Klikoni këtu - Lajme / News Albemigrant

pagina 7 Anno 9 n.1 Aprile 2011 Attualità
Kalvari i shqiptarëve që nuk donin të tjetërsoheshin
Nga Luan Rama, Tirane
Jean Faveyrial është bërë tashmë i njohur me
botimin në frëngjisht dhe shqip të librit të tij Historia
e Shqipërisë, në sajë të punës së palodhur të studjuesit
të njohur Robert Eltsi, i cili pas kërkimeve në
selinë e Lazaristëve të “Saint-Benoît” në (Stamboll),
Konstantinopojë, e gjeti dorëshkrimin e tij në selinë
qëndrore të “Urdhërit të Saint Viecent de Paul” në
Paris. Unë pata fatin të njihem me drejtuesin e arkivit
Claude Lautissier, i cili me një përkushtim të veçantë
më hapi dyert e arkivit për të studiuar jetën e këtij
personaliteti të Kishës lazariste në trojet ballkanike.
Dhe ja, në duar, një tekst i shkruar nga Faveyrial, më
befasoi për historinë që ai tregonte dhe që hidhte dritë
rreth përpjekjes së shqiptarëve në mesin e shekullit
të XIX-të që të islamizuar dikur me forcë kërkonin
tashmë të riktheheshin përsëri në fenë e origjinës:
kristianizmin.
Tragjedia e tri fshatrave të veriut shqiptar, (zona
Mbishkodrës) i tregoi Perëndimit të asaj kohe këtë
pjesë të identitetit shqiptar, të cilët njerëzit e thjeshtë
luftonin ta ruanin si gjënë më të shenjtë, duke e paguar
dhe me jetën e tyre. Histori rrënqethëse, e denjë
për një film, çka dëshmon atë që pak evropianë e
kishin kuptuar në atë kohë, kur ata gabimisht e konsideronin
Shqipërinë si tokë të Islamit. Edhe pse me
emra islamë, shqiptarët i ruanin ritet e kishës latine,
festonin festën e Shëngjergjit, Shën Markut, etj, madje
dhe festat e tyre pagane, çka ishin rrënjosur në
identitetin shekullor të tyre. Ritet e vjetra, kanunet
dhe besytnitë e tyre, ishin pjesë e një kulture pellazgjike
dhe paralele të “Homeriadës” së Homerit të
madh, të cilën do ta kërkonte gjatë udhëtimeve të tij
në veriun shqiptar, studjuesi i madh francez Albert
Dumont, në vitin 1871. Përse ata shqiptarë pranuan
më mirë kalvarin se sa tjetërsimin Ja si e ka rrëfyer
këtë ngjarje historike At Faveyrial më 1 janar tê vitit
1870, me atë shkrimin e tij të vogël, që vështirë ta
deshifrosh menjëherë.
KUJTESË HISTORIKE
“Kujtesë historike mbi familjet shqiptare të persekutuara
dhe të syrgjynosura për shkak të fesë, më
1845-1846”. Për këto shënime që duhej t’i plotësoja,
m’u desh të kem një korrespondencë të gjatë
me kolegët tanë dhe “motrat” (“suorat”) që ende janë
gjallë, të cilat ishin dëshmitare të fakteve që do të
tregojmë. Tani që i kam këto dokumente, po i rendis
të gjitha. Për këtë do të përdor dhe disa fakte
të përmëndura nga vepra e të ndjerit z. Hecquart,
konsulli francez i Shkodrës, të cilat i referohen aktorëve
të asaj barbarie. Sipas kolegut tim Bonnieu,
ja cili ishte shkaku fetar që bëri të nxisë mizorinë
e turqve. Një shqiptari, një kristiani të hershëm që
gjëndej në Konstantinopojë në vitet 1844 apo 1845,
i kishin thënë se një epokë e re kishte filluar për të
dhe të krishterët e tjerë të Perandorisë otomane dhe
se liria e ndërgjegjes ishte proklamuar.
Këtej e tutje çdo njeri ishte i lirë të përqafonte fenë
që donte. Por pse u përhap një lajm i tillë Kolegu ynë
nuk thotë asgjë rreth kësaj dhe sigurisht nuk dinte gjë.
Por nuk ishte si shkak i Kartës së “Gul-bané”-së, pasi
ajo ishte botuar që më 1839. Por shkaku, të paktën
në dukje ishte ky: Më 1844, një armenian skizmatik
(ortodoks), i quajtur Ovakim dhe që na ishte bërë musliman,
u kthye sërish në fenë kristiane. Por meqë u
zbulua dhe u denoncua, ai nuk pranoi të rikthehej në
musliman dhe atëherë e vranë. Nëse pas ekzekutimit,
trupin e tij do ta hidhnin në Bosfor ky fakt nuk do të
bënte zhurmë. Por atë e ekspozuan në mes të pazarit,
çka ishte një fyerje e madhe për kristianët. Ky akt i
dyfishtë fanatizmi dhe talljeje e ndyrë, e preku gjithë
Konstantinopojën. Përfaqësuesit e opinionit publik,
ambasadorët dhe veçanërist ambasadori i Anglisë,
Lord Stratford Canning, i bënë kritika të forta qeverisë
turke. Ata madje kërcënuan për ndërprerje të marrëdhënieve
diplomatike, nëse nuk premtonin se akte të
tilla intolerance nuk do të përsëriteshin më.
Dhe Abdul-Mexhid premtoi dhe u angazhua se
askush nuk do të vritej për punë feje. Por ja motivet
për t’u çjerrë maskat këtyre njerëzve të errët. Shqiptarët
nuk i vranë, por i internuan. Sidoqoftë, kur
shqiptari që ishte në Stamboll u kthye në shtëpinë e
tij, ai tregoi për atë çka flitej ato kohë për fenë. Dhe
meqë të gjithë në shpirt janë kristianë, ata u deklaruan
hapur se çfarë janë në të vërtetë. Një prift, i quajtur
Antonio Markoviç, i cili njihej prej tyre, i përkrahu
në vendimin që kishin marrë. Madje u premtoi se
do t’i ndiqte kudo që do të shkonin. Sapo vendimi u
muar nga shqiptarët, ky vendim iu dërgua peshkopit
të Prizrenit, i cili më duket ishte z. Bogdanoviç. Figura
e tij e rëndësishme nuk i bëri të heqin dorë, por
peshkopi ua bëri të qartë pasojat e një ndërmarrje
të tillë. E megjithatë përfaqësuesit e shqiptarëve nuk
u tundën nga e tyrja: “Ne jemi të krishterë, - thanë
ata. - Çfarëdo që të na bëjnë, ne do të mbetemi të
tillë. Nëse do të shuhemi të gjithë, le të shuhemi, nëse
duhet të vdesim, le të vdesim!”
Kur ata i çuan tek pashai i Prizerenit, shqiptarët
dhanë të njëjtat përgjigje. Më kot pashai i shau dhe i
nxorri në mes të këshillit, duke i fyer me tërbim. Edhe
pse i qëlluan me gurë, ata mbetën në fjalën e tyre
Meqë shiheshin keq nga turqit, veprimtaria e këtyre
shqiptarëve bëri që ata të mbështeteshin e të mbroheshin
nga bashkëpatriotët e tyre të paditur. Shpejt,
shumë prej tyre donin ta ndiqnin këtë shëmbull.
Pikërisht atëherë, harbimi i turqve s’pati kufi. Auto-
ritetet, në vend që të qetësonin gjakrat, i ndezën më
keq ato. Guvernator i Përgjithshëm i provincës ishte
atëherë Hafez-Pasha. Nuk e di nëse ai qëndronte në
Shkup apo në Prizeren. Por Zoti Hecquard shkruan
si duket pa u konsultuar me Portën e Lartë. Në fakt,
nuk kishte pse të ndodhte kështu pasi një guvernator,
sado i fuqishëm të ishte, nuk mund të internonte
kaq shumë familje, për më tepër nga Evropa në Azi.
“Sido që të jetë, të hequr me forcë nga shtëpitë e tyre,
këto familje u çuan në Shkup”, - thotë Hecquard. Që
andej, ku gjatë gjithë rrugës ata u keqtrajtuan nga
shoqëruesit e tyre, familjet shqiptare i hodhën nëpër
qeli, ku u desh të duronin torturat dhe urinë. Plot
dhëmbshuri e besnikëri, At Markoviç i ndoqi pas dhe
bënte gjithçka për të lehtësuar vuajtjet e tyre. Disa
ditë më pas, pleqtë e fshatit u dërguan në gjykatë që
çështja e tyre të shqyrtohej. Pa u trembur fare nga
turqit, të gjithë deklaruan se ata ishin kristianë dhe
dëshironin të vdisnin të tillë.
Të fyer nga kjo vendosmëri, Hafez-Pasha i Skodrës
urdhëroi që ata t’i torturonin. Por meqë nuk i theu
dot, ai nxorri një dekret dhe i syrgjynosi në Anadoll,
duke konfiskuar dhe pronat e tyre, të cilat u shitën
në favor të arkës osmane, apo siç thonë të tjerë,
kanë shkuar me siguri në arkën personale të pashait.
“Ishte e pamundur të përshkruash trishtimin e madh
të atyre familjeve të mjera, të cilat ranë prehë e fanatizmit
musliman”, - shkruan konsulli Hecquart. (-
Pleq, gra, fëmijë shkuan në këmbë drejt vëndit të
syrgjynosjes, duke e përballuar me guxim lodhjen,
edhe pse përtej forcave të tyre, të ndihmuar kështu
nga apostulli i Krishtit, Markoviç, i cili u fliste për një
të ardhme më të mirë dhe shpërblimin e përjetshëm
për të gjitha vuajtjet e tyre”. Kështu shkruan Hecquart.
Sipas “motrave” tona Bernardine dhe Marie,
nuk ishte vetëm një fshat që u deklarua i krishterë,
por tri fshatra. Sipas tyre, disa i mbajtën në burg që
nga nëntori i vitit 1845 gjer në shkurt të vitit 1846.
Dhe meqë torturat nuk e kishin ndryshuar qëndrimin
e tyre, Hafez-Pasha nxorri dekretin e syrgjynosjes.
Pra të burgosurit u vunë në rrugë: ata në këmbë dhe
shoqëruesit e tyre në kuaj, ku gratë ishin veçmas burrave,
dhe të trajtuar në mënyrën më barbare.
Nga Shkupi në Selanik, udha e të syrgjynosurve
ishte e lodhshme dhe sjellja e zaptijeve aq barbare,
sa shumë nga malsorët vdiqën, disa në rrugë, të tjerët
kur mbërritën në Selanik. Katër gra lindën rrugës. Në
portat e Selanikut, një fëmijë të sapo lindur e hodhën
në det. Ndërsa priftin, ushtarët e kishin nisur veçmas
drejt Konstantinopojës. Një prift nga Syra, i cili sot
është kolegu ynë dhe që quhet Leonardo Vaçandio,
atëherë ishte në misionin tonë në Selanik. I informuar
se një numër familjesh katolike shqiptare gjendeshin
EkSodi shqiptar
Nga: Lis Bukuroca, Gjermani
Shqipërinë e kanë braktisur për shkaqe ekonomike mbi një milion qytetarë.
Kjo domethënë se brenda vendit jetojnë pak më shumë se dy milionë shqiptarë.
Së paku ky shtet posedon një numër gati të saktë të mërgatës. Numri më
i madh është vendosur në shtetet fqinje: Greqi dhe Itali, pasojnë vendet perëndimore
në Evropë, si dhe në kontinentin e largët, në SHBA dhe Kanada. Shteti
shqiptar as nuk ka mundësi ekonomike, as dëshirë, as nuk e ka plan të bëjë
ndonjë hap për t´i kthyer këta njerëz. Jashtë vendit nuk gjenden vetëm ata që
kërkojnë punë të rëndomta, por edhe shkrimtare e shkrimtarë, profesorë nëpër
universitete perëndimore, gazetarë, kameramanë, sportiste e sportist, këngëtare
e këngëtar, artiste e artistë, poete e poet dhe politikane e politikan. Këta emra
apo më mirë këta emra e mbiemra, që i lexojmë sot, pas disa dekadave do të
shuhen dhe fëmijët e tyre do të asimilohen, mu siç janë asimiluar edhe ata, që
patën ikur në fillim të shekullit të kaluar. Shumë emra të mëdhenj, me të cilët ne
mburremi sot, nuk kanë lënë pasardhës shqiptarë si vetja; jo se jo për nga fama
profesionale apo angazhimi kombëtar, por as nga vetëdija kombëtare. Për këtë
dukuri ka mirëpo një shpjegim shkencor: thuhet se fëmija diku rreth tridhjetë
për qind të edukatës e merr nga familja, diku mbi tridhjetë nga shkolla dhe mbi
tridhjetë nga shokët. Nga kjo mund të konstatohet se fëmijët tanë mbeten diku
30 % shqiptarë, nëse martesat janë të përziera, atëherë teoretikisht kjo përqindje
përgjysmohet. Kjo përqindje tkurret akoma më shumë, kur të martohen fëmijët
e mërgimtarëve të sotëm. Më së largu në brezin e tretë, shkrirja në kombin tjetër
përmbyllet. Arsyeja logjike: në vendet e huaja nuk prodhohen shqiptarët, por
shqiptarët asimilohen! Këtë duhet ta ketë të qartë klasa politike në Shqipëri.
Sipas mbiemrit, edhe pas disa dekadave, mund t´i zbulojmë, por ata nuk do
të ndjehen shqiptarë, siç nuk e ndjejnë veten ata në Turqi apo shqiptarë e lashtë
në Greqi. Shteti shqiptarë nuk brengoset për shkollimin e tyre. Shkollimi dhe
hapjet e shkollave bëhen në baza vullnetare dhe janë fakultative dhe u nënshtrohen
tekave të njerëzve të ndryshëm! Shteti shqiptar detyrën më të madhe, që i
ka caktuar vetes është: anulimin e vizave brenda BEE-së. Pasi t´i ketë plotësuar
këto kushte, nuk do të ketë vetëm lëvizje të lirë, por edhe një lehtësim për dyndje
të re: bashkëngjitja familjeve, martesat, punësimi etj. Politikanët tanë atje,
këtë ndodhi nuk e perceptojnë si alarmuese, por si progres. Ata me emigrimin
ndjehen të lehtësuar, sepse kështu zvogëlojnë papunësinë. Kur shteti shqiptar
të vetëdijesohet dhe të provojë kthimin e njerëzve të vet, atëherë do të kthehet
ndonjë pensionistë, por pa fëmijë. Fëmijët atdhe do ta konsiderojnë vendlindjen
e tyre: Greqinë, Italinë, Gjermaninë respektivisht vendin ku jetojnë, vendin ku
linden dhe vendin ku rriten! Nëse përfundon kështu, në horizont nuk shihet asgjë
që mund ta evitojë këtë ecuri, atëherë shumë shpejt mund ta dimë numrin përfundimtar
të shqiptarëve, që do të mbeten brenda dhe ky numër do të jetë nën
dy milion! Shqipëria do të bëhet më e vogël se Maqedonia e sotme.
Dikur braktisëm vendin nga trysnia e pushtuesve, më vonë ikëm nga komunizmi,
sot braktisim vendin nga qeveritarët e paaftë që i kemi. Kur shteti nuk është i aftë
t´i mbajë njerëzit brenda, është e njëllojtë si kur prindi nuk mund t´i ushqejë dhe
mbajë fëmijët në shtëpi. Prindi mund të arsyetohet, jo pushtetarët. Ata paguhen
për t´i ndryshuar rrethanat. Standardi i jetës nuk ndryshon, qeveritarët rrahin
në atë han ku i kishin vendosur, të privuar nga gjithçka
dhe ku shumë prej tyre rrezikonin të vdisnin, ai
nxitoi t’i shikonte. Por asgjë nga sa flitej nuk ishte
e ekzagjeruar. Dhe ja pse ai shkoi t’i tregonte për
këtë konsullit të Francës dhe të Anglisë, miqve të tij,
për atë çka kishte parë e kishte dëgjuar. Konsujt i
folën guvernatorit të qytetit dhe meqë kjo ngjarje po
bënte zhurmë në Selanik, ai nxitoi t’i hiqte që andej
të syrgjynosurit. Njëri sipër tjetrit ata i hodhën
në një anije që do t’i çonte në Mudania, në detin e
Marmarasë. Duke parë këtë, shumë familje katolike,
në kohën që prifti Vaçandio bënte lutjet e tij, shkuan
dhe mblodhën me nxitim një sasi ushqimesh, të cilat i
sollën në kuvertën e anijes. Por me një barbari e mizori
të pashoqe, ekuipazhi i anijes i mori ato për vete.
Pesë apo gjashtë ditë që këta besimtarë do të qëndronin
në Selanik, u vizituan nga prifti Vaçandio, i
cili i ngushëllonte dhe i ndihmoi përmes familjeve
katolike që banonin atje. Dhe kur ata ikën, ai nxitoi
t’i shkruante Monsinjor Hillereau-së, vikarit apostolik
në Konstantinopojë. Ai në fakt donte t’i mbante në
Selanik ata që ishin sëmurë, por guvernatori kundërshtoi.
(Mund të shtojmë se Viçandio ishte nga të parët
që shkoi te guvernatori për të mos i lënë më në atë
gjendje, ata katolikë, të cilët ishin pa ushqime të
mjaftueshme, flinin në tokë të zhveshur dhe ishin të
keqtrajtuar nga gardianët). Me gjithë kundërshtimet,
me kurajo dhe i mbështetur nga konsulli i Austrisë,
Mikanoviç, një katolik i zellshëm, kolegu ynë hyri
disa herë në atë han që ishte kthyer në një lloj burgu.
Ai i mblodhi të rrëfehen dhe u kujdes për ata që po
vdisnin, i varrosi të vdekurit dhe bekoi disa martesa
mes tyre. Mëshira dhe kujdesi i tij u bënë të njohura
mes katolikëve të qytetit, ku atyre të syrgjynosurve
u sollën veshje, ushqime e shtroje për të fjetur, të
nevojshme për atë sezon të lagësht të pranverës, çka
dhe mbrojti jetën e disave.
Lidhur me vuajtjet e tyre në atë kalvar, vetëm Zoti
e di. Ata përjetuan gjithçka: urinë, etjen, keqtrajtimet.
Më pas një djaloshi i prenë gishtat e këmbëve,
për shkak se e kishin rrahur me shkopinj. Për një
gotë ujë, osmallinjtë u kërkonin 1 piastër ose 25 cent.
Dhe më pas ndaluan tu jepnin ujë, meqë ata s’kishin
më para.
Uria e etja bënë që fëmijët të lëshonin klithma të
tmerrshme, aq sa marinarët nuk i duronin dot dhe
shumë prej tyre i hodhën në det. Kështu ndodhi dhe
me një prind që humbi dy fëmijët binjakë të moshës
8 vjeçare. Dhe një grua në agoni, e hodhën gjithashtu
në det, para se ajo të jepte frymën e fundit. Kur
mbërritën në Mudania, njëmbëdhjetë prej tyre, që
sapo kishin vdekur, i lanë në breg, në një gropë. Të
tjerët i hipën në një anije tjetër të vogël që të mund
t’i ngjiteshin lumit për t’i çuar në Muhaliç. Në kohën
kur po i transportonin nga anija, një shqiptar i quajtur
Mici, me fe ortodokse dhe që gjendej rastësisht aty, i
njohu ata nga rrobat karakteristike që kishin veshur.
Ai u habit shumë që po i tërhiqnin për t’i hedhur në një
barkë tjetër, sikur të ishin trungje apo cungje drush. I
prekur në shpirt, ai mori menjëherë barkën e tij dhe i
çoi ata larg në Muhaliç, në atë vend tepër kënetor dhe
shumë të pisët për shqiptarët tanë që kishin jetuar
gjithnjë në ajrin e maleve. Por e tmerrshme ishte se i
hodhën së bashku në një ndërtesë të vjetër, aty ku në
kohën e kolerës vendosnin të vdekurit. Sapo i futën,
djaloshi Mici iu afrua dhe së pari u përgatiti një supë,
pastaj u dha paratë e tij gjersa asgjë nuk mbeti në
kuvertën e tij Ndërkohë, në Selanik, me urdhër të pashait,
At Antonio ishte arrestuar sapo ishte kthyer në
kishën e tij. Por vendosmëria e kz. Mikanoviç, konsullit
të Austrisë, arriti ta shkëpusë nga ata dhe me një
anije ta nisë drejt Stambollit.
Meqënëse ishte dalmat, pra një person që varej
nga shteti austriak, ai shpresonte se zotit Sturmer, që
atëherë ishte Internonce, si përfaqësues i Austrisë do
t’i mbronte ata katolikë të mjerë, për të cilët, prifti
françeskan ishte bërë një At shpirtëror. Por kjo nuk
ndodhi dhe arsye diplomatike e penguan z. Sturmer
të mbronte hapur kauzën fisnike të fesë dhe të
njerëzimit. Madje, At Antonio u burgos nga turqit.
Nuk mund ta pranojmë akuzën kundër këtij përfaqësuesi
të Austrisë se ka gisht në aktin e padëgjuar e
revoltues të turqve. Kolegu ynë Viçandio, që e pa
At Antonion kur kaloi nga Muhaliç në Selanik, nuk
ka dëgjuar për një ankesë të tillë. Madje do donim
të supozonim se ndërhyrja e Austrisë arriti të marrë
nga qeveria turke, në sajë të At Antonios, i cili, kur
ishte gjetur një mëngjes para portës së hapur të burgut,
shkoi dhe takoi shqiptarët e shtrenjtë. Ndërkohë,
Monsinjor Hillereau kishte mësuar se të syrgjynosurit
ishin andej nga Bursa dhe menjëherë shkoi të kërkonte
z. Bonnieu, i cili e flet mirë gjuhën turke si dhe
abatin Hillereau, nipin e tij.
Me të shkuar në Bursa, ata mësuan se besimtarët
tanë ishin në Muhaliç në një gjendje të patreguar.
Duket se ishte zoti Sandisson, konsulli i Anglisë që
na dha këtë lajm. Edhe pse protestant, z. Sandisson
ka treguar gjithnjë një mirëdashje prekëse ndaj katolikëve
shqiptarë. Duke parë se kolegu ynë, abati
Hillereau shkoi në Muhaliç, ai dërgoi atje drogmanin
e tij z. Gjeorgjiaki, sëpari për t’i shoqëruar dhe
pastaj për të ditur se ç’bëhej me ata të syrgjynosur
shqiptarë. Por po i lë fjalën kolegut tim në këtë raport
të shkruar (jo fill pas kthimit të tij nga Muhaliç, pasi
atë e kapën ca ethe sa gati dhe vdiq), por gjatë kohës
së shërimit të tij.
gjoks. Në fakt ata kanë ndryshuar gjendjen e vet materiale, por sundojnë e nuk qeverisën
një popull, i cili ka probleme permanente për ta mbyllur muajin pa borxhe. Ata
nuk luftojnë në mënyrë efektive as korrupsionin, as kriminalitetin si dy parakushte, që
mund të sjellin investitorë. Zakonisht qeveritë e korruptuara, nuk mund ta luftojnë as
korrupsionin, as krimin, si qelizat kanceroze që nuk luftojnë vetveten!
Dallimi në mes diktaturës me karakter të fortë dhe demokracisë pa karakter është
ky: Elita komuniste vdiq apo gjallon e varfër, mendonte se kishte zbuluar çelësin e
universit dhe bazohej në ideale. Populli ishte i varfër, në mënyrë modeste jetonin
edhe ata. Ata jetuan shumë më keq se sa elita e sotme. Ata nuk u lanë fëmijëve
të tyre pasuri përrallore, siç do t´u lënë sot politikanët e rinj. Flisnin për popullin
dhe në emër të popullit dhe jetonin edhe vet me iluzione. Sot edhe këta flasin për
popullin dhe në emër të tij, por nuk janë idealistë, por materialist tej për tej. Sot,
këta, ëndrra i shesin qytetarëve të vet dhe përfitojnë mirë për shitjen e shpresave,
ndërkohë praktikisht pasurohen vet! Elita demokratike ka siguruar jetën, jo aq sa
zgjat një jetë njeriu, por me kursimet, qoftë vetjake, qoftë të të bijve, ka lekë të jetojë
edhe pesëqind vjet. Mirëpo, meqenëse nuk mund të jetojnë si profetët e Biblës,
atëherë do të vdesin si milionerë dhe pasuria e tyre do të shquhet edhe në arkivole,
edhe në gurët e varreve!
Shteti i Kosovës është shtet kosovar, sepse me kushtetutë nuk është përkufizuar si
shtet shqiptar. Ky shtet nuk dinë sa qytetarë ka jashtë vendit. Dikur pat dëbuar shqiptarët
Serbia e kralit, pastaj Serbia komuniste, sot nuk çanë kokën për shqiptarët
qeveria kosovare, që drejtohet nga patriotët e djeshëm! Shtet i vërtetë nuk mund të
konsiderohet akoma, sepse nuk përmbush dy parime kryesore: kufijtë e vet nuk i
kontrollon dhe mungon kombi shtet formues, sepse deklarohet si shtet i qytetarëve
akoma pa përfunduar ndërtimin! Ky shtet ka mërgatë të madhe në Zvicër, në Gjermani,
Belgjikë dhe vende tjera. Kosova shumë herë krenohet me ndonjë emër,
që depërton në skenën perëndimore. Këto do të jenë krenaritë e fundit, sepse në
mërgim nuk krijohen shqiptarët, por asimilohen! Kosova e dinë mirë se çka ndodhur
me shqiptarët në Turqi! Miliona shqiptarë janë shkrirë në turq.
Nëpër disa shtete ka edhe shkolla, ku kuadri arsimor nuk është i specializuar dhe
kompetent për detyrën që ushtron. Ka pasur arsimtarë dhe me shkolla të mesme,
sepse kishin lidhje të forta me ministra të dikurshëm, ka pasur edhe njerëz që janë
dërguar dhe filtruar pas 81, ka pasur dhe ka njerëz të profileve të ndryshme, por
jo përkatëse. Ministria e Arsimit në Kosovë nuk ka informata për kuadrin dhe nuk
ka ndikim. Shteti i Kosovës nuk interesohet për kuadrin dhe specializimin e tyre,
as nuk posedon informata për ta. Kosova nuk ka fuqi ekonomike t´i kthejë brenda
qytetarët e vet, as nuk punon ta krijojë këtë fuqi dhe as nuk e ka në plan apo ndërmend
ta bëjë këtë. Madje, edhe gëzohet kur qytetarët dalin jashtë, kështu në dy
dekadat e ardhshme rriten hyrjet materiale dhe pastaj pushojnë për gjithmonë! Tok
me njerëzit! Në Zvicër shqiptarët në arsim janë të organizuar më mirë, në Gjermani
ka arsimtarë shqiptarë, që nuk e zotërojnë gjuhën shqipe dhe gjuhën e tyre të nanës,
ua mësojnë fëmijëve. Nëse një arsimtar i anglishtes nuk e zotëron anglishten
dhe u mëson nxënësve një dialekt të saj, do të alarmoheshin prindërit. Kur arsimtari
i shqipes nuk e zotëron gjuhën letrare, e marrin si gjë krejtësisht normale. Madje,
në gjuhën e tyre, disa arsimtarë nuk i kanë 36 germa, por 34 apo posedojnë edhe
disa zanore hundore, që nuk ekzistojnë në gjuhën letrare shqipe. ( Me pak ushtrime
fonetike dhe pasion, ato mund të tejkalohen, kur ka vullnet!) (Vijon në faqen 21)