Manos Gavras - Xalkiadakis
Manos Gavras - Xalkiadakis
Manos Gavras - Xalkiadakis
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
| Ο μπάρμπα Δημήτρης επί το έργον...<br />
ΥΠΕΡ Χ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010 <br />
Από τότε αναζητώ τέτοιες εικόνες. Σε μερικά νησιά του Αιγαίου<br />
βλέπω θημωνιές και αλώνια. Σε πολλά κυκλαδονήσια μπορούν<br />
να συνυπάρχουν οι εποχές, το μακρινό χθες με το σήμερα. Όπως<br />
και σε πολλές περιοχές της Κρήτης επιβιώνουν συνήθειες από<br />
άλλους καιρούς.<br />
Στην Κασταμονίτσα ο μπάρμπα-Δημήτρης πελεκούσε το ξύλο του<br />
πουρναριού για να φτιάξει αλέτρι. Είναι ο τελευταίος που ξέρει να<br />
φτιάχνει ξύλινα άροτρα. Παρακολούθησα έκθαμβη τη δουλειά του.<br />
Σαν μυσταγωγία μου φάνηκε. Όλα ήταν λιτά και όμορφα. Τα εργαλεία<br />
απλά, ένα τσεκούρι, ένα πριόνι, ένα σφυρί, ο ξυλοφάς<br />
(είδος λίμας που λειαίνει το ξύλο). Μεταλλικά καρφιά βάζει πολύ<br />
λίγα. Στηρίζει όλη την κατασκευή στο καλό ταίριασμα των ξύλων.<br />
Μόνο το υνί είναι μεταλλικό, το κάτω αιχμηρό μέρος του αρότρου,<br />
αυτό που σκίζει τη γη για να τη γονιμοποιήσει. Τον ρώτησα πώς<br />
ονομάζονται τα διάφορα μέρη και τα εξαρτήματα του αρότρου. Κι<br />
άκουσα πάλι τη μουσική των λέξεων που μας έρχεται αναλλοίωτη<br />
από το χθες. Η έχερη, το σταβάρι, η σπάθη, τα παρούθια…<br />
Η ελληνική Λαογραφία έχει προλάβει κι έχει καταγράψει όλες<br />
αυτές τις λέξεις – ποιήματα και μάλιστα σε πολλές περιοχές της<br />
χώρας. Άλλο είναι, όμως, να τις διαβάζει κανείς σε ένα βιβλίο, σε<br />
μια μελέτη, κι άλλο να ακούει έναν άνθρωπο να τις λέει όπως τις<br />
έλεγε και ο παππούς του, με τη<br />
φυσικότητα του βιώματος. Ο<br />
μπάρμπα–Δημήτρης δεν οργώνει<br />
πια τη γη του. Έχουν περάσει<br />
τα χρόνια, έχει κλείσει τα 88 κι<br />
ας φαίνεται 70. Το αλέτρι το<br />
έφτιαξε για θυμητάρι...<br />
Καθώς παρακολουθώ τη δουλειά<br />
του, μου λέει πως έψαξε<br />
πολύ καιρό για να βρει το κατάλληλο<br />
ξύλο: πουρνάρι για να αντέχει.<br />
Και πως το κόβουν μόνο<br />
στη λίγωση του φεγγαριού για<br />
να μη σαπίσει. Θυμάται την εποχή που κάθε χρόνο το καλοκαίρι<br />
επισκεύαζε το παλιό αλέτρι ή έφτιαχνε καινούργιο για να οργώσει<br />
τη γη. Όχι πολύ παλιά. Εκείνος σταμάτησε να οργώνει και να σπέρνει<br />
στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μέχρι τότε κάθε σπίτι είχε<br />
και τον αλωνότοπό του, κάθε νοικοκύρης είχε και την αγελάδα<br />
του. Κι όποιος είχε μόνο μια αγελάδα (οι περισσότεροι στο χωριό)<br />
έπρεπε να βρει κάποιον άλλο και να συνεργαστεί: τον συζευτή.<br />
Έτσι σχημάτιζαν ένα ζευγάρι με αγελάδες και το χρησιμοποιούσε<br />
πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Συνεργατικοί θεσμοί που<br />
διατηρήθηκαν στο χρόνο και δημιούργησαν ακατάλυτους<br />
κανόνες εθιμικής<br />
συμπεριφοράς. Οι συζευτάδες<br />
ένιωθαν να έχουν<br />
μια βαθύτερη σχέση<br />
και σέβονταν ο ένας<br />
τον άλλον. Η συνεργασία<br />
τους έπρεπε να είναι άριστη.<br />
Και, σχεδόν<br />
πάντα, ήταν. Έπρεπε να μοιραστούν ακριβοδίκαια<br />
τις καλές ημέρες του φθινοπώρου<br />
για να σπείρουν. Μερικές φορές οι άλλοι πείραζαν<br />
τους συζευτάδες και τους έλεγαν συμπεθέρους.<br />
Το πείραγμα και το γέλιο κάνουν πιο ωραία τη ζωή και<br />
πιο εύκολη τη δουλειά. <br />
Όλα είναι απλά<br />
και όμορφα.<br />
Αρκούν λίγα εργαλεία<br />
και σκληρό ξύλο<br />
για να φτιαχτεί<br />
ένα αλέτρι.<br />
◗◗<br />
51
Change language