejdżanu do Banku Światowego<br />
do końca 2005 roku, łączna pomoc tej instytucji wyniosła ok. 622 milionów USD.<br />
Posłużyła ona sfinansowaniu 25 projektów, z których 14 znajduje się jeszcze w trakcie<br />
realizacji.<br />
Środki pomocowe Banku Światowego przeznaczono głównie na:<br />
– rozwój i modernizację infrastruktury – 6 projektów, łącznie 236 mln USD;<br />
– ochronę środowiska, kulturę i rolnictwo – 3 projekty, łącznie 57,5 mln USD;<br />
– programy socjalne – 3 projekty, łącznie 33 mln USD;
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 59<br />
– rozwój sektora finansowego – 2 projekty, łącznie 15 mln USD.<br />
Celem projektów jest m.in. sfinansowanie reform w sektorze publicznym mających<br />
na celu rozwój mechanizmów zarządzania zasobami energii, umocnienie instytucji<br />
zarządzających wydatkami publicznymi i ich polityki, walkę z ubóstwem i rozbudowę<br />
opieki społecznej (szczególnie nad uchodźcami i repatriantami), wspieranie inwestycji<br />
w innych sektorach gospodarki niż naftowy, działanie na rzecz rozwoju sektora usług<br />
komunalnych oraz tworzenie nowych miejsc pracy.<br />
Międzynarodowy Fundusz Walutowy<br />
Azerbejdżan jest członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego od 18 września<br />
1992 roku. Podobnie jak Bank Światowy, instytucja ta udziela Azerbejdżanowi kredytów<br />
na wdrażanie różnego rodzaju projektów rozwojowych.<br />
MFW opublikował w październiku 2000 roku najnowszy program pomocy finansowej <strong>dla</strong><br />
Azerbejdżanu, tzw. Country Assistance Strategy, zaś w dniu 2 lipca 2001 roku zatwierdził<br />
3-letni kredyt w wysokości 100 mln USD, służący podtrzymaniu wzrostu gospodarczego<br />
oraz obniżeniu poziomu ubóstwa.<br />
Do końca maja 2004 roku Azerbejdżan otrzymał ponad 291 mln SDR pożyczki w ramach:<br />
– kredytu EFF (Extended Fund Facility) zatwierdzonego w lipcu 2001 roku;<br />
– programu PRGF (Poverty Reduction and Growth Facility) zatwierdzonego 20 grudnia<br />
1996 roku, którego celem jest przyspieszenie rozwoju gospodarczego i walka<br />
z ubóstwem;<br />
– ESAF zatwierdzonego 20 grudnia 1996 roku.<br />
W ostatnich latach Międzynarodowy Fundusz Walutowy wspierał w Azerbejdżanie głównie<br />
przekształcenia w sektorze bankowym.<br />
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju<br />
EBOiR wspomaga rozwój inwestycji w Azerbejdżanie poprzez dofinansowanie sektora<br />
prywatnego. Wspiera on małe i średnie przedsiębiorstwa, stymuluje rozwój przemysłu<br />
naftowego, sektora finansowego i infrastruktury.<br />
Bank ten sfinansował dotychczas w Azerbejdżanie „projekty rozwojowe” o wartości<br />
ponad 4 mld EUR. Spośród licznych sektorów gospodarki inwestycjami objęto przede<br />
wszystkim rolnictwo, transport, sektor bankowy i energetyczny.
60 Finanse<br />
EBOiR prowadzi obecnie rozmowy dotyczące jego finansowego zaangażowania się w rekonstrukcję<br />
zakładów energetycznych, co ma przyczynić się do lepszego, sprawniejszego<br />
zaopatrywania odbiorców krajowych w energię elektryczną. Przewiduje się także przeznaczenie<br />
kwoty 150 mln USD na wsparcie reformy systemu opłat za energię elektryczną.<br />
Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC)<br />
Azerbejdżan został członkiem Międzynarodowej Korporacji Finansowej w 1995 roku.<br />
Wspiera ona rozwój prywatnych banków lokalnych oraz sektora finansowego poprzez<br />
promocję krajowej i zagranicznej konkurencji w systemie bankowym. Promuje także<br />
tworzenie spółek joint-venture w innych sektorach gospodarki. Jej celem jest również<br />
wspieranie małej przedsiębiorczości, bankowości, rolnictwa – szczególnie poprzez inwestycje<br />
w przemyśle przetwórczym. Ponadto IFC wspomaga reorganizację systemu<br />
opieki zdrowotnej, szkolnictwo i inne sektory działalności publicznej, a także inwestycje<br />
w sektorze naftowym i gazowym.<br />
Łączna wartość projektów wdrożonych przez Międzynarodową Korporację Finansową<br />
w Azerbejdżanie wynosi ok. 230 mln USD.<br />
W roku 2003 IFC zatwierdziła dwa projekty o wartości 1,2 mln USD każdy – Azerigazbank II<br />
i Rabitabank II służące finansowaniu rozwoju sektora paliwowego i tzw. małego biznesu.<br />
Natomiast w 2004 roku wdrożono program wspierający finansowo firmy leasingowe<br />
w Azerbejdżanie.<br />
Sektor bankowy<br />
Tworzenie azerbejdżańskiego systemu bankowego zapoczątkowano w 1992 roku przyjęciem<br />
dwóch ustaw: „O Narodowym Banku Republiki Azerbejdżan” oraz „O bankach<br />
i działalności bankowej”. W 1996 roku zostały one znowelizowane w oparciu o rady i sugestie<br />
międzynarodowych instytucji finansowych oraz doświadczenia krajowe. W ramach<br />
wprowadzanych reform w kraju tym utworzono dwupoziomowy system bankowy,<br />
na czele z Narodowym Bankiem Azerbejdżanu, który pełni rolę Banku Centralnego,<br />
drugi poziom tworzą banki komercyjne.<br />
W Azerbejdżanie działają 44 banki, w tym 18 z udziałem kapitału zagranicznego (w 7 bankach<br />
wynosi on od 50 do 100%, a w 11 nie przekracza 50%). Obecnie w Azerbejdżanie<br />
istnieją 2 banki należące częściowo lub w całości do skarbu państwa: Kapitałbank (50,2%
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 61<br />
udziałów) i Międzynarodowy Bank Azerbejdżanu (100%). Listę banków krajowych i zagranicznych<br />
zawiera załącznik nr 10.<br />
NBA poczynił odpowiednie kroki w kierunku zwiększenia wymagań odnoszących się<br />
do wielkości kapitału zakładowego banków. Od stycznia 2002 roku jego minimalna wartość<br />
wynosiła 2,5 mln USD (poprzednio 2 mln USD) <strong>dla</strong> już działających banków oraz<br />
5 mln USD <strong>dla</strong> nowo otwieranych. Wymóg ten niewątpliwie przyczynił się do likwidacji<br />
kilku małych banków. Proces konsolidacji rozpoczęty w 1990 roku, kiedy w Azerbejdżanie<br />
funkcjonowało 250 małych banków, postępuje nadal.<br />
W związku z zarządzeniem Narodowego Banku Azerbejdżanu dotyczącym wymogu<br />
posiadania przez każdy bank, poczynając od 1 lipca 2006 roku, kapitału zakładowego<br />
wynoszącego minimum 6 mln AZN (ok. 6,5 mln USD) w bieżącym roku daje się zauważyć<br />
postępujące „dokapitalizowanie” banków. Wg stanu na 1 lutego 2006 roku łączny kapitał<br />
zakładowy banków działających w Azerbejdżanie osiągnął 266 mln AZN, co oznacza<br />
wzrost w ciągu 2 miesięcy o 27%.<br />
Banki zagraniczne mogą zakładać swoje oddziały, filie lub tworzyć spółki joint-venture.<br />
Zgodnie z prawem bankowym, prezes banku lub jego zastępca musi być obywatelem<br />
Azerbejdżanu. Ponadto suma kapitałów własnych wszystkich banków zagranicznych<br />
w Azerbejdżanie nie może przekraczać określonego przez NBA pułapu kapitału zakładowego.<br />
Zniesiono ograniczenia udziału kapitału zagranicznego w bankach komercyjnych. Napływ<br />
kapitału zagranicznego do sektora bankowego przyczynia się do jego dynamicznego<br />
rozwoju. Wprowadzane są nowe produkty i usługi bankowe, rozwija się infrastruktura.<br />
Dla usprawnienia płatności międzybankowych wprowadzono system AZIPS (oparty<br />
na systemie SWIFT). Rośnie ilość i wartość operacji bankowych. Zachęca się banki<br />
komercyjne do udzielania firmom bieżących kredytów i zwiększania ilości pożyczek<br />
długoterminowych. Rozpoczęto również finansowe wspomaganie firm wdrażających<br />
projekty inwestycyjne w dziedzinach kluczowych <strong>dla</strong> rozwoju gospodarczego.<br />
Dekretem prezydenta Azerbejdżanu z listopada 2003 roku przyjęto „Program Rozwoju Systemu<br />
Bankowego na lata 2004-2005”, który wpłynął na dalsze jego unowocześnienie i dostosowanie<br />
do standardów międzynarodowych. Pomocy w tym zakresie udzielają bankowi<br />
centralnemu (Narodowy Bank Azerbejdżanu) eksperci MFW i Banku Światowego.<br />
Aktywa banków rosną z roku na rok. W 2005 roku wielkość wkładów i depozytów<br />
osób prawnych i fizycznych wzrosła o 30%. Świadczy to o zwiększającym się zaufaniu<br />
do systemu bankowego w tym kraju oraz będącej jego wypadkową rosnącej skłonności
Tak korzystny <strong>dla</strong> gospodarki Azerbejdanu stan rezerw walutowych wynika przede<br />
wszystkim ze wzrostu dochodów z eksportu ropy naftowej, na skutek dynamicznie<br />
rosncych w 2005 roku cen tego surowca.<br />
62 Finanse<br />
do oszczędzania, stwarzającej dobre podstawy do finansowania wzrostu gospodarczego<br />
w oparciu o wewnętrzne źródła akumulacji kapitału.<br />
60 Umacniający się w 2005 roku kurs waluty Finanse narodowej Azerbejdżanu oraz przeprowadzona<br />
pomyślnie, wspomniana już wyżej, denominacja stanowiły <strong>dla</strong> ludności i przedsiębiorstw<br />
zachętę do ustanawiania lokat w manatach. Spowodowało to znaczny wzrost<br />
to znaczny ich wartości, wzrost bo ich aż o wartoci, 85,4%, podczas bo a gdy o 85,4 wartość %, podczas wkładów gdy w walutach warto obcych wkadów wzrosła w<br />
walutach o 17,6%. obcych wzrosa o 17,6 %.<br />
O postpujcej O postępującej modernizacji systemu bankowego świadczy wiadczy również równie kilkakrotny kilkakrotny wzrost<br />
wzrost liczby liczby operacji operacji rozliczeniowych rozliczeniowych dokonywanych dokonywanych kartami kartami płatniczymi. patniczymi. Obecnie Obecnie wydają<br />
wydaj<br />
je w<br />
je<br />
Azerbejdżanie<br />
w Azerbejdanie<br />
34 banki.<br />
34<br />
Najwięcej<br />
banki. Najwicej<br />
transakcji<br />
transakcji<br />
realizowane<br />
realizowane<br />
jest przy zastosowaniu<br />
jest przy<br />
zastosowaniu kart VISA i MasterCard.<br />
kart VISA i MasterCard.<br />
Nadzieje na dalszy wzrost wartoci wkadów ludnoci w azerbejdaskich bankach<br />
speni<br />
Nadzieje<br />
si<br />
na<br />
zapewne<br />
dalszy wzrost<br />
po<br />
wartości<br />
przyjciu<br />
wkładów<br />
oczekiwanej<br />
ludności<br />
od<br />
w azerbejdżańskich<br />
duszego czasu<br />
bankach<br />
ustawy<br />
spełnią<br />
się zapewne wkadów”. po przyjęciu oczekiwanej od dłuższego czasu ustawy „O ubezpieczeniu<br />
„O ubezpieczeniu<br />
wkładów”.<br />
Rezerwy walutowe Banku Narodowego wzrosy do koca 2005 roku o 14 % osigajc<br />
warto Rezerwy 961,7 walutowe mln USD, Banku co Narodowego udokumentowano wzrosły na do poniszym końca 2005 wykresie. roku o 14% Natomiast osiągając<br />
czna wartość ich warto, 961,7 mln wraz USD, ze co udokumentowano rodkami zgromadzonymi na poniższym w Pastwowym wykresie. Natomiast Funduszu łączna<br />
ich wartość, (PFN), wyniosa wraz ze środkami wg stanu zgromadzonymi na dzie 1 stycznia w Państwowym 2006 roku Funduszu 2.394 mln Naftowym USD.<br />
Naftowym<br />
Oznacza (PFN), to wyniosła na przestrzeni wg stanu jednego na dzień roku 1 stycznia wzrost 2006 o 29,8 roku %. 2.394 mln USD. Oznacza to wzrost<br />
o 29,8% na przestrzeni jednego roku.<br />
Tym samym czna, skumulowana warto rezerw walutowych Azerbejdanu<br />
przewysza<br />
Tym samym<br />
o 744<br />
łączna,<br />
mln USD<br />
skumulowana<br />
poziom jego<br />
wartość<br />
zaduenia<br />
rezerw walutowych<br />
zagranicznego.<br />
Azerbejdżanu<br />
Spotyka si<br />
przewyższa<br />
o 744 mln USD poziom jego zadłużenia zagranicznego. Spotyka się to z pozytywną<br />
to z<br />
pozytywn ocen midzynarodowych instytucji finansowych i stanowi zacht do<br />
lokowania bezporednich inwestycji zagranicznych w tym kraju.<br />
oceną międzynarodowych instytucji finansowych i stanowi zachętę do lokowania bezpośrednich<br />
inwestycji zagranicznych w tym kraju.<br />
STAN REZERW WALUTOWYCH<br />
STAN REZERW WALUTOWYCH W W LATACH 1995-2005<br />
1500<br />
mln USD<br />
1000<br />
500<br />
0<br />
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 63<br />
Tak korzystny <strong>dla</strong> gospodarki Azerbejdżanu stan rezerw walutowych wynika przede<br />
wszystkim ze wzrostu dochodów z eksportu ropy naftowej, na skutek dynamicznie rosnących<br />
w 2005 roku cen tego surowca.<br />
Zgodnie z przewidywaniami Narodowego Banku Azerbejdżanu wartość rezerw walutowych<br />
będzie nadal wzrastać i osiągnie na koniec 2006 roku prawie 1,5 mld USD (bez<br />
środków w PFN), co oznaczałoby ich zwiększenie w ciągu roku o ok. 30%.<br />
Narodowy Bank Azerbejdżanu<br />
Narodowy Bank Azerbejdżanu został utworzony w 1992 roku i pełni funkcję banku centralnego.<br />
Prowadzi politykę monetarną i nadzoruje azerbejdżański system bankowy. Ponadto<br />
jako organ nadrzędny systemu bankowego wydaje licencje na przeprowadzenie<br />
odpowiednich operacji bankowych i ustala minimalny poziom kapitału założycielskiego.<br />
NBA podlega prezydentowi kraju, a członkowie siedmioosobowej rady banku wybierani<br />
są przez Zgromadzenie Narodowe na siedmioletnią kadencję. Natomiast prezesa rady<br />
banku mianuje prezydent, zatwierdza on także roczne sprawozdanie.<br />
Zaniepokojony wysokim stopniem „dolaryzacji” gospodarki kraju, Narodowy Bank<br />
Azerbejdżanu wprowadził rozporządzenie, na mocy którego od 18 grudnia 2001 roku<br />
wszystkie płatności w Azerbejdżanie mają być dokonywane w manatach. Wpływa to,<br />
na równi ze wspomnianym już wyżej umacnianiem się pieniądza narodowego, na stopniową<br />
zmianę proporcji pomiędzy wartością wkładów w dolarach USA a walutą miejscową,<br />
na korzyść tej ostatniej.<br />
W celu ograniczenia nadużyć finansowych oraz operacji prania brudnych pieniędzy itp.<br />
Bank Centralny wprowadził uchwałę dotyczącą wzmocnienia kontroli operacji bankowych.<br />
Rynki kapitałowe<br />
W 2000 roku w Azerbejdżanie została oficjalnie otwarta Giełda Papierów Wartościowych.<br />
Powstała ona dzięki sfinansowaniu tego przedsięwzięcia przez azerbejdżańskie instytucje<br />
oraz kilka banków tureckich. Pierwsze spotkanie akcjonariuszy giełdowych odbyło<br />
się w lutym 2000 roku.<br />
Przedmiotem obrotów na giełdzie są obecnie tylko obligacje skarbu państwa i vouchery<br />
prywatyzacyjne. W transakcjach mogą uczestniczyć wyłącznie udziałowcy giełdy. Prywatni<br />
inwestorzy mogą brać udział w aukcjach i obrotach jedynie za pośrednictwem
64 Finanse<br />
udziałowców. Obroty voucherami prywatyzacyjnymi są otwarte <strong>dla</strong> firm prywatnych<br />
na rynku wtórnym.<br />
Istnieją dwie listy spółek giełdowych. Aby znaleźć się na tzw. „liście podstawowej”, dana<br />
firma musi funkcjonować na rynku od co najmniej trzech lat, a jej roczny dochód powinien<br />
wynosić nie mniej niż 112 000 USD, przy minimalnej liczbie akcjonariuszy nie niższej<br />
niż 500 osób. Wymogi co do drugiej listy są zdecydowanie mniej rygorystyczne.<br />
Przeprowadzane na giełdzie transakcje osób indywidualnych są nieopodatkowane, podobnie<br />
jak i obroty obligacjami skarbu państwa. Opodatkowaniu podlegają natomiast<br />
dochody giełdowe przedsiębiorstw zagranicznych, podatek ten wynosi 15%.<br />
Z mocy prawa inwestorzy giełdowi mogą wnosić skargi do Państwowego Komitetu Papierów<br />
Wartościowych, jeśli ich majątek stanie się przedmiotem defraudacji. Ich ochronie<br />
sprzyja także obowiązek rejestracji wszystkich operacji dokonywanych z udziałem<br />
papierów wartościowych.<br />
W celu zapewnienia lepszego funkcjonowania giełdy w Azerbejdżanie Europejski Bank<br />
Odbudowy i Rozwoju udzielił tej instytucji pomocy finansowej w wysokości 590 000 EUR.<br />
Obroty papierami wartościowymi na giełdzie osiągnęły w 2005 roku wartość 479,6 mln<br />
USD – najwyższą od momentu jej powstania.<br />
Ubezpieczenia<br />
Rynek ubezpieczeniowy w Azerbejdżanie składa się z 29 firm, w tym z 7 spółek joint-venture<br />
i jednej państwowej firmy ubezpieczeniowej „Azersigorta”. Przewidywana reforma<br />
systemu ubezpieczeń ma m.in. na celu prywatyzację tej firmy oraz utworzenie nowego<br />
narodowego systemu ubezpieczeń z większościowym, kontrolnym udziałem kapitału<br />
państwowego.<br />
Obecna, łączna oferta wyżej wymienionych podmiotów obejmuje 25 rodzajów ubezpieczeń,<br />
z czego 9 obowiązkowych.<br />
System ochrony socjalnej<br />
Konstytucja Azerbejdżanu (artykuł 38) przewiduje, że każdy obywatel ma prawo do opieki<br />
społecznej po osiągnięciu odpowiedniego wieku, jak również w przypadku choroby,
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 65<br />
niepełnosprawności, bezrobocia, niezdolności do pracy i w innych sytuacjach określonych<br />
przez prawo.<br />
Ze względu na niewydolność systemu opieki społecznej władze Azerbejdżanu wprowadziły<br />
w roku 1997 reformę, redukując liczbę zawodów mogących korzystać z wcześniejszej<br />
emerytury i podnosząc wiek emerytalny.<br />
Rozpoczęcie procesu budowy gospodarki rynkowej w Azerbejdżanie wpłynęło na zmianę<br />
systemu ochrony socjalnej ludności. W ciągu kilku lat przyjęto ponad 20 nowych<br />
ustaw regulujących zasady przyznawania i udzielania pomocy najbardziej potrzebującym.<br />
Do głównych aktów prawnych należą Ustawa o emeryturach oraz Ustawa o opiece<br />
społecznej inwalidów. Regulują one zasady udzielania oraz wysokość gwarantowanego<br />
minimalnego wynagrodzenia, emerytury, renty oraz kompensacji <strong>dla</strong> rodzin z dziećmi<br />
o niskich dochodach, stypendiów <strong>dla</strong> studentów, dotacji do środków publicznego transportu,<br />
wypłat <strong>dla</strong> weteranów wojennych, inwalidów i nauczycieli.<br />
Z dostępnych oficjalnych danych wynika, że około 40% azerbejdżańskiego społeczeństwa<br />
żyje w ubóstwie (według obliczeń Banku Światowego wskaźnik ten wynosi 61,5%,<br />
w tym 20,4% znajduje się poniżej granicy ubóstwa). Dlatego podstawowym celem nowego<br />
systemu jest skierowanie pomocy socjalnej do grup najbardziej potrzebujących.<br />
Problemy socjalne w Azerbejdżanie pogłębia konflikt o Górski Karabach. W wyniku wojny<br />
i okupacji tego terytorium zlikwidowano ponad 250 tys. miejsc pracy. Ponadto obecność<br />
około miliona uchodźców i osób przesiedlonych zwiększa problem bezrobocia. Z tego<br />
względu tworzone są w oparciu o obowiązujące prawo różnego rodzaju programy pomocowe,<br />
mające na celu poprawę warunków ekonomicznych i społecznych weteranów<br />
i inwalidów wojennych oraz ofiar wojny z Armenią i uchodźców.<br />
Liczba zarejestrowanych w kraju uchodźców wynosi ponad 233 tys., natomiast przesiedleńców<br />
prawie 700 tysięcy. Druga z tych kategorii obejmuje m.in.108 tys. dzieci poniżej<br />
piątego roku życia oraz 357 tys. kobiet. Warunki życia uchodźców są ciężkie, 25% z nich<br />
mieszka w namiotach, znajdujących się w tworzonych przez międzynarodowe organizacje<br />
humanitarne obozach. Tylko 25% uchodźców posiada pracę, ponad 80% cierpi<br />
na problemy zdrowotne – częstym zjawiskiem są epidemie i infekcje. Oprócz międzynarodowej<br />
pomocy humanitarnej, osoby te objęte są państwowym systemem opieki<br />
społecznej.<br />
Struktura instytucjonalna systemu ubezpieczeń społecznych w Azerbejdżanie jest jeszcze<br />
słaba, ale przewidziany jest jej rozwój i dostosowanie do potrzeb rynku. Głównym<br />
organem gromadzącym fundusze na opiekę społeczną jest Narodowy Fundusz Opie-
66 Finanse<br />
ki Społecznej. Wypłaty <strong>dla</strong> bezrobotnych finansowane są z Funduszu ds. Bezrobocia<br />
z udziałem Departamentu Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Ponadto Ministerstwo<br />
Podatków jest odpowiedzialne za gromadzenie funduszy pochodzących z podatków.<br />
Realna wartość rent wypłacanych przez system opieki społecznej w Azerbejdżanie<br />
jest niska i mimo wzrostu w ostatnich latach nie przekracza 30 USD. Wiek emerytalny<br />
pozostaje poniżej norm międzynarodowych (57 lat <strong>dla</strong> kobiet i 62 <strong>dla</strong> mężczyzn).<br />
Inne wydatki w ramach systemu socjalnego przeznaczone są na stypendia <strong>dla</strong> studentów<br />
oraz zasiłki <strong>dla</strong> osób ubogich.<br />
W 2003 roku dekretem prezydenta przyjęto program mający na celu podniesienie poziomu<br />
życia najuboższych obywateli tego kraju. Jest on realizowany przy wsparciu organizacji<br />
międzynarodowych (m.in. MFW i Banku Światowego), których łączna pomoc<br />
humanitarna przekroczyła w ciągu ostatnich 12 lat kwotę 60 mln USD.<br />
W latach 1992-2004 Unia Europejska udzieliła Azerbejdżanowi pomocy na łączną kwotę<br />
400 mln EUR, zaś w latach 2006-2007 ma wyasygnować w ramach programu TACIS<br />
1,4 mln EUR na reformę systemu ochrony socjalnej i przeciwdziałanie ubóstwu.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 67<br />
VI. SYSTEM PODATKOWY<br />
Podstawą prawną systemu podatkowego obowiązującego w Azerbejdżanie jest Kodeks<br />
Podatkowy. Kodeks ten uprawomocnił się 1 stycznia 2001 roku i zastąpił wiele oddzielnych<br />
przepisów. Składa się on z dwóch części: ogólnej i specjalnej.<br />
W pierwszej z nich jest opisany system podatkowy i wymienione definicje używane<br />
w Kodeksie. Określono tam także kompetencje oraz obowiązki urzędów podatkowych,<br />
wysokość kar za nie wywiązywanie się z obciążeń podatkowych, procedury i zasady<br />
składania przez podatników odwołań do urzędów skarbowych oraz ogólne zagadnienia<br />
dotyczące płacenia oraz pobierania podatków.<br />
W części specjalnej opisane są wszystkie rodzaje podatków wymienionych w Kodeksie;<br />
podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od przedsiębiorstw, podatek VAT, podatek<br />
od nieruchomości, podatek od gruntu, podatek drogowy, podatek od wydobycia<br />
surowców, oraz tzw. podatek „uproszczony”.<br />
W Kodeksie Podatkowym Azerbejdżanu ustanowiono trzypoziomowy system podatkowy;<br />
na pierwszym poziomie występują podatki państwowe, na drugim podatki obowiązujące<br />
w Autonomicznej Republice Nachiczewańskiej, na trzecim zaś podatki lokalne.<br />
Niektóre rodzaje podatków są pobierane wyłącznie na rzecz budżetu państwa, natomiast<br />
inne są dzielone pomiędzy budżetem centralnym oraz budżetami republiki autonomicznej<br />
i urzędów lokalnych.<br />
Do pierwszego poziomu zaliczane są wszystkie rodzaje podatków wymienianych w części<br />
specjalnej Kodeksu Podatkowego, oprócz podatku od nieruchomości i gruntów od<br />
osób fizycznych, podatku od wydobycia (tylko wobec surowców wykorzystywanych na<br />
poziomie lokalnym) oraz podatku od dochodu przedsiębiorstw należących do miejscowych<br />
organów władzy, które są wpłacane do budżetów lokalnych.<br />
Natomiast na drugim poziomie są pobierane wszystkie rodzaje podatków (za wyjątkiem<br />
podatku za przejazd autostradą, który jest płacony na poziomie państwowym) wymienione<br />
w Kodeksie oraz płacone w Republice Autonomicznej.<br />
Podatki lokalne obejmują podatek od gruntu oraz od majątku od osób fizycznych, podatek<br />
od wydobycia surowców (pod warunkiem ich wykorzystania na poziomie lokalnym)
68 System podatkowy<br />
oraz podatek od przedsiębiorstw należących do władz lokalnych. Pozostałe obowiązkowe<br />
opłaty lokalne są określane odpowiedniej rangi rządowymi aktami prawnymi.<br />
Kodeks Podatkowy przewiduje także, w poszczególnych przypadkach, odstępstwa od istniejącego<br />
systemu podatkowego. Wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są stosowane<br />
przede wszystkim wobec firm zagranicznych zajmujących się produkcją gazu ziemnego<br />
i ropy naftowej na mocy umów o rozdziale produkcji PSA zatwierdzanych każdorazowo<br />
przez Zgromadzenie Narodowe Azerbejdżanu (Milli Majlis). W niektórych przypadkach<br />
stosuje się także zwolnienie od podatku VAT, uproszczony tryb sprawozdawczości oraz<br />
procedur księgowania itd.<br />
Pobieranie oraz administrowanie podatków nadzoruje Ministerstwo ds. Podatków oraz<br />
jego oddziały. W niektórych przypadkach urzędy podatkowe współpracują z urzędami<br />
celnymi.<br />
W ciągu ostatnich kilku lat w Azerbejdżanie można zauważyć stabilizację wpływów podatkowych,<br />
których udział w PKB osiągnął w 2005 roku 29%.<br />
Wszystkie działające w Azerbejdżanie zagraniczne przedsiębiorstwa oraz ich przedstawicielstwa<br />
i oddziały powinny być zarejestrowane w urzędach podatkowych bez względu<br />
na to czy ich działalność podlega opodatkowaniu w Azerbejdżanie, czy też nie.<br />
Azerbejdżan podpisał umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z następującymi<br />
13 krajami: Austrią, Gruzją, Kazachstanem, Mołdową, Niemcami, Norwegią, Pakistanem,<br />
Polską, Rosją, Turcją, Uzbekistanem, Ukrainą i Wielką Brytanią.<br />
Umowa pomiędzy Azerbejdżanem i Polską o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu<br />
uchylania się od opodatkowania dochodu i majątku została ratyfikowana<br />
13 lutego 1998 roku.<br />
Podatek dochodowy od podmiotów prawnych<br />
Azerbejdżańskie podmioty prawne płacą od 1 stycznia 2006 roku podatek od dochodu<br />
(zysku) w wysokości 22% (poprzednio 30%) od ich dochodów osiąganych w kraju<br />
i za granicą.<br />
Zagraniczne podmioty prawne prowadzące działalność w Azerbejdżanie płacą również<br />
stawkę podatkową wynoszącą 27% od zysku wypracowanego poprzez swoje stałe<br />
przedstawicielstwa.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 69<br />
Zagraniczne podmioty prawne są również zobowiązane do płacenia podatku od dywidend<br />
oraz odsetek w wysokości 10%.<br />
Podatki są także pobierane od dochodu uzyskanego przez zagraniczne podmioty niebędące<br />
w rozumieniu prawa stałym przedstawicielstwem. Najczęściej takie dochody<br />
są opodatkowane stawką 15% (dzierżawa oraz honoraria autorskie – 10%). Dochody<br />
od usług telekomunikacyjnych i transportowych podlegają 6% stawce podatkowej,<br />
a od usług ubezpieczeniowych – stawce 4%.<br />
Podstawą opodatkowania <strong>dla</strong> krajowych i zagranicznych podmiotów prawnych jest roczny<br />
dochód pomniejszony o dozwolone potrącenia. Zagregowany roczny dochód krajowych<br />
płatników zawiera wszystkie dochody niezależnie od źródła ich pochodzenia.<br />
Dochody zagranicznych płatników zawierają tylko wpływy uzyskane w Azerbejdżanie.<br />
Odliczenia obejmują wszystkie wydatki związane z uzyskaniem dochodu, włączając wynagrodzenia,<br />
złe długi oraz amortyzację. Wydatki na podróże i koszty reprezentacyjne<br />
oraz inne są limitowane.<br />
Generalnie zagraniczne podmioty mogą odliczać koszty wyłącznie z dochodu uzyskanego<br />
poprzez „stałe przedstawicielstwo”.<br />
Stawki amortyzacji środków trwałych i ruchomych są podane w Kodeksie Podatkowym.<br />
Podatek dochodowy od osób fizycznych<br />
Obywatele Azerbejdżanu, obcokrajowcy oraz osoby mieszkające w Azerbejdżanie powyżej<br />
183 dni w roku kalendarzowym płacą podatek od dochodów osobistych. W przypadku<br />
obywateli Azerbejdżanu opodatkowaniu podlega łączny roczny dochód uzyskiwany<br />
z różnych źródeł, zarówno w kraju, jak i za granicą. Natomiast obcokrajowcy płacą<br />
wyłącznie podatki od dochodu uzyskanego w Azerbejdżanie. Od 1 stycznia 2001 roku<br />
obniżone zostały stawki podatkowe. Obecnie maksymalna stawka podatku dochodowego<br />
od osób fizycznych wynosi 35% (poprzednio 40%). Skala tego podatku jest progresywna<br />
i kształtuje się w przedziale od 14% do 35%.
70 System podatkowy<br />
Podatek VAT<br />
Podatek od wartości dodanej (VAT) płacony jest od sprzedaży towarów i usług oraz<br />
od towarów importowanych. Podatek ten wliczony jest w cenę towaru, pracy lub usługi.<br />
Stosowana jest jednolita stawka w wysokości 18% (poprzednio 20%).<br />
Z podatku VAT zwolniony jest import produktów chemii nieorganicznej, żywności wytwarzanej<br />
w kraju, ropy naftowej, farmaceutyków, nawozów sztucznych, detergentów,<br />
odzieży dziecięcej oraz niektórych wyrobów ze stali i metali kolorowych.<br />
Zgodnie z Kodeksem Podatkowym wymagana jest oddzielna rejestracja podatku VAT.<br />
W Kodeksie opisane są również procedury zwrotu podatku przedsiębiorcom. W przypadku<br />
gdy import pewnych towarów, prac oraz usług jest zwolniony z podatku VAT, oznacza<br />
to, że zwrot podatku VAT zapłaconego z tytułu poprzednich operacji nie jest przewidziany.<br />
Takim przykładem zwolnienia od podatku są usługi finansowe. Wobec eksportu<br />
i importu towarów oraz prac i usług finansowanych przez zagraniczne granty stosuje się<br />
zerową stawką VAT.<br />
Podatki za eksploatację zasobów naturalnych<br />
Spółki zajmujące się wydobyciem zasobów naturalnych mają obowiązek płacenia specjalnego<br />
podatku, którego stawka zależy od rodzaju wykonywanych prac w zakresie<br />
produkcji surowców mineralnych zgodnie z zapisami w Kodeksie Podatkowym. Dodatkowo,<br />
przedsiębiorstwa te mogą być zobowiązane do płacenia różnych opłat, m.in. prowizji<br />
(bonusów) od podpisanego kontraktu. Metodę naliczania ww. podatków i opłat<br />
określa się w kontraktach podpisywanych pomiędzy przedsiębiorstwem zajmującym się<br />
eksploatacją zasobów naturalnych a odpowiednią agencją państwową.<br />
Akcyza<br />
Płatnikami tego podatku są podmioty gospodarcze zajmujące się produkcją, dystrybucją<br />
i importem towarów akcyzowych. Stawki podatkowe są uzależnione od rodzaju produkowanego<br />
lub importowanego towaru oraz charakteryzują się częstą zmiennością.<br />
W przypadku gdy do produkcji służą surowce podlegające obłożeniu akcyzą, zapłacona<br />
kwota jest refundowana po wyprodukowaniu towaru. Natomiast na towary eksportowane<br />
jest ustalona zerowa stawka akcyzy.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 71<br />
Podatek drogowy<br />
Ten rodzaj podatku jest pobierany za przejazd przez Azerbejdżan środkami transportu<br />
(pasażerowie lub ładunki) na zagranicznych rejestracjach. Wysokość podatku zależy<br />
od wagi pojazdu w przypadku przewozu ładunków oraz rodzaju importowanego towaru.<br />
Podatek jest pobierany przez urząd celny.<br />
Podatek od majątku<br />
Podatek jest szacowany corocznie jako wartość księgowa aktywów należących do azerbejdżańskich<br />
przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw prowadzących działalność na zasadach<br />
„stałego przedstawicielstwa”. Podatek ten płacą również krajowe i zagraniczne osoby<br />
fizyczne od posiadanego majątku oraz pojazdów. Stawka podatkowa zależy od rodzaju<br />
aktywów oraz ich wartości.<br />
Podatek od gruntów<br />
Podatek ten jest pobierany od właścicieli oraz dzierżawców gruntów. Wysokość podatku<br />
uzależniona jest od lokalizacji, jakości oraz rozmiaru działki. Stawki są podane w Kodeksie<br />
Podatkowym. Podatek jest płacony zarówno przez osoby fizyczne (krajowe i zagraniczne),<br />
jak i podmioty prawne (przedsiębiorstwa azerbejdżańskie i stałe przedstawicielstwa).<br />
Składki na fundusz ubezpieczeń społecznych i zatrudnienia<br />
Wszyscy pracodawcy w Azerbejdżanie zobowiązani są do obligatoryjnych świadczeń<br />
na ubezpieczenie społeczne pracowników. Składki naliczane są od płac brutto w następującej<br />
wysokości:<br />
– Fundusz Ubezpieczeń Społecznych – 30% (płacony przez pracodawców),<br />
– Fundusz Zatrudnienia – 2%.<br />
Ponadto wszyscy zatrudnieni (za wyjątkiem pracowników świadczących prace na zasadach<br />
międzynarodowych porozumień) oraz wszyscy pracodawcy są również zobowiązani<br />
do płacenia składki w wysokości 1% wynagrodzenia na Fundusz Ubezpieczeń<br />
Społecznych. Poza tym przekazuje się 1% bilansowej wartości uzyskanego zysku do Funduszu<br />
Ubezpieczeń Społecznych Inwalidów, zaś 1% zysku przedsiębiorstw do Państwo-
72 System podatkowy<br />
wego Funduszu Ochrony Pracy. Dotychczas ww. płatności nie dotyczyły zagranicznych<br />
podmiotów prowadzących działalność w Azerbejdżanie.<br />
Pracodawcy nie są zobowiązani do płacenia składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych<br />
w odniesieniu do dochodów uzyskanych przez zagranicznych pracowników<br />
z innych tytułów niż przewidziane porozumieniami międzypaństwowymi. Pracodawcy<br />
nie mają również obowiązku płacenia składki na Fundusz Pracy z tytułu zatrudniania<br />
zagranicznych pracowników.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 73<br />
VII. OCHRONA WŁASNOŚCI<br />
Własność ziemi<br />
Regulacje prawne dotyczące własności ziemi w Azerbejdżanie są zawarte w Kodeksie<br />
Cywilnym, Kodeksie Ziemskim z 25 czerwca 1999 roku, Ustawie o reformie rolnej<br />
z 16 czerwca 1996 roku, Ustawie o dzierżawie ziemi z 17 marca 1999 roku oraz w Ustawie<br />
o nabywaniu ziemi z 7 maja 1999 roku.<br />
Jednak poza Ustawą o reformie rolnej, wszystkie pozostałe akty prawne dotyczące własności<br />
ziemi są stosunkowo nowe, <strong>dla</strong>tego nie zostały jeszcze wprowadzone w życie. Powodem<br />
jest m.in. brak odpowiednich rozporządzeń wykonawczych.<br />
Kodeks Ziemski przewiduje następujące formy własności ziemi: państwową, municypalną<br />
oraz prywatną. Zgodnie z ustawodawstwem wszystkie formy własności są równe<br />
wobec prawa. Jednak tylko obywatele Azerbejdżanu oraz azerbejdżańskie podmioty<br />
prawne mogą posiadać ziemię. Natomiast organizacje międzynarodowe, zagraniczne<br />
podmioty prawne oraz obywatele państw obcych mogą wyłącznie ją dzierżawić.<br />
Niektóre grunty ziemskie znajdują się wyłącznie w dyspozycji państwa lub władz lokalnych,<br />
zaś osoby fizyczne mogą je wyłącznie dzierżawić lub użytkować w okresie przewidzianym<br />
przez odpowiednie akty normatywne.<br />
Zgodnie z Kodeksem Ziemskim wydanie aktu pozwalającego na stałe lub tymczasowe<br />
korzystanie z ziemi nie wiąże się z opłatami. Prawo do tymczasowego wykorzystania<br />
gruntów (wieczysta dzierżawa) przyznawane jest maksymalnie na 99 lat, natomiast<br />
prawo do zagospodarowania ziemi na stałe gwarantowane jest na czas nieokreślony.<br />
Osoba, której przyznane zostały takie prawa płaci jedynie podatek gruntowy. Właściciele<br />
ziemi mogą zawierać porozumienia z osobami trzecimi, dotyczące przekazywania praw<br />
do użytkowania i dzierżawy gruntów.<br />
Kodeks Ziemski przewiduje, iż w szczególnych przypadkach można odmówić wnioskującemu<br />
podmiotowi bądź osobie fizycznej prawa do korzystania z ziemi.<br />
Za przyznawanie prawa do dzierżawy ziemi na czas określony pobierana jest opłata.<br />
Okres dzierżawy ustalany jest przez zainteresowane strony. Opłaty za dzierżawę ziemi
74 Ochrona własności<br />
stawianej do dyspozycji przez prywatnych właścicieli są określane w drodze negocjacji.<br />
Natomiast opłaty za dzierżawę gruntów należących do państwa są ustalane w zależności<br />
od sytuacji na rynku. W kwestii dzierżawy gruntów rolnych dopuszcza się stosowanie<br />
obniżonych opłat w zależności od sytuacji istniejącej w sektorze rolnictwa.<br />
Jak już wyżej wspomniano, zgodnie z obowiązującym prawem, zagraniczne osoby fizyczne<br />
i prawne mogą być jedynie dzierżawcami ziemi, zaś nabywanie jej przez nie<br />
jest zabronione.<br />
Osoby fizyczne i prawne będące dzierżawcami lub użytkownikami ziemi mogą oddać<br />
ją w dzierżawę innym podmiotom, o ile „główna” umowa, na podstawie której użytkują<br />
ziemię nie stanowi inaczej. Oznacza to, że użytkownicy i dzierżawcy ziemi mogą dokonać<br />
transferu praw do korzystania z ziemi na rzecz innych podmiotów, o ile zezwala im<br />
na to porozumienie zawarte z właścicielem gruntu.<br />
Do określenia praw osób trzecich do korzystania z ziemi służy serwitut gruntowy. Warunki<br />
w nim zawarte mogą być ustalone na drodze porozumienia pomiędzy zainteresowanymi<br />
stronami lub sądownie.<br />
Ustalenie zasad serwitutu gruntowego dotyczącego dzierżawy gruntów rolnych przez<br />
przedsiębiorców lub osoby związane z rolnictwem jest zwolnione z opłat. W przypadku<br />
transferu ziemi lub praw do korzystania z ziemi serwitut gruntowy pozostaje w mocy.<br />
Właściciele ziemi mają prawo do sprzedaży swoich gruntów, wnoszenia jej w charakterze<br />
udziału do spółek, oddawania jej w zastaw hipoteczny, zamiany oraz przekazywania<br />
jej na zasadach darowizny. Kwestie te reguluje odpowiednia ustawa.<br />
Cudzoziemiec, któremu ziemia została przekazana jako spadek lub darowizna, jest zobowiązany<br />
do sprzedaży swoich gruntów w ciągu 1 roku. Jeśli nie spełni on przewidzianych<br />
prawem wymagań, może zostać zmuszony przez państwo do sprzedaży.<br />
Władze Azerbejdżanu mogą przekazać ziemię – za opłatą lub nieodpłatnie – osobom<br />
fizycznym i prawnym, jednakże niektóre grunty należące do państwa nie mogą być<br />
sprzedane.<br />
Wartość ziemi będącej przedmiotem transakcji musi odpowiadać jej wartości rynkowej<br />
i nie może być niższa od wartości statutowo ustalonej przez prawo. Transfer ziemi<br />
z udziałem osób prywatnych podlega regulacjom notarialnym. Transakcje dotyczące<br />
transferu gruntów należących do państwa powinny być zarejestrowane w Rejestrze<br />
Własności Państwa prowadzonym przez Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 75<br />
Ochrona własności intelektualnej<br />
W latach 1996-1997 Azerbejdżan zaczął wdrażać narodowy system rejestracji oraz<br />
ochrony własności intelektualnej, korzystając z pomocy Światowej Organizacji Własności<br />
Intelektualnej (WIPO – World Intellectual Property Organization). Pojęcie własności intelektualnej<br />
dotyczy w Azerbejdżanie wszystkich praw do własności przemysłowej (włączając<br />
pomysł, projekt, model użytkowy, znak towarowy oraz nazwę geograficzną), praw<br />
autorskich oraz pokrewnych. Kwestie własności intelektualnej w Azerbejdżanie regulują<br />
następujące akty prawne: Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych (z 1996),<br />
Ustawa o znaku towarowym oraz nazwie geograficznej (z 1998) oraz Ustawa o patentach<br />
(z 1997 roku).<br />
W kraju nie ma wyodrębnionej centralnej agencji państwowej zajmującej się ochroną<br />
praw własności intelektualnej. Zgodnie z azerbejdżańskim ustawodawstwem Rada Ministrów<br />
jest upoważniona do przekazywania kompetencji rejestracji oraz ochrony własności<br />
intelektualnej agencjom państwowym w poszczególnych dziedzinach znajdujących<br />
się w ich kompetencjach. Na przykład Państwowy Komitet ds. Nauki i Technologii<br />
jest główną agencją wydającą zaświadczenie o prawach własności przemysłowej. Procedury<br />
rejestracji oraz ochrony własności intelektualnej są zróżnicowane w zależności<br />
od agencji państwowej nadzorującej ten proces.<br />
Azerbejdżan jest członkiem:<br />
– Paryskiej Konwencji o Ochronie Własności Przemysłowej z 1967 roku,<br />
– Porozumienia Madryckiego o Znakach Handlowych z 1967 roku,<br />
– Traktatu o Współpracy Patentowej z 1970 roku,<br />
– Berneńskiej Ochrony Praw Własności,<br />
– Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z kwietnia 1970 roku,<br />
– Euroazjatyckiej Konwencji Patentowej,<br />
– Genewskiej Konwencji Fonograficznej.<br />
Niestety w praktyce zarówno traktaty międzynarodowe, jak i przepisy krajowe<br />
nie są w pełni przestrzegane, zaś dostęp do pirackich kopii audio-video, programów<br />
komputerowych, jak również podrobionych ubrań markowych oraz dóbr luksusowych<br />
jest stosunkowo łatwy. W konsekwencji Azerbejdżan został umieszczony na specjalnej<br />
liście krajów, w których zachodzi naruszanie praw autorskich oraz będących pod obserwacją<br />
(tzw. „Special 301 Watch List”).
76 Ochrona własności<br />
Ochrona praw patentowych modeli użytkowych oraz projektów<br />
Warunkiem uzyskania patentu chroniącego prawa do wynalazku jest jego innowacyjność<br />
i użytkowość. Maksymalny okres ochrony patentowej trwa 20 lat.<br />
Warunkiem uzyskania patentu na prawa ochrony modelu użytkowego jest jego przydatność<br />
do zastosowania w przemyśle. Maksymalny okres ochrony patentowej trwa 10 lat.<br />
Warunkiem uzyskania patentu na projekt przemysłowy jest ujęcie w nim formy artystycznej<br />
oraz przestrzennej, określającej jego wygląd zewnętrzny. Patentu udziela się<br />
w przypadku, gdy projekt jest nowatorski, oryginalny oraz nadaje się do zastosowania.<br />
Okres ochrony trwa 10 lat.<br />
Patenty i licencje mogą być przyznawane ich właścicielom – osobom fizycznym i podmiotom<br />
prawnym. Wydane patenty muszą być zarejestrowane w odpowiedniej agencji<br />
państwowej.<br />
Prawa autorskie<br />
Ustawa o prawach autorskich dotyczy prac naukowych, literatury oraz sztuki, jak również<br />
kinematografii, fonografii i nadawania programów radiowych, telewizji kablowej,<br />
programów komputerowych oraz baz danych (prawa pokrewne). Prawa autorskie gwarantują<br />
ochronę autorowi bez żadnych rejestracji. Użytkowanie dzieł o charakterze autorskim<br />
wymaga uprzedniej cesji praw własności intelektualnej. Ochrona praw autorskich<br />
trwa w okresie życia autora oraz 50 lat po jego śmierci.<br />
Ochrona znaku towarowego oraz nazwy geograficznej<br />
Rejestracją znaków towarowych zajmują się odpowiednie agencje państwowe. Świadectwo<br />
na znak towarowy ważne jest przez 10 lat, po czym może być wielokrotnie odnawiane,<br />
każdorazowo na następne 10 lat. Wydane licencje ochrony znaku towarowego<br />
oraz nazwy geograficznej muszą być zarejestrowane w odpowiedniej agencji.<br />
Programy komputerowe oraz bazy danych<br />
Prawa do programów komputerowych oraz baz danych regulowane są Ustawą o prawach<br />
autorskich. Zgodnie z Ustawą używanie nieautoryzowanych programów komputerowych<br />
jest traktowane jako wykroczenie kryminalne.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 77<br />
VIII. PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ<br />
System prawny<br />
Warunki tworzenia i prowadzenia działalności przedsiębiorstw w Azerbejdżanie regulują<br />
następujące akty prawne:<br />
– Kodeks Cywilny (z 1 września 2000),<br />
– Ustawa o przedsiębiorstwach (z 1 lipca 1994),<br />
– Ustawa o spółkach akcyjnych (z 12 lipca 1994),<br />
– Ustawa o państwowej rejestracji podmiotów prawnych (z 6 lutego 1996) oraz<br />
– Ustawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością (z 29 grudnia 1998 roku).<br />
Powyższe akty prawne dopuszczają prowadzenie działalności przez poszczególne podmioty<br />
w następującej formie organizacyjno-prawnej:<br />
– przedsiębiorstwo państwowe,<br />
– indywidualne (rodzinne) przedsiębiorstwo,<br />
– spółka akcyjna,<br />
– spółka handlowa jawna,<br />
– spółka komandytowa,<br />
– spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,<br />
– spółka z rozszerzoną odpowiedzialnością.<br />
Azerbejdżańskie podmioty prowadzące działalność gospodarczą są tworzone lub<br />
przejmowane na podstawie umowy założycielskiej i statutu. Umowa założycielska nie<br />
jest wymagana wobec przedsiębiorstwa państwowego, indywidualnego (rodzinnego)<br />
oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przypadku jednego założyciela. Umowa<br />
założycielska określa prawa i obowiązki założycieli spółki, podczas gdy statut zawiera<br />
zazwyczaj strukturę organizacyjną i nazwiska osób zarządzających spółką oraz prawa<br />
akcjonariuszy. Pewne zastrzeżenia ujęte w Kodeksie Cywilnym oraz Ustawie o przedsiębiorstwach<br />
muszą być uwzględnione w dokumentach założycielskich. Z powodu braku<br />
tych zapisów dokumenty mogą być unieważnione.<br />
Ustawodawstwo azerbejdżańskie stawia wymóg minimalnej wysokości kapitału zakładowego<br />
wyłącznie w stosunku do spółek akcyjnych.
78 Prowadzenie działalności gospodarczej<br />
Tworzenie i funkcjonowanie przedsiębiorstw<br />
Przedsiębiorstwa państwowe<br />
Przedsiębiorstwo takie zakłada agencja państwowa upoważniona do zarządzania majątkiem<br />
państwa. Ustawodawstwo przewiduje dwie formy tego rodzaju przedsiębiorstw:<br />
pozostające pod całkowitą kontrolą państwa oraz spółkę akcyjną, w której państwo posiada<br />
kontrolny pakiet akcji. Majątek tych przedsiębiorstw należy do państwa.<br />
Indywidualne (rodzinne) przedsiębiorstwa<br />
Przedsiębiorstwo jest własnością indywidualnej osoby lub kilku członków rodziny. Właściciele<br />
przedsiębiorstwa osobiście odpowiadają za zobowiązania, w pełnym wymiarze,<br />
własnym majątkiem.<br />
Spółki akcyjne<br />
W Azerbejdżanie istnieją dwa typy spółek akcyjnych: otwarta i zamknięta. Spółka zamknięta<br />
rozpowszechnia swoje akcje tylko wśród akcjonariuszy, których liczba nie może<br />
przekraczać 50 (spółka z liczbą powyżej 50 akcjonariuszy powinna być przekształcona<br />
w otwartą).<br />
Ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej<br />
Ustawodawstwo azerbejdżańskie wymaga licencji na prowadzenie niektórych rodzajów<br />
działalności gospodarczej. Licencje mogą być udzielane zarówno azerbejdżańskim, jak<br />
i zagranicznym obywatelom – osobom fizycznym i prawnym, a także osobom bez obywatelstwa<br />
i organizacjom zagranicznym.<br />
Licencja jest udzielana każdemu, kto spełnia przewidziane prawem wymogi. Tak więc,<br />
poza nielicznymi wyjątkami, zagraniczni inwestorzy otrzymują licencje na tych samych<br />
warunkach i w tym samym trybie postępowania, co obywatele azerbejdżańscy.<br />
Licencje nie mogą być przekazywane innym podmiotom gospodarczym oraz osobom<br />
fizycznym, chyba że obowiązujące akty normatywne stanowią inaczej.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 79<br />
Rada Ministrów reguluje tryb wydawania licencji. Zgodnie z jej rozporządzeniem odpowiednie<br />
państwowe instytucje i agencje są upoważnione do wydawania licencji. Rodzaje<br />
działalności objętych licencjonowaniem oraz organy je wydające są wymienione<br />
w załączniku nr 8.<br />
Zainteresowany musi przedłożyć wszystkie dokumenty wymagane przez odpowiedni<br />
organ <strong>dla</strong> danego rodzaju działalności oraz dokonać i wnieść stosowną opłatę aplikacyjną.<br />
Jeśli wszystkie wymagania będą spełnione, licencja będzie wydana w okresie wynoszącym<br />
od 2 do 4 tygodni od dnia złożenia wniosku.<br />
Kary za działalność prowadzoną bez wymaganej licencji mogą być bardzo surowe.<br />
Podmioty prawne lub osoby fizyczne działające bez pozwolenia mogą być pociągnięte<br />
z tego tytułu do odpowiedzialności prawnej.<br />
W praktyce zdarza się jednak, że niektóre agencje państwowe zwlekają z wydaniem licencji<br />
na działalność lub w ogóle nie posiadają odpowiednich formularzy. Według amerykańskich<br />
źródeł właśnie w trakcie nabywania licencji na prowadzenie określonych rodzajów<br />
działalności gospodarczej często dochodzi do korupcji.<br />
Zgodnie z ustawą „O wydobywaniu surowców” eksploatacja i korzystanie z surowców<br />
energetycznych podlega obowiązkowi posiadania licencji. Licencje przyznawane<br />
są w drodze oferty przetargowej, licytacji lub negocjacji. Inwestorzy zagraniczni w Azerbejdżanie<br />
mają prawo otrzymywania licencji na eksploatację surowców i produkcję<br />
w sektorze energetycznym.<br />
Licencje na wydobywanie surowców przyznawane są maksymalnie na okres 5 lat, natomiast<br />
na produkcję najwyżej na okres 25 lat. Licencje łączące w sobie oba typy działalności<br />
mogą być przyznane na okres 30 lat, przy czym okresy te mogą zostać przedłużone.<br />
Ustawa o wydobywaniu surowców przewiduje kilka warunków, które muszą zostać spełnione<br />
w celu uzyskania licencji. A mianowicie, osoba ubiegająca się o licencję powinna:<br />
– wygrać ofertę przetargową, aukcję lub bezpośrednio wynegocjować warunki licencji;<br />
– zawrzeć porozumienie z właścicielem gruntu, na którym zlokalizowane są surowce<br />
energetyczne;<br />
– w przypadku licencji na produkcję, ubiegający się o nią powinien przedłożyć projekt<br />
do oceny ekspertowi krajowemu i uzyskać zgodę na produkcję Narodowego<br />
Komitetu Geologicznego i Surowców Naturalnych, Narodowego Komitetu Monitorowania<br />
Bezpieczeństwa w Przemyśle i Górnictwie oraz Narodowego Komitetu<br />
ds. Ekologii i Środowiska;
80 Prowadzenie działalności gospodarczej<br />
– otrzymać prawo do wykorzystania ziemi, na której znajdują się surowce;<br />
– zarejestrować w rejestrze państwowym wszelkie transakcje związane z wykorzystaniem<br />
surowców;<br />
– w przypadku wydobycia surowców koniecznie skonsultować się z odpowiednią<br />
instytucją.<br />
Prawo do korzystania z licencji wygasa w momencie:<br />
– wygaśnięcia warunków porozumienia,<br />
– wycofania się użytkownika surowców z projektu,<br />
– unieważnienia licencji przez organ wydający licencje.<br />
W przypadku wycofania się użytkownika z projektu jest on zobowiązany do zapewnienia<br />
finansowej rekompensaty podmiotowi wydającemu licencje za szkody wynikające<br />
z tej decyzj.<br />
Posiadacz licencji może zwrócić się do sądu z prośbą o jej unieważnienie.<br />
Adres Narodowego Komitetu ds. Nauki i Inżynierii:<br />
Departament ds. Patentów i Licencji<br />
ul. S. Vurgun 24,370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 93 28 69, 98 49 73; fax: (994 12) 98 49 73<br />
e-mail: azpat@azeri.com<br />
Spółki z udziałem kapitału zagranicznego<br />
Zgodnie z Ustawą o popieraniu inwestycji zagranicznych inwestorzy zagraniczni mogą<br />
powoływać do życia następujące podmioty prawne:<br />
– przedsiębiorstwo z udziałami inwestora zagranicznego (spółka joint-venture),<br />
– przedsiębiorstwo w całości należące do inwestora zagranicznego (przedsiębiorstwo<br />
zagraniczne),<br />
– przedstawicielstwo.<br />
Zakładanie filii lub przedstawicielstwa zagranicznej firmy<br />
Zagraniczni inwestorzy muszą wybrać formę obecności na rynku azerbejdżańskim,<br />
w ograniczonej postaci przedstawicielstwa bądź filii lub w pełnej postaci spółki akcyjnej,<br />
spółki handlowej jawnej, spółki komandytowej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością<br />
oraz spółki z rozszerzoną odpowiedzialnością.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 81<br />
Przedstawicielstwo i filia zagranicznej firmy nie są azerbejdżańskimi podmiotami prawnymi.<br />
W obydwu przypadkach są opodatkowane włącznie z podatkiem od zysku z tytułu<br />
prowadzenia działalności gospodarczej.<br />
Przedstawicielstwo, jak również filia, mogą prowadzić działalność gospodarczą na terytorium<br />
Azerbejdżanu generującą dochody. W obydwu przypadkach działalność gospodarcza<br />
jest oparta na zasadach działalności firmy macierzystej.<br />
Filie i przedstawicielstwa muszą być zarejestrowane w odpowiednim departamencie Ministerstwa<br />
Sprawiedliwości. Obowiązuje wymóg złożenia wniosku o rejestrację w ciągu<br />
10 dni od daty zebrania niezbędnych dokumentów. Opłata za rejestrację wynosi około<br />
200 USD <strong>dla</strong> filii oraz 2000 USD za przedstawicielstwo.<br />
Aby zarejestrować filię lub przedstawicielstwo firmy zagranicznej, należy w Ministerstwie<br />
Sprawiedliwości przedłożyć następujące dokumenty:<br />
– wniosek,<br />
– kopię statutu (2 egzemplarze),<br />
– zaświadczenie o kondycji finansowej z zagranicznego banku, w którym firma ma<br />
swój oficjalny rachunek,<br />
– pełnomocnictwo upoważniające do pełnienia funkcji przedstawicielskiej wystawione<br />
na konkretną osobę zgodnie z wymogami prawa kraju, w którym firma<br />
jest oficjalnie zarejestrowana,<br />
– uchwała przedstawiciela organu władzy centrali zagranicznej spółki w sprawie decyzji<br />
o otwarciu filii/przedstawicielstwa,<br />
– regulamin organizacyjny filii/przedstawicielstwa (5 egzemplarzy),<br />
– dowód uiszczenia opłaty rejestracyjnej w manatach.<br />
Ministerstwo może również zażądać przedłożenia następujących dokumentów:<br />
– listu popierającego od azerbejdżańskich podmiotów prawnych z którymi współpracował<br />
podmiot składający wniosek, szczególnie preferowane są listy od urzędów<br />
reprezentujących lokalną władzę państwową,<br />
– wzorów pieczątek (2 egzemplarze),<br />
– numeru identyfikacji podatkowej w macierzystym kraju filii/przedstawicielstwa,<br />
– adresu filii/przedstawicielstwa w Azerbejdżanie,<br />
– potwierdzonego notarialnie pełnomocnictwa (od firmy założycielskiej lub akcjonariuszy)<br />
do utworzenia podmiotu prawnego w Azerbejdżanie (2 egzemplarze),<br />
– 2 kopie dokumentu tożsamości (paszportu) oraz zdjęcia dyrektorów filii/przedstawicielstwa.
82 Prowadzenie działalności gospodarczej<br />
Otwieranie rachunku bankowego<br />
Na mocy prawa bankowego przedsiębiorca może posiadać rachunki walutowe zarówno<br />
w walucie krajowej, jak i zagranicznej. W celu otwarcia rachunku walutowego w dolarach<br />
lub manatach przedsiębiorca musi dostarczyć następujące dokumenty:<br />
– wniosek,<br />
– potwierdzone notarialnie podpisy założyciela konta,<br />
– pełnomocnictwo upoważniające przedsiębiorcę do otwarcia konta,<br />
– statut firmy lub dokument potwierdzający założenie firmy,<br />
– zaświadczenie o rejestracji z Ministerstwa Sprawiedliwości,<br />
– zaświadczenie z Państwowego Komitetu Statystycznego,<br />
– zaświadczenie o rejestracji podatkowej z urzędu podatkowego.<br />
Wymogi co do założenia konta bankowego przez osobę fizyczną będącą obywatelem<br />
Azerbejdżanu lub cudzoziemcem są o wiele prostsze. Jedynymi dokumentami jakie należy<br />
w takim przypadku dostarczyć w celu otwarcia konta są wniosek i paszport.<br />
Zatrudnianie obcokrajowców<br />
Obcokrajowcy, którzy są zatrudnieni w przedsiębiorstwach (przedstawicielstwach i oddziałach)<br />
prowadzących działalność gospodarczą w Azerbejdżanie, podlegają azerbejdżańskiemu<br />
prawu pracy, za wyjątkiem zatrudnionych na podstawie kontraktów zawartych<br />
z obcokrajowcami lub podmiotami prawnymi w innym kraju.<br />
Pracodawca pragnący zatrudnić obcokrajowca powinien uzyskać zezwolenie od Ministra<br />
Pracy oraz Opieki Społecznej. Uwzględniając liczbę wydanych zezwoleń, w niektórych<br />
przypadkach wydaje się je na okres pięciu lat. Nie wymaga się zezwoleń na zatrudnienie<br />
tymczasowe pracowników o mniejszym znaczeniu <strong>dla</strong> firmy oraz <strong>dla</strong> dyrektorów<br />
i zastępców dyrektorów zagranicznych oddziałów i filii.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 83<br />
IX. INWESTYCJE ZAGRANICZNE<br />
Podstawy prawne inwestycji zagranicznych<br />
Zgodnie z azerbejdżańskim ustawodawstwem zagraniczni inwestorzy mogą prowadzić<br />
dowolną działalność, zgodnie z formułą, iż to, co nie jest zabronione prawnie, jest dozwolone.<br />
Podstawy prawne inwestycji zagranicznych stanowią następujące ustawy:<br />
– „O ochronie inwestycji zagranicznych” (przyjęta w styczniu 1992 r.),<br />
– „O działalności inwestycyjnej” (przyjęta w styczniu 1995 r.),<br />
– Państwowy Program Prywatyzacji Majątku Państwowego w Republice Azerbejdżan<br />
w latach 1995-1998 (wszedł w życie we wrześniu 1995 r.) oraz<br />
– Akty prawne dotyczące poszczególnych sektorów gospodarki.<br />
Oficjalnie rząd azerbejdżański zachęca kapitał zagraniczny do realizowania inwestycji<br />
bezpośrednich w swym kraju. Jednak w praktyce niejasne ustawodawstwo i korupcja<br />
zniechęcają potencjalnych inwestorów.<br />
Od początku procesu przekształceń systemowych Azerbejdżanowi udało się przyciągnąć<br />
stosunkowo dużo inwestycji zagranicznych do sektora paliwowego. Występujące<br />
bowiem w kraju problemy natury administracyjno-legislacyjnej nie dotyczą kapitału inwestowanego<br />
w wydobycie ropy naftowej w ramach umów o podziale produkcji (PSA).<br />
Umowy te są zatwierdzane przez parlament i mają rangę ustawy, regulują one wszystkie<br />
kwestie związane z działalnością kapitału zagranicznego w tej szczególnej dziedzinie.<br />
Jednak biurokratyzacja struktur rządowych, słaba baza legislacyjna oraz umotywowane<br />
politycznie forsowanie interesów pewnych grup stanowią przeszkodę <strong>dla</strong> napływu inwestycji<br />
do innych sektorów niż paliwowo-energetyczny.<br />
Azerbejdżańska Agencja ds. Inwestycji Zagranicznych powstała w kwietniu 2001 roku<br />
przy nowo powstałym Ministerstwie Rozwoju Gospodarczego, które jest podstawowym<br />
organem rządowym promującym inwestycje zagraniczne w kraju. Azerbejdżański rząd<br />
deklaruje również gotowość utworzenia Rady Inwestorów w celu zwiększenia napływu<br />
zagranicznego i krajowego kapitału do gospodarki.<br />
Ustawa o ochronie inwestycji zagranicznych zezwala na inwestowanie kapitału w formie<br />
zagranicznych inwestycji bezpośrednich w dowolnym sektorze gospodarki, o ile nie zakazuje<br />
tego prawo, z wyjątkiem dziedzin związanych z obroną i bezpieczeństwem kraju.
84 Inwestycje zagraniczne<br />
Dotychczas inwestycje w sektorach ropy naftowej i gazu były dokonywane w drodze<br />
podpisywania wspomnianych już wyżej Umów o Wspólnej Produkcji (Production Sharing<br />
Agreement) z Państwową Spółką Naftową, podlegających ratyfikacji przez parlament.<br />
Kolejnym ograniczeniem utrudniającym inwestowanie kapitału zagranicznego,<br />
tym razem w sektorze bankowym, jest ustalenie limitu udziału inwestorów zagranicznych<br />
na pułapie 30%.<br />
Formy inwestowania<br />
Ustawa o ochronie inwestycji zagranicznych określa formy, w jakich zagraniczne inwestycje<br />
mogą być realizowane. Obcokrajowcy mogą inwestować kapitał w różnych formach,<br />
w tym poprzez:<br />
– objęcie części udziałów w przedsiębiorstwie zakładanym wspólnie z azerbejdżańskim<br />
partnerem;<br />
– utworzenie nowego przedsiębiorstwa tylko przez zagranicznego inwestora;<br />
– nabycie przedsiębiorstwa, budynków, majątku ruchomego lub nieruchomego<br />
(łącznie z budynkami, mieszkaniami, pomieszczeniami, urządzeniami, środkami<br />
transportu i innymi obiektami), akcji przedsiębiorstwa, innych akcji, obligacji, papierów<br />
wartościowych oraz innej własności, która zgodnie z prawem może być<br />
własnością inwestora zagranicznego;<br />
– nabycie praw do użytkowania ziemi oraz innych zasobów naturalnych, a także innych<br />
praw własnościowych oraz<br />
– inne formy wynikające z realizacji zawartych porozumień z podmiotami prawnymi<br />
oraz obywatelami Azerbejdżanu.<br />
Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego, w tym spółki joint-venture, przedsiębiorstwa<br />
będące całkowitą własnością inwestora zagranicznego oraz przedstawicielstwa<br />
są zagranicznymi podmiotami prawnymi.<br />
Azerbejdżańskie ustawodawstwo zapewnia inwestorom zagranicznym:<br />
– Traktowanie nie gorsze niż w stosunku do przedsiębiorstw krajowych;<br />
– Możliwość udzielenia preferencyjnych praw, które nie muszą dotyczyć inwestorów<br />
krajowych;<br />
– Gwarancję swobodnego transferu zysków, dochodów oraz innych wpływów uzyskanych<br />
dzięki inwestycjom pod warunkiem opłacenia wszystkich należnych podatków<br />
w Azerbejdżanie;<br />
– W przypadku gdy ustawodawstwo ulegnie zmianom na niekorzyść inwestorów<br />
zagranicznych, obowiązuje 10 letnie moratorium na wprowadzenie owych zmian.<br />
Posiada ono moc prawną, jest automatycznie stosowane przez wszystkie azer-
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 85<br />
bejdżańskie agencje państwowe, które stosują prawo. Jednak ustawy dotyczące<br />
ogólnego klimatu inwestycyjnego, obrony, bezpieczeństwa kraju, zamówień publicznych,<br />
służby zdrowia oraz ochrony środowiska, jak również ustawodawstwo<br />
dotyczące kredytów i finansów, nie są objęte działaniem moratorium;<br />
– Nacjonalizacja majątku inwestorów zagranicznych jest dopuszczalna tylko<br />
na podstawie postanowienia Milli Majlis, w wyjątkowych okolicznościach w celu<br />
przeciwdziałania wyrządzeniu szkody obywatelom bądź narodowym interesom<br />
Republiki Azerbejdżan. Rekwizycja jest dopuszczalna wyłącznie w wyjątkowych<br />
okolicznościach klęski żywiołowej czy epidemii oraz w innych nadzwyczajnych<br />
sytuacjach na podstawie decyzji Rady Ministrów. W obydwu przypadkach inwestorom<br />
zagranicznym przysługuje odszkodowanie, które powinno być wypłacane<br />
natychmiastowo i odpowiednio sprawnie;<br />
– Dostęp do arbitrażu międzynarodowego. Korzystanie z takiego arbitrażu w trakcie<br />
rozwiązywania sporów jest możliwe w przypadku, gdy spełnione są dwa następujące<br />
warunki: istniejące prawo nie zabrania przekazywania poszczególnych<br />
sporów do rozstrzygnięcia przez trybunał arbitrażowy oraz obydwie strony sporu<br />
osiągają porozumienie co do przekazania sprawy do trybunału. Z uwagi na to,<br />
że w roku 2000 Azerbejdżan przystąpił do Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu<br />
zagranicznych orzeczeń arbitrażowych (Konwencja „Nowojorska” z 10 czerwca<br />
1958 roku) orzeczenia międzynarodowego arbitrażu będą uznawane w Azerbejdżanie.<br />
Orzeczenia zagranicznych sądów w Azerbejdżanie są uznawane pod warunkiem<br />
podpisania odpowiednich międzynarodowych umów;<br />
– Kompensatę w przypadku dobrowolnego wycofania się z działalności inwestycyjnej.<br />
Może ona mieć formę pieniężną lub rzeczową oraz zezwala się na jej swobodny<br />
transfer za granicę.<br />
Podpisanie przez Azerbejdżan umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji<br />
z poszczególnymi krajami może dawać dodatkowe gwarancje inwestorom zagranicznym.<br />
Zgodnie z azerbejdżańskim ustawodawstwem, międzynarodowe umowy przewidują<br />
więcej przywilejów niż przepisy krajowe dotyczące tego samego zagadnienia.<br />
Umowy międzynarodowe<br />
Azerbejdżan podpisał z 27 krajami umowy o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.<br />
W lutym 1998 roku została ratyfikowana umowa między Polską i Azerbejdżanem<br />
o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji.
86 Inwestycje zagraniczne<br />
Wywłaszczenie i kompensaty<br />
Ustawa o ochronie inwestycji zagranicznych chroni inwestorów zagranicznych przed<br />
nacjonalizacją i rekwizycją za wyjątkiem pewnych specyficznych okoliczności. Nacjonalizacja<br />
własności w celu zapobieżenia powstaniu szkody wobec obywateli i interesu państwa<br />
jest możliwa na podstawie ustaw podejmowanych przez parlament. Rekwizycja<br />
na podstawie decyzji Rady Ministrów jest dopuszczalna w przypadku klęski żywiołowej,<br />
epidemii lub w innych sytuacjach nadzwyczajnych. W przypadku zarekwirowania lub<br />
nacjonalizacji własności, inwestorzy zagraniczni są chronieni przez prawo i przysługuje<br />
im rekompensata. Dotychczas nie są znane przypadki nacjonalizacji lub rekwirowania<br />
własności inwestorów zagranicznych w Azerbejdżanie.<br />
Transfer zysków<br />
Azerbejdżan ma zliberalizowany system wymiany walut, <strong>dla</strong>tego też nie istnieją żadne<br />
ograniczenia w transferze zysku z tytułu dokonywanych tam inwestycji. Wymianie walut<br />
służą transakcje na Międzybankowym Rynku Wymiany Walut w Baku oraz na Zorganizowanym<br />
Międzybankowym Rynku Walut. Wymianę gotówki można zrealizować w licznych<br />
punktach wymiany walut zagranicznych. Średni okres opóźnienia w przekazywaniu<br />
pieniędzy wynosi dwa lub trzy dni.<br />
Inwestycje zagraniczne w Azerbejdżanie<br />
Azerbejdżan jest krajem o dużej atrakcyjności <strong>dla</strong> inwestorów zagranicznych i zajmuje<br />
trzecie miejsce w WNP, po Federacji Rosyjskiej i Kazachstanie, pod względem skumulowanej<br />
wielkości bezpośrednich inwestycji zagranicznych, które w 2005 roku osiągnęły<br />
wartość 4 mld 444 mln USD. Do znacznego napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych<br />
do Azerbejdżanu przyczyniło się otwarcie <strong>dla</strong> zagranicznych koncernów sektora<br />
naftowego i gazowego. Sektor naftowy wchłania rokrocznie ponad 80% napływających<br />
do tego kraju inwestycji (w 2005 r. – 4,1 mld USD). Główne działania inwestorów zagranicznych<br />
w tym sektorze skierowane są na rozwój infrastruktury transportowej (budowa<br />
nowych rurociągów i gazociągów), jak również na zagospodarowanie i przygotowanie<br />
do eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.<br />
W ostatnich latach obserwuje się coraz większe zainteresowanie inwestorów zagranicznych<br />
inwestycjami w przetwórstwo ropy naftowej, a także w przedsiębiorstwa świadczą-
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 87<br />
ce usługi <strong>dla</strong> sektora naftowo-gazowego. Głównymi inwestorami są Stany Zjednoczone,<br />
Wielka Brytania, a także ZEA. Dużą rolę odgrywa też kapitał turecki, niemiecki, norweski<br />
i rosyjski.<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 85<br />
Największymi koncernami zagranicznymi działającymi na rynku Azerbejdżanu są BP, ExxonMobil,<br />
Statoil, Łukoil, Agip oraz Chevron.<br />
Bezporednie inwestycje zagraniczne w Azerbejdanie w latach 1995-2005<br />
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Azerbejdżanie w latach 1995-2005<br />
5000<br />
4575 4444<br />
w mln USD<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
955 1092<br />
2235<br />
2754<br />
3371<br />
0<br />
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Źródło: www.azstat.org<br />
Pomimo preferowania przez inwestorów zagranicznych sektora paliwowoenergetycznego<br />
Pomimo preferowania ich uwag przez przycigaj inwestorów coraz zagranicznych czciej take sektora inne dziedziny paliwowo-energetycznego<br />
wiadczy ich uwagę m.in. przyciągają rosnce coraz zainteresowanie częściej także inne inwestycjami dziedziny gospodarki, w telekomunikacji, o czym<br />
gospodarki,<br />
o czym<br />
budownictwie świadczy m.in. i usugach rosnące (finansowych, zainteresowanie turystycznych inwestycjami w i telekomunikacji, innych). budownictwie<br />
i usługach (finansowych, turystycznych i innych).<br />
Ponadto, korzystajc ze swego pooenia geograficznego kraj ten pragnie sta si<br />
wanym Ponadto, wzem korzystając komunikacyjnym ze swego położenia i tranzytowym geograficznego czcym kraj ten kontynent pragnie stać europejski się ważnym<br />
węzłem Transport komunikacyjnym jest drug i tranzytowym pod wzgldem łączącym znaczenia kontynent dziedzin europejski gospodarki z azjaty-<br />
z azjatyckim.<br />
Azerbejdanu, ckim. Transport przynoszc jest drugą coraz pod względem wysze dochody znaczenia budetowe. dziedziną gospodarki Azerbejdżanu,<br />
przynoszącą coraz wyższe dochody budżetowe.<br />
Inwestycj potwierdzajc ten kierunek polityki wadz Azerbejdanu byo otwarcie<br />
w marcu Inwestycją 2005 potwierdzającą roku najwikszego ten kierunek na obszarze polityki „post-radzieckim” władz Azerbejdżanu terminalu było lotniczego, otwarcie<br />
o zdolnoci w marcu 2005 przeadunkowej roku największego do 100 na obszarze tys. ton „post-radzieckim” adunków (tj. 5-krotnie terminalu lotniczego, wicej ni<br />
dotychczas).<br />
o zdolności<br />
Terminal<br />
przeładunkowej<br />
moe przyjmowa<br />
do 100 tys. ton<br />
najwiksze<br />
ładunków<br />
samoloty<br />
(tj. 5-krotnie<br />
transportowe<br />
więcej niż<br />
takie<br />
dotychczas).<br />
Terminal może przyjmować największe samoloty transportowe takie jak Boeing-<br />
jak<br />
Boeing-747, Antonow-24 czy Rusan. Stanowi on bdzie wany port przeadunkowy<br />
<strong>dla</strong> towarów pochodzcych z kontynentu amerykaskiego, europejskiego i azjatyckiego.<br />
-747, Antonow-24 czy Rusłan. Stanowić on będzie ważny port przeładunkowy <strong>dla</strong> towarów<br />
pochodzących z kontynentu amerykańskiego, europejskiego i azjatyckiego.<br />
Terminal zosta zbudowany zgodnie ze wszystkimi normami midzynarodowymi<br />
wymaganymi <strong>dla</strong> tego rodzaju obiektów. Jest wyposaony w najnowsze urzdzenia<br />
pochodzce gównie z USA, Wielkiej Brytanii i Kanady. Inwestycj o wartoci 9 mln<br />
USD sfinansowaa brytyjska firma International Handling Company, a wykonawstwo<br />
powierzono lokalnej firmie Khazar Construction Company. Od 1999 roku wyej<br />
wspomniana firma brytyjska zainwestowaa w rozwój lotnictwa pasaerskiego<br />
Azerbejdanu prawie 40 mln USD.
88 Inwestycje zagraniczne<br />
Terminal został zbudowany zgodnie ze wszystkimi normami międzynarodowymi wymaganymi<br />
<strong>dla</strong> tego rodzaju obiektów. Jest wyposażony w najnowsze urządzenia pochodzące<br />
głównie z USA, Wielkiej Brytanii i Kanady. Inwestycję o wartości 9 mln USD sfinansowała<br />
brytyjska firma International Handling Company, a wykonawstwo powierzono lokalnej<br />
firmie Khazar Construction Company. Od 1999 roku wyżej wspomniana firma brytyjska<br />
zainwestowała w rozwój lotnictwa pasażerskiego Azerbejdżanu prawie 40 mln USD.<br />
W pozostałych sektorach najbardziej znaczącymi inwestorami zagranicznymi są Garadagh<br />
Cement, Baku Steel, Coca-Cola, Pepsi-Cola, Azercell (telefonia komórkowa), Bakcell<br />
(telefonia komórkowa), Kocbank, HSBC, Baku Hotel Company oraz Kenan Construction.<br />
Mimo znacznej dynamiki inwestycji zagranicznych „robienie biznesu” w Azerbejdżanie<br />
nie należy obecnie do najprostszych. Dla rozpoczęcia działalności w tym kraju należy<br />
przejść 14 procedur (w Gruzji – 9, w Armenii – 7). Dla otrzymania rejestracji osoby prawnej<br />
w Azerbejdżanie potrzeba średnio 123 dni (w Gruzji i Armenii wystarczy 25 dni). Dotychczasowe<br />
skomplikowane i uciążliwe przepisy rejestracyjne utrudniają rozpoczęcie<br />
działalności nie tylko firmom krajowym, ale i zagranicznym. Dlatego też rozważa się konieczność<br />
podjęcia kroków służących uproszczeniu procedur, co sprzyjałoby niewątpliwie<br />
rozwojowi przedsiębiorczości w tym kraju.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 89<br />
X. HANDEL ZAGRANICZNY<br />
Certyfikacja<br />
Rząd azerbejdżański kontroluje eksport tzw. towarów strategicznych: ropy i produktów<br />
naftowych, bawełny, energii elektrycznej i metali kolorowych. Eksporterzy tych towarów<br />
zobowiązani są do uzyskania zgody na ich wywóz w Państwowym Komitecie Nadzoru<br />
Handlu Zagranicznego.<br />
Cła i polityka celna<br />
W Azerbejdżanie występuje kilka ograniczeń w handlu zagranicznym, które negatywnie<br />
wpływają na współpracę z tym krajem. Nietaryfowe przeszkody to słabe i nieprzewidywalne<br />
ustawodawstwo, dowolne administrowanie podatkami i cłem, rozbieżność interesów<br />
oraz korupcja. Napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe są objęte ograniczeniami<br />
ilościowymi oraz wymagają uzyskania licencji na import.<br />
W kwietniu 2001 roku wprowadzono nowe taryfy zamiast poprzednich z 1997 obowiązujących<br />
wraz z poprawkami w 1999 roku. Wartość importowanych do Azerbejdżanu<br />
towarów jest ustalana na podstawie wartości podanej na fakturze. Cła importowe (0%,<br />
3%, 5%, 10% oraz 15% ad valorem) są naliczane zgodnie z taryfą celną obowiązującą<br />
w kraju. Największa grupa towarów jest objęta maksymalną 15% stawką. W załączniku<br />
14 są podane taryfy celne na niektóre towary.<br />
Z obowiązku płacenia cła zwolnione są w imporcie następujące towary:<br />
– preparaty biologiczne oraz weterynaryjne, leki <strong>dla</strong> potrzeb weterynaryjnych, pakowana<br />
żywność <strong>dla</strong> niemowląt, większość preparatów farmaceutycznych, protezy,<br />
gaz ziemny, energia elektryczna, materiały pirotechniczne do celów militarnych,<br />
broń palna, inżynieryjny sprzęt wojskowy, czołgi oraz części zamienne;<br />
– towary i przedmioty służące do wyposażenia dyplomatycznych placówek<br />
w Azerbejdżanie, do użytku prywatnego pracowników dyplomatycznych i administracyjnych<br />
placówek oraz ich rodzin;<br />
– pomoc humanitarna przeznaczona do nieodpłatnej dystrybucji, udzielana przez<br />
oficjalnie zarejestrowaną organizację humanitarną, przez podmiot prawny lub
90 Handel zagraniczny<br />
osobę fizyczną zgodnie z pozwoleniem Państwowego Komitetu ds. Międzynarodowej<br />
Pomocy Humanitarnej;<br />
– własność służąca jako wkład do kapitału zakładowego spółek joint-venture lub<br />
przedsiębiorstw zagranicznych ze stu procentowym obcym udziałem;<br />
– własność prywatna pracowników przedsiębiorstw zagranicznych w Azerbejdżanie.<br />
Licencje importowe na towary żywnościowe pochodzenia zwierzęcego są wydawane<br />
przez Państwowy Komitet Weterynaryjny, zaś na import anten do odbioru telewizji satelitarnej<br />
– Ministerstwo Komunikacji.<br />
W Azerbejdżanie stosowane są cła eksportowe na towary uważane za szczególnie ważne<br />
z punktu widzenia interesu narodowego: ropę naftową i produkty naftowe, polietylen,<br />
sodę kaustyczną, rury stalowe, koncentraty rud żelaza, wyroby z brązu, bawełnę i kawior.<br />
Towary wyprodukowane w Azerbejdżanie przez inwestorów zagranicznych są zwolnione<br />
z cła eksportowego.<br />
Zabrania się eksportu broni palnej, materiałów radioaktywnych, narkotyków oraz leków<br />
psychotropowych.<br />
Odprawa celna towarów<br />
W celu dokonania odprawy celnej w imporcie towarów należy przedłożyć następujące<br />
dokumenty:<br />
1. kartę rejestracyjną kontraktu,<br />
2. deklarację celną,<br />
3. dowody opłacenia VAT, akcyzy i cła,<br />
4. dokumenty przewozowe,<br />
5. pozwolenie przywozu (jeśli jest wymagane),<br />
6. świadectwo pochodzenia i świadectwo jakości importowanych towarów.<br />
Eksporterzy muszą przedłożyć w Państwowym Komitecie Celnym następujące dokumenty:<br />
1. dokument potwierdzający legalną działalność gospodarczą,<br />
2. numer identyfikacyjny podmiotu prawnego przyznany przez Państwowy Komitet<br />
ds. Statystyki,<br />
3. kopię kontraktu oraz numer kontraktu,<br />
4. świadectwo pochodzenia eksportowanych towarów,<br />
5. dokument z autoryzowanego banku potwierdzający wpłynięcie przedpłaty lub<br />
otwarcia akredytywy,
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 91<br />
6. zezwolenie Rady Ministrów lub poszczególnych ministerstw, w przypadku gdy<br />
takie pozwolenia są wymagane (m.in. na broń, amunicję, technologię nuklearną,<br />
surowce wykorzystywane w medycynie, antyki),<br />
7. fakturę sprzedaży oraz dokumenty załadowcze,<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 89<br />
8. deklarację celną.<br />
Podział administracyjny Podzia na administracyjny okręgi celne na w okrgi Azerbejdżanie<br />
celne w Azerbejdanie<br />
ródo: www.az-costoms.net<br />
Źródło: www.az-costoms.net<br />
Adresy urzdów celnych w zaczniku Nr 14.<br />
Adresy urzędów celnych znajdują się w załączniku Nr 14.<br />
Tymczasowy wwóz<br />
Tymczasowy wwóz<br />
Niektóre towary importowane s warunkowo zwolnione z ca. Dotyczy to próbek,<br />
materiaów reklamowych przeznaczonych na targi. Takie towary mog by wwiezione<br />
Niektóre w okrelonym towary importowane terminie bez opat są warunkowo podatkowych zwolnione i ca. Po przekroczeniu z cła. Dotyczy wyznaczonego<br />
to próbek, materiałów<br />
terminu, reklamowych zwolnienie przeznaczonych od obowizkowych na targi. opat traci Takie moc. towary Dlatego mogą te być firmom wwiezione planujcym w określonym<br />
udzia terminie w targach bez opłat lub wystawach podatkowych w Azerbejdanie i cła. Po przekroczeniu zaleca si kontakt wyznaczonego z organizatorem terminu,<br />
imprezy w celu zapewnienia wystawienia niezbdnych dokumentów w odpowiednim<br />
zwolnienie<br />
terminie.<br />
od obowiązkowych opłat traci moc. Dlatego też firmom planującym udział<br />
w targach lub wystawach w Azerbejdżanie zaleca się kontakt z organizatorem imprezy<br />
w celu Oznakowanie zapewnienia towarów wystawienia niezbędnych dokumentów w odpowiednim terminie.<br />
W Azerbejdanie obowizuj nastpujce wymogi w zakresie oznakowania towarów:<br />
Oznakowanie<br />
- ródo<br />
towarów<br />
pochodzenia,<br />
- skadniki (w stosownych przypadkach),<br />
W Azerbejdżanie - data produkcji obowiązują i termin następujące wanoci (w stosownych wymogi w przypadkach),<br />
zakresie oznakowania towarów:<br />
– źródło - ostrzeenie pochodzenia, przed niewaciwym wykorzystaniem (w stosownych przypadkach).<br />
–<br />
Azerbejdaskie<br />
składniki (w stosownych<br />
ustawodawstwo<br />
przypadkach),<br />
nie okrelio dotychczas wymogów w zakresie jzyka.<br />
– Zaleca data produkcji si jednak oznakowanie i termin ważności towarów (w w stosownych jzyku azerskim przypadkach), i/lub rosyjskim.<br />
– ostrzeżenie przed niewłaściwym wykorzystaniem (w stosownych przypadkach).
92 Handel zagraniczny<br />
Azerbejdżańskie ustawodawstwo nie określiło dotychczas wymogów w zakresie języka.<br />
Zaleca się jednak oznakowanie towarów w języku azerskim i/lub rosyjskim.<br />
Standaryzacja<br />
Azerbejdżański system standaryzacji opiera się w dużej mierze na zasadach funkcjonujących<br />
w Państwowym Komitecie Standaryzacji w byłym ZSRR, za wyjątkiem przemysłu<br />
naftowego i gazowego, w których uzyskano duże postępy w zakresie standardów jakości<br />
ISO 9000 oraz energetyki i technologii informacyjnych (IT). Poza tymi sektorami<br />
normy ISO raczej nie są popularne.<br />
Państwowy Komitet Weterynaryjny jest upoważniony do wydawania świadectw zdrowia<br />
na importowaną żywność pochodzenia zwierzęcego.<br />
Składy celne<br />
Azerbejdżański Kodeks Celny zezwala na utworzenie oraz prowadzenie składu celnego<br />
wewnątrz tzw. Zagranicznych Stref Gospodarczych (ZSG), tym niemniej do połowy<br />
sierpnia 2001 roku nie działał ani jeden taki skład celny. Mimo że już od kilku lat zostały<br />
przyjęte odpowiednie przepisy dotyczące utworzenia ZSG w Sumgaicie, projekt ten<br />
nie doczekał się jeszcze wdrożenia.<br />
Importowane towary mogą być przechowywane w składzie celnym do trzech lat bez<br />
pobierania opłat. W momencie gdy towary opuszczają skład celny naliczane są należne<br />
cła i podatki. Skład celny świadczy również usługi tymczasowego magazynowania. Wysokość<br />
opłaty w tym przypadku nie jest ustalona odgórnie i podlega negocjacji ze składem<br />
celnym.<br />
Towary importowane do Azerbejdżanu w celu dalszej produkcji, a następnie eksportu,<br />
podlegają należnym stawkom celnym oraz podatkowym w momencie dokonywania<br />
wwozu. Po zakończeniu procesu produkcji oraz zrealizowaniu reeksportu, można ubiegać<br />
się o zwrot zapłaconych podatków i cła. W Azerbejdżanie nie ma formalnej procedury<br />
w tym zakresie, z tym, że urząd celny ustala ograniczenia czasowe, podczas których należy<br />
wyprodukować towary i wyeksportować je, zazwyczaj w ciągu dwóch lat. Urząd celny<br />
może także zażądać, aby producent określił minimalną ilość produkcji, co ma zwiększać<br />
pewność, iż importowany towar został zużyty zgodnie z deklarowanym celem.<br />
Zagraniczne firmy zarejestrowane w Azerbejdżanie, występujące jako dostawcy lub<br />
poddostawcy mogą być również zwolnione z płacenia cła oraz podatku VAT od importowanych<br />
towarów i wyposażenia niezbędnego do prowadzenia działalności.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 93<br />
AZERBEJDAN - Przewodnik <strong>dla</strong> przedsibiorców 91<br />
Członkostwo w organizacjach wolnego handlu<br />
Czonkostwo w organizacjach wolnego handlu<br />
Azerbejdżan, jako członek WNP, podpisał umowy o wolnym handlu z siedmioma krajami<br />
Azerbejdan, byłego Związku jako Radzieckiego: czonek WNP, z Federacją podpisa umowy Rosyjską o (wrzesień wolnym handlu 1992), z Mołdową siedmioma (maj<br />
1995), krajami Ukrainą byego (lipiec Zwizku 1995), Radzieckiego: Turkmenistanem z Federacj (marzec Rosyjsk 1996), (wrzesie Uzbekistanem 1992), Modow (maj 1996),<br />
Gruzją (maj 1995), (lipiec Ukrain 1996) oraz (lipiec Kazachstanem 1995), Turkmenistanem (lipiec 1997 (marzec roku). Spoza 1996), krajów Uzbekistanem WNP Azerbejdżan<br />
1996), podpisał Gruzj umowę (lipiec 1996) o wolnym oraz handlu Kazachstanem z Turcją. (lipiec Jednak 1997 w większości roku). Spoza przypadków krajów WNP z po-<br />
(maj<br />
wodu<br />
Azerbejdan<br />
braku liberalizacji<br />
podpisa umow<br />
przepisów<br />
o wolnym<br />
handlowych<br />
handlu<br />
(ustalenia<br />
z Turcj.<br />
między<br />
Jednak<br />
stronami<br />
w wikszoci<br />
dotyczące<br />
przypadków z powodu braku liberalizacji przepisów handlowych (ustalenia midzy<br />
obowiązujących podatków i ceł na importowane towary) umowy te nie weszły w życie.<br />
nie Na weszy początku w 2002 ycie. roku Na Azerbejdżan pocztku 2002 nie pobierał roku Azerbejdan ceł na importowane nie pobiera towary ce tylko na<br />
stronami dotyczce obowizujcych podatków i ce na importowane towary) umowy te<br />
w importowane przypadku sprowadzania towary tylko ich w z przypadku Gruzji, Kazachstanu sprowadzania i Ukrainy. ich z Gruzji, Kazachstanu i<br />
Ukrainy.<br />
Ponadto Azerbejdżan jest członkiem podpisanego w kwietniu 1995 roku Porozumienia<br />
Krajów<br />
Ponadto<br />
WNP<br />
Azerbejdan<br />
o Wolnym Handlu.<br />
jest czonkiem<br />
Jednak<br />
podpisanego<br />
podpisana umowa<br />
w kwietniu<br />
nie została<br />
1995 roku<br />
całkowicie<br />
Porozumienia<br />
wdrożona<br />
Krajów WNP o Wolnym Handlu. Jednak podpisana umowa nie zostaa cakowicie<br />
wdroona<br />
w życie.<br />
w ycie.<br />
Azerbejdżan Azerbejdan deklaruje chęć ch przystąpienia przystpienia do wiatowej Światowej Organizacji Handlu (WTO).<br />
Bilans handlowy<br />
Bilans handlowy<br />
Na Na przestrzeni przestrzeni kilku kilku lat lat obroty obroty handlowe handlowe Azerbejdżanu Azerbejdanu znacznie znacznie wzrosły wzrosy z 2,4 z 2,4 mld mld USD<br />
w USD roku 1999 w roku do 1999 8,5 mld do 8,5 USD mld w USD roku w 2005, roku kiedy 2005, to kiedy zarówno to zarówno eksport, eksport, jak i import jak i import zwiększyły<br />
zwikszyy się o 20%. si Od o 3 lat 20 %. zwiększa Od 3 się lat również zwiksza dodatnie si równie saldo obrotów dodatnie handlowych, saldo obrotów które<br />
osiągnęło handlowych, w 2005 które roku osigno wartość w 146,6 2005 roku mln warto USD. 146,6 mln USD.<br />
Obroty handlowe Azerbejdanu w latach 1995-2005<br />
Obroty handlowe Azerbejdżanu w latach 1995-2005<br />
mln USD<br />
4000<br />
3000<br />
2000<br />
1000<br />
643,6<br />
1337,5<br />
eksport import<br />
808,2<br />
1375,1<br />
677,7<br />
1723,9<br />
1025,2<br />
1433,4<br />
1858,3<br />
1539,0<br />
2078,9<br />
1465,0<br />
2304,8<br />
1823,3<br />
2626,5<br />
2722,7<br />
3743,0<br />
3582,0<br />
4346,9<br />
4200,3<br />
0<br />
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
ródo: Midzynarodowy Komitet Statystyki WNP<br />
Źródło: Międzynarodowy Komitet Statystyki WNP
Najwikszymi partnerami handlowymi Azerbejdanu spoza WNP w 2005 roku byy<br />
Wochy (16,5 %), Turcja (6,9 %), Francja (6,2 %), Singapur (5,9 %), Wielka Brytania<br />
(4,6 %), Chiny (3,2 %), a take Iran, Izrael i USA. Ponad 38 % obrotów handlowych<br />
Azerbejdanu przypada na kraje Unii Europejskiej.<br />
94 Handel zagraniczny<br />
Struktura towarowa eksportu i importu<br />
Ropa naftowa i wyroby pochodne mają tradycyjnie największy udział w eksporcie Azerbejdżanu<br />
wynoszący prawie 80%. Jej znaczenie systematycznie wzrasta ze względu na rozwój<br />
i eksploatację nowych pól naftowych. Wysoki udział ropy naftowej w strukturze eksportu<br />
kraju świadczy o surowcowej strukturze całej gospodarki Azerbejdżanu, co powoduje<br />
jej znaczne uzależnienie od poziomu cen tego nośnika energii na rynku światowym.<br />
Pozostałe azerskie wyroby mające stosunkowo niewielki udział w eksporcie to: bawełna,<br />
produkty rolne (owoce, warzywa, tytoń, wino), produkty chemiczne oraz maszyny<br />
i urządzenia.<br />
W imporcie rokrocznie największy udział mają: maszyny i urządzenia, metale nieszlachetne,<br />
surowce mineralne i artykuły spożywcze.<br />
Należy zwrócić uwagę na to, że według niezależnych ekspertyz, w niektórych branżach,<br />
zwłaszcza w spożywczej, odzieżowej i drobnych artykułów gospodarstwa domowego<br />
nawet do 50% obrotów wymyka się jakiejkolwiek rejestracji.<br />
Struktura geograficzna eksportu i importu<br />
Geograficzna struktura handlu zagranicznego Azerbejdżanu uległa w ostatnich latach<br />
znaczącym zmianom. Polegają one głównie na wzrastającym udziale obrotów z krajami<br />
Unii Europejskiej oraz zmniejszającym się udziale obrotów z krajami WNP. W roku 2005<br />
na kraje WNP przypadało 21% eksportu Azerbejdżanu i 34% importu, odpowiednio te<br />
same wskaźniki w roku 1991 AZERBEJDAN wynosiły - 94% Przewodnik i 80%. <strong>dla</strong> W przedsibiorców ramach WNP głównymi partnerami<br />
93<br />
handlowymi Azerbejdżanu są Rosja, Turkmenistan, Gruzja, i Ukraina.<br />
Udzia krajów WNP w obrotach handlowych Azerbejdanu<br />
Udział krajów WNP w obrotach handlowych Azerbejdżanu<br />
w procentach<br />
18<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
Rosja<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Turkmenistan<br />
Ukraina<br />
Gruzja<br />
Eksport<br />
Kazachstan<br />
Uzbekistan<br />
Import<br />
Tadykistan<br />
Żródło: www.azstat.org
2<br />
0<br />
Rosja<br />
Turkmenistan<br />
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 95<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Największymi partnerami handlowymi Azerbejdżanu spoza WNP w 2005 roku były Włochy<br />
(16,5%), Najwikszymi Turcja (6,9%), partnerami Francja handlowymi (6,2%), Azerbejdanu Singapur (5,9%), spoza Wielka WNP w Brytania 2005 roku (4,6%), byy Chiny<br />
Wochy (16,5 %), Turcja (6,9 %), Francja (6,2 %), Singapur (5,9 %), Wielka Brytania<br />
(3,2%), a także Iran, Izrael i USA. Ponad 38% obrotów handlowych Azerbejdżanu przypada<br />
na kraje Azerbejdanu Unii Europejskiej. przypada na kraje Unii<br />
(4,6 %), Chiny (3,2 %), a take Iran, Izrael i USA. Ponad 38 % obrotów handlowych<br />
Europejskiej.<br />
Najwiksi partnerzy handlowi Azerbejdanu w 2005 roku<br />
Najwięksi partnerzy handlowi Azerbejdżanu w 2005 roku<br />
Ukraina<br />
Gruzja<br />
Kazachstan<br />
Uzbekistan<br />
Tadykistan<br />
w procentach<br />
18<br />
16<br />
14<br />
12<br />
10<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
Eksport<br />
Import<br />
Wochy<br />
Rosja<br />
Turcja<br />
Francja<br />
Turkmenistan<br />
Singapur<br />
W. Brytania<br />
Niemcy<br />
Chiny<br />
Ukraina<br />
Gruzja<br />
Iran<br />
Izrael<br />
USA<br />
ródo: www.azstat.org<br />
Żródło: www.azstat.org<br />
Współpraca gospodarcza Azerbejdżanu z Unią Europejską<br />
Kaukaz Południowy znajduje się w sferze bezpośredniego zainteresowania Unii Europejskiej<br />
– czego wyrazem było objęcie, zgodnie z Europejską Strategią Bezpieczeństwa<br />
przyjętą w grudniu 2003 roku, państw tego regionu Europejską Polityką Sąsiedztwa<br />
i przygotowywanie Planu Działania UE-Azerbejdżan.<br />
Zasadnicze cele UE w regionie obejmują zapewnienie stabilnej sytuacji politycznej i gospodarczej,<br />
zgodnie z koncepcją „państwa prawa” i przy poszanowaniu zasad demokracji.<br />
Duże znaczenie przywiązuje się także do rozwoju współpracy regionalnej i budowy<br />
gospodarki wolnorynkowej. Cele te realizuje powołany w lipcu 2003 roku Specjalny<br />
Przedstawiciel UE na Kaukaz Południowy (funkcję tę pełni ambasador Talvitie), którego<br />
kompetencje obejmują m.in. współpracę we wprowadzaniu reform politycznych i gospodarczych,<br />
zapobieganie konfliktom w regionie (np. wsparcie <strong>dla</strong> Wspólnej Misji Kontrolnej<br />
w Osetii Południowej, wizyty w Adżarii, Abchazji) oraz działania na rzecz zwiększania<br />
współpracy regionalnej.<br />
Podstawowymi narzędziami realizacji powyższych celów są różnego rodzaju programy<br />
pomocowe oferowane przez Unię Azerbejdżanowi, wśród nich: TACIS, Program bez-
96 Handel zagraniczny<br />
pieczeństwa żywieniowego, pomoc finansowa oraz programy pomocy humanitarnej<br />
czy programy Europejskiej Inicjatywy na rzecz Demokracji i Praw Człowieka.<br />
Podstawowym dokumentem regulującym stosunki Unii Europejskiej z Azerbejdżanem<br />
jest Umowa o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich krajami<br />
członkowskimi z jednej strony, a Azerbejdżanem z drugiej strony (Partnership and Cooperation<br />
Agreement – PCA), która została podpisana w Luksemburgu 22 kwietnia 1996<br />
roku i weszła w życie 22 czerwca 1999 roku.<br />
Na mocy postanowień zawartych w powyższej umowie Azerbejdżan korzysta z unijnego<br />
Generalnego Systemu Preferencji Celnych (GSP), zaś obie strony przyznały sobie we wzajemnych<br />
stosunkach handlowych Klauzulę Najwyższego Uprzywilejowania (KNU).<br />
Aktualnie trwają w Komisji Europejskiej prace nad Planem Działania UE-Azerbejdżan,<br />
który obejmować będzie kwestie wymagające m.in. poparcia finansowego Unii Europejskiej.<br />
Pomimo przyjęcia korzystnych <strong>dla</strong> Azerbejdżanu uregulowań prawnych, a także różnych<br />
inicjatyw i dwustronnych deklaracji, współpraca gospodarcza UE z tym krajem pozostaje<br />
na niskim poziomie. Wprawdzie UE jest jednym z ważniejszych partnerów gospodarczych<br />
Azerbejdżanu (w 2005 r. – 38,3% obrotów handlowych), jednak kraj ten nadal pozostaje<br />
stosunkowo mało znaczącym partnerem handlowym Unii.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 97<br />
XI. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z POLSKĄ <br />
Podstawy prawno-traktatowe<br />
Podstawy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki<br />
Azerbejdżanu obejmują następujące umowy i porozumienia:<br />
– Umowa o cywilnej komunikacji lotniczej (26.08.1997),<br />
– Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylaniu się<br />
od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (26.08.1997),<br />
– Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki (26.08.1997),<br />
– Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (26.08.1997).<br />
Od 1 maja 2004 roku stosunki gospodarcze Polski z Azerbejdżanem są realizowane w oparciu<br />
o Układ o partnerstwie i współpracy zawarty przez Azerbejdżan z Unią Europejską.<br />
W dniu 30 marca 2005 roku podpisano umowę między Rządem RP a Rządem Azerbejdżanu<br />
o współpracy gospodarczej, która nie wkracza w kompetencje Unii Europejskiej<br />
w zakresie polityki handlowej. Umowa weszła w życie 30 września 2005 roku.<br />
Handel<br />
Azerbejdżan jest obiecującym rynkiem i leży w sferze rosnącego zainteresowania polskich<br />
przedsiębiorstw. W okresie 2003-2005 polski eksport wzrósł o 66%, a import ponad<br />
dwukrotnie.<br />
Polskie towary cieszą się bardzo dobrą opinią i są rozpoznawalne na rynku azerbejdżańskim.<br />
Wymiana handlowa z Azerbejdżanem charakteryzuje się strukturalnym, dodatnim <strong>dla</strong><br />
Polski saldem, które osiągnęło w 2005 roku wartość 41,4 mln USD.<br />
<br />
Na podstawie notatki dotyczącej współpracy gospodarczej Polski z Azerbejdżanem, Ministerstwo<br />
Gospodarki, Departament Międzynarodowej Współpracy Dwustronnej, maj 2005.
98 96<br />
Wspópraca gospodarcza z Polsk Współpraca gospodarcza z Polską<br />
Obroty handlowe z Polską Obroty w latach handlowe 2000-2005 z Polsk w latach 2000-2005<br />
mln USD<br />
Polski eksport<br />
Polski import<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
28,9<br />
ródo: dane GUS<br />
3,1<br />
29,8<br />
1,7<br />
27,1<br />
3,5<br />
33,6<br />
4,7<br />
45,3<br />
7,1<br />
52,3<br />
2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
W strukturze towarowej polskiego eksportu do Azerbejdanu dominoway w 2005 roku<br />
W strukturze artykuy towarowej spoywcze (w polskiego tym cukier) eksportu – 32,2 do %, Azerbejdżanu maszyny i urzdzenia dominowały mechaniczne w 2005 roku<br />
artykuły (czci spożywcze do silników) (w – tym 17,6 cukier) %, produkty – 32,2%, przemysu maszyny chemicznego i urządzenia (w tym mechaniczne leki) – 13,4 %, (części<br />
drewno i wyroby z drewna (pyty pilniowe, meble) – 5,7 %. Najwiksza dynamika<br />
do silników)<br />
wzrostu eksportu<br />
– 17,6%,<br />
wystpia<br />
produkty<br />
w grupie<br />
przemysłu<br />
artykuów<br />
chemicznego<br />
spoywczych<br />
(w<br />
(trzykrotny<br />
tym leki)<br />
wzrost).<br />
– 13,4%, drewno<br />
i wyroby z drewna (płyty pilśniowe, meble) – 5,7%. Największa dynamika wzrostu eksportu<br />
Przedmiotem wystąpiła w polskiego grupie artykułów importu z spożywczych Azerbejdanu w (trzykrotny 2005 roku wzrost). byy gównie orzechy<br />
laskowe (74,8 %), bawena (15,4 %) i propan (2,1 %), tworzywa sztuczne i wyroby z<br />
nich: kauczuk i wyroby z kauczuku (2,5 %), gotowe artykuy spoywcze, w tym owoce<br />
Przedmiotem (1,7 %). Dynamiczny polskiego importu wzrost importu z Azerbejdżanu orzechów laskowych w 2005 roku z 8,7 były % w głównie roku 2004 orzechy do laskowe<br />
74,8 (74,8%), % w roku bawełna 2005 by (15,4%) zwizany i propan prawdopodobnie (2,1%), tworzywa ze znaczn obnik sztuczne stawki i wyroby celnej (z z nich:<br />
kauczuk 25 % i wyroby do 0 %) w z zwizku kauczuku z przyjciem (2,5%), gotowe unijnej taryfy artykuły celnej. spożywcze, w tym owoce (1,7%).<br />
Dynamiczny wzrost importu orzechów laskowych z 8,7% w roku 2004 do 74,8% w roku<br />
Jak ju wyej wspomniano Azerbejdan korzysta z preferencji celnych w ramach<br />
2005 obowizujcego był związany prawdopodobnie od 1 stycznia 2006 ze roku znaczną Generalnego obniżką Systemu stawki Preferencji celnej (z 25% Celnych do 0%)<br />
w związku Unii Europejskiej z przyjęciem (Rozporzdzenie unijnej taryfy Rady celnej. Nr 980/2005). Oznacza to, e mona towary te<br />
sprowadza na obszar celny UE, w tym z zastosowaniem stawki celnej na poziomie 0 <br />
Jak już (z wyżej wyczeniem wspomniano skadnika Azerbejdżan rolnego) w korzysta przypadku z towarów preferencji niewraliwych. celnych w ramach Z kolei obowiązującego<br />
stawce obnionej od 1 stycznia o 3,5 punktu 2006 procentowego roku Generalnego w stosunku Systemu do stawki Preferencji ad valorem. Celnych Unii<br />
produkty wraliwe pochodzce spoza UE s sprowadzane na obszar pastw UE po<br />
Europejskiej (Rozporządzenie Rady Nr 980/2005). Oznacza to, że można towary te sprowadzać<br />
Najwaniejsze na obszar celny grupy UE, towarowe w tym w z zastosowaniem eksporcie Azerbejdanu stawki do celnej Polski na przedstawiay poziomie 0% si(z wyłączeniem<br />
nastpujco:<br />
składnika rolnego) w przypadku towarów niewrażliwych. Z kolei produkty<br />
- orzechy laskowe 08 dzia taryfy celnej – co: 0 %<br />
wrażliwe - pochodzące bawena 52 dzia spoza taryfy UE celnej są sprowadzane – co: 0 % na obszar państw UE po stawce obniżonej<br />
o 3,5 punktu procentowego w stosunku do stawki ad valorem.<br />
10,9<br />
Źródło: dane GUS<br />
Najważniejsze grupy towarowe w eksporcie Azerbejdżanu do Polski przedstawiały się<br />
następująco:<br />
– orzechy laskowe (08 dział taryfy celnej) – cło: 0%<br />
– bawełna (52 dział taryfy celnej) – cło: 0%<br />
– polietylen inny niż liniowy (39 dział taryfy celnej) – cło: 3%
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 99<br />
– propanol-1 (29 dział taryfy celnej) – cło: 2%<br />
– pozostałe orzechy (20 dział taryfy celnej) – cło: 3,9%<br />
– pozostałe gazy skroplone (27 dział taryfy celnej) – cło: 0%<br />
Od 1 maja 2004 roku Polska przejęła środki handlowe UE. W chwili obecnej wobec Azerbejdżanu<br />
są stosowane następujące pozataryfowe środki handlowe w zakresie towarów<br />
przemysłowych:<br />
1. nadzór nad importem wyrobów tekstylnych (rozporządzenie Rady nr 3030/93),<br />
2. system Kimberley (obrót surowcem diamentowym),<br />
3. monitoring graniczny w imporcie obuwia,<br />
4. zakaz wprowadzania na teren Wspólnoty towarów naruszających niektóre prawa<br />
własności intelektualnej,<br />
5. zakaz importu skór i innych towarów wytwarzanych z niektórych gatunków dzikich<br />
zwierząt, pochodzących z państw, w których chwyta się je przy pomocy potrzasków<br />
lub metod niespełniających międzynarodowych norm odłowu humanitarnego.<br />
Perspektywy współpracy<br />
Odkrycie złóż ropy naftowej w szelfie Morza Kaspijskiego u wybrzeży Azerbejdżanu spowodowało,<br />
że jest on coraz częściej postrzegany w Polsce i na świecie jako perspektywiczny<br />
rynek zbytu. Rosnący eksport ropy naftowej, przy utrzymujących się w ostatnich<br />
latach wysokich cenach tego nośnika energii, wpływa korzystnie na bilans płatniczy<br />
Azerbejdżanu oraz jego rozwój gospodarczy. Oczekuje się, że w najbliższych latach kapitał<br />
zagraniczny będzie w jeszcze większym stopniu angażował się w wydobycie ropy<br />
naftowej i rozbudowę infrastruktury transportowej.<br />
Wydaje się, że sektor naftowy Azerbejdżanu powinien wzbudzić również zainteresowanie<br />
wśród polskich inwestorów, zwłaszcza jako potencjalne źródło importu węglowodorów.<br />
Istnieją też realne szanse dalszego wzrostu polskiego eksportu na ten rynek zarówno<br />
w dziedzinie sprzętu inwestycyjnego, jak i artykułów konsumpcyjnych.<br />
Według Ambasady RP w Azerbejdżanie największe możliwości eksportowe występują<br />
w poniższych branżach i grupach towarowych:<br />
– branża budowlana – w związku z trwającym w Baku boomem budowlanym poszukiwane<br />
są wszelkiego rodzaju materiały budowlane, w tym cement, stal zbrojeniowa,<br />
przewody elektryczne, rury gazowe i kanalizacyjne, terakota, armatura,<br />
elementy wykończeniowe (stolarka okienna i drzwiowa, panele, farby, kleje itp.),
100 Współpraca gospodarcza z Polską<br />
– branża spożywcza – przetwory owocowo-warzywne i mięsne, słodycze, a także<br />
mięso wołowe i wieprzowe; ponadto, jak się wydaje, na rynku mogłoby się znaleźć<br />
również miejsce <strong>dla</strong> pochodzącego z Polski nabiału i soków owocowych,<br />
– lekarstwa i farmaceutyki, szereg azerbejdżańskich firm wyraża zainteresowanie<br />
uruchomieniem ich importu z Polski przy założeniu, iż mogłyby one skutecznie<br />
konkurować z podobnymi artykułami z niektórych krajów rozwijających się, takich<br />
jak Chiny czy Indie,<br />
– kosmetyki i artykuły chemii gospodarczej (m.in. środki czystości do mycia i płukania<br />
oraz proszki do prania),<br />
– meble,<br />
– nasiona oraz środki ochrony roślin, a także sprzęt ogrodniczy,<br />
– urządzenia do produkcji, przetwarzania i pakowania żywności, a także urządzenia<br />
chłodnicze (lady sklepowe, lodówki, chłodnie itp.),<br />
– usługi drukarskie, wobec faktu, iż znaczna część zamówień na wysokiej klasy usługi<br />
poligraficzne lokowana jest poza granicami Azerbejdżanu.<br />
Należy mieć na uwadze, że Azerbejdżan nie jest rynkiem jednolitym. Istnieje duża rozbieżność<br />
pomiędzy siłą nabywczą mieszkańców Baku, a ludnością zamieszkałą na pozostałym<br />
terytorium. Związane jest to przede wszystkim z lokalizacją większości przedsiębiorstw<br />
w obrębie stolicy i w jej bezpośrednim sąsiedztwie.<br />
W chwili obecnej przeszkodą w rozwoju dwustronnej wymiany handlowej jest system<br />
transportowo-komunikacyjny, w tym zwłaszcza brak połączeń lotniczych na trasie Warszawa-Baku<br />
oraz ograniczenia obowiązujące na granicy lądowej Azerbejdżanu od strony<br />
Rosji (granica rosyjsko-azerbejdżańska otwarta jest tylko <strong>dla</strong> obywateli WNP). Szerzej<br />
na ten temat w rozdziale XII – Mieszkać w Azerbejdżanie.<br />
W kontaktach biznesowych w Azerbejdżanie utrudnieniem <strong>dla</strong> polskich firm mogą być<br />
również istniejące ograniczenia o charakterze nieformalnym, w tym niepisane prawo<br />
monopolu obowiązujące w większości branż. Konkurencja jest często niepożądana<br />
i niszczona.<br />
Kolejną przeszkodą jest wszechobecna w kraju korupcja i biurokracja. Dlatego też najbezpieczniejszym<br />
sposobem wejścia na rynek jest znalezienie miejscowego partnera<br />
– odpowiednio usytuowanego w miejscowej strukturze (należy oczywiście sprawdzić<br />
rzetelność partnera).
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 101<br />
Kalendarium azerbejdżańsko-polskich wizyt gospodarczych<br />
W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych Azerbejdżan pozostawał poza sferą aktywnego<br />
zainteresowania polskiej polityki gospodarczej. Momentem przełomowym<br />
była wizyta w Polsce w sierpniu 1997 roku prezydenta Gejdara Alijewa. Zapoczątkowała<br />
ona okres intensyfikacji dwustronnych kontaktów. W jej trakcie podpisano podstawowe<br />
umowy regulujące współpracę gospodarczą.<br />
W październiku 1999 roku doszło do rewizyty w Azerbejdżanie Prezydenta Aleksandra<br />
Kwaśniewskiego, któremu towarzyszyła liczna grupa polskich biznesmenów (m.in.<br />
przedstawiciele firm Budimex, Kamax, Metalexport, Metronex, Rolbo, ABB Alstom Power,<br />
Forcan, Polimex-Cekop). W wyniku rozmów między polskimi i azerbejdżańskimi przedsiębiorcami<br />
skonkretyzowano dziedziny, w których współpraca ma największe perspektywy:<br />
poszukiwanie, wydobycie i transport ropy naftowej, budownictwo, dostawy maszyn<br />
i urządzeń, żywności i opakowań.<br />
Kolejnym elementem intensyfikacji międzypaństwowych kontaktów gospodarczych Polski<br />
z Azerbejdżanem może być rozważane obecnie utworzenie stanowiska Radcy Handlowego<br />
w Ambasadzie RP w Baku. Podjęto także inicjatywę uruchomienia działalności<br />
Polsko-Azerbejdżańskiej Komisji Mieszanej ds. Współpracy Gospodarczej i Handlu.<br />
Polska popiera starania Azerbejdżanu o przystąpienie do WTO wychodząc z założenia,<br />
że sprzyjać to będzie stabilizacji warunków handlu z tym krajem.<br />
We wrześniu 2000 roku z wizytą w Azerbejdżanie przebywał Janusz Steinhoff, Minister<br />
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, któremu towarzyszyła liczna grupa biznesmenów.<br />
W trakcie rozmów potwierdzono zainteresowanie rozwojem dwustronnej współpracy<br />
gospodarczej. Strona polska wyraziła gotowość wsparcia wzajemnego handlu<br />
kredytem rządowym w wysokości 30 mln USD na zakupy polskich towarów. Omawiano<br />
również możliwości współpracy w zakresie wydobycia ropy naftowej, potwierdzając zainteresowanie<br />
polskich przedsiębiorstw eksploatacją złóż oraz budową gazociągów i rurociągów<br />
naftowych. Strona polska wyraziła również zainteresowanie budową cukrowni<br />
w Azerbejdżanie.<br />
30 marca 2005 roku z oficjalną wizytą przebywał w Polsce Prezydent Republiki Azerbejdżanu<br />
Ilham Alijew. Przy tej okazji odbyły się rozmowy Sekretarza Stanu w Ministerstwie<br />
Gospodarki i Pracy Jacka Piechoty z Farhadem Aliyevem Ministrem Rozwoju Gospodarczego<br />
Republiki Azerbejdżanu.
102 Współpraca gospodarcza z Polską<br />
3 października 2005 roku z roboczą wizytą w Baku przebywał Podsekretarz Stanu w Ministerstwie<br />
Gospodarki i Pracy Piotr Rutkowski. Przeprowadził on rozmowy z Wicepremierem<br />
Republiki Azerbejdżanu A. Szarifowem, Wiceministrem Rozwoju Gospodarczego<br />
M. Dżabbarowem, Ministrem Paliw i Energetyki M. Meżidowem, Prezesem Państwowej<br />
Kompanii Naftowej „SOCAR” N. Aliyewem. Problematyka rozmów skoncentrowana była<br />
na możliwościach rozwoju współpracy w sektorze energetycznym.<br />
W dniach 7-9 kwietnia 2006 roku złożył wizytę w Baku Minister Gospodarki Piotr Grzegorz<br />
Woźniak. Spotkał się on m.in. z Prezydentem I. Alijewem, Premierem Rządu RA, Ministrem<br />
Rozwoju Gospodarczego RA, Ministrem Przemysłu i Energetyki RA. Rozmowy dotyczyły<br />
rozwoju wzajemnej współpracy gospodarczej, w tym w dziedzinie energetyki.<br />
Działalność Ministerstwa Gospodarki<br />
w promocji i wspieraniu eksportu <br />
Ministerstwo Gospodarki i Pracy realizuje szereg działań promocyjnych, mających<br />
na celu kreowanie pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki, rozwój współpracy gospodarczej<br />
z zagranicą i przede wszystkim wzrost polskiego eksportu.<br />
Odbywa się to poprzez wsparcie (w formie dotacji) działań promocyjnych podejmowanych<br />
głównie przez przedsiębiorców czy organizacje samorządu gospodarczego, a także<br />
realizację własnych przedsięwzięć promocyjnych, przede wszystkim przy wykorzystaniu<br />
wydziałów promocji handlu i inwestycji ambasad i konsulatów RP za granicą.<br />
W ramach nowego systemu Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjności<br />
przedsiębiorstw lata 2004-2005” SPO-WKP, współfinansowanego z funduszy<br />
strukturalnych, po raz pierwszy udzielono wsparcia przedsiębiorstwom polskim uczestniczącym<br />
w targach i wystawach organizowanych w Azerbejdżanie. Wykaz wystaw i targów<br />
dofinansowywanych w danym roku kalendarzowym jest ogłaszany na stronach<br />
internetowych www.wkp.gov.pl i www.exporter.gov.pl.<br />
W 2006 roku, w wyniku inicjatywy Ministerstwa Gospodarki, na liście „B” targów o priorytetowym<br />
znaczeniu <strong>dla</strong> polskiej gospodarki w ramach SPO-WKP dofinansowaniem objęto<br />
5 imprez targowo-wystawienniczych organizowanych w Azerbejdżanie tj. BakuBuild,<br />
BIHE, Xazarneftgaz, InterFood Azerbejdjan, BakuMebel.<br />
<br />
Na podstawie informacji opracowanej przez Departament Międzynarodowej Współpracy Dwustronnej<br />
Ministerstwa Gospodarki.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 103<br />
Na ww. stronach znaleźć można pełną informację dotyczącą zasad i procedur dotyczących<br />
korzystania z tego wsparcia.<br />
Oferta KUKE SA <br />
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna powstała w 1991<br />
roku.<br />
KUKE SA, zgodnie ze swoją misją, tworzy warunki sprzyjające promocji polskiego eksportu<br />
w oparciu o instrumenty kredytowe sprzyjające umacnianiu pozycji polskich eksporterów<br />
oraz ich towarów i usług na rynku międzynarodowym. W ramach tych działań,<br />
w zależności od konkretnego zapotrzebowania, rozszerzana jest gama produktów<br />
ubezpieczeniowych i utrzymywane są stałe kontakty z wieloma agencjami ubezpieczeń<br />
kredytów działających w różnych krajach, co umożliwia bieżące identyfikowanie potrzeb<br />
eksporterów.<br />
KUKE SA oferuje swoje produkty ubezpieczeniowe dużym, średnim i małym eksporterom,<br />
realizującym swoją wymianę handlową w kraju i za granicą na warunkach krótko,<br />
średnio i długoterminowych.<br />
Na podkreślenie zasługuje wysoka aktywność KUKE SA w ubezpieczaniu kredytów eksportowych<br />
do Azerbejdżanu. Korporacja objęła dotychczas ochroną ubezpieczeniową<br />
średnio- i długoterminowe należności wynikające z kontraktów dotyczących eksportu<br />
dóbr i usług <strong>dla</strong> sektora energetycznego. Zaangażowanie KUKE SA z tytułu krótkoterminowych<br />
ubezpieczeń od ryzyka nierynkowego dotyczy przede wszystkim branży farmaceutycznej<br />
i przetwórstwa drzewnego. Współpraca przy realizacji projektów w Azerbejdżanie<br />
przebiega bez większych zakłóceń i nie występują problemy z terminowym<br />
regulowaniem zobowiązań kredytowych.<br />
W odpowiedzi na rosnące potrzeby polskich eksporterów w zakresie ubezpieczania<br />
ryzyka transakcji zagranicznych, KUKE SA przygotowała zestaw rozwiązań ubezpieczeniowych<br />
uwzględniających indywidualne potrzeby różnych grup polskich eksporterów,<br />
zarówno tych, którzy już funkcjonują na rynku azerbejdżańskim jak również tych, którzy<br />
dopiero chcą tam znaleźć odbiorców.<br />
<br />
na podstawie informacji z KUKE SA.
104 Współpraca gospodarcza z Polską<br />
System ubezpieczeń krótkoterminowych<br />
W zakresie ubezpieczeń krótkoterminowych KUKE SA oferuje produkty ubezpieczeniowe<br />
<strong>dla</strong> małych i średnich oraz dużych eksporterów w tym również <strong>dla</strong> takich, którzy<br />
prowadzą sprzedaż krajową. Ochroną ubezpieczeniową objęta jest sprzedaż z terminem<br />
płatności odroczonym do 2 lat. System ubezpieczenia należności krótkoterminowych<br />
oferowanych przez KUKE SA przeznaczony jest <strong>dla</strong> eksporterów realizujących sprzedaż<br />
cykliczną, jak również <strong>dla</strong> tych podmiotów, które dokonują pojedynczych wysyłek przede<br />
wszystkim dóbr konsumpcyjnych oraz realizujących usługi.<br />
KUKE SA przygotowała także instrumenty ubezpieczeniowe, które mogą ułatwić eksporterom<br />
dostęp do zewnętrznych źródeł finansowania. W tym celu Korporacja zawarła<br />
z wiodącymi polskimi bankami porozumienia dotyczące traktowania, dokonywanej<br />
przez przedsiębiorstwa cesji praw do przyszłych odszkodowań wynikających z podpisanych<br />
umów ubezpieczenia, jako zabezpieczenia kredytu udzielanego eksporterom.<br />
Krótkoterminowe produkty ubezpieczeniowe ze wsparciem Skarbu Państwa:<br />
1. Ubezpieczenie krótkoterminowych należności z tytułu sprzedaży eksportowej od ryzyka<br />
nierynkowego<br />
Produkt ten umożliwia ubezpieczenie zarówno całej sprzedaży eksportowej, jak i pojedynczych<br />
wysyłek realizowanych z odroczonym terminem płatności do krajów o podwyższonym<br />
ryzyku, do których zalicza się Azerbejdżan. KUKE SA oferuje różne warianty<br />
tej formy ubezpieczenia, np. eksporter może ubezpieczyć płatność w rachunku otwartym<br />
lub, jeżeli takie są wymogi kontraktu, płatność zabezpieczoną gwarancją akceptowanego<br />
przez Korporacje banku, banku centralnego lub gwarancją rządową.<br />
2. Ubezpieczenie kosztów poszukiwania zagranicznych rynków zbytu<br />
Produkt adresowany jest do krajowych przedsiębiorstw produkcyjnych, usługowych<br />
oraz handlowych. Przedsiębiorcy, którzy mogą ubiegać się o ubezpieczenie, powinni<br />
prowadzić działalność gospodarczą nie krócej niż trzy lata i uzyskiwać roczne przychody<br />
netto ze sprzedaży nie większe niż równowartość 50 mln EUR. Korporacja ubezpiecza<br />
koszty i wydatki ponoszone w związku z podejmowaniem działań zmierzających do wejścia<br />
na zagraniczne rynki zbytu od ryzyka niezawarcia z kontrahentami z tych rynków,<br />
z przyczyn niezależnych od przedsiębiorcy, kontraktów eksportowych o wartości wystarczającej<br />
do pokrycia poniesionych kosztów. Ubezpieczenie to pomaga przedsiębiorcom<br />
zachować płynność finansową w trakcie podejmowania działań zmierzających<br />
do zawarcia kontraktów eksportowych z partnerami zagranicznymi oraz zabezpieczyć<br />
się przed ryzykiem niepowodzenia tych działań. Dużą zaletą ubezpieczenia jest możliwość<br />
otrzymania środków finansowych (zaliczek) przez przedsiębiorców uzyskujących
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 105<br />
roczne przychody netto ze sprzedaży nie większe niż równowartość w złotych kwoty<br />
1 mln EUR, zanim działania na zagranicznych rynkach zbytu przyniosą wymierne rezultaty<br />
w postaci przychodów ze sprzedaży.<br />
Krótkoterminowe produkty ubezpieczeniowe realizowane na własny rachunek<br />
1. Ubezpieczenie krótkoterminowych należności eksportowych – polisa obrotowa bądź saldo<br />
niezapłaconych należności<br />
Ta forma ubezpieczenia jest szczególnie przydatna <strong>dla</strong> eksporterów realizujących sprzedaż<br />
cykliczną. Zabezpiecza ona kontrahenta zagranicznego przed niewypłacalnością<br />
spowodowaną ryzykiem handlowym, czyli z tytułu prawnie stwierdzonej niewypłacalności<br />
lub zwłoki w zapłacie, oraz przed ryzykiem politycznym. Przedmiotem ubezpieczenia<br />
są należności za dostawy towarów lub usług płatne w terminie do dwóch lat, przysługujące<br />
od kontrahentów prywatnych, pochodzących z ponad 160 krajów.<br />
2. Ubezpieczenie krótkoterminowych należności krajowych – polisa obrotowa bądź saldo<br />
niezapłaconych należności<br />
Produkt przeznaczony jest <strong>dla</strong> przedsiębiorców realizujących transakcje, w których<br />
przedmiotem ubezpieczenia są należności za wysłane towary lub zrealizowane usługi<br />
w kraju płatne w terminie do 1 roku. Korporacja obejmuje ochroną ubezpieczeniową<br />
ryzyko utraty należności w wyniku bankructwa bądź zwłoki w regulowaniu należności<br />
przez kontrahentów krajowych.<br />
3. Ubezpieczenie pakietowe (ubezpieczenie krótkoterminowych należności eksportowych<br />
i krajowych)<br />
Produkt ten przeznaczony jest <strong>dla</strong> przedsiębiorstw realizujących transakcje związane<br />
ze sprzedażą krajową oraz eksportem towarów lub realizacją usług poza terytorium<br />
Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotem ubezpieczenia są należności powstałe z tytułu<br />
dostaw towarów lub wykonania usług płatne w terminie do 2 lat w przypadku sprzedaży<br />
eksportowej i do 1 roku w przypadku sprzedaży krajowej. Taka forma ubezpieczenia<br />
należności jest szczególnie korzystna <strong>dla</strong> eksporterów realizujących sprzedaż cykliczną.<br />
Produkt ten zapewnia kompleksowe zarządzanie portfelem należności ryzyk kredytowych<br />
firmy (krajowych i eksportowych) przy utrzymaniu jednakowej stawki ubezpieczeniowej<br />
<strong>dla</strong> eksportu i kraju.<br />
System ubezpieczeń średnio i długoterminowych<br />
Oferta Korporacji w tym zakresie skierowana jest do eksporterów realizujących inwestycje,<br />
które wymagają średnio- lub długoterminowego kredytowania. W zależności<br />
od formy finansowania kontraktu realizowanego w kredycie powyżej 2 i więcej lat, ist-
106 Współpraca gospodarcza z Polską<br />
nieje możliwość ubezpieczenia kredytu eksportowego udzielonego przez eksportera<br />
lub ubezpieczenia kredytu <strong>dla</strong> nabywcy udzielonego przez bank lub inną instytucję finansową.<br />
Korporacja obejmuje ochroną ubezpieczeniową kredyty na finansowanie polskiego<br />
eksportu udzielane zarówno przez banki krajowe, jak i zagraniczne.<br />
Ubezpieczenia kontraktów eksportowych średnio- i długoterminowych mogą być realizowane<br />
na zasadach kredytu dostawcy lub kredytu <strong>dla</strong> nabywcy.<br />
Ubezpieczenia średnio i długoterminowe są w całości realizowane ze wsparciem Skarbu<br />
Państwa.<br />
1. Kredyt dostawcy jest najbardziej tradycyjną formą kredytowania kontrahenta zagranicznego<br />
przez eksportera, który udzielając kredytu kupieckiego świadomie godzi się<br />
na odroczenie zapłaty za dostarczony towar czy zrealizowaną usługę. Przedmiotem<br />
ubezpieczenia są należności z tytułu realizacji kontraktu eksportowego, dotyczącego<br />
dostawy krajowych produktów lub usług, finansowanego kredytem o okresie spłaty 2<br />
i więcej lat. Należności te ubezpieczane są zarówno od ryzyka istniejącego przed wysyłką<br />
towarów lub usług, jaki i od ryzyka istniejącego po tej wysyłce.<br />
2. Kredyt <strong>dla</strong> nabywcy jest kredytem celowym udostępnianym bezpośrednio kontrahentowi<br />
zagranicznemu bądź jego bankowi, z przeznaczeniem na finansowanie konkretnego<br />
projektu eksportowego przez bank krajowy lub zagraniczny bądź inną instytucję<br />
finansującą eksport. Kredyt <strong>dla</strong> nabywcy stanowi dogodną formę finansowania sprzedaży<br />
bez angażowania środków własnych eksportera. Taka forma finansowania eksportu<br />
umożliwia natychmiastowe otrzymanie należności za dostarczony towar czy zrealizowaną<br />
usługę po przedłożeniu w banku dokumentów potwierdzających, iż całość lub część<br />
kontraktu została zrealizowana.<br />
3. Ubezpieczenie leasingu finansowego<br />
Adresatem produktu są instytucje dokonujące leasingu finansowego krajowych towarów<br />
dostarczanych przez polskich przedsiębiorców. Przedmiotem ubezpieczenia<br />
jest należność główna wraz z marżami i innymi opłatami przysługującymi instytucji finansującej<br />
na podstawie umowy leasingu finansowego dotyczącego dostaw krajowych<br />
towarów i usług, którego spłata rat leasingowych wynosi dwa lub więcej lat. Korporacja<br />
może objąć ochroną ubezpieczeniową również kwotę przeznaczoną na finansowanie<br />
składki ubezpieczeniowej.<br />
4. Ubezpieczenie inwestycji bezpośrednich za granicą<br />
W ramach ubezpieczeń inwestycji bezpośrednich za granicą ochroną ubezpieczeniową<br />
są obejmowane długoterminowe inwestycje polskich przedsiębiorstw. Ubezpieczenie
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 107<br />
udzielane jest od ryzyka poniesienia przez krajowych inwestorów straty w następstwie<br />
zdarzeń określonych jako ryzyko polityczne. Inwestycje bezpośrednie za granicą, które<br />
mogą zostać objęte ochroną ubezpieczeniową, powinny prowadzić do utworzenia<br />
i prowadzenia za granicą nowego przedsiębiorstwa lub uzyskania skutecznego wpływu<br />
na przedsiębiorstwo już istniejące poza granicami kraju, aż do uzyskania nad nim całkowitej<br />
kontroli.<br />
System gwarancji ubezpieczeniowych<br />
Gwarancje kontraktowe udzielane eksporterowi przez KUKE SA potwierdzają wiarygodność<br />
firmy na rynkach międzynarodowych, pozwalają spełnić wymogi importera<br />
i umożliwiają zawarcie kontraktu. Podnoszą również skuteczność prawną kontraktu.<br />
Gwarancje znajdujące się w ofercie Korporacji to:<br />
1. Gwarancje przetargowe<br />
Pisemne zobowiązanie KUKE SA do zapłaty kwoty wskazanej w gwarancji w przypadku<br />
gdyby zleceniodawca (oferent), który wygrał przetarg, odmówił podpisania kontraktu<br />
na warunkach oferty lub w inny sposób naruszył zobowiązania wynikające z przystąpienia<br />
do przetargu. Gwarancja przetargowa jest składana jako wadium przez przystępującego<br />
do przetargu.<br />
2. Gwarancje zwrotu zaliczki<br />
Pisemne zobowiązanie Korporacji do wypłacenia importerowi (beneficjentowi gwarancji)<br />
oznaczonej w niej kwoty w przypadku gdyby eksporter (zleceniodawca) nie wykonał<br />
umowy i odmówił zwrotu zaliczki. Sumą gwarancji jest kwota zaliczki przekazanej eksporterowi<br />
przez importera. Gwarancja wchodzi w życie po wpływie zaliczki na konto<br />
zleceniodawcy.<br />
3. Gwarancje wykonania i dobrego wykonania kontraktu<br />
Zobowiązanie KUKE SA do zapłacenia określonej w gwarancji kwoty, w przypadku gdy<br />
zleceniodawca (eksporter) nie wykona, bądź nieprawidłowo wykona kontrakt i odmówi<br />
naprawienia szkody, zrekompensowania straty bądź też zapłacenia kar umownych.<br />
Tym rodzajem gwarancji importer (beneficjent gwarancji) stara się zabezpieczyć<br />
przed wszystkimi negatywnymi konsekwencjami niewłaściwego wykonania kontraktu.<br />
W związku z tym także zakres zdarzeń objętych tą gwarancją może być bardzo szeroki.<br />
4. Gwarancje celne<br />
KUKE SA udziela gwarancji na zabezpieczenie zapłaty kwoty należności z długu celnego,<br />
które po przedłożeniu Urzędowi Celnemu umożliwiają wprowadzenie towaru na polski
108 Współpraca gospodarcza z Polską<br />
obszar celny bez potrzeby uprzedniego uiszczenia stosownych należności oraz objęcie<br />
go procedurą celną (dopuszczenia do obrotu, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń,<br />
tranzytu, składu celnego, odprawy czasowej). Korporacja jest gwarantem akceptowanym<br />
przez wszystkie urzędy celne. Uzyskanie gwarancji w KUKE SA następuje<br />
po złożeniu zlecenia oraz po akceptacji ryzyka.<br />
5. Regwarancje<br />
Korporacja udziela również regwarancji będących zabezpieczeniem gwarancji wystawionych<br />
przez bank. Regwarancja może być wykorzystana przez eksportera jako zabezpieczenie<br />
<strong>dla</strong> banku wystawiającego gwarancję kontraktową na rzecz importera. Udzielenie<br />
gwarancji kontraktowej oraz regwarancji następuje po złożeniu zlecenia na formularzu<br />
stosowanym przez KUKE SA oraz po akceptacji ryzyka.<br />
6. Gwarancje <strong>dla</strong> banków refinansujących kredyt dostawcy<br />
Produkt ułatwia krajowym przedsiębiorcom dostęp do refinansowania udzielonych<br />
przez nich kredytów dostawcy o okresie spłaty 2 i więcej lat. Beneficjentami gwarancji<br />
są banki, które nabywają wierzytelności eksporterów powstałe z tytułu udzielonych<br />
przez nich kredytów dostawcy. Gwarancje mogą dotyczyć skupu weksli wystawionych<br />
w związku z udzielonymi przez krajowych przedsiębiorców kredytami dostawcy. Korporacja<br />
może również zagwarantować spłatę wierzytelności, w związku z którymi nie zostały<br />
wystawione weksle, w przypadku zawarcia przez bank umowy kredytowej z dłużnikiem<br />
zagranicznym.<br />
7. Gwarancje <strong>dla</strong> banków potwierdzających akredytywy<br />
Produkt umożliwia wspieranie przez Korporację polskich eksporterów, którzy realizują<br />
kontrakty, w których płatność za dostarczone towary i usługi dokonywana jest w formie<br />
nieodwołalnej akredytywy potwierdzonej przez bank krajowy. W ramach udzielanych<br />
gwarancji Korporacja jest zobowiązana do pokrycia części płatności wynikającej<br />
z akredytywy w przypadku niezrealizowania zobowiązań przez bank zagraniczny, który<br />
akredytywę otworzył. Umożliwi więc ona bankowi krajowemu ograniczenie ryzyka związanego<br />
z potwierdzeniem akredytywy, poprzez przekazanie tego ryzyka Korporacji.<br />
W celu zawarcia umowy ubezpieczenia należy złożyć odpowiedni wniosek na formularzu<br />
ustalonym przez KUKE SA dostępnym na stronach www.kuke.com.pl.<br />
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych Spółka Akcyjna<br />
00-121 Warszawa, ul. Sienna 39<br />
tel.: (+48 22) 356 83 00, fax: (+48 22) 313 01 20<br />
infolinia: 0 801 805 853, lub 0 801 80 KUKE, (+48 22) 313 08 53<br />
e-mail: market@kuke.com.pl; Strona internetowa: www.kuke.com.pl
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 109<br />
XII. MIESZKAĆ W AZERBEJDŻANIE <br />
Przekraczanie granicy<br />
Przy wjeździe obywateli polskich na terytorium Republiki Azerbejdżanu wymagane<br />
jest posiadanie wizy, którą można uzyskać w ambasadzie w Warszawie (adres w zał. 5).<br />
Władze azerbejdżańskie stosują liberalną politykę wizową. Praktycznie każda osoba<br />
może uzyskać miesięczną wizę pobytową, którą w razie potrzeby można przedłużyć<br />
w MSZ w Baku do jednego roku (koszt 250 USD). O wizy można ubiegać się w najbliższych<br />
placówkach dyplomatycznych Azerbejdżanu, które znajdują się w Warszawie, Kijowie,<br />
Moskwie, Berlinie, Ankarze, Stambule, Tbilisi lub w Wiedniu. Osoby podróżujące samolotem<br />
mogą otrzymać wizę na lotnisku w Baku (maks. na 30 dni). W tym celu po przylocie<br />
należy wypełnić ankietę i dołączyć do niej 1 fotografię (ankietę można pobrać ze strony<br />
internetowej Ambasady RP w Baku – www.embpol.azeurotel.com). Nie wydaje się wiz<br />
na przejściach morskich, drogowych i kolejowych. Koszt wizy zwykłej (jednokrotnej) wynosi<br />
40 USD, tranzytowej – 20 USD. Nie jest wymagane posiadanie biletu powrotnego,<br />
ani określonej sumy pieniędzy na każdy dzień pobytu. Nie ma ograniczeń we wwożeniu<br />
gotówki do sumy stanowiącej odpowiednik 2000 USD, konieczne jest natomiast jej zadeklarowanie<br />
(można nie deklarować sum mniejszych niż 500 USD). Przy wwozie ponad<br />
2000 USD w gotówce na przejściach granicznych pobierany jest podatek w wysokości<br />
1% od deklarowanej sumy. Należy pamiętać o zadeklarowaniu wartościowego sprzętu<br />
(komputery, kamery, sprzęt fotograficzny itp.).<br />
Cudzoziemiec przybywający do Azerbejdżanu na okres do 15 dni ma obowiązek wypełnić<br />
i złożyć podanie-ankietę rejestracyjną w miejscu pobytu wraz z fotografią. Cudzoziemiec,<br />
który zamierza przebywać dłużej niż 30 dni, powinien przejść procedurę<br />
rejestracyjną w miejscu zamieszkania. W terytorialnej jednostce MSW należy przedłożyć<br />
paszport, zgodę na wjazd (wizę), przydział na mieszkanie lub inny dokument uprawniający<br />
do korzystania z lokalu, albo pismo – oświadczenie zapraszającego, o udostępnieniu<br />
swego mieszkania cudzoziemcowi.<br />
W Azerbejdżanie nie jest wymagane posiadanie międzynarodowego prawa jazdy. Przy<br />
krótkich pobytach honorowane jest polskie prawo jazdy, natomiast przy dłuższych ko-<br />
<br />
na podstawie poradnika „Polak za granicą 2004”, www.msz.gov.pl oraz informacji ze strony internetowej<br />
Ambasady RP w Azerbejdżanie www.embpol.azeurotel.com.
110 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
nieczne jest uzyskania prawa jazdy miejscowego, które wydaje państwowa policja drogowa<br />
(DYP). Podróżujący samochodami muszą liczyć się ze złą jakością dróg, brakiem<br />
odpowiedniego oznakowania i nieprzestrzeganiem przez miejscowych kierowców zasad<br />
ruchu drogowego, m.in. nie używają kierunkowskazów i wyprzedzają „na trzeciego”.<br />
Z ubezpieczeń komunikacyjnych obowiązkowo należy wykupić OC (składka roczna ok.<br />
10 USD). Obowiązkowy jest też coroczny przegląd techniczny dokonywany w odpowiedniej<br />
do miejsca zamieszkania jednostce policji drogowej (koszt ca. 20 USD). Należy<br />
być przygotowanym na częste kontrole policyjne i budzące wątpliwości opłaty. Ubezpieczenia<br />
osobowe nie są obowiązkowe.<br />
Nie ma szczególnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Warto się jednak zaszczepić<br />
na tyfus, błonicę, tężec oraz WZW A i B. Zalecane jest również picie wody przegotowanej<br />
lub dostarczanej w fabrycznych pojemnikach oraz mycie owoców i warzyw przed<br />
jedzeniem.<br />
Należy unikać kupowania mięsa, ryb i alkoholu na bazarach lub u ulicznych han<strong>dla</strong>rzy.<br />
Zaopatrzenie sklepów jest zadowalające, aczkolwiek zdarza się sprzedaż produktów<br />
przeterminowanych, <strong>dla</strong>tego należy każdorazowo sprawdzać datę przydatności do spożycia.<br />
Sklepy i punkty usługowe otwarte są z reguły codziennie (z wyjątkiem świąt religijnych)<br />
i pracują do późna.<br />
Nie ma bezpłatnego dostępu do opieki medycznej <strong>dla</strong> polskich turystów. Społeczna<br />
służba zdrowia jest na niskim poziomie. W prywatnych gabinetach ceny usług są wysokie<br />
i nieadekwatne do ich jakości. Jednodniowy koszt pobytu cudzoziemca w dobrym<br />
szpitalu to ok. 100 USD. W nagłych wypadkach można wezwać karetkę państwowego<br />
pogotowia ratunkowego (tel. 103), której załoga udzieli niezbędnej pomocy za niewielką<br />
opłatą lub bezpłatnie. Poza Baku dostęp do pomocy medycznej jest utrudniony.<br />
Honorowane są polisy zdrowotne międzynarodowych towarzystw ubezpieczeniowych.<br />
Występują ograniczenia w podróżowaniu po kraju. Górski Karabach oraz okoliczne tereny<br />
są pod faktyczną kontrolą Ormian i nie ma tam wjazdu. Technicznie możliwe jest dostanie<br />
się do Górskiego Karabachu od strony Armenii lecz władze Azerbejdżanu stanowczo przed<br />
taką podróżą przestrzegają. Wiza nieuznawanej w świecie Republiki Górskiego Karabachu<br />
w paszporcie turysty może uniemożliwić późniejszy wjazd do Azerbejdżanu. Niedostępna<br />
jest również część pogranicza z Armenią. Podróż po obszarach graniczących z Iranem<br />
jest możliwa po uzyskaniu zgody służby granicznej Azerbejdżanu. Należy być tam przygotowanym<br />
na częste kontrole dokumentów. Nie ma ograniczeń w podróżowaniu po terenach<br />
sąsiadujących z wchodzącym w skład Federacji Rosyjskiej Dagestanem, ani z Gruzją.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 111<br />
Cudzoziemcy mogą korzystać z dwóch przejść granicznych (kolejowego i drogowego)<br />
między Azerbejdżanem i Gruzją oraz z dwóch przejść granicznych z Iranem i jednego<br />
przejścia granicznego z Turcją. Otwarta pozostaje droga morska i odbywają się rejsy Morzem<br />
Kaspijskim do Kazachstanu, Turkmenistanu i nieregularnie do Iranu. Nie jest możliwy<br />
wjazd do Azerbejdżanu drogą lądową prowadzącą z Rosji. Granicę tę mogą przekraczać<br />
tylko obywatele państw należących do WNP.<br />
Pomiędzy Azerbejdżanem i Armenią nie ma bezpośredniej wymiany pocztowej i łączności<br />
telefonicznej, nie funkcjonuje komunikacja lotnicza i kolejowa.<br />
W Azerbejdżanie niedozwolony jest wwóz, wywóz i posiadanie narkotyków. Osoba<br />
przyjmująca leki psychotropowe podczas podróży musi mieć zaświadczenie lekarskie.<br />
Działają polskie telefony komórkowe wszystkich sieci. W Baku i większych miastach internet<br />
jest powszechnie dostępny, koszt 0,40-0,80 AZN/godz. tj. ca 0,45-0,85 USD/godz.<br />
Coraz mniej powszechna (zwłaszcza poza Baku) jest znajomość języka rosyjskiego, choć<br />
pozostaje on najbardziej znanym językiem obcym i w każdej praktycznie miejscowości<br />
znajdzie się osoba mówiąca po rosyjsku.<br />
Uwaga: operatorzy służb interwencyjnych (straż pożarna, policja, pomoc medyczna i in.)<br />
z reguły nie mówią po angielsku, należy więc prosić operatora mówiącego po rosyjsku.<br />
W odróżnieniu od większości krajów muzułmańskich w Azerbejdżanie niezbyt restrykcyjnie<br />
przestrzega się praw i zasad islamu. Zwyczajowo jednak mężczyźni ubierają się<br />
w długie spodnie. Kobiety najczęściej noszą ubiory europejskie.<br />
Podróżowanie<br />
Podróżowanie pomiędzy Azerbejdżanem a Europą jest stosunkowo łatwe. Do Baku można<br />
się dostać samolotem bezpośrednio z Frankfurtu (Lufthansa), Kijowa (Aerosvit), Moskwy<br />
(Aeroflot), Stambułu (Turkish Airlines), Wiednia (Austrian Airlines). Nie ma natomiast<br />
bezpośredniego połączenia lotniczego z Warszawy do Baku.<br />
Różnica czasu między Polską i Azerbejdżanem wynosi +3 godziny.<br />
W Baku znajduje się niedawno zbudowane nowoczesne lotnisko.
112 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
Popularnym środkiem transportu w Azerbejdżanie jest kolej. Podróżowanie pociągiem<br />
jest tanie, jednak ze względu na częste kradzieże nie zawsze bezpieczne. Dlatego poruszając<br />
się po kraju najlepiej wybrać autobus, który jest szybszy i bezpieczniejszy od pociągu.<br />
Linie autobusowe łączą Baku ze wszystkimi większymi miastami.<br />
Ze względu na zły stan dróg nie poleca się podróżowania własnym lub wynajętym samochodem.<br />
Należy pamiętać, że do wynajęcia samochodu w Azerbejdżanie potrzebne<br />
jest międzynarodowe prawo jazdy.<br />
Jeśli chodzi o transport międzynarodowy, to pomiędzy krajami regionu najlepiej podróżować<br />
koleją lub autobusem. Na trasie Baku – Tbilisi najwygodniejszym środkiem transportu<br />
jest kolej, natomiast podróżowanie pociągiem z Azerbejdżanu do Iranu jest niemożliwe.<br />
Dlatego na trasie Teheran – Baku często kursują autobusy.<br />
W stolicy kraju – Baku – najwygodniejszym środkiem transportu są taksówki, przy czym<br />
większość taksówek nie posiada taksom i pasów bezpieczeństwa, nie wydają też rachunków,<br />
więc należy uzgodnić cenę przed podróżą. Wybierając taksówkę należy zwrócić<br />
uwagę czy jest ona wyposażona w niebieską tablicę licencyjną.<br />
Istnieje także możliwość skorzystania z metra liczącego 19 stacji. Podróżowanie metrem<br />
jest tanie i szybkie, ale ze względu na zatłoczenie (szczególnie w godzinach szczytu),<br />
nie zawsze wygodne. Cena biletu wynosi 5 gopików (tj. ok. 0,06 USD).<br />
Podróżując autobusem czy tramwajem płaci się bezpośrednio u kierowcy lub konduktora,<br />
często reszta nie jest wydawana.<br />
Wszelkich płatności w Azerbejdżanie należy dokonywać w miejscowej walucie (ewentualnie<br />
ekstra wydatki mogą być regulowane w dolarach). Dobrze rozwinięta jest sieć wymiany<br />
walut. Czeki podróżne przyjmowane są tylko przez międzynarodowe banki. Opłat<br />
lepiej dokonywać gotówką, ponieważ karty kredytowe nie wszędzie są przyjmowane<br />
(szczególnie niechętnie w mniejszych miejscowościach). Poza centralnymi dzielnicami<br />
Baku mało jest bankomatów. Akceptowane są karty Visa, MasterCard, Eurocard, American<br />
Express (prowizja 1-1,5% od wypłacanej sumy). Kartami można płacić w większych<br />
hotelach, restauracjach i centrach handlowych (głównie w Baku).<br />
Powszechnie akceptowane i stosowane są 10-procentowe napiwki – w restauracjach<br />
i taksówkach – oraz targowanie się przy zakupach, nawet w sklepie.<br />
Koszty utrzymania w Baku są o 30% wyższe niż w Warszawie (dużo taniej jest na prowincji).
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 113<br />
Planując podróż należy liczyć się z wydatkami 20-60 USD na dzień pobytu.<br />
Najpowszechniejszą walutą obcą są dolary amerykańskie. Poza Baku mogą być trudności<br />
z wymianą euro.<br />
UWAGA: Jak już wspomniano w innym miejscu niniejszego <strong>przewodnik</strong>a, w dniu 1 stycznia<br />
2006 roku dokonano denominacji manata (AZM). Obecnie 1 nowy manat (AZN) ma<br />
wartość 5000 starych manatów (AZM). Do końca 2006 roku w obiegu będą znajdowały<br />
się zarówno stare manaty (AZM), jak i nowe jednostki pieniężne (AZN), zatem przykładowo<br />
na sumę 20 AZN mogą złożyć się 2 banknoty po 50 000 AZM.<br />
AZN (nowe manaty) emitowane są w banknotach wartości: 1, 5, 10, 50, 100.<br />
Funkcjonujące jeszcze w 2006 roku banknoty (stare manaty AZM mają wartość 1, 5, 10,<br />
50, 100, 250, 500, 1000, 10 000, 50 000).<br />
Rekreacja i turystyka<br />
Azerbejdżan posiada odpowiednie warunki do rozwoju turystyki, między innymi dzięki<br />
swemu bogatemu historycznemu i kulturowemu dziedzictwu. Na jego terytorium znajduje<br />
się ponad 6 tysięcy zabytków architektury (starożytne miasta, fortece, pałace, mauzolea,<br />
meczety).<br />
Ze względu na sprzyjające warunki atmosferyczne najlepszym momentem do odwiedzenia<br />
Azerbejdżanu jest wiosna i jesień. Lipiec i sierpień są zazwyczaj upalne.<br />
Architektura Azerbejdżanu kształtowała się na przestrzeni wieków, ale w większości<br />
miast dominuje bogato zdobiona zabudowa średniowieczna. Największym miastem<br />
Azerbejdżanu jest położone na Półwyspie Apszerońskim Baku, zamieszkałe przez 1/5<br />
ludności kraju. Jest to stara, portowa metropolia, będąca centrum kultury i rozwoju przemysłowego<br />
kraju, której historia sięga epoki brązu. Swój status miasto zawdzięcza położeniu<br />
na tzw. „jedwabnym szlaku”.<br />
Centrum Baku stanowi Ichari Szahar (Stare Miasto), które jest najstarszym zamieszkałym rejonem<br />
kraju. Jest to także najbardziej popularna część miasta, bogata w wąskie uliczki i starożytne<br />
budowle. Znajdujące się w tej części miasta wykopaliska archeologiczne odsłoniły<br />
podziemne grobowce pochodzące z epoki brązu. Jedną z atrakcji turystycznych starego<br />
miasta jest pochodząca z XII wieku tzw. Wieża Dziewicy, ze szczytu której rozciąga się piękny<br />
widok na całe miasto i zatokę. Inną atrakcją tej części miasta jest Pałac Szirwan Szacha<br />
pochodzący z XV wieku, stanowiący bogato zdobioną kompozycję architektoniczną pełną<br />
łuków, mozaik i form w kamieniu. W kompleksie budynków pałacowych znajduje się mauzoleum,<br />
łaźnie tureckie, odbywają się tutaj również występy i pokazy tańców ludowych.
114 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
W mieście znajduje się także wiele średniowiecznych minaretów i meczetów oraz inne<br />
zabytki sztuki sakralnej. Zlokalizowane są tam liczne kina, teatry, opera, filharmonia oraz<br />
muzea, biblioteki i galerie. Odkrycia archeologiczne w Azerbejdżanie sięgają okresu paleolitu<br />
– epoki kamienia łupanego, stąd muzea archeologiczne miasta są bogate w wykopaliska<br />
z tego okresu. Podróżując po Baku należy koniecznie odwiedzić Muzeum Dywanów<br />
i Sztuki, w którym znajdują się zbiory dywanów, wyrobów jubilerskich, haftowanych<br />
tkanin oraz różnorodnych wyrobów sztuki ludowej. Trzeba jednak pamiętać o tym wywiezienie<br />
z Azerbejdżanu zabytkowego dywanu wymaga zgody Ministerstwa Kultury.<br />
W oddalonym o 20 km od Baku Surakany znajduje się Świątynia Ataszgah (Świątynia Czcicieli<br />
Ognia), która jest miejscem kultu przyciągającym pielgrzymów od tysięcy lat. Swoją<br />
nazwę świątynia zawdzięcza zachodzącym w okolicy zjawiskom samoczynnych wybuchów<br />
ognia, do których dochodzi w skutek ogromnego nasycenia terenu gazem i ropą.<br />
Do innych miast Azerbejdżanu wartych odwiedzenia należy Kuba i Szemacha, która<br />
przez wiele stuleci była centrum handlowym kraju.<br />
Na Półwyspie Apszerońskim znajduje się kilka średniowiecznych zamków zbudowanych<br />
w celach obronnych w XIV wieku. W miasteczku Ramana zachowały się pozostałości<br />
starożytnych pól naftowych, z kolei w Mardakjany znajduje się ogród botaniczny i XVwieczny<br />
meczet.<br />
65 km na południe od Baku zlokalizowany jest Gobustan – obszar bogaty w neolityczne<br />
malowidła skalne, których wiek szacuje się na kilka tysięcy lat.<br />
Kultura Azerbejdżanu jest mieszanką wpływów europejskich i tradycji islamskiej, co zapewnia<br />
jej unikalny charakter. Dużą rolę odgrywa w niej literatura, muzyka i sztuka, w szczególności<br />
sztuka ludowa, której wyroby były popularne w Azji i Europie już w przeszłości.<br />
Azerbejdżan słynie z wyrobu dywanów oraz innych materiałów tekstylnych. Do dziś zachowały<br />
się w kraju tradycyjne metody produkcji tkanin, do ozdoby których używa się<br />
srebrnych i złotych nici oraz koralików. Powszechnie używanymi materiałami są jedwab,<br />
satyna i aksamit. Tkactwo oraz haftowanie dekoracyjne są wciąż bardzo popularne<br />
w Azerbejdżanie. Oprócz tego dużą rolę odgrywa grawerowanie metalu, wikliniarstwo,<br />
garbarstwo, kowalstwo artystyczne oraz produkcja obuwia ze skóry.<br />
Kuchnia Azerbejdżanu, podobnie jak kuchnia sąsiedniej Gruzji i Iranu, jest oparta na mięsie,<br />
głównie baraninie, wołowinie oraz drobiu (wieprzowina jest trudno dostępna). Popularne<br />
są również różnorodne potrawy z ryżu, ryby (zwłaszcza jesiotry z Morza Kaspijskiego)<br />
i wyroby z mleka owczego. Najpopularniejszym napojem w Azerbejdżanie jest herbata.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 115<br />
Smakosze kulinarni koniecznie powinni odwiedzić tamtejsze bazary. Gdy na początku<br />
maja znikają ze straganów mandarynki, zaczynają pojawiać się czarne czereśnie, a zaraz<br />
po nich arbuzy, melony, morele, brzoskwinie i winogrona. Późną jesienią pojawia się<br />
pigwa i mrożone owoce churmy (śliwodaktyl) oraz występujące na przełomie listopada<br />
i grudnia owoce feihua, które przypominają średniej wielkości śliwkę, a ich miąższ smakuje<br />
jak poziomki. Zimą na straganach pojawiają się suszone owoce, takie jak: winogrona<br />
(rodzynki), morele, brzoskwinie oraz marynowane warzywa: pomidory, ogórki, czosnek,<br />
w tym czeremsza, tj. łodygi czosnku niedźwiedziego.<br />
Warte zainteresowania są też przyprawy: mielone łupiny orzecha włoskiego dodawane<br />
do drobiu, liście laurowe na wagę, marynowane liście winogron do zawijania gołąbków.<br />
Można też kupić świeży kawior na wagę.<br />
Azerbejdżan jest krajem muzułmańskim, <strong>dla</strong>tego obchodzi większość świąt islamskich<br />
takich jak na przykład Ramadan (okres postu) oraz tzw. Kurban-Bajram. Święta te mają<br />
zmienny okres występowania, gdyż kalendarz muzułmański jest kalendarzem księżycowym,<br />
w którym miesiące mają 28 dni, więc rok jest krótszy. W 2006 roku Kurban-Bajram<br />
był obchodzony 10 stycznia.<br />
Inne święta państwowe obchodzone w Azerbejdżanie:<br />
1 stycznia – Nowy Rok<br />
20 stycznia – Dzień Żałoby Narodowej (rocznica pacyfikacji Baku przez Armię Czerwoną<br />
w 1990 r.)<br />
8 marca – Dzień Kobiet<br />
22 marca – Nawruz Bajram<br />
9 maja Dzień Zwycięstwa nad Faszyzmem<br />
28 maja – Dzień Republiki<br />
15 czerwca – Dzień Ocalenia Narodowego<br />
26 czerwca – Dzień Sił Zbrojnych<br />
18 października – Dzień Niepodległości<br />
12 listopada – Dzień Konstytucji<br />
17 listopada – Święto Odrodzenia Narodowego<br />
31 grudnia – Dzień Solidarności<br />
Warunki naturalne i klimat Azerbejdżanu sprzyjają rozwojowi sportów i rekreacji na otwartym<br />
powietrzu. Rejon Półwyspu Apszerońskiego i okolice Baku są doskonałym terytorium<br />
do pieszych wędrówek.<br />
Na miłośników rekreacji czekają w Azerbejdżanie takie atrakcje jak: wspinaczka wysokogórska,<br />
narciarstwo, wędkarstwo, kajakarstwo, tzw. „survival” – zorganizowany i nad-
116 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
zorowany przez doświadczonych <strong>przewodnik</strong>ów. W licznych uzdrowiskach na terenie<br />
kraju można zażyć kąpieli w gorących źródłach oraz kąpieli błotnych, znanych od dawna<br />
ze swoich leczniczych właściwości.<br />
Coraz większą popularność w Azerbejdżanie zyskuje turystyka konna, w ramach której<br />
oferuje się turystom przejażdżki oraz kursy jazdy konnej.<br />
Od kwietnia do października odwiedzający Azerbejdżan mają możliwość żeglowania<br />
po wodach Morza Kaspijskiego oraz nurkowania pod okiem doświadczonych instruktorów.<br />
Dla turystów organizuje się też kursy pilotażu, popularne jest szczególnie szybownictwo<br />
i skoki spadochronowe.<br />
Sport jest bardzo ważną dziedziną życia w Azerbejdżanie, <strong>dla</strong>tego na obszarze kraju znajduje<br />
się wiele stadionów i innych obiektów sportowych. Są one dostępne również <strong>dla</strong> turystów.<br />
Także miłośnicy kultury znajdą w Azerbejdżanie coś <strong>dla</strong> siebie. W miastach znajduje się<br />
wiele kin i teatrów, muzea i opery, filharmonie i galerie oraz restauracje, w których można<br />
spróbować narodowej kuchni Azerbejdżanu. W większości z nich odbywają się też<br />
koncerty muzyki tradycyjnej.<br />
W Azerbejdżanie można oglądać państwową telewizję nadającą na 2 kanałach Az/TV-1<br />
i AzTV-2. Pierwszy kanał ma charakter bardziej oficjalny (rządowy), na drugim jest więcej<br />
programów rozrywkowych. Ponadto możliwy jest odbiór 2 rosyjskich stacji telewizyjnych<br />
ORT i RTR oraz 2 tureckich TRT/1 (państwowej i prywatnej). Działa też 7 niezależnych<br />
agencji informacyjnych, wśród nich największa, docierająca do 1,2 mln odbiorców<br />
agencja ANS (Azerbaijan News Service) oraz skierowana do odbiorców w Baku Sara-TV<br />
o charakterze głównie rozrywkowym.<br />
Hotele<br />
Podróżując po Azerbejdżanie nie należy spodziewać się luksusu. Hotelarstwo i baza turystyczna<br />
nie są całkowicie sprywatyzowane, <strong>dla</strong>tego też nie reprezentują najwyższych<br />
standardów. Ceny hoteli są zróżnicowane, od 75 USD za jednoosobowy pokój w hotelu<br />
średniej klasy (hotel Intourist) do 278 USD za nocleg w hotelu najwyższej klasy – Hotel<br />
Park Hyatt. W Baku polecane są hotele: Intourist, Absheron, Old City Inn, Irshad, Crescent<br />
Beach, Respublika, Icheri Shaher, Grand Europe, Hyatt Regency i Hotel Park Hyatt. W hotelach<br />
tańszych należy liczyć się np. z brakiem ciepłej lub bieżącej wody.<br />
Na prowincji ceny są średnio o połowę niższe, ale warunki raczej spartańskie.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 117<br />
Listę hoteli wraz z adresami prezentujemy w załączniku nr 19.<br />
Mieszkania<br />
Wynajęcie w Azerbejdżanie mieszkania na poziomie zachodnich standardów jest możliwe,<br />
ale są one drogie. Na terenie kraju działa wiele agencji nieruchomości, do których<br />
można zwrócić się o pomoc, na ogół pobierają one opłatę zależnie od wysokości kosztów<br />
rocznego czynszu. Ceny wynajmu są zróżnicowane w zależności od wielkości, standardu<br />
i lokalizacji mieszkania – te zlokalizowane w centrum miasta są droższe (adresy<br />
agencji nieruchomości są podane w załączniku 16).<br />
Dwupokojowy apartament po małej renowacji, można wynająć za 500 USD miesięcznie.<br />
Z kolei dobrze wykończone mieszkanie w centrum miasta, o wyższym standardzie, wyposażone<br />
w pralkę, suszarkę, zmywarkę do naczyń, ochronę, parking oraz inne udogodnienia,<br />
może kosztować nawet 4000 USD miesięcznie. Nowoczesne apartamenty muszą<br />
posiadać podstawowe zabezpieczenia jak na przykład stalowe drzwi, wizjer, i odpowiednie<br />
oświetlenie na korytarzach i przy wejściach.<br />
Mieszkania w Baku są małe w porównaniu ze standardami zachodnimi. Zazwyczaj posiadają<br />
one niewielką kuchnię i jedną łazienkę. Okresowo mogą pojawić się tam problemy<br />
z zaopatrzeniem w wodę. Podczas lata może się zdarzyć, że woda zostanie wyłączona<br />
na kilka godzin. Z kolei zimą mogą wystąpić przejściowe problemy z dostawą gazu<br />
i elektryczności, zwłaszcza poza stolicą.<br />
Napięcie elektryczne w Azerbejdżanie wynosi 220 V, używa się tam standardowej europejskiej<br />
okrągłej wtyczki z dwoma bolcami.<br />
Bezpieczeństwo<br />
Zagrożenie przestępczością jest niewielkie. Jednak czasami zdarzają się napady na obcokrajowców.<br />
Ze względu na kradzieże należy zachować ostrożność w środkach komunikacji<br />
publicznej, restauracjach i hotelach. Nie zaleca się też spacerów po mieście, szczególnie<br />
w pojedynkę, w późnych godzinach wieczornych i wcześnie rano.<br />
W miastach Azerbejdżanu turyści powinni zachować taką samą ostrożność jak w każdym<br />
innym większym mieście na świecie.
118 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
Praktyczne uwagi <br />
Azerbejdżan otwarty <strong>dla</strong> polskich przedsiębiorców (czyli słowna „ilustracja” stwierdzeń<br />
i opinii zawartych w powyższych rozdziałach niniejszego <strong>przewodnik</strong>a).<br />
Trwający kilka godzin lot nie jest nużący. Podczas lotów z Londynu i Stambułu można<br />
zobaczyć ośnieżone szczyty Kaukazu. Lecąc z Moskwy czy Mińska widzimy piękną perspektywę<br />
Morza Kaspijskiego, które wcale nie jawi się jako największe jezioro świata.<br />
Mimo że to obrzeża Europy, musimy sobie uświadomić, że Azerbejdżan jest krajem europejskim,<br />
tak w sensie historycznym, jak i politycznym.<br />
Lotnisko w Baku, niedawno zbudowane przez niemiecką firmę, od razu daje poczucie,<br />
że ten kraj z uwagi na swoje położenie oraz drzemiący potencjał gospodarczy ma aspirację<br />
stać się lokalnym mocarstwem naftowym i gazowym. Jednakże pierwszy przejazd<br />
po Baku daje wrażenia azjatyckiej egzotyki i ubóstwa w kolorze ochry i różnych odmian<br />
szarości. Dopiero przechadzka po kilku ulicach w centrum oraz zapoznanie się z niektórymi<br />
nowymi obiektami, deptakami i skwerami na starym mieście pozwala poczuć<br />
się tak jak w Europie. Dobry <strong>przewodnik</strong> od razu pokaże Polakom, które z budynków<br />
i kamienic z końca XIX lub początku XX wieku były zaprojektowane przez polskich architektów.<br />
Pamięć o Polakach została tu przede wszystkim z powodu wielu wybitnych<br />
specjalistów, nie tylko budowniczych, ale także zaangażowanych w odkrycie złóż ropy;<br />
tak na Półwyspie Apszerońskim jak i w szelfie kaspijskim. Do rewolucji październikowej<br />
w 1917 roku Baku licznie zamieszkiwała polska diaspora. Żeromski nie bez powodu<br />
rozpoczyna historię wędrówki repatriacyjnej Cezarego Baryki, bohatera „Przedwiośnia”,<br />
właśnie od stolicy Azerbejdżanu.<br />
Ambasada Polski w Baku rozpoczęła swoją pracę pod koniec lat 90-tych, zaś Ambasada<br />
Azerbejdżanu w Warszawie dopiero w roku 2005.<br />
Podobnie jak w kilku innych krajach leżących w rejonie Kaukazu, Polska zaczęła poważniej<br />
dostrzegać w Azerbejdżanie partnera politycznego i gospodarczego oraz olbrzymie<br />
możliwości rozwoju w związku z odkrywanymi złożami ropy naftowej i gazu. Nie bez<br />
<br />
Niniejszy podrozdział został napisany przez p. Mariusza Maszkiewicza, który przez szereg lat<br />
osobiście uczestniczył w rozwijaniu politycznych i gospodarczych stosunków Polski ze „wschodnimi”<br />
partnerami, zakładał m.in. polskie placówki na Białorusi i był przez wiele lat Ambasadorem RP<br />
w tym kraju. Obecnie zajmuje się doradztwem gospodarczym. Do oryginalnego tekstu wprowadzono<br />
nieznaczne zmiany.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 119<br />
znaczenia w kontekście euro-atlantyckim jest fakt, że Azerbejdżan sąsiadujący z szyickim<br />
Iranem i niespokojnymi rosyjskimi republikami może być w tym regionie znaczącym<br />
partnerem budującym stabilizację. Stąd duży nacisk administracji amerykańskiej oraz<br />
NATO i UE na rozwikłanie konfliktu wokół Górskiego Karabachu, który jest ciągle niezagojoną<br />
raną w relacjach między Armenią i Azerbejdżanem. Stabilizacja, która jest niewątpliwą<br />
zasługą Prezydenta Gejdara Alijewa z pewnością nie przyczynia się do rozwoju<br />
demokracji, ale trwale wpisuje ten kaukaski kraj w polityczną perspektywę długotrwałej<br />
i silnej współpracy z Zachodem.<br />
Zarówno Rosja jak i USA postrzegają Azerbejdżan jako perspektywiczny korytarz transportowy,<br />
miejsce transferu wielkich ilości surowców oraz kulturowo-polityczne spoiwo<br />
między radykalnym islamskim Iranem a europejską islamską Turcją.<br />
Polska pragnie wpisać się w ten międzynarodowy kontekst polityczny i gospodarczy związany<br />
z Azerbejdżanem. Od kilku lat intensywnie prowadzony jest dialog z tym krajem, mają<br />
miejsce wizyty Prezydentów oraz przygotowywana jest szeroka baza prawno-traktatowa.<br />
Polski turysta bez problemu może uzyskać wizę zarówno w ambasadzie tego kraju<br />
w Warszawie jak i na lotnisku w Baku. Polska Ambasada stosunkowo szybko wystawia<br />
wizy biznesowe <strong>dla</strong> azerskich partnerów, choć należy tu być bardzo uważnym, gdyż<br />
duży procent nielegalnych emigrantów wywołuje zwiększoną uwagę naszych służb granicznych<br />
wobec gości z rejonu Kaukazu. Aby uniknąć nieprzyjemności na polskiej granicy<br />
wobec naszych azerskich gości nie zapomnijmy wystosować zaproszenia i uprzedzić<br />
konsula polskiego w Baku; dopełnijmy zatem wszystkich niezbędnych formalności.<br />
Azerowie są bardzo gościnni. Podstawową formą spędzania wolnego czasu wraz z przybyłymi<br />
gośćmi jest przesiadywanie w restauracjach, gdzie na ogół jeden stół to albo oddzielne<br />
pomieszczenie, albo wygrodzony ściankami lub parawanami kawałek ogólnej<br />
przestrzeni w lokalu. Nie nadużywa się tam alkoholu, jakkolwiek z radzieckiej tradycji<br />
pozostało wiele słowiańskich nawyków, w tym niekończące się toasty. Podczas takich<br />
biesiad Azerowie zwierzają się przybyszom jak wielką tragedią była i jest <strong>dla</strong> nich walka<br />
o Górski Karabach, jak wiele pretensji mają do Ormian. Zdarza się, że potrafią z rozbrajającą<br />
szczerością wyznać, iż szykują się do wojny i przy nadarzającej się okazji odbiją<br />
swoją enklawę. Drugim motywem rozmów i biesiad jest wielka ropa i oczekiwania z tym<br />
związane. Może się to nam wydawać czasem przesadzone, gdyż tych wielkich apetytów<br />
na bogactwo nie potwierdza jeszcze do końca zaangażowanie zachodnich koncernów.<br />
Wydaje się, że jeszcze nieprędko Azerbejdżan stanie się „kaukaskim Kuwejtem”, niemniej<br />
jednak nie wolno bagatelizować jego potencjału gospodarczego, o czym jest zresztą<br />
mowa w innych rozdziałach niniejszej publikacji. Tym bardziej, że duże zamówienia <strong>dla</strong><br />
przemysłu wydobywczego już są w znacznym stopniu realizowane.
120 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
Pewne obawy budzi fakt islamizacji życia codziennego. Coraz częściej widać na ulicach<br />
kobiety w czadorach, z zakrytymi twarzami, a mężczyźni coraz częściej chodzą do meczetów<br />
na modlitwy. W czas ramadanu wiele lokalów rozrywkowych i restauracji świeci<br />
pustkami. Radykalizują się też niektóre partie polityczne. Jest to z pewnością odpowiedź<br />
na wymuszoną laicyzację z czasów kiedy Azerbejdżan stanowił jedną z radzieckich republik,<br />
ale w dużym stopniu także wynik niezadowolenia z braku efektów uzyskanej<br />
niepodległości i pewnych swobód. Za radykalizmem islamskim mogą się również kryć<br />
bezpośrednie wpływy takich krajów sąsiedzkich jak Iran.<br />
Demokratyczna opozycja w Azerbejdżanie to zjawisko marginalne. Liczy się z jednej<br />
strony silna prezydencka władza, która skupia olbrzymi potencjał gospodarczy i w pełni<br />
kontroluje sytuację w kraju. Z drugiej siła islamskiej tradycji; jakkolwiek Azerowie nigdy<br />
nie byli radykalni. Uważa się ich za słabych żołnierzy, ale za to doskonałych kupców. Mimo<br />
oczywistej dyktatury w europejskim tego słowa znaczeniu Prezydent Gejdar Alijew był<br />
politykiem zapewniającym temu krajowi stabilizację i wzrost gospodarczy. Kontrola nad<br />
krajem jaką miał on do niedawna, będąca obecnie udziałem jego syna i następcy Ilhama<br />
Alijewa oraz ich rodziny i najbliższego otoczenia pozwala przypuszczać, iż tendencje te<br />
będą kontynuowane.<br />
Azerowie nie są krewkimi i wojowniczymi politykami, stąd przyjmują w tych kwestiach<br />
raczej pragmatyczną postawę, unikając tłumnych manifestacji i protestów i kierując się<br />
wiarą w rozwiązywanie problemów pokojowymi metodami.<br />
Mimo tych uwarunkowań i licznych trudności o których wspomniano wyżej warto<br />
z Azerami prowadzić interesy. Potrafią być „niemiłosiernymi han<strong>dla</strong>rzami”, zbijając cenę<br />
do granic rozsądku. Ale jak się już „dobije targu” zawierając transakcje – są lojalni, słowni<br />
i uczciwi.<br />
Jak już wspomniano w innym miejscu, w bardzo ogólnym zarysie można stwierdzić,<br />
że w całym Azerbejdżanie mamy do czynienia z trzema poziomami biznesu, obejmującymi<br />
odpowiednio: mały handel sklepikowo-bazarowy (80%); średni biznes, na który<br />
składają się sklepy, produkcja, gastronomia, artykuły rolno-spożywcze (10-15%); oraz<br />
duży biznes – energetyka, surowce, paliwa (5%).<br />
Polscy partnerzy, zwłaszcza małe i średnie polskie firmy, powinni raczej sięgać do tej<br />
drugiej grupy. Duże firmy polskie – górnictwo, maszyny, budownictwo – mają szansę<br />
na kontrakty jako podwykonawcy.<br />
Polskim przedsiębiorcom zainteresowanym wyjazdami i poszukiwaniem partnerów<br />
można zarekomendować następujące dziedziny handlu i działalności gospodarczej:
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 121<br />
– przetwórstwo rolno-spożywcze oraz opakowania (istnieje tu wprawdzie duża konkurencja<br />
i rynek nie jest największy, bo składa się z 8 milionów niezbyt zamożnych<br />
mieszkańców, ale konsumenci znają polskie artykuły spożywcze i nadal chętnie<br />
je kupują, zwłaszcza te z niskiego pułapu ceny, przepakowywane, a czasem niestety<br />
również przeterminowane;<br />
– podwykonawstwo w sektorze paliwowym, energetycznym i górnictwie (na tamtym<br />
rynku możemy spotkać duże firmy zachodnie z tej branży tj.: Siemens, AES,<br />
Barmek (Turcja) Mitsui, BP, Shell);<br />
– budownictwo, także podwykonawstwo lub budowy inwestycyjne – np. hotele średniego<br />
standardu – wszechobecni są Turcy; miejsce w hotelu Hyatt to ok. 300 USD<br />
za nocleg, podczas gdy mało jeszcze jest hoteli o dobrym średnim europejskim<br />
standardzie z noclegiem w granicach 70-150 USD);<br />
– meble i materiały wykończeniowe (tu dominują Turcy i Irańczycy, ale polskie towary<br />
też są obecne i nie bez szans byliby kolejni kontrahenci);<br />
– stacje benzynowe – sektor paliwowy – PGNiG próbowało wprawdzie w 1999 roku<br />
wejść na rynek paliwowy, ale na razie nic się w tej dziedzinie nie dzieje, a szkoda.<br />
Natomiast jeśli miałbym radzić w jaki sposób wejść na azerski rynek, to wskazałbym trzy<br />
podstawowe zadania:<br />
– wyjazd – najlepiej zorganizowany przez wyspecjalizowaną firmę;<br />
– udział w targach, ale raczej w charakterze odwiedzającego;<br />
– kontakty osobiste – należy je systematycznie i powoli rozwijać, bez pośpiechu, lepiej<br />
przyjąć długofalową strategię niż zbyt mocno się zaangażować i oczekiwać<br />
od razu wielkich zysków.<br />
Co Azerowie mają nam do zaoferowania Najchętniej w przypadku eksportu pojawiają<br />
się owoce, orzechy, bawełna, tytoń, kawior. Nie mówimy tu o wielkich kontraktach<br />
na ropę i gaz, gdyż transport nawet przez Gruzję i Morze Czarne przez Odessę, Brody<br />
i dalej Gdańska – to ciągle jeszcze dość odległa perspektywa.<br />
Z drugiej strony musimy sobie uświadomić, że większość importu do Azerbejdżanu<br />
to kontrabanda z Gruzji. Władze z tym walczą, ale niskie ceny to największy sojusznik<br />
bazarowego handlu. Trzeba również wiedzieć, że nawet w Moskwie i wielu miastach Rosji,<br />
Ukrainy czy Białorusi bazary i handel owocami jest zdominowany przez Azerów. Oni<br />
potrafią niezawodnie sprawić, żeby ludzie kupowali ich granaty, paprykę i orzechy.<br />
Jakie są realne perspektywy regionalne <strong>dla</strong> Azerbejdżanu w sensie politycznym i gospodarczym<br />
Za elementy pozytywne, czy nawet obszary sukcesu uznałbym:
122 Mieszkać w Azerbejdżanie<br />
– większe zaangażowanie Amerykanów z uwagi na strategię wobec Iranu i sojusz<br />
z Turcją (trzeba przy tym pamiętać o silnych związkach kulturowych i historycznych<br />
Turcji z Azerbejdżanem);<br />
– zaletą są też dobre relacje z Gruzją;<br />
– prawdziwy gospodarczy boom jest jeszcze ciągle przed tym krajem, ale zwiększające<br />
się wydobycie ropy i gazu oraz metali kolorowych, a także sukces ropociągu<br />
do Supsy, Noworosyjska oraz Ceyhan rodzi nadzieję na szybsze zmaterializowanie<br />
się perspektyw osiągnięcia sukcesu.<br />
Do elementów negatywnych czy niebezpiecznych wypadałoby zaliczyć:<br />
– nie zakończony konflikt o Górski Karabach i ciągle tlącą się wojnę z Armenią;<br />
– niejasne stanowisko Rosji wobec umykających interesów naftowych i braku podziału<br />
szelfu Morza Kaspijskiego.<br />
W relacjach z sąsiadami Azerbejdżan ma sporo pozytywnych osiągnięć: poprawne relacje<br />
z Rosją i Iranem, przyjacielskie relacje z Turcją i Gruzją.<br />
Zaangażowanie po stronie koalicji antyterrorystycznej daje nadzieję na perspektywę<br />
wzmocnienia więzi z USA i krajami UE.<br />
Stosunki z Armenią są wprawdzie dramatycznie złe, ale wydaje się, że ciągle jeszcze<br />
pozostaje wiele dyplomatycznych metod rozwiązania tego „węzła karabachskiego” bez<br />
użycia miecza.<br />
Mimo tych zastrzeżeń warto jednak odbyć podróż do tego kraju oraz zabiegać o współpracę,<br />
gdyż wielka sympatia <strong>dla</strong> Polaków, otwartość na współpracę, dynamizm i ciekawość<br />
świata ze strony Azerów może obu stronom przynieść wiele korzyści i namacalnych<br />
efektów.
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 123<br />
XIII. ZAŁĄCZNIKI<br />
Nr 1. Gospodarka Azerbejdżanu – dane makroekonomiczne...........................................124<br />
Nr 2. Instytucje wspierające polskich eksporterów................................................................125<br />
Nr 3. Ministerstwa...............................................................................................................................127<br />
Nr 4. Państwowe komitety, urzędy i przedsiębiorstwa.........................................................129<br />
Nr 5. Ambasada RP w Azerbejdżanie,<br />
ambasady Azerbejdżanu w wybranych krajach...........................................................130<br />
Nr 6. Polskie organizacje i instytucje współpracujące z Azerbejdżanem.......................134<br />
Nr 7. Organizacje międzynarodowe............................................................................................135<br />
Nr 8. Instytucje wydające licencje na działalność gospodarczą........................................136<br />
Nr 9. Międzynarodowe i krajowe firmy doradcze...................................................................140<br />
Nr 10. Banki w Azerbejdżanie...........................................................................................................141<br />
Nr 11. Międzynarodowe i krajowe firmy prawnicze.................................................................145<br />
Nr 12. Firmy ubezpieczeniowe.........................................................................................................146<br />
Nr 13. Izby handlowe i inne zrzeszenia.........................................................................................147<br />
Nr 14. Taryfy celne na wybrane produkty....................................................................................148<br />
Nr 15. Międzynarodowe targi i wystawy oraz firmy organizujące imprezy<br />
wystawienniczo-targowe w Baku w 2006 roku.............................................................150<br />
Nr 16. Agencje nieruchomości, usługi transportowe<br />
oraz biura tłumaczeń w Baku...............................................................................................152<br />
Nr 17. Linie lotnicze, agencje turystyczne, wynajem samochodów...................................153<br />
Nr 18. Wystawy, galerie, teatry i muzea w Baku.........................................................................157<br />
Nr 19. Hotele...........................................................................................................................................158<br />
Nr 20. Agencje informacyjne, media i prasa................................................................................160<br />
Nr 21. Informacje na stronach internetowych............................................................................161
124 Załączniki<br />
NR 1. GOSPODARKA AZERBEJDŻANU – DANE MAKROEKONOMICZNE<br />
Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005<br />
Zmiana produktu krajowego<br />
brutto (%)<br />
PKB per capita (USD,<br />
ceny bieżące)<br />
11,4 9,9 10,6 11,2 10,2 26,4<br />
665 714 756 879,7 1041,0 1517,0<br />
Deficyt budżetowy (%) 1,0 0,4 0,4 0,2 0,2 0,7<br />
Obroty handlu zagranicznego 3397,3 3543,9 4128,1 5346,6 7325,0 8547,3<br />
Eksport ogółem 1858,3 2078,9 2304,8 2624,4 3743,0 4347,0<br />
Import ogółem 1539,0 1465,0 1823,3 2722,7 3582,0 4200,3<br />
Saldo bilansu handlowego<br />
(mln USD)<br />
Deficyt na rachunku bieżącym<br />
jako% PKB<br />
Deficyt na rachunku bieżącym<br />
(mln USD)<br />
Zarejestrowana stopa bezrobocia<br />
(%)<br />
319,3 613,9 481,5 -98,2 161,0 146,7<br />
23,9 23,7 23,5 23,4 18,6 13,2<br />
1259,0 1355,0 1467,0 1673,0 1588,0 1650,0<br />
1,2 1,3 1,3 1,4 1,4 1,4<br />
Inflacja (%) 1,8 1,5 2,8 2,2 7,4 9,6<br />
Kurs wymiany manat/USD średnioroczny<br />
Stan rezerw walutowych na koniec<br />
roku wraz z państwowym<br />
funduszem naftowym (w mln<br />
USD)<br />
4474,2 4656,4 4860,8 4910,8 4902,6 4595,6<br />
1259 1092 1374 1512 1845 2360<br />
Źródło: www.azstat.org, Investment Profile 2001, Azerbaijan, EBRD, www.unctad.org, www.unece.org
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 125<br />
NR 2. INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE POLSKICH EKSPORTERÓW<br />
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów<br />
Eksportowych<br />
ul. Sienna 39, 00 121 Warszawa<br />
tel.: (022) 313 01 10, fax: (022) 313 01 20<br />
e mail: market@kuke.com.pl<br />
www.kuke.com.pl<br />
Departament Instrumentów Wsparcia<br />
Ministerstwa Gospodarki<br />
Plac Trzech Krzyży 3/5, 00 503 Warszawa<br />
tel.: (022) 693 53 53, fax: (022) 693 40 23<br />
Departament Polityki Zagranicznej<br />
Ministerstwa Finansów<br />
tel.: (022) 694 48 77, fax: 826 65 44<br />
Bank Gospodarstwa Krajowego<br />
Al. Jerozolimskie 7, 00 955 Warszawa<br />
tel.: (022) 522 91 90 do 199,<br />
fax: (022) 627 03 78<br />
Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych<br />
Departament Poręczeń i Gwarancji<br />
Bank Gospodarstwa Krajowego<br />
Al. Jerozolimskie 7, 00 955 Warszawa<br />
tel.: (022) 522 91 90 do 199,<br />
fax: (022) 627 03 78<br />
Związek Banków Polskich<br />
ul. Smolna 10a, 00 375 Warszawa<br />
tel.: (022) 828 14 09, fax: (022) 828 14 06<br />
Federacja Organizatorów Targów<br />
i Wystaw Zagranicznych Biuro Promocji<br />
Zagranicznej EXPO<br />
ul. Mińska 25, 03 808 Warszawa<br />
tel./fax: (022) 813 06 53, 677 14 39<br />
e mail: office@expo.com.pl<br />
Organizacja Wystaw i Targów Budowa<br />
Stoisk Targowych „ELTAR”<br />
ul. Alzacka 5, 03 972 Warszawa<br />
tel./fax: (022) 616 12 06, 616 12 07<br />
e mail: eltar@polbox.pl<br />
Krajowa Izba Gospodarcza – Centrum<br />
Promocji<br />
ul. Trębacka 4, 00 074 Warszawa<br />
tel.: (022) 630 97 15, 827 74 94<br />
fax: (022) 827 46 73, 630 96 14<br />
e mail: centrum.promocji@kig.pl/cp<br />
Międzynarodowe Targi Pomorza i Kujaw<br />
Pomorze Kujawy International Fair<br />
ul. Śniadeckich 8, 85 011 Bydgoszcz<br />
tel.: (052) 325 30 30, fax: (052) 325 30 31<br />
e mail: officemtpik.byd@targi_fair.com.pl<br />
POLEXPO EHIBITIONS sp. z o.o.<br />
ul. Winnicka 3, 02 095 Warszawa<br />
tel./fax: (022) 658 18 18, 658 18 19<br />
e mail: polexpo@pol.pl<br />
Polsko Litewska Izba Gospodarcza<br />
Rynków Wschodnich<br />
ul. Kościuszki 76, 16 400 Suwałki<br />
tel./fax: (087) 566 65 78, 566 32 91 do 93<br />
e mail: pligrw@plig.org.pl<br />
Polska Korporacja Targowa<br />
ul. Głogowska 26, 60 734 Poznań<br />
tel.: (061) 866 15 32, fax: (061) 866 10 53<br />
e mail: info@polfair.com.pl
126 Załączniki<br />
GUS<br />
– Zakład Wydawnictw Statystycznych<br />
Al. Niepodległości 208 00 925 Warszawa<br />
tel.: (022) 608 32 10, fax: (022) 608 38 67<br />
IKC HZ<br />
ul. Żurawia 4a, 00 503 Warszawa<br />
tel.: (022) 693 47 67, (022) 693 45 47<br />
Centrum Informacji Rynkowej HZ<br />
tel.: (022) 810 97 84<br />
Polska Agencja Informacji i Inwestycji<br />
Zagranicznych<br />
ul. Bagatela 12, 00 585 Warszawa<br />
tel.: (022) 334 98 00, fax: 334 99 99<br />
e mail: post@paiz.gov.pl
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 127<br />
NR 3. MINISTERSTWA<br />
Gabinet Minstrów<br />
ul. Lermontowa 68<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 66 23, 492 81 83<br />
fax: (994 12) 498 97 86<br />
Ministerstwo Edukacji<br />
ul. Khatai 49<br />
370008 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 72 66, 466 01 09<br />
fax: (994 12) 498 75 69<br />
e mail: edu_min@azeri.com<br />
www.min.edu.az<br />
Ministerstwo Finansów<br />
ul. Samad Wurgun 83<br />
370022 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 30 12, 493 05 62<br />
fax: (994 12) 498 79 69, 493 96 48<br />
e mail: info@maliyye.gov.az<br />
www.maliyye.gov.az<br />
Ministerstwo Informacji i Prasy<br />
ul. A. Jawad 12<br />
Baku<br />
tel.: (994 12) 492 67 47, 492 63 57<br />
fax: (994 12) 492 93 33<br />
Ministerstwo Kultury<br />
ul. Azadlyg Meidany 1<br />
(Dom Rządu 2 piętro)<br />
370016 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 43 98, 493 16 81<br />
fax: (994 12) 493 56 05<br />
Ministerstwo Łączności<br />
ul. Prospekt Azerbejdżanu 33<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 00 04<br />
fax: (994 12) 498 79 12<br />
www.mincom.gov.az<br />
Ministerstwo Melioracji i Zasobów<br />
Wodnych<br />
Dom Rządu<br />
370016 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 51 65, 493 24 90<br />
fax: (994 12) 493 11 76<br />
Ministerstwo Młodzieży,<br />
Sportu i Turystyki<br />
ul. Olimpijska 4<br />
370072 Baku<br />
tel.: (994 12) 490 64 42, 490 64 41<br />
fax: (994 12) 490 64 38<br />
www.myst.gov.az<br />
Ministerstwo Rolnictwa<br />
ul. Azadlyg Meidany 1<br />
(Dom Rządu, 7 piętro)<br />
370016 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 93 31,493 37 45<br />
fax: (994 12) 493 08 84<br />
Ministerstwo Komunikacji<br />
Aleja Azerbejdżanu 33<br />
370139 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 00 04, 493 43 27<br />
fax: (994 12) 498 42 85, 498 79 12<br />
e mail: mincom@azerin.com<br />
www.azmincom.com
128 Załączniki<br />
Ministerstwo Obrony Narodowej<br />
Al. Gusejna Dżwida 3<br />
370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 439 41 89, 439 31 08<br />
fax: (994 12) 439 31 08, 439 41 89<br />
Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów<br />
Naturalnych<br />
ul. Agajew 100 A<br />
370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 438 54 54, 438 04 81<br />
fax: (994 12) 439 84 32, 438 15 21<br />
Ministerstwo Paliw i Energetyki<br />
ul. Gasabek Zardabi 88<br />
370112 Baku<br />
tel.: (994 12) 431 80 12, 447 05 84<br />
fax: (994 12) 431 90 05<br />
Ministerstwo Podatków<br />
ul. Landau 16<br />
370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 438 55 87, 430 16 56<br />
fax: (994 12) 438 55 87<br />
www.taxes.gov.az<br />
Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej<br />
(Dom Rządu 9 piętro)<br />
370016 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 05 42, 493 93 10<br />
fax: (994 12) 493 94 72<br />
www.azeri.com/members/mlspp/<br />
Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego<br />
ul. Jusifa Safarowa 20<br />
370033 Baku<br />
tel.: (994 12) 490 24 30, 490 24 08<br />
fax: (994 12) 490 24 04<br />
www.economy.gov.az<br />
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych<br />
ul. G. Godijew 7<br />
370005 Baku<br />
tel.: (994 12) 490 92 22<br />
fax: (994 12) 492 45 90<br />
www.mia.gov.az<br />
Ministerstwo Spraw Zagranicznych<br />
Szihalik Kurbanowa 4<br />
370005 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 68 56, 492 34 01<br />
fax: (994 12) 498 84 80<br />
www.mfa.gov.az<br />
Ministerstwo Sprawiedliwości<br />
Aleja Inszaatczilar 1<br />
370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 97 85, 430 09 77<br />
fax: (994 12) 430 09 81<br />
www.justice.gov.az<br />
Ministerstwo Własności Państwa<br />
ul. Jusif Safarow 20<br />
370025 Baku<br />
tel.: (994 12) 490 24 08, 490 24 30<br />
fax: (994 12) 490 24 04, 490 24 49<br />
e mail: office@msp.gov.az<br />
www.msp.gov.az<br />
Ministerstwo Zdrowia<br />
ul. Kichik Daniz 4<br />
3770014 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 29 77, 498 50 94<br />
fax: (994 12) 498 85 59<br />
www.mednet.az
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 129<br />
NR 4. PAŃSTWOWE KOMITETY, URZĘDY I PRZEDSIĘBIORSTWA<br />
Narodowy Komitet Statystyczny<br />
Aleja Inszaatczilar 24<br />
370136 Baku<br />
tel.: (994 12) 438 64 98, 438 93 76<br />
fax: (994 12) 438 24 42<br />
e mail: sc@azstat.org<br />
www.azstat.org<br />
Narodowy Komitet ds. Produkcji<br />
Specjalistycznego Sprzętu<br />
Aleja Matbuat 40<br />
370141 Baku<br />
tel.: (994 12) 439 40 30, 439 23 07<br />
fax: (994 12) 439 24 53<br />
Narodowy Komitet Celny<br />
Aleja Inszaatczilar 2<br />
370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 438 80 80<br />
fax: (994 12) 498 18 36<br />
e mail: External1@az customs.net<br />
www.az customs.net<br />
Narodowy Koncern Naftowy SOCAR<br />
Aleja Neftczilar 73<br />
370601Baku<br />
tel.: (994 12) 492 06 85, 492 23 12<br />
fax: (994 12) 492 32 04, 493 64 92<br />
www.socar cc.com<br />
Przedsiębiorstwo Państwowe<br />
AZERIGAZ<br />
ul. Jusif Safarow 23<br />
370025 Baku<br />
tel.: (994 12) 467 74 47<br />
fax: (994 12) 465 12 01<br />
Państwowe Przedsiębiorstwo<br />
Energetyki AZERENERGY<br />
ul. Alizade 10<br />
370601 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 73 58, 493 72 57<br />
fax: (994 12) 498 55 23
130 Załączniki<br />
NR 5. AMBASADA RP W AZERBEJDŻANIE, AMBASADY AZERBEJDŻANU<br />
W WYBRANYCH KRAJACH<br />
Ambasada RP w Azerbejdżanie<br />
2, Kichik Gala street, 1004 Baku,<br />
Old City (near British Council)<br />
tel.: (994 12) 492 01 14<br />
fax: (994 12) 492 02 14<br />
e mail: embpol@azeurotel.com<br />
Ambasada w Arabii Saudyjskiej<br />
El Rijad, PO Box 94005 Riyadh 11693<br />
tel.: (966 1) 419 23 82<br />
fax: (966 1) 419 22 60<br />
e mail: azembassy@awainet.net.sa<br />
www.azembassy.org.sa<br />
Ambasada w Austrii<br />
Hugelgasse 2, A 1130 Wiedeń<br />
tel.: (43 1) 403 13 22<br />
fax: (43 1) 403 13 23<br />
e mail: office@azembvienna.at<br />
www.azembvienna.at<br />
Ambasada w Belgii<br />
Av. Moliere 464,1050 Brusseles<br />
tel.: (322) 345 26 60<br />
fax: (322) 345 91 58<br />
e mail embassy@azerbaijan.be<br />
www.azerbaijan.be<br />
Ambasada w Bułgarii<br />
Sofia 1000, Vasil Levski 79<br />
tel.: (359 2) 933 90 70, 933 90 73<br />
fax: (359 2) 933 90 77, 933 90 73<br />
e mail: sefirlik@azerembsof.com<br />
consular@azerembsof.com<br />
Ambasada w Chinach (także <strong>dla</strong> KRLD,<br />
Korei Południowej, Mongolii<br />
i Wietnamu)<br />
Qijlayuan Diplomatic Compound villa B 3<br />
100600 Pekin<br />
tel.: (8610) 65 32 46 14, 98<br />
fax: (8610) 65 32 46 15<br />
e mail: mailbox@azerbembassy.org.cn<br />
www.azerbembassy.org.cn<br />
Ambasada w Egipcie<br />
(także <strong>dla</strong> Syrii i Libii)<br />
Zamalek, Hasan Assem str. 22<br />
tel.: (202) 735 12 30<br />
fax: (202) 736 12 28<br />
e mail: azsefgahira@link.net<br />
www.azembasssy.org.eg<br />
Ambasada we Francji<br />
Rue de l’Universite 209,75007 Paryż<br />
tel.: (33 1) 441 860 20/24/22/23<br />
fax: (33 1) 441 860 25<br />
e mail: ambazer@wanadoo.fr<br />
www.amb azerbaidjan.fr<br />
Ambasada w Grecji<br />
10, Skoufa str.,10673 Kolonaki Athens<br />
Consular section: 23, Vasilissis Sofias Ave.<br />
tel.: 30 210 363 27 21, 210 724 82 36<br />
fax: 30 210 363 90 87, 210 724 82 37<br />
e mail: az_emb_gr@yahoo.com<br />
www.azembassy.gr<br />
Ambasada w Gruzji<br />
Nutsubidze street 47, Tbilisi<br />
tel.: (995 32) 25 26 39, 25 00 14,<br />
25 35 26/27
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 131<br />
fax: (995 32) 25 00 13<br />
e mail: azembassy@internet.ge<br />
www.azembassy.ge<br />
Ambasada w Indiach<br />
New Delhi, Vasant Marg, Vasant Vihar E 70<br />
Tel.: (91 11) 26 15 22 28<br />
Fax: (91 11) 26 15 22 27<br />
E mail: azembassy@touchtelindia.net<br />
Ambasada w Iranie<br />
Shahid Doctor Saleh Khiyabani, Vatanpur<br />
street 30<br />
Teheran<br />
tel.: (98 21) 221 25 54, 221 51 91<br />
fax: (98 21) 221 75 04<br />
e mail: azaremb@neda.net<br />
www.azembassy.ir<br />
Ambasada w Japonii<br />
Tokio, Meguro ku, Higashigaoka 1 19 15<br />
tel.: 81 (3) 54 86 47 44<br />
fax: 81 (3) 54 86 73 74<br />
e mail: info@azerbembassy.jp<br />
Ambasada w Kanadzie<br />
275 Slater street, suite 904<br />
Ottawa, Ontario, K1P5H9<br />
tel.: 1 (613) 288 04 97<br />
fax: 1 (613) 230 80 89<br />
e mail: azerbaijan@azembassy.ca<br />
www.azembassy.ca<br />
Ambasada w Kazachstanie<br />
Astana, Diplomatic city, Residence C 14<br />
tel.: (7 317) 24 15 81<br />
fax: (7 317) 24 16 90<br />
e mail: astana@azembassy.kz<br />
www.azembassy.kz<br />
Ambasada w Kuwejcie<br />
Al Kuwait, Al Yarmuk Str.1, House 15<br />
tel.: 965 535 52 47<br />
fax: 965 535 52 46<br />
www.azerembassy kuwait.org<br />
Ambasada w Mołdowie<br />
Kishinev,127/1 Shtefan Chel Mari Str.<br />
tel.: (373 22) 21 42 09<br />
fax: (373 22) 23 22 77<br />
e mail: azembassy@moldnet.md<br />
Ambasada w Niemczech<br />
(także <strong>dla</strong> Holandii, Szwajcarii<br />
i Luksemburga)<br />
Axel Springer Strasse 54 A,10117 Berlin<br />
tel.: (49 30) 219 16 13,206 48 063<br />
fax: (49 30) 219 16 152<br />
e mail: azerbembgermany@aol.com<br />
e mail: 100526.1670@compuserve.com<br />
www.azembassy.de<br />
Ambasada w Pakistanie<br />
Islamabad, Ataturku Av. G 6/3<br />
str. 87 house 14<br />
tel.: (92 51) 282 93 45, 282 34 55<br />
fax: (92 51) 282 08 98, 282 91 65<br />
e mail: azeremb@isb.paknet.com.pk<br />
www.azembassy.com.pk<br />
Ambasada w Polsce<br />
Warszawa, Zwycięzców 12<br />
tel.: (48 22) 616 21 88, 617 67 28<br />
fax: (48 22) 616 19 49<br />
e mail: info@azer embassy.pl<br />
www.azer embassy.pl<br />
Ambasada w Rosji<br />
Leontiyevskiy pereulok 16,<br />
103009 Moskwa
132 Załączniki<br />
tel.: (7 495) 629 43 32, 629 16 49<br />
fax: (7 495) 629 55 46, 602 45 83<br />
e mail: azerirus@cnt.ru,<br />
alishah@azerirus.cnt.ru<br />
www.azembassy.msk.ru<br />
Ambasada w Rumunii<br />
Bukareszt, Grigore Gafencu 10 sector 1<br />
tel.: (40 21) 233 24 66<br />
fax: (40 21) 233 24 65<br />
e mail: azsefroman@azembassy.ro<br />
www.azembassy.ro<br />
Ambasada w Szwajcarii<br />
(także <strong>dla</strong> Watykanu)<br />
Geneva, Rue de Lausanne 67, 1202<br />
tel.: 41 (22) 901 18 15<br />
fax: 41 (22) 901 18 44<br />
e mail: az.mission.unog@iprolink.ch<br />
www.azerbaijan un geneva.az/mission.<br />
php<br />
Ambasada w Turcji<br />
Diplomatic Site, Baku Sokak 1 Oran,<br />
Ankara<br />
tel.: (90 312) 491 16 81, 82, 83<br />
fax: (90 312) 492 04 30<br />
e mail: azer tr@tr net<br />
www.azembassy.org.tr<br />
Ambasada w Turkmenistanie<br />
Ashkhabad, M.Kosayev 62A<br />
tel.: 993 (12) 39 11 02, 35 00 95<br />
fax: 993 (12) 39 14 47<br />
e mail: azsefir_ashg@online.tm<br />
www.azembassyashg.com<br />
Ambasada na Ukrainie<br />
ul.Glubochiska 24, 04050 Kijów<br />
tel.: (380 44) 484 69 39,40,47<br />
fax: (380 44) 484 69 46<br />
e mail: embass@faust.kiev.ua<br />
www.azembassy.org.ua<br />
Ambasada w USA (także <strong>dla</strong> Meksyku)<br />
2741 34th street N.W. Washington,<br />
DC 20008 USA<br />
tel.: (1 202) 337 35 00, 337 59 12<br />
fax: (1 202) 337 59 11, 337 59 13<br />
e mail: azerbaijan@azembassy.us<br />
www.azembassy.us<br />
Ambasada w Uzbekistanie<br />
ul. ShargTangi 25, 700043 Taszkient<br />
tel.: (998 71) 173 61 67, 177 05 38<br />
fax: (998 71) 173 26 58<br />
e mail: sefir@tsk.sarkor.uz<br />
www.azembassy.uz<br />
Ambasada na Węgrzech<br />
Budapest, Szabadsag ter. 7,<br />
Bank Center, Platina Tower, 5th floor<br />
tel.: 36 (1) 374 60 70, 71<br />
fax: 36 (1) 302 35 35<br />
e mail: bakybudapest@azerembassy.hu<br />
www.azerembassy.hu<br />
Ambasada w Wielkiej Brytanii<br />
Londyn W85 DL, 4 Kenisington Court<br />
tel.: (44 207) 938 34 12<br />
fax: (44 207) 937 17 83<br />
e mail: sefir@brinternet.com<br />
Ambasada we Włoszech<br />
Roma, Viale Regina Margherita 1<br />
tel.: 39 (06) 85 30 55 57<br />
fax: 39 (06) 85 83 14 48<br />
e mail: azerb.roma@azembassy.it<br />
www.azembassy.it
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 133<br />
Ambasada w Zjednoczonych Emiratach<br />
Arabskich<br />
Abu Dabi Al Bateen Area,<br />
Villa Sector W/16 Plot N 297<br />
tel.: (971 2) 666 28 48<br />
fax: (971 2) 666 31 50<br />
e mail: azembasy@emirates.net.ae<br />
www.azembassyuae.org<br />
Przedstawicielstwo przy NATO<br />
NATO HQ Bld Leopold 3,1110 Brussels<br />
tel.: (322) 707 27 97, 707 27 95<br />
fax: (322 707 27 98<br />
e mail: azerbaijan@hg.nato.int<br />
www.nato.int/pfp/azerbaijan<br />
Przedstawicielstwo przy UE<br />
Av. General Lartigue 78, 1200 Brussels<br />
tel.: (32 2) 735 98 80<br />
fax: (32 2) 735 92 70<br />
Przedstawicielstwo przy Radzie Europy<br />
Strasbourg, Rue Westercamp 2<br />
tel.: 33 (390) 22 20 90<br />
fax: 33 (390) 22 20 99<br />
e mail: azrepcoe@wanadoo.fr<br />
Przedstawicielstwo przy ONZ<br />
866 UN Plaza suite 560 New York<br />
N.Y.10017<br />
tel.: (1 212) 371 25 59, 371 28 32,<br />
371 27 21<br />
fax (1 212) 371 27 84,371 26 72<br />
e mail: azambassador@un.int<br />
www.un.int/azerbaijan
134 Załączniki<br />
NR 6. POLSKIE ORGANIZACJE I INSTYTUCJE WSPÓŁPRACUJĄCE<br />
Z AZERBEJDŻANEM<br />
UNIDO – Biuro Promocji Inwestycji i Technologii<br />
00 608 Warszawa, Al. Niepodległości 186<br />
tel.: (0 22) 825 94 67, 825 91 86 ,825 858<br />
fax: (0 22) 825 89 70,<br />
e mail: ips waw@unido.pl<br />
www.unido.pl<br />
BIURO EUROAZJI<br />
Polsko Litewska Izba Gospodarcza<br />
Rynków Wschodnich<br />
00 608 Warszawa,<br />
Al. Niepodległości 210 lok. 11A<br />
tel.: (0 22) 825 87 02<br />
fax: (0 22) 825 75 45<br />
e mail: pligwaw@plig.org.pl<br />
Ośrodek Studiów Wschodnich<br />
00 564 Warszawa, ul. Koszykowa 6a<br />
tel.: (0 22) 628 47 67<br />
fax: (0 22) 629 87 99<br />
www.osw.waw.pl
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 135<br />
NR 7. ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE<br />
Międzynarodowy Fundusz Walutowy<br />
ul. Raszid Bebudow 32<br />
370014 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 22 37, 497 22 36<br />
fax: (994 12) 497 22 38<br />
e mail: saida@imf.baku.az<br />
www.imf.org<br />
Bank Światowy<br />
ul. Mirza Mansur 91/95<br />
370004 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 19 41, 492 28 07<br />
fax: (994 12) 492 14 79<br />
e mail: gusifova@worldbank.org<br />
www.worldbank.org<br />
UNHCR – Komisarz Narodów<br />
Zjednoczonych ds. Uchodźców<br />
ul. Lermontow 3<br />
370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 14 43, 492 83 19<br />
fax: (994 12) 498 11 34<br />
e mail: azeba@unhcr.ch<br />
www.unhcr.org<br />
UNICEF – Fundusz Pomocy Dzieciom<br />
ul. Illiji 50, 370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 30 13, 492 17 82<br />
fax: (994 12) 498 05 78<br />
e mail: root@unicef.baku.az<br />
www.unicef.org<br />
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju<br />
ul. Sabir 5<br />
370004 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 10 14<br />
fax: (994 12) 497 10 19<br />
www.ebrd.org<br />
UNDP – Program Narodów<br />
Zjednoczonych ds. Rozwoju<br />
ul. Illiji 50<br />
370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 98 88<br />
fax: (994 12) 498 32 35, 492 24 91<br />
e mail: office@un.azeri.com<br />
www.undp.org<br />
Międzynarodowa Korporacja<br />
Finansowa<br />
ul. Mirza Mansur 91/95, 370004 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 19 41<br />
fax: (994 12) 492 14 79
136 Załączniki<br />
NR 8. INSTYTUCJE WYDAJĄCE LICENCJE NA DZIAŁALNOŚĆ<br />
GOSPODARCZĄ<br />
Organ wydający licencję<br />
Narodowy Komitet Geologiczny<br />
i Zasobów Mineralnych<br />
Ministerstwo Gospodarki<br />
Licencjonowane rodzaje działalności<br />
– pomiary gleby<br />
– eksploatacja zasobów wodnych<br />
– wydobycie materiałów budowlanych, kamieni dekoracyjnych<br />
i szlachetnych<br />
– przetwarzanie odpadów kopalnianych<br />
– tworzenie specjalnych obszarów geologicznych (rezerwatów<br />
geologicznych, pomników przyrody, jaskiń,<br />
itp.) w celach naukowych, kulturowych, estetycznych<br />
i zdrowotnych<br />
– kolekcjonowanie materiałów geologicznych<br />
– przechowywanie ropy, gazów i produktów ropopochodnych<br />
– sprzedaż gazu sprężonego i skroplonego<br />
– działalność stacji benzynowych<br />
– hodowla ryb i innych zwierząt wodnych<br />
– przetwarzanie odpadów przemysłowych zawierających<br />
szlachetne metale i kamienie<br />
– wycena własności<br />
– leasing<br />
– import alkoholu etylowego i innych wyrobów alkoholowych<br />
– import wyrobów tytoniowych
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 137<br />
Organ wydający licencję<br />
Narodowy Komitet ds. Monitorowania<br />
Bezpieczeństwa w Przemyśle<br />
i Górnictwie<br />
Ministerstwo Obrony<br />
Ministerstwo Rolnictwa<br />
Ministerstwo Handlu<br />
Ministerstwo Komunikacji<br />
Narodowy Komitet Budownictwa<br />
i Architektury<br />
Narodowy Komitet ds. Ekologii<br />
i Ochrony Środowiska<br />
Licencjonowane rodzaje działalności<br />
– wzornictwo przemysłowe<br />
– nadzorowanie procesu produkcyjnego<br />
– produkcja materiałów łatwopalnych i wybuchowych,<br />
sprzętu ognioodpornego, urządzeń ochrony przeciwpożarowej,<br />
systemów alarmowych<br />
– górnictwo, wydobycie ropy, produkcja materiałów<br />
ropopochodnych<br />
– produkcja rur służących do transportu gazu, rur odprowadzających<br />
– produkcja mechanizmów i urządzeń podnoszących<br />
działających pod ciśnieniem generowanym przez kotły<br />
i zbiorniki<br />
– użycie, testowanie i przechowywanie materiałów wybuchowych,<br />
niebezpiecznych materiałów radioaktywnych<br />
i substancji emitujących jony<br />
– miernictwo geodezyjne<br />
– transport i magazynowanie materiałów niebezpiecznych<br />
– konserwacja urządzeń odpowiedzialnych za bezpieczeństwo<br />
dróg<br />
– szkolenie spawaczy (elektrycznych i gazowych), palaczy,<br />
elektryków, górników i operatorów dźwigów<br />
– instalacja i utrzymanie urządzeń energetycznych<br />
– montaż konstrukcji podziemnych<br />
– produkcja i utrzymanie sprzętu wojskowego, wszystkich<br />
rodzajów broni, amunicji i jej części<br />
– likwidacja sprzętu wojskowego nie nadającego się<br />
do użytku<br />
– produkcja, magazynowanie i sprzedaż hurtowa alkoholu<br />
i produktów spirytusowych<br />
– produkcja, przechowywanie i sprzedaż hurtowa wyrobów<br />
tytoniowych<br />
– konserwacja artykułów rolnych, roślin<br />
– inwentarz hodowlany<br />
– import artykułów spirytusowych i tytoniowych<br />
– usługi telekomunikacyjne (międzymiastowe, międzynarodowe,<br />
lokalne, telefonia komórkowa,<br />
radio-używanie fal radiowych, usługi telewizji kablowej,<br />
serwisy kurierskie)<br />
– usługi budowlane, odnowa zabytków<br />
– utylizacja materiałów radioaktywnych, substancji emitujących<br />
jony i toksycznych odpadów<br />
– zakładanie parków narodowych i rezerwatów przyrody<br />
– działalność nadzorująca uprawę i zbieranie ziół w celach<br />
leczniczych
138 Załączniki<br />
Organ wydający licencję<br />
Koncern Narodowy<br />
„Azeravtotransport”<br />
Koncern Narodowy „AZAL”<br />
Kaspijski Urząd ds. Żeglugi<br />
Organy wykonawcze władzy<br />
lokalnej<br />
Narodowy Komitet ds. polityki<br />
antymonopolowej i wspierania<br />
działalności gospodarczej<br />
Komitet Weterynaryjny przy Radzie<br />
Ministrów<br />
Komitet Zarządzania Zasobami<br />
Wodnymi i Udoskonalania<br />
Zasobów Ziemi<br />
Ministerstwo Edukacji<br />
Ministerstwo Prasy i Informacji<br />
Ministerstwo Finansów<br />
Komitet ds. Własności Państwa<br />
Ministerstwo Zdrowia<br />
Ministerstwo Pracy i Ochrony<br />
Socjalnej<br />
Izba Audytorska<br />
Bank Narodowy<br />
Narodowy Komitet Kontroli<br />
Ubezpieczeń<br />
Ministerstwo Sprawiedliwości<br />
Ministerstwo Kultury<br />
Wydział Turystyki Międzynarodowej<br />
Rady Ministrów<br />
Licencjonowane rodzaje działalności<br />
– międzynarodowy i międzymiastowy transport pasażerski<br />
i towarowy<br />
– transport samochodowy<br />
– transport lotniczy<br />
– transport wodny<br />
– transport lokalny<br />
– giełdowe usługi maklerskie<br />
– usługi mediacyjne przy zawieraniu kontraktów handlowych<br />
– działalność weterynaryjna<br />
– udoskonalanie i nawadnianie gleb<br />
– działalność edukacyjna<br />
– działalność mass-mediów<br />
– działalność księgowa, loterie<br />
– usługi maklerskie, obrót papierami wartościowymi<br />
– działalność niepaństwowych funduszy socjalnych<br />
– działalność lombardów<br />
– działalność funduszy inwestycyjnych i banków<br />
– sprzedaż i zakup voucherów prywatyzacyjnych<br />
– działalność medyczna, produkcja i utrzymanie sprzętu<br />
medycznego, leków<br />
– produkcja sprzętu ortopedycznego<br />
– regulacje kwestii zatrudnienia, zatrudnianie obcokrajowców<br />
– produkcja protez<br />
– działalność audytorska<br />
– działalność bankowa i transakcje walutowe<br />
– działalność ubezpieczeniowa<br />
– komercyjne usługi prawne, działalność detektywistyczna<br />
– organizacja koncertów i innych imprez kulturalnych<br />
– turystyka międzynarodowa
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 139<br />
Organ wydający licencję<br />
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych<br />
Narodowy Komitet Celny<br />
Komitet ds. Zachowania i Odnowy<br />
Zabytków<br />
Ministerstwo Transportu<br />
Narodowy Komitet Geodezji<br />
i Kartografii<br />
Licencjonowane rodzaje działalności<br />
– organizacja i regulacja zasad gier terenowych typu<br />
ball-paint<br />
– produkcja pieczęci i znaczków, narodowych tablic licencyjnych<br />
– przyznawanie certyfikatów i zaświadczeń o kontroli<br />
technicznej pojazdów<br />
– wydawanie praw jazdy, rejestracja certyfikatów o zobowiązaniach<br />
dotyczących samochodów<br />
– tworzenie stref wolnocłowych (sklepów, magazynów),<br />
działalność pośrednictwa celnego,<br />
– prace związane z wykopaliskami archeologicznymi<br />
– lotnicze usługi transportowe<br />
– działalność geodezyjna i kartograficzna
140 Załączniki<br />
NR 9. MIĘDZYNARODOWE I KRAJOWE FIRMY DORADCZE<br />
KPMG<br />
ISR Plaza, 13 piętro, ul. Nizami 340<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 19 05, 497 19 06<br />
fax: (994 12) 497 19 09<br />
e mail: kpmg@kpmg.baku.az, tbray@<br />
kpmg.az<br />
www.kpmg.com<br />
PriceWaterhouseCoopers<br />
ul. Nizami 96, AZ1010 Baku<br />
The landmark Office 5th Plaza<br />
tel.: (994 12) 497 25 15<br />
fax: (994 12) 497 74 11<br />
e mail: kenny.hawsey@az.pwcglobal.com<br />
www.pwcglobal.com<br />
Amson<br />
ul. Kichik Gala 32<br />
Baku<br />
tel./fax: (994 12) 492 12 55<br />
MiniMax Consulting<br />
ul. Bejuk Gala 13/15<br />
Baku<br />
tel.: (994 12) 492 08 20, 497 08 20,<br />
447 08 20<br />
fax: (994 12) 497 37 70<br />
e mail: minimax@azeronline.com<br />
boss@minimax.az<br />
office@minimax.az<br />
www.consulting.minimax.az<br />
Chernin&Partners<br />
ul. Nizami 103, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 08 94<br />
fax: (994 12) 493 90 25<br />
Azeri Audit<br />
ul. Baszir Safaroglu 115<br />
370009 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 31 30, 494 68 08<br />
fax: (994 12) 494 68 08<br />
Central Asia Business Consultants<br />
„Caspian Business Center”<br />
ul. Jafar Jabbarly 40, 8 piętro<br />
370065 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 44 85, 497 44 86<br />
fax: (994 12) 497 44 87<br />
e mail: 112401.665@compuserve.com<br />
Mak&Associaties<br />
ul. U. Hajibejow 27<br />
Baku<br />
tel.: (994 12) 492 78 56<br />
fax: (994 12) 492 78 56<br />
e mail: makagnbaku@azerin.com<br />
www.mak agn.com<br />
Forum Ltd<br />
ul. Widadi 153<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 30 42<br />
fax: (994 12) 4978 24 10<br />
e mail: general@forum.baku.az<br />
Caspian Consulting<br />
ul. M. Husejnow 86<br />
Baku<br />
tel.: (994 12) 497 48 50<br />
fax: (994 12) 497 48 50
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 141<br />
NR 10. BANKI W AZERBEJDŻANIE<br />
Lp.<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
Nazwa banku<br />
National Bank<br />
of the Azerbaijan Republic<br />
International<br />
Bank of Azerbaijan<br />
Share Commercial bank<br />
UUSB<br />
United Universal Joint-Stock<br />
Bank<br />
Agrarcredit<br />
Non-bank credit<br />
organization<br />
Azalbank<br />
Share Commercial bank<br />
Azerdemiryolbank<br />
Joint-stock bank<br />
Azerigazbank<br />
The share Investment bank<br />
Azernagliyyatbank<br />
Commercial bank<br />
Azinvest<br />
Commercial bank<br />
Azerturkbank<br />
Joint Share Commercial<br />
bank<br />
11 Amrahbank<br />
Commercial bank<br />
12 Anarbank<br />
Commercial bank<br />
Telefon,<br />
fax (f.)<br />
493 11 22<br />
493 18 42<br />
498 85 36<br />
493 40 91 f.<br />
41 32 91<br />
41 41 19<br />
41 36 48 f.<br />
498 27 30<br />
438 87 23<br />
498 27 31<br />
38 15 17 f.<br />
498 60 56<br />
498 97 01 f.<br />
498 22 04<br />
498 31 03<br />
498 09 33 f.<br />
497 52 71<br />
497 50 17<br />
497 50.18 f.<br />
31 90 17<br />
31 31 03<br />
493 48 04 f.<br />
32 90 22<br />
32 57 56<br />
498 27 96 f.<br />
495 35 87<br />
494 80 90<br />
498 37 02 f.<br />
497 88 60<br />
498 66 38<br />
497 88 63 f.<br />
498 94 37<br />
495 13 36<br />
498 42 35 f.<br />
Adres<br />
web: www.nba.az<br />
e-mail: mail@nba.az<br />
Baku, 370014, street R. Behbudova, 32<br />
web: www.ibar.az<br />
e-mail: ibar@ibar.az<br />
Baku, 370005, street Nizami, 67<br />
web: www.busb-az.com<br />
e-mail: aibbank@artel.net.az<br />
Baku, 370010, street Fuzuli, 71<br />
web: –<br />
e-mail:<br />
Baku,370099, street Qadirli, 125<br />
web: –<br />
e-mail: azalbank@azevt.com<br />
Baku, street Nizami,86<br />
web: –<br />
e-mail: sr1954@azdata.net<br />
Baku, 370008, street Karabakh, 31<br />
web: www.azerigazbank.com<br />
e-mail: root@bicex.baku.az<br />
Baku, street Landau, 16<br />
web: –<br />
e-mail: ragim@artel.net<br />
Baku, Izmir ave., 1054<br />
web: –<br />
e-mail: azinvest@azerin.com<br />
Baku, street Sharifzadeh,<br />
quarts. 3152/3154<br />
web: www.azerturkbank.in-baku.az<br />
(broken)<br />
e-mail: azerturk@artel.net.az<br />
Baku, street I.Safarli,5<br />
web: www.amrahbank.com<br />
e-mail: info@amrahbank.com<br />
AZ1000Baku, Nizami str., 111<br />
web: –<br />
e-mail: elmar@anarbank.baku.az<br />
Baku, street S.Ragimova,185
142 Załączniki<br />
Lp.<br />
Nazwa banku<br />
13 Atabank<br />
Commercial bank<br />
14 Atlantbank<br />
Share Commercial bank<br />
15 Baybank<br />
Share Commercial bank<br />
16<br />
17<br />
Bank of Baku<br />
Joint Commercial bank<br />
Azneft Branch<br />
British Bank of the Middle<br />
East (HSBC)<br />
The Baku affiliate<br />
18 Birlikbank<br />
Joint-stock bank<br />
19 Borchalibank<br />
Commercial bank<br />
20 Gunaybank<br />
Open joint-stock bank<br />
21 Debutbank<br />
Share Commercial bank<br />
22 Dekabank<br />
Commercial bank<br />
23<br />
Elinbank<br />
Investment Commercial<br />
bank<br />
24 Zaminbank<br />
Commercial bank<br />
25 Ilkbank<br />
Share Commercial bank<br />
26<br />
Ish Bankasi Azerbaijan<br />
Joint Commercial bank<br />
Telefon,<br />
fax (f.)<br />
494 24 07<br />
494 24 30 f.<br />
498 09 81<br />
497 69 86<br />
497 69 89 f.<br />
493 08 32<br />
493 50 07<br />
498 57 76 f.<br />
497 15 35<br />
497 15 45 f.<br />
497 08 08<br />
497 17 30 f.<br />
498 32 55<br />
61 24 77<br />
61 24 58<br />
498 04 55<br />
498 04 58<br />
493 14 39 f.<br />
497 66 89<br />
497 66 41<br />
493 25 70 f.<br />
498 11 48<br />
498 11 57<br />
498 11 47 f.<br />
40 80 85<br />
62 19 62 f.<br />
498 81 05<br />
495 84 11<br />
493 41 90 f.<br />
490 80 01<br />
490 65 12 f.<br />
498 02 45<br />
498 02 47<br />
498 02 50 f.<br />
Adres<br />
web: –<br />
e-mail: atabank@bak.net.az<br />
Baku, street R.Rza,111<br />
web: www.atlantbank.net (broken link)<br />
e-mail: bank@atlant.baku.az<br />
Baku, street Z.Halilova,43<br />
web: –<br />
e-mail: baybank@artel.net.az<br />
Baku, 370000, street S.Vurguna, 14<br />
web: www.bankofbaku.com<br />
e-mail: root@bankofbaku.com<br />
Baku, 370004, Neftchiler ave., 65<br />
web: www.hsbc.com<br />
e-mail: hsbc@hsbc.baku.az<br />
Baku, street Nizami, 96<br />
web: –<br />
e-mail: –<br />
Baku, street Nizami, 102/9<br />
web: –<br />
e-mail: –<br />
Baku, street Nahchivan, 24<br />
web: www.gunaybank.top.az<br />
e-mail: gunaybank@azerin.com<br />
Baku, street R.Rza, 4/6<br />
web: www.az/debut<br />
e-mail: office@debuts.baku.az<br />
Baku, Babek ave., 1145<br />
web: www.dekabank.com<br />
e-mail: office@dekabank.com<br />
Baku, Khagani str., 14/16<br />
web: –<br />
e-mail: –<br />
Baku, Ataturk ave., 37a<br />
web: –<br />
e-mail: zamin@azevt.com<br />
Baku, street Fuzuli, 59<br />
web: –<br />
e-mail: office@ilkbank.baku.az<br />
Baku, street Aganematulla, 63/65<br />
web: www.az/is-bankasi-azerb<br />
e-mail: azerbaican@is-bankasi.baku.az<br />
Baku, street S.Vurguna, 3
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 143<br />
Lp.<br />
27<br />
28<br />
Nazwa banku<br />
The Caucasian Bank<br />
of Development<br />
Joint Commercial bank<br />
Capital Investment<br />
– Ci-Bank<br />
Credit Organization<br />
29 Caspianbank<br />
Share Commercial bank<br />
30 Continentbank<br />
Joint-stock bank<br />
31 Kochbank<br />
LQTSB<br />
32 M-bank<br />
Share Commercial bank<br />
33<br />
34<br />
35<br />
Mech and R<br />
Joint-stock bank<br />
National Bank of Iran<br />
(Melli Iran)<br />
The Baku affiliate<br />
Most-bank Azerbaijan<br />
Joint Share Commercial<br />
bank<br />
36 Muganbank<br />
Commercial bank<br />
37 Parabank<br />
Share Commercial bank<br />
38 Postbank<br />
The share Investment bank<br />
39 Rabitabank<br />
Share Commercial bank<br />
40<br />
JSC Bank “Respublika”<br />
Share Commercial bank<br />
Telefon,<br />
fax (f.)<br />
497 51 52<br />
497 12 20<br />
497 12 22 f.<br />
466 13 38<br />
467 42 07 f.<br />
498 93 17<br />
498 92 96<br />
498 92 80 f.<br />
493 54 42<br />
493 09 42 f.<br />
497 77 95<br />
497 02 76f.<br />
498 22 44<br />
498 22 45<br />
498 09 53 f.<br />
495 75 34<br />
495 80 01<br />
498 80 38 f.<br />
495 78 37<br />
498 04 37 f.<br />
497 10 70<br />
497 10 71<br />
498 07 78 f.<br />
498 34 11<br />
498 35 11<br />
493 91 92 f.<br />
495 93 92<br />
495 95 60<br />
493 08 82 f.<br />
498 89 29<br />
498 09 67<br />
498 33 14 f.<br />
492 60 97<br />
492 61 48<br />
497 11 01 f.<br />
598 08 00<br />
598 08 80.f.<br />
Adres<br />
web: –<br />
e-mail: tdb@kbr.co-az.net<br />
Baku, street B.Medzhidova, 47<br />
web: www.azersun.com<br />
e-mail: cibank@azersun.com<br />
Baku, Haydar Aliyev Ave. 94<br />
web: –<br />
e-mail: caspbank@artel.net.az<br />
Baku, street Khagani, 25<br />
web: –<br />
e-mail: bank@continent.baku.az<br />
Baku, street Mamedaliyev, 17<br />
web: www.koсbank.com.az<br />
e-mail: kocbank@kocbank.com.az<br />
Baku, street May, 28, #5<br />
web: –<br />
e-mail: office@mbank.baku.az<br />
Baku, street L.Tolstoy, 172<br />
web: www.rem-bank.top.az<br />
e-mail: bank@rema.baku.az<br />
Baku, street S.Vurguna, 69<br />
web: –<br />
e-mail: –<br />
Baku, street S.Askerova, 85<br />
web: www.mostbank.top.az (broken)<br />
e-mail: mostbank@azeuro.net<br />
Baku, street G. Gadzhiev, 4<br />
web: www.muganbank.co-az.net<br />
e-mail: bank@mugan.baku.az<br />
Baku, street May, 28, #4<br />
web: www.parabank.top.az<br />
e-mail: para@azeri.com<br />
Baku, street Fuzuli, 65<br />
web: www.postbank.org<br />
e-mail: root@postbank.org<br />
Baku, 370014, street S. Badalbeyli, 92<br />
web: –<br />
e-mail: rbtbank@azevt.com<br />
Baku, 370001, street B. Sardarova, 1<br />
web: www.bankrespublika.az<br />
e-mail: info@BankRespublika.az<br />
Baku, 21, Khagani str. IAZ1000
144 Załączniki<br />
Lp.<br />
41<br />
Nazwa banku<br />
Royal Bank of Baku<br />
Joint Commercial bank<br />
42 Ruzubank<br />
Joint-stock bank<br />
43 Technikabank<br />
Commercial bank<br />
44 Trustbank<br />
Commercial bank<br />
45<br />
EGE International Bank<br />
The Baku Commercial bank<br />
46 Turanbank<br />
Commercial bank<br />
47 Ulparbank<br />
Commercial bank<br />
48 Ulfatbank<br />
Joint-stock bank<br />
49<br />
50<br />
Universalbank<br />
Joint Share Commercial<br />
bank<br />
United Credit Bank<br />
Joint Commercial bank<br />
51 UNI BANK<br />
Telefon,<br />
fax (f.)<br />
498 13 19<br />
498 13 16<br />
498 13 47 f.<br />
492 72 43<br />
492 57 42<br />
492 78 12 f.<br />
493 87 52<br />
493 87 11 f.<br />
493 14 01<br />
497 50 25<br />
493 12 56 f.<br />
498 21 53<br />
498 21 54<br />
498 27 54 f.<br />
497 25 88<br />
497 25 22<br />
497 25 77 f.<br />
497 29 72<br />
497 16 25 f.<br />
493 14 29<br />
493 51 75<br />
497 30 34<br />
497 30 38<br />
497 30 29 f.<br />
490 61 02<br />
490 61 01 f.<br />
498 22 44<br />
498 09 53f.<br />
Adres<br />
web: www.rbb.azeri.com<br />
e-mail: rbb@azeri.com<br />
Baku, street May, 28, #72<br />
web: –<br />
e-mail: ilgar@baku-az.net<br />
Baku, street Independence, 27<br />
web: –<br />
e-mail: technika@azerin.com<br />
Baku, Ataturk ave., 41/47<br />
web: –<br />
e-mail: root@trustbank.baku.az<br />
Baku, street F. Agaev, 9<br />
web: –<br />
e-mail: egebankbaku@artel.net.az<br />
Baku, street Badalbeyli, 94<br />
web: www.turanbank.com<br />
e-mail: turanbank@azdata.net<br />
Baku, street Nizami, 53<br />
web: –<br />
e-mail: –<br />
Baku, street M.Mansurov, 51/57<br />
web: –<br />
e-mail: ulfat@artel.net.az<br />
Baku, street R. Behbudov, 5<br />
web: –<br />
e-mail: bank@usal.baku.az<br />
Baku, street B. Medzhidov, 44/46<br />
web: www.ucb.az<br />
e-mail: all.users@ucb.baku.az<br />
Baku, 370025, street N. Rafiev, 49<br />
web: www.unibank.az<br />
e-mail: –<br />
Baku c., AZ1022,57, Rashid Behbudov str
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 145<br />
NR 11. MIĘDZYNARODOWE I KRAJOWE FIRMY PRAWNICZE<br />
Baker & McKenzie<br />
ul. Nizami 96<br />
AZ1000 Baku<br />
The Landmark Buiding<br />
tel.: (994 12) 497 18 01, 498 24 80<br />
fax: (994 12) 497 18 05<br />
e mail: baku.info@bakernet.com<br />
www.bakernet.com<br />
Baker Botts LLP<br />
ul. Wagif Mustafa Zadeh 6 10, 3 piętro<br />
3700004 Baku<br />
e mail: christine_ferguson@bakerbotts.<br />
com<br />
www.bakerbotts.com<br />
Slans Hertzfeld & Heilbrown Hyatt<br />
International Center<br />
Wiclkow Group Ltd<br />
Hyatt Tower 2<br />
ul. Izmir 1033,1 piętro<br />
370065 Baku<br />
tel.: (994 12) 490 75 65<br />
fax: (994 12) 497 10 57<br />
e mail: baku@salans.com<br />
www.salans.com<br />
Adisad<br />
ul. Tagijew 10<br />
370005 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 81 28<br />
fax: (994 12) 498 07 34<br />
Gunar<br />
ul. Samad Wurgun 83/220<br />
370022 Baku<br />
tel.: (994 12) 495 80 97<br />
fax: (994 12) 498 11 25<br />
Reneissance<br />
ul. H. Hajijew 7<br />
370005 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 63 47<br />
fax: (994 12) 492 63 86<br />
B.M. Kaspijskie Centrum Biznesu<br />
ul. J. Jabbarly 40<br />
370065 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 19 14, 497 19 15<br />
fax: (994 12) 497 19 13<br />
InterJurservice IJS<br />
ul. Asaf Zejlli 51/4<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 69 83, 492 23 48<br />
fax: (994 12) 493 69 83<br />
e mail: interjur@servis.baku.az<br />
Schulze<br />
Aleja Moskiewska 50<br />
Baku<br />
tel.: (994 12) 498 18 81, 498 18 84<br />
fax: (994 12) 498 18 85<br />
e mail: law@schulze.baku.az<br />
Lex<br />
Aleja Tbilisi 3001<br />
370102 Baku<br />
tel.: (994 12) 431 05 03<br />
fax: (994 12) 431 05 88<br />
e mail: lex@lks.baku.az<br />
Ledingham Chalmers Baku Ltd.<br />
ul. Rasul Rza 11<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 66 69, 493 29 39<br />
fax: (994 12) 498 71 32
146 Załączniki<br />
NR 12. FIRMY UBEZPIECZENIOWE<br />
Anglo Azerbaijan Insurance Company<br />
ul. J. Mammadalijew 12,<br />
370005 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 35 20, fax: 497 30 20<br />
e mail: ins@anglaz.baku.az<br />
www.aaic.top.az<br />
AIG Caspian Insurance Company<br />
ul. Nizami 96<br />
370010 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 33 54<br />
fax: (994 12) 492 69 96<br />
e mail: AIG@aigcaspian.baku.az<br />
Bashak Inam<br />
ul. Gasabek Zardabi 80, 370122 Baku<br />
tel.: (994 12) 438 52 26, fax: 493 71 82<br />
e mail: bashak inam@artel.net.az<br />
Sedgwick Azeri<br />
ul. Almaz Ildyrym 13/26, 370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 34 87, fax: 492 26 49<br />
AIG Caspian Insurance Company<br />
The Landmark Building<br />
ul. Nizami 96, 370010 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 33 54, fax: 492 69 96<br />
e mail: aig@aigcaspian.baku.az<br />
www.aig.com<br />
G.E. Insurance<br />
ul. Istiglalijat 31, 370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 68 51, fax: 492 54 71<br />
Nisham<br />
ul. Szamsi Badajbejli 104, 370010 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 33 15, fax: 498 89 76<br />
Azal Sigorta<br />
ul. Tolstoj 172, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 10 62, fax: 493 79 42<br />
Sadgwick Azeri<br />
ul. Almaz Ildyrym 13/26<br />
370001 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 34 81<br />
fax: (994 12) 492 26 49<br />
e mail: sedgwick@azeriltd.baku.az<br />
ASCO Baku<br />
ul. Bashir Saffaroghlu 166<br />
tel.: (994 12) 494 55 80<br />
fax: (994 12) 494 03 36<br />
Agencja ochrony Group 4 Securitas B.V<br />
ul. Sabail 40<br />
tel.: (994 12) 497 46 67<br />
fax: 497 46 68<br />
e mail: mike@group4.baku.az<br />
Arkha<br />
ul. Fikrat Amirow 1/7, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 70 96<br />
Daniz<br />
ul. Nizami 118, 370010 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 36 76, fax: 498 36 75
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 147<br />
NR 13. IZBY HANDLOWE I INNE ZRZESZENIA<br />
Azerbejdżańska Izba Przemysłowo Handlowa<br />
ul. Istiglalijat 31/33<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 74 38, 492 89 12<br />
fax: (994 12) 498 93 24<br />
e mail: expo@chamber.baku.az<br />
Amerykańska Izba Przemysłowo Handlowa w Baku<br />
ISR Plaza<br />
ul. Nizami 340<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 13 33<br />
fax: (994 12) 497 10 91<br />
e mail: info@amchamaz.org<br />
www.amchamaz.org<br />
Azerbejdżańskie Zrzeszenie Przedsiębiorców<br />
ul. Salatyn Askerowa 85<br />
370002 Baku<br />
tel.: (994 12) 494 99 76, 492 07 05<br />
fax: (994 12) 494 99 76<br />
e mail: azerenterprise@artel.net.az<br />
www.ask.org.az<br />
Polsko Azerbejdżańska Izba Gospodarcza<br />
ul. Wojciecha Kossaka 37<br />
42 200 Częstochowa<br />
tel.: +48 (22) 361 25 50<br />
fax: +48 (22) 361 31 26<br />
e mail: celifag@akom.pl
148 Załączniki<br />
NR 14. TARYFY CELNE NA WYBRANE PRODUKTY<br />
Strona Urzędu Celnego Azrbajdżanu<br />
z taryfą celną w 3 językach: azerskim<br />
rosyjskim i angielskim<br />
www.az customs.net/en/zakon.htm<br />
370010, Baku city, Neftchilar ave., 62<br />
tel.: 498 99 09 fax: 493 46 97, 498 25 84<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Bara<br />
– Bilajari<br />
– Khirdalan<br />
– Keshla<br />
– Garadag<br />
– Yasamal<br />
– Sabayil<br />
– Sakhil<br />
– Binagadi<br />
– Sangachal<br />
– Yeni Sakhil<br />
373200, Sumgayit city Sulkh str., 2<br />
tel.: (8 164) 5 16 19, 5 60 97<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Shirvan<br />
– H.Z. Tagiyev 1<br />
373150, Khacmaz city,<br />
Ashig Alaskar str 3<br />
tel.: (8 172) 3 23 56, 3 34 40<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Khanoba<br />
– Samur<br />
– Yalama<br />
– Zukhul<br />
– Shirvanovka<br />
374300, Yevlakh city Nizami str., 21<br />
tel.: (8 166) 6 44 27<br />
fax (8 166) 6 44 27<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Shaki<br />
– Mingachevir<br />
– Gabala Customs<br />
373300, Ali Bayramli city,<br />
M. Rasulzadeh ave, 14<br />
tel.: (8 297) 4 16 92, 4 08 16<br />
fax (8 297) 4 16 92<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Kurdamir<br />
373840, Bilasuvar, 8 mart., str. 2<br />
tel.: (8 159) 3 34 69<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Bilasuvar<br />
– Salyan Customs<br />
373780 Astara city, Azadliq str.1<br />
tel.: (8 195) 3 31 90, fax (8 195) 3 10 06<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Lankaran<br />
– Masalli<br />
373410, Baylagan region,<br />
Dashburun settl,<br />
tel.: (8 252) 6 81 33<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Khoradiz<br />
– Imishli
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 149<br />
374718 Ganja city, Z.Hajiyev str 44<br />
tel.: (8 22) 56 66 13<br />
fax (8 22) 56 14 16<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Samukh<br />
– Shamkir Hydroelectric power<br />
station<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Nekhram<br />
373630, Nakchivan city, Azadlig ave., 6<br />
tel.: (8-236) 5-75-29, fax (8-236) 5-75-29<br />
374570, Balakan city,20 Yanvar str.20<br />
tel.: (8 219) 2 18 39<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Muganli<br />
– Mazimchay<br />
– Lakhij<br />
374810, Tovuz city, I.Murshudov str. 44<br />
tel.: (8 231) 5 62 24, 5 30 10<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Jandargol<br />
– Girzan<br />
– Poylu<br />
– Sinig Korpu<br />
– Sadikhli<br />
– Boyuk Kasik<br />
– 2 nd Shikli<br />
GÓRSKI KARABACH<br />
373699, Sadarak region,<br />
Sadarak Customhouse<br />
POSTERUNKI CELNE<br />
– Shahtakhti<br />
373620, Julfa city, J. Mammadguluzadeh<br />
str., 5<br />
tel.: 6-10-46 6-10-53, fax 61-112
150 Załączniki<br />
NR 15. MIĘDZYNARODOWE TARGI I WYSTAWY ORAZ FIRMY<br />
ORGANIZUJĄCE IMPREZY WYSTAWIENNICZO-TARGOWE<br />
W BAKU W 2006 ROKU<br />
15-18.03.2006<br />
AutoShow Azerbaijan 2006<br />
20-22.04.2006<br />
AITF 2006<br />
5th- International touristic fair<br />
11-13.05.2006<br />
2nd-Clean Expo Azerbaijan 2006<br />
11-13.05.2006<br />
CEM Azerbaijan 2006<br />
17-19.05.2006<br />
TransCaspian 2006<br />
24-26.05.2006<br />
Inter Food Azerbaijan 2006<br />
6-9.06.2006<br />
Caspian Oil & Gas 2006<br />
13-14.06.2006<br />
Caucasus Banking and Finance Summit 2006<br />
19-22.09.2006<br />
BakuMebel 2006
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 151<br />
27-30.09.2006<br />
BIHE 2006 Medical<br />
27-30.09.2006<br />
Stomatology Azerbaijan 2006<br />
3-6.10.2006<br />
Baku telecommunications and information Technologies<br />
2006<br />
3-6.10.2006<br />
AzPrintMedia 2006<br />
11-14.10.2006<br />
BakuBuild 2006<br />
Spearhead Exibitions Ltd.<br />
ul. Nizami 48/46<br />
370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 00 30<br />
fax: (994 12) 493 89 06<br />
e mail: spearh@azeurotel.com<br />
http://caspianevents.co.uk<br />
Iteca Caspian Ltd.<br />
ul. Azadlyg Prospekt 81<br />
370007 Baku<br />
tel.: (994 12) 447 47 74<br />
fax: (994 12) 447 89 98<br />
e mail: office@iteca.baku.az<br />
www.iteca.az
152 Załączniki<br />
NR 16. AGENCJE NIERUCHOMOŚCI, USŁUGI TRANSPORTOWE<br />
ORAZ BIURA TŁUMACZEŃ W BAKU<br />
Ayhan<br />
Aleja Azerbejdżanu 22<br />
tel.: (994 12) 493 01 59<br />
fax: (994 12) 498 50 01<br />
Elco International<br />
ul. Istiglalijat 27/10<br />
tel.: (994 12) 492 97 64<br />
fax: (994 12) 498 06 81<br />
Garant<br />
Aleja Neftczilar 91<br />
tel.: (994 12) 492 39 93<br />
fax: (994 12) 497 12 97<br />
T&M Services<br />
ul. Gofgol 24<br />
tel.: (994 12) 497 37 01<br />
fax: (994 12) 497 37 02<br />
e mail: tandm@azerin.com<br />
Triumf<br />
Aleja Azadlyg 3<br />
tel.: (994 12) 492 60 27<br />
fax: (994 12) 498 83 83<br />
USŁUGI TRANSPORTOWE (wynajem samochodów)<br />
Avis<br />
ul. Samad Vurgun 13 Apt. 6<br />
tel.: 497 54 55<br />
fax: 497 55 53<br />
e mail: koleli@avis.baku.az<br />
Hertz (miasto)<br />
ul. Uzeyir Hajibeyow 64<br />
tel.: 498 20 22,498 21 98<br />
e mail: anjey@hartz.baku az<br />
Hertz (lotnisko)<br />
tel. 497 18 57<br />
fax: 497 18 57<br />
e mail: anjey@hertz.baku.az<br />
BIURA TŁUMACZEŃ<br />
Anglo American Business Services<br />
ul. Kaweroczkin 13<br />
tel.: (994 12) 497 72 72<br />
fax: (994 12) 497 13 82<br />
e mail: anglo american@golzari.com<br />
Azertur<br />
Aleja Azadlyg 1<br />
tel.: (994 12) 493 34 81<br />
fax: (994 12) 493 34 81<br />
Autostern Baku<br />
(przedstawiciel Daimler Mercedes)<br />
370065 Baku<br />
ul. Gasym Majidov 26<br />
tel.: (994 12) 494 13 08, 494 29 95<br />
fax: (994 12) 494 84 13<br />
e mail: autostren@headoffice.baku.az<br />
www.autosternbaku.top.az
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 153<br />
NR 17. LINIE LOTNICZE W BAKU, AGENCJE TURYSTYCZNE,<br />
WYNAJEM SAMOCHODÓW<br />
LINIE LOTNICZE W BAKU<br />
Air Pulkovo<br />
29/11, 28th May Street, 370010<br />
tel.: (994 12) 98 29 31, fax: 98 29 30<br />
Air Ukraina<br />
63 Khagani Street, 370010<br />
tel.: (994 12) 498 91 37, 498 91 39,<br />
fax: (994 12) 98 91 38<br />
Alban Avia<br />
8 Najafgulu Rafiyev Street, 370025<br />
tel.: (994 12) 66 01 97/66 00 76,<br />
fax: (994 12) 98 05 13<br />
Austrian Airlines<br />
1033 Izmir Street, Hyatt Tower<br />
tel.: (994 12) 90 72 21, 90 72 22<br />
Azerbaijan Airlines (AZAL)<br />
66/68,28th May Street<br />
tel.: (994 12) 493 71 21, 493 40 04,<br />
fax: (994 12) 498 15 45<br />
Baku Airways<br />
21 Azerbaijan av., 370010<br />
tel.: (994 12) 493 95 95, 493 79 33<br />
fax: (994 12) 493 33 96<br />
e mail bak_air@azerin.com<br />
Bashkir Airways<br />
135 Khagani st., Baku 370000<br />
tel.: (994 12) 498 77 17, fax 498 39 83<br />
British Airways<br />
96 Nizami Street, Landmark Plaza, 370000<br />
tel.: (994 12) 497 05 00/05 (city centre)<br />
tel.: (994 12) 497 26 85 (Bina airport)<br />
fax: (994 12) 497 77 03<br />
Caspian Helicopters<br />
3 Yusifzade st., 370007<br />
tel/fax: (994 12) 66 65 91<br />
Coyne Airways<br />
22/7 Samad Vurgun Street, 370000<br />
tel.: (994 12) 494 93 32, fax: 497 33 03<br />
E mail: anar@coyne.baku.az<br />
Domodedovo Airlines<br />
16 Samad Vurgun Street, 370000<br />
tel/fax: (994 12) 492 42 43, 498 92 39<br />
Emirates<br />
34 Khagani Street, 370000<br />
tel.: (994 12) 497 15 41/42, fax: 497 03 30<br />
Forair<br />
1061 Inglab Street<br />
Baku 370110<br />
tel.: (994 12) 498 33 01, fax: 498 68 31<br />
Imair airlines<br />
115 Hazi Aslanov Street<br />
Baku, 370000,<br />
tel.: (994 12) 4934171, 4982376, 4989101<br />
tel.: (994 12) 4980970 (Bina airport)<br />
tel.: (994 12) 4982438, 4984587 (reservations)<br />
fax: (994 12) 4932777, 4930478<br />
E mail: root@impro.baku.az
154 Załączniki<br />
Aeroflot<br />
ul. Rashid Behbudow 19, ul. Vurgun 16<br />
370000 Baku, www.aeroflot.com<br />
tel.: (994 12) 498 11 67, fax: 498 11 68<br />
Iran Air<br />
85 Salatin Askerova st., 370002 centrum<br />
handlowe www.iranair.com<br />
tel.: (994 12) 494 75 54, fax: 498 34 55<br />
Kazakhstan Airways<br />
135/126 Nizami Street, 370010<br />
tel.: (994 12) 498 48 43, fax: 497 22 17<br />
KLM<br />
ul. Nieftchilayar 97, 370004 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 12 15, fax: 497 45 07<br />
Kolavia<br />
135 Nizami<br />
tel.: (994 12) 493 91 39, fax: 498 29 57<br />
Kyrgyzstan Airlines<br />
3 Azadlyg av., Baku 370000<br />
tel.: (994 12) 493 89 65, fax: 493 89 65<br />
Lufthansa<br />
Hyatt Regency Hotel,<br />
1 Bakikhanov Street, 370065<br />
tel.: (994 12) 490 70 50, 490 70 51<br />
fax: (994 12) 490 70 49<br />
www.lufthansa.com<br />
Pakistan Int. Airlines<br />
85 Salatyn Askarova Street, 370000<br />
tel.: (994 12) 495 93 40, 494 88 57<br />
fax: (994 12) 495 93 40<br />
Perm Airlines<br />
130/135 Nizami, 370000<br />
tel.: (994 12) 493 91 39<br />
fax: (994 12) 498 29 56<br />
Samara Airlines<br />
135/126 Nizami Street, 370010<br />
tel.: (994 12) 498 95 71, fax: 498 95 71<br />
Swissair<br />
Hyatt International Business Centre,<br />
parter<br />
1033 Izmir Street, 370065<br />
tel.: (994 12) 490 72 22, 490 70 21,<br />
490 72 40, fax: 490 72 20<br />
e mail: swissair@azdata.com<br />
Tatarstan Airlines<br />
135/126 Nizami Street, 370010<br />
tel.: (994 12) 498 48 43, fax: 498 95 71<br />
Transaero<br />
33/35 U. Hajibeyov Street<br />
tel.: (994 12) 497 03 30, fax: 498 40 28<br />
Turan Air<br />
102 Mardanov Gardashlari st., 370003<br />
tel.: (994 12) 494 19 43, 497 14 76 (City<br />
centre)<br />
tel.: (994 12) 498 92 69 (Bina airport)<br />
fax: (994 12) 498 94 34<br />
e mail: turan@azeri.com<br />
Turkish Airlines<br />
11 Husi Hajiyev Street, 370003<br />
tel.: (994 12) 494 19 43, 494 25 05 (City<br />
centre)<br />
fax: (994 12) 498 00 47, www.turkishairlines.com<br />
tel.: (994 12) 498 92 69 (Bina airport)<br />
fax: (994 12) 498 00 47
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 155<br />
Turkmen Airways<br />
1 Azadlyg Avenue<br />
tel.: (994 12) 498 88 58, 493 77 52<br />
Ural Air<br />
135 Nizami, 370000,<br />
tel.: (994 12) 494 88 56/7<br />
Uzbekistan Air<br />
3 Azadlyg Avenue, 370000<br />
tel/fax: (994 12) 493 89 65<br />
AGENCJE TURYSTYCZNE<br />
SI Travel Amex<br />
ul. Nizami 111, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 78 90, fax: 498 14 10<br />
e mail: amex@amex.baku.az<br />
www.si travel.com<br />
Skylife Travel<br />
Aleja Neftczilar 97/3, 370601 Baku<br />
tel.: (994 12) 492 22 88, fax: 492 10 55<br />
e mail: info@skylife travel.com<br />
www.skylife travel.com<br />
AIT Travel Agency<br />
ul. Czagani 34, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 65 00, fax: 493 72 53<br />
e mail: bti@aittravel.com<br />
Azertur<br />
Aleja Azadlyg 1, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 34 81, fax: 493 34 81<br />
e mail: azertur@azeri.com<br />
Ankara<br />
ul. Landau 546, 370073 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 03 93, fax: 438 72 92<br />
Azaltur<br />
ul. Nizami 103, 370000 Baku<br />
tel.: (994 12) 493 44 87, fax: 493 90 61<br />
Kaspijskie Biuro Podróży<br />
Aleja Azerbejdżanu 25<br />
370139 Baku<br />
tel.: (994 12) 498 25 07, fax: 493 78 92<br />
Euroturism<br />
ul. Topczibaszew 82, 370019 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 34 44, fax: 498 68 10<br />
e mail: eurotour@azert.com<br />
Improtex Travel<br />
ul. Hazi Aslanow 115, Baku<br />
tel.: (994 12) 493 17 28, 493 22 79<br />
fax: 497 75 20<br />
Sputnik International<br />
ul. Nieftchilar 93, Baku<br />
tel.: (994 12) 498 73 76, fax: 498 44 21<br />
JET Travel LTD<br />
ul. Zevin 14, Baku<br />
tel.: (994 12) 492 08 02, fax: 497 45 07<br />
Avis<br />
ul. Samad Vurgun 13 ap.6<br />
370075 Baku<br />
tel.: (994 12) 497 54 55<br />
fax: (994 12) 497 55 53<br />
e mail: koleli@avis.baku.az<br />
Hertz Viking International Inc.<br />
ul. U. Hajibejow 64/18, Baku<br />
tel.: (994 12) 498 20 22, 498 21 98<br />
fax: (994 12) 498 43 54<br />
e mail: anjey@hertz.baku.az
156 Załączniki<br />
Caspian Motors<br />
ul.28 Maja 27, Baku<br />
tel.: (994 12) 498 14 15<br />
fax: (994 12) 498 15 85<br />
Importex GROUP<br />
ul. Nizami 66, Baku<br />
tel.: (994 12) 498 91 00<br />
Autostern Baku<br />
ul. 26 Gasym Majidov<br />
tel.: (994 12) 494 13 08<br />
e mail: autostern@headoffice.baku.az<br />
www.autosternbaku.top.az
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 157<br />
NR 18. WYSTAWY, GALERIE, TEATRY I MUZEA W BAKU<br />
Galeria Sztuki im. Sattar Balulzade<br />
ul. U. Hajibejow 2 7<br />
tel.: (994 12) 493 28 41<br />
Narodowa Galeria Sztuki<br />
ul. Nijazi 11<br />
tel.: (994 12) 492 50 19<br />
Narodowy Teatr Opery i Baletu<br />
ul. 28 Maja 8<br />
tel.: (994 12) 493 34 49, 493 31 88<br />
Narodowy Teatr Lalki<br />
Aleja Neftczilar 36<br />
tel.: (994 12) 492 64 35, 492 44 58<br />
Centrum Sztuki w Baku<br />
ul. Injasanat 4<br />
tel.: (994 12) 493 15 75, 493 05 11<br />
Muzeum Historyczne<br />
ul. Zeinalabdyn Tagijew 4<br />
tel.: (994 12) 493 36 48, 493 74 48<br />
Muzeum Historyczno Architektoniczne<br />
ul. Asaf Zeinally 65<br />
tel.: (994 12) 492 22 25, 492 09 13<br />
Muzeum Dywanów i Sztuki Ludowej<br />
Aleja Neftczilar 123 A<br />
tel.: (994 12) 493 17 93, 493 66 85<br />
fax: (994 12) 493 05 01<br />
Muzeum Sztuki<br />
ul. Nijazi 9/11<br />
tel.: (994 12) 492 57 89, 492 51 17<br />
Narodowy Teatr Dramatyczny<br />
ul. Fizuli Meidany 1<br />
tel.: (994 12) 494 35 66, 494 44 03<br />
fax: (994 12) 495 45 28<br />
Muzyczny Teatr Komedii<br />
Aleja Azerbejdżanu 8<br />
tel.: (994 12) 498 49 17
158 Załączniki<br />
NR 19. HOTELE<br />
Hotel „Absheron”<br />
Classification MODERATE TOURIST<br />
Address: 674 Azadlyg avenue<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 93 22 36<br />
City centre: 1 km<br />
Metro station: Sahil – 1 km<br />
Bina – 27 km<br />
1 km<br />
Sea terminal: 1 km<br />
Hotel „Crescent Beach (Shikh)”<br />
Classification SUPERIOR BUSINESS<br />
Address: Salyan highway, Shikh<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 97 47 77<br />
Nearest metro station: Baky Soveti – 7 km<br />
Bina – 44 km<br />
in Baku – 18 km<br />
Sea terminal: in Baku – 19 km<br />
Hotel „Grand Hotel Europe”<br />
Classification MODERATE DELUXE<br />
Address: 1025/30 Tbilisi avenue<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 90 70 90<br />
Nearest metro station:<br />
Nizami Genjevi – 2 km<br />
Bina – 31 km<br />
6 km<br />
Sea terminal: 8 km<br />
Hotel „Hyatt Regency Baku”<br />
Classification MODERATE DELUXE<br />
Address: 1 Bakikhanov street<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 98 12 34<br />
Nearest metro station:<br />
Nizami Genjevi – 1 km<br />
Bina – 30 km<br />
5 km<br />
Sea terminal: 7 km<br />
Hotel „Irshad”<br />
Classification BUSINESS<br />
Address: 11 Vagif avenue<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 41 01 32<br />
Nearest metro station: Gyanjlik – 0,5 km<br />
Bina – 28 km<br />
2 km<br />
Sea terminal: 4 km<br />
Hotel „Park Hyatt Baku”<br />
Classification DELUXE<br />
Address: 1033 Izmir street<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 90 12 34<br />
Nearest metro station:<br />
Nizami Genjevi – 1 km<br />
Bina – 30 km<br />
5 km<br />
Sea terminal: 7 km<br />
Hotel „Respublika”<br />
Classification TOURIST<br />
Address: 15 Istiglaliat street<br />
Reservation Centre Phone:<br />
+7 (495) 363 25 49, (994 12) 98 71 91<br />
City centre: 0,5 km<br />
Nearest metro station:<br />
Baky Soveti – 0,2 km<br />
Bina – 30,5 km<br />
4,5 km<br />
Sea terminal: 5,5 km
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 159<br />
HOTELE POZA BAKU<br />
Hotel Veten<br />
374711 Giandża<br />
ul. Alumimiumczułar 2<br />
tel.: (994 22) 453 08 04<br />
Hotel Masałły<br />
373910 Masałły<br />
ul. Sułtanowa<br />
tel.: (994 151) 456 61 07<br />
Hotel Tebriz<br />
373630 Nachczewan<br />
ul. Azadłyg<br />
tel.: (994 136) 456 760<br />
Hotel Gonag Ewi<br />
Sumgait<br />
ul. Sameda Wurguna 134<br />
tel.: (994 164) 420 186<br />
Kompleks Hotelowy Sheki<br />
Sheki<br />
tel.: (994 177) 448 14
160 Załączniki<br />
NR 20. AGENCJE INFORMACYJNE, MEDIA I PRASA<br />
„ANS”<br />
prywatna agencja informacyjna<br />
(TV, radio)<br />
1128 Drive 504<br />
(budynek Instytutu Zoologii)<br />
tel.: (994 12) 93 21 58<br />
fax: (994 12) 98 94 98<br />
www.ans dx.com<br />
e mail: ans@ans dx.com<br />
„Ayna”<br />
polityka, business, rozrywka<br />
(w j. azerskim)<br />
ul. Szarifzadeh 1<br />
tel.: (994 12) 32 00 08<br />
fax: (994 12) 97 51 69<br />
e mail: secret@azeri.com<br />
www.ayna.az<br />
„Baku Sun”<br />
polityka, business, rozrywka<br />
(w j. angielskim)<br />
ul. Firuddin Agajew 559/21<br />
tel.: (994 12) 97 55 31<br />
fax: (994 12) 97 55 31<br />
e mail: editor@bakusun.baku.az<br />
www.bakusun.az<br />
„Caspian Business News”<br />
polityka, business, rozrywka<br />
(w j. angielskim)<br />
ul. Almaz Ildyrym 18<br />
tel.: (994 12) 97 07 43<br />
fax: (994 12) 92 21 81<br />
e mail: editor@caspianbusinessnews.com<br />
www.caspianbusinessnews.com<br />
„Echo”<br />
polityka, business, rozrywka<br />
(w j. rosyjskim)<br />
ul. Szarifzadeh 1<br />
tel.: (994 12) 47 41 50<br />
fax: (994 12) 47 41 50<br />
e mail: gazeta@echo az.com<br />
www.echo az.com<br />
Media Press Agency (ang/ros)<br />
ul. Bashir Safaroglu 191<br />
Ichari Shahar<br />
tel/fax: (994 12) 93 03 67<br />
e mail: agency@mpa.baku.az<br />
„Space”<br />
rozgłośnia radiowa i telewizyjna<br />
ul. Istiglalijat 31/33<br />
tel.: (994 12) 92 76 96<br />
fax: (994 12) 92 76 65<br />
e mail: spacenews@azeri.com<br />
„The Azeri Times”<br />
polityka, busiess, rozrywka<br />
(w j. angielskim)<br />
ul. Istiglalijat 31<br />
tel.: (994 12) 47 42 86<br />
fax: (994 12) 47 42 88<br />
e mail: azer@bak.net.az<br />
„Zerkało”<br />
polityka, business, rozrywka<br />
(w j. rosyjskim)<br />
ul. Szarifzadeh 1<br />
tel.: (994 12) 97 50 31<br />
fax: (994 12) 97 71 23<br />
e mail: gazeta@zerkalo.az<br />
www.zerkalo.az
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 161<br />
NR 21. INFORMACJE NA STRONACH INTERNETOWYCH<br />
Adres internetowy<br />
Firma (właściciel strony)<br />
ORGANY PAŃSTWOWE<br />
Zakres usług i informacji,<br />
język*<br />
www.az-customs.net<br />
www.azstat.org<br />
www.maliyye.gov.az<br />
www.economy.gov.az<br />
www.taxes.gov.az<br />
www.wiem.onet.pl<br />
www.saznet.org<br />
www.president.az<br />
www.odci.gov<br />
www.azerb.com<br />
Narodowy Komitet Celny<br />
Narodowy Komitet<br />
Statystyczny<br />
Ministerstwo Finansów<br />
Ministerstwo Gospodarki<br />
Ministerstwo Podatków<br />
OGÓLNE INFORMACJE O AZERBEJDŻANIE<br />
Portal internetowy<br />
Onet.pl<br />
Azerbaijan Resources on<br />
the Net<br />
Strony prezydenta<br />
Azerbejdżanu<br />
CIA<br />
(Central Intelligence<br />
Agency)<br />
Azerbaijan A to Z<br />
Azerbaijan International<br />
www.azer.com<br />
Magazine<br />
*<br />
Az – azerski, R – rosyjski, A – angielski, P – polski<br />
Informacje o cłach, przepisy<br />
dotyczące importu<br />
i eksportu<br />
Informacje dotyczące<br />
polityki, społeczeństwa<br />
i gospodarki<br />
Informacje dotyczące finansów,<br />
budżetu, zagranicznej<br />
polityki ekonomicznej,<br />
przepisy regulujące politykę<br />
ekonomiczną<br />
Dane o gospodarce, prywatyzacji,<br />
inwestycjach<br />
zagranicznych, stosunkach<br />
handlowych, prawie gospodarczym<br />
Informacje o podatkach,<br />
prawie podatkowym<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie:<br />
mapy, geografia,<br />
gospodarka, historia,<br />
polityka<br />
Informacje z zakresu polityki,<br />
gospodarki, kultury<br />
Informacje dotyczące systemu<br />
politycznego, gospodarki,<br />
turystyki, kultury,<br />
historii, edukacji, zdrowia,<br />
konstytucja<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie<br />
Szczegółowe informacje<br />
o Azerbejdżanie<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie<br />
Az A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
Az A<br />
R<br />
P<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
A<br />
A<br />
A<br />
R<br />
A
162 Załączniki<br />
Adres internetowy<br />
www.azertag.com<br />
www.azerbaijantoday.com<br />
www.azerbaijannews.net<br />
www.eurasianet.org/resources/azerbaijan<br />
http://www.europa.eu.int/<br />
comm/external_relations/<br />
azerbaijan/intro/<br />
www.bakupages.com<br />
www.day.az<br />
www.baku.com<br />
www.state.gov/r/pa/ei/<br />
bgn/2909.htm<br />
www.<strong>przewodnik</strong>.onet.pl<br />
www.lonelyplanet.com<br />
www.amchamaz.org/htm/<br />
resources.htm<br />
www.usacc.org<br />
www.caspiantimes.com<br />
www.azembassy.com<br />
Firma (właściciel strony)<br />
AzerTac Information<br />
Agency<br />
Serwis Informacyjny<br />
Serwis Informacyjny<br />
EurasiaNet<br />
– Serwis Informacyjny<br />
European Union in the<br />
World<br />
Serwis informacyjny<br />
Serwis Informacyjny<br />
Serwis Informacyjny<br />
Amerykański Departament<br />
Stanu<br />
Przewodnik turystyczny<br />
Pascal’a<br />
Przewodnik turystyczny<br />
LonelyPlanet<br />
Amerykańska Izba Przemysłowo-Handlowa<br />
w<br />
Azerbejdżanie<br />
Amerykańsko-Azerbejdżańska<br />
Izba Przemysłowo-Handlowa<br />
Baku Times<br />
Ambasada Azerbejdżanu<br />
w USA<br />
Zakres usług i informacji,<br />
język*<br />
Bieżące informacje z dziedziny<br />
gospodarki, polityki,<br />
kultury i inne<br />
Informacje biznesowe,<br />
gospodarcze, polityczne,<br />
kulturalne i inne<br />
Bieżące informacje polityczne,<br />
gospodarcze, społeczne<br />
i kulturalne<br />
Wiadomości ekonomiczne,<br />
polityczne i społeczne<br />
o krajach Azji Środkowej<br />
Bieżące informacje z polityki<br />
zagranicznej, sytuacji<br />
ekonomicznej i współpracy<br />
Azerbejdżanu z UE<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie<br />
i Baku<br />
Aktualne informacje polityczne,<br />
gospodarcze i inne<br />
bieżące wiadomości<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie<br />
i Baku<br />
Ogólne informacje o Azerbejdżanie<br />
Informacje turystyczne<br />
Informacje turystyczne<br />
Informacje dotyczące stosunków<br />
handlowych USA-<br />
Azerbejdżan, inwestycji<br />
zagranicznych<br />
Informacje dotyczące gospodarki<br />
i przemysłu, geopolityki,<br />
demografii, historii<br />
Geopolityka, gospodarka,<br />
biznes<br />
Ogólne informacje polityczne,<br />
gospodarcze<br />
i kulturalne<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
A<br />
A<br />
R<br />
A<br />
A<br />
R<br />
A<br />
R<br />
A<br />
A<br />
P<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
Az<br />
A
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 163<br />
Adres internetowy<br />
www.usembassybaku.org<br />
www.top.az<br />
www.politicalresources.<br />
net/azerbaijan.htm<br />
www.bbc.co.uk<br />
www.caspian.ru<br />
www.grida.no<br />
www.motherearthtravel.<br />
com/azerbaijan<br />
www.vescc.com<br />
www.economic-trends.org<br />
www.przetargi.pldg.pl/<br />
eproc/first/az/<br />
www.bse.az<br />
www.ask.org.az<br />
www.socar-cc.com<br />
www.usacc.org<br />
Firma (właściciel strony)<br />
Ambasada Amerykańska<br />
w Baku<br />
Serwis informacyjny<br />
Newspaper Service<br />
on the Internet<br />
BBC<br />
Caspian News Agency<br />
United Nations Environment<br />
Programme<br />
Zakres usług i informacji,<br />
język*<br />
Ogólne informacje polityczne,<br />
gospodarcze<br />
i kulturalne<br />
Informacje biznesowe,<br />
adresy firm, sklepów,<br />
instytucji usługowych<br />
Ogólne informacje o kraju,<br />
informacje o ustroju politycznym,<br />
konstytucja<br />
Ogólne informacje<br />
o Azerbejdżanie<br />
Ogólne informacje o krajach<br />
regionu Morza Kaspijskiego<br />
i krajach WNP<br />
Informacje ekologiczne,<br />
raport o stanie środowiska<br />
naturalnego<br />
Serwis Mother Earth<br />
Informacje turystyczne<br />
Travel<br />
Informacje prawne, ksiegowe,<br />
podatkowe, adresy<br />
Firma consultingowa<br />
urzędów, ambasad, banków<br />
itp.<br />
INFORMACJE GOSPODARCZE<br />
Informacje gospodarcze<br />
Economic Trends<br />
i biznesowe<br />
DgMarket<br />
– Baza Przetargów<br />
Giełda Papierów Wartościowych<br />
w Baku<br />
Azerbejdżańskie Zrzeszenie<br />
Przedsiębiorców<br />
Narodowy Koncern Naftowy<br />
SOCAR<br />
Amerykańsko-Azerbejdżańska<br />
Izba Przemysłowo-Handlowa<br />
Aktualne oferty przetargów<br />
w Azerbejdżanie<br />
Informacje dotyczące rynku<br />
papierów wartościowych,<br />
prywatyzacji, lista i adresy<br />
firm, najnowsze informacje<br />
biznesowe i gospodarcze<br />
Informacje biznesowe<br />
Informacje gospodarcze,<br />
dane dotyczące inwestycji,<br />
przemysłu<br />
Ogólne informacje o gospodarce<br />
Azerbejdżanu<br />
A<br />
A<br />
R<br />
A<br />
A<br />
R<br />
A<br />
A<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
A<br />
R<br />
P<br />
Az<br />
A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
A<br />
A
164 Załączniki<br />
Adres internetowy<br />
www.newnations.com<br />
www.bisnis.doc.gov<br />
www.nba.az<br />
www.worldbank.org<br />
www.imf.org<br />
www.eia.doe.gov/emeu/<br />
cabs/azerbjan.html<br />
www2.usatrade.gov/<br />
Website/<br />
CCG.nsf/ShowCCG<br />
OpenForm&Country=AZE<br />
RBAIJAN<br />
Firma (właściciel strony)<br />
International Industrial<br />
Information Ltd., UK<br />
Business Information<br />
Service for the Newly<br />
Independent States<br />
Bank Narodowy Republiki<br />
Azerbejdżanu<br />
Bank Światowy<br />
Międzynarodowy Fundusz<br />
Walutowy<br />
Energy Information Administration<br />
US Department of Commmerce<br />
(Amerykański<br />
Departament Handlu)<br />
Zakres usług i informacji,<br />
język*<br />
Informator ekonomiczny<br />
Informacje gospodarcze<br />
i biznesowe o krajach WNP<br />
Informacje, statystyki oraz<br />
analizy dotyczące rynku<br />
finansowego<br />
Informacje i raporty gospodarcze<br />
o poszczególnych<br />
krajach<br />
Informacje i raporty gospodarcze<br />
o poszczególnych<br />
krajach<br />
Informacje nt. przemysłu<br />
naftowego, ogólne informacje<br />
o kraju i gospodarce<br />
Informacje gospodarcze<br />
i biznesowe<br />
A<br />
A<br />
R<br />
Az<br />
A<br />
A<br />
A<br />
A<br />
www.zerkalo.az<br />
www.caspianbusinessnews.com<br />
www.caspenergy.com<br />
„Zerkało”<br />
CZASOPISMA<br />
Bieżące informacje<br />
społeczno-gospodarcze<br />
„Caspian Business News” Informacje biznesowe A<br />
„Caspian Energy”<br />
Informacje biznesowe<br />
i gospodarcze<br />
www.bakusun.az „Baku Sun” Biznes, polityka, rozrywka A<br />
www.consulting.azeri.com<br />
„Consulting and Business<br />
Magazine”<br />
Informacje biznesowe<br />
www.bakutoday.net „Baku Today”<br />
Informacje polityczne,<br />
biznesowe<br />
A<br />
i kulturalne<br />
www.echo-az.com „Echo” Biznes, polityka, rozrywka R<br />
R<br />
A<br />
R<br />
A<br />
R
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 165<br />
XIV. BIBLIOGRAFIA<br />
1. W. Bartuzi, G. Zasada, „Fiasko szczytu państw nadkaspijskich”, Ośrodek Studiów<br />
Wschodnich, www.osw.waw.pl<br />
2. W. Górecki, „Wokół statusu Morza Kaspijskiego”, Raport OSW, 28 lutego 2002.<br />
3. J. Wróbel, „Karabachski proces pokojowy – stan obecny i perspektywy uregulowania<br />
konfliktu”, Raport OSW, 12 kwietnia 2001.<br />
4. W. Górecki, „Kaukaz Południowy – Zakaukazie”, [w:] Raport OSW, Warszawa, maj 2001,<br />
s. 40-41.<br />
5. W. Górecki, „Azerbejdżan”, [w:] Raport OSW, Warszawa, maj 2001, s. 44.<br />
6. Aktualności OSW, www.osw.waw.pl/news/aktu.htm<br />
7. K. Attila Soos, „On the conditions of sustained economic growth in Azerbaijan: monetary<br />
and fiscal policies, banking and institutional reforms”.<br />
8. www.economic-trends.org/az/<br />
9. „Europa Wschodnia, Azja Północna i Środkowa, Zakaukazie”, wydawnictwo PWN, Warszawa<br />
1997.<br />
10. „Kłopotliwe bogactwo – sytuacja i perspektywy sektorów ropy i gazu na obszarze byłego<br />
ZSRR”, Prace OSW nr 12, Warszawa, grudzień 2003.<br />
11. Poradnik „Polak za granicą 2005”, www.msz.gov.pl<br />
12. „History of the Nagorno-Karabakh Region of the Republic of Azerbaijan”, www.president.az/azerbaijan/nk/confl.htm<br />
13. Notatka dotycząca współpracy gospodarczej Polski z Azerbejdżanem, Ministerstwo<br />
Gospodarki, Departament Stosunków Gospodarczych z Zagranicą, Warszawa<br />
18 maja 2005.<br />
14. „Azerbaijan Investment Profile 2001”, Raport Europejskiego Banku Odbudowy<br />
i Rozwoju 2001.<br />
15. „Doing Business in Azerbaijan”, Baker & McKenzie 2002.<br />
16. „World Investment Report 2002”, United Nations, New York and Geneva, 2002.<br />
17. IMF Country Report, www.imf.org<br />
18. IMF Country Report, www.imf.org<br />
19. Materiały dot. ustroju politycznego Azerbejdżanu z Państwowej Agencji Prasowej,<br />
listopad 1999.<br />
20. Konstytucja Republiki Azerbejdżanu, www.president.az/azerbaiajn/const.htm<br />
21. „State of Environment Report for Azerbaijan”, www.grida.no.<br />
22. „Azerbaijan Country Analysis Brief”, Energy Information Administration Report<br />
– www.eia.doe.gov<br />
23. Economic Trends Quarterly Issue, Azerbaijan, July-September, 2001.
166 Załączniki<br />
24. „A Basic Guide to Survival on Your First Visit to Baku”, Friends & Partners, www.friendspartners.org<br />
25. Bank Światowy – www.worldbank.org<br />
26. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – www.ebrd.org<br />
27. Narodowy Bank Azerbejdżanu – www.nba.az<br />
28. Amerykański Departament Handlu – www.commerce.gov<br />
29. Business Information Service for the Newly Independent States<br />
– www.bisnis.doc.gov.<br />
30. Ambasada Amerykańska w Azerbejdżanie – www.usembassybaku.org.<br />
31. Amerykańsko-Azerbejdżańska Izba Przemysłowo-Handlowa – www.usacc.org<br />
32. Ambasada Azerbejdżanu w Waszyngtonie – www.azembassy.com.<br />
33. Amerykańska Izba Przemysłowo-Handlowa w Azerbejdżanie – www.amchamaz.org<br />
34. Ministerstwo Turystyki w Azerbejdżanie – www.5c.azeri.com/travel/Tourism.html<br />
35. Amerykański Departament Stanu – www.state.gov<br />
36. Serwis Informacyjny „Baku pages” – www.bakupages.com<br />
37. Serwis Informacyjny „Baku-vision” – www.baku-vision.com<br />
38. Serwis Informacji turystycznej „LonelyPlanet” – www.lonelyplanet.com<br />
39. Serwis Informacyjny „A to Z of Azerbejdżan” – www.azerb.com<br />
40. Mapa możliwości polskiego eksportu – kraje pozaunijne (Azerbejdżan)<br />
www.mgip.gov.pl/Wiadomości/Eksport+i+Inwestycje+Zagraniczne/informator-<br />
+kraje+pozaunijne.htm
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 167<br />
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) jest agencją rządową podlegającą<br />
ministrowi właściwemu do spraw gospodarki. Powstała na mocy Ustawy z 9 listopada<br />
2000 roku o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Zadaniem<br />
Agencji jest zarządzanie funduszami pochodzącymi z budżetu państwa i Unii Europejskiej<br />
przeznaczonymi na wspieranie przedsiębiorczości i rozwój zasobów ludzkich, ze<br />
szczególnym uwzględnieniem potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw. PARP jest<br />
także jedną z instytucji odpowiedzialnych za realizację działań finansowanych z funduszy<br />
strukturalnych.<br />
Głównym celem działania Agencji jest wdrażanie programów rozwoju gospodarki,<br />
zwłaszcza wspierających rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, eksport, rozwój<br />
regionalny, wykorzystanie nowych technik i technologii. Ponadto Agencja pomaga w<br />
tworzeniu nowych miejsc pracy, rozwoju zasobów ludzkich i w przeciwdziałaniu bezrobociu.<br />
W PARP działa telefoniczny punkt informacyjny,<br />
czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-16.00.<br />
<strong>dla</strong> strefy (022) tel.: +48 (22) 432 89 91, 432 89 92, 432 89 93,<br />
<strong>dla</strong> pozostałych stref numeracyjnych: 0 801 33 22 02, 0 801 406 416<br />
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości<br />
00-834 Warszawa, ul. Pańska 81/83<br />
tel.: +48 (22) 432 80 80, 652 80 80<br />
faks: +48 (22) 432 86 20, 652 86 20, 432 84 04, 652 84 04<br />
e-mail: biuro@parp.gov.pl<br />
www.parp.gov.pl
168<br />
UNIDO – Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego z siedzibą<br />
w Wiedniu, jako wyspecjalizowana organizacja działająca w ramach systemu ONZ,<br />
wspiera procesy industrializacji i pomaga krajom rozwijającym się oraz krajom znajdującym<br />
się w okresie transformacji gospodarczej w uzyskaniu należnego miejsca w coraz<br />
bardziej zglobalizowanej gospodarce światowej.<br />
UNIDO – współpracuje z instytucjami rządowymi i środowiskami gospodarczymi 171<br />
państw członkowskich, promuje konkurencyjną gospodarkę, tworzenie nowych miejsc<br />
pracy i zdrowe środowisko naturalne poprzez ułatwianie dostępu do nowoczesnych<br />
technologii, pomocy technicznej i wiedzy z zakresu produkcji, zarządzania i marketingu.<br />
UNIDO – posiada sieć placówek oraz biur promujących inwestycje i technologie (w Bahrajnie,<br />
Belgii, Brazylii, Chinach, Egipcie, Francji, Grecji, Japonii, Jordanii, Korei Południowej,<br />
Maroku, Rosji, Tunezji, Turcji, Ugandzie, Wielkiej Brytanii i Włoszech), a także dysponuje<br />
siecią kilkuset instytucji partnerskich w różnych krajach świata. Ten potencjał, połączony<br />
internetową platformą informacyjną „UNIDO Exchange”, umożliwia wszystkim<br />
zainteresowanym szeroki dostęp do zasobów wiedzy, ekspertyz, metodologii i doświadczeń<br />
Organizacji i jej partnerów.<br />
Więcej informacji o UNIDO można uzyskać na stronie internetowej<br />
www.unido.org<br />
Niniejsza publikacja jest również osiągalna, wraz z szeregiem innych podobnych pozycji,<br />
w formacie PDF na stronie:<br />
www.unido.pl
Azerbejdżan – Przewodnik <strong>dla</strong> przedsiębiorców 169<br />
Euro Info Centre (EIC) to partner <strong>dla</strong> małych i średnich przedsiębiorstw poszukujących<br />
praktycznej informacji o Unii Europejskiej.<br />
Sieć centrów Euro Info liczy ponad 300 ośrodków w Europie. Sieć jest praktycznym narzędziem<br />
Komisji Europejskiej służącym zwiększeniu efektywności działań małych i średnich<br />
firm na jednolitym rynku UE. Podstawowe cele działania sieci EIC to: informowanie<br />
sektora małych i średnich przedsiębiorstw o dostępnych źródłach finansowania MSP<br />
z funduszy polskich i europejskich, prawie europejskim, normach technicznych oraz<br />
zmianach w prawie polskim wynikających z przystosowania do przepisów UE.<br />
Ponadto ośrodki EIC doradzają:<br />
• jak rozpocząć, prowadzić i rozwijać działalność gospodarczą,<br />
• oferują adresy firm z pozostałych krajów UE, zainteresowanych współpracą<br />
z firmami polskimi,<br />
• zapraszają polskich przedsiębiorców na misje handlowe oraz targi współfinansowane<br />
z funduszy Komisji Europejskiej.<br />
W Polsce sieć Euro Info Centre to 14 ośrodków rozmieszczonych w strategicznych<br />
z punktu widzenia gospodarczego rejonach Polski. Ośrodki Euro Info Centre są zawsze<br />
afiliowane przy instytucjach działających na rzecz biznesu – agencjach, inkubatorach<br />
przedsiębiorczości i fundacjach, czego skutkiem jest bezpośredni dostęp do aktualnych<br />
informacji o programach <strong>dla</strong> sektora MSP.<br />
Sieć Euro Info posiada również serwis internetowy o charakterze informacyjnym, który<br />
zawiera m.in. odpowiedzi na bieżące pytania klientów dotyczące prawa i funduszy. Dodatkowo<br />
sieć wydaje Biuletyn Euro Info – miesięcznik poświęcony w całości kwestiom<br />
związanym z funkcjonowaniem sektora MSP.<br />
Centra Euro Info zapraszają przedsiębiorców do korzystania ze swoich usług.<br />
Pełna lista ośrodków Euro Info Centres znajduje się na stronie<br />
www.euroinfo.org.pl<br />
Euro Info Centre przy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości<br />
ul. Pańska 81/83, 00-834 Warszawa<br />
tel.: (022) 432 71 02, faks: (022) 432 86 20
170