ForthLogic inst prog H P.1.2 120113.pdf - F&F

F&F Filipowski sp.j. 

ul. Konstantynowska 79/81 

95‐200 Pabianice 

tel/fax 42‐2152383, 2270971 

e‐mail: 0Hfif@fif.com.pl 

www.fif.com.pl 

Programowanie sterowników serii H 

w języku 

ForthLogic 

Wersja dokumentu P.1 

Wersja dokumentu P.2.1 

v120113 

przeznaczona dla 

hardware: 

wersja 5.1 

firmware: 

01.16(D) dla H01 

01.15(GII) dla H02 

01.15(D) dla H03 

04.50 dla H04 

www.plcmax.pl

Sterowniki programowalne MAX Logic 

‐ 2 ‐

Instrukcja programowania w języku ForthLogic wersja P.1.2 

SPIS TREŚCI 

1. WSTĘP ............................................................................................................................................................................ ‐ 5 ‐ 

2. MODEL PROGRAMISTYCZNY ............................................................................................................................................ ‐ 5 ‐ 

2.1 SŁOWA ............................................................................................................................................................................ ‐ 5 ‐ 

2.2 STOSY ............................................................................................................................................................................. ‐ 6 ‐ 

2.3 ZMIENNE ........................................................................................................................................................................ ‐ 6 ‐ 

2.4 BUFOR WEJŚCIOWY I WYJŚCIOWY ................................................................................................................................. ‐ 7 ‐ 

3. PRACA W TRYBIE DIALOGOWYM ................................................................................................................................... ‐ 7 ‐ 

3.1 TRYBY PRACY DIALOGOWEJ ........................................................................................................................................... ‐ 7 ‐ 

3.2 PRACA W TRYBIE TERMINALOWYM ............................................................................................................................... ‐ 7 ‐ 

3.3 HYPERTERMINAL ‐ KONFIGURACJA PROGRAMU ........................................................................................................... ‐ 8 ‐ 

3.4 NOTEPAD++PUTTY ‐ INTERAKTYWNE ŚRODOWISKO PROGRAMOWANIA W JĘZYKU FORTHLOGIC ..................................................... ‐ 11 ‐ 

4. ELEMENTY JĘZYKA FORTHLOGIC .................................................................................................................................. ‐ 11 ‐ 

4.1 STOS DANYCH I STOS MATEMATYCZNY .......................................................................................................................‐ 11 ‐ 

4.2 DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE .........................................................................................................................................‐ 14 ‐ 

4.3 DEFINIOWANIE NOWYCH SŁÓW ..................................................................................................................................‐ 15 ‐ 

4.4 STAŁE, ZMIENNE I WIERSZE ..........................................................................................................................................‐ 17 ‐ 

4.4.1 Stałe ................................................................................................................................................................ ‐ 18 ‐ 

4.4.2 Zmienne .......................................................................................................................................................... ‐ 18 ‐ 

4.4.3 Zmienne wierszowe i formatowanie tekstu .................................................................................................... ‐ 19 ‐ 

4.4 OPERACJE LOGICZNE ...................................................................................................................................................‐ 21 ‐ 

4.5 STRUKTURA STEROWANIA........................................................................................................................................... ‐ 22 ‐ 

4.6 TIMERY I WIELOZADANIOWOŚĆ ..................................................................................................................................‐ 23 ‐ 

4.7 WYKONANIA WEKTOROWE .........................................................................................................................................‐ 25 ‐ 

4.8 PRACA Z HARDWARE ...................................................................................................................................................‐ 26 ‐ 

4.8.1 Status WEJŚĆ/WYJŚĆ ................................................................................................................................. ‐ 26 ‐ 

4.8.2 Blokada dostępu do systemu .......................................................................................................................... ‐ 27 ‐ 

4.8.3 Wejścia ............................................................................................................................................................ ‐ 27 ‐ 

4.8.4 Wyjścia ............................................................................................................................................................ ‐ 28 ‐ 

4.8.5 Port komunikacyjny RS‐485 i protokół komunikacyjny MODBUS RTU ........................................................... ‐ 29 ‐ 

4.9 PARAMETRY SYSTEMU .................................................................................................................................................‐ 34 ‐ 

4.9.1 Wznowienie pracy systemu ............................................................................................................................ ‐ 34 ‐ 

4.9.2 Uruchomienie aplikacji.................................................................................................................................... ‐ 34 ‐ 

4.9.3 Zasilanie .......................................................................................................................................................... ‐ 35 ‐ 

4.9.4 Zegar systemowy ............................................................................................................................................ ‐ 35 ‐ 

4.9.5 Rejestracja danych .......................................................................................................................................... ‐ 37 ‐ 

‐ 3 ‐


4.9.6 Dźwięk ............................................................................................................................................................. ‐ 40 ‐ 

4.9.7 Kalibracja wartości wejściowych dla sterowników typu H01 i H02 ................................................................... ‐ 41 ‐ 

4.10 INTERFEJS UŻYTKOWNIKA ......................................................................................................................................... ‐ 41 ‐ 

4.10.1 Menu bloku „Funkcje dodatkowe” (dla sterowników typu H03 i H04) ......................................................... ‐ 41 ‐ 

4.10.2 Klawiatura (dla sterowników typu H03 i H04) ............................................................................................... ‐ 42 ‐ 

4.10.3 Wyświetlacz (dla sterowników typu H03 i H04) ............................................................................................ ‐ 43 ‐ 

4.10.4 Okno parametryzacji (widżet)........................................................................................................................ ‐ 44 ‐ 

4.11 KOMUNIKACJA GSM .................................................................................................................................................. ‐ 45 ‐ 

4.11.1 Sieć GSM ........................................................................................................................................................ ‐ 45 ‐ 

4.11.2 Połączenia głosowe ........................................................................................................................................ ‐ 45 ‐ 

4.11.3 Operatorskie menu głosowe (IVR) i funkcja DTMF ........................................................................................ ‐ 48 ‐ 

4.11.4 Numery telefonów ......................................................................................................................................... ‐ 51 ‐ 

4.11.5 SMS ................................................................................................................................................................ ‐ 51 ‐ 

4.11.6 Konfiguracja funkcji zdalnego sterowania ....................................................................................................... ‐ 54 ‐ 

4.12 MIKROFON I WYJŚCIE GŁOŚNIKOWE (H04) ................................................................................................................ ‐ 54 ‐ 

5. WCZYTANIE I URUCHOMIENIE APLIKACJI (PROGRAMU W JĘZYKU FORTHLOGIC) ....................................................... ‐ 55 ‐ 

5.1 DLA WSZYSTKICH TYPÓW STEROWNIKÓW ................................................................................................................. ‐ 55 ‐ 

5.2 DODATKOWY SPOSÓB DLA STEROWNIKÓW TYPU H03 I H04 ...................................................................................... ‐ 57 ‐ 

6. TWORZENIE APLIKACJI W JĘZYKU FORTHLOGIC ........................................................................................................... ‐ 57 ‐ 

6.1 PROGRAMY DO TWORZENIA APLIKACJI ...................................................................................................................... ‐ 57 ‐ 

6.2 ZASADY TWORZENIA APLIKACJI .............................................................................................................................. ‐ 58 ‐ 

7. TWORZENIE PLIKÓW DZWIĘKOWYCH .......................................................................................................................... ‐ 65 ‐ 

8. TABELA ZASOBÓW PROGRAMOWYCH ......................................................................................................................... ‐ 65 ‐ 

9. KOMUNIKATY BŁĘDÓW ............................................................................................................................................... ‐ 65 ‐ 

10. SPIS SŁÓW JĘZYKA FORTHLOGIC ................................................................................................................................. ‐ 66 ‐ 

11. WNIESIONE ZMIANY ................................................................................................................................................... ‐ 71 ‐ 

‐ 4 ‐


1. WSTĘP 

Język programowania Forth (ang. forth [do przodu, dalej] i jednocześnie skrót od fourth [czwarty]), który leży u podstaw 

języka ForthLogic, pojawił się na początku lat 70 w USA. Jego twórca, Charles Moore, na początku zastosował go do 

opracowania oprogramowania do małej elektronicznej maszyny liczącej, która kierowała pracą radioteleskopu. Zalety 

pracy z językiem Forth były tak duże, że już wkrótce zaczęto go wykorzystywać do pracy z innymi wyspecjalizowanymi 

elektronicznymi maszynami liczącymi. 

Efektywność zastosowania języka Forth potwierdza fakt, że jest on wykorzystywany przez gigantów przemysłu: korporacja 

Boeing stosuje wbudowany interpretator języka Forth w systemie awioniki (wyposażenia pokładowego) samolotu Boeing 

777; korporacja Tektronix wykorzystuje język Forth dla serii analizatorów protokołów sieciowych K1297 i K1205; 

korporacja Lockheed Martin wykorzystuje język Forth w wyposażeniu pokładowym naziemnego systemu telemetrycznego 

SMART do rakiety balistycznej Trident 2 D5; korporacja FedEx wykorzystuje ręczny czytnik kodów kreskowych 

SuperTracker z wbudowanym Forth‐systemem w swoim elektronicznym systemie kontroli przesyłek COSMOS II; 

korporacja General Electric wykorzystuje język Forth w serii przełączników SONET JungleMUX; korporacja Europay 

wykorzystuje język Forth przy tworzeniu oprogramowania do uniwersalnych terminali kasowych i czytników kart smart z 

architekturą Open Terminal Architecture (OTA); korporacja Sun Microsystems od 1989 r. wykorzystuje program ładujący 

OpenBoot (program typu BIOS) z wbudowanym interpretatorem języka Forth w swoich komputerach SparcStation i 

serwerach SPARCServer; a korporacja Apple Inc. wykorzystuje analogiczny program Open Firmware w swoich 

komputerach Power Macintosh. Poza tym język Forth jest standardowym językiem sterowania teleskopów – zarówno na 

ziemi, jak i w kosmosie. 

2. MODEL PROGRAMISTYCZNY 

Za realizację zadań i interpretację programu w języku ForthLogic odpowiedzialny jest system sprzętowo‐programistyczny 

zwany forth‐systemem. Model obliczeniowy leżący u podstaw języka ForthLogic składa się ze stosów, globalnych 

zmiennych, słownika, buforu wejściowego i buforu wyjściowego. Język ForthLogic pozwala opisywać procesy 

przebiegające równolegle i funkcjonuje w środowisku wielozadaniowym. 

2.1 SŁOWA 

Jest to grupa rozkazów o określonym działaniu. Każdy rozkaz – zwany dalej słowem, składa się z ciągu znaków (bez spacji). 

Długość słowa jest ograniczona do 14 znaków. Program napisany w języku ForthLogic to sekwencja słów i odpowiednich 

wartości będących parametrami wykonawczymi tych słów. Słowa są oddzielane spacją. Modelem obliczeniowym forthsystemu 

jest tzw. maszyna stosowa. Słowa zdejmują niezbędne operandy ze stosu i kładą swoje wyniki na tymże stosie, 

jeżeli są. W forth‐systemie określono relatywnie nieduży zestaw „standardowych” słów. Wśród nich są słowa, pozwalające 

definiować nowe poprzez już istniejące i w ten sposób poszerzać początkowy zestaw słów w wymaganym dla danego 

zadania kierunku. 

Spośród słów standardowych, ze względu na specjalny sposób działania, stosowania lub sposób ich kompilacji z innymi 

słowami możemy wyodrębnić dodatkowe dwie podgrupy: słowa pomocnicze i słowa wywoławcze. 

Słowa pomocnicze ‐ jest to grupa słów, możliwych do zastosowania tylko podczas pracy dialogowej, czyli podczas 

bezpośredniego połączenia sterownika z komputerem (MAX‐PC). Nie mogą one być wykorzystane w aplikacji (po prostu 

ich działanie nie ma praktycznego zastosowania i nie są one wykonywane w ogóle). Służą użytkownikowi jedynie przy 

nauce programowania, rozwiązywaniu zadań programistycznych lub rozwiązywaniu zaistniałych problemów w pracy 

sterownika. Pozwalają na odszukiwanie, przywoływanie i poznawanie odpowiednich wartości lub elementów stosów dla 

analizy pracy poszczególnych słów standardowych i zdefiniowanych oraz rozwiązywania problemów części lub całego 

programu. Również dla dalszego ich wykorzystania. Słowa te mogą być zestawiane z innymi słowami standardowymi w 

krótkich blokach programowych pisanych bezpośrednio na terminalu lub mogą być podane samodzielnie w nowej linii i 

bezpośrednio wykonywane. 

Słowa wywoławcze ‐ jest to grupa słów standardowych wyróżnionych ze względu na sposób ich kompilacji z innymi 

słowami. Bezpośrednio po takim słowie może znaleźć się tylko inne słowo lub słowa jako wymagane parametry 

wykonawcze (nazywane w nomenklaturze programistycznej callback), natomiast nie mogą zostać podane jakiekolwiek 

‐ 5 ‐


wartości wprowadzane na stos lub do bufora wejściowego. Może to być jakiekolwiek słowo znane forth‐systemowi, 

standardowe lub zdefiniowane. Jeżeli zachodzi potrzeba użycia słowa, które wymaga podania wartości ze stosu lub z 

bufora wyjściowego jako parametrów wykonawczych tego słowa, to należy uprzednio zdefiniować nowe słowo 

zawierające wymagane słowa oraz wprowadzające na stos odpowiednie wartości i realizujące wymagane funkcje. 

Stałe systemowe ‐ są to specjalne słowa, które mają przypisane pewne wartości. Mają na celu ułatwić pracę nad 

zadaniami programistycznymi. Stałych tych nie można przedefiniować. 

Rozkazy systemowe ‐ jest to grupa specjalnych rozkazów możliwych do wykonania tylko podczas pracy dialogowej 

terminalowej. W odróżnieniu od standardowych słów ich nazwy są dwuczłonowe. Rozkazów systemowych nie można 

wykorzystywać w aplikacji (forth‐system zwróci je jako błąd). Nie mogą być zestawiane z innymi słowami. Rozkaz musi być 

samodzielnie podany w nowej linii i wykonany (bez poprzedzających spacji). W obecnej wersji programowej istnieją trzy 

rozkazy systemowe: BUILD DICTIONARY, COMPILE FILE, RECIVE FILE, SHOW STATUS, HIDE STATUS i RESTORE DEFAULTS. 

Zestaw wszystkich słów standardowych i stałych systemowych wraz ze skróconym opisem działania oraz ich klasyfikację 

przedstawiono w tabeli w rozdziale 10. 

2.2 STOSY 

Stos danych znajduje się w pamięci operacyjnej i jest wykorzystywany do przekazania parametrów i wyników między 

słowami wykonywanymi w ramach jednego zadania. Składa się z elementów o wartościach czterobajtowych, które są 

rozpatrywane jako liczby całkowite ze znakiem (+/‐) w zakresie ‐2147483648 ÷ +2147483647. W procesie wykonywania 

słów wartości są umieszczane na stosie i zdejmowane z niego. Ilość elementów na stosie jest kontrolowana, a 

przepełnienie stosu jest zgłaszane jako błąd. Maksymalna wielkość stosu to 16 elementów. 

Stos matematyczny znajduje się w pamięci operacyjnej i wykorzystuje się dla matematycznych obliczeń z wykorzystaniem 

liczb rzeczywistych. Składa się z elementów o wartościach czterobajtowych, które są rozpatrywane jako liczby 

zmiennoprzecinkowe zgodnie ze standardem IEEE‐754 i przyjmować mogą wartości z zakresu ±(1.4E‐45...3.4E+38). W 

trakcie wykonania operacji matematycznych z wykorzystaniem liczb zmiennoprzecinkowych, wartości ich umieszczane są 

na stosie matematycznym i zdejmowane z niego. Ilość elementów na stosie jest kontrolowana, a przepełnienie stosu jest 

zgłaszane jako błąd. Maksymalna wielkość stosu to 16 elementów. 

Stos powrotu służy do tymczasowego przechowywania adresów i niektórych informacji roboczych. Podczas wykonania 

niektórych zadań, np. definiowania nowego słowa. Stan stosu jest sprawdzany, a przepełnienie jest sygnalizowane jako 

błąd. 

2.3 ZMIENNE 

Zmienne globalne ‐ zwane dalej zmiennymi, są zwykłymi zmiennymi statycznymi przechowywanymi w pamięci 

operacyjnej. Ich elementy mają wartości czterobajtowe i są rozpatrywane jako liczby całkowite. Zmienne globalne z reguły 

są wykorzystywane do przekazywania parametrów i wyników między słowami wykonywanymi w różnych zadaniach lub 

do długoterminowego przechowywania parametrów i wyników w ramach jednego zadania.Liczbę zmiennych globalnych 

dla danej wersji sterownika określa parametr D_MAX. 

Zmienne matematyczne ‐ są zmiennoprzecinkowymi zmiennymi statycznymi przechowywanymi w pamięci operacyjnej. 

Ich elementy mają wartości czterobajtowe i są rozpatrywane jako liczby zmiennoprzecinkowe zgodnie ze standardem 

IEEE‐754. Zmienne matematyczne są wykorzystywane do przekazywania matematycznych wartości i wyników obliczeń. 

Liczbę zmiennych matematycznych dla danej wersji sterownika określa parametr F_MAX. 

Zmienne bitowe – są elementami jednobitowymi, które przyjmują znaczenie 0 lub 1. Przechowywane są w pamięci 

operacyjnej. Zmienne bitowe wykorzystuje się jako flagi i służą do budowania wewnątrzprogramowej logiki potrzebnej do 

kierowania określonym zadaniem. Liczbę zmiennych bitowych dla danej wersji sterownika określa parametr B_MAX. 

Zmienne wierszowe – są ciągami dowolnych znaków. Przechowywane są w pamięci operacyjnej. Ich elementami są 

jednobajtowe znaczenia, które przedstawiają kody znaków. Zmienne wierszowe są przeznaczone dla operacyjnego 

przechowywania tekstów o długości do 14 znaków. Liczbę zmiennych wierszowych dla danej wersji sterownika określa 

parametr S_MAX. 

‐ 6 ‐


2.4 BUFOR WEJŚCIOWY I WYJŚCIOWY 

Bufory wejściowy i wyjściowy są to statyczne bufory pamięciowe, które znajdują się w pamięci operacyjnej. Składają się z 

ciągów elementów o wartościach jednobajtowych, które przedstawiają kody znaków. Bufor wejściowy i wyjściowy służy 

do tymczasowego przechowywania i bezpośredniego wykorzystania danych wierszowych. Można je praktycznie określić 

jako stos jednego elementu (w tym przypadku ciągu znaków, czyli tekstu). Rozmiar bufora (liczbę znaków) dla danej wersji 

sterownika określa parametr OUTBUF_MAX. 

3. PRACA W TRYBIE DIALOGOWYM 

3.1 TRYBY PRACY DIALOGOWEJ 

Bezpośrednią pracę z systemem sterownika nazywamy trybem dialogowym. Wyróżniamy dwa typy pracy dialogowej: 

terminalowy i zdalny. 

‐ tryb terminalowy to praca ze specjalnym programem komputerowym, za pomocą którego użytkownik komunikuje się z 

sterownikiem (połączenie MAX‐PC przewodem USB). Program taki posiada tzw. okno terminalu, w którym użytkownik, za 

pomocą klawiatury komputera może wprowadzać słowa i rozkazy systemowe języka ForthLogic, a forth‐system 

bezpośrednio je analizuje i wykonuje, zwrotnie podając informacje o poprawności wykonania lub błędzie. Tryb 

terminalowy przede wszystkim wykorzystujemy przy nauce programowania, rozwiązywaniu zadań programistycznych lub 

rozwiązywaniu zaistniałych problemów w pracy sterownika. 

‐ tryb zdalny ‐ tylko dla sterowników z modułem GSM ‐ to praca sterownika z telefonem za pośrednictwem SMSów. W 

trybie tym ekran telefonu spełnia podobne funkcje jak okno terminalu na monitorze komputera. Wejściowe SMSy to 

słowa języka ForthLogic ‐ standardowe i zdefiniowane oraz wartości w postaci liczb i tekstów. Wszystkie wejściowe SMSy 

trafiają bezpośrednio do interpretatora tekstu forth‐systemu, który bezpośrednio je analizuje i wykonuje, zwrotnie 

SMSem podając informacje o poprawności wykonania lub błędzie. Wyjściowe SMSy to jeden ze sposobów powiadamiania 

użytkownika o zdarzeniach i parametrach. Tryb zdalny w sposób oczywisty wykorzystujemy do zdalnego sterowania 

urządzeniami podłączonymi do sterownika. Funkcję te szerzej opisano w instrukcji użytkowania. 

3.2 PRACA W TRYBIE TERMINALOWYM 

Praca w trybie terminalowym polega na wprowadzaniu słów i odpowiednich wartości przez użytkownika i odpowiedniej 

jej realizacji przez forth‐system. O gotowości do przyjęcia kolejnego wiersza tekstu fort‐system zawiadamia użytkownika 

znakiem „>”. Po tym znaku użytkownik wpisuje do terminalu kolejną porcję tekstu i naciska przycisk „Enter”. Po 

otrzymaniu sygnału o zakończeniu wprowadzania, forth‐system zaczyna interpretować wprowadzony tekst, rozpoznając 

w nim słowa i podane wartości, a następnie odpowiednio je wykonuje. Po przetworzeniu całego wprowadzonego tekstu, 

forth‐system znów poprosi użytkownika o wprowadzenie tekstu. Opisany cykl dialogu powtórzy się. Po udanym 

zakończeniu przetwarzania wprowadzonego tekstu forth‐system drukuje na terminalu powiadomienie potwierdzające 

„OK”. Jeżeli w trakcie przetwarzania wprowadzonego tekstu pojawi się jakikolwiek błąd (na przykład podamy słowo, 

którego forth‐system nie rozpoznaje), na terminalu ukazuje się odpowiednie powiadomienie, jednocześnie przetwarzanie 

wprowadzonego tekstu zostaje zatrzymane, a forth‐system poprosi użytkownika o wprowadzenie nowego tekstu. Długość 

wiersza tekstu przyjmowanego do przetwarzania wynosi 80 znaków. Wbudowany edytor forth‐systemu automatycznie 

ogranicza długość wiersza do 80 znaków i zawiadamia o tym sygnałem dźwiękowym. Maksymalna długość jednego 

wiersza tekstu wprowadzonego na terminal przez użytkownika wynosi 77 znaków (3 pozycje znaków są automatycznie 

zajęte przez znak gotowości „>” i dwie spacje ‐ na początku i końcu wiersza. W przypadku przekroczenie limitu znaków 

forth‐system zawiadomi długość tym sygnałem dźwiękowym. Przy pracy terminalowej, poza przyciskami liter i cyfr, można 

używać wyłącznie przycisków „Backspace”, „Space” i „Enter”. Można również kopiować fragmenty tekstu (do 18 znaków) 

z okna terminalu i wklejać je używając kombinacji klawiszy Ctrl+C i Ctrl+V lub poprzez wybór odpowiedniej opcji z menu 

wywołanego prawym klawiszem myszy. 

Wygląd i znaczenie drukowanych informacji w oknie terminalu przy uruchomieniu połączenia MAX‐PC różni się w 

zależności od typu sterownika. Informacje te podane są w instrukcjach użytkowania. 

‐ 7 ‐


Do pracy dialogowej wykorzystujemy dwa typy programów, które wchodzą w skład załączonego zestawu 

oprogramowania dla sterowników MAX: 

1. HYPERTERMINAL 

W charakterze terminalu w środowisku Microsoft Windows XP wykorzystujemy program Microsoft HyperTerminal, który 

wchodzi w skład systemu operacyjnego. Dla systemu Windows VISTA i Windows 7 należy zainstalować program ze składu 

załączonego oprogramowania dla sterownika lub jeden z dostępnych w sieci darmowych programów typy Hyperterminal. 

2. NOTEPAD++PuTYY 

Interaktywne środowisko programowania i tworzenia aplikacji dla sterowników MAX w języku ForthLogic składające się z 

edytora tekstowego Notpade++, programu terminalowego PuTTY oraz programu ForthLogic Programmer zapewniającego 

dwustronną komunikację miedzy komputerem PC i sterownikiem MAX. Dane środowisko pozwala tworzyć skrypty w 

jezyku ForthLogic, programować sterowniki MAX oraz komunikować się ze sterownikiem w trybie terminalowym. 

Środowisko nie wymaga instalacji programowej. Pracuje z systemami operacyjnymi Windows 2000, Windows NT, 

Windows XP, Windows Vista oraz Windows 7. 

3.3 HYPERTERMINAL ‐ KONFIGURACJA PROGRAMU 

Poniżej podano sposób konfiguracji programu, który wchodzi w skład systemu operacyjnego 

Microsoft®Windows®XP. W innych programach tego typu sposób konfiguracji może się nieznacznie różnić. 

Jednakże ustawiane atrybuty muszą być zgodne z podanymi poniżej. 

Przed rozpoczęciem pracy z programem należy zainstalować sterownik USB. W tym celu należy uruchomić plik „CDM 

2.04.16.exe”, który znajduje się w folderze „USB” na płycie CD załączonej w komplecie ze sterownikiem. Po 

zainstalowaniu sterownika USB podłączyć sterownik do dowolnego portu USB przy pomocy kabla załączonego do 

sterownika. W systemie operacyjnym pojawi się nowy port szeregowy (jego numer można sprawdzić i zmienić w 

programie „Menedżer urządzeń”). 

Kiedy sterownik zostanie podłączony do komputera, można uruchomić program HyperTerminal. 

Przy pierwszym uruchomieniu pojawi się okno Opis połączenia, w którym należy podać nazwę połączenia. 

‐ 8 ‐


Akceptować przyciskiem OK. 

Następnie pojawi się okno Łączenie. W oknie wyboru Połącz używając: należy wybrać numer portu szeregowego, który 

został automatycznie przydzielony dla sterownika. 


Następnie pojawi się okno Właściwości: COM.... 

Ustawić parametry łączności: „Liczba bitów na sekundę” – 57600 (dla H01, H02,) lub 19200 (dla H03, H04), „Bity danych” 

– 8, „Parzystość” – brak, „Bity stopu” – 1, „Sterowanie przepływem” – Brak. Parametry te można zawsze korygować 

wchodząc w zakładkę Właściwości Konfiguruj… 


Następnie należy wejść w zakładkę Wywołanie i zamknąć połączenie (Wywołanie Odłącz lub skrót przez ikonę). 

Wejść w zakładkę Właściwości (Plik – Właściwości lub skrót przez ikonę). 

‐ 9 ‐


Otworzy się okno Właściwości: COM.... 

Wybrać zakładkę: Ustawienia. W oknie wyboru Emulacja ustawić TTY (pozostałe ustawienia bez zmian). 

Następnie wcisnąć przycisk Ustawienia ASCII, odznaczyć wszystkie „znaczniki” zostawiając tylko ostatni. 

‐ 10 ‐


Zatwierdzić wszystkie ustawienia przyciskiem „OK”. Potem ponownie zatwierdzić wszystkie ustawienia przyciskiem „OK”. 

(Wywołanie Wywołaj lub skrót przez ikonę). Urządzenia zostaną połączone. Po naciśnięciu klawisza „Enter” sterownik 

zgłosi gotowość do dialogu. 

Wygląd i znaczenie drukowanych informacji w oknie terminalu przy uruchomieniu połączenia MAX‐PC różni się w 

zależności od typu sterownika. Informacje te podane są w instrukcjach użytkowania. 

Ponowne uruchomienie programu z tym samym sterownikiem nie wymaga wykonywania powyższych czynności. 

Wszystkie czynności, które dokonujemy podczas bezpośredniej pracy ze sterownikiem za pomocą programu możemy 

rejestrować. Wprowadzone przez użytkownika na terminal słowa, wartości, rozkazy systemowe i komentarze oraz 

wszystkie komunikaty, wartości i teksty wprowadzone na terminal przez forth‐system są zapisywane na bieżąco w pliku 

tekstowym. Aby uruchomić automatyczną rejestrację należy wejść w zakładkę Transfer i wybrać Przechwyć tekst. 

Następnie w otwartym oknie podać lokalizację zapisu pliku. Przyciskiem START rozpocząć automatyczny zapis. 

3.4 NOTEPAD++PuTTY ‐ Interaktywne środowisko programowania w języku ForthLogic 

Opis działania programów wchodzących w skład środowiska programistycznego opisano w oddzielnej instrukcji 

znajdującej się w zestawie załączonego oprogramowania dla sterowników MAX. 

4. ELEMENTY JĘZYKA ForthLogic 

4.1 STOS DANYCH i STOS MATEMATYCZNY 

U podstaw modelu obliczeniowego języka ForthLogic leży maszyna stosowa. Stos to obiekt programowy, funkcjonujący na 

‐ 11 ‐


zasadzie „ostatni przyszedł – pierwszy wyszedł” (last‐in, first‐out [LIFO]). Jest on przeznaczony do przekazywania 

parametrów i danych między poszczególnymi poleceniami. Stos można porównać z talią kart: położenie nowego elementu 

na stos można porównać z położeniem nowej karty na wierzchu talii, a zdjęcie elementu ze stosu ze zdjęciem karty z talii. 

Słowa w języku ForthLogic wykorzystują górne elementy stosu z reguły w charakterze operandów, zabierając je ze stosu i 

przywracając w ich miejsce wyniki, jeżeli takie są. Każdy ze stosów może pomieścić maksymalnie 16 elementów. 

W celu opisania słów służących do pracy ze stosami danych i matematycznym zastosujemy poniższy schemat: 

nazwa szczyt stosu przed ‐‐‐> szczyt stosu po 

słowa wykonaniem słowa wykonaniem słowa 

Uwaga! Najwyższy element na stosie (dodany jako ostatni) znajduje się po prawej. 

Do pracy ze szczytem stosu danych (3 górne elementy) służą słowa: 

DUP (od DUPLICATE – powielić) ‐ kopiuje górny element stosu danych, dodając do stosu jeszcze jeden element, równy 

temu, który wcześniej był górnym. 

DROP (usunąć) ‐ usuwa górny element ze stosu danych. 

OVER (przez) ‐ kopiuje element, znajdujący się na stosie bezpośrednio pod górnym i kładzie go na szczyt stosu. 

ROT (od ROTATE ‐ obracać) ‐ cyklicznie przestawia trzy górne elementy na stosie zgodnie z ruchem wskazówek zegara. 

SWAP (wymienić) ‐ zamienia miejscami dwa górne elementy na stosie danych. 

DUP A, B, C ‐‐‐> A, B, C, C 

DROP A, B, C ‐‐‐> A, B 

OVER A, B, C ‐‐‐> A, B, C, B 

ROT A, B, C, ‐‐‐> B, C, A 

SWAP A, B, C ‐‐‐> A, C, B 

Do pracy z dowolnym elementem stosu służą słowa: 

PICK (wziąć) ‐ powiela n dany element stosu (licząc od zera) i kładzie go na szczyt stosu (0 PICK = DUP; 1 PICK = OVER). 

ROLL (obrócić) ‐ przestawia n górny element stosu (licząc od zera) na szczyt stosu zgodnie z ruchem wskazówek zegara (2 

ROLL = ROT; 1 ROLL = SWAP; 0 ROLL jest „pustą” operacją). 

PICK An,An‐1,...Ao,n ‐‐‐> An,An‐1,...Ao,An 

ROLL An,An‐1,...Ao,n ‐‐‐> An‐1,...Ao,An 

Słowo . (kropka) ‐ zdejmuje element z wierzchołka stosu, wprowadza go do bufora wyjściowego i drukuje na terminalu 

jako liczbę całkowitą (bez początkowych zer i ze znakiem minus, jeśli jest to liczba ujemna). 

Jeśli użytkownik chce, aby wydrukowany element został na stosie, powinien wprowadzić następujący tekst: 

> DUP . 

Słowo DUP utworzy kopię górnego elementu, a kropka go zdejmie ze stosu i wydrukuje. 

Do pracy z wierzchołkiem stosu matematycznego (3 górne elementy) służą słowa: 

FDUP (od DUPLICATE ‐ powielać) – powiela wierzchołek stosu matematycznego, dodając do stosu jeszcze jeden element, 

równy temu, który wcześniej był górnym. 

FDROP (usunąć) ‐ usuwa górny element stosu matematycznego. 

FOVER (przez) ‐ powiela element stosu matematycznego, znajdujący się na stosie bezpośrednio pod górnym i kładzie go 

na szczyt stosu. 

FROT (od ROTATE – obracać) – cyklicznie przestawia trzy górne elementy na stosie matematycznym zgodnie z ruchem 

wskazówek zegara. 

FSWAP (wymienić) ‐ zamienia miejscami dwa górne elementy stosu matematycznego. 

FDUP A, B, C ‐‐‐> A, B, C, C 

FDROP A, B, C ‐‐‐> A, B 

‐ 12 ‐


FOVER A, B, C ‐‐‐> A, B, C, B 

FROT A, B, C ‐‐‐> B,C,A 

FSWAP A, B, C ‐‐‐> A, C, B 

Do pracy z dowolnym elementem stosu matematycznego służą słowa: 

FPICK (wziąć) ‐ powiela n dany element stosu matematycznego (licząc od zera) i kładzie go na szczyt stosu (0 FPICK = 

FDUP; 1 FPICK = FOVER). 

FROLL (obrócić) ‐ przestawia n górny element stosu matematycznego (licząc od zera) na szczyt stosu zgodnie z ruchem 

wskazówek zegara (2 FROLL = FROT; 1 FROLL = FSWAP; 0 FROLL jest „pustą” operacją). 

FPICK An,An‐1,...Ao,n ‐‐‐> An,An‐1,...Ao,An 

FROLL An,An‐1,...Ao,n ‐‐‐> An‐1,...Ao,An 

Aby „zobaczyć” górny element w stosie matematycznym stosowane jest słowo „F.” (kropka) lub FE. (FLOAT ENGINEER ‐ 

kropka): 

‐ F. (FLOAT kropka) ‐ zdejmuje górny element ze stosu matematycznego, wprowadza go do bufora wyjściowego i drukuje 

na terminalu jako liczbę rzeczywistą w formacie z sześcioma znakami po przecinku (bez początkowych zer i ze znakiem 

minus, jeśli jest to liczba ujemna). 

‐ FE. (FLOAT ENGINEER ‐ kropka) ‐ zdejmuje górny element ze stosu matematycznego, wprowadza go do bufora 

wyjściowego i drukuje na terminalu jako liczbę w postaci wykładniczej (w notacji naukowej), np. ‐1,234E‐02; 1,98E+12, z 

sześcioma znakami po przecinku (bez początkowych zer i ze znakiem minus, jeśli jest to liczba ujemna). 

Aby "zobaczyć" zawartość obu stosów nie zmieniając ich stanu, stosujemy słowa pomocnicze .S (dla stosu danych) i .FS (dla 

stosu matematycznego), które odpowiednio drukują na terminalu zawartość stosu danych i stosu matematycznego (w 

nawiasach kwadratowych []). Górne znaczenia na stosie znajdują się po prawej stronie. Znaczenia ze stosu 

matematycznego drukowane są w postaci liczb wykładniczych z 6 znakami po przecinku. 

Precyzję przedstawienia liczb przy wydruku (czyli ilość cyfr po przecinku) można ustalić za pomocą systemowej zmiennej 

FPREC!, która domyślnie jest równa 6. Dla ustanowienia nowego znaczenia dla systemowej zmiennej FPREC istnieje słowo 

FPREC!, które ze szczytu stosu danych zdejmuje liczbę, która stanowi liczbę drukowanych cyfr po przecinku (zakres 0÷6). 

Przykład: 2 FPREC! ustanawia precyzję 2, co znaczy, że liczby ze stosu matematycznego będą drukowane z dokładnością 

do 2 cyfr po przecinku. Jeżeli precyzja jest równa 0, to oznacza brak cyfr po przecinku w ogóle (przekształcenie do liczby 

całkowitej). Uwaga! Po zaniku napięcia zasilania i ponownym starcie fort‐system kasuje ustawiona wartość precyzji i 

powraca do domyślnej (6). 

Aby „poznać” liczbę elementów na stosie danych i matematycznym, stosujemy słowa DEPTH i FDEPTH. 

‐ DEPTA kładzie na szczyt stosu danych liczbę elementów na tym stosie; 

‐ FDEPTH kładzie na szczyt stosu danych liczbę elementów na stosie matematycznym. 

DEPTH An,An‐1,...,A1 ‐‐‐> An,An‐1,...,A1,n 

FDEPTH F:An,An‐1,...,A1 ‐‐‐> F:An,An‐1,...,A1 

‐‐‐> An,An‐1,...,A1,n 

Wymienione słowa pracują z elementami, które już znajdują się na stosie. A jak dodać element na stos? Język ForthLogic 

ma następującą zasadę domyślną: jeżeli forth‐system nie zna wprowadzonego słowa, to przed zawiadomieniem 

użytkownika o błędzie rozpatrzy to słowo jako zapis liczby. Jeżeli słowo składa się z samych cyfr z ewentualnym 

początkowym znakiem minus, to błędu nie ma – jako rozpoznane kładzie na szczyt stosu danych. Jeśli słowo składa się z 

cyfr rozdzielonych przecinkiem (.) z ewentualnym początkowym znakiem minus lub liczby w postaci liczby wykładniczej (za 

pomocą liter e albo E i możliwym znakiem minus eksponenta) to kładzie je na szczyt stosu matematycznego. 

Dla bezpośredniego przenoszenia liczb z jednego stosu na drugi służą słowa D>F i F>D: 

‐ Słowo D>F zdejmuje górne znaczenie ze szczytu stosu danych i przenosi na szczyt stosu matematycznego z odpowiednim 

przekształceniem na liczbę zmiennoprzecinkową (5 ‐> 5.000000). 

‐ Słowo F>D zdejmuje górne znaczenie ze szczytu stosu matematycznego i przenosi na szczyt stosu danych z 

zaokrągleniem do liczby całkowitej. 

‐ 13 ‐


Rozpatrzymy następujący przykład pracy z liczbami na stosach: 

> 5 6 7 

(OK) 

> SWAP . . . 

6 7 5 (OK) 

> 123.456 FE. 

1.234560E+02 (OK) 

> ‐12.987E‐2 F. 

‐0.129870 (OK) 

Na terminal wprowadzamy trzy liczby: 5, 6 i 7. Przetwarzając wprowadzany tekst, forth‐system układa te liczby we 

wskazanej kolejności na stosie i po zakończeniu przetwarzania drukuje powiadomienie „OK”. Następnie wprowadzamy 

słowa SWAP i trzy kropki. Wykonując te słowa, forth‐system zamienia miejscami dwa górne elementy stosu (5, 6, 7 ‐> 5, 7, 

6), a następnie trzy razy zdejmuje górny element ze stosu i drukuje go. W wyniku tego na terminalu pojawia się tekst 6 7 5 

i powiadomienie „OK”, potwierdzające zakończenie przetwarzania. Następnie wprowadzamy dwie liczby: pierwszą ‐ 

rzeczywistą z przecinkiem i drugą rzeczywista w notacji naukowej. Przetwarzając wprowadzone liczby, fort‐system kładzie 

te liczby w odpowiedniej kolejności na stos matematyczny a potem zdejmuje je ze stosu drukując we wskazanym 

formacie. 

4.2 DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE 

Do wykonywania działań arytmetycznych na liczbach ze stosu danych, służą ogólnie przyjęte oznaczenia matematyczne: 

+ A,B ‐‐‐> suma A+B 

‐ A,B ‐‐‐> różnica A‐B 

* A,B ‐‐‐> iloczyn A*B 

/ A,B ‐‐‐> iloraz A/B 

MOD A,B ‐‐‐> reszta z działania A/B 

ABS A ‐‐‐> wartość bezwzględna A 

NEGATE A ‐‐‐> znaczenie z odwrotnym znakiem ‐A 

Do wykonywania działań arytmetycznych na liczbach ze stosu matematycznego, służą ogólnie przyjęte oznaczenia 

matematyczne ze znakiem F: 

F+ A,B ‐‐‐> suma A+B 

F‐ A,B ‐‐‐> różnica A‐B 

F* A,B ‐‐‐> iloczyn A*B 

F/ A,B ‐‐‐> iloraz A/B 

FABS A ‐‐‐> wartość bezwzględna A 

FNEGATE A ‐‐‐> znaczenie z odwrotnym znakiem ‐A 

Do wykonywania obliczeń funkcji matematycznych z wykorzystaniem liczb ze stosu matematycznego, służą ogólnie 

przyjęte oznaczenia matematyczne ze znakiem F: 

FSIN A ‐‐‐> sinus kąta A w radianach sin(A) 

FCOS A ‐‐‐> cosinus kąta A w radianach cos(A) 

FTAN A ‐‐‐> tangens kąta A w radianach tg(A) 

FSINH A ‐‐‐> sinus hiperboliczny A sh(A) 

FCOSH A ‐‐‐> cosinus hiperboliczny A ch(A) 

FTANH A ‐‐‐> tangens hiperboliczny A th(A) 

FASIN A ‐‐‐> arcus sinus A arcsin(A), ‐1.0


FLOG A ‐‐‐> logarytm dziesiętny A log10(A) 

FLN A ‐‐‐> logarytm naturalny A ln(A) 

FEXP A ‐‐‐> eksponent A 

F** A,B ‐‐‐> potęgowanie A do B 

FSQRT A ‐‐‐> pierwiastek kwadratowy z A 

Wykorzystanie stosu do przechowania elementów przejściowych w sposób naturalny prowadzi do tak zwanej „odwrotnej 

notacji polskiej” (Reverse Polish Notation [RPN]) – jednego ze sposobów beznawiasowych obliczeń wyrażeń 

arytmetycznych, opracowanego przez polskiego logika Jana Łukasiewicza (1878‐1956). Pozwala to na przeprowadzanie 

bieżącej operacji bezpośrednio na wyniku wcześniejszej operacji, który to wynik nie wymaga adresu i odwołania do niego, 

ponieważ zostaje pozostawiony i jest od razu zdjęty (wykorzystany) przez następującą po nim operację (idea stosu). 

Sposób ten wymaga ustawienie znaku operacji po operandach. Na przykład, wyraz (A/B+C)*(D*E‐F*(G‐H)) zapisuje się w 

taki sposób: A B / C + D E * F G H ‐ * ‐ *. Tak, więc forth‐system można wykorzystać jako kalkulator. Aby obliczyć wartość 

(25 + 18+32)*5, wystarczy wprowadzić taki tekst: 

> 25 18 + 32 + 5 * . 

375 (OK) 

> 

Wynikiem jest liczba 375. 

Dla liczb zmiennoprzecinkowych podobnie. Aby obliczyć wartość 1.2e‐2*sin(25.23+0.18*3.1415), wprowadzamy tekst: 

> 1.2e‐2 25.23 0.18 3.1415 F* F+ FSIN F* F. 

0.007383 (OK) 

> 

Wynikiem jest liczba 0,007383. 

4.3 DEFINIOWANIE NOWYCH SŁÓW 

Podstawową właściwością języka FortLogic jest możliwość definiowania nowych słów, co umożliwia poszerzenie zestawu 

poleceń w wymaganym przez użytkownika kierunku. Definiowanie słowa zaczyna się słowem „:” (dwukropek) i kończy się 

słowem „;” (średnik). Po dwukropku umieszcza się nazwę nowego słowa, a za nim kolejne słowa, przez które jest ono 

definiowane. Na przykład, tekst 

> : S2 DUP * SWAP DUP * + ; 

(OK) 

> 

definiuje słowo S2, które oblicza sumę kwadratów dwóch liczb: 

S2 A,B ‐‐‐> A*A+B*B 

Po wprowadzeniu tego opisu słowo S2 zostaje włączone do słownika forth‐systemu i można je wykonywać. Przy 

definiowaniu nowych słów zaleca się uważnie prześledzić wszystkie zmiany na stosie. 

Prześledźmy podane wyżej określenia słowa S2, podając w nawiasach stan wierzchołka stosu po wykonaniu każdego 

wiersza: 

> : S2 DUP * SWAP DUP * + ; 

: S2 ( A,B ‐‐‐> A*A+B*B ‐ suma kwadratów ) 

DUP ( A,B,B ) 

* ( A,B*B ) 

SWAP ( B*B,A ) 

‐ 15 ‐


DUP ( B*B,A,A ) 

* ( B*B,A*A ) 

+ ( B*B+A*A ) 

; 

(OK) 

> 

Rozpatrzymy dokładniej pracę forth‐systemu podczas definiowania nowych słów. Wiemy, że po otrzymaniu od 

użytkownika kolejnej porcji tekstu wejściowego forth‐system wyróżnia w niej poszczególne słowa i szuka ich w swoim 

słowniku. Pracę tę wykonuje wbudowany interpretator tekstu forth‐systemu. Jeżeli słowo w słowniku nie zostanie 

znalezione, interpretator tekstu rozpatrzy to słowo jako zapis liczby. Jeśli słowo zostało rozpoznane lub zinterpretowane 

jako liczba, dalsze działania interpretatora zależą od jego stanu bieżącego. W każdej chwili interpretator tekstu znajduje 

się w jednym z dwóch stanów: w stanie realizacji lub w stanie kompilacji. W stanie realizacji rozpoznane słowo jest 

wykonywane, a liczba jest kładziona na stos. Jeśli interpretator znajduje się w stanie kompilacji, to znalezione słowo nie 

jest wykonywane, lecz kompilowane, czyli włącza się w tworzoną sekwencję działań dla definiowanego słowa w chwili 

obecnej. Rozpoznane i skompilowane w ten sposób słowo zostaje wykonane razem z innymi słowami podczas wykonania 

określonego przez nie słowa. 

Prześledzimy pracę interpretatora tekstu w oparciu o zdefiniowane słowo S2. Załóżmy, że przed rozpoczęciem 

przetwarzania wprowadzonego wiersza interpretator znajduje się w stanie wykonania. Pierwsze słowo, które jest 

wykonywane, to „:” (dwukropek). Jego semantyka polega na tym, że z wiersza wejściowego wybierane jest kolejne słowo i 

zostaje ono zapamiętane jako słowo definiowane, a interpretator przełącza się w stan kompilacji. Następne słowa, które 

interpretator będzie wybierał z wiersza wejściowego (DUP, * , SWAP, itp.), będą kompilowane, a nie wykonywane, 

ponieważ interpretator znajduje się w stanie kompilacji. W rezultacie ze słowem „S2” jest kojarzona sekwencja działań 

odpowiadających tym słowom. Proces wyróżnienia i kompilacji słów będzie trwał do chwili zakończy definicji słowem „;” 

(średnik). Po słowie „;” interpretator znów przełącza się w stan realizacji. Dlatego po wprowadzeniu określenia słowa S2 

możemy natychmiast sprawdzić, jak ono pracuje z konkretnymi wartościami: 

> 5 4 S2 . 

41 (OK) 

> 

Zdefiniowane słowa można usunąć ze słownika przy pomocy słowa „FORGET” (zapomnieć), które wyklucza zdefiniowane 

słowo ze słownika razem ze wszystkimi słowami zdefiniowanymi po tym słowie (według zasady “od dołu ‐ w górę”). Słowo 

FORGET nie może wchodzić w skład definiowanego słowa. 

Schemat kolejności definicji słów i ich usuwania (Małymi literami oznaczono słowa definiowane, dużymi literami 

oznaczono słowa standardowe): 

: aaa AAA BBB ; FORGET ccc : aaa AAA BBB ; 

: bbb CCC DDD ; : bbb CCC DDD ; 

: ccc bbb aaa ; : ccc bbb aaa ; 

: ddd ccc EEE ; : ddd ccc EEE ; 

Rozpatrzymy następujący przykład dialogu: 

> 2 2 * . 

4 (OK) 

> : 2 3 ; 

(OK) 

> 2 2 * . 

9 (OK) 

> FORGET 2 

(OK) 

> 2 2 * . 

4 (OK) 

‐ 16 ‐


> 

Najpierw obliczamy wynik mnożenia 2*2 i otrzymuje odpowiedź 4. Następnie definiując słowo 2 jako liczbę o wartości 3, 

otrzymamy odpowiedź 9. Po wykluczeniu znaczenia słowa 2 poprzez słowo FORGET, wraca ono do dawnej semantyki 

słowa 2, czyli zwykłej cyfry. 

Do pracy z nowymi słowami i słownikiem służą także słowa pomocnicze WORDS (słowa) i UNUSED (nie wykorzystany). 

Słowo WORDS drukuje na terminalu listę wszystkich słów w słowniku. Jeżeli wszystkie słowa nie zmieszczą się na ekranie, 

to klawiszem „spacja” drukujemy następny zestaw słów zawarty w słowniku. Słowo UNUSED kładzie na stos liczbę 

wolnego miejsce w słowniku wyrażoną w bajtach. Dalej, przy pomocy słowa . (kropka), element ten można wydrukować 

na terminalu. 

Każde słowo standardowe i zdefiniowane ma przyporządkowany swój adres (kod), który jest znany forth‐systemowi. 

Słowo NAME zdejmuje ze stosu górny element i interpretuje go jako adres. Następnie w słowniku forth‐systemu 

poszukuje słowa o danym adresie i, jeśli takie słowo znajdzie, to drukuje je w buforze wyjściowym i na terminalu, w 

przeciwnym wypadku drukuje nic. W przypadku zatrzymania pracy aplikacji z powodu błędów na terminalu może zostać 

wydrukowany adres słowa, w którym doszło do błędu. Dzięki słowu NAME możemy je bezpośrednio poznać, np.: 

[ERROR: 7 RS: 2354] 

> 2354 NAME 

alarm (OK) 

Słowo FIND (znaleźć) pozwala poznać adres wykonawczy słowa. Słowo FIND sczytuje wiersz z bufora wyjściowego do 

pierwszej spacji (słowo, dla którego trzeba znaleźć wykonawczy adres) i jeśli słowo to jest znane forth‐systemowi, na stos 

kładzie adres wykonawczy tego słowa. W przeciwnym przypadku na stos kładzie znaczenie FAŁSZ (0). 

> .” alarm ” FIND . 

alarm 2354 (OK) 

> 

Rozkaz systemowy BUILD DICTIONARY powoduje powrót słownika do stanu pierwotnego. Po tym rozkazie w 

słowniku pozostaną tylko słowa standardowe (wbudowane). Wszystkie słowa zdefiniowane zostaną 

usunięte. 

Przy definiowaniu nowych słów zdarza się, że brakuje miejsca w jednym wierszu, aby zakończyć budowę nowego słowa. 

W sytuacjach, kiedy wiersz przekracza ustaloną długość, można przejść do następnego wiersza przy pomocy przycisku 

„Enter” i w nim kontynuować definiowanie. Proces ten można powtarzać, póki nie zakończy się definiowanie, czyli do 

słowa „;”. 

Przy definiowaniu nowych słów można wykorzystywać słowa standardowe systemu, jak i te uprzednio zdefiniowane. 

System pozwala na definiowanie nowych słów z wykorzystaniem już zdefiniowanego słowa. „Głębia” układu 

definiowanych słów może sięgać 64 poziomów. Przekroczenie jest sygnalizowane jako błąd. 

Zawartość słów standardowych w słowniku forth‐systemu zależy od oprogramowania firmware. Do sprawdzania wersji 

firmware służy sowo VERSION, które drukuję na terminalu i buforze wyjściowym wersję oprogramowania (jest to liczba 

składająca się z dwóch liczb rozdzielonych kropką). 

4.4 STAŁE, ZMIENNE i WIERSZE 

Zamiast pracy z konkretnymi wartościami wygodniej jest pracować z nazwanymi wartościami. Analogicznie do zasobów 

innych języków zasoby języka ForthLogic są nazywane stałymi i zmiennymi. Istnieją także wiersze – obiekty, które 

wykorzystuje się dla wyprowadzenia tekstu do bufora wyjściowego i na terminal. 

‐ 17 ‐


4.4.1 Stałe 

Stałe są określonymi przez nazwę wielkościami. Zdefiniowane są traktowane przez forth‐system jak słowa i lokowane są w 

pamięci nieulotnej, co oznacza, że nie są tracone po zaniku napięcia zasilania. Pozwala to trwale przechowywać parametry 

liczbowe do wykonania konkretnego zadania. 

W ramach jednego zadania można zmieniać wartości zmiennych. Ilość zmian jednej stałej jest ograniczona, w przybliżeniu 

ok. 100000 razy. Sam proces zmiany jest stosunkowo długi (4÷10 msek.). 

Słowa dla pracy z stałymi: 

‐ CONSTANT ‐ (dla liczb całkowitych) ze stosu danych zdejmuje górny element jako wartość stałej, i przyjmuje dla niej 

nazwę określoną bezpośrednio po nim. Jego działanie polega na położeniu na stos danych liczby (wartości), jaka została 

przypisana pod dana nazwą. 

‐ TO (do) ‐ (dla liczb całkowitych) ze stosu danych zdejmuje górny element jako nową wartość i przypisuje ją już 

zdefiniowanej stałej, której nazwę podajemy bezpośrednio po nim. 

‐ FCONSTANT ‐ (dla liczb zmiennoprzecinkowych) Ze stosu matematycznego zdejmuje górny element jako wartość stałej, i 

przyjmuje dla niej nazwę określoną bezpośrednio po nim. Jego działanie polega na położeniu na stos matematyczny liczby 

(wartości), jaka została przypisana pod dana nazwą. 

‐ TOF (do) ‐ (dla liczb zmiennoprzecinkowych) ze stosu matematycznego zdejmuje górny element jako nową wartość i 

przypisuje ją już zdefiniowanej stałej, której nazwę podajemy bezpośrednio po nim. 

Przykład: 

> 4 CONSTANT x 3.14156 FCONSTANT pi 

(OK) 

> x . pi F. 

4 3.141560 (OK) 

> 

Przy wykonaniu słowa x, na stos danych zostanie położona liczba 4, a przy wykonaniu słowa pi ‐ na stos matematyczny 

zostanie położona liczba 3.14156. 

4.4.2 Zmienne 

Zmienne to określone komórki pamięci operacyjnej. Fizyczna natura tej pamięci pozwala modyfikować zmienne 

nieskończoną ilość razy. Proces modyfikacji jest stosunkowo szybki (100 nsek). Zmienne nie są przechowywane w pamięci 

nieulotnej i wraz z zanikiem zasilania ich wartości są kasowane. 

Do pracy ze zmiennymi globalnymi całkowitymi służą słowa VAR! i VAR?. 

‐ VAR! ‐ zdejmuje ze stosu danych dwa górne znaczenia – pierwsze jako numer zmiennej, a drugie jako jej wartość. 

‐ VAR? ‐ zdejmuje ze stosu danych górny element jako numer zmiennej, a na stos danych kładzie kopię wartości tej 

zmiennej. Liczbę zmiennych globalnych całkowitych dla danej wersji sterownika określa parametr D_MAX. Patrz: rozdz. 8 

Tabela zasobów programowych. 

Przykład: 

> 4 1 VAR! ‐237889 16 VAR! 

(OK) 

> 1 VAR? . 

4 (OK) 

> 16 VAR? . 

‐237889 (OK) 

> 

Dla pracy ze zmiennymi globalnymi zmiennoprzecinkowymi służą słowa FVAR! i FVAR?. 

‐ FVAR ‐ zdejmuje ze stosu matematycznego dwa górne znaczenia – pierwsze jako numer zmiennej, a drugie jako jej 

wartość. 

‐ FVAR? ‐ zdejmuje ze stosu matematycznego górny element jako numer zmiennej, a na stos matematyczny kładzie kopię 

wartości tej zmiennej. Liczbę zmiennych globalnych zmiennoprzecinkowych dla danej wersji sterownika określa parametr 

F_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów programowych. 

‐ 18 ‐


Przykład: 

> 4.123 1 FVAR! ‐2.37889 16 FVAR! 

(OK) 

> 1 FVAR? F. 

4.123000 (OK) 

> 16 FVAR? FE. 

‐0.237889E+01 (OK) 

> 

Często przy tworzeniu programów dla zadań sterowania trzeba operować pojedynczymi bitami, tzw. flagami. Flaga to 

znacznik jednobitowy przyjmujący wartości logiczne 1 [PRAWDA] lub 0 [FAŁSZ], potrzebne do budowania logicznych zadań 

na potrzeby wewnętrzne programu. Do pracy ze zmiennymi globalnymi jednobitowymi służą słowa FLAG! i FLAG?. Liczbę 

zmiennych bitowych dla danej wersji sterownika określa parametr B_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów 

programowych. 

‐ FLAG! ‐ zdejmuje ze stosu danych dwa górne znaczenia – pierwsze jako numer zmiennej, a drugie jako jej wartość i jest 

interpretowana jako wartość logiczna PRAWDA (1) lub FAŁSZ (0), przy czym PRAWDA jest definiowana przez każdą 

wartość różną od zera (również ze znakiem minus „‐”), a FAŁSZ przez jest definiowany tylko przez zero. 

‐ FLAG? ‐ zdejmuje ze stosu danych górny element jako numer zmiennej, a na stos danych kładzie kopię wartości tej 

zmiennej i jest interpretowana jako wartość logiczna PRAWDA (1) lub FAŁSZ(0). 

Przykład: 

> 1 1 FLAG! 0 16 FLAG! 124 100 FLAG! 

(OK) 

> 1 FLAG? . 16 FLAG? . 100 FLAG? . 

‐1 0 ‐1 (OK) 

> 

Zmienna 16 kładzie na stos wartość logiczną FAŁSZ (na terminalu drukuj 0), ponieważ jej wartość została zdefiniowana 

jako 0. Wartość flagi 100 była zdefiniowana jako różna od zera i dlatego kładzie na stos wartości logiczne PRAWDA. 

Wartość PRAWDA na terminalu drukowana jest jako ‐1. Jest to spowodowane zapisem tej wartości jako liczby 32‐bitowej 

w systemie binarnym, w którym odbywają się wszystkie operacje obliczeniowe każdego procesora. Dla wartości logicznej 

PRAWDA jest to ciąg 32 „jedynek” (1), a bit o najwyższym znaczeniu wyznacza znak liczby (+/‐). Jeżeli jest to 1 to liczba jest 

o wartości ujemnej. Dlatego wartość PRAWDA jest zwracana i drukowana na terminalu (gdzie posługujemy się systemem 

dziesiętnym) liczba ‐1. Wartości logiczna FAŁSZ jako liczba 32‐bitowa w systemie binarnym to ciąg 32 „zer” (0), dlatego 

zwracana jest i drukowana na terminalu jako 0. 

Do wyzerowania zmiennych, oczyszczenia stosów danych i matematycznego oraz resetowania stanów wyjść (do wartości 

logicznej 0) służy słowo CLEARSYS. 

4.4.3 Zmienne wierszowe i formatowanie tekstu 

Wiersze pomagają użytkownikowi przy programowaniu specyficznych poleceń, takich jak wykonanie i odbiór 

telefonicznych połączeń głosowych, odtworzenie plików dźwiękowych, drukowanie tekstów na wyświetlaczu sterownika, 

itp. Polecenia te wykorzystują sformatowaną treść buforu wyjściowego. Przy pracy w trybie terminalowym fort‐systemu, 

wprowadzenie wiersza w bufor wyjściowy skutkuje powieleniem go i wydrukowaniem w oknie terminal. 

Rozmiar bufora (liczbę znaków) dla danej wersji sterownika określa parametr OUTBUF_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela 

zasobów programowych. 

Dla tworzenia wiersza tekstu, który będzie drukowany w wyjściowym buforze służy słowo ." (kropka‐cudzysłów), po 

którym wprowadza się tekst składający się z dowolnych znaków, również spacji. Tekst trzeba rozpocząć od spacji. Na 

końcu tekstu trzeba wprowadzić spację i zamknąć słowem " (cudzysłowy). 

‐ 19 ‐


> ." +48123456789 " 

+48123456789 (OK) 

> ." Witaj w systemie ForthLogic " 

Witaj w systemie ForthLogic (OK) 

Wiersz może być również zdefiniowany jako słowo i wywoływany w każdym momencie przez to słowo. Definiowanie 

słowa wywołującego wiersz zaczyna się słowem „:” (dwukropek) i kończy się słowem „;” (średnik) [standardowa 

procedura definiowania nowych słów]. Po dwukropku umieszcza się nazwę nowego słowa definiującego wiersz, a 

następnie pomiędzy słowami .” i ” umieszcza się tekst wiersza [standardowa procedura tworzenia wiersza]. Wiersz 

zdefiniowany jako słowo zachowuje się jak stała (nie podlega modyfikacji) i jest przechowywany w pamięci nieulotnej. 

> : Hi! ." Hello world! " ; 

(OK) 

> Hi! 

> Hello world! (OK) 

W języku ForthLogic istnieje możliwość zdefiniowania tzw. zmiennych wierszowych, służących do przechowywania w 

pamięci operacyjnej wierszy tekstu o długości do 15 znaków. Do pracy ze zmiennymi wierszowymi służą słowa STRING! i 

STRING?. Liczbę zmiennych wierszowych dla danej wersji sterownika określa parametr S_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela 

zasobów programowych. 

‐ STRING! ‐ definiuje numer i tekst zmiennej zdejmując ze stosu danych górne znaczenia jako numer zmiennej i sczytując z 

bufora wyjściowego ciąg znaków jako wiersz tekstu, który pozostaje w pamięci tej zmiennej. Znaki wprowadzone po spacji 

nie będą drukowane po wywołaniu tej zmiennej. 

‐ STRING? ‐ zdejmuje ze stosu danych górny element jako numer zmiennej, a na stos danych kładzie kopię wartości tej 

zmiennej (w tym przypadku jest to wiersz tekstu). 

> ." Tekst 15 znakow " 1 STRING! 

Tekst 15 znakow (OK) 

> 1 STRING? 

Tekst 15 znakow (OK) 

Tekst powyżej 15 znaków jest automatycznie ucinany. 

W poprzednich przykładach, przy drukowaniu znaczeń ze stosu i z bufora wyjściowego forth‐system automatycznie 

drukował jedną spację pomiędzy elementami. Automatyczne drukowanie spacji jest domyślnie dla forth‐systemu. Jednak 

można wyłączać i ponownie załączać automatyczny druk jednej spacji. Służą do tego słowa: 

NOAUTOSPACE ‐ wyłączenie automatycznego druku jednej spacji pomiędzy zdjętymi elementami stosu; 

AUTOSPACE ‐ załączenie automatycznego druku spacji pomiędzy zdjętymi elementami stosu. 

Aby powiększać liczbę spacji pomiędzy zdjętymi elementami stosu można zastosować słowo SPACE (spacja). Dane słowo 

drukuje w wyjściowym buforze i na terminalu dodatkową spację. 

> 5 23.5 

> ." Liczba " . SPACE SPACE ." TEMP.: " NOAUTOSPACE ." stC " AUTOSPACE 

Liczba 5 TEMP.: 23.5stC (OK) 

Do przeniesienia tekst do nowej linii służy słowo NEWLINE (nowa linia). Słowo to przenosi tekst w wyjściowym buforze i 

na terminalu do nowej linii. Praktyczne zastosowanie słowo to ma przy formatowaniu tekstu projektowanego na 

wyświetlaczu sterownika i dla formatowania tekstów SMS oraz formatu publikacji rejestrowanych danych. 

> ." linia pierwsza " NEWLINE ." linia druga " 

linia pierwsza 

linia druga (OK) 

W przypadku kiedy w samym formatowanym wierszu tekstu zachodzi potrzeba zastosowania cudzysłowów ( „ ” ) 

oddzielonych od tekstu przynajmniej jedna spacją cudzysłowy możemy wprowadzić za pomoca słowa QUOTE. 

‐ 20 ‐


> NOAUTOSPACE ." Tekst “ SPACE QUOTE SPACE .” Hello world! " SPACE QUOTE 

> (OK) Tekst ” Hello world! " 

Na potrzeby realizacji zadań zachodzi potrzeba sprawdzenia czy wiersz w buforze wyjściowym nie jest „pusty”, 

ewentualnie, jakiej jest długości. Służy do tego słowo LENGHT (długość), które oblicza liczbę znaków wiersza wraz ze 

spacjami znajdującego się na dany moment w buforze wyjściowym i kładzie wynik na stos. Nie kasuje zawartości bufora 

wyjściowego. 

Do wykasowania tekstu znajdującego się na dany moment w buforze wyjściowym służy słowo FLUSH (zmyć). 

4.4 OPERACJE LOGICZNE 

Jak już wyjaśniano przy opisywaniu działania zmiennych jednobitowych (FLAG) w języku ForthLogic liczba 0 (w 

ekwiwalencie dwójkowym jej wszystkie pozycje to zera) przedstawia znaczenie logiczne FAŁSZ, a jakakolwiek inna liczba 

32‐bitowa przedstawia znaczenie logiczne PRAWDA. Jednocześnie słowa standardowe, które zwracają jako rezultat 

wartość logiczną, ze wszystkich możliwych postaci znaczenia PRAWDA wykorzystują tylko jedna wartość: liczbę ‐1 (w 

ekwiwalencie dwójkowym jej wszystkie pozycje to jedynki). Związane to jest z tym, że operacje logiczne: koniunkcji, 

dysjunkcji i zaprzeczenia wykonywane są na analogicznych pozycjach bitów danych operandów. 

Dla ułatwienia pracy przy tworzenia logicznych operacji istnieją specjalne stałe systemowe: TRUE (prawda) i FALSE (fałsz), 

które kładą na stos danych znaczenia logiczne PRAWDA i FAŁSZ. 

TRUE ‐ ‐‐‐> ‐1 

FALSE ‐ ‐‐‐> 0 

Dla opisanych znaczeń PRAWDA i FAŁSZ istnieją słowa, które wykonują logiczne obliczenia na górnych elementach stosu 

danych. Ich nazwy i funkcje są takie same jak znane, standardowe operatory matematycznych działań logicznych: 

AND A,B ‐‐‐> iloczyn logiczny (I) AB 

OR A,B ‐‐‐> suma logiczna (LUB) A+B 

XOR A,B ‐‐‐> symetryczna suma logiczna (ExOR) AB+ Ā B 

NOT A ‐‐‐> zaprzeczenie logiczne (NEGACJA) Ā 

Logiczne znaczenia wynikają także z operacji porównania. Te operacje zdejmują ze stosu dwa górne elementy, porównują 

je jako liczby ze znakiem i zwracają na stos danych porównania w postaci twierdzeń PRAWDA lub FAŁSZ. Znaki 

porównania, które wchodzą do zestawu bazowego słów mają ogólnie przyjęte oznaczenia: 

< A,B ‐‐‐> A 

= A,B ‐‐‐> A = B równe 

> A,B ‐‐‐> A > B większe 

A A != B różne 

>= A,B ‐‐‐> A >= B większe lub równe 

Logiczne znaczenia również powstają w operacjach porównania liczb ze stosu matematycznego. Słowa usuwają z 

matematycznego stosа dwa górne znaczenia, porównują je jako liczby ze znakiem i kładą na stos danych wynik 

porównania pod postacią znaczeń PRAWDA lub FAŁSZ. 

Znaki porównania dla liczb zmiennoprzecinkowych: 

F< F: A,B ‐‐‐> F: ‐ 

‐ ‐‐‐> A 

F> F: A,B ‐‐‐> F: ‐ 

‐ ‐‐‐> A > B większe 

Przykład obliczeń logicznych: 

‐ 21 ‐


> 32 124 < . 

‐1 (OK) 

> 2.4e‐2 124.904 F< . 

‐1 (OK) 

> 1.23 56.5678 F> 34 35 < AND . 

0 (OK) 

> ‐1 DUP NOT . NOT NOT . 

0 ‐1 (OK) 

> 

Do logicznych operacji na wartościach służą również słowa LSHIFT i RSHIFT. Dokonują one operacji przesunięcia bitowego 

ekwiwalentu dwójkowego wartości ze stosu danych. Przesunięcie bitowe jest to operacja na liczbach w systemie 

dwójkowym polegająca na przesunięciu wszystkich cyfr o n pozycji w lewo lub prawo. Jest to działanie powszechnie 

stosowane w informatyce. Najczęściej przesunięcie wykorzystuje się do szybkiego mnożenia/dzielenia przez liczbę 2 i jej 

potęgi, do sekwencyjnego testowania wartości poszczególnych bitów lub do logarytmicznych mechanizmów tworzenia 

masek bitowych, które są potrzebne przy ustalaniu pojedynczych bitów w logicznych operacjach. 

Słowo LSHIFT zdejmuje ze stosu danych dwa górne znaczenia ‐ pierwsze jako liczbę pozycji, o którą przesuwamy bity, a 

drugie jako wartość, na której dokonujemy logicznego przesunięcia bitowego w lewo. Na najmłodsze pozycje dopisywane 

są bit o wartości zero, natomiast najstarsze bity są tracone. Na stos danych kładzie się wynik wykonania, czyli nowa 

wartość, jaką otrzymaliśmy w wyniku przesunięcia bitowego. 

Słowo RSHIFT zdejmuje ze stosu danych dwa górne znaczenia ‐ pierwsze jako liczbę pozycji, o którą przesuwamy bity, a 

drugie jako wartość, na której dokonujemy logicznego przesunięcia bitowego w prawo. Na najstarsze pozycje dopisywane 

są bit o wartości zero, natomiast najmłodsze bity są tracone. Na stos danych kładzie się wynik wykonania, czyli nowa 

wartość, jaką otrzymaliśmy w wyniku przesunięcia bitowego. 

LSHIFT A,B ‐‐‐> (A (A >> B) logiczne przesunięcie w prawo bitów wartości B o A pozycji 

Przykład operacji przesunięcia logicznego: 

> 1 1 LSHIFT . 

2 (OK) 

> 2 1 RSHIFT . 

1 (OK) 

> 1 20 LSHIFT . 

1048576 (OK) 

> ‐1048576 20 RSHIFT . 

4095 (OK) 

> 

4.5 STRUKTURA STEROWANIA 

W języku ForthLogic jest tylko jeden typ struktury sterowania procesem wykonania algorytmu. Jest to operator 

warunkowy. Operator warunkowy jest budowany przy pomocy słów IF, ELSE i THEN. Tworzą one czytelny schemat 

warunkowego wykonywania słów zawartych miedzy nimi. Słowa te możemy wykorzystać tylko podczas definicji nowego 

słowa. Same słowa IF, ELSE i THEN nie mają samodzielnego znaczenia. Razem wyznaczają odpowiednie pola dla słów, 

które maja być wykonane przy zachodzących warunkach. Całe wyrażenie operatora ma następujący schemat: IF ELSE THEN. Słowo IF zdejmuje element ze szczytu stosu i rozpatruje go jako wartość logiczną ‐ jeżeli 

jest to PRAWDA (jakakolwiek wartość nie zerowa), to wykonywane są słowa z pola , czyli słowa znajdujące się 

między IF a ELSE; jeżeli FAŁSZ (równa się zeru), to wykonywane są słowa z pola , czyli słowa znajdujące się między 

ELSE a THEN. 

Istnieje szczególna postać operatora warunkowego. Polega na tym, że pola wraz ze słowem ELSE może nie być. 

Wtedy operator warunkowy ma postać skróconą IF THEN. Jeżeli element logiczny zdjęty ze stosu przed 

‐ 22 ‐


słowem IF jest PRAWDĄ, to wykonywane są słowa, z których składa się , a jeśli FAŁSZEM, to operator nie 

wykonuje żadnych działań. W obu przypadkach warunek dla słowa IF jest obliczany przez poprzedzające go słowa. 

Podamy przykład zdefiniowanego słowa warunek ‐ rozpatrującego warunek matematyczny lub logiczny przed nim i 

drukujące słowo prawda lub fałsz, w zależności od prawdziwości postawionego warunku: 

> : warunek IF .” prawda „ ELSE .” falsz „ THEN ; 

(OK) 

> 1 warunek 

prawda (OK) 

> 0 warunek 

falsz (OK) 

> ‐123 warunek 

prawda (OK) 

> 1 2 = warunek 

falsz (OK) 

Rozpatrzymy przykład budowy wielostopniowego wyboru na podstawie warunkowego operatora: 

: temp 

DUР 18 < IF ." Chlodno " ELSE 

DUP 21 < IF ." Umiarkowanie " ELSE 

DUP 25 < IF ." Cieplo " ELSE 

DUP 30 < IF ." Goraco " ELSE 

." Upalnie " 

THEN THEN THEN THEN DROP ; 

(OK) 

> 22 temp 

Cieplo (OK) 

Zdefiniowaliśmy słowo temp, które ze szczytu stosu zdejmuję wartość i porównuję ją kolejno z zadanymi wartościami. W 

przypadku, kiedy wynikiem porównania jest FAŁSZ, porównanie odbywa się na kolejnym poziomie, aż do momentu 

otrzymania PRAWDY. Wtedy kolejne porównania nie odbywają się, a wiersz podany między słowami IF i ELSE zostaje 

wydrukowany. 

W tym przykładzie pokazano również możliwość jednego, tego samego wykonania pola dla wszystkich kolejnych 

operatorów. Przy takim złożeniu słów operatora należy pamiętać, aby liczba słów THEN była taka sama jak IF i ELSE. 

Operator warunkowy można również zastosowanie dla porównań wartości ze stosu matematycznego oraz dla wartości 

logicznych. Można nawet porównywać różne typy danych w granicach jednego takiego wyrażenia. 

4.6 TIMERY I WIELOZADANIOWOŚĆ 

Forth‐system funkcjonuje w środowisku wielozadaniowym, więc język ForthLogic pozwala opisywać procesy wykonywane 

równolegle. Ta właściwość ściśle związana jest ze słowem timer. Timer ‐ to programowy obiekt, który pozwala realizować 

interwał czasowy po zakończeniu, którego wykonywane jest podane słowo. 

Liczbę timerów dla danej wersji sterownika określa parametr T_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów programowych. 

Do konfiguracji timerów służy słowo TIMER!. Słowo to ze stosu matematycznego zdejmuje górny element jako czasową 

zwłokę w sekundach, a górny element ze stosu danych jako numer timera. Po słowie TIMER! podaje się słowo, które jest 

wykonane po odliczeniu ustawionego interwału czasowego przez ten timer. 

Forth‐system pozwala realizować interwały czasowe w zakresie 0,01sek ÷ 21474836,47sek (248 dni) ze skokiem, co 

0,01sek. Szczególny przypadek interwału czasowego, to 0 sek (parametr 0.0). Zwłoka 0 sec oznacza bezzwłoczne 

wykonanie słowa danego timera. 

Słowo TIMER! jest słowem wywoławczym. Bezpośrednio po może znaleźć się tylko inne słowo jako wymagany parametr 

wykonawczy, natomiast nie mogą zostać podane jakiekolwiek wartości wprowadzane na stos lub do bufora wejściowego. 

‐ 23 ‐


Może to być jakiekolwiek słowo znane forth‐systemowi, standardowe lub zdefiniowane. Jeżeli zachodzi potrzeba użycia 

słowa, które wymaga podania wartości ze stosu lub z bufora wyjściowego jako parametrów wykonawczych tego słowo, to 

należy uprzednio zdefiniować nowe słowo zawierające wymagane słowa oraz wprowadzające na stos odpowiednie 

wartości i realizujące wymagane funkcje. 

Przykład wykorzystania timera: 

> : on1 1 1 RO! ; 

(OK) 

> 4.0 1 TIMER! on1 

(OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy nowe słowo on1, które ustawia wartość logiczną dla wyjścia przekaźnikowego S1 (przełącza styk 

przekaźnika w stan aktywny). Dalej uruchomiliśmy timer 1 na czas 4 sek., po zakończeniu, którego będzie wykonane słowo 

on1 (UWAGA! Czas zwłoki podany w postaci liczby zmiennoprzecinkowej). Tak więc, styk przekaźnika przełączą się po 4 

sekundach (licząc od chwili zakończonego powodzeniem przetworzenia ostatniego wiersza tekstu przez interpretator 

forth‐systemu, czyli w tym przypadku po wydrukowaniu powiadomienia „OK”). 

Słowo TIMER! można używać także przy definicji nowych słów, wtedy pojawia się możliwość tworzenia sekwencji działań 

wykonywanych z pewnym odstępem czasowym. Jedną z postaci takich sekwencji jest tworzenie działań, wykonywanych 

cyklicznie nieskończoną ilość razy. Przykład: 

> : alarm 1 RO? NOT 1 RO! 2.0 1 TIMER! alarm ; 

(OK) 

> alarm 

(OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy nowe słowo alarm z następującą treścią wykonania: na stos kładziemy wartość logicznego stanu wyjścia 

przekaźnikowego S1 (1‐ aktywne; 0‐ bierne), dokonuje się logiczna inwersja szczytu stosu (słowo NOT: jeżeli było 1 to na 

stos kładzie 0). Znaczenie to zdejmowane jest ze stosu jako wartość logicznego stanu wyjścia przekaźnikowego S1. 

Następnie uruchamia się timer 1 na czas 2 sekundy, po zakończeniu, którego będzie ponownie wykonane słowo alarm. 

Czyli cały proces wykonania słowa alarm znów się powtórzy. Po zdefiniowaniu słowa, wykonujemy słowo alarm, 

uruchamiając w ten sposób nieskończoną ilość razy proces przełączania styku przekaźnika S1. 

W trakcie pracy timera (kiedy trwa wsteczne odliczanie czasu) można go ponownie uruchomić na wykonanie innego słowa 

z innym interwałem czasowym. Przy czym poprzednie słowo i poprzedni interwał czasowy zostają anulowane. Do 

faktycznego zatrzymania uruchomionego timera służy słowo STOP, które nie wykonuje żadnej akcji. Należy je podać jako 

wykonywane po interwale czasowym danego timera przy ponownym uruchomieniu tego timera. Przykład: 

> : end 0.0 1 TIMER! STOP ; 

(OK) 

> end 

(OK) 

W zdefiniowanym słowie end przemianowaliśmy timer 1 ze słowa alarm na słowo STOP i zatrzymaliśmy nieskończone 

działanie słowa alarm. Interwał czasowy 0.0 sekund, który wskazaliśmy w przykładzie, w tym wypadku oznacza 

bezzwłoczne wykonanie słowa STOP. 

Do zatrzymania wszystkich timerów służy słowo STOPALL (zatrzymać wszystko). Słowo to zatrzymuje wszystkie „biegnące” 

timery oraz anuluje wykonanie słowa podanego po danym timerze. Słowo to szczególnie przydatne jest podczas pracy 

terminalowej przy wykonywaniu testów napisanej aplikacji. 

Za pomocą timerów możemy uruchomić wiele pojedynczych zadań, z których każde opisane jest swoim słowem. Do 

rozpoznawania zadań timerów służą słowa TIMER? i słowo NAME (imię). 

Słowo TIMER? zdejmuje ze stosu górny element jako numer timera. Na stos danych kładzie wynik wykonania: w 

przypadku, kiedy timer jest w stanie odliczania interwału czasowego będzie to adres słowa, które zostanie wykonane po 

‐ 24 ‐


słowie TIMER!, a w przypadku kiedy timer nie jest uruchomiony będzie to 0. 

Z uwzględnieniem poprzedniego podamy następujący przykład: 

> alarm 

(OK) 

> 1 TIMER? DUP . NAME 

1534 alarm (OK) 

> end 

(OK) 

> 1 TIMER? DUP . NAME 

0 (OK) 

> 

Ponieważ po wykonaniu słowa alarm, timer 1 uruchamia się ponownie, to w jakiejkolwiek chwili czasu, podczas 

wykonania słowa TIMER?, na stos będzie położony adres słowa „alarm” (pokazane znaczenie adresu przytoczono w 

przykładzie). Za pomocą słów DUP . NAME zarazem przywołaliśmy na terminal adres i nazwę słowa. Po zatrzymaniu 

wykonywania słowa alarm i powtórzeniu procedury na stosie będzie wartość 0, a wiersz z nazwą słowa nie jest 

drukowany. 

4.7 WYKONANIA WEKTOROWE 

Wiemy, że przy definicji nowych słów musimy stosować znane fort‐systemowi słowa. Jednak, istnieje mechanizm, który 

pozwala zdefiniować słowo, które w swej definicji zawiera słowo jeszcze nie zdefiniowane. Ten mechanizm ściśle związany 

jest z pojęciem wykonania wektorowego i opiera się na słowach EXECUTE i FIND. Słowo EXECUTE (wykonać) zdejmuje ze 

stosu górne znaczenie jako wykonawczy adres jakiegokolwiek słowa w słowniku i dane słowo natychmiast wykonywane 

jest tak, jakby było bezpośrednio wprowadzone do fortu‐systemu. Uwaga: zalecana duża ostrożność przy pracy z 

adresami wykonawczymi ‐ jeśli liczba na szczycie stosu podczas wykonania słowa EXECUTE nie jest takim adresem, to 

skutki wykonania słowa EXECUTE będą nieprzewidywalne! Dzięki słowu EXECUTE pojawia się możliwość przekazania 

przez stos adresu wykonawczego tego samego typu słów i w ten sposób zrealizować wektorowe, czyli zależne od 

kontekstu wykonanie programu. 

Wykonawczy adres słowa można za pomocą słowa FIND (znaleźć). Słowo FIND sczytuje wiersz z bufora wyjściowego do 

pierwszej spacji (słowo, dla którego trzeba znaleźć wykonawczy adres) i jeśli słowo to jest znane forth‐systemowi, na stos 

kładzie adres wykonawczy tego słowa. 

Przytoczymy przykład aplikacji wspomnianych słów: 

> 0 CONSTANT 1beep_adr 

(OK) 

> : (1beep) 1beep_adr EXECUTE ; 

(OK) 

> : 2beep 1.0 1000 BEEP 1.0 1 TIMER! (1beep) ; 

(OK) 

> : 1beep 1.0 2000 BEEP 1.0 1 TIMER! 2beep ; 

(OK) 

> ." 1beep " FIND TO 1beep_adr 

(OK) 

> 1beep 

(OK) 

> 

Najpierw stworzyliśmy stałą 1beep_adr dla otrzymania wykonawczego adresu (można zastosować zmienną). Następnie 

stworzyliśmy słowo‐translator (1beep), które wykonuje adres 1beep_adr. To słowo można wykorzystywać tam, gdzie 

planowało się wykorzystać jeszcze niezdefiniowane słowo 1beep w słowie 2beep. I wreszcie, definiujemy słowo 1beep. 

Przypisujemy adres wykonawczy słowa 1beep do stałej 1beep_adr, i tym samym tworzymy nieskończoną kolejność 

wykonania słów 1beep 2beep 1beep... 

‐ 25 ‐


4.8 PRACA Z HARDWARE 

Do pracy z platformą hardware, na której zrealizowano forth‐system, w języku ForthLogic istnieje szereg słów 

standardowych, które można podzielić na odpowiednie grupy: wejścia, wyjścia, port RS‐485, połączenia głosowe, SMS. 

4.8.1 Status WEJŚĆ/WYJŚĆ 

W trybie pracy terminalowej sterowników H01 i H02 (bez wyświetlacza), w oknie terminalu projektowany jest pasek 

statusu. Pasek statusu wejść i wyjść pozwala na optyczną orientację stanu pracy sterownika, informuje o wersji 

oprogramowania firmware, dostępnej pamięci, parametrach napięć zasilania i sieci GSM. 

Version: ‐ numer wersji oprogramowania firmware. 

Free Log menory: ‐ liczba kilobajtów wolnych dla rejestracji danych Log w pamięci sterownika. 

Free Forth menory: ‐ liczba bajtów wolnych dla aplikacji w języku ForthLogic w pamięci sterownika. 

Time: ‐ czas systemowy sterownika (godz. ‐ minuty ‐ sekundy). 

Date: ‐ ustawiona data (dzień ‐ miesiąc ‐ rok). 

POW: ‐ wyświetla wartości napięcia zasilania. 

BAT: ‐ wyświetla wartości napięcia podłączonego akumulatora. W przypadku braku podłączenia akumulatora będzie 

podawana wartość napięcia ładowania na wyjściu. 

GSM: ‐ zasięg i nazwa operatora. 

AI: ‐ stan wejść analogowych (jeżeli zostały takimi ustawione). Górny wiersz wyświetla numer wejścia. Dolny wiersz 

odpowiednio wyświetla aktualną wartość wchodząca wyrażoną w jednostkach rozdzielczości wejścia analogowego 

sterownika (0÷1024). 

DI: ‐ stan wejść cyfrowych (jeżeli zostały takimi ustawione). Górny wiersz wyświetla numer wejścia. Dolny wiersz 

odpowiednio wyświetla aktualny stan wejścia (0 – bierne; 1 – aktywne). 

DO: ‐ stan wyjść cyfrowych. Górny wiersz wyświetla numer wyjścia. Dolny wiersz odpowiednio wyświetla aktualny stan 

wyjścia (0 – bierne; 1 – aktywne). 

RO: ‐ stan wyjść przekaźnikowych. Górny wiersz wyświetla numer wyjścia. Dolny wiersz odpowiednio wyświetla aktualny 

stan wyjścia (0 – bierne; 1 – aktywne). 

Do wywołania paska statutu służy rozkaz systemowy SHOW STATUS. 

Do ukrycia paska statutu służy rozkaz systemowy HIDE STATUS. 

W sterownikach typu H03 i H04 status WE/WY projektowany jest na ekranie sterownika [MENU ‐> System ‐> SERWIS ‐> 

STATUS WE/WYJ]. 

‐ 26 ‐


4.8.2 Blokada dostępu do systemu 

Dostęp do forth‐systemu może być zablokowany i chroniony hasłem. Służy do tego słowo PASSWORD. 

Słowo to wymaga podania dodatkowych, specjalnych stałych systemowych, które określają sposób pracy komunikatora. 

Stałe systemowe dla słowa PASSWORD: 

‐ PROTECT_BY ‐ blokada dostępu hasłem; 

‐ DISABLE ‐ brak blokady dostępu. 

Załączenie wraz z ustanowieniem hasła lub wyłączenie blokad zależy od odpowiedniej kombinacji powyższych stałych i 

słowa PASSWORD. Hasło musi składać się tylko z cyfr. 

PROTECT_BY ." 1234 " PASSWORD 

DISABLE PASSWORD 

‐ załączenie blokady dostępu z jednoczesnym 

ustanowieniem hasła (w tym przykładzie 1234) 

‐ wyłączenie blokady dostępu 

Ustanowienie hasła blokuje dostęp do systemu poprzez okno terminalu, poprzez wejściowe SMSy i połączenia głosowe oraz 

w przypadku sterowników z graficznym menu konfiguracyjnym (H03 i H04) również dostęp do tego menu. Wejście do 

systemu poprzez okno terminalu poprzedzone będzie żądaniem podania hasła [ACCESS DENIED! ENTER PASSWORD: ]. 

Dostęp poprzez operatorskie menu głosowe (IVR) poprzedzony jest żądaniem hasła, które wprowadzamy za pomocą 

klawiatury telefonu (funkcja DTMF). W trybie SMS tekst wejściowego SMSa musi być poprzedzony hasłem, np.: „1234 1 1 

RO!”. 

UWAGA! 

Dla sterowników typu H03 i H04 ustawiania kontroli dostępu wyłącznie w menu konfiguracyjnym. 

4.8.3 Wejścia 

Sygnały podawane na wejścia analogowe i cyfrowe sterownika poddawane są filtracji. Sygnały analogowe filtrowane są 

cyfrowym filtrem dolnoprzepustowym o częstotliwości granicznej 0,24Hz i czasie odpowiedzi skokowej równym 690ms. 

Filtracja sygnałów cyfrowych odbywa się poprzez porównywanie kilku kolejno odczytanych wartości napięcia na wejściu 

cyfrowym. Jeżeli wszystkie te napięcia odpowiadają temu samemu poziomowi logicznemu, to jest on przyjmowany jako 

aktualny poziom logiczny wejścia. Zastosowanie takiego rozwiązania umożliwia wyeliminowanie zakłóceń sygnału 

wejściowego krótszych niż 40ms. 

Do pracy z wejściami cyfrowymi i analogowymi służą słowa DI? i AI?: 

‐ DI? ‐ zdejmuje ze stosu górne znaczenie jako numer wejścia w zakresie od 1 do 8, a jako wynik kładzie na stos logiczny 

stan odpowiedniego wejścia cyfrowego DI/AI1÷DI/AI4, DI5÷DI8. Stan logiczny FAŁSZ (0) oznacza stan bierny wejścia, 

natomiast stan logiczny PRAWDA (1) oznacza stan aktywny wejścia, czyli zamknięcie obwodu między tym wejściem a 

masą (GND). W przypadku wejść DI/AI1÷DI/AI4, jeżeli to wejście zostało skonfigurowane jako analogowe, to stan logiczny 

tego wejścia zawsze będzie FAŁSZ (0). Liczbę wejść cyfrowych danej wersji sterownika określa parametr DI_MAX. Patrz: 

rozdz. 8 Tabela zasobów programowych. 

‐ AI? ‐ zdejmuje ze stosu górne znaczenie jako numer wejścia w zakresie od 1 do 4, a jako wynik kładzie na stos 

matematyczny wartość odpowiedniego wejścia analogowego DI/AI1÷DI/AI4 (jeżeli to wejście zostało skonfigurowane jako 

analogowe). Jeżeli wejście ustawiono jak prądowe, to wartość odpowiada prądowi w miliamperach [mA]. Jeżeli wejście 

ustawiono jako napięciowe, to znaczenie odpowiada napięciu w woltach [V]. Jeżeli wejście ustawiono jak cyfrowe, to 

wartość położona na stos przyjmuje znaczenie z zakresu 0÷1023 i jest analogiczna do wartości wejściowej podanej na to 

wejście. Liczbę wejść analogowych danej wersji sterownika określa parametr AI_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów 


‐ AIS? – (tylko dla H04) zdejmuje ze stosu górne znaczenie jako numer wejścia w zakresie od 1 do 4, a jako wynik kładzie 

na stos matematyczny przeskalowaną wartość (np. z zakresu pomiarowego czujnika przetwornika ACP) odpowiedniego 

‐ 27 ‐


wejścia analogowego DI/AI1÷DI/AI4, przy czym skalowanie wartości odbywa się zgodnie z parametrami skalowania 

podanymi w menu konfiguracyjnym [Wejścia ‐> DI/AI1÷DI/AI4 ‐> SKALA]. Jeżeli wejście ustawiono jak cyfrowe, to wartość 

położona na stos przyjmuje znaczenie z zakresu 0÷1023 i jest analogiczna do wartości wejściowej podanej na to wejście. 

UWAGA! Zakresy wejść analogowych są uzależnione od konfiguracji sprzętowej i programowej i mogą przyjmować 

następujące wartości z zakresu: 0÷~21,5mA; 0÷~10,3V oraz 0÷1023 dla podziałki cyfrowej (10 bitów). 

> 1 DI? . 

0 (OK) 

> 5 DI? . 

‐1 (OK) 

> 1 AI? F. 2 AI? F. 2 AIS? F. 

456.000000 6.683519 46.936302 (OK) 

> 

W tym przykładzie, między innymi zapytaliśmy o stan wejść analogowych. Dla wejścia AI1 skonfigurowanego programowo 

jako cyfrowe otrzymaliśmy wartość z zakresu podziałki cyfrowej. Dwukrotnie zapytaliśmy też o stan wejścia AI2 

skonfigurowanego jako napięciowe. Najpierw słowem AI?, gdzie otrzymaliśmy wartość z zakresu napięcia, a następnie 

słowem AIS?, gdzie otrzymaliśmy przeskalowaną wartość w menu konfiguracyjnym z zakresu ‐20÷+80. 

Konfiguracja programowa typu wejść w sterownikach typu H01 i H02 

Dla ustalania typu kombinowanych wejść służy słowo DIAI. Słowo to wymaga podania dodatkowych, specjalnych stałych 

systemowych, które określają typ wejścia. 

Stałe systemowe dla słowa DIAI: 

‐ SET_TO_V ‐ wejście analogowe napięciowe 

‐ SET_TO_I ‐ wejście analogowe prądowe 

‐ SET_TO_D ‐ wejście cyfrowe 

‐ typ wejścia ‐ może przyjmować znaczenie 

DIAI 

SET_TO_V, SET_TO_I albo SET_TO_D; 

‐ numer wejścia ‐ liczba całkowita z zakresu 1÷4. 

W sterownikach typu H03 i H04 parametry te ustawiane są w menu konfiguracyjnym. 

Słowo DIAIPARAM – kładzie na stos wartości określające ustawienia wejść. 

Znaczenia słowa: 

SET_TO_D = 0 

SET_TO_V = 1 

SET_TO_I = 2 

4.8.4 Wyjścia 

Do pracy z cyfrowymi wyjściami służą słowa DO? i DO!: 

‐ DO? ‐ zdejmuje ze stosu górne znaczenie jako numer wyjścia w zakresie od 1 do 4, i kładzie na stos logiczny stan 

odpowiedniego wyjścia cyfrowego DO1÷DO4. Stan logiczny FAŁSZ oznacza stan bierny wyjścia, natomiast stan logiczny 

PRAWDA oznacza stan aktywny wejścia, czyli tranzystor odpowiedniego wyjścia znajduje się w stanie przewodzenia. 

‐ DO! ‐ zdejmuje ze stosu dwa górne znaczenia, pierwsze jako numer wyjścia w zakresie od 1÷4, drugie jako stan tego 

wyjścia. Stan logiczny PRAWDA ustawia wyjście w stan aktywny, co oznacza, że tranzystor tego wyjścia będzie znajduje się 

w stanie przewodzenia. Stan logiczny FAŁSZ ustawia wyjście w stan bierny. 

Liczbę wyjść cyfrowych danej wersji sterownika określa parametr DO_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów 


Do pracy z wyjściami przekaźnikowymi służą słowa RO? i RO!: 

‐ RO? ‐ zdejmuje ze stosu górne znaczenie jako numer wyjścia w zakresie od 1 do 3, i kładzie na stos logiczny stan 

odpowiedniego wyjścia przekaźnikowego RO1÷RO3. Stan logiczny FAŁSZ oznacza stan bierny styku, natomiast stan 

‐ 28 ‐


logiczny PRAWDA oznacza stan aktywny styku, czyli załączenia. 

‐ RO! ‐ zdejmuje ze stosu dwa górne znaczenia, pierwsze jako numer wyjścia w zakresie od 1÷3, drugie jako stan tego 

wyjścia. Stan logiczny PRAWDA) ustawia wyjście w stan aktywny, co oznacza załączenie styku. Stan logiczny FAŁSZ ustawia 

wyjście w stan bierny. 

Liczbę wyjść przekaźnikowych danej wersji sterownika określa parametr RO_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów 


Przykład: 

> 1 DO? . 1 1 DO! 1 DO? . 

0 ‐1 (OK) 

> 3 RO? . 

‐1 (OK) 

> 3 RO? NOT 3 RO! 

(OK) 

> 3 RO? . 

0 (OK) 

> 



4.8.5 Port komunikacyjny RS‐485 i protokół komunikacyjny MODBUS RTU 

Sieć urządzeń komunikujących się według protokołu Modbus RTU składa się z jednego urządzenia typu MASTER i jednego 

lub wielu urządzeń typu SLAVE. Poszczególne urządzenia połączone są równolegle poprzez interfejs RS‐485. Komunikacja 

może być inicjowana wyłącznie przez urządzenie MASTER, natomiast urządzenia typu SLAVE mogą tylko odpowiadać na 

zapytanie. 

Domyślnie dane pomiędzy urządzeniem nadrzędnym i podrzędnym przesyłane są z prędkością 9600bitów/sek. w postaci 

11‐bitowych pakietów. Każdy pakiet zaczyna się od bitu startu (o wartości zero), następnie wysyłany jest bajt (osiem 

bitów) z danymi, a na końcu wysyłane są dwa bity stopu (o wartości 1). Pojedyncze pakiety składają się na ramkę 

komunikatu o ściśle określonej strukturze: 

ADRES FUNKCJA DANE CRC 

1 BAJT 1 BAJT N BAJTÓW 2 BAJTY 

Urządzenie MASTER zaczyna każdą ramkę od adresu urządzenia SLAVE, do którego adresowana jest przesyłka. Każde 

urządzenie SLAVE musi mieć niepowtarzalny adres sieciowy z zakresu od 1 do 247. W przypadku, gdy urządzenie SLAVE 

wysyła odpowiedź na zapytanie, to w polu adresu umieszcza swój adres sieciowy, co umożliwia zweryfikowanie skąd 

przyszła odpowiedź. Kolejny bajt ramki wysłanej przez urządzenie MASTER zawiera kod polecenia, które ma być 

wykonane przez urządzenie SLAVE. W odpowiedzi SLAVE wysyła ramkę z takim samym kodem funkcji. W dalszej 

kolejności następuje wysłanie lub odbiór danych. Ilość i format przesłanych danych zależą od kodu realizowanej aktualnie 

funkcji. Na zakończenie do ramki dołączane są dwa bajty z sumą kontrolną CRC. Przeznaczeniem sumy CRC jest eliminacja 

błędów, które mogą powstać podczas przesyłania danych, na przykład na skutek oddziaływania silnych zakłóceń 

elektromagnetycznych. 

Do zmiany domyślnych parametrów komunikacyjnych portu służy słowo MODBUSPARAM, które przyjmuje postać: 

MODBUSPARAM 

Zmiana parametrów komunikacji portu 

Parzystość: NONE [brak]; EVEN [parzyste]; ODD [nieparzyste] 

< stopbits > Liczba bitów stopu: 1 lub 2. [Dla parzystości NONE ma sens tylko 1] 

< baudrate> Prędkość transmisji bit/sek: 1200, 2400, 4800, 9600, 19200, 38400, 57600, 115200 

‐ 29 ‐


Sterownik MAX Logic zapewnia obsługę następujących poleceń: 

- 01 (0x01) Read Coils – Odczyt stanów jednego lub wielu kolejnych wyjść binarnych 

- 02 (0x02) Read Discrete Inputs – Odczyt wartości jednego lub wielu kolejnych wejść binarnych 

- 03 (0x03) Read Holding Registers – Odczyt wartości z jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐bitowych 

- 04 (0x04) Read Input Registers – Odczyt wartości z jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐bitowych 

- 05 (0x05) Write Single Coil – Ustawienie wartości pojedynczego wyjścia binarnego 

- 06 (0x06) Write Single Register – Ustawienie wartości pojedynczego rejestru 16‐bitowego 

- 15 (0x0F) Write Multiple Coils – Ustawienie wartości wielu kolejnych wyjść binarnych 

- 16 (0x10) Write Multiple registers – Ustawienie wartości wielu kolejnych rejestrów 

Protokół Modbus umożliwia operowanie na dwóch typach danych: 

‐ dane bitowe wykorzystywane do przedstawiania stanów wejść i wyjść cyfrowych. Dane bitowe przyjmować mogą 

wartości 1 lub 0. 

‐ dane rejestrowe – przedstawiane w postaci zmiennych 16‐bitowych, mogących przyjmować wartości od 0 do 65535. 

Każde wykorzystanie polecenia komunikacyjnego związane jest z wymianą danych pomiędzy urządzeniem Master i Slave. 

W związku z tym dla każdego z poleceń rezerwowany jest bufor danych znajdujący się w obszarze zmiennych bitowych 

(FLAG) sterownika – dla danych bitowych, lub w obszarze zmiennych globalnych (VAR) – dla zmiennych rejestrowych. 

Polecenia komunikacyjne w sterowniku realizowane mogą być w dwóch trybach – cyklicznie, gdzie polecenia powtarzane 

zostają automatycznie, co zadany okres czasu, oraz w trybie pojedynczego wywołania. Możliwe jest jednoczesne 

zdefiniowanie do 4 pakietów cyklicznych oraz dowolną liczbę poleceń pojedynczych ( o tym samym numerze pakietu). 

Do inicjowania poleceń komunikacyjnych służy słowo MODBUSSTART, przy czym zgodnie z konwencją języka ForthLogic w 

pierwszej kolejności określane są parametry połączenia, a dopiero na końcu wprowadzane jest słowo MODBUSSTART. Dla 

polecenia cyklicznego przekazywana jest do funkcji stała systemowa CYCLIC_ACCESS, natomiast dla polecenia 

pojedynczego jest to stała SINGLE_ACCESS. 

Pełna składnia polecenia przedstawiona jest poniżej (wszystkie parametry są obowiązkowe). 

Dla wywołania cyklicznego: 

CYCLIC_ACCESS MODBUSSTART 

Dla wywołania pojedynczego: 

SINGLE_ACCESS < func> MODBUSSTART 

Parametry: 

 

 

 

 

 

 

Określa czas (w sekundach) po którym zostanie powtórzone wywołanie cykliczne. 

Parametr ten może przyjmować wartości od 0,1 sek. do 600 sek., ze skokiem 0,01 sek. 

Adres urządzenia Slave do którego adresowane jest polecenie. Parametr ten może 

przyjmować wartości z przedziału od 1 do 247 

Adres komórki pamięci (rejestru) urządzenia Slave, od którego rozpocznie się 

wysyłanie / odbieranie danych. Parametr ten może przyjmować wartości z przedziału 

od 0 do 65535. 

Ilość kolejnych danych bitowych lub rejestrowych, które mają zostać odebrane lub 

wysłane z urządzenia Slave począwszy od numeru adresu komórki pamięci urządzenia 

Slave (). Parametr ten może przyjmować wartości z przedziału od 1 do 64. 

Numer pierwszej zmiennej globalnej całkowitej (VAR) lub bitowej (FLAG) sterownika, 

od której rozpoczyna się przypisanie wartości rejestrów odczytanych z urządzenia 

Slave lub, od której rozpoczyna się zapisywania wartości rejestrów w urządzeniu Slave 

(rozmiar tablicy jest zgodny z wartością określoną parametrem ). 

Kod polecenia, które ma zostać wykonane. Polecenia te mogą przyjmować 

następującą postać: 

READ_COILS ‐ Odczyt stanów jednego lub wielu kolejnych wyjść binarnych (kod 

polecenia 0x01). 

READ_INPUTS ‐ Odczyt wartości jednego lub wielu kolejnych wejść binarnych (kod 

polecenia 0x02). 

READ_HOLDREGS ‐ Odczyt wartości z jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐ 

‐ 30 ‐


bitowych (kod polecenia 0x03). 

READ_INPUTREGS ‐ Odczyt wartości z jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐ 

bitowych (kod polecenia 0x04). 

WRITE_COIL ‐ Ustawienie wartości pojedynczego wyjścia binarnego (kod polecenia 

0x05). 

WRITE_REG ‐ Ustawienie wartości pojedynczego rejestru 16‐bitowego (kod polecenia 

0x06). 

WRITE_COILS ‐ Ustawienie wartości wielu kolejnych wyjść binarnych (kod polecenia 

0x0F). 

WRITE_REGS ‐ Ustawienie wartości wielu kolejnych rejestrów (kod polecenia 0x10). 

 

Numer pakietu, czyli adres wewnętrznej struktury danych sterownika, w której 

zapamiętane będą parametry danego wywołania. Parametr ten może przyjmować 

wartości od 1 do 4. 

Parametrami funkcji MODBUSSTART mogą być zarówno bezpośrednie wartości liczbowe, jak i zmienne lub wyniki operacji 

matematycznych. Istotne jest tylko prawidłowe umieszczenie elementów na stosie. 

UWAGA! 

Stałe systemowe CYCLIC_ACCESS i SINGLE_ACCESS mogą zostać zastąpiona bezpośrednio poprzez wartości 

liczbowe. Parametrowi CYCLIC_ACCESS odpowiada wartość 1, natomiast parametrowi SINGLE_ACCESS 

odpowiada wartość 2. Podobnie kody poleceń. Stałe systemowe CYCLIC_ACCESS i SINGLE_ACCESS mogą zostać 

zastąpiona bezpośrednio poprzez wartości liczbowe. Parametrowi READ_COILS odpowiada wartość 1; 

READ_INPUTS odpowiada wartość 2; READ_HOLDREGS odpowiada wartość 3; READ_INPUTREGS odpowiada 

wartość 4; WRITE_COIL odpowiada wartość 5; WRITE_REG odpowiada wartość 6; WRITE_COILS odpowiada 

wartość 15; WRITE_REGS ‐ odpowiada wartość 16. 

Słowo MODBUSCALLBACK służy do wskazania słowa, które ma zostać wykonane dopiero po wymianie danych i 

zakończonej komunikacji pojedynczego wywołania słowa MODBUSSTART. Podczas wywołania i transmisji podane słowo 

nie będzie wykonane. Zostanie ono wykonane najszybciej jak to możliwe dopiero po zamknięciu wskazanego wywołania. 

Słowo MODBUSCALLBACK zdejmuje ze stosu danych parametr, jako numer pojedynczego wywołania , a za nim 

podajemy słowo jakie zostanie wykonane. 

Słowo MODBUSCALLBACK jest słowem wywoławczym. Bezpośrednio po może znaleźć się tylko inne słowo jako wymagany 

parametr wykonawczy, natomiast nie mogą zostać podane jakiekolwiek wartości wprowadzane na stos lub do bufora 

wejściowego. Może to być jakiekolwiek słowo znane forth‐systemowi, standardowe lub zdefiniowane. Jeżeli zachodzi 

potrzeba użycia słowa, które wymaga podania wartości ze stosu lub z bufora wyjściowego jako parametrów 

wykonawczych tego słowo, to należy uprzednio zdefiniować nowe słowo zawierające wymagane słowa oraz 

wprowadzające na stos odpowiednie wartości i realizujące wymagane funkcje. 

MODBUSCALLBACK 

Wykonanie wskazanego słowa po zakończeniu wywołania oznaczonego numerem 

Numer pakietu wywołania 

Standardowe lub zdefiniowane słowo 

Zatrzymanie 

Do zatrzymanie wywołania cyklicznego określonego parametrem służy słowo MODBUSSTOP. 

MODBUSSTOP 

Parametr ten może przyjmować wartość od 1 do 4. 

‐ 31 ‐


Kontrolę stanu procesu komunikacyjnego umożliwia polecenie MODBUSSTATUS?, które przyjmuje postać: 

MODBUSSTATUS? 

gdzie parametrem jest numer wywołania cyklicznego (o wartości od 1 do 4), a odpowiedź określona jest 

parametrem , który może przyjmować następujące wartości: 

Kod Kody błędów zgłaszane przez urządzenie Master 

0 Brak błędów. Polecenie zostało wykonane poprawnie 

16 Urządzenie Slave nie odpowiedziało w zadanym czasie (Time Out) 

17 Błędna suma kontrolna w odpowiedzi z urządzenia Slave 

Pozostałe kody błędów zgłaszane są przez urządzenie Slave i ich znaczenie jest zgodne ze specyfiką protokołu Modbus: 

Kod 

Oznaczenie błędu według 

Modbus 

Opis błędu zgłaszanego przez urządzenie Slave 

1 ILLEGAL FUNCTION 

Kod polecenia przekazany przez urządzenie Master nie jest 

obsługiwany przez urządzenie Slave. 

2 ILLEGAL DATA ADDRESS 

Adres danych przekazany w zapytaniu z urządzenia Master nie jest 

dostępny w urządzeniu Slave. 

3 ILLEGAL DATA VALUE Nieprawidłowa wartość danych przekazanych z urządzenia Master. 

4 SLAVE DEVICE FAILURE 

Sygnalizacja wystąpienia niesprecyzowanego błędu w urządzeniu 

Slave podczas obsługi polecenia przekazanego z urządzenia Master. 

5 ACKNOWLEDGE 

Urządzenie Slave przyjęło polecenie z urządzenia Master, ale jego 

wykonanie wymaga dużo czasu. 

6 SLAVE DEVICE BUSY 

Urządzenie Slave jest zajęte obsługą wcześniejszego polecenia. W 

takim wypadku urządzenie Master musi ponowić zapytanie w 

późniejszym terminie, gdy urządzenie Slave będzie wolne. 

Zgłoszenie błędu o kodzie 16 oznacza, że urządzenie Slave nie odpowiedziało w zadanym czasie określonym parametrem 

TIMEOUT. Domyślnie czas ten przyjmuje wartość jednej sekundy, ale może on zostać zmieniony poprzez polecenie 

MODBUSTIMEOUT!. Składnia polecenia MODBUSTIMEOUT! ma następującą postać: 

MODBUSTIMEOUT! 

gdzie parametr określa nowy czas oczekiwania na odpowiedź z urządzenia Slave i może przyjmować wartości z 

przedziału od 1,0sek do 600,0sek, ze skokiem 0,1sek. 

Konwersja danych 

Podczas przekazywania danych w postaci bitów nie ma problemów z interpretacją danych, z uwagi na to, że przyjmują 

one wyłącznie dobrze określone wartości 1 (Prawda) oraz 0 (Fałsz). Inaczej rzecz się ma w przypadku przesyłania danych w 

postaci 16‐bitowych zmiennych rejestrowych. Problem wynika z tego, że standardowo w protokole Modbus 

przekazywane są zmienne całkowite bez znaku (czyli przyjmujące wartości 0..65535). W praktyce często wykorzystywane 

są również zmienne całkowite ze znakiem (przyjmujące wartości ‐32767…32767) oraz złożenie kilku zmiennych 

rejestrowych na liczbę zmiennoprzecinkową. 

Słowa umożliwiające konwersję pomiędzy różnymi formatami liczbowymi: 

‐ US>S ‐ służy do konwersji liczby całkowitej bez znaku, na liczbę całkowitą ze znakiem. 

‐ S>US ‐ służy do konwersji liczby całkowitej ze znakiem na liczbę całkowitą bez znaku. 

Przykład: Jeżeli w rejestrze 16‐bitowym zapisane są same jedynki (0xFFFF w postaci 16‐owej), to w zależności od 

interpretacji może ona oznaczać 65535 – jeśli liczba jest traktowana jako liczba bez znaku, lub ‐1 – gdy jest ona 

traktowana jako liczba ze znakiem. 

Poniżej przedstawiony jest schemat przekształcenia: 

> 65535 US>S 

> ‐1 (OK.) 

‐ 32 ‐


‐ US>F ‐ służy do konwersja zmiennych rejestrowych do postaci liczby zmiennoprzecinkowej 

‐ F>US ‐ służy do konwersji liczby zmiennoprzecinkowej do postaci zmiennych rejestrowych 

Liczba zmiennoprzecinkowa, zgodnie ze standardem IEEE‐754, jest liczbą czterobajtową. Przechowywana jest w postaci 

dwóch 16‐bitowych zmiennych rejestrowych. Przykładowo – liczba 1,2345 zapisana w postaci szesnastkowej zgodnie z 

IEEE‐754 ma postać 0x3F9E0418, co oznacza, że jeden rejestr przechowuje wartość 0x3F9E, a drugi 0x0418. Po 

przełożeniu do postaci dziesiętnej oznacza to, że pierwszy rejestr przechowuję liczbę 16286 (0x3F9E), a drugi liczbę 1048 

(0x0418). Przekształcenie to zapisane w języku Forth będzie miało postać: 

> 1.2345 F>US 

> 1048 16286 (OK.) 

Przekształcenie odwrotne – czyli złożenie z dwóch wartości rejestrów do jednej liczby zmiennoprzecinkowej będzie miało 

postać: 

> 16286 1048 US>F F. 

> 1.234500 (OK) 

Przykład: 

Poniżej przedstawiony jest fragment aplikacji umożliwiający odczyt za pośrednictwem protokołu Modbus zdalnych 

przetworników temperatury. Zakładamy, że przetwornik temperatury przekazuje wartości w liczby całkowitej ze znakiem 

w zakresie ‐1900 do 1900, co odpowiada temperaturze ‐190.0°C … +190.0°C. W pierwszej kolejności utworzone zostało 

słowo print, które przetwarza wskazanie temperatury zapisane w pierwszej zmiennej i wyświetla jego wartość na 

wyświetlaczu: 

> : print 1 VAR? US>S D>F 10.0 F / 

." Temp= " F. 1 1 PRINT 1.0 1 TIMER! print ; 

Następnie utworzone zostało słowo skan, definiujące polecenie komunikacji odczytujące cyklicznie, co jedną sekundę 

wartość temperatury oraz wymuszające wyświetlenie na wyświetlaczu wyniku w zadanym formacie: 

> : skan 1 FPREC! 3.0 1 TIMER! print 

1.0 CYCLIC_ACCESS 247 64 1 7 READ_INPUTREGS 1 MODBUSSTART ; 

W powyższym przykładzie polecenie komunikacyjne o numerze 1 odbiera cyklicznie, co 1 sek. z urządzenia Slave o adresie 

247, jeden rejestr danych znajdujący się pod adresem 64 i zapisuje jego wartość do zmiennej globalna VAR o numerze 7. 

Przykład bloku programowego, w którym dokonano zmiany parametrów komunikacji oraz zastosowano słowa 

MODBUSSTATUS i MODBUSCALLBACK pozwalającego na kontrolę i pewną wymianę danych poszczególnych rejestrów bez 

obaw o nałożenie się zadań poszczególnych wywołań: 

EVEN 1 MODBUSPARAM 

: transU1 1 VAR? 2 VAR? US>F 1 FVAR! ; 



: transI1 7 VAR? 8 VAR? US>F 4 FVAR! ; 



: transF 13 VAR? 14 VAR? US>F 7 FVAR! ; 

: statusU 1 MODBUSSTATUS? 21 VAR! ; 

: statusI 1 MODBUSSTATUS? 22 VAR! ; 

: statusF 1 MODBUSSTATUS? 23 VAR! ; 

: trans 

‐ 33 ‐


statusF 

transU1 transU2 transU3 transI1 transI2 transI3 transF ; 

: skanF ( częstotliwość sieci F 

statusI 

SINGLE_ACCESS 1 84 2 13 READ_HOLDREGS 1 MODBUSSTART 

1 MODBUSCALLBACK trans ; 

: skanI ( prądy I1 I2 I3 

statusU 


1 MODBUSCALLBACK skanP ; 

: skanU ( napięci U1 U2 U3 


1 MODBUSCALLBACK skanI ; 

: skan skanU 60.0 1 TIMER! skan ; 

skan 

W pierwszym wierszu dokonujemy zmiany parametrów komunikacji za pomocą słowa MODBUSPARAM. Definiujemy 

słowa wykonujące poszczególne pojedyncze wywołania: skanU, skanI oraz skanF. Następnie definiujemy słowo, które 

cyklicznie, co 60sek. będzie wywoływać słowo skanU. Po dokonaniu wywołania, transmisji danych i zamknięciu 

komunikacji dla wywołania zdefiniowanego w słowie skanU zostanie wykonane słowo skanI ( 1 MODBUSCALLBACK skanI). 

Analogicznie słowo skanF, po którym wywołane jest słowo trans. Dzięki takiej strukturze kolejnych wywołań wszystkie one 

mogą być zapisane pod tym samym numerem pakietu (1 MODBUSSTART). Słowa statusU, statusI oraz statusF 

pozwalają na przywołanie kodu statusu danego wywołania (1 MODBUSSTATUS) i zapisania go pod określoną zmienną. 

Słowa transU1, transI1, itd., dokonują zapisu wartości odpowiednich rejestrów pod określone zmienne, a następnie 

dokonują konwersji na liczbę zmiennoprzecinkową (US>F) przedstawiającą rzeczywistą wartość odczytanego danego 

parametru. Wartości te są zapisywane pod kolejne zmienne matematyczne: 1 FVAR!, 2 FVAR!, itd. 

4.9 PARAMETRY SYSTEMU 

4.9.1 Wznowienie pracy systemu 

Słowo RESTART ‐ ponownie uruchamia system (analogicznie do wyłączanie i ponownego załączenie zasilania sterownika). 

Zeruje wszystkie wyjścia oraz zmienne. Słowo pomocnicze do wykorzystania w trybie terminalowym. 



4.9.2 Uruchomienie aplikacji 

Do definiowania i wykonywania głównego słowa uruchamiającego aplikację służy słowo BOOT (załadować). W przypadku 

sterowników H01 i H02 słowo to sczytuje z buforu wyjściowego tekst długości do 77 znaków, a w przypadku sterowników 

H03 i H04 tekst długości do 15 znaków i zachowuje go w pamięci nieulotnej. Podany tekst może zawierać jakiekolwiek 

słowo lub grupę słów standardowych lub zdefiniowanych. Również możliwe jest wprowadzenie wartości na stos jako 

parametrów wykonawczych podanego słowa. Każdorazowo przy uruchomieniu systemu słowa te będą automatycznie 

wykonane. Wyjątkiem jest sterownik typu H04, w którym koniecznie musimy dokonać ustawienia trybu pracy FORTH w 

menu konfiguracyjnym. Opis wymaganych czynności i ustawień w menu konfiguracyjnym opisano w instrukcji 

użytkowania. 

W aplikacji zastosowanie słowa BOOT możliwe jest tylko jeden raz. Jeżeli słowo to zastosujemy powtórnie podając inny 

wiersz zawierający nowe słowa to zastąpi on poprzedni i w efekcie wykonywane będą nowe słowa. 

> : alarm 1 RO? NOT 1 RO! 2.0 1 TIMER! alarm ; 

(ОК) 

> ." 1 2 RO! alarm " BOOT 

(ОК) 

‐ 34 ‐


> 

Zdefiniowaliśmy słowo alarm, które cyklicznie przełącza styk wyjścia przekaźnikowego 1. Następnie przy pomocy słowa 

BOOT definiujemy główne słowo, które po uruchomieniu systemu załączy styk wyjścia przekaźnikowego 2 i wykonuje 

słowo alarm. 

Przy pracy terminalowej przydatne jest słowo BOOT. , które wprowadza do bufora wyjściowego i drukuje na terminalu 

słowo główne. 

Przykład: 

> BOOT. 

1 2 RO! alarm (ОК) 

> 

4.9.3 Zasilanie 

‐ POW? ‐ kładzie na stos matematyczny stan napięcia zasilania głównego wyrażonego w woltach [V]. 

‐ BAT? ‐ kładzie na stos matematyczny stan napięcia akumulatora wyrażonego w woltach [V]. 

Przykład stosowania danych słów: 

> POW? BAT? F. F. 

18.120234 13.780560 (OK) 

> 

4.9.4 Zegar systemowy 

Zegar systemowy sterownika pracuje zgodnie z czasem UTC (Universal Time Coordinated), który jest standardowym 

czasem międzynarodowym. UTC odpowiada czasowi słonecznemu dla głównego południka (0 stopni długości 

geograficznej), wcześniej nazywanym, jako GMT. Czas systemowy sterownika wyrażony jest w formacie UNIX. Format ten 

przedstawia czas w postaci globalnej liczby sekund, co znaczy, że zamiast ogólnie przyjętego formatu czasu z podziałem na 

lata, miesiące, dni oraz na godziny, minuty i sekundy czas jest przedstawiony tylko w sekundach. Początek odliczania, czyli 

sekundę 0 przyjęto 1 stycznia 1970 o godz. 00:00:00. Czas od tej chwili nazywany jest "erą UNIX" (Unix Epoch). W wielu 

przypadkach łatwiej posługiwać się czasem w formacie UNIX. Sposób przechowywania czasu pod postacią liczby sekund 

ułatwia porównania dat (z dokładnością do 1 sekundy), a także ich przechowywanie w pamięci. 

W języku ForthLogic istnieją słowa pozwalające swobodnie operować czasem w formacie UNIX, jaki w ogólnie przyjętym 

formacie oraz swobodnie przekształcać je do wybranego formatu: 

‐ UTC? ‐ kładzie na stos danych stan systemowego zegara pod postacią globalnej liczby sekund, tak jak to przyjęto w 

systemie UNIX. 

‐ >UTC ‐ służy do przekształcania czasu ogólnie przyjętego formatu w format UNIX; zdejmuje ze stosu wartości traktując je 

kolejno jako sekundy, minuty, godzinę, rok, miesiąc i dzień, a następnie zamienia podany czas na globalną liczbę sekund. 

>UTC 

SEK, MIN, GODZ, ROK, MIESIĄC, DZIEŃ ‐‐‐> UNIX [sek] 

Dla ustawienia czasu zegara systemowego służy słowo WATCH!, które zdejmuje ze stosu sześć znaczeń jako parametry czasu 

kalendarzowego ogólnie przyjętego formatu i ustawia zgodnie z nimi zegar systemowy w chwili wykonania tego słowa: 

WATCH! 

‐ ustawia czas zegara systemowego 

sekundy – liczba całkowita w zakresie 0÷59 

minuty – liczba całkowita w zakresie 0÷59 

godziny – liczba całkowita w zakresie 0÷23 

rok – liczba całkowita w zakresie 1969‐2038. 

miesiąc – liczba całkowita w zakresie 1‐12. 

dzień – liczba całkowita w zakresie 1‐31. 

‐ 35 ‐


Do przekształcania czasu z formatu UNIX do formatu ogólnego służą słowa: >TIME, >DATE i >WDAY. Słowa te zdejmują ze 

stosu znaczenia czasu w formacie UNIX i kładą na stos czas, datę i dzień tygodnia systemu ogólnego. 

>TIME UTC ‐‐‐> SEKUNDA, MINUTA, GODZINA 

>DATE UTC ‐‐‐> ROK, MIESIĄC, DZIEŃ 

>WDAY UTC ‐‐‐> DZIEŃ TYGODNIA 

Przykład przekształceń: 

> UTC? DUP . > TIME . . . 

1247856331 18 45 31 

Najpierw odczytaliśmy czas w formacie UNIX. Wartość sekund położoną na stos zduplikowaliśmy. Następnie Słowo >TIME 

zdejmuje ze stosu wartość sekund i kładzie je na stos. Drukując wartości stosu na terminalu otrzymujemy czas (liczbę 

sekund) w formacie UNIX, a następnie czas w formacie ogólnym (18:45:31). 

Wartości przyporządkowane dniom tygodnia: niedziela ‐ 0; poniedziałek ‐ 1; wtorek ‐ 2; środa ‐ 3; czwartek ‐ 4; piątek ‐ 5, 

sobota ‐ 6. 

Do bezpośredniego odczytywania aktualnego czasu systemowego sterownika służą słowa: 

‐ TIME? ‐ kładzie na stos trzy znaczenia w kolejności: sekundy, minuty, godzinę zegara systemowego na chwilę wykonania 

tego słowa. Odpowiednio, przy zdejmowaniu ze stosu, najpierw będą godzina, potem minuty i na końcu sekundy. 

‐ DATE? ‐ kładzie na stos trzy znaczenia w kolejności: rok, miesiąc, dzień zegara systemowego na chwilę wykonania tego 

słowa. Odpowiednio, przy zdejmowaniu ze stosu, najpierw będzie dzień, potem miesiąc i na końcu rok. 

‐ WDAY? ‐ kładzie na stos znaczenie dnia tygodnia na chwilę wykonania tego słowa. Wartości przyporządkowane dniom 

tygodnia: niedziela ‐ 0; poniedziałek ‐ 1; wtorek ‐ 2; środa ‐ 3; czwartek ‐ 4; piątek ‐ 5, sobota ‐ 6. 

TIME? ‐ ‐‐‐> SEK,MIN,GODZ 

DATE? ‐ ‐‐‐> ROK, MIESIĄC, DZIEŃ 

WDAY? ‐ ‐‐‐> DZIEŃ_TYGODNIA 

Do porównania dat i czasów istnieje słowo ISNOW, które parami porównuje sześć górnych znaczeń ze stosu danych i 

kładzie na stos znaczenia logiczne. Przy czym wartość PRAWDA jest wtedy, gdy wszystkie porównania są prawdziwe, a 

FAŁSZ w przeciwnym wypadku. Porównanie odbywa się w szczególnym trybie: 

ISNOW A1,B1,C1,C2,B2,A2 ‐‐‐> (A1=A2)•(B1=B2) •(C1=C2) 

Jeżeli A1=A2, B1=B2, C1=C2, to na stos zostanie położona wartość logiczna 1 (PRAWDA), w przeciwnym wypadku 0 

(FAŁSZ). Przytoczymy przykład aplikacji wspomnianych słów: 

> DATE? . . . TIME? . . . 

21 6 2008 14 7 2 (OK) 

> UTC? . 

1214057197 (OK) 

> TIME? DATE? >UTC . 

1214057199 (OK) 

> 23 0 0 TIME? ISNOW . 21 6 2008 DATE? ISNOW . 

0 ‐1 (OK) 

> 0 0 15 DATE? WATCH! 

(OK) 

> 

W ostatniej linii pokazano przykład ustalania systemowego czasu (15:00:00) bez zmiany daty. 

‐ 36 ‐


Konfiguracja zegara systemowego w sterownikach typu H01 i H02 

Dla ustalania wartości korekcji i opcji systemowego zegara systemowego służy słowo SETWATCH. Słowo to wymaga 

podania dodatkowych, specjalnych stałych systemowych, które określają sposób pracy zegara systemowego. 

Stałe systemowe dla słowa SETWATCH: 

‐ SUMMER_ON ‐ automatyczna zmiany czasu letni/zimowy; 

‐ SUMMER_OFF ‐ brak automatycznej zmiany czasu letni/zimowy. 

Ustawienie odpowiedniego sposobu pracy sterownika zależy od odpowiedniej kombinacji powyższych stałych, wartości 

korekcji, strefy czasowej i słowa SETWATCH. 

SUMMER_ON SETWATCH 

SUMMER_OFF SETWATCH 

‐ włączenie automatycznej zmiany czasu letni/zimowy; 

‐ liczba całkowita ‐ comiesięczna 

automatyczna korekcja czasu zegara systemowego 

wyrazona w sekundach; 

‐ liczba całkowita ‐ strefa czasowa wyrażona w 

godzinach. 

‐ brak automatycznej zmiany czasu letni/zimowy; 

‐ liczba całkowita ‐ comiesięczna 

automatyczna korekcja czasu zegara systemowego 

wyrazona w sekundach; 

W sterownikach typu H03 i H04 parametry te ustawiane są w menu konfiguracyjnym. 

4.9.5 Rejestracja danych 

Wbudowany w sterownik rejestrator pracuje niezależnie od algorytmu pracy sterownika, a sposób jego pracy można 

ustawić za pomocą słów i specjalnych stałych systemowych języka programowania ForthLogic (i dodatkowo za pomocą 

menu konfiguracyjnego w sterowniku typu H04). Rejestrator pozwala zapisywać dane w jednym z trzech trybów: 

interwałów, zdarzeń lub ustawień użytkownika. 

Dane są zapisywane domyślnie w pamięci nieulotnej, której pojemność zależy od wersji oprogramowania sterownika. 

Praktycznie dostępny jest 1÷1,3 Mb pamięci. Po zatrzymaniu procesu rejestracji dane z pamięci można skopiować na kartę 

pamięci SD/SDHC/MMC. Plik z pamięci sterownika zostanie usunięty. Dane można zapisywać także bezpośrednio na karcie 

pamięci SD/SDHC/MMC. 

Do włączenia i parametryzacji procesu rejestracji służy słowo LOGON. Słowo to wymaga podania dodatkowych, 

specjalnych stałych systemowych, które określają sposób pracy rejestratora. 

Stałe systemowe dla słowa LOGON: 

‐ EVENTS_MODE ‐ dane są zapisywane wyłącznie przy zaistnieniu jakichkolwiek zmian w stanie logicznym wejść/wyjść lub 

przy komunikacji przez sieć GSM (połączenia głosowe, SMS); 

‐ INTERVAL_MODE ‐ dane są zapisywane w równych, ustalonych odstępach czasu; 

‐ USER_MODE – dowolne dane z systemu zapisywane w oparciu o indywidualne zestawienie użytkownika; 

‐ TO_SD ‐ zapis pliku rejestracji na karcie SD; 

‐ TO_FLASH ‐ zapis pliku rejestracji w pamięci wewnętrznej sterownika; 

‐ ALL_DATA ‐ rejestracja daty, czasu, napięcia zasilania, stanu wejść i wyjść; 

‐ INPUTS ‐ rejestracja daty, czasu i stanu wejść; 

‐ OUTPUTS rejestracja daty, czasu i stanu wyjść. 

Ustawienie odpowiedniego sposobu pracy rejestratora zależy od odpowiedniej kombinacji powyższych stałych i słowa 

LOGON. 

‐ 37 ‐


EVENTS_MODE LOGON 

Proces rejestracji w trybie zdarzeń 

INTERVAL_MODE LOGON 

Proces rejestracji w trybie interwałów 

USER_MODE LOGON 

Proces rejestracji w trybie ustawień użytkownika 

Opcje: ALL_DATA, INPUTS lub OUTPUTS 

Opcje: TO_SD lub TO_FLASH 

Liczba całkowita określająca w sekundach interwał (odstęp) rejestracji 

Wynik wykonania słowa LOGON kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie „PRAWDA” 

oznacza, że proces rejestracji rozpoczął się, a „FAŁSZ”, że zaistniał problem, np.: proces rejestracji już trwa albo nie udało 

się otworzyć istniejącego już pliku. 

Do zatrzymania procesu rejestracji służy słowo LOGOFF. 

Przykład wykorzystania słowa LOGON: 

> ALL_DATA TO_FLASH EVENTS_MODE LOGON . 

‐1 (ОК) 

> LOGOFF 

> OUTPUTS TO_SD 25 INTERVAL_MODE LOGON . 

‐1 (ОК) 

> 

W pierwszym przypadku uruchomiliśmy rejestrację wszystkich danych w pamięci wewnętrznej w trybie zdarzeń. W 

drugim przypadku uruchomiliśmy rejestrację stanu wyjść na karcie SD w trybie interwałów odstępem rejestracji, co 25sek. 

Do ponownego uruchomienia procesu rejestracji z ustawionymi uprzednio opcjami (bez ich zmiany) służy słowo LOGRUN. 

Jest ono przydatne, gdy zachodzi potrzeba częstego zatrzymywania i uruchamiania procesu rejestracji. 

Wynik wykonania słowa LOGRUN kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA 

oznacza, że proces rejestracji rozpoczął się, a FAŁSZ, że zaistniał problem, np.: proces rejestracji już trwa albo nie udało się 

otworzyć istniejącego już pliku. 

Do przenoszenia danych rejestracji z wewnętrznej pamięci na kartę SD służy słowo LOG>SD. Słowo to z wyjściowego 

bufora sczytuje wiersz jako nazwę pliku, do którego ma przenieść dane rejestracji. Jeżeli taki plik już istnieje na karcie to 

rozpoczyna się proces przenoszenie danych z wewnętrznej pamięci do danego pliku. Jeżeli takiego pliku jeszcze nie ma to 

zostanie on automatycznie utworzony na karcie. 

.” log_1 „ LOG>SD 

Wynik wykonania słowa LOG>SD kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie „PRAWDA” 

oznacza, że proces przenoszenia danych przebiegł poprawnie, a „FAŁSZ”, że zaistniał problem, np.: trwa proces rejestracji 

albo nie udało się otworzyć istniejącego już pliku. 

Jeżeli nie podamy nazwy pliku to dane rejestracji będą przeniesione do utworzonego automatycznie pliku "datalog.txt". 

Format rejestrowanych danych zależy od wybranej opcji. Wiersz jednego zapisu ma dany format i kończy się symbolami 

zakończenia zapisu wiersza ENTER ‐ \ n \ r (w systemie szesnastkowym 0h0A i 0h0D. Znaki te są niewidoczne): 

‐ ALL_DATA – rejestruje czas, datę, napięcie zasilania, wejścia i wyjścia w następującej postaci: 

„13:04:39|19/03|18.4 13.8|0021 1023 0006 0020 | 10000000|0000|000\n\r”, gdzie 

13:04:39 19/03 18.4 13.8 0000 0000 0000 0000 10000000 0000 000 

godzina, 

minuty, 

sekundy 

dzień, 

miesiąc 

Napięcie zasilania, 

napięcie 

akumulatora, [V] 

Wartość wejść 

Stan logiczny Stan logiczny 

analogowych AI1…AI4 

(od 1 do 4) wyrażona 

w podziałce cyfrowej 

(0‐1023) * 

Stan 

logiczny 

wejść 

DI1…DI8 

(od 1 do 8) 

wyjść 

DO1…DO4 

(od 1 do 4) 

wyjść 

RO1…RO3 

(od 1 do 3) 

‐ 38 ‐


* ‐ W sterowniku H04 przy skonfigurowanym wejściu jako analogowe prądowe lub napięciowe podawane są wartości 

przeskalowane zgodnie z parametrami podanymi dla danego wejścia w menu konfiguracyjnym [Menu ‐> Wejścia ‐> DI/AI4 

‐> SKALA …]. Czyli otrzymujemy wynik jako wartość rzeczywistą mierzoną przez podłączony przetwornik analogowy. W 

przypadku konfiguracji programowej wejścia jako cyfrowe otrzymamy wynik w podziałce cyfrowej (0‐1023). Patrz 

instrukcja użytkowania H04. 

‐ INPUT – rejestruje czas, datę, wejścia w następującej postaci: 

„13:04:39|19/03|0021 1023 0006 0020 | 10000000”, gdzie 

13:04:39 19/03 0021 1023 0006 0020 10000000 

godziny, Dzień, Wartość wejść Stan logiczny 

minuty, 

sekundy 

miesiąc analogowych AI1…AI4 

(od 1 do 4) 

wejść 

DI1…DI8 

(od 1 do 8) 

‐ OUTPUT – rejestruje czas, datę, wyjścia w następującej postaci: 

„13:04:39|19/03|0000|000\n\r”, gdzie 

13:04:39 19/03 0000 000 

dzień, 

stan logiczny 

miesiąc 

godziny, 

minuty, 

sekundy 

stan logiczny wyjść 

DO1…DO4 

(od 1 do 4) 

wyjść 

RO1…RO3 

(od 1 do 3) 

Dodatkowo są zapisywane wszystkie połączenia telefoniczne przychodzące/wychodzące i SMS w następującym formacie 

wiersza: 

„13:04:39|19/03|+48123456789|SMS>\n\r”, gdzie 

13:04:39 19/03 +48123456789 SMS> 

godziny, 

minuty, 

sekundy 

dzień, miesiąc numer telefonu typ wydarzenia 

Opis typów wydarzeń: 

‐ „>SMS” – odbiór SMS wejściowego; 

‐ „SMS>” – wysłanie SMS wyjściowego; 

‐ „>VOICE” – podjęcie wejściowego połączenia głosowego; 

‐ „VOICE>” – inicjacja wejściowego połączenia głosowego; 

‐ „HOLD” – zakończenie połączenia głosowego. 

W trybie USER_MODE rejestracja danych jest wynikiem pracy konkretnej aplikacji. Dane rejestrowe i format publikacji 

tych danych może być ustawiony przez użytkownika według indywidualnych potrzeb. Służy do tego słowo LOG. 

Słowo to zapisuje zawartość wyjściowego bufora do systemowego rejestru. Dane zapisywane są tylko podczas pracy 

rejestratora. Domyślnie rejestrowane są również czas i data. Wyznaczona wartość rejestracji poprzedzona jest 

nagłówkiem ForthLogic>. Maksymalna długość wiersza tekstu zależy od wersji programowej i sprzętowej. Rozmiar bufora 

(liczbę znaków) dla danej wersji sterownika określa parametr OUTBUF_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów 


Format rejestracji danych użytkownika wygląda nastepująco: 

„13:04:39|19/03|[zestawienie danych użytkownika]\n\r”, gdzie 

13:04:39 19/03 .” xxx „ 

dzień, 

miesiąc 

godziny, 

minuty, 

sekundy 

zestawienie 

danych 

użytkownika 

‐ 39 ‐


Do wyłączenia automatycznie wstawianych nagłówka, daty i czasu w linie rejestrową służy słowo LOGTITLEOFF. 

Do załączenia automatycznego wstawiania daty, czasu i nagłówka służy słowo LOGTITLEON. 

LOGTITLTON ‐> "12:32:57|19/03|ForthLogic> [zestawienie danych użytkownika]\n\r" 

LOGTITLTOFF ‐> " [tekst maks. 120 znaków]\n\r" 

Linie kończą się znakami zakończenia zapisu wiersza (ENTER) ‐ \ n \ r; (w systemie szesnastkowym 0h0A i 0h0D). Znaki te 

na monitorze są niewidoczne. 

1 FPREC! 

LOGTITLEOFF 

ALL_DATA TO_SD USER_MODE LOGON DROP 

: log_print 

NOAUTOSPACE 

DATE? ROT . ." ‐ " SWAP . ." ‐ " . SPACE 

TIME? . ." : " . ." : " . SPACE 

." Uzas= " POW? F. ." V " SPACE 

." Temp= " 4 AI? 15.0 F* 50.0 F‐ F. ." stC " 

AUTOSPACE ; 

: log_cykl log_print LOG 1500 0.2 BEEP 60.0 1 TIMER! log_cykl ; 

: log_start LOGRUN log_cykl ; 

: log_stop 0.0 1 TIMER! STOP LOGOFF ; 

Słowo log_start uruchamia proces rejestracji oraz cykl zapisu danych rejestrowych (słowo log_cykl). Słowo log_stop 

zatrzymuje proces rejestracji oraz cykl zapisu. W przykładzie tym zapis odbywa się co 60 sek. Format danych rejestrowych 

określa słowo log_print. Trzy pierwsze linie to ustawienie parametrów rejestracji oraz formatu drukowania danych. W 

efekcie co 60 sek. otrzymujemy zapis linii rejestru w postaci: 2011‐2‐17 14:51:24 Uzas=23.9V Temp=56.7stC 

Używając słów NEWLINE i SPACE (patrz rozdział 4.4.3)możemy powiększyć liczbę znaków oraz dowolnie formatować zapis 

danych. 

Stan procesu rejestracji można rozpoznać za pomocą słowa LOG?. Słowo to kładzie się na stos znaczenie logiczne. Przy 

czym, logiczne znaczenie „PRAWDA” oznacza, że proces rejestracji jest uruchomiony (LOGRUN), a „FAŁSZ”, że proces 

rejestracji jest zatrzymany (LOGOFF). 

Do ustalenia wolnego miejsca dla procesu rejestracji w pamięci wewnętrznej służy słowo FREELOG?. Słowo to kładzie na 

stos danych liczbę wyrażającą w bajtach ilość wolnego miejsca w pamięci wewnętrznej. 

Do kasowania pamięci rejestracji służy słowo LOGFORMAT. Formatuje ono wewnętrzny system plikowy usuwając 

wszystkie zarejestrowane dane. 

Do sprawdzania istnienia pliku rejestracji danych służy słowo LOGFILE?. Słowo to kładzie się na stos znaczenie logiczne. 

Przy czym, logiczne znaczenie „PRAWDA” oznacza, że plik istnieje, a „FAŁSZ”, że pliku nie ma. 

Słowo LOGSEND? służy do sprawdzania procesu przenoszenia danych rejestrowych z pamięci wewnętrznej. Słowo to 

kładzie się na stos znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie „PRAWDA” oznacza, że proces przenoszenia danych 

jest w toku, a „FAŁSZ”, że przenoszenie nie odbywa się. 

4.9.6 Dźwięk 

Do odtworzenia dźwiękowego sygnału za pomocą wbudowanego generatora dźwiękowych sygnałów, służy słowo BEEP 

(sygnał), które ze stosu matematycznego zdejmuje górne znaczenie jako długość sygnału w zakresie 0,001÷64,0sek. z 

krokiem, co 0,001sek., oraz ze stosu danych górne znaczenie jako częstotliwość sygnału dźwiękowego w zakresie 

100÷10000Hz. 

Przytoczymy przykład zastosowania słowa BEEP dla stworzenia sygnału o częstotliwości 1000Hz i długości trwania 2 

sekundy: 

‐ 40 ‐


> 2.0 1000 BEEP 

(OK) 

> 

4.9.7 Kalibracja wartości wejściowych dla sterowników typu H01 i H02 

Dla sterowników H03 i H04 czynności kalibracji są pozaprogramowe i dokonuje się je w graficznym menu konfiguracyjnym 

(patrz instrukcja użytkowania sterowników H03 i H04). 

Do kalibracji wartości wejściowych, czyli podania wartości wzorcowej służą słowa: 

‐ CALPOW ‐ do kalibracji napięcia zasilania. Słowo to ze stosu matematycznego zdejmuje wartość i zapisuje jako wartość 

wzorcową napięcia zasilania. 

‐ CALBAT ‐ do kalibracji napięcia zasilania rezerwowego (akumulatora) lub napięcia ładowania. Słowo to ze stosu 

matematycznego zdejmuje wartość i zapisuje jako wartość wzorcową napięcia zasilania rezerwowego lub napięcia 

ładowania. 

‐ CALI ‐ do kalibracji wartości kombinowanych wejść analogowych prądowych. Słowo to zdejmuje ze stosu danych wartość 

z zakresu 1÷4 jako numer wejścia oraz ze stosu matematycznego wartość z zakresu 4÷20 jako wartość prądu wejścia i 

ustawia ją jako wartość wzorcową dla podanego wejścia. 

‐ CALV ‐ do kalibracji wartości kombinowanych wejść analogowych napięciowych. Słowo to zdejmuje ze stosu danych 

wartość z zakresu 1÷4 jako numer wejścia oraz ze stosu matematycznego wartość z zakresu 0÷10 jako wartość napięcia 

wejścia i ustawia ją jako wartość wzorcową dla podanego wejścia. 

Uwaga! Nie powtarzać poniższego przykładu podczas ćwiczeń w pracy terminalowej. Grozi to rozkalibrowaniem 

sterownika. 

> 23.8 CALPOW 

(OK) 

> 0.13 1 CALV 

(OK) 

> 

4.10 INTERFEJS UŻYTKOWNIKA 

4.10.1 Menu bloku „Funkcje dodatkowe” (dla sterowników typu H03 i H04) 

Blok „Funkcje dodatkowe” zawiera tekstowe submenu tworzone w trybie programowania w języku ForthLogic na 

indywidualne potrzeby użytkownika. Służyć ono może do uruchamiania dodatkowych aplikacji, ustawiania i edycji 

parametrów pracy, tworzenia szybkich skrótów konfiguracyjnych, itp. Liczba punktów menu jest zależna od wersji 

programowej i sprzętowej sterowników i określa ją parametr MENU_MAX. Patrz: rozdz. 8 Tabela zasobów programowych. 

W przypadku braku takich zaprogramowanych funkcji submenu jest puste. 

Do tworzenia punktów menu użytkownika służą słowa MENU, HIDE, LASTMENU?, INFO. 

Wszystkie przedstawione słowa do pracy z menu „Funkcji dodatkowych” pozwalają stwarzać wielostopniowe, dynamiczne 

menu użytkownika, które nie ustępuje funkcjonalnością i możliwościami wbudowanemu menu konfiguracyjnemu. 

Słowo MENU służy do tworzenia kolejnych punktów menu „Funkcji dodatkowych”. Zdejmuje ze stosu danych górne 

znaczenie jako numer wiersza menu w zakresie od 1 do MENU_MAX, z wyjściowego bufora sczytuje wiersz jako tekst, 

który będzie wyświetlany w odpowiednim punkcie menu. Po słowie MENU należy podać słowo, które będzie wykonane 

przy wyborze tego punktu menu. Podane wartości liczbowe odpowiadają kolejnym wierszom menu widocznym w blok 

„Funkcje dodatkowe”. Po wyborze punktu menu i zatwierdzeniem przyciskiem OK wykonane zostanie podane słowo. 

Nadanie numeru 0 powoduję wykonanie przypisanego słowa bezpośrednio przy wejściu do menu "Funkcji dodatkowych" 

(po naciśnięciu OK). Długość wiersza menu nie może przekraczać 12 znaków. Dla punktu menu z numerem 0 tekstu nie 

podajemy, ponieważ nie jest on drukowany. Przytoczymy przykład aplikacji danego słowa: 

‐ 41 ‐


> : bip 1.0 1000 BEEP ; 

(OK) 

> : alarm bip 2.0 1 TIMER! alarm ; 

(OK) 

> : stop 0.0 1 TIMER! STOP ; 

(OK) 

> : 0menu 0 MENU bip ; 

bip (OK) 

> : 1menu .” ALARM ” 1 MENU alarm 

ALARM (OK) 

> : 2menu .” STOP ” 2 MENU stop 

STOP (OK) 

> 0menu 1 menu 2menu 

(OK) 

Najpierw definiujemy słowa bip, alarm i stop, których wykonanie przypisujemy odpowiednim punktom tworzonego menu. 

Potem definiujemy słowa 0menu, 1menu i 2menu opisujące funkcje punktów menu ALARM i STOP oraz sygnał dźwiękowy 

przy wejściu w blok. Nazwy te będą drukowane jako menu bloku „Funkcje dodatkowe”. Następnie wykonujemy te słowa 

dla permanentnej projekcji zdefiniowanych punktów menu. Kursorami możemy dokonać wyboru punktu menu, a OK 

akceptujemy wybór. Wybierając ALARM uruchamiamy cykliczne odtwarzanie sygnału dźwiękowego. Wybierając następnie 

STOP zatrzymujemy alarm. Dodatkowo przy każdorazowym wejściu w blok „Funkcje dodatkowe” usłyszymy 

jednosekundowy sygnał dźwiękowy przypisany do słowa MENU 0. 

Słowo HIDE służy do ukrywania zdefiniowanego punktu menu (nie wykasowuje go). Zdejmuje ze stosu danych górne 

znaczenie jako numer wiersza menu i ukrywa punkt menu o wskazanym numerze (staje się on nieaktywny i niedostępny 

dla użytkownika). Ponowne uaktywnienie tego punktu menu odbywa się słowem MENU. Wystarczy tylko podać numer 

wiersza menu przed słowem (bez tekstu, ponieważ jest on zapamiętywany przy wcześniejszej definicji) i słowo, jakie ma 

być wykonane. Oczywiście jest możliwe całkowite przedefiniowanie danego punktu menu. Opierając się na wcześniejszym 

przykładzie pokażemy zastosowanie słowa HIDE: 

> 1 HIDE 

(OK) 

> 1 MENU alarm 

(OK) 

Najpierw ukrywamy wiersz menu ALARM. Znika on z wyświetlacza. Słowem MENU bez podanego wiersza tekstu 

ponownie uaktywniamy ten punkt. 

Słowo LASTMENU? podaje numer punktu menu, który był wykonany jako ostatni. Słowo to kładzie na stos danych numer 

punktu menu, który był wykonany jako ostatni. Dane słowo pozwala parametryzować pracę z oddzielnymi punktami 

menu. 

Przy każdorazowym wejściu w blok „Funkcje dodatkowe” standardowo podświetlany jest pierwszy punkt menu. Słowo 

FOCUS pozwala ustawić podświetlenie dowolnego wiersza menu. Słowo FOCUS ze stosu danych zdejmuje górne znaczenie 

jako numer wiersza menu. Wskazany wiersz po wejściu w blok „Funkcje dodatkowe” będzie podświetlony i to on będzie 

widoczny jako pierwszy. 

Dodatkowo dla H04, dla większej wygody w korzystaniu z menu, istnieje możliwość wyprowadzenia pomocniczej 

informacji tekstowej w górnym, żółtym pasku stanu (lewa górna część wyświetlacza). Służy do tego słowo INFO 

(informacja), które z wyjściowego bufora sczytuje wiersz tekstu o długości do 15 znaków i wyświetla go w lewej części 

informacyjnego pola (zastępuje napis „Funkcje dodatkowe”). 

4.10.2 Klawiatura (dla sterowników typu H03 i H04) 

Do definiowania funkcji klawiszy służy słowo BUTTON (przycisk), które ze stosu danych zdejmuje górny element jako 

numer klawisza z zakresu od 1 do 7, a po słowie tym podajemy słowo, które będzie bezpośrednio wykonywane przy 

naciskaniu odpowiedniego przycisku. Wartości przyporządkowane przyciskom: F1 ‐ 1; F2 – 2; ‐3; ‐ 4; ‐ 5; ‐ 6; 

‐ 42 ‐


OK – 7. Dla ułatwienia korzystania ze słowa BUTTON, istnieją systemowe stałe oznaczające konkretne przyciski. Są to: F1 – 

F1; F2 – F2; UP ‐ ; DOWN ‐ ; LEFT‐ ; RIGHT ‐ ; OK. ‐ OK. Stałe te kładą na stos numer odpowiedniego klawisza. 

W przypadku zaniku zasilania sterownika wszystkie funkcje przypisane przyciskom są kasowane. Dla zachowania 

przypisanych funkcji przyciskom można zdefiniować słowo, które wywołane przywróci określoną funkcję ponownie. 

Przytoczymy przykład stosowania słowa BUTTON do zdefiniowania funkcji klawiszy F1 i F2: 

> : bip 1.0 1000 BEEP ; 

(OK) 

> : alarm bip 2.0 1 TIMER! alarm ; 

(OK) 

> : stop 0.0 1 TIMER! STOP ; 

(OK) 

> : up UP BUTTON bip ; 

(OK) 

> : f1 F1 BUTTON alarm ; 

(OK) 

> : f2 F2 BUTTON stop ; 

(OK) 

> up f1 f2 

(OK) 

W trakcie wykonania programu, funkcje klawiszy można wielokrotnie zmieniać w zależności od potrzeb. Zdefiniowane 

funkcje klawiszy F1 i F2 są aktywne na wszystkich poziomach interfejsu oprócz przypadku wprowadzenia wartości w oknie 

parametryzacji (wiersz koloru niebieskiego). Zdefiniowane funkcje przycisków , , , i OK są aktywne tylko poza 

menu konfiguracyjnym, czyli tylko podczas aktywnego okna dialogu. 

4.10.3 Wyświetlacz (dla sterowników typu H03 i H04) 

Do drukowania tekstowych informacji na wyświetlaczu służy słowo PRINT (drukować). Drukowanie jest możliwe tylko w 

oknie dialogu (poziom główny przed wejściem do menu konfiguracyjnego). Pole drukowania to prostokąt pośrodku 

wyświetlacza o rozmiarach określonych parametrami: ROW_MAX (liczba wierszy) i COL_MAX (liczba kolumn). Numeracja 

wierszy ‐ z góry na dół od 0 do ROW_MAX, numeracja kolumn ‐ od lewej strony do prawej od 0 do COL_MAX. Tekst 

drukowany jest w jednym z 9 kolorów na białym tle albo na czarnym. 

Słowo PRINT zdejmuje ze stosu dwa górne znaczenia ‐ współrzędne pozycji wyprowadzenia tekstu, które składają się z 

numeru wiersza i numeru kolumny, z bufora wyjściowego sczytuje tekst, który będzie drukowany od wskazanej pozycji. Po 

dojściu do końca rzędu, symbole tekstu automatycznie przenoszone są do następnego rzędu. W przypadku osiągnięcia 

przez tekst ostatniej pozycji w ostatnim rzędzie dalsze drukowanie będzie zablokowane. 

Fabrycznie ustawione jest drukowanie czarnego fontu na białym tle. Aktywny kolor czcionki można ustalić za pomocą słów 

WHITE (biały), RED (czerwony), ORANGE (pomarańczowy), YELLOW (żółty), GREEN (zielony), BLUE (błękitny), DEEPBLUE 

(niebieski), VIOLET (fioletowy) i BLACK (czarny). Słowa te ustalają odpowiedni aktywny kolor tekstu. Drukowanie w 

ustawionym kolorze odbywają się aż do jego kolejnej zmiany. 

Tło może przyjmować tylko dwa kolory: biały i czarny. Do ustawiania koloru tła służy słowo INVERT, które zmienia 

aktywny kolor tła na przeciwny, wskutek czego kolor biały staje się czarnym (albo odwrotnie). Słowo to również dokonuje 

inwersji aktywnego koloru fontu, przy czym kolor ten zmienia się na dopełniający (negatyw). Wszystkie późniejsze 

drukowania odbywają się w danym kolorze aż do ich kolejnej zmiany. 

Do czyszczenia pola z wprowadzonych wcześniej tekstów służy słowo CLEAR (czyścić), które ustawia wszystkie symbole 

odpowiednio do aktywnego tła – pole drukowania staje się białe lub czarne. 

Przykład: 

> ." "Czerwony" " RED 0 0 PRINT 

(OK) 

> ." "Zielony" " GREEN 0 1 PRINT 

(OK) 

> ." "Inwersja zielonego" " INVERT 0 2 PRINT 

‐ 43 ‐


(OK) 

> ." "Błękitny na czarnym" " DEEPBLUE 0 4 PRINT 

(OK) 

> CLEAR 

(OK) 

> 

Słowo “Czerwony” będzie drukowane w wierszu 0 i w kolumnie 0 w kolorze czerwonym. Słowo “Zielony” będzie 

drukowane w wierszu 1 i w kolumnie 0 w kolorze zielonym. Fraza “Inwersja zielonego” będzie drukowana w wierszu 3 i w 

kolumnie 0 w kolorze fioletowym na czarnym tle. Fraza “Błękitny na czarnym” będzie drukowana w wierszu 4 i w 

kolumnie 0 w kolorze niebieskim na czarnym tle. Po wykonaniu słowa CLEAR, pole drukowania (tło) stanie się czarne. 

4.10.4 Okno parametryzacji (widżet) 

Do wprowadzenia liczbowych parametrów na wyświetlaczu za pomocą przycisków sterownika służy okno parametryzacji. 

Do wywołania okna do wprowadzania wartości liczbowych służy słowo GET. Ze stosu matematycznego zdejmuje górne 

znaczenie jako liczbę, która będzie drukowana w dolnym wierszu okna parametryzacji, jako wartość początkowa 

(domyślna) podlegająca dalszej edycji (maksymalnie 15 znaków); z bufora wyjściowego sczytuje tekst, który będzie 

drukowany w górnym wierszu okna parametryzacji, jako tekst informacyjny (maksymalnie 12 znaków. UWAGA! Forthsystem 

domyślnie ma ustawione dodawanie jednej spacji na końcu tekstu wprowadzanego do bufora wejściowego, więc 

możemy podać tylko 11 znaków. Funkcję tę można wyłączyć słowem NOAUTOSPACE i tym samym poszerzyć możliwość 

wprowadzania tekstu do faktycznych 12 znaków). Po słowie GET podajemy dwa słowa: pierwsze słowo będzie wykonane 

w przypadku wprowadzenia parametru i akceptacji przyciskiem OK; drugie słowo zostanie wykonane w przypadku 

rezygnacji wprowadzania parametru przyciskiem Esc. 

Przy akceptacji wprowadzonego parametru, oprócz wykonania pierwszego słowa, na stos matematyczny zostanie 

położona wprowadzona wartość. Wywołanie okna parametryzacji jest możliwe tylko w oknie drukowania oraz w bloku 

"Funkcji dodatkowych" jako punkt menu. W innych przypadkach fort‐system blokuje pracę słowa GET. Wartość 

początkowa (domyślna) nie może przekraczać 15 znaków wraz z przecinkiem „.”. Liczba ta jest drukowana z ustawioną 

precyzją, czyli z ustawioną liczbą cyfr po przecinku. Przytoczymy przykład aplikacji słowa GET: 

> : print F. 0 0 PRINT ; 

(OK) 

> ." TEMP> " 20.0 GET print STOP 

TEMP > (OK) 

> 

Do wywołania okna do wprowadzania wartości wierszowych (tekstów) służy słowo GETS. Ze stosu danych zdejmuje górne 

znaczenie jako numer zmiennej wierszowej, której tekst będzie drukowana w dolnym wierszu okna parametryzacji, jako 

tekst początkowy (domyślny) podlegająca dalszej edycji (maksymalnie 15 znaków); z bufora wyjściowego sczytuje tekst, 

który będzie drukowany w górnym wierszu okna parametryzacji, jako tekst informacyjny (maksymalnie 12 znaków. 

UWAGA! Forth‐system domyślnie ma ustawione dodawanie jednej spacji na końcu tekstu wprowadzanego do bufora 

wejściowego, więc możemy podać tylko 11 znaków. Funkcję tę można wyłączyć słowem NOAUTOSPACE i tym samym 

poszerzyć możliwość wprowadzania tekstu do faktycznych 12 znaków). Po słowie GETS podajemy dwa słowa. 

Pierwsze słowo będzie wykonane w przypadku wprowadzenia tekstu i akceptacji przyciskiem OK; drugie słowo zostanie 

wykonane w przypadku rezygnacji wprowadzania tekstu przyciskiem Esc. Przy akceptacji wprowadzonego tekstu, oprócz 

wykonania pierwszego słowa, tekst ten zostanie zapisany jako wartość zmiennej wierszowej o numerze podanym przed 

słowem GETS, czyli zastąpi tekst początkowy (domyślny). Wywołanie okna parametryzacji jest możliwe tylko w oknie 

drukowania oraz w bloku "Funkcji dodatkowych" jako punkt menu. W innych przypadkach fort‐system blokuje pracę 

słowa GETS. Tekst zmiennej wierszowej, który jest drukowany w górnym wierszu okna jako tekst początkowy (domyślny) 

nie powinien zawierać spacji. Znaki wprowadzone po spacji nie są drukowane w wierszu. Przytoczymy przykład 

zastosowania słowa GETS: 

‐ 44 ‐


> : print 1 STRING? 0 0 PRINT ; 

(OK) 

> ." Slowo " 1 STRING! 

Slowo (OK) 

> ." PRZYKLAD " 1 GETS print STOP 

PRZYKLAD (OK) 

> 

4.11 KOMUNIKACJA GSM 

4.11.1 Sieć GSM 

Do wprowadzenia kodu aktywnej karty SIM służy słowo PIN. Słowo to z bufora wyjściowego sczytuje tekst (ciąg cyfr) jako 

kod i zapisuje go w pamięci sterownika. To powoduje automatyczne logowanie do sieci GSM przy załączeniu sterownika 

(np. po zaniku zasilania). W przeciwnym wypadku sterownik przy uruchamianiu nie zaloguje się do sieci GSM. 

Do otrzymania tekstu aktualnego PINu służy słowo PIN. (PIN „kropka”), które drukuje w buforze wyjściowym tekst PINu. 

Przykład użycia słów: 

> ." 1234 " PIN 

1234 (OK) 

> PIN. 

1234 (OK) 

W sterowniku typu H04 parametry te ustawiane są w menu konfiguracyjnym. 

Dla zwiększenia możliwości korzystania z zasobu słów odnoszących się do połączeń GSM istnieją słowa pozwalające 

określić warunki techniczne sieci GSM 

ROAMING? – kładzie na stos znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że karta SIM 

zalogowana jest w zagranicznej sieci (roaming), a FAŁSZ, że karta SIM zalogowana jest w sieci krajowej naszego operatora. 

Słowo to może być pomocne w strefach przygranicznych dla wyeliminowania połączeń roamingowych. 

OPERATOR ‐ drukuje w buforze wyjściowym i na terminalu nazwę operatora sieci GSM, w której zalogowała się karta SIM. 

Jeżeli karta nie będzie zalogowana to bufor będzie pusty. 

SIGNAL? ‐ kładzie na stos wartość liczbową oznaczającą poziom sygnału sieci GSM. Siła sygnału w stanie zalogowania 

może przyjmować znaczenie od 0 do 4. Jeśli zaistniał problem z załogowaniem do sieci albo z samym modułem GSM to 

słowo SIGNAL? ‐ kładzie na stos wartość ‐1. Słowo to może służyć jako wskaźnik początku poprawnej pracy sterownika w 

sieci GSM. Informacja o sile sygnału w sieci GSM odświeżana jest automatycznie przez system, co 3 sek. 

Przytoczymy przykład stosowania danych słów: 

> ROAMING? . 

0 (OK) 

> OPERATOR 

Plus GSM (OK) 

> SIGNAL? . 

3 (OK) 

4.11.2 Połączenia głosowe 

Do pracy z komunikatorem GSM wykorzystujemy grupę słów, które pozwalają sterownikowi inicjować i podejmować 

połączenia głosowe, podłączać zewnętrzny mikrofon i ustalać reakcję fort‐systemu na sygnały DTMF. 

Do odtwarzania plików dźwiękowych podczas wejściowego lub wyjściowego połączenia głosowego służy słowo PLAY 

(odtwórz). Słowo to z bufora wyjściowego sczytuje tekst jako nazwę pliku w formacie .wav (plik musi być załączony na 

karcie pamięci SD/SDHC/MMC). Po słowie PLAY podajemy słowo, które będzie wykonane po zakończeniu odtwarzania 

wskazanego pliku dźwiękowego. 

Wynik wykonania słowa PLAY kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, 

‐ 45 ‐


że proces odtworzenia pliku rozpoczął się, a FAŁSZ, że zaistniał problem, np.: brak karty SD w porcie; brak pliku na karcie 

SD; dokonywane jest właśnie inne połączenie; itp.). 

Do syntezy i głosowego odtworzenia wartości liczbowej podczas wyjściowego lub wejściowego połączenia głosowego 

służy słowo SAY (powiedzieć). Słowo to zdejmuje ze stosu matematycznego górną wartość z zakresu ‐999.9÷+999.9. Po 

słowie SAY podajemy słowo, które będzie wykonane po zakończeniu syntezy i głosowego odtworzenia podanej wartości 

liczbowej. 

Wynik wykonania słowa SAY kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, znaczenie logiczne PRAWDA oznacza, 

że proces syntezy i odtworzenia rozpoczął się pomyślnie, a FAŁSZ, że zaistniał jakiś problem, np.: podana liczba była z poza 

ustalonego zakresu. Domyślnie podana wartość liczbowa jest odtwarzana z podaniem znaku tej liczby (+/‐) i z 

dokładnością do 1 cyfry po przecinku. 

Do wyłączenia automatycznego podawania znaku „plus” (+) służy słowo NOSAYPLUS. Do ponownego załączenia służy 

słowo SAYPLUS. 

Do zatrzymania odtwarzanego powiadomienia dźwiękowego służy słowo MUTE, które natychmiast wstrzymuje 

odtwarzanie i blokuje wykonania słowa zadanego po słowach PLAY i SAY. 

Do zatrzymania połączenia głosowego służy słowo HOLD (wstrzymać), które wstrzymuje każde połączenie głosowe 

(wejściowego lub wyjściowego). 

Do inicjowania przez sterownik połączenia głosowego służy słowo DIAL, które z bufora wyjściowego sczytuje numer 

telefonu (w formacie międzynarodowym). Po słowie DIAL podajemy dwa słowa. 

Pierwsze słowo będzie wykonane w przypadku, kiedy inicjowane połączenie przez sterownik zostanie podjęte; drugie 

słowo będzie wykonane w przypadku nie podjęcia połączenia w ciągu 60 sek. lub jego odrzucenia. Wynik wykonania słowa 

DIAL kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że rozpoczęła się 

inicjacja połączenia, a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: nie pracuje modem GSM; dokonywane jest właśnie inne 

połączenie; itp.). 

Przykład połączenia głosowego: 

> : temperatura 1 AI? 2.345 F* SAY HOLD DROP ; 

(OK) 

> : powitanie ." hello.wav " PLAY temperatura DROP ; 

(OK) 

> : zadzwon ." +48123456789 " DIAL powitanie STOP DROP ; 

(OK) 

> zadzwon 

+48123456789 (OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy nowe słowo temperatura, które wykonuje następujące operacje: na szczyt stosu matematycznego 

kładzie wartość podaną na wejściu analogowym 1, którą mnożymy przez określony współczynnik. W ten sposób na szczyt 

stosu matematycznego kładziemy wartość (temperatury), która jest potrzebne do wykonania słowa SAY. Następnie 

wykonane zostaje słowo SAY (głosowa synteza wartości liczbowej), po którym zostanie wykonane słowo HOLD 

(zakończenie połączenia). Na koniec zostanie wykonane słowo DROP (wykasowanie ze stosu danych wyniku wykonania 

słowa SAY, ponieważ nie jest nam w tym przypadku potrzebny). Następnie zdefiniowaliśmy następne słowo „powitanie”, 

które wykonuje następujące operacje: do bufora wyjściowego zapisana zostaje nazwa pliku, który jest potrzebny do 

wykonania słowa PLAY. Następnie wykonywane jest słowo PLAY (odtwarzanie pliku dźwiękowego, po którym zostanie 

wykonane słowo temperatura. Na koniec zostanie wykonane słowo DROP (wykasowanie ze stosu danych wyniku 

wykonania słowa PLAY, ponieważ nie jest nam w tym przypadku potrzebny). Następnie zdefiniowaliśmy kolejne słowo 

„zadzwon”, które wykonuje następujące operacje: do bufora wyjściowego wprowadza numer telefonu, który jest 

potrzebny do wykonania słowa DIAL. Następnie wykonywane jest słowo DIAL (inicjacja połączenia głosowego, w którym 

zostanie wykonane słowo „powitanie”, jeżeli zostanie ono podjęte w ciągu 60 sek., lub słowo STOP, jeżeli nie zostanie ono 

podjęte w ciągu 60 sek. Na koniec zostanie wykonane słowo DROP (wykasowanie ze stosu danych wyniku wykonania 

słowa DIAL, ponieważ nie jest nam w tym przypadku potrzebny). Następnie wykonujemy słowo „zadzwon”. 

W trybie dialogowym zdalnym bezpośrednie wykonanie słowa DIAL jest zablokowane. Jest to spowodowane możliwością 

‐ 46 ‐


nałożenia się dwóch zadań: automatycznej odpowiedzi forth‐systemu na wejściowy SMS oraz wykonania podanego w tym 

wejściowym SMSie słowa DIAL, co może mieć nieprzewidywalne skutki dla pracy forth‐systemu. Problem ten można 

rozwiązać poprzez definicję nowego słowa, które w swoim składzie będzie zawierać słowo DIAL, a realizacja jego będzie 

odłożona w czasie, np. poprzez słowo TIMER! . Minimalny czas zwłoki to 1 sek. 

Do podjęcia połączenia głosowego służy słowo ANSWER (odpowiedz), które z bufora wyjściowego sczytuje jeden lub kilka 

wierszy tekstu rozdzielonych spacją. Są to numery telefonów w formacie międzynarodowym. Po słowie ANSWER 

podajemy słowo, które będzie wykonywane po podjęciu przez sterownik przychodzącego połączenia. 

Słowo ANSWER podejmuje inicjowane połączenie głosowe przez wskazane numery telefonów. Wynik wykonania słowa 

ANSWER kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że inicjowane 

połączenie głosowe zostało podjęte przez sterownik, a FAŁSZ, że na chwile wykonywania słowa ANSWER nie było 

inicjowane połączenie, właśnie trwa połączenie głosowe lub inicjowanie połączenia głosowego odbyło się z 

nieuwzględnionego numeru telefonu. Jeżeli dla słowa ANSWER nie podamy żadnego numer telefonu, to sterownik 

podejmie każde inicjowane połączenie niezależnie od numeru telefonu. 

Przykład: 

> : powitanie . " hello.wav " PLAY HOLD DROP ; 

(OK) 

> : wait ." +48123456789 +48987654321 ” 

ANSWER powitanie 

NOT IF 3.0 3 TIMER! wait THEN ; 

(OK) 

> wait 

+48123456789 +48987654321 (OK) 

> 

Słowo powitanie już opisywaliśmy. Następnie definiujemy nowe słowo wait, które wykonuje następujące operacje: do 

bufora wyjściowego zapisane zostają numery telefonów potrzebne do wykonania słowa ANSWER. Następnie 

wykonywane jest słowo ANSWER (podjęcie inicjowanego połączenia głosowego ze wskazanego numeru telefonu i 

wykonanie słowa powitanie). Bezpośrednio po słowie ANSWER będzie dokonana analiza jego wykonania. Jeżeli wynikiem 

będzie FAŁSZ, to po 3 sek. znów będzie wykonane sowo wait (uruchamiając ponownie proces oczekiwania na wejściowe 

połączenie głosowe), a jeżeli wynikiem będzie PRAWDA, to nic nie będzie wykonane. 

Ilość numerów telefonów, które mają być autoryzowane przez sterownik jest ograniczona przez pojemność bufora 

wyjściowego. Jednak istnieje sposób, który pozwala zwiększyć liczbę numerów telefonów, na których wezwanie odpowie 

sterownik wykonując słowo ANSWER. 

Przykład: 

> : powitanie ." hello.wav " PLAY HOLD DROP ; 

(ОК) 

> : wait1 ." +48123456789 " ANSWER powitanie DROP 

3.0 1 TIMER! wait1 ; 

(ОК) 

> : wait2 ." +48987654321 " ANSWER powitanie DROP 

3.0 2 TIMER! wait2 ; 

(ОК) 

> wait1 wait2 

+48123456789 +48987654321 (ОК) 

> 

Słowo powitanie już opisywaliśmy w poprzednich przykładach. Następnie definiujemy nowe słowo wait1. Z bufora 

wyjściowego zostaje podany numer telefonu. Następnie podajemy słowo ANSWER, które dokona próby podjęcia 

przychodzącego połączenia inicjowanego przez telefon o podanym wcześniej numerze. Jeżeli połączenie będzie właśnie z 

‐ 47 ‐


tego numeru to zostanie wykonane słowo powitanie, a od razu po słowie ANSWER będzie wykonane słowo DROP, czyli 

wykasowanie ze stosu wyniku wykonania słowa ANSWER. Po 3 sekundach słowo wait1 zostanie wykonane ponownie. 

Analogicznie tworzymy kolejne słowo wait2 z następnym numerem telefonu. Wykonując słowa wait1 i wait2 

uruchamiamy nieskończony proces oczekiwania na przychodzące połączenie z wyznaczonego numeru telefonu 

Do identyfikacji numeru telefonu, z którego jest inicjowane połączenie i wykonania określonych zadań bez podjęcia tego 

wezwania służy słowo CLIP. Słowo to pozwala na bezpłatne sterowanie urządzeniami lub proste potwierdzenie 

otrzymania komunikatu SMS. Po prostu wystarczy „puścić sygnał” do sterownika, a on wykona wskazane słowo. Słowo 

CLIP z bufora wyjściowego sczytuje jeden lub kilka wierszy rozdzielonych spacją. Są to numery telefonów w formacie 

międzynarodowym. Po słowie CLIP podajemy słowo, które będzie wykonywane w chwili wezwania z telefonu o 

wskazanym wcześniej numerze telefonu. 

Wynik wykonania słowa CLIP kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, 

że wezwanie zostało dokonane z autoryzowanego numeru telefonu i zostało ono odrzucone, a FAŁSZ, że na chwile 

wykonywania słowa CLIP nie było wezwania, właśnie trwa połączenie głosowe lub wezwanie odbyło się z 

nieuwzględnionego numeru telefonu. Jeżeli dla słowa CLIP nie podamy żadnego numer telefonu, to podane słowo 

zostanie wykonane przy wezwaniu z dowolnego numeru telefonu. 

Przykład załączenia urządzenia przychodzącym wezwaniem z podanych numerów telefonów: 

> : inv 1 RO? NOT 1 RO! ; 

> : clip .” +48123456789 +48987654321 ” CLIP inv DROP ; 

> : wait clip 1.0 1 TIMER! wait ; 

> wait 

Do określenia statusu połączenia głosowego służy słowo HOOK? (jak widełki słuchawki telefonicznej), które kładzie na stos 

logiczne znaczenie, które odpowiada stanowi połączenia głosowego. Przy czym, logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że 

na daną chwilę nie odbywa się żadne połączenie głosowego (słuchawka leży na widełkach), a FAŁSZ, że właśnie odbywa 

się połączenie głosowe wejściowy lub wyjściowe (słuchawka jest podniesiona). 

UWAGA! 

W przypadku ustawienia hasła dostępu do systemu dostęp poprzez operatorskie menu głosowe (IVR) 

poprzedzony jest żądaniem hasła, które wprowadzamy za pomocą klawiatury telefonu (funkcja DTMF). 

4.11.3 Operatorskie menu głosowe (IVR) i funkcja DTMF 

Przy tworzeniu menu głosowego niezbędnym elementem takiego menu jest możliwość programowanie działań przy 

użyciu przycisków telefonu komórkowego ‐ czyli ustawienie reakcji na sygnały DTMF. Służą do tego słowa: 

‐ WAITKEY (czekać na przycisk) ‐ ustala wymaganą reakcję forth‐systemu na pojedynczy sygnał DTMF; 

‐ WAITPW (czekać na hasło) ‐ ustala wymaganą reakcję forth‐systemu na wprowadzenie hasła dostępu za pomocą 

sygnałów DTMF; 

‐ WAITSTR (czekać na wiersz) ‐ ustala wymaganą reakcję forth‐systemu na wprowadzenie wiersza cyfr za pomocą 

sygnałów DTMF, przy czym wiersz cyfr może być liczbą całkowitą lub liczbą zmiennoprzecinkową. Dla użytkowników są 

dostępne przyciski od „1” do „9”, oraz przyciski „0”, „*” i „#”. Odpowiadają im kody od 1 do 12 (klawiszom od "1" do "9" 

odpowiada analogicznie kod od 1 do 9, klawisze "0" ‐ 10, klawisze "*" ‐ 11, a klawisze "#" ‐ 12). 

Każdemu naciśnięciu klawisza telefonu komórkowego przyporządkowany jest odpowiedni sygnał (ton). Fort‐system 

rozpoznaje sygnały przyporządkowane odpowiednim przyciskom i domyślnie dla potwierdzenia przyjęcia sygnału zwrotnie 

generuje sygnał dźwiękowy przypisany danemu przyciskowi. Dźwiękowe potwierdzenie przyjęcia sygnału można wyłączyć 

za pomocą stałej systemowej NODTMFCONFIRM. Powtórnie dźwiękowe potwierdzenie można załączyć stała systemową 

DTMFCONFIRM. Po zaniku zasilania i powtórnym uruchomieniu sterownika funkcja wyłączająca automatyczne 

potwierdzenia jest kasowana. 

Fort‐system ma również możliwość wygenerowania sygnału (tonu) odpowiadającego danemu przyciskowi. Służy do tego 

słowo TONE, które ze stosu zdejmuje górne znaczenie jako kod przycisku z zakresy od 1 do 12 i generuje standardowy 

‐ 48 ‐


sygnał, który odpowiada temu przyciskowi. 

Za słowem WAITKEY podajemy trzy słowa. Podczas połączenia głosowego naciśniecie dowolnego przycisku telefonu 

komórkowego spowoduje wykonanie pierwszego słowa. W przypadku, kiedy nie zostanie podany żaden sygnał w ciągu 60 

sek., zostanie wykonane drugie słowo. W przypadku, kiedy połączenie zostanie przerwane przez użytkownika zostanie 

wykonane trzecie słowo. 

Wynik wykonania słowa WAITKEY kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym znaczenie logicznie PRAWDA 

oznacza, że proces rejestrowania podanych słów (typu callback) zakończył się i są one gotowe do ewentualnego 

wykonania, a FAŁSZ, że pojawiły się problemy (np.: w danej chwili nie ma żadnego przychodzącego połączenia 

głosowego). Podamy przykład prostego menu głosowego składającego się z jednego punktu: 

> : analiza 1 = IF ." true.wav " PLAY HOLD 

ELSE ." by.wav " PLAY HOLD THEN DROP ; 

(OK) 

> : wait WAITKEY analiza HOLD STOP DROP 

2 TONE ; 

(OK) 

> : powitanie ." hello.wav " PLAY wait DROP ; 

(OK) 

> : menu_glosowe 

." +48123456789 " DIAL powitanie STOP DROP ; 

(OK) 

> menu_glosowe 

+48123456789 (OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy nowe słowo analiza, które będzie porównywało kod ostatniego otrzymanego sygnału DTMF z 1. Jeżeli 

wynikiem porównania będzie logiczne znaczenie PRAWDA, to zostanie odtworzony plik "true.wav". W przeciwnym 

wypadku zostanie odtworzony plik "by.wav". W każdym przypadku, zostanie również wykonane słowo DROP, żeby 

wykasować ze stosu wynik wykonania słów PLAY, ponieważ go nie analizujemy. Następnie definiujemy nowe słowo wait, 

które ustala wymaganą reakcję forth‐systemu na sygnały DTMF: przy naciśnięciu któregokolwiek przycisku zostanie 

wykonane słowo analiza. Poza tym, przy wykonaniu słowa wait (po wysłuchaniu pliku dźwiękowego hallo) użytkownik 

usłyszy w telefonie sygnał, który informuje go o gotowości przyjęcia przez sterownik sygnału DTMF. W sytuacji, kiedy 

minie ustawiony czas reakcji 60 sekund, forth‐system zakończy połączenie, a w sytuacji, kiedy połączenie zostanie 

przerwane przez użytkownika, nie będzie żadnej reakcji. Następnie zdefiniowaliśmy nowe słowo powitanie, które 

odtwarza plik "hello.wav", a następnie wykonuje słowo wait. Ostatecznie zdefiniowaliśmy główne słowo menu_glosowe, 

które wykonuje połączenie głosowe na wskazany numer telefonu i wykonuje słowo powitanie. Wykonanie głównego 

słowa w następnej linii rozpoczyna proces inicjacji połączenia i odtworzenia menu głosowego . 

Za słowem WAITPW podajemy trzy słowa. Podczas połączenia głosowego podanie właściwego hasła spowoduje 

wykonanie pierwszego słowa (każdą kolejną cyfrę należy wprowadzać wyłącznie po sygnale [bip]). Wprowadzanie hasła 

należy zakończyć symbolem # (przykład: „Podaj hasło”[bip] 1[bip] 2[bip] 3[bip] 4[bip] # [1234]). W przypadku 

załączenia funkcji NODTMFCOMFIRM hasło wprowadzamy ciągiem, bez oczekiwania na sygnały potwierdzające. 

W przypadku, kiedy nie zostanie podany żaden sygnał w ciągu 60 sek. lub podane hasło jest niepoprawne, zostanie 

wykonane drugie słowo. W przypadku, kiedy połączenie zostanie przerwane przez użytkownika zostanie wykonane trzecie 

słowo. 

Wynik wykonania słowa WAITPW kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym znaczenie logicznie PRAWDA 


wykonania, a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: w danej chwili nie ma żadnego przychodzącego połączenia głosowego). 

Zmienimy poprzedni przykład menu głosowego, wprowadzając hasło (zmiany zaznaczono pomarańczowym kolorem): 

> : analiza 1 = IF ." true.wav " PLAY HOLD 

ELSE ." by.wav " PLAY HOLD THEN DROP ; 

(OK) 

> : czekac WAITKEY analiza HOLD STOP DROP 

2 TONE ; 

‐ 49 ‐


(OK) 

> : powitanie ." hello.wav " PLAY wait DROP ; 

(OK) 

> : wait_haslo WAITPW powitanie HOLD STOP DROP 6 TONE ; 

(OK) 

> : haslo ." haslo.wav " PLAY czekac_haslo DROP ; 

(OK) 


." +48123456789 " DIAL haslo STOP DROP ; 

(OK) 


+48123456789 (OK) 

> 

Za słowem WAITSTR podajemy trzy słowa. Podczas połączenia głosowego podanie wiersza cyfr za pomocą klawiatury 

telefonu zostanie zinterpretowane przez forth‐system jako liczba i zostanie ona położona na szczyt stosu 

matematycznego, zarazem spowoduje wykonanie pierwszego słowa. Każdą kolejną cyfrę należy wprowadzać wyłącznie po 

sygnale [bip]. Przecinek dla liczb zmiennoprzecinkowych wprowadzamy przyciskiem *. Wprowadzanie liczby należy 

zakończyć symbolem # (przykład: „Podaj wartość”[bip] 1[bip] 2[bip] 3[bip] *[bip]4[bip] # [123,4]). W 

przypadku, kiedy nie zostanie podany żaden sygnał w ciągu 60 sek. zostanie wykonane drugie słowo. W przypadku, kiedy 

połączenie zostanie przerwane przez użytkownika zostanie wykonane trzecie słowo. W przypadku załączenia funkcji 

NODTMFCOMFIRM liczbę wprowadzamy ciągiem, bez oczekiwania na sygnały potwierdzające. 

Wynik wykonania słowa WAITSTR kładzie się na stos jako znaczenie logiczne. Przy czym znaczenie logicznie PRAWDA 


wykonania, a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: w danej chwili nie ma żadnego przychodzącego połączenia głosowego). 

Przykład prostego menu głosowego z wprowadzeniem wartości (temperatury) jako zmiennej zmiennoprzecinkowej: 

> : set_temp FDUP 60.0 F< 

IF 1 FVAR! ." ok.wav " PLAY HOLD DROP 

ELSE ." wrong.wav " PLAY HOLD DROP 

THEN; 

(OK) 

> : wait_temp WAITSTR set_temp HOLD STOP DROP 11 TONE ; 

(OK) 

> : powitanie ." demand.wav " PLAY wait_temp DROP ; 

(OK) 


." +48123456789 " DIAL powitanie STOP DROP ; 

(OK) 


+48123456789 (OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy słowo set_temp, które tworzy kopię liczby na stosie matematycznym, porównuje ją z liczbą 60.0 

(zdejmując ze stosu matematycznego jedną z kopii). Jeżeli w skutek porównania na stosie danych będzie logiczne 

znaczenie PRAWDA, to zmiennej matematycznej numer 1 zostanie nadana wartość temperatury (przy czym z 

matematycznego stosu zostanie zdjęta ostatnia kopia), oraz zostanie odtworzony plik "ok.wav", po którym połączenie 

zostanie przerwane. W przeciwnym wypadku zostanie odtworzony plik "wrong.wav", po którym połączenie zostanie 

przerwane. Następnie zdefiniowaliśmy słowo wait_temp, które pozwala na wprowadzenie liczby za pomocą sygnałów 

DTMF z klawiatury telefonu. Po naciśnięciu przycisku # zostanie wykonane słowo set_temp. W przypadku, kiedy nie 

zostanie podany żaden sygnał w ciągu 60 sek. sterownik zakończy połączenie. W przypadku, kiedy połączenie zostanie 

przerwane przez użytkownika sterownik nie podejmie żadnej akcji. Następnie zdefiniowaliśmy słowo powitanie, które 

odtworzy plik „demand.wav”, a następnie wykona słowo wait_temp. Ostatecznie zdefiniowaliśmy główne słowo 

menu_glosowe, które wykonuje połączenie głosowe na wskazany numer telefonu i wykonuje słowo powitanie. 

Wykonanie głównego słowa w następnej linii rozpoczyna proces inicjacji połączenia i odtworzenia menu głosowego. 

‐ 50 ‐


4.11.4 Numery telefonów 

W poprzednich przykładach wszystkie numery telefonów były statycznie określone za pomocą wierszy. Dlatego, by móc 

zmieniać numery telefonów bez potrzeby przebudowy całego zadania, istnieją specjalne zmienne wierszowe do 

utrzymania numerów telefonów użytkowników. Służą do tego słowa: USER (użytkownik) pozwalające wykorzystywać 

telefoniczne numery użytkowników przy tworzeniu zadania, oraz słowo USERPHONE (telefon użytkownika) pozwalające 

określać i zmieniać telefoniczne numery użytkowników ‐ czyli nadawać nowe znaczenia tym specjalnym zmiennym. Liczbę 

zmiennych dla danej wersji sterownika określa parametr PHONE_MAX. 

Słowo USERPHONE zdejmuje ze stosu górne znaczenie, które może przyjmować wartości z zakresu od 1 do PHONE_MAX 

jako porządkowy numer telefonu użytkownika. Następnie z bufora wyjściowego sczytywany jest wiersz – numer telefonu 

w formacie międzynarodowym, który zapamiętany jest jako specjalna zmienna wierszowa z porządkowym numerem. 

Słowo USER zdejmuje ze stosu górne znaczenie, które może przyjmować wartości z zakresu od 1 do PHONE_MAX jako 

numer zmiennej z porządkowanym numerem telefonu użytkownika. Następnie w buforze wyjściowym i na terminalu 

drukuje ten numer telefonu. 

Pierwsze sześć zmiennych (numery 1÷6) zarezerwowane jest dla numerów telefonów, które uczestniczą w 

polityce bezpieczeństwa forth‐systemu. Są to pozycje, których przypisane numery telefonów są autoryzowane 

przez sterownik. Przy odpowiednich ustawieniach parametrów komunikatora tylko z tych telefonów można 

będzie dokonywać zdalnego sterowania poprzez menu głosowe i SMSy. W sterowniku typu H04 pierwsze sześć 

zmiennych ustala się w menu konfiguracyjnym. W sterowniku H02 za pomocą słowa CONTROL i odpowiednich 

stałych systemowych. 

Przykład aplikacji słów USER i USERPHONE: 

> ." +48123456789 " 1 USERPHONE 

+48123456789 (OK) 

> 1 USER 

+48123456789 (OK) 

> 

W sterowniku typu H04 numer ten pojawi się w menu konfiguracyjnym w bloku Użytkownicy w submenu TELEFONY… w 

punkcie NR TEL 1>, jako ustawiony numer użytkownika nr 1. 

Słowo LAST zachowuje w buforze wyjściowym numer telefonu abonenta, który jako ostatni dokonał połączenia 

głosowego ze sterownikiem, albo jako ostatni nadesłał SMS do sterownika. 

Przytoczymy przykład zastosowania ostatnich dwóch słów: 

> 1 USER LAST 

+48123456789 +42987654321 (OK) 

> 

Pierwszy numer telefonu został określony w poprzednim przykładzie. Drugi wydrukowany numer telefonu to numer 

telefonu, z jakiego dokonano ostatniego połączenia, jeżeli takie było. 

4.11.5 SMS 

Praca sterownika z telefonem za pośrednictwem SMSów określana jest trybem dialogowym zdalnym. W trybie tym ekran 

telefonu spełnia podobne funkcje jak okno terminalu na monitorze komputera. 

Wyjściowe SMSy to jeden ze sposobów powiadamiania użytkownika o zdarzeniach i parametrach. Wejściowe SMSy to 

słowa języka ForthLogic ‐ standardowe i zdefiniowane oraz wartości w postaci liczb i tekstów. Wszystkie wejściowe SMSy 

trafiają bezpośrednio do interpretatora tekstu forth‐systemu. Tam są odpowiednio interpretowane: słowa są 

wykonywane a wartości trafiają na szczyt odpowiedniego stosu. Długość wejściowego i wyjściowego SMSa nie może 

przekraczać 160 znaków wraz ze spacjami. W przypadku przekroczenia dopuszczalnej liczby znaków system 

‐ 51 ‐


automatycznie ograniczy ich liczbę do wymaganej. Dla bezpieczeństwa całego forth‐systemu możliwość definiowania 

nowych słów w wejściowych SMSie jest zablokowana. Po wprowadzeniu przez użytkownika do forth‐systemu słów w 

wejściowym SMS, automatycznie zostanie wygenerowany zwrotny wyjściowy SMS z odpowiedzią forth‐systemu (tak jak w 

trybie dialogowym terminalowym forth‐system drukuje komunikaty (OK), (ERROR ‐ UNKNOWN WORD), itp.). Wyjściowy 

SMS z odpowiedzią można zablokować. Służy do tego słowo NAK. Podajemy je na początku tekstu SMSa lub zaraz po haśle 

dostępu, jeżeli jest ono ustanowione. Ogranicza to koszty obsługi sterownika związane z eksploatacją karty SIM. Również 

jest to przydatne w przypadku współdziałania wielu sterowników ze sobą (tzw. M2M (machine to machine), czyli w 

system bezpośredniej współpracy urządzeń). Zapobiega to automatycznej odpowiedzi do urządzenia przysyłającego SMSa 

i w efekcie zapobiega „łańcuszkowi” nieskończonych SMSów między dwoma sterownikаmi. Słowo NAK jest słowem 

pomocniczym w trybie terminalowym zdalnym. Nie wchodzi ono w skład słownika forth‐systemu i nie może być użyte w 

pracy terminalowej i w aplikacji jako słowo do wykonania. Może być zastosowane jedynie jako słowo w tekście SMSa 

wejściowego lub w aplikacji jako słowo tekstu SMSa wyjściowego, czyli jako tekst bufora wejściowego. 

Dla numerów telefonów krótszych niż 8 cyfr wyjściowe SMSy z odpowiedzią są automatycznie blokowane. Jest to filtr 

forth‐systemu ograniczający koszty eksploatacji karty SIM w przypadku odbioru przez sterownik SMSów z treścią 

reklamową lub komercyjną wysłanych automatycznie z serwerów operatorów telefonii komórkowej lub inne podmioty. 

Dla identyfikacji automatycznej odpowiedzi sterownika na wchodzące SMSy i ich realizacji służy słowo IDx [gdzie x to 

dowolna liczba z zakresu 1÷65536]. Numer identyfikacyjny wejściowego SMSa tworzymy poprzez złożenie bez spacji 

słowa ID i wybranej liczby (np.: ID123). Nadany numer dołączmy na początku treści SMSa (np. ID123 1 1 RO!). W 

przypadku ustanowienia hasła dostępu numer podajemy po haśle (np. 9876 ID123 1 1 RO!). W treści odpowiedzi na 

wejściowego SMSa z podanym numerem otrzymamy słowo określające status realizacji wejściowego SMSa poprzedzone 

podanym numerem identyfikacyjnym (np.: (ID123 OK), (ID2345 ERROR ‐ …)). 

UWAGA! Słowa IDx i NAK nie mogą być stosowane jednocześnie. Jest to nielogiczne, a zarazem doprowadzi do błędu 

interpretacji tekstu SMSa. 

Dla tej wersji oprogramowania istnieje ograniczenie, co do wykorzystania liter w tekstach SMS. Można jedynie 

stosować znaki alfabetu angielskiego (niedopuszczalne są polskie znaki diakrytyczne, tj.: ą, ę, ć, itp. lub inne 

znaki). Przy definiowaniu nowych słów dla konkretnego zadania, należy to uwzględniać! 

Do przesyłania tekstowych powiadomień SMS służy słowo SMS, które z bufora wyjściowego sczytuje numer telefonu w 

formacie międzynarodowym oraz tekst tego SMSa. Następnie dokonuje próby wysłania SMSa. Na stos kładzie wynik 

wykonania słowa SMS jako znaczenie logiczne. Przy czym znaczenie logicznie PRAWDA oznacza, że SMS został wysłany, 

a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: moduł GSM nie pracuje). Długość tekstu SMSa nie może przekraczać ilości znaków 

(wraz ze spacjami) określonej parametrem OUTBUF_MAX. W przypadku przekroczenia dopuszczalnej liczby znaków 

system automatycznie ograniczy ich liczbę do wymaganej. Należy również pamiętać, że linia programu i na terminalu nie 

może przekraczać 77 znaków. Długi tekst SMSa należy wprowadzać do bufora wejściowego krótszymi porcjami, np. 

dzieląc tekst SMSa na dwie części jako dwa bufory wejściowe w dwóch liniach programu. 

Przykład: 

> : sendSMS ." +48123456789 " 

." Wartosc AI2= " 2 AI? F. ." AI3= " 3 AI? F. 

SMS DROP ; 

(OK) 

> sendSMS 

+48123456789 Wartosc AI2 = 9.123123 AI3 = 349.000000 (OK) 

> 

Zdefiniowaliśmy słowo sendSMS, które drukuje w buforze wyjściowym (i na terminalu) numer telefonu i sformowany 

tekst samego powiadomienia, następnie wykonuje słowo SMS, które “ konsumuje” wszystkie te dane i dokonuje próby 

wysłania SMSa. Słowo DROP kasuje ze stosu wynik wykonania operacji słowa SMS, ponieważ w tym przypadku go nie 

analizujemy. 

Jak widać w tym przykładzie, do tekstu powiadomienia można włączać stałe wierszowe, jak i zmienne za pomocą słów „.”, 

„F.”, i „FE.”. Do budowy tekstu powiadomienia mogą być wykorzystane wszystkie słowa, które jako wynik wykonania 

‐ 52 ‐


kładą na stos danych lub stos matematyczny odpowiednie wartości. Dla formatowania tekstu powiadomienia można 

również wykorzystywać słowo SPACE (spacja) do zwiększania, w razie potrzeby odległości między znakami tekstu SMSa. 

Przykład SMSa wysłanego bezpośrednio z terminalu: 

> ." +48123456789 Hello World! " SMS . 

+48123456789 Hello World! ‐1 (OK) 

> 

W trybie dialogowym zdalnym bezpośrednie wykonanie słowa SMS jest zablokowane. Jest to spowodowane możliwością 

nałożenia się dwóch zadań: automatycznej odpowiedzi forth‐systemu na wejściowy SMS oraz wykonania podanego w tym 

wejściowym SMSie słowa SMS), co może mieć nieprzewidywalne skutki dla pracy forth‐systemu. Problem ten można 

rozwiązać poprzez definicję nowego słowa, które w swoim składzie będzie zawierać słowo SMS, a realizacja jego będzie 

odłożona w czasie, np. poprzez słowo TIMER!. Minimalny czas zwłoki to 1 sek. 

UWAGA! 

W przypadku ustawienia blokady dostepu tekst wejściowego SMSa musi być poprzedzony aktualnym hasłem 

dostępu, np.: „ 1234 1 1 RO! „. 

Do realizacji zadań serwisowych, takich jak aktywacja i dezaktywacja usług, sprawdzanie stanu i uzupełnianie konta, itp., u 

operatorów sieci komórkowych służy serwis USSD (Unstructured Supplementary Service Data) 

Do pracy forth‐systemu z serwisem USSD służy słowo USSD, które z bufora wyjściowego sczytuje numer telefonu w 

formacie międzynarodowym i wiersz z rozkazem serwisowym USSD (rozkazy serwisowe ustalane są przez operatora sieci 

komórkowej i są podane w instrukcji użytkowania karty SIM). Słowo to wysyła podany wiersz do operatora, a na stos 

kładzie wynik wykonania. Przy czym logicznie znaczenie PRAWDA oznacza, że rozkaz USSD został odprawiony, a FAŁSZ, że 

zaistniał problem (np.: moduł GSM nie pracuje lub dokonywany jest inny rozkaz serwisowy USSD). Odpowiedź operatora 

na rozkaz serwisowy USSD odsyłany jest pod postacią SMSa na wskazany numer telefonu. 

Ogólna długość rozkazu serwisowego USSD nie może przekraczać 80 znaków. W przypadku przekroczenia dopuszczalnej 

liczby znaków system automatycznie ograniczy ich liczbę do wymaganej. Słowo USSD można wykorzystywać w tekście 

SMS do zdalnego odczytu stanu konta oraz programowo po timerze dla regularnego sprawdzenia stanu konta. Jeśli przy 

wykonaniu słowa USSD zostanie dokonane połączenie głosowe, to działanie słowa będzie zatrzymane aż do zakończenia 

tego połączenia. 

Przykład sprawdzenia stanu i terminu ważności konta: 

[hasło] NAK LAST ." *111# " USSD DROP 

Hasło dostępu podajemy tylko wtedy, jeżeli zostało ono ustanowione. W odpowiedzi przyjdzie SMS z odpowiedzią 

operatora, w którym będzie informacja o bieżącym stanie konta i terminie ważności (format przedstawienia 

powiadomienia zależy od operatora). 

Doładowanie konta: 

[hasło] NAK LAST ." *111*12345678909876# " USSD DROP 

Hasło dostępu podajemy tylko wtedy, jeżeli zostało ono ustanowione. W odpowiedzi przyjdzie SMS z odpowiedzią 

operatora potwierdzającą doładowanie konta (format przedstawienia powiadomienia zależy od operatora). 

• Na czerwono podano przykładowe kody rozkazów USSD. W rzeczywistości są one ustalane indywidualnie przez 

operatorów sieci komórkowych. 

W tym przykładzie, dla ustalenia numeru telefonu, na który przyjdzie odpowiedź, wykorzystaliśmy słowo LAST, tym 

samym wskazawszy numer telefonu, z którego został wysłany SMS. Numer telefonu można również wskazać 

bezpośrednio albo za pomocą słowa USER. 

‐ 53 ‐


4.11.6 Konfiguracja funkcji zdalnego sterowania 

W sterowniku H02 zdalne sterowanie za pomocą SMSów wymaga ustawienia odpowiednich parametrów systemowych. 

Parametry te ustawia się za pomocą odpowiednich słów i stałych systemowych. 

Do parametryzacji procesu komunikacji GSM za pomocą SMSów służy słowo CONTROL. Słowo to wymaga podania 

dodatkowych, specjalnych stałych systemowych, które określają sposób pracy komunikatora. 

Stałe systemowe dla słowa CONTROL: 

‐ LOCAL ‐ sterowanie zdalne wyłączone 

‐ REMOTE ‐ sterowanie zdalne załączone 

‐ FOR_ALL ‐ zdalne sterowanie można zrealizować z dowolnego numeru telefonu komórkowego 

‐ FOR_LOYAL ‐ zdalne sterowanie można zrealizować tylko z określonych numerów telefonów 

Ustawienie odpowiedniego sposobu pracy komunikatora zależy od odpowiedniej kombinacji powyższych stałych i słowa 

CONTROL. 

FOR_ALL REMOTE CONTROL 

FOR_LOYAL REMOTE CONTROL 

FOR_ALL LOCAL CONTROL 

‐ zdalne sterowanie możliwe z dowolnego numeru telefonu 

komórkowego; 

‐ zdalne sterowanie możliwe tylko z określonych numerów 

wskazanych za pomocą słowa USERPHONE (1÷6); 

‐ kierowanie zdalne sterowanie wyłączone w ogóle. 

Do określenia numerów telefonicznych, z których może odbywać się zdalne sterowanie służy słowo USERPHONE. Słowo 

USERPHONE zdejmuje ze stosu górne znaczenie, które może przyjmować wartości z zakresu od 1 do 40 jako porządkowy 

numer telefonu użytkownika. Następnie z bufora wyjściowego sczytywany jest wiersz – numer telefonu w formacie 

międzynarodowym, który zapamiętany jest jako specjalna zmienna wierszowa z porządkowym numerem. W tej wersji 

programowej można zrealizować do 40 numerów telefonów. 

Pierwsze sześć zmiennych (numery 1÷6) zarezerwowane jest dla numerów telefonów, które uczestniczą w 

polityce bezpieczeństwa forth‐systemu. Są to pozycje, których przypisane numery telefonów są autoryzowane 

przez sterownik. Przy ustawieniu opcji FOR_LOYAL REMOTE CONTROL tylko z tych telefonów można będzie 

dokonać zdalnego sterowania poprzez SMSy. 

Oprócz autoryzacji numerów telefonów można niezależnie ustanowić hasło dostępu do systemu, które również działa dla 

wejściowych SMSów. Służy do tego słowo PASSWORD. W przypadku ustanowienia hasła dostępu każdy tekst wejściowego 

SMSa musi być poprzedzony hasłem, np.: „1234 1 1 RO!”. Sposób ustanawiania blokady dostępu i hasła opisano w 

rozdziale 4.8.2. 

4.12 MIKROFON i WYJŚCIE GŁOŚNIKOWE (H04) 

Kanał audio sterownika w zależności od jego konfiguracji sprzętowej może pracować w dwóch trybach: audio GSM i audio 

SPEAKER. Tryb GSM to wyjście kanału audio na połączenie głosowe z telefonem użytkownika. Tryb SPEAKER to wyjście 

kanału audio na zewnętrzny głośnik (poprzez wzmacniacz liniowy). Sposób konfiguracji opisano w instrukcji użytkowania 

sterownika H04. 

Do pracy z zewnętrznym mikrofonem i wyjściem głośnikowym służą słowa MIC i VOICE. 

W trybie GSM wykonanie słowa MIC podczas połączenia głosowego powoduje uruchomienie zewnętrznego mikrofonu 

oraz przełączenie kanału audio sterownika na liniowe wyjście głośnikowe. W telefonie będzie słyszalny dźwięk 

rejestrowany przez mikrofon podłączony do wejść MIC+ i MIC‐, a na wyjście głośnikowe SPK będzie kierowany sygnał 

audio z modułu GSM (głos z telefonu będzie słyszalny w zewnętrznym głośniku podłączonym przez wzmacniacz liniowy do 

sterownika). Wykonywanie powiadomień głosowych przez sterownik oraz menu głosowe są zablokowane. Po zakończeniu 

połączenia (przez użytkownika lub sterownik) automatycznie powraca funkcja powiadomień głosowych, a przy ponownym 

połączeniu również funkcja menu głosowego. Słowo MIC nie blokuje wykonania funkcji DTMF. Wynik wykonania słowa 

MIC kładzie się na stos jako wartość logiczna. Przy czym logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że mikrofon i wyjście 

głośnikowe uruchomiono, a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: w danej chwili nie było połączenia głosowego). 

Słowo VOICE rozłącza mikrofon i wyjście głośnikowe i ponownie przełącza kanał audio na moduł GSM. Wynik wykonania 

‐ 54 ‐


słowa VOICE kładzie się na stos jako wartość logiczna. Przy czym logiczne znaczenie PRAWDA oznacza, że mikrofon i 

wyjście głośnikowe odłączono, a FAŁSZ, że zaistniał problem (np.: w danej chwili nie było połączenia głosowego). 

W trybie SPEAKER po wykonaniu słowa MIC wszelkie wykonania słów SAY i PLAY, czyli odtworzenie plików dźwiękowych 

.wav będzie słyszalne w zewnętrznym głośniku. 

Do regulacji czułości zewnętrznego mikrofonu służy słowo MICLEVEL. Słowo to zdejmuje ze stosu danych wartość z 

zakresu 0÷15 jako poziom czułości. Zmiana poziomu czułości o 1 powoduje realna zmianę o współczynnik 1,1885. 

Domyślnie czułość wynosi 2. Po zaniku zasilania i powtórnym uruchomieniu sterownika poziom czułości powraca do 

wartości domyślnej. 

Do regulacji poziomu głośności zewnętrznego kanału audio służy słowo SPKLEVEL. Słowo to zdejmuje ze stosu danych 

wartość z zakresu 0÷100 jako poziom głośności. Domyślnie poziom głośności wynosi 100. Po zaniku zasilania i powtórnym 

uruchomieniu sterownika poziom powraca do wartości domyślnej. 

5. WCZYTANIE I URUCHOMIENIE APLIKACJI (programu w języku ForthLogic) 

5.1 DLA WSZYSTKICH TYPÓW STEROWNIKÓW 

Plik tekstowy zawierający program stworzony w języku ForthLogic (aplikację) należy nazwać "autorun.txt" (koniecznie z 

rozszerzeniem .txt!). Następnie wgrać go na kartę SD i włożyć w port sterownika. Plik zostanie automatycznie sczytany. 

Plik przy wgrywaniu do pamięci interpretatora forth‐systemu sterownika będzie na bieżąco sprawdzany. Jeżeli forthsystem 

napotka jakikolwiek błąd programowy wstrzyma wczytywanie aplikacji. 

W sterownikach typu H03 i H04 na wyświetlaczu zostanie podany kod błędu i numer wiersza programu, w którym 

wystąpił błąd. Po wgraniu aplikacji plik zostaje automatycznie usunięty z karty SD, a aplikacja zostanie automatycznie 

uruchomiona. 

Odrębny przypadek stanowią sterowniki typu H03 i H04. W przypadku, kiedy start aplikacji nie odbywa się poprzez słowo 

BOOT, które definiuje i automatycznie wykonuje główne słowo startujące wgrywanej aplikacji, należy dodatkowo ustawić 

odpowiednie punkty menu konfiguracyjnego. Po zaniku zasilania głównego i braku zasilania rezerwowego, jeżeli zmiany w 

menu konfiguracyjnym zostały zapisane, to po powrocie napięcia zasilania sterownik ponownie rozpocznie pracę wg 

wgranej aplikacji. Opis wymaganych czynności i ustawień w menu konfiguracyjnym opisano w instrukcji użytkowania. 

Wykorzystując środowisko programistyczne Notepad++PuTTY możemy napisany program w notatniku bezpośrednio 

przesłać do sterownika za pomocą programu ForthLogic Programmer. Procedura ta jest szczegółowo opisana w oddzielnej 

instrukcji użytkowania środowiska programistycznego Notepad++PuTTY. 

Istnieje również możliwość wczytania aplikacji podczas pracy ze sterownikiem w trybie dialogowym w programie 

Hiperterminal. Służą do tego rozkazy systemowe: 

1. COMPILE FILE [nazwa pliku] ‐ automatycznie wgrywa plik o dowolnej nazwie (zawsze z rozszerzeniem .txt) do 

sterownika z karty SD/MMC. Plik przy wgrywaniu do pamięci interpretatora forth‐systemu sterownika będzie na bieżąco 

sprawdzany. Jeżeli forth‐system napotka jakikolwiek błąd programowy wstrzyma wgrywanie aplikacji i poda na monitorze 

kod błędu i numer wiersza programu, w którym znalazł błąd. 

2. RECEIVE FILE – wgrywa wskazany plik o dowolnej nazwie (zawsze z rozszerzeniem .txt) z zasobów komputera przy 

pomocy protokołu CRC XModem. Po wpisaniu rozkazu systemowego RECEIVE FILE i wykonaniu go przyciskiem OK pojawi 

się komunikat WAITING CRC MODEM FILE TRANSFER… Rozpocznie się odliczanie czasu 30sek w ciągu, którego należy 

rozpocząć transfer pliku. Upływający czas sygnalizowany jest pojawiającymi się kolejnymi znakami C (C=3sek). W 

przypadku, gdy nie zdążymy rozpocząć transferu pliku w ciągu tego czasu otrzymamy komunikat (ERROR – FILE TRANSFER 

TIMOUT). Procedurę należy powtórzyć. 

‐ 55 ‐


Następnie rozwinąć zakładkę Transfer i wybrać opcję Wyślij plik… 

Otworzy się okno Wysyłanie pliku. 

W oknie Nazwa pliku: podać ścieżkę dostępu i nazwę pliku lub załączyć plik korzystając z przycisku Przeglądaj… W oknie 

wyboru opcji Protokół: ustawić Xodem. Po dokonaniu wyboru pliku i ustawień wcisnąć przycisk Wyślij. Otworzy się okno 

transferu. 

‐ 56 ‐


Jeżeli forth‐system napotka jakikolwiek błąd programowy wstrzyma wgrywanie aplikacji i poda na monitorze kod błędu i 

numer wiersza programu, w którym znalazł błąd. Po pomyślnym wgraniu pliku na oknie terminalu pojawi się komunikat (OK). 

5.2 DODATKOWY SPOSÓB DLA STEROWNIKÓW TYPU H03 i H04 

Plik tekstowy zawierający program stworzony w języku ForthLogic (aplikację) należy nazwać "forthdic.txt" (koniecznie z 

rozszerzeniem .txt!). Następnie wgrać go na kartę SD i włożyć w port sterownika. Następnie wykonać kolejne punkty 

menu konfiguracyjnego. Plik przy wgrywaniu do pamięci interpretatora forth‐systemu sterownika będzie na bieżąco 

sprawdzany. Jeżeli forth‐system napotka jakikolwiek błąd programowy wstrzyma wgrywanie aplikacji i poda na 

wyświetlaczu kod błędu i numer wiersza programu, w którym znalazł błąd. 

W przypadku, kiedy start aplikacji nie odbywa się poprzez słowo BOOT, które definiuje i automatycznie wykonuje główne 

słowo startujące wgrywanej aplikacji, należy dodatkowo ustawić odpowiednie punkty menu konfiguracyjnego. 

Dla sterownika H04 należy w menu konfiguracyjnym ustawić pracę sterownika w tryb FORTH, a następnie podać słowo 

uruchamiające aplikację. Dla sterownika H03 należy jedynie w menu konfiguracyjnym podać słowo uruchamiające 

aplikację. Po dokonaniu tych zmian należy je zapisać. Po zaniku zasilania głównego i braku zasilania rezerwowego, jeżeli 

zmiany w menu konfiguracyjnym zostały zapisane, to po powrocie napięcia zasilania sterownik ponownie rozpocznie 

pracę wg wgranej aplikacji. Opis wymaganych czynności i ustawień w menu konfiguracyjnym przy wgrywaniu aplikacji 

opisano w instrukcji użytkowania. 

6. TWORZENIE APLIKACJI W JĘZYKU ForthLogic 

6.1 PROGRAMY DO TWORZENIA APLIKACJI 

Tworzenie obszernych programów w trybie terminalowym jest trudne i praktycznie się tego nie robi. Ze względu na 

specyfikę pracy terminalu nie można modyfikować programu. Dlatego tworzenie aplikacji w języku ForthLogic odbywa się 

w dowolnym edytorze tekstu (np. w Microsoft Notepad, który wchodzi w skład systemu operacyjnego Microsoft 

Windows XP lub Windows Vista). Należy pamiętać, że długość wiersza nie może przekraczać 77 znaków. 

Dla ułatwienia pracy dedykujemy specjalnie do tworzenia aplikacji w języku ForthLogic specjalne środowisko 

programistyczne Notepad++PuTTY. Program ten jest bezpłatny i jest załączany na płycie CD do każdego sterownika oraz 

do pobrania na naszej stronie internetowej www.plcmax.pl. Zasady posługiwania się tym programem opisano w osobnej 

instrukcji. 

( STOPALL FORGET ---HeatCtr--- 

( Zrealizowano proste dwapoziomowe menu glosowe kierowania dwoma 

(wyjsciami przekaznikowymi. 

( Tymi samymi wyjsciami mozna kierowac przez SMS, za pomoca 

( przyciskow F1/F2 i za pomoco przyciskow dzwonkowych. Stan wyjsc 

( mozna obserwowac na wyswietlaczu i na cyfrowych wyjsciach. Przez 

( menu uzytkownika jest mozliwosc zal/wyl hasla. 

: ---HeatCtr--- ; 

( ==================================================================== 

( Definicja Slow (Rowniez dla SMS) 

( ==================================================================== 

: Boiler? 1 RO? ; 

: Boiler-ON TRUE 1 RO! ; 

: Boiler-OFF FALSE 1 RO! ; 

: Boiler-INV 1 RO? NOT 1 RO! ; 

: Ogrzewanie? 2 RO? ; 

: Ogrzewanie-ON TRUE 2 RO! ; 

: Ogrzewanie-OFF FALSE 2 RO! ; 

: Ogrzewanie-INV 2 RO? NOT 2 RO! ; 

: Wszystko-ON Boiler-ON Ogrzewanie-ON ; 

: Wszystko-OFF Boiler-OFF Ogrzewanie-OFF ; 

: Status ." Boiler " Boiler? IF ." ON " ELSE ." OFF " THEN NEWLINE 

." Ogrzewanie " Ogrzewanie? IF ." ON " ELSE ." OFF " THEN ; 

( ==================================================================== 

( MENU GLOSOWE 

( ==================================================================== 

( sprawdzenie bledow - obecnosci karty pamieci, 

( podejmowanie wezwania glosowego, i tym podobnie 

: Iffailthenhold NOT IF HOLD THEN ; 

( zakonczenie jadlospisu 

: Sayby MUTE ." by.wav " PLAY HOLD Iffailthenhold ; 

(flaga zapytania o haslo w menu glosowym 

0 CONSTANT Passwflag 

Notepade++PuTTY 

Microsoft Notepad 

‐ 57 ‐


6.2 ZASADY TWORZENIA APLIKACJI 

Poniższy przykład jest praktycznym przedstawieniem budowy aplikacji dla sterownika H04 w oparciu o poznany już zasób 

słów języka ForthLogic. Pokazuje jak tworzyć obszerny program budując go z poszczególnych mniejszych bloków 

programowych będących rozwiązaniem części zadania. 

W opisach budowanej aplikacji dla wskazania pojedynczych słów lub całych zagadnień, o których mowa będą podawane w 

nawiasach prostokątnych [ ] numery wierszy, w których się znajdują. 

1. Początek aplikacji 

Dla lepszej przejrzystości programu można dodawać komentarze i opisy poszczególnych fragmentów programu. Służą do 

tego znaki „(” i „)”. Tekst pomiędzy nawiasami będzie interpretowany przez forth‐system jako komentarz i nie zostanie 

zwrócony jako nieznane słowo. Wszystkie słowa standardowe są pisane dużymi literami, dlatego dla odróżnienia warto 

definiowane słowa pisać małymi literami . 

1 ( MÓJ PIERWSZY PROGRAM 

2 ( Nazwa projektu: MAX 

3 ( data otwarcia projektu: 2010.09.17 

4 ( Wersja: v1.0 

5 

6 ( FORGET program 

7 : program ." MAX v1.0 2010.09.17 " ; 

Tworzymy nagłówek programu, w którym możemy zawrzeć wszelkie informacje na temat budowanej aplikacji, np. nazwa 

aplikacji, kolejny numer wersji i data, kto jest twórcą, dla kogo jest tworzona i itp. [1‐4]. Dla przejrzystości programu 

zostawiamy jedną linię wolną [5]. Następnie definiujemy słowo program [7], które otwiera nam aplikację i praktycznie 

wyznacza początek definiowania nowych słów. Dodatkowo, przy wykonaniu go słowo to wyprowadza do bufora 

wejściowego tekst, który może kryć nazwę i wersję danej aplikacji. W przypadku, kiedy nie wiemy, jaka aplikacja jest w 

sterowniku, w łatwy sposób można to sprawdzić wykonując to słowo bezpośrednio w oknie terminalu lub nawet przez 

telefon komórkowy. Przed definicją słowa program piszemy słowo standardowe FORGET, kasujące nasze pierwsze słowo 

[6]. Jednak przed pierwszym wgraniem naszego programu należy tę linię zaznaczyć jako komentarz. Jeżeli tego nie 

zrobimy forth‐system natychmiast pokaże nam błąd w linii 7 jako nieznane słowo (UNKNOWD WORLD). 

2. Blok programowy sterowania wyjściem 

Tworzymy funkcję cyklicznego załączania wyjścia DO1. 

9 ( sterowanie wyjściem DO1 

10 : on 1 1 DO! 0.5 3000 BEEP ; 

11 : off 0 1 DO! 0.5 1000 BEEP ; 

12 : alarm on 1.0 1 TIMER! off 3.0 2 TIMER! alarm ; 

13 : stop 0.0 1 TIMER! STOP 0.0 2 TIMER! STOP 0 1 DO! ; 

Piszemy komentarz opisujący nasz blok programowy [9]. Definiujemy słowa on i off, które odpowiednio załączają i 

wyłączają wyjście DO1 z sygnalizacja dźwiękowa wykonania tych słów [10‐11]. Słowo alarm [12] definiuje na funkcje 

naprzemiennego załączania i wyłączania wyjścia DO1 w cyklu 1sek/2sek. Słowo stop [13] zatrzymuje nam rekursywne 

wykonanie słowa alarm i zeruje wyjście DO1. 

Po zdefiniowaniu pierwszych słów możemy już wgrać naszą aplikację. Podając i wykonując słowo alarm w oknie terminalu 

lub przez telefon komórkowy uruchomimy nieskończony cykl załączeń i wyłączeń wyjścia DO1. Cykl ten zatrzymujemy 

wykonując słowo stop. 

3. Menu funkcji dodatkowych 

W poprzednim punkcie nasze zdefiniowane słowa mogliśmy wywołać tylko ręcznie w trybie dialogowym. Dobudujemy 

teraz blok programowy pozwalający na uruchomienie alarmu wykonując jeden z wierszy funkcji dodatkowych w menu 

konfiguracyjnym sterownika. 

‐ 58 ‐


14 

15 ( definicja funkcji w menu Funkcji dodatkowych 

16 : 1menu ." ALARM " 1 MENU alarm ; 

17 : 2menu ." STOP " 2 MENU stop ; 

18 

19 1menu 2menu 

20 

Jak poprzednio, komentarzem wyróżniamy nowy blok programowy [15]. Definiujemy słowo 1menu [16], które tworzy 

wiersz pierwszy z napisem ALARM. Po wybraniu wiersza i naciśnięciu OK uruchomimy słowo alarm. Analogicznie słowo 

2menu [17]. Zdefiniowane słowa podajemy w nowej linii [19]. Całość koniecznie zamykamy ostatnią pustą linią [20]. 

Musimy podać znak ENTER po słowach, aby je wykonać. Analogicznie jak w oknie terminalu. W przeciwnym razie przy 

wgrywaniu programu do sterownika linia 19 nie zostałaby wprowadzona do forth‐sysyemu. 

Przed ponowieniem naszej zmodyfikowanej aplikacji zdejmiemy komentarz ze słowa FORGET [6]. 

6 FORGET program 

W ten sposób utworzyliśmy linię programową, która zostanie wykonana na początku wgrywania aplikacji do sterownika. 

Jest to wykasowanie słowa program zdefiniowanego podczas pierwszego wgrywania. Za słowem program zostaną też 

wykasowane wszystkie słowa, które zostały po nim zdefiniowane. Praktycznie jest to wykasowanie całej poprzednio 

wgrywanej aplikacji. Nowe i zmodyfikowane słowa zostaną na nowo wgrane. 

Po wgraniu do sterownika zmodyfikowanej aplikacji słowa 1menu i 2menu zostaną automatycznie wykonane i funkcje 

alarm i stop będą natychmiast dostępne w menu funkcji dodatkowych. 

4. Automatyczne uruchamianie aplikacji 

W poprzednim punkcie stworzyliśmy aplikację, w której zdefiniowane słowa były automatycznie wykonane przy 

wgrywaniu. Niestety, po wyłączeniu zasilania sterownika nasza aplikacja nie startuje samoczynnie. Słowa zdefiniowane 

zachowują się w pamięci nieulotnej, ale nie są automatycznie wykonywane. Trzeba zbudować mechanizm, który pozwoli 

samoczynnie uruchamiać wgraną aplikację. 

19 ( słowo uruchamiające aplikację: run 

20 : run 1menu 2menu ; 

21 ." run " BOOT 

22 run 

23 

Zamiast bezpośredniego podania słów 1menu i 2menu definiujemy nowe słowo run. [20]. Słowo to wyznaczamy jako 

automatycznie „butowane” (ładowane) przy uruchomieniu sterownika [21]. Po restarcie sterownika zostanie wykonane 

słowo run, które wykona słowa 1menu i 2menu. Podanie słowa run na końcu aplikacji [22] spowoduje wykonanie go 

natychmiast po wgraniu aplikacji. 

Tak zdefiniowany blok programowy praktycznie wyznacza koniec każdej aplikacji. 

5. Definiowanie funkcji przycisków sterownika 

Tworzymy blok programowy, który oprócz menu funkcji dodatkowych pozwoli nasze funkcje alarm i stop wywoływać za 

pomocą zdefiniowanych przycisków na czole sterownika. 

( definicja funkcji przycisków F1 i F2 

: f1 F1 BUTTON alarm ; 

: f2 F2 BUTTON stop ; 

Definiujemy słowa f1 i f2 [20‐21]. Musimy je zdefiniować po definicjach słów alarm i stop, a przed słowem run. 

Aby były automatycznie uruchamiane przy załączeniu sterownika musimy je dołożyć do definicji słowa run [25]. 

: run 1menu 2menu f1 f2 ; 

Nasza zmodyfikowana aplikacja wygląda teraz tak: 

‐ 59 ‐






5 



8 


10 : on 1 1 DO! 0.5 3000 BEEP ; 

11 : off 0 1 DO! 0.5 1000 BEEP ; 

12 : alarm on 1.0 1 TIMER! off 3.0 2 TIMER! alarm ; 


14 




18 

19 ( definicja funkcji przycisków F1 i F2 

20 : f1 F1 BUTTON alarm ; 

21 : f2 F2 BUTTON stop ; 

22 


24 : run 1menu 2menu f1 f2 ; 


26 run 

27 

6. Sygnały wejściowe ‐ zadziałanie wejść cyfrowych 

W większości przypadków potrzeba uruchomić daną funkcję programową w chwili pojawienia się zewnętrznego sygnału 

sterującego na wejściu cyfrowym. Zdefiniujemy blok programowy, który ustali odpowiednią reakcję sterownika na sygnały 

wejściowe. 

( Wej. DI1 i DI2 

0 5 FLAG! 

0 6 FLAG! 

: di5 5 DI? 5 FLAG? NOT AND IF alarm THEN 5 DI? 5 FLAG! 0.1 5 TIMER! di5 ; 

: di6 6 DI? NOT 6 FLAG? AND IF stop THEN 6 DI? 6 FLAG! 0.1 6 TIMER! di6 ; 

Słowo di5 definiuje nam reakcję na sygnał na wejściu cyfrowym DI5. Słowo alarm zostanie wykonane tylko wtedy, gdy 

pojawi się sygnał na tym wejściu (zbocze narastające). Zanik sygnału na wejściu DI5 nie powoduje niczego. Słowo di6 

definiuje nam reakcję na sygnał na wejściu cyfrowym DI6. Ale dla odróżnienia słowo stop zostanie wykonane dopiero po 

zaniku sygnału wejściowego (zbocze opadające). Pojawienie się sygnału wejściowego nie spowoduje wykonania słowa 

stop. Dla rozpatrywania obydwu warunków zastosowaliśmy operator warunkowy IF‐THEN. Wykonywanie każdego ze słów 

zamknięte jest w cyklu 0.1sek, co oznacza, że stan wejścia jest sprawdzany właśnie z taką częstotliwością. 

Słowa te należy startować wraz z aplikacją, więc trzeba dołożyć je do definicji słowa run. 

: run 1menu 2menu f1 f2 di5 di6 ; 

7. Zmiana parametrów programu – okno parametryzacji. 

Dotychczas nasza funkcja alarm działa zawsze w stałym cyklu 1/2sek. Chcąc dowolnie zmieniać te czasy trzeba 

zmodyfikować słowo alarm oraz dopisać blok programowy wykorzystujący okno parametryzacji do zadawania wartości 

czasów oraz kolejne punkty menu funkcji dodatkowych do ich wywoływania. Nasza nowa aplikacja wygląda tak: 





5 

‐ 60 ‐




8 

9 ( definicja stałych t1 i t2 

10 1.0 FCONSTANT t1 


12 : def_t1 TOF t1 ; 

13 : def_t2 TOF t2 ; 

14 : czas_t1 ." t1 [sek] " t1 GET def_t1 STOP ; 


16 


18 : on 1 1 DO! 0.5 3000 BEEP ; 

19 : off 0 1 DO! 0.5 1000 BEEP ; 

20 : alarm on t1 1 TIMER! off t2 2 TIMER! alarm ; 


22 




26 : 3menu ." Czas t1> " 3 MENU czas_t1 ; 


28 




32 

33 ( Wej. DI1 i DI2 

34 0 5 FLAG! 

35 0 6 FLAG! 

36 : di5 5 DI? 5 FLAG? NOT AND IF alarm THEN 5 DI? 5 FLAG! 0.1 5 TIMER! di5 ; 

37 : di6 6 DI? NOT 6 FLAG? AND IF stop THEN 6 DI? 6 FLAG! 0.1 6 TIMER! di6 ; 

38 


40 : run 1menu 2menu 3menu 4menu f1 f2 di5 di6 ; 


42 run 

43 

Modyfikujemy słowo alarm [20]. Zamiast czasów dla timerów wstawiamy odpowiednio stałe t1 i t2 (1.0‐>t1; 3.0‐>t2). 

Teraz możemy zdefiniować słowo czas_t1 [14], które otwiera okno parametryzacji dla podania nowej wartości czasu. Po 

wstawieniu nowej wartości i zatwierdzeniu jej OK zostanie wykonane słowo def_t1, które przedefiniowuje nam wartość 

stałej t1. Definicje te muszą być poprzedzone definicją stałej t1, jako wartości początkowej [12]. Analogicznie dla czasu t2. 

Na koniec definiujemy słowa 3menu i 4menu [26‐27], które w kolejnych wierszach funkcji dodatkowych pozwalają 

wywołać okna parametryzacji czas_t1 i czas_t2. Słowa 3menu i 4menu wywołujemy w słowie run [40]. 

8. Powiadomienie SMS 

Modyfikujemy nasz program tak, aby przy zachodzącym warunku zostało wysłane powiadomienie SMS na telefon 

użytkownika. Naszym warunkiem będzie 10 cykl alarmu. To znaczy, że słowo alarm będzie mogło być wywołane nie więcej 

niż 10 razy i wtedy będzie automatycznie zatrzymane i zostanie wysłany SMS z treścią, jaką ustawimy za pomocą okna 

parametryzacji wywoływanego w menu funkcji dodatkowych. Budujemy blok programowy komunikat SMS [27]. Nasz 

program wygląda następująco: 





5 



8 



‐ 61 ‐



12 : def_t1 TOF t1 ; 

13 : def_t2 TOF t2 ; 



16 

17 ( licznik cykli ALARM 

18 0 1 VAR! 

19 : plus 1 VAR? 1 + 1 VAR! ; 

20 


22 : on 1 1 DO! 0.5 3000 BEEP ; 

23 : off 0 1 DO! 0.5 1000 BEEP ; 

24 : alarm plus on t1 1 TIMER! off t2 2 TIMER! alarm ; 

25 : stop 0.0 1 TIMER! STOP 0.0 2 TIMER! STOP 0 1 DO! 0 1 VAR! ; 

26 

27 ( komunikat SMS 

28 ." KOMUNIKAT " 1 STRING! 

29 ." +48123456789 " 1 USERPHONE 

30 : string1 ." TEKST " 1 GETS STOP STOP ; 

31 : sms 1 USER 1 STRING? SMS DROP ; 

32 : limit 1 VAR? 10 = IF sms stop THEN 0.1 4 TIMER! limit ; 

33 






39 : 5menu ." TEKST SMS " 5 MENU string1 ; 

40 




44 


46 0 5 FLAG! 

47 0 6 FLAG! 



50 


52 : run 1menu 2menu 3menu 4menu 5menu f1 f2 di5 di6 limit ; 


54 run 

55 

Warunek, przy spełnieniu którego zostanie wysłane powiadomienie SMS definiujemy w słowie limit [32]. W słowie tym 

odczytujemy wartość zmiennej 1 i porównujemy ja do liczby 10. Za pomocą operatora warunkowego rozpatrujemy 

warunek i jeżeli wynik porównania jest prawdą (10=10) zostanie wykonane słowo stop i sms [31]. Słowo sms wysyła 

powiadomienie zapisane pod 1 zmienną wierszową (STRING) na numer telefonu zapisany pod 1 użytkownikiem (USER). 

Wartości początkowe tych parametrów musimy wstępnie zdefiniować [28‐29]. Numer telefonu użytkownika nr 1 możemy 

też zdefiniować lub przedefiniować w menu konfiguracyjnym (MENU ‐> Użytkownicy ‐> TELEFONY ‐> TEL 1>). Do zmiany 

domyślnego tekstu powiadomienia za pomocą okna parametryzacji służy zdefiniowane słowo string1 [30], które 

wywoływane jest w poprzez słowo menu5 [39] jako kolejna funkcja menu funkcji dodatkowych. Jeszcze tylko musimy 

stworzyć funkcje, która dokonuje inkrementacji zmiennej 1 wraz z kolejnymi cyklami słowa alarm. Tworzymy słowo plus 

[19], które będzie wykonywane w słowie alarm. W słowie run musimy wywołać słowa 5menu i limit. 

9. Okno drukowania i formatowanie tekstu. 

Stworzymy blok programowy, który jest przykładem wyprowadzania danych na ekran sterownika oraz swobodnego 

formatowania tekstu. Całość formatowanego tekstu zamyka się w jednym słowie print. Będzie ono cyklicznie wywoływane 

przez słowo print_cykl. Odświeżanie ekranu będzie, co 1sek. 

‐ 62 ‐


: print 

." Moja pierwsza " NEWLINE ." aplikacja " GREEN 0 0 PRINT 

." Stan: " BLACK 0 2 PRINT 

1 FLAG? IF ." ALARM " ELSE ." STOP " THEN RED 6 2 PRINT 

." Temp: " BLACK 0 3 PRINT NOAUTOSPACE 4 AI? F. 

." stC " BLACK 6 3 PRINT AUTOSPACE 

." Cykl: " BLACK 0 4 PRINT 1 VAR? . RED 6 4 PRINT ; 

: print_cykl print 1.0 3 TIMER! print_cykl ; 

: run CLEAR 1 FPREC! 1menu 2menu 3menu 4menu 5menu f1 f2 di5 di6 limit print_cykl ; 

W pierwszym i drugim wierszu będzie drukowany napis „Moja pierwsza aplikacja”. Tekst zawiera więcej niż 15 znaków i 

ma wyznaczony tylko jeden punkt startowy drukowania (0 0), ale poprzez „złamanie” go słowem NEWLINE rozłożymy go 

na dwie linie. W trzecim wierszu drukujemy słowo „Stan:” oraz w zależności od tego, czy alarm działa czy nie będzie 

drukowane słowo „ALARM” lub „STOP”. Zależy to od zmiennej bitowej 1 (1 FLAG!). Jeżeli jest 1, będzie drukowane 

„ALARM”, jeżeli 0 to „STOP”. Teraz trzeba jeszcze definiować odpowiednio te flagę w odpowiednim miejscu. W słowie 

alarm definiujemy flagę jako 1, a w słowie stop jako 0. Dodatkowo tekst w jednej linii jest drukowany w dwóch kolorach: 

czarnym i czerwonym. 

: alarm 1 1 FLAG! on plus t1 1 TIMER! off t2 2 TIMER! alarm ; 

25 : stop 0.0 1 TIMER! STOP 0.0 2 TIMER! STOP 0 1 DO! 0 1 VAR! 0 1 FLAG! ; 

W czwartej linii drukujemy zmienną wartość 4 wejścia analogowego. Dla tego przykładu wejście to możemy ustawić jako 

prądowe. Ustawiając precyzje drukowania 1, czyli z jedną liczbą po przecinku, otrzymamy wartość z zakresu 0,0÷21,3. Nie 

wymnażamy tej wartości przez określony współczynnik, tak jak to się robi dla uzyskania wartości rzeczywistej z zakresu 

czujnika pomiarowego ACP. Z początku wiersza drukujemy słowo „Temp:” z 8 spacjami. Służy to „przykryciu” końcówki 

tekstu, który może pozostać na końcu linii z poprzedniego cyklu drukowania, ponieważ naprzemiennie mogą być 

drukowane liczby jedno‐ i dwucyfrowe‐ części całkowitej. W celu łącznego drukowania wartości liczbowej z jednostką (°C) 

przed zestawieniem tekstu w buforze wejściowym posłużyliśmy się słowem NOAUTOSPACE. Po wydrukowaniu 

powracamy do automatycznego wstawiania spacji za pomocą słowa AUTOSPACE. 

W piątym wierszu przywołując wartość zmiennej 1 (1 VAR?) będziemy drukować liczbę wykonanych cykli słowa alarm. 

W słowie run definiujemy precyzje drukowania liczb jako 1 oraz dokładamy słowo CLEAR (czyszczące ekran przy restarcie 

sterownika) i print_cykl (uruchamiające w cyklu nasza funkcję drukowania print). 

10. Status pracy – zapytanie i odpowiedź. 

Umiemy już formatować tekst i drukować na ekranie. W taki sam sposób formatujemy tekst dla słów SMS oraz LOG. 

Możemy tez stworzyć słowo, które tylko wprowadza tekst do bufora wejściowego i nic więcej. Za pomocą takiego słowa 

możemy otrzymywać informacje o systemie, stanie wejść/wyjść lub parametrach współpracujących ze sterownikiem 

urządzeń. 

Definiujemy słowo: 

: status 

." Stan: " 1 FLAG? IF ." ALARM " ELSE ." STOP " THEN NEWLINE 

." Temp: " 4 AI? F. ." stC " ; 

To słowo tworzy treść w buforze i nic więcej. A wiemy, że bufor wyjściowy jest drukowany na terminalu lub na 

wyświetlaczu telefonu przy wykonaniu słowa, które taki bufor tworzy. Więc wystarczy teraz podać słowo status w treści 

SMSa wejściowego, a tekst zostanie dopisany do automatycznej odpowiedzi. Dlatego nie musimy pisać słowa NAK, a 

otrzymamy tylko jednego SMSa na numer, z którego wysłano zapytanie stan. Nie musimy podawać żadnych numerów 

telefonów. Tekst będzie w tym przypadku taki: 

Stan: ALARM 

Temp: 18.7 stC 

Nasza aplikacja przyjmuje ostateczny kształt: 

‐ 63 ‐






5 



8 




12 : def_t1 TOF t1 ; 

13 : def_t2 TOF t2 ; 



16 

17 ( licznik cykli ALARM 

18 0 1 VAR! 

19 : plus 1 VAR? 1 + 1 VAR! ; 

20 


22 : on 1 1 DO! 0.5 3000 BEEP ; 

23 : off 0 1 DO! 0.5 1000 BEEP ; 

24 : alarm 1 1 FLAG! plus on t1 1 TIMER! off t2 2 TIMER! alarm ; 

25 : stop 0.0 1 TIMER! STOP 0.0 2 TIMER! STOP 0 1 DO! 0 1 VAR! 0 1 FLAG! ; 

26 

27 ( komunikat SMS 

28 ." KOMUNIKAT " 1 STRING! 

29 ." +48123456789 " 1 USERPHONE 

30 : string1 ." TEKST " 1 GETS STOP STOP ; 

31 : sms 1 USER 1 STRING? SMS DROP ; 

32 : limit 1 VAR? 10 = IF sms stop THEN 0.1 4 TIMER! limit ; 

33 






39 : 5menu ." TEKST SMS " 5 MENU string1 ; 

40 




44 


46 0 5 FLAG! 

47 0 6 FLAG! 



50 

51 : print 

52 ." Moja pierwsza " NEWLINE ." aplikacja " GREEN 0 0 PRINT 

53 ." Stan: " BLACK 0 2 PRINT 

54 1 FLAG? IF ." ALARM " ELSE ." STOP " THEN RED 6 2 PRINT 

55 ." Temp: " BLACK 0 3 PRINT NOAUTOSPACE 4 AI? F. 

56 ." stC " BLACK 6 3 PRINT AUTOSPACE 

57 ." Cykl: " BLACK 0 4 PRINT 1 VAR? . RED 6 4 PRINT ; 

58 : print_cykl print 1.0 3 TIMER! print_cykl ; 

59 

60 ( SMS: status pracy 

61 : status 

62 ." Stan: " 1 FLAG? IF ." ALARM " ELSE ." STOP " THEN NEWLINE 

63 ." Temp: " 4 AI? F. ." stC " ; 

64 


66 : run CLEAR 1 FPREC! 1menu 2menu 3menu 4menu 5menu f1 f2 di5 di6 limit print_cykl ; 


‐ 64 ‐


68 run 

69 

7. TWORZENIE PLIKÓW DZWIĘKOWYCH 

Do realizacji głosowych powiadomień i menu głosowego z wykorzystaniem słowa PLAY niezbędny jest zestaw plików 

dźwiękowych. Pliki takie można stworzyć samodzielnie za pomocą dowolnego programu syntezujacego mowę ludzką lub 

za pomocą programu rejestrującego dźwięk (np. przy pomocy narzędzia systemowego Microsoft®Windows Rejestrator 

dźwięku [START Programy Akcesoria]). Pliki muszą być z rozszerzeniem .wav o atrybutach: format PCM, tryb MONO 

7kBit/sek, próbkowanie 8000Hz 8bitów. W przypadku niemożności stworzenia pliku o takich parametrach można posłużyć 

się załączonym na płycie CD programem Free Audio Converter (lub innym dowolnym) do konwersji stworzonego pliku na 

odpowiedni format i odpowiednie atrybuty. 

Pliki o nazwach zgodnych z podanymi w aplikacji muszą znajdować się w folderze głównym karty SD na stałe włożonej do 

portu sterownika. 

8. TABELA ZASOBÓW PROGRAMOWYCH 

Typ parametru Słowo Opis 

Liczba realizacji dla typu 

H01 H02 H03 H04 

FIRMWARE VERSION Aktualna wersja oprogramowania 1.16(D) 1.15(GII) 1.15(D) 4.50 

CONSTANT Stałe całkowite bo bo bo bo 

FCONSTANT Stałe matematyczne bo bo bo bo 

D_MAX VAR! Zmienne całkowite 64 64 64 128 

F_MAX FVAR! Zmienne matematyczne 32 32 32 64 

B_MAX FLAG! Zmienne bitowe [FLAG] 128 128 128 128 

S_MAX STRING! Zmienne wierszowe ‐ 4 4 8 

T_MAX TIMER! Timery 32 32 32 64 

DI_MAX DI? Wejścia cyfrowe 8 8 8 8 

AI_MAX AI? Wejścia analogowe 4 4 4 4 

DO_MAX DO! Wyjścia cyfrowe 4 4 4 4 

RO_MAX RO! Wyjścia przekaźnikowe 3 3 3 3 

MENU_MAX MENU Punkty bloku menu Funkcji Dodatkowych ‐ ‐ 4 8 

ROW_MAX PRINT Wiersze na wyświetlaczu LCD ‐ ‐ 7 6 

COL_MAX PRINT Kolumny na wyświetlaczu LCD ‐ ‐ 15 15 

PHONE_MAX USERPHONE Numery telefonów użytkowników ‐ 40 ‐ 40 

OUTBUF_MAX .” … “ Długość tekstu bufora wyjściowego 120 120 180 180 

bo – bez ogran 

9. KOMUNIKATY BŁĘDÓW 

W terminalowym i zdalnym trybie pracy fort‐systemu, wszystkie błędy, które powstają podczas pracy dialogowej, 

drukowane są w nawiasach pod postacią tekstu w języku angielskim. Dla typów sterowników z wyświetlaczem podczas 

wczytywania aplikacji i interpretacji pliku, w razie powstania błędu, na wyświetlaczu będzie drukowane zawiadomienie z 

kodem błędu, a nie sam tekst. 

Znane błędy fort‐systemowi , ich kody i wyjaśnienia: 

‐ 65 ‐


Kod Tekst błędu Objaśnienie 

1 UNKNOWN WORD Nieznane słowo dla interpretatora forth‐systemu 

2 ILLEGAL USAGE Zastosowanie słowa w niewłaściwym kontekście 

3 ILLEGAL PARAMETER Niepoprawny parametr słowa 

4 INSUFFICIENT PARAMETERS Niedostateczna ilość parametrów 

5 DATA STACK EMPTY Stos danych pusty 

6 DATA STACK FULL Przepełnienie stosu danych 

7 RETURN STACK EMPTY Stos powrotów pusty 

8 RETURN STACK FULL Przepełnienie stosu powrotów 

9 OUT OF MEMORY Brak pamięci Forth 

10 MATHEMATIC STACK EMPTY Stos matematyczny pusty 

11 MATHEMATIC STACK FULL Przepełnienie stosu matematycznego 

12 SD CARD NOT FOUND Brak karta pamięci SD/MMC 

13 FILE NOT FOUND Nie znaleziono pliku 

14 INPUT BUFFER OVERFLOW Przepełnienie bufora wejściowego 

15 FILE SYSTEM BUSY System plikowy zajęty (na przykład: jest odtwarzany inny plik) 

16 FILE EMPTY Pusty plik 

17 WRONG CONSTRUCTION Nieprawidłowa (niepełna) konstrukcja (IF‐ELSE‐THEN) 

18 FILE TRANSFER ERROR Błąd podczas przyjmowania pliku po protokole Xmodem 

19 FILE TRANSFER TIMOUT Zainicjowane przyjęcie pliku po protokole Xmodem nie rozpoczęło 

20 COMPILE MODE NOT ALLOWED Zakaz definiowania słów języka ForthLogic (dotyczy tekstów SMS) 

10. SPIS SŁÓW JĘZYKA ForthLogic 

Oznaczenia typów słów zastosowanych w tabeli: 

ST‐ słowo standardowe; P ‐ słowo pomocnicze; SS ‐ stała systemowa; RS ‐ rozkaz systemowy. 

‐ słowo wchodzące w skład słownika forth‐systemu danego typu sterownika; 

‐ słowo nie wchodzące lub nie stosowane w składzie słownika forth‐systemu danego typu sterownika. 

SŁOWO TYP KATEGORIA OPIS 01 02 03 04 

RESTART ST system ponowne uruchomienie systemu 

BOOT ST system definiuje i wykonuje główne słowo uruchamiające aplikację 

BOOT. ST system drukuje w buforze wyjściowym główne słowo uruchamiające aplikację 

LOGON ST log uruchamia i konfiguruje proces rejestracji 

LOGRUN ST log uruchamia proces rejestracji w ustawionej wcześniej konfiguracji 

EVENTS_MODE SS log stała systemowa dla słowa LOGON: tryb zdarzenia 

INTERVAL_MODE SS log stała systemowa dla słowa LOGON: tryb interwałów 

TO_SD SS log stała systemowa dla słowa LOGON: zapis danych rejestracji na karcie SD 

TO_FLASH SS log stała systemowa dla słowa LOGON: zapis danych rejestracji w pamięci wew. 

ALL_DATA SS log stała systemowa dla słowa LOGON: rejestracja daty, czasu, napięcia zasilania, stanu wejść i wyjść 

INPUTS SS log stała systemowa dla słowa LOGON: rejestracja daty, czasu i stanu wejść 

OUTPUTS SS log stała systemowa dla słowa LOGON: rejestracja daty, czasu i stanu wyjść 

LOGOFF ST log zatrzymuje proces rejestracji 

LOG ST log zapisuje wartość lub tekst wyjściowy bufor do systemowego rejestratora 

LOG? ST log kładzie na stos danych znaczenie logiczne PRAWDA lub FAŁSZ jako stan procesu rejestracji 

LOGTITLEON ST log Włączenie automatycznego dostawiania nagłówka rejestracji 

LOGTITLEOFF ST log Wyłączenie automatycznego dostawiania nagłówka rejestracji 

‐ 66 ‐


FREELOG? ST log kładzie na stos danych liczbę wyrażającą w bajtach ilość wolnego miejsca w pamięci wewnętrznej 

LOG>SD ST log przenosi dane rejestracje z pamięci wewnętrznej na kartę pamięci SD 

SHOW STATUS RS system wywołuje w oknie terminalu pasek statusu wejść/wyjść 

HIDE STATUS RS system ukrywa pasek statusu wejść/wyjść wywołany w oknie terminalu 

RO? ST wy/we kładzie na stos danych liczbę jako stan wyjścia przekaźnikowego 

RO! ST wy/we ustanawia stan wyjścia przekaźnikowego 

DO? ST wy/we kładzie na stos danych liczbę jako stan wyjścia cyfrowego 

DO! ST wy/we ustanawia stan wyjścia cyfrowego 

DI? ST wy/we kładzie na stos danych liczbę jako stan wejścia cyfrowego 

AI? ST wy/we kładzie na stos matematyczny liczbę jako stan wejścia analogowego 

AIS? ST wy/we kładzie na stos matematyczny liczbę jako przeskalowaną w menu konfiguracyjnym wartość wejścia analogowego 

DIAI ST wy/we ustanawia typ wejścia analogowo‐cyfrowego 

SET_TO_V SS wy/we stała systemowa dla słowa DIAI: ustanawia typ wejścia jako analogowe napięciowe 

SET_TO_I SS wy/we stała systemowa dla słowa DIAI: ustanawia typ wejścia jako analogowe prądowe 

SET_TO_D SS wy/we stała systemowa dla słowa DIAI: ustanawia typ wejścia jako cyfrowe 

DIAIPARAM ST wy/we zwraca wartość określającą ustawienia typu wejścia (D/V/A) 

POW? ST wy/we kładzie na stos matematyczny wartość napięcie zasilania głównego 

BAT? ST wy/we kładzie na stos matematyczny wartość napięcie akumulatora 

TIME? ST czas kładzie na stos aktualną wartość sekund, minut, godzin 

DATE? ST czas kładzie na stos aktualną wartość roku, miesiąca i dnia 

WDAY? ST czas kładzie na stos aktualne znaczenie dnia tygodnia 

UTC? ST czas kładzie na stos danych stan zegara systemowego pod postacią globalnej liczby sekund (w formacie UNIX) 

WATCH! ST czas ustawia aktualny czas zegara systemowego 

>UTC ST czas przekształca czas formatu UTC do formatu UNIX 

>TIME ST czas przekształca czas formatu UNIX na wartość sekund, minut, godzin 

>DATE ST czas przekształca czas formatu UNIX na wartość roku, miesiąca, dni 

>WDAY ST czas przekształca czas formatu UNIX na wartość dnia tygodnia 

ISNOW ST czas porównuje parami daty i czasy 

SETWATCH ST czas ustanawia parametry zegara systemowego 

SUMMER_ON SS czas stała systemowa dla słowa SETWATCH: załącza funkcję automatycznej zmiany czasu letni/zimowy 

SUMMER_OFF SS czas stała systemowa dla słowa SETWATCH: wyłącza funkcję automatycznej zmiany czasu letni/zimowy 

MODBUSSTART ST modbus Przygotowanie i inicjalizacja połączenia komunikacyjnego w sieci MODBUS 

MODBUSSTOP ST modbus Zatrzymanie cyklicznego połączenia komunikacyjnego w sieci MODBUS 

MODBUSCALLBACK ST modbus Wywołuje podane słowo po zakończeniu komunikacji pojedynczego wywołania 

MODBUSSTATUS? ST modbus Kontrola stanu procesu komunikacyjnego w sieci MODBUS 

MODBUSTIMEOUT! ST modbus Ustala czas oczekiwania urządzenia MASTER na odpowiedź ze strony urządzenia SLAVE w sieci MODBUS 

CYCLIC_ACCESS SS modbus 

SINGLE_ACCESS SS modbus 

systemowa stała dla słowa MODBUSSTART określająca że dane połączenie w sieci MODBUS będzie cyklicznie 

powtarzane 

systemowa stała dla słowa MODBUSSTART określająca że dane połączenie w sieci MODBUS będzie wykonane tylko 

jeden raz 

 

 

READ_COILS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: odczyt stanów jednego lub wielu kolejnych wyjść binarnych 

READ_INPUTS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: odczyt wartości jednego lub wielu kolejnych wejść binarnych 

READ_HOLDREGS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: odczyt wartości jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐bitowych 

READ_INPUTREGS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: odczyt wartości jednego lub wielu kolejnych rejestrów 16‐bitowych 

WRITE_COIL SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: ustawienie wartości pojedynczego wyjścia binarnego 

WRITE_REG SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: ustawienie wartości pojedynczego wyjścia binarnego 

WRITE_COILS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: ustawienie wartości pojedynczego rejestru 16‐bitowego 

WRITE_REGS SS modbus systemowa stała dla słowa MODBUSSTART: ustawienie wartości wielu kolejnych rejestrów 16‐bitowych 

BEEP ST ST generuje sygnał dźwiękowy o określonej częstotliwości i długości 

CALIPOW ST we/wy kalibruje wartość napięcia zasilania głównego 

CALIBAT ST we/wy kalibruje wartość napięcia zasilania rezerwowego (akumulatora) lub napięcia ładowania 

CALI ST we/wy kalibruje wartość wejścia analogowego prądowego 

‐ 67 ‐


CALV ST we/wy kalibruje wartość wejścia analogowego napięciowego 

GET ST ui tworzy okno parametryzacji do wprowadzania wartości liczbowych 

GETS ST ui tworzy okno parametryzacji do wprowadzania wartości tekstowych 

PRINT ST print drukuje zawartość bufora wyjściowego na wyświetlaczu 

CLEAR ST print „czyszczenie” wyświetlacza 

WHITE ST print kolor fontu: biały 

RED ST print kolor fontu: czerwienny 

ORANGE ST print kolor fontu: pomarańczowy 

YELLOW ST print kolor fontu: żółty 

GREEN ST print kolor fontu: zielony 

BLUE ST print kolor fontu: błękitny 

DEEPBLUE ST print kolor fontu: niebieski 

VIOLET ST print kolor fontu: fioletowy 

BLACK ST print kolor fontu: czarny 

INVERT ST print inwersja kolorów fontu i tłu 

MENU ST ui tworzy i uwidacznia punkt menu Funkcji dodatkowych 

HIDE ST ui ukrywa punkt menu Funkcji dodatkowych 

FOCUS ST ui podświetla wskazany punkt menu Funkcji dodatkowych 

INFO ST ui drukuje tekst pomocniczy w pasku stanu dla bloku Funkcji dodatkowych 

LASTMENU? ST ui kładzie na stos numer ostatniego wykonanego punktu menu Funkcji dodatkowych 

BUTTON ST ui definiuje funkcję klawiszy 

F1 SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk F1 (wartość 1) 

F2 SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk F2 (wartość 2) × 

UP SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk (wartość 3) 

DOWN SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk (wartość 4) 

LEFT SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk (wartość 5) 

RIGHT SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk (wartość 6) 

OK SS ui stała systemowa dla słowa BUTTON: przycisk OK (wartość 7) 

PLAY ST GSM voice odtworzenie pliku dźwiękowego z karty SD 

SAY ST GSM voice syntezuje i odtwarza głosowo wartości liczbowe podczas połączenia głosowego 

MUTE ST GSM voice zatrzymuje odtwarzanie powiadomienia głosowego i blokuje wykonanie słów PLAY i SAY 

DIAL ST GSM voice inicjuje połączenie głosowe 

ANSWER ST GSM voice podejmuje przychodzące połączenie głosowe 

CLIP ST GSM voice identyfikuje nr telefonu, z którego przychodzi połaczenie i wykonuje określone zadanie bez podjęcia tego wezwania 

HOLD ST GSM voice wstrzymuje każde połączenie głosowe 

HOOK? ST GSM voice określa status połączenia głosowego 

WAITKEY ST GSM DTMF ustala reakcję na pojedynczy sygnał DTMF 

WAITPW ST GSM DTMF ustala reakcję po wprowadzeniu hasła dostępu za pomocą sygnałów DTMF 

WAITSTR ST GSM DTMF ustala reakcję po wprowadzeniu wiersza cyfr za pomocą sygnałów DTMF 

TONE ST GSM DTMF generuje sygnał dzwiękowy DTMF 

NODTMFCONFIRM ST GSM DTMF wyłącza dźwiękowe potwierdzenie przyjęcia sygnału DTMF 

DTMFCONFIRM ST GSM DTMF Załącza dźwiękowe potwierdzenie przyjęcia sygnału DTMF 

SMS ST GSM SMS do wysyłania SMSów; z bufora wyjściowego sczytuje numer telefonu w formacie międzynarodowym oraz tekst SMSa 

USSD ST GSM SMS do realizacji zadań serwisowych operatorów sieci komórkowych 

IDx ST GSM SMS Do identyfikacji automatycznej odpowiedzi ns wchodzący SMS 

NAK P GSM SMS Blokada automatycznej odpowiedzi forth‐systemy w trybie terminalowym zdalnym 

USERPHONE ST GSM SMS zapisuje numer telefonu użytkownika jako specjalną zmienna wierszową 

CONTROL ST GSM ustanawia prawa dostępu do zdalnego sterowania 

REMOTE SS GSM stała systemowa dla słowa CONTROL: zdalne sterowanie załączone 

LOCAL SS GSM stała systemowa dla słowa CONTROL: zdalne sterowanie wyłączone 

‐ 68 ‐


FOR_ALL SS GSM stała systemowa dla słowa CONTROL: zdalne sterowanie z dowolnego numeru telefonu komórkowego 

FOR_LOYAL SS GSM stała systemowa dla słowa CONTROL: zdalne sterowanie z autoryzowanego numeru telefonu komórkowego 

PASSWORD ST system ustanawia hasło dostepu 

PROTECT_BY SS system stała systemowa dla słowa PASSWORD: załącza blokadę dostępu z jednoczesnym ustanowieniem hasła 

DISABLE SS system stała systemowa dla słowa PASSWORD: wyłącza blokadę dostępu 

PIN ST GSM wprowadza PIN aktywnej karty SIM 

USER ST GSM 

drukuje na terminalu i w wyjściowym buforze numeru telefonu użytkownika zapisany pod określonym numerem 

zmiennej 

 

LAST ST GSM ustala i wprowadza do bufora wyjściowego numeru telefonu, którego odbyło się ostatnie połączenie 

MIC ST audio uruchamia zewnętrzny mikrofon i wyjścia głośnikowego 

VOICE ST audio wyłączenie zewnętrzny mikrofon i wyjścia głośnikowego 

MICLEVEL ST audio Ustawia poziom czułości mikrofonu 

SPKLEVEL ST audio Ustawia poziom głośności wyjścia głośnikowego 

TIMER! ST timer uruchamia dany timer, po czasie którego zostanie wykonane dane słowo 

TIMER? ST timer kładzie na stos adres słowa, które będzie dokonane po danym timerze 

STOP ST timer „puste” słowo, bez przyporządkowanej funkcji 

STOPALL ST timer zatrzymuje wszystkie uruchomione timery 

: ST words otwarcie procedury definiowania nowego słowa 

; ST words zamkniecie procedury definiowania nowego słowa 

FORGET ST words usuwa słowo lub ciąg słów ze słownika forth‐systemu 

BUILD DICTIONARY RS words Powrót słownika do stanu pierwotnego 

IF ST warunek słowo operatora warunkowego rozpatrujące warunek 

ELSE ST warunek słowo operatora warunkowego wyznaczające zadania dla warunku PRAWDA 

THEN ST warunek słowo operatora warunkowego wyznaczające zadania dla warunku FAŁSZ 

." ST text otwarcie procedury wprowadzania tekstu do bufora wyjściowego 

" ST text zamknięcie procedury wprowadzania tekstu do bufora wyjściowego 

QUOTE ST text wprowadza znak cudzysłowa ( „ ) do bufora wyjściowego 

STRING! ST text zapisuje tekst z wyjściowego bufora jako zmienną wierszową 

STRING? ST text wprowadza do bufora wyjściowego tekst ze zmiennej wierszowej 

FLUSH ST text oczyszczenie wyjściowego bufora 

LENGTH ST text kładzie na stos wartość, jako liczbę znaków tekstu w buforze wyjściowym 

NEWLINE ST text przeniesienie do nowego wiersza tekstu wprowadzanym do bufora wyjściowego 

SPACE ST text wstawienie pojedynczej spacji w tekście wprowadzanym do bufora wyjściowego 

AUTOSPACE ST text 

NOAUTOSPACE ST text 

włączony tryb automatycznego wstawiania spacji na początku i końcu tekstu wprowadzanego do bufora 

wyjściowego 

wyłączony tryb automatycznego wstawiania spacji na początku i końcu tekstu wprowadzanego do bufora 

wyjściowego 

 

 

WORDS P words drukuje w oknie terminalu zasób słów forth‐systemu 

VERSION ST words wprowadza do bufora wyjściowego numer wersji firmware 

UNUSED ST words kładzie na stos danych liczbę bajtów wolnej pamięci słownika forth‐systemu 

NAME ST words drukuje w oknie terminalu słowo o podanym adresie 

FIND ST words kładzie na stos wartość, jako adres słowa 

EXECUTE ST words wykonuje słowo, którego adres jest na szczycie stosu danych 

( ST words otwarcie komentarza 

) ST words zamknięcie komentarza 

VAR? ST zas. progr. kładzie na stos danych wartość zmiennej 

VAR! ST zas. progr. zapisuje wartość ze szczytu stosu danych, jako zmienną 

FLAG? ST zas. progr. kładzie na stos wartość zmiennej bitowej 

FLAG! ST zas. progr. zapisuje wartość ze szczytu stosu, jako zmienną bitową 

CONSTANT ST zas. progr. definiuje i określa wartość stałej 

TO ST zas. progr. zapisuje wartość ze szczytu stosu danych, jako wartość stałej 

. ST zas. progr. zdejmuje wartość ze szczytu stosu danych i drukuje w oknie terminalu 

‐ 69 ‐


.S P zas. progr. drukuje w oknie terminalu wszystkie wartości ze stosu danych 

DEPTH ST zas. progr. kładzie na gorę stosu danych liczbę elementów tego stosu 

DUP ST operator dubluje element ze szczytu stosu danych 

DROP ST operator usuwa element ze szczytu stosu danych 

OVER ST operator dubluje element znajdujący się pod szczytem stosu danych i kładzie go na szczyt tego stosu 

ROT ST operator rotuje cyklicznie trzy górne elementy na stosie danych 

SWAP ST operator przestawia dwa górne elementy stosu danych 

PICK ST operator dubluje dowolny element stosu danych na szczyt stosu 

ROLL ST operator rotuje cyklicznie dowolną ilość elementów na stosie danych 

+ ST operator operator dodawania wartości ze stosu danych 

‐ ST operator operator odejmowania wartości ze stosu danych 

* ST operator operator mnożenia wartości ze stosu danych 

/ ST operator operator dzielenia z odrzuceniem reszty dzielenia dla wartości ze stosu danych 

MOD ST operator operator dzielenia z pozostawieniem reszty dzielenia dla wartości ze stosu danych 

ABS ST operator operator wartości bezwzględnej wartości ze stosu danych 

NEGATE ST operator operator zmiany znaku (+/‐) wartości ze stosu danych 

AND ST operator operator „iloczyn logiczny” AND 

OR ST operator operator „suma logiczna” OR 

XOR ST operator operator „poprzeczna suma logiczna” XOR 

NOT ST operator operator „zaprzeczenie logiczne” NOT 

RSHIFT ST operator operator przesunięcia bitowego w prawo 

LSHIFT ST operator operator przesunięcia bitowego w lewo 

TRUE ST wartość stała systemowa o znaczeniu logicznym PRAWDA 

FALSE ST wartość stała systemowa o znaczeniu logicznym FAŁSZ 

= ST operator operator porównania „równe” wartości ze stosu danych 

< ST operator operator porównania „mniejsze” wartości ze stosu danych 

> ST operator operator porównania „większe” wartości ze stosu danych 

= ST operator operator porównania „większe lub równe” wartości ze stosu danych 

ST operator operator porównania „nie równe” wartości ze stosu danych 

US>S ST operator przekształca liczbę całkowitą bez znaku, na liczbę całkowitą ze znakiem 

S>US ST operator przekształca liczbę całkowitą ze znakiem, na liczbę całkowitą bez znaku 

FVAR? ST zas. progr. kładzie na stos matematyczny wartość zmiennej matematycznej 

FVAR! ST zas. progr. zapisuje wartość ze szczytu stosu matematycznego, jako zmienną matematyczną 

FCONSTANT ST zas. progr. definiuje i określa wartość stałej matematycznej 

TOF ST zas. progr. zapisuje wartość ze szczytu stosu matematycznego, jako wartość stałej matemat. 

F. ST zas. progr. zdejmuje wartość ze szczytu stosu matematycznego i drukuje w oknie terminalu 

FE. ST zas. progr. zdejmuje wartość ze szczytu stosu matematycznego i drukuje w oknie terminalu w postaci liczby wykładniczej 

.FS P zas. progr. drukuje w oknie terminalu wszystkie wartości ze stosu matematycznego 

FDEPTH ST zas. progr. kładzie na gorę stosu matematycznego liczbę elementów tego stosu 

FPREC! ST system ustala precyzję liczb ze stosu matematycznego (ilość cyfr po przecinku) 

F>D ST operator 

przenosi element ze szczytu stosu matematycznego na szczyt stosu danych 

z zaokrągleniem wyniku do całości 

 

D>F ST operator przenosi element ze szczytu stosu danych na szczyt stosu matematycznego 

FDUP ST operator dubluje element ze szczytu stosu matematycznego 

FDROP ST operator usuwa element ze szczytu stosu matematycznego 

FOVER ST operator dubluje element znajdujący się pod szczytem stosu matematycznego i kładzie go na szczyt tego stosu 

FROT ST operator rotuje cyklicznie trzy górne elementy na stosie matematycznym 

FSWAP ST operator przestawia dwa górne elementy stosu matematycznego 

FPICK ST operator dubluje dowolny element stosu danych na szczyt matematycznego 

FROLL ST operator rotuje cyklicznie dowolną ilość elementów na stosie matematycznym 

‐ 70 ‐


F+ ST operator operator dodawania wartości ze stosu matematycznego 

F‐ ST operator operator odejmowania wartości ze stosu matematycznego 

F* ST operator operator mnożenia wartości ze stosu matematycznego 

F/ ST operator operator dzielenia dla wartości ze stosu matematycznego 

FABS ST operator operator wartości bezwzględnej wartości ze stosu matematycznego 

FNEGATE ST operator operator zmiany znaku (+/‐) wartości ze stosu matematycznego 

F< ST operator operator porównania „mniejsze” wartości ze stosu matematycznego 

F> ST operator operator porównania „większe” wartości ze stosu matematycznego 

FSIN ST operator funkcja sinus kąta dla wartości ze stosu matematycznego 

FCOS ST operator funkcja cosinus kąta dla wartości ze stosu matematycznego 

FTAN ST operator funkcja tangens kąta dla wartości ze stosu matematycznego 

FSINH ST operator funkcja sinus hiperboliczny dla wartości ze stosu matematycznego 

FCOSH ST operator funkcja cosinus hiperboliczny dla wartości ze stosu matematycznego 

FTANH ST operator funkcja tangens hiperboliczny dla wartości ze stosu matematycznego 

FASIN ST operator funkcja arksinus dla wartości ze stosu matematycznego 

FACOS ST operator funkcja arkcosinus wartości ze stosu matematycznego 

FATAN ST operator funkcja arktangens dla wartości ze stosu matematycznego 

FLOG ST operator funkcja logarytm dziesiętny dla wartości ze stosu matematycznego 

FLN ST operator funkcja logarytm naturalny dla wartości ze stosu matematycznego 

FEXP ST operator funkcja eksponenta dla wartości ze stosu matematycznego 

F** ST operator funkcja potęgowania dla wartości ze stosu matematycznego 

FSQRT ST operator pierwiastek kwadratowy z wartości ze stosu matematycznego 

US>F ST operator przekształca zmienne rejestrowe protokołu MODBUS na liczbę zmiennoprzecinkową 

F>US ST operator przekształca liczbę zmiennoprzecinkową na zmienne rejestrowe protokołu MODBUS 

COMPILE FILE RS plik Wgrywanie pliku aplikacji o podanej nazwie z karty SD 

RECEIVE FILE RS plik Wgrywanie pliku aplikacji z PC poprzez Xmodem 

11. WNIESIONE ZMIANY 

W stosunku do dokumentu P.1 100412: 

2.3 Zmienne 

‐ wprowadzono pojęcia zasobów programowych: D_MAX, F_MAX, B_MAX, S_MAX. 

2.4 BUFOR WEJŚCIOWY I WYJŚCIOWY 

‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego OUTBUF_MAX. 

3.2 PRACA W TRYBIE TERMINALOWYM 

‐ wprowadzono ogólny opis na temat środowiska programistycznego NOTEPAD++PUTTY dla pracy dialogowej. 

4.3 DEFINIOWANIE NOWYCH SŁÓW 

‐ wprowadzono opis słowa VERSION. 

4.4.2 ZMIENNE 

‐ wprowadzono opis słowa CLEARSYS 

4.8.1 STATUS WE/WY 

‐ nowy rozdział opisujący status systemu, wejść i wyjść. 

4.8.2 BLOKADA DOSTEPU DO SYSTEMU 

‐ wprowadzono nowy rozdział wyodrębniając słowa do blokady dostępu systemu. 

4.8.3 WEJŚCIA 

‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego DI_MAX i AI_MAX. 

‐ wprowadzono opis słowa AIS?. 

‐ wprowadzono opis słowa DIAIPARAM. 

4.8.4 WYJŚCIA 

‐ 71 ‐


‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego DO_MAX i RO_MAX. 

4.8.5 Port komunikacyjny RS‐485 i protokół komunikacyjny MODBUS RTU 

‐ wprowadzono opis słowa MODBUSPARAM, umożliwiające zmianę parametrów komunikacji. 

‐ wprowadzono opis słowa MODBUSCALLBACK. 

‐ wprowadzono opis słowa MODBUSTIMEOUT. 

‐ przedstawiono nowy przykład budowy bloku programowego do wymiany danych po modus. 

4.9.4 ZEGAR SYSTEMOWY 

‐ zmieniono słowa ustawiające czas systemowy: słowo WATCH! zastąpiło kombinację słów >UTC i UTC!. 

4.9.5 REJESTRACJA DANYCH 

‐ opisano tryb USER_MODE. 

‐ wprowadzono opis słów LOGTITLEON i LOGTITLEOFF, LOGOFF, LOGFORMAT i LOGSEND?. 

4.10.1 MENU BLOKU „FUNKCJE DODATKOWE” 

‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego MENU_MAX. 

4.10.3 WYŚWIETLACZ 

‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego ROW_MAX i COL_MAX. 

4.11.1 ŚIEĆ GSM 

‐ wprowadzono nowy rozdział opisujący słowa ROAMING?, OPERATOR, SIGNAL?. 

4.11.2 POŁĄCZENIA GŁOSOWE 

‐ wprowadzono opisy słów SAYPLUS i NOSAYPLUS. 

4.11.3 OPERATORSKIE MENU GŁOSOWE (IVR) I FUNKCJE DTMF 

‐ wprowadzono opis słów DTMFCONFIRM i NODTMFCONFIRM. 

4.11.4 NUMERY TELEFONÓW 

‐ wprowadzono pojęcia zasobu programowego PHONE_MAX. 

4.11.5 SMS 

‐ wprowadzono opis słowa ID 

4.12 MIKROFON i WYJSCIE GŁOŚNIKOWE 

‐ rozdział poszerzono o opis słów do obsługi wyjścia audio 

6. TWORZENIE APLIKACJI W JĘZYKU ForthLogic 

‐ wprowadzono rozdział opisujący praktyczne tworzenie aplikacji w języku ForthLogic 

8. TABELA ZASOBÓW PROGRAMOWYCH 

‐ wprowadzono tabelę z opisem i wartościami zasobów programowych 

‐ 72 ‐

ForthLogic inst prog H P.1.2 120113.pdf - F&F

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?