Manos Gavras - Xalkiadakis

| Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΑΤΤΙΛΑ
να περιγράψει το σκηνικό. Με συγκινεί καθώς διαβάζω το γράμμα
της: «Αν θέλεις να γράψεις ένα βιβλίο, έλα να με βρεις να σου διηγηθώ
ιστορίες που ούτε στα παραμύθια δεν τις έχεις ακούσει…»
Ναι, κυρία Κατίνα, γιατί και οι ζωές μας μοιάζουν με παραμύθια. Και
περισσότερο η ζωή του Μανώλη. Συνεχίζει η Κατίνα:
«Έχει ο πατέρας μου ένα αδελφό στους Στόλους [χωριό της Μεσαράς],
εκεί τον πήρε και ετελείωσε το Δημοτικό. Πήγαινε στο σχολείο
όταν δεν ήταν άρρωστος, δηλαδή αρά και πού».
Η περιπέτεια δεν τελειώνει. Πηγαίνει σε άλλον συγγενή, στον Άγιο
Θωμά. Ζωή χωρίς λύτρωση για ένα παιδί που δεν υπήρξε ουσιαστικός
θύτης αλλά άτυχο θύμα μιας κακιάς στιγμής. Έτσι κυλούν οι
μήνες και το παιδί μεγαλώνει χωρίς τη μητρική στοργή…
Κατίνα: «…Μετά αγοράσαμε ένα σπίτι στο Ασήμι, πήγε η αδελφή μου
και του έκανε παρέα… άρχισε να μαθαίνει επιπλοποιός. Πήγαινε η
μητέρα μας να το δει. Όταν έφευγε εκείνη την ακολουθούσε δυο και
| Οι γονείς του. Κάτω, σε οικογενειακές στιγμές.
Ωστόσο, η ζωή αυτού του ανθρώπου ήταν μια διαρκής περιπέτεια.
Ήταν μόλις 11 χρονών όταν έφευγε πικραμένος και απελπισμένος
από το χωριό του. Ένα παιδικό παιγνίδι ήταν αιτία. Δυο ξαδελφάκια
περιεργάζονταν ένα όπλο. Το βρήκαν στα βουνά, στη μάντρα της οικογένειας.
Το όπλο εκπυρσοκρότησε. Το παιδί που βρέθηκε απέναντι
από την κάνη διαλύθηκε κυριολεκτικά.
Η Κατίνα, η αδελφή του Μανώλη, είχε την καλοσύνη να μου στείλει
ένα εκπληκτικό κείμενό της, ένα γράμμα οκτώ σελίδων τετραδίου.
Εξιστορεί τα γεγονότα με τον ατόφιο λαϊκό λόγο που γίνεται συγκλονιστικός
στην απλότητά του. Γράφει η Κατίνα:
«Το 1966 διακοπές του Πάσχα, ο αδελφός μου, 11 χρονών, και τα
δυο παιδιά του θείου μου, έξι το μικρό και οκτώ το άλλο, πήγαν στη
μάντρα όπου είχαμε τα πρόβατα. Εκεί ήταν η μάνα τους και έφτιαχνε
το γάλα. Βρήκαν ένα όπλο στη μάντρα, το περιεργαζότανε, πήρε
φωτιά αυτό και σκοτώθηκε το 6 χρονών Αντωνιό. Δεν περιγράφεται
τι έγινε αφού εβρέθηκε το όπλο στο χέρι του Μανώλη».
Θρήνος στον Αμύγδαλο. Ο Μανώλης δεν επιστρέφει στο χωριό.
Πώς μπορεί να σκεφτεί ένα 11χρονο παιδί ότι η ουσιαστική ευθύνη
ανήκε όχι στα παιδιά, ανήκε σε άλλους, ίσως σε ένα κακό παιγνίδι
της τύχης; Λίγες μέρες μετά φεύγει και από το χωριό. Από τη στεναχώρια
αρρωσταίνει. Νιώθει σαν χαμένος σε έναν κόσμο που δεν
μπορούσε να του παράσχει ουσιαστική στήριξη. Η Κατίνα δεν τολμά
τρία χιλιόμετρα έξω από το χωριό. Η μάνα φοβόταν, του έλεγε:
- Γύρισε, παιδί μου, πίσω γιατί είσαι μοναχός και μακριά και δεν
κάνει να είσαι μόνος…
Και της έλεγε:
- Άσε με ακόμη λίγο…”
Δεν είχε χορτάσει την αγκαλιά της μάνας.
Δεν πήγε στο γάμο της Κατίνας ο Μανώλης. Δεν ξαναπήγε στο
χωριό, όπου όλα του θύμιζαν εκείνη τη φρικτή κατάληξη ενός παιγνιδιού.
Άλλωστε, όλα τα παιδιά παίζουν με τα όπλα. Συνήθως,
όμως, τα όπλα είναι ψεύτικα.
Για πρώτη φορά ξαναγύρισε στον Αμύγδαλο μετά την απόλυσή του
από το στρατό. Αλλά τότε δεν ήταν το Μανωλιό του 1966. Ήταν ο
ήρωας της Κύπρου!
Μόνος εναντίον όλων!
Προσπαθώ να ανασυνθέσω την εποχή του χαμού, τις πικρές ημέρες
του Ελληνισμού, βασιζόμενος κυρίως στις πληροφορίες που
πρόθυμα (και πρόσχαρα) μου έδωσε η Νίκη, στις μνήμες των στενών
συγγενών του και στις τοπογραφικές και ιστορικές πληροφορίες
που έλαβα από τον καλό μου φίλο, τον ιστορικό ερευνητή
Κωστή Κοκκινόφτα (επιστημονικό συνεργάτη στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Μονής Κύκκου).
40