Republika Crna Gora Ministarstvo Finansija - Vlada Crne Gore

Republika Crna GoraMinistarstvo FinansijaBILTENJANUAR-SEPTEMBAR 2005.WWW.MINISTARSTVO-FINANSIJA.VLADA.CG.YU

BILTENMINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GOREJANUAR-SEPTEMBAR 2005.

UPRAVEPORESKA UPRAVA: www.poreskauprava.vlada.cg.yuUPRAVA CARINA: www.gom.cg.yu/carineUPRAVA ZA ANTIKORUPCIJSKU INICIJATIVU: www.antikorup.vlada.cg.yuUPRAVA ZA SPREČAVANJE PRANJA NOVCA: www.gom.cg.yu/aspnUPRAVA ZA NEKRETNINE: www.nekretnine.cg.yu

SADRŽAJ668911131620UVOD(Ministar finansija, dr Igor Lukšić)EKONOMSKE I FISKALNE MOGUĆNOSTI CRNE GORERezidentni savjetnik MMF-a za SCG u Beogradu,Harald HiršhoferZAVRŠNI RAČUN BUDŽETAPomoćnik ministra za Sektor trezora, Dušan PerovićPRIVATIZACIJA KAPITALA U AKCIONARSKIM DRUŠTVIMA- BERZANSKA PRODAJA -Pomoćnik ministra za korporativne usluge i imovinsko -pravne poslove, Krsto RackovićIZMJENE I DOPUNE ZAKONA O PDV-UPomoćnik ministra za poreski i carinski sistem,Koviljka MihailovićUPRAVLJANJE DRŽAVNIM DUGOM CRNE GORENačelnik za upravljanje javnim dugom, mr Nikola VukićevićKREDITNI REJTING CRNE GOREPreuzeto iz Izvještaja Agencije Standard / Poors

2224252629303234374244MEĐUNARODNA SARADNJAPomoćnik ministra za privredu, finansije, međunarodnusaradnju i sistem igara na sreću, mr Milorad KatnićEVROPSKE INTEGRACIJESavjetnik ministra za saradnju sa EU i MFO,Danijela JaukovićRAZVOJ I AKTIVNOSTI UNUTRAŠNJE REVIZIJEPomoćnik ministra za internu reviziju, Mila BarjaktarovićREFORMA MEĐUBANKARSKOG PLATNOG SISTEMA -PRIHODNI MODELPomoćnik ministra za trezor, Dušan PerovićRESTITUCIJAPomoćnik ministra za korporativne usluge i imovinsko -pravne poslove, Krsto RackovićSISTEM IGARA NA SREĆUOdsjek MF za igre na srećuREFORMA VOJSKE U CRNOJ GORI IFINANSIRANJE REFORMISavjetnik za budžet odbrane u Ministarstvu finansija,mr Mijajlo SavovićZAKONODAVNE AKTIVNOSTI MF,PRESJEK - JANUAR/SEPTEMBAR 2005PR SLUŽBA MFNAJVAŽNIJE AKTIVNOSTI MINISTRAPRESJEK - JANUAR/SEPTEMBAR 2005PR SLUŽBA MFISTORIJAT - CRNOGORSKI MINISTRI FINANSIJAIzvor: knjiga dr Predraga Goranovića "Fiskalna ekonomijaCrne Gore"MAKRO-FISKALNA KRETANJABilten Ministarstva finansijajanuar-septembar 2005. godineBROJ:1IZLAZI:kvartalnoIZDAVAČ:Ministarstvo finansija Crne GoreZA IZDAVAČA:dr Igor LukšićUREDNIK:Ana MiljanićUREĐIVAČKI ODBOR:Koviljka Mihailović, Milorad Katnić,Milan DabovićASISTENT UREDNIKA:Biljana BatakovićPREVODILAC:Jelena ČađenovićDIZAJN:Adil TuzovićKONTAKT:PR SLUŽBA MINISTARSTVA FINANSIJATEL:+381 81 224 581FAX:+381 81 224 450E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuADRESA:Stanka Dragojevića br 2, PodgoricaŠTAMPA:NJP PobjedaTIRAŽ:4007

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.POŠTOVANI,Zadovoljstvo mi je da vam predstavim Bilten Ministarstva finansija Crne Gore koji ovomprilikom pokrećemo sa željom da približimo svim zainteresovanim opšta ekonomska ifiskalna kretanja u našoj državi. Namjera nam je da dodatno unaprijedimo fiskalnutransparentnost u Crnoj Gori kao jedan od standarda kojih se pridržavaju razvijene zemlje.Naravno, ovo je tek početak, dakle prvi broj Biltena za koji nam je intencija da preraste ukvartalni, kako bi se obezbijedio kontinuitet informisanja javnosti o važnim parametrima naosnovu kojih nastojimo da objasnimo sopstvenu stvarnost. Dozvolite da na početku, uokviru prvog broja Biltena Ministarstva finansija Crne Gore ukažem na nekoliko važnihaktivnosti i glavnih karakteristika procesa sprovođenja ekonomskih reformi u Crnoj Gori...MINISTAR FINANSIJA CRNE GOREdr IGOR LUKŠIĆ8KONTAKT:TELEFON:+381 81 242-835FAX:+381 81 224 450E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuSa velikim stepenom sigurnosti možese reći da Crna Gora ulazi u završnu fazu svogtranzicionog procesa. Niz novih zakona donesenihu prethodnom periodu, privatizacioniproces koji je u zamahu i otpočete strukturnepromjene u sistemu socijalnog osiguranjasvjedoče o tome. Uspješna realizacija zadatakadefinisanih originalnom, a potom nedavnorevidiranom Agendom ekonomskih reformi,stvara osnovu za nastavak tog procesai kasnije post-tranziciona iskušenja, među kojimasu nezaposlenost i visoko učešće javnepotrošnje u BDP. Iako je nezaposlenost poslijedužeg perioda ispod 20% i ima trend pada,što je karakteristika i javne potrošnje koja seza 2006 projektuje na nivou od oko 45%, tesu veličine ipak veoma visoke i traže sprovođenjeekonomske politike, kakve su politikaliberalizacije tržišta rada i snažne strukturnereforme, koja će dovesti do daljeg pada tih veličina.Preduslovi za dugoročni rast i razvoj su,međutim, ispunjeni - makroekonomska situacijaje stabilna, inflacija niska, budžetskideficit ima snažnu opadajuću tendenciju, kaoi javni dug, dok kamatna stopa pokazuje postepenipad, što govori o smanjivanju opštestope rizika u Crnoj Gori. Činjenica je da tekućiračun sa inostranstvom i dalje pokazujevisok nivo deficita, iako je u zemljama u razvoju,u situaciji ostalih izbalansiranih kategorijaon prosto neminovan. Ohrabrujuće je daje značajnim dijelom uzrokovan tražnjom generisanomstranim direktnim investicijama izaduženjima, s' ciljem ulaganja u razvoj infrastrukturei turističkog sektora, što na dugi rokima snažnu razvojnu orijentaciju. Pored makroekonomskestabilnosti, glavni ciljevi promovisaniAgendom su povećanje ekonomskihsloboda, eliminisanje poslovnih barijera, zaštitaimovinskih prava i smanjivanje korupcije.Složen i sveobuhvatan proces transformacijenašeg društva podrazumijeva participacijusvih njegovih struktura, usljed brojnihizazova koji se nameću na putu modernizacije.Učešće i podrška građana su ključni kakobi bio promovisan novi set vrijednosti, kojiće obezbijediti dugoročno održiv rast i razvoj,kvalitativno iskazan kroz viši životni standardsvakog od nas i institucije koje stimulišupreduzetnički duh i inovativnost. Istovremeno,za nas je veoma važno da u tako složenomprocesu učestvuju i predstavnici privrede,odnosno privatnog sektora koji kreiraju domaćibruto proizvod. Zadovoljstvo mi je štomogu konstatovati da je proces aktivnog participiranjaprivatnog biznisa u kreiranju ekonomskihpolitika iz godine u godinu jači.Institucionalizacija učešća preduzetnika uovom procesu daje garancije da će nova zakonskarešenja biti u funkciji razvoja stimulativnog,transparentnog i za sve jednakog poslovnogokruženja.Rezultati u implementaciji reformi,formiranju stabilnog institucionalnog poslovnogokruženja i poboljšanju pozicije CrneGore na međunarodnom globalnom tržištudoveli su i do dobijanja solidnog državnogkreditnog rejtinga (BB) kod renomirane međunarodneinstitucije za procjenu kreditnogrizika – Standard & Poor’s. Politika uklanjanjabiznis barijera rezultirala je značajno pojednostavljenimprocedurama za ulazak na tržište,uz posvećenost nastojanjima da se sličnereforme implementiraju u fazi izlaska sa tržišta.Isto tako, nastojanje za smanjivanjemtroškova poslovanja u cilju reduciranja siveekonomije i stvaranja uslova za brži rast BDPsvoj ishod imaju u prvoj fazi smanjivanjaopšteg opterećenja na plate za 10% i svođenjuporeza na dobit na 9%, što je među najnižimstopama u Evropi. Izvještaji MMF- a o situa-

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.ciji u Crnoj Gori bilježe konstantno poboljšanjei ispunjavanje dogovorenog programamjera koje proizilaze iz aranžmana sa tommeđunarodnom institucijom. Kao rezultattoga, očekivano je uspješno zaključenje postojećegaranžmana. Naredni očekujem da ćeCrna Gora raditi posebno sa ovom institucijomna, da kažem, još višem nivou reformskihzahtjeva.Ostvareni izvorni prihodi Budžeta Republike(dakle, bez privatizacionih prihoda)za prvih 8 mjeseci ove godine veći su za 14,66% od iznosa ostvarenog za isti period prethodnegodine i u punoj su ravni sa planomza tekuću godinu, što govori o postepenomali sigurnom smanjivanju učešća sive ekonomije,nastale kao posljedica međunarodneizolacije početkom 90tih godina prošlog vijeka.Efikasan rad, prije svega Poreske i Upravecarina omogućio je značajnu kompresiju deficitatokom 2005. godine, čime se stvarajuuslovi da u okviru fiskalne politike za tekućugodinu, u skladu sa programom sa MMF-om,smanjimo određene dugove-neizmirene budžetskeobaveze iz prethodnog perioda, čimebi od 2007. godine sistem javne potrošnje biou potpunosti konsolidovan.BDP pokazuje napredak, o čemu govoriostvarenje u 2004. godini od 3,7% naprema 2,7% projektovanog rasta, da bi premaprocjeni Ministarstva finansija u prvoj polovini2005. godine dostigao realni rast od oko5%. S druge strane, konsolidovani budžetskideficit bez projektnih zajmova je tokom 2004godine bio na nivou od 2,1%, dok bi tokomove godine mogao, uključujući projektnezajmove, biti značajno ispod 3%.Korišćenjem Eura, jake i stabilne valuteinflacija se svela na jednocifren broj. U2004. godini umjesto planiranih 4.5% inflacijaje iznosila 4.3%. Negativna stopa inflacijekoja je, prvi put posle 1994 godine zabilježenau julu, a koja je iznosila minus 0,2 %, kaoi ukupna ovogodišnja stopa inflacije koja jeza prvih 8 mjeseci iznosila 1,1% ohrabruje igovori o tome da je uvođenje eura imalo pozitivanuticaj na crnogorsku ekonomiju. Nespornoje dakle da će, na osnovu dosadašnjihkretanja, stopa inflacije biti na nivou projektovaneza 2005. godinu - 3.5%.Ukupni javni dug je pao sa 85.9% u2002. godini na 44.8% u 2004. godini zahvaljujućireprogramiranom dugu Svjetskoj banci,otpisu 51% obaveza prema Pariskom Klubui činjenici da Republika Crna Gora nema obavezaprema Londonskom klubu kreditora.Domaći dug se rapidno smanjio tokom ovegodine usljed značajnih privatizacionih prihoda,tako da bi na kraju tekuće godine mogaoiznositi oko 8% - što je rezultiralo padomkamatne stope na državne zapise na ispod2%, dok bi prema ESA-95 spoljni dug bio oko31% BDP.Kada je u pitanju privatizacija i direktnastrana ulaganja, cilj za 2005. godinu postignutje, praktično u prvom kvartalu nakonuspješne privatizacije Telekoma, dok je zaprvih pola godine zabilježeno iznad 200 milionaSDI. Privatizacioni procesi koji slijedeKAP, Podgorička Banka, Brodogradilište, diosektora energije, hoteli itd. – svakako će uvećatiovaj iznos, čime se stvaraju značajni izvorifinansiranja mnogih infrastrukturnih projekata.Očekujem da do kraja ove godine preko90% našeg bankarskog sektora bude privatizovano.Oblast koju u Ministarstvu finansijadržimo visoko na listi prioriteta je implementacijaZakona o restituciji. Očekujem dauskoro krenu i prve isplate po ovom osnovuiz Fonda koji se puni prije svega dijelom privatizacionihprihoda. Smatram da nemauspješno okončane tranzicije ukoliko i pitanjerestitucije, u okviru politike zaštite privatnihsvojinskih prava, nije adekvatno riješeno.Svjesni smo, dakle, da je puno urađeno,ali i da mnogo toga još predstoji, posebnotokom integracionog procesa Crne Gore.Implementacija evropskih standarda je uvelikou toku, iako je dug put pred nama.Ministar finansijadr Igor Lukšić9

BILTEN Ministarstva finansija CG januar-septembar 2005.EKONOMSKE I FISKALNEMOGUĆNOSTICRNE GOREDO SADA OSTVARENI POZITIVNI REZULTATI U OBLASTI STRUKTURNE REFORME IMAKROEKONOMSKE STABILIZACIJEZahvaljujući ambicioznom programu privatizacijeVlade Crne Gore, Crna Gora setransformiše u raznovrsnu tržišnu ekonomijuorjentisanu ka pružanju usluga. Straniinvestitori i dalje pokazuju veliko interesovanjei povjerenje u privredu i politiku CrneGore, investirajući oko 300 miliona Eura samou tekućoj godini, u direktnim investicijama- u Telekom, hotele i industriju. Broj nezaposlenihje smanjen sa 70.000, u junu2003. na 55.000, kako je zabilježeno prošlogjuna.Vođenje promišljene fiskalne politike iodržavanje nivoa zarada doprinijelo je stabilizacijiprivrede. Deficit u javnom sektoru zabilježioje pad sa 4.9% BDP, 2003. na očekivanih2.7% ove godine, a što je naznačajnije, zahvaljujućiveoma uspješnom uvođenju PDV-a.Istovremeno, došlo je do umjerene, ali značajnepreorjentisanosti sa javne potrošnje nainvestiranje. Što se tiče sindikata i poslodavcatreba pohvaliti njihovu umjerenost u pogleduzahtjeva za povećanje zarada, što je dovelo domeđunarodne konkurentnosti i porasta zaposlenosti.Zahvaljujući vođenju ovako dobrepolitike, inflacija se zadržala na 3-4%. Ipak,ostajemo zabrinuti zbog situacije u pogleduvisokog nivoa deficita tekućeg računa; izvozneperformanse su slabe, iako je ove godine došloje procvata u oblasti turizma, ostvarivanjemimpresivnog dvocifrenog procenta.KOJE SU PREDSTOJEĆEMOGUĆNOSTI I IZAZOVI?Kao prvo, fiskalne politike će zahtijevatiprilagođavanje potrošnje, sa ciljem ostvarivanjanultog deficita i značajnog smanjenja10javnog duga u srednjeročnom periodu. Razlogovog konzervativnog pristupa je u tomešto je nakon uvođenja Eura kao valute na nebaš raznovrsnom privrednom tržišu Crne Gore,potrebno razviti fiskalnu stabilnost dokgod postoji povoljno okruženje. Poput Egiptau vrijeme faraona, u priči o Jozefu i staromzavjetu, Crna Gora sada prolazi kroz prosperitetnegodine: ostvaruje se profit od turizmazahvaljujući sve većoj evropskoj potražnji kojaje uslovljena strahom od terorizma i prirodnihkatastrofa, koje su nanijele ogromneštete dalekim destinacijama; cijene aluminijumai čelika su u velikoj mjeri povećane zaimpresivnih 5% ekspanzije globalne privredneaktivnosti u prošloj godini. Međutim,može lako doći do preokreta ovih pozitivnihtrendova i u slučaju spoljnjeg, negativnog uticaja,potrebno je obezbijediti takvu fiskalnupoziciju koja može zaštititi stopu zaposlenostii privredu od tih negativnih eksternih uticaja.Fiskalno prilagođavanje zasnovano napotrošnji treba da se fokusira na veliki broj zaposlenihu javnom sektoru, gdje izdaci za radnusnagu iznose više od 10% BDP-a ili višeod četvrtine od ukupne javne potrošnje, u tekućojgodini. Očigledno da je neophodnopažljivo razmotriti koje su to vrste usluga kojejavni sektor treba da pruži u predstojećemperiodu i na koji način će privući, zadržati imotivisati najbolje državne službenike u pružanjuovih traženih javnih usluga. Drugi izazovje smanjenje transfera i subvencija čijiiznos dostiže otprilike polovinu ukupnog iznosajavne potrošnje. U ovoj kategoriji, bićeneophodno pažljivo procijeniti odgovarajućinivo socijalnih usluga i zaštite, i pružiti ih ponižim cijenama i što efikasnije. Temeljna analizapostojećih programa i međunarodnog iskustvau pogledu ovakvih dalekosežnih reformije značajna radi postizanja potrebnogdruštvenog konsenzusa.Kao drugo, Crna Gora će morati daostvari što veću konkurentnost svog naznačajnijegresursa, a to su ljudi. Pojavljuje se čitavniz izazova. Najbitnije je da se poboljšaproduktivnost radne snage, time što će seomogućiti uskostručni i ciljni programi zaobrazovanje, obuku i prekvalifikaciju radnesnage. Štaviše, radi postizanja efikasnosti kadra,treba smanjiti uticaj starog socijalističkognačina zapošljavanja. Poslodavci kao i zaposlenitreba da imaju slobodu pri promjeniposlova, u toku i van sezonskih ugovora o zapošljavanju.Time bi se stvorili uslovi za boljuprilagođenost privrede eventualnim negativnimuticajima spolja. Inicijative za efikasnijirad i produktivnost moraju biti propraćeneplatama koje se zasnivaju na učinku zaposlenihi moraju stvoriti mogućnost za napredovanjena poslu i adekvatnu plaćenost najboljihradnika.PredstavnikMeđunarodnog monetarnog fondaza Srbiju i Crnu Goru,HARALD HIRSCHHOFER

PREDLOG ZAVRŠNOG RAČUNABUDŽETA REPUBLIKE ZA 2004. GODINUBILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.OSNOVNI CILJEVI EKONOMSKE POLITIKE - AFIRMACIJA RAZVOJNE KOMPONEN-TE, POVEĆANJE PROIZVODNJE I USLUGA, POSEBNO ONIH KOJE SU USMJERENENA IZVOZ, SUZBIJANJE SIVE EKONOMIJE I NJENO UVOĐENJE U REGULARNEEKONOMSKE TOKOVE, DINAMIZIRANJE PRIVATIZACIJE, POVEĆANJE ZAPOSLE-NOSTI I INTEGRACIJE PRIVREDE U MEĐUNARODNE EKONOMSKE TOKOVE ISTVARANJE POVOLJNOG AMBIJENTA ZA PRILIV STRANOG KAPITALA, IMALI SUDOMINANTNU ULOGU U POLITICI JAVNE POTROŠNJE.Shodno odredbama Zakona o budžetuMinistarstvo finansija - Državni trezor je u obavezida priprema Završni račun države. Nacrt zakonao završnom računu budžeta Republikedostavlja se Vladi Republike Crne Gore do 15.maja, a Vlada do kraja maja utvrđuje njegovpredlog i dostavlja ga Skupštini do kraja jula.Odredbama člana 51 citiranog zakonadecidno je propisano šta treba da sadrži Završniračun budžeta (države i opštine), i to:1) izvještaj spoljne revizije;2) početno i završno stanje Konsolidovanogračuna Trezora;3) pregled izvršenih odstupanja uodnosu na planirane iznose;4) izvještaj o uzetim zajmovima;5) izvještaj o izdacima budžetskih rezervi;6) izvještaj o garancijama datim tokomfiskalne godine.Zakonom o državnoj revizorskoj institucijipropisano je da danom podnošenjaprvog godišnjeg izvještaja državne revizorskeinstitucije prestaje obaveza da se uz Završniračun Budžeta Države dostavlja izvještajspoljne revizije, a odredbama citiranog Zakonada Državna revizorska institucija posebnimizvještajima obavještava Skupštinu iVladu o naročito značajnim i važnim pitanjima.Shodno navedenim propisima, Ministarstvofinansija - Državni trezor je 16. maja2005. godine dostavilo Vladi Republike Nacrtzakona o Završnom računu Budžeta Republikeza 2004. godinu, a Vlada je utvrdila njegovpredlog na sjednici od 2. juna 2005. godine.Predlog zakona o Završnom računu BudžetaRepublike za 2004. godinu, upućen je SkupštiniRCG 3.juna 2005.godine.Sadržina Predloga zakona o završnomračunu Budžeta RCG za 2004. godinu:Završni račun Budžeta Republike za2004. godinu urađen je u skladu sa Međunarodnimračunovodstvenim standardima zajavni sektor na gotovinskoj osnovi - odnosnona bazi novčanih tokova i zakonskim propisimakojima se regulišu javni prihodi i rashodi,odnosno u skladu sa odredbama Zakona obudžetu, kao i drugim propisima relevantnimza Budžet Republike.Politika javne potrošnje u 2004. godinizasnivala se na konceptu ekonomske politikekoju je utvrdila Vlada Republike kao logičannastavak sprovođenja četvorogodišnjegprograma Vlade koji proizilazi iz Agende ekonomskihreformi i posebnih agendi upravnihi obrazovnih reformi.Politika budžetske potrošnje za 2004.godinu imala je za cilj smanjenje budžetskogdeficita, odnosno finansiranje budžetskih rashodaiz realnih izvora u čemu je posebanznačaj imala dosledna primjena reformisanogporeskog sistema, veća finansijska disciplina,efikasnija naplata poreskih obaveza i efikasnijeservisiranje domaćih i ino obaveza prekojedinstvenog sistema Državnog trezora.Upravljanjem novcem kroz sistem trezoraobezbjeđuje se racionalizacija potrošnjeu sistemu javnih finansija i minimiziranjetroškova po osnovu pozajmica, veća stabilnostu finansiranju javne potrošnje i prilagođavanjesistema finansija standardima međunarodnezajednice. Prioritet u izvršavanjubudžetskih obaveza imale su obaveze koje seodnose na finansiranje osnovnih funkcijadržavnih organa: obrazovanja, kulture, realizacijasocijalnog programa, podsticaj razvojapoljoprivrede i turizma kao strateških granaprivrednog razvoja Crne Gore, realizacija programajavnih radova, kreditiranje malih isrednjih preduzeća i podsticanje njihove konkurentskesposobnosti, realizacija finansijskepodrške privredi i programa prestrukturiranjapreduzeća i obezbjeđivanje subvencijaza izvozno orjentisana preduzeća. Sredstvadobijena u procesu privatizacije prioritetnosu se ulagala u promjenu privredne struktureKONTAKT:POMOĆNIK MINISTRAFINANSIJA ZA TREZORDUŠAN PEROVIĆTELEFON:+381 81 202 145FAX:+381 81 202 146E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu11

BILTEN/IZVJEŠTAJ ZA PERIOD JANUAR-SEPTEMBAR 2005.ODSJEK DRŽAVNOG TREZORAZA RAČUNOVODSTVENEUSLUGE, IZVRŠENJE BUDŽETA IOBRAČUN ZARADA12preferirajući preduzetništvo i mali i srednjibiznis, razvojne projekte i rast zaposlenosti.Implementacija programskog budžetau toku 2004. godine urađena je u svrhu štokvalitetnije realizacije vladinih ciljeva kao ipreciznijeg definisanja programa i aktivnostikojima se ti ciljevi ostvaruju. Programski budžeturađen je za Ministarstvo pomorstva isaobraćaja i Zavod za izvršenje krivičnih sankcija.Programskim budžetom iskazana jedjelatnost budžetskih korisnika i dodatneaktivnosti, shodno važećim zakonskim propisimaradi poboljšanja kvaliteta djelatnosti ipostizanja boljih programskih rezultata.Budžetska potrošnja za 2004. godinuje na nivou planirane, a dinamika i strukturaprimitaka i izdataka se mijenjala tokom godinerebalansom Budžeta i preusmjeravanjemsredstava po pojedinim izdacima i potrošačkimjedinicama u skladu sa Zakonom obudžetu.Učešće Budžetske potrošnje u brutodomaćem proizvodu je nešto niže u odnosuna planirano i iznosi 29,78%. Smanjen jebudžetski deficit koji za 2004. godinu iznosi17,78 mil. eur, a neizmirene obaveze BudžetaRepublike su manje za 21,72 mil. eur. Na tajnačin ostvarena je jedna veoma važna pretpostavkaza uspješnu realizaciju ekonomskepolitike za 2004. godinu.Primici Budžeta Republike za 2004.godinu iznose 436,91 mil. eur a izdaci 439,24mil. eur što znači da su za finansiranje izdatakakorišćeni depoziti iz 2003. godine u iznosuod 2,33 mil. eur. Obzirom da je stanje depozitana kraju 2003. godine iznosilo 15,71 mil.eur, te da je došlo do njihovog pada u toku2004.godine, to stanje vladinih depozita nakraju 2004. godine iznosi 13,37 mil. eur.Izvorni prihodi Budžeta Republike(bez prihoda od privatizacije) ostvareni su uiznosu od 372,78 mil. eur, uz dominantnoučešće - poreza 337,51 mil. eur ili 90,54%, zatimtaksi 7,13 mil. eur ili 1,91% i ostalih republičkihprihoda 28,12 mil. eur ili 7,54%.U strukturi poreza najznačajniji udioimaju porez na dodatu vrijednost i akcize219,62 mil. eur ili 65,07%, koji je rezultat uvođenjaporeza na dodatu vrijednost čije prednostise ogledaju u većoj poreskoj izdašnosti,boljoj zaštiti od poreske evazije i efikasnosuzbijanje sive ekonomije.Porez na dohodak fizičkih lica učestvujesa 61,24 mii. eur ili 18,14%, porez nameđunarodnu trgovinu i transakcije 36,65mil. eur ili 10,86%, a porez na dobit preduzeća16,53 mil. eur ili 4,81%.Rashodi Budžeta Republike u iznosuod 390,56 mil. eur ostvareni su po osnovu:- tekućih rashoda 350,54 mil. eur ili89,75%- kapitalnih izdataka 12,65 mil. eur ili3,24%- neto datih pozajmica i kredita 4,66mil. eur ili 1,19%- ostalih izdataka i budžetskih rezervi22,71 mil. eur ili 5,81%U strukturi tekućih rashoda bruto zaradeučestvuju sa 151,44 mil. eur ili 43,20%,zatim besteretna davanja i socijalne beneficije103,78 mil. eur ili 29,61%, rashodi za materijali usluge 46,91 mil. eur ili 13,38%, subvencije8,48 mil. eur ili 2,42%, kamate po domaćimi ino kreditima 24,02 mil. eur ili6,85%, ostala lična primanja 12,94 mil.eur ili3,69%.Razliku između izvornih prihoda (bezprihoda od privatizacije) i rashoda u iznosuod 17,78 mil. eur čini budžetski deficit a pokrivenje donacijama 6,95 mil. eur, privatizacionimprihodima 3,54 mil. eur, depozitima2,33 mil. eur, i neto kreditnim zaduženjem4,96 mil. eur.Napomena: Tekst Predloga zakona o Završnomračunu Budžeta Republike za 2004.godinu, sa detaljnim obrazloženjem, nalazise na sajtu Ministarstva finansija(www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu).Pomoćnik ministra finansijaza Sektor TrezoraDUŠAN PEROVIĆ

PRIVATIZACIJA KAPITALA UAKCIONARSKIM DRUŠTVIMABILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.- BERZANSKA PRODAJA -Na osnovu plana privatizacije, u prvojpolovini 2005 godine proces privatizacije nastavljenje intenzivnijim tempom, sa ciljem daljegubrzanja, čime će se obezbijediti povećanjekonkurentnosti i efikasnosti funkcionisanjadruštva i privrede u cjelini.Plan privatizacije za proteklu i 2005 godinupredviđa i metod berzanske prodaje prilikomprivatizacije državnog kapitala, uglavnomu odnosu na akcionarska društva u kojima državaposjeduje manji procenat vlasništva, koji nebi bio interesantan za druge vidove privatizacijekao što su tenderska, aukcijska i drugi vidoviprodaje.Ministarstvo finansija je u saradnji saAgencijom za prestrukturiranje privrede i stranaulaganja, u maju protekle godine bilo zaduženoda iznese na berzansku prodaju akcije državnogkapitala u 26 akcionarskih društava (na osnovuplana privatizacije i zaključaka Vlade RCG).U prethodnom postupku utvrđivanjavrijednosti ovih akcija državnog kapitala, njihovecijene usklađene su sa cijenama akcija kojesu "državni fondovi" prethodno iznijeli naberzansku prodaju. Ponuđene akcije na berziprodaju se u paketima sa zadrškom od dva dana,što omogućava postizanje najpovoljnije cijene.Berzanska prodaja je u domenu potpunihovlašćenja vlasnika (državnih fondova idržave) i svaki vlasnik može samostalno prodavatiakcije na način i po cijeni koja ne mora bitiusaglašena sa ostalim vlasnicima.U martu 2005 godine Ministarstvo finansijaiznijelo je na berzansku prodaju akcijedržavnog kapitala u još šest akcionarskih društava,što ukupno čini 32 akcionarska društva za2004 i 2005 godinu.Posebna povoljnost ovog vida privatizacije,koji omogućava Zakon o ino dugu i deviznojštednji građana i Uredba o konverzijištednje građana u obveznice je da se te akcijemogu kupovati i obveznicama stare devizneštednje prije roka njihovog dospijeća. Na tajnačin postiže se dvostruki efekat - pospješujese proces privatizacije i značajno se relaksiraobaveza države po osnovu isplate obveznicastare štednje građana.Od ukupno 32 akcionarska društva čije sudržavne akcije iznijete na berzu, do sada suprodate akcije u osam preduzeća:KONTAKT:POMOĆNIK MINISTRA ZAKORPORATIVNE USLUGEKRSTO RACKOVIĆTELEFON:+381 81 225 160,FAX:+381 81 224 280E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuAKCIONARSKO DRUŠTVO BROJ BROJ AKCIJA AKCIJA PONUĐENA CIJENA OSTVARENA CIJENA CIJENA IZNOS IZNOSPLAĆEN OBVEZNICAMA IZNOS PLAĆEN U NOVCU1. GP »Radnik Invest« 11.470 1,97 3,50 40.145,00 21. Bijelo Polje2. »Radnik Komerc« 2.145 1,31 2,80 6.006,002. Bijelo Polje3. AD Zavod za izgradnju 30.996 1,20 3,00 92.988,003. Budva4. "Solar-Elastik" 17.431 1,447 1,447 25.222,604. Podgorica5. AD "Gornji Ibar" 1.587 2,00 2,00 3.174,005. Podgorica6. »Ibar promet« 224 2,00 2,00 435,006. Rožaje7. GP »Radnik beton« 14.286 0,26 0,26 3.695,797. Podgorica8. IN "Marko Radović" 61.908 0,20 0,20 12,561,238. PodgoricaUKUPNO: 164.535,60 16.692,02UKUPNO: 164.535,60 16.692,0213

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.Državne akcije u 5 preduzeća prodate su za obveznice stare devizne štednje u ukupnomiznosu od 164.535,60 eura, dok su akcije u tri preduzeća prodate za novčana sredstva uukupnom iznosu od 12.561,23 eura.U sledećoj tabeli daje se pregled akcionarskih društava u kojima se državne akcijenalaze na berzanskoj prodaji sa podacima o broju akcija i ponuđenim cijenama:RED. BR. AKCIONARSKO DRUŠTVO BROJ AKCIJA PROD.CIJENA EUR1 2 3 41. Industrijaimport - Industrijaimpex AD Podgorica 168 3,652. HK Agrokombinat »13 JUL« AD Podgorica 210 33. Đaido Metal AD Kotor 1811 1,314. AD »KONI KONFEKCIJA« Nikšić 863 2,125. IPG Zavod za projektovanje i urbanizam Herceg Novi 65 0,486. AD Horizon-Logistics Bar 39549 0,517. AD »Cetinje-turist« Cetinje 24121 2,048. AD «Maksim« Murino -Plav 3893 2,569. AD »Servistrans« Rožaje 10644 1,0010. AD »2M« Rožaje 1014 1,0011. AD »Nova trgovina« Rožaje 858 1,0012. »Trgovina CG« AD Rožaje 807 2,0013. CasteloMontenegro AD 278 0,6014. DEKOR AD Rožaje 84035 2,0515. AD Fabrika beton.elemenata Zaton B.Polje 23.470 3,9416. AD »Arming« B.Polje 2189 3,9417. AD »Radnik-Servis B.Polje 3525 3,9418. Elastik Plastika Podgorica 59.981 2,9019. AD »TITEX« Podgorica 71457 1,4020. »VUNKO« AD B. Polje 141.641 2,5521. HTP “Mimoza” Tivat 92.335 0,15ODSJEK ZA IMOVINSKO - PRAVNEPOSLOVE22. “Jugooceanija” Kotor 598.902 1,1223. Prekookeanska plovidba Bar 95.097 2,28Odlukom Savjeta za privatizaciju broj01 - 466 od 14. 09. 2005 .godine utvrđen jenovi model privatizacije AD «MontenegroModern Shoes» - Cetinje - prodaja većinskogpaketa akcija putem javnog tendera, zbogčega su akcije državnog kapitala u ovomakcionarskom društvu privremeno skinute saberze.Pomoćnik ministraza imovinsko pravne poslovei koprorativne uslugeKRSTO RACKOVIĆ14

ŠTA SE OČEKUJE OD IZMJENAZAKONA O POREZU NA DODATUVRIJEDNOSTBILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.(KOJE SE PROMJENE PREDLAžU)1. OSNOVNE NAPOMENE U VEZIPOSTOJEĆEG ZAKONAObaveza plaćanja poreza na dodatuvrijednost uvedena je Zakonom o porezuna dodatu vrijednost, koji je donesenkrajem 2001. godine, a primjenjuje se od 1.aprila 2003. godine. Oporezivanje prometaproizvoda i usluga se vrši prema mjestu potrošnjeprimjenom principa odredišta,odnosno destinacije. Ovo rješenje podrazumijevada je izvoz proizvoda oslobođen plaćanjaPDV, a uvoz proizvoda se oporezuje iima isti tretman kao domaći proizvodi nadomaćem tržištu. Obaveza za plaćanje PDVse utvrđuje po metodu odbitka "poreza naporez", tj. prema fakturnom metodu. Poreskiobveznik sam utvrđuje poresku obavezuza plaćanje PDV, na način što poreskuobavezu na ime obavljenog prometa proizvodai usluga umanjuje za iznos obračunatog,odnosno plaćenog PDV pri nabavciproizvoda i usluga ili pri uvozu proizvoda.Poreski obveznik PDV-a je svako lice koje samostalnoobavlja djelatnost, odnosno vršipromet proizvoda i usluga koje podliježuplaćanju poreske obaveze. Lica čiji ukupnigodišnji promet ne prelazi 18.000 eur nijesuobveznici PDV-a , izuzev u slučaju ako seta lica sama prijave za plaćanje tog poreza,koristeći sve njegove pogodnosti u odnosuna maloprodajni porez.Stopa PDV-a je jedinstvena za sveproizvode i usluge i iznosi 17%. Državniorgani i javne službe nijesu obveznici plaćanjaPDV u okviru obavljanja djelatnosti kojese finansiraju iz poreza i drugih javnihdažbina. Po nultoj stopi oporezovane su samoizvozne transakcije i transakcije koje suneposredno povezane sa izvozom. Poreskaoslobođenja su krajnje reducirana i odnosese na manji broj proizvoda i usluga koje suod značaja za životni standard građana ilinije uobičajeno da se na iste plaća PDV.Uvođenje poreza na dodatu vrijednostu naš poreski sistem doprinio je značajnomsmanjenju sive ekonomije, što se reflektujepreko povećanog učešća prihoda odPDV u budžetskim prihodima, boljoj konkurencijinaših proizvoda na inostranom tržištu,otklanjanju dvostrukog oporezivanja,kao i većoj transparentnosti našeg poreskogsistema sa poreskim sistemom zemalja uokruženju i Evropske unije.2. OSNOVNI RAZLOZI ZA IZMJENU ZAKONA OPOREZU NA DODATU VRIJEDNOST ISADRŽAJ PREDLOŽENIH IZMJENAOsnovni razlozi za izmjenu i dopunuvažećeg Zakona o PDV uslovljeni su potrebomstvaranja povoljnijih uslova za razvojpreduzetništva, a posebno turističkeKONTAKT:POMOĆNIK MINISTRA ZAPORESKI I CARINSKI SISTEMKOVILJKA MIHAILOVIĆTELEFON:+381 81 242 046,FAX:+381 81 224 480E-MAIL:koviljkam@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu15

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.SEKTOR ZA PORESKI ICARINSKI SISTEM16djelatnosti, kao i potrebom usklađivanjajednog broja postojećih rješenja sa standardimakoji se primjenjuju u EU, posebnou dijelu koji se odnosi na poreska oslobođenjai otklanjanje višestrukog oporezivanja.OSNOVNE IZMJENE KOJE SE PREDLAŽUODNOSE SE NA:usklađivanje sa smjernicama iz VIdirektive Evropske unije;- uvođenje snižene stope za jedanbroj proizvoda i usluga koje su po postojećimrješenjima bili oslobođeni plaćanjaPDV-a;- otklanjanje dvostrukog oporezivanjaza upotrebljavane putničke automobilei plovne objekte;- skraćenje rokova za povraćaj PDVa;- pooštravanje kaznene politike uslučaju nepoštovanja Zakona, a posebnozbog netačnog prikazivanja ulaznog PDV-ai njegovog neredovnog plaćanja;- poboljšanje jednog broja postojećihrješenja pravno-tehničkog karaktera kojasu se u dosadašnjoj praksi pokazala kaonepotpuna i neefikasna.Predloženim Zakonom, kao najznačajnijaizmjena, u sistem PDV uvodi se sniženastopa od 7% i to za proizvode i uslugekoje su po postojećim rješenjima bile oslobođeneplaćanja PDV (bez prava na odbitakulaznog PDV-a), a koje su po standardimaEvropske unije najčešće oporezovane posniženoj stopi. Primjena snižene stope od7% predlaže se za osnovne proizvode zaljudsku ishranu (mlijeko, hljeb, mast, ulje išećer), udžbenike i nastavna sredstva, isporukuvode (osim flaširane), javnog prevozaputnika i njihovog prtljaga, usluge javne higijenei pogrebne usluge, dnevnu i periodičnuštampu i jedan broj usluga iz oblastikulture koje se naplaćuju putem ulaznica.Pored navedenih proizvoda i usluga,predloženim Zakonom se uvodi i sniženastopa za usluge smještaja (prenoćišta) u hotelima,motelima i drugim turističkimobjektima (sada se na ove usluge primjenjujestandardna stopa od 17%). Ovo rješenjese predlaže da bi se podstakla turistička djelatnost,kao naša komparativna prednost.Procjena je da će u početnom periodu, zbogsmanjene stope, negativni efekti za budžetiznositi cca. 1,5 mil. eur godišnje. Međutim,taj deficit bi trebao da se eliminiše u vrlokratkom periodu, a posebno kada se imajuu vidu predviđene stope rasta u turizmu iplanirano učešće te djelatnosti u društvenomproizvodu.Značajno je napomenuti da se predloženimZakonom vrši i izmjena poreskogstatusa ljekova i medicinskih sredstava.Naime, ljekovi i medicinska sredstva koji senalaze na pozitivnoj listi Fonda zdravstvaoporezivali bi se po nultoj stopi, što značida se kod prodaje tih ljekova ne bi plaćaoPDV, a poreski obveznik bi imao pravo dapovrati PDV plaćen kod uvoza, odnosnoproizvodnje tih ljekova. Ovo rješenje ne bitrebalo da se odrazi na deficit Fonda zdravstva.Za sve ostale ljekove i medicinskasredstva (koji nijesu na pozitivnoj listi Fondazdravstva) predlaže se primjena sniženestope od 7%.Oporezivanje navedenih proizvoda,odnosno usluga ne bi trebalo da utiče napovećanje maloprodajnih cijena navedenihproizvoda, odnosno usluga, posebno što bikod njihovih isporuka poreski obveznikimao pravo na odbitak ulaznog PDV. Istovremeno,ovim rješenjem obezbjeđuje seneutralnost kod primjene PDV što je jednood njegovih osnovnih načela, jer ulazniPDV ne bi opterećivao troškove poslovanjaporeskog obveznika (kao što je slučaj popostojećem rješenju). Na primjer: hljeb jesada neoporezovan, a nabavka pšenice sevrši sa plaćenim PDV od 17% i taj PDV uvećavatrošak poslovanja proizvođača hljeba,a koji nemaju pravo na povraćaj tog PDV.Predloženim Zakonom vrši se otkla-

njanje dvostrukog oporezivanja upotrebljavanihputničkih automobila, motocikala iplovnih objekata. Naime, prema postojećimrješenjima, u najvećem broju slučajevakod nabavke navedenih proizvoda obveznikPDV ne može odbiti plaćeni PDV, tako da seza navedena prevozna sredstva obračunavai plaća PDV, što dovodi do akumulacije poreza,odnosno dvostrukog oporezivanja.Prema postojećem rješenju, kod prometaupotrebljavanih putničkih automobola,motocikala i plovnih objekata kod lica kojanijesu u sistemu PDV, plaća se porez napromet, u skladu sa posebnim propisom,po stopi od 5% (ovaj porez plaća kupac).Takođe, u cilju otklanjanja dvostrukog oporezivanja,odnosno neoporezivanja pojedinihvrsta usluga, proširuje se postojeća listausluga za koje se porez plaća prema mjestuprimaoca usluge i tim rješenjem vrši se usklađivanjesa standardima Evropske unije.Predloženim Zakonom daje se mogućnostispravke poreske osnovice u slučajustečajnog postupka i prinudnog poravnanja,ali samo na osnovu pravosnažneodluke suda, na osnovu koje se može vidjetida poreski obveznik nije mogao biti isplaćenili nije isplaćen u cjelini. U slučaju daporeski obveznik naknadno primi uplatu zaobavljeni promet proizvoda, odnosno uslugau vezi sa kojim je ostvario ispravku poreskeosnovice, u tom slučaju na taj iznos jeobavezan obračunati PDV i predloženo rješenjeje u skladu sa standardima koji se primjenjujuu Evropskoj uniji.Predloženim Zakonom uvode se povlasticekod nabavke proizvoda koje koristelica sa invaliditetom (ovo pravo bi se ostvarivalona osnovu mišljenja Ministarstva radai socijalnog staranja), kao i jedan brojoslobođenja koja su predviđena međunarodnimkonvencijama, a za koje je predviđenooslobođenje od plaćanja carine.U cilju stvaranja povoljnijih uslovaza razvoj preduzetništva i poboljšanje likvidnostiporeskih obveznika, predlaže seskraćenje rokova za povraćaj "viška" PDV-a(sa postojećih 90 dana za domaće transakcije,odnosno 60 dana za pretežne izvoznike)na 30 dana od poslednjeg dana za podnošenjeporeske prijave ( do 15. u mjesecuza prethodni mjesec).U cilju što efikasnije primjene zakonskihrješenja, predloženim Zakonomuvodi se i zaštitna mjera zabrane obavljanjadjelatnosti u slučaju kada poreski obvezniknetačno obračuna i ne uplati PDV, kao i uslučaju kada netačno prikaže ulazni PDV.Zabrana obavljanja djelatnosti se predlaže utrajanju od jednog do tri mjeseca. Ovo rješenjese predlaže da bi se kaznenom politikomuticalo da poreski obveznik na što ispravnijinačin vrši obračunavanje i plaćanjePDV. Ovo rješenje se predlaže i zbog togašto su rokovi za povraćaj ulaznog PDV znatnoskraćeni u odnosu na postojeća rješenja,što poreskom obvezniku obezbjeđuje boljulikvidnost.Obveznici PDV-a bi bili dužni da nadan primjene predloženog zakona (1. januar2006. godine) izvrše popis zaliha proizvodakoji su do sada bili oslobođeni PDV-akao i primljenih i datih avansa za te proizvodei da popisne liste, radi njihovog praćenja,dostave poreskoj upravi najkasnijedo kraja januara naredne godine.Primjena navedenog zakona, i poreduvođenja snižene stope, ne bi trebala daima značajnije negativne efekte na BudžetRepublike, jer je procjena da će negativniefekti po osnovu uvođenja snižene stope zausluge u turizmu biti kompenzirane mjeramaefikasnije kontrole i naplate PDV-a iboljih poslovnih rezultata subjekata izoblasti turizma.Pomoćnik ministra finansijaza poreski i carinski sistem,KOVILJKA MIHAILOVIĆBILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.SEKTOR ZA PORESKI ICARINSKI SISTEM17

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.UPRAVLJANJE DRŽAVNIMDUGOM CRNE GORE1. INSTITUCIONALNI I PRAVNI OKVIRZakon o zaduživanju i upravljanjudugom javnog sektora, usvojen početkom2004. godine, unifikovao je postojeću regulatornupraksu i obezbijedio jasne smjernice:načina i postupka zaduživanja Države,limita zaduživanja, funkcionisanja i odgovornostiorgana javnog sektora za upravljanjedržavnim dugom, načina izdavanjadržavnih garancija i vođenje podataka iizvještavanje o dugu javnog sektora.2. ANALIZA STANJA DUGA NAKRAJU 2004. GODINEJavni dug Crne Gore koji čine: dugprema domaćim bankama, obaveze naosnovu kupljenih državnih zapisa, obavezena osnovu izdatih obveznica stare devizneštednje, dugovi lokalnih samouprava,konsolidovane zaostale budžetske obaveze 1i povučeni iznos inostranih kredita 2 , iznosioje 742,4 miliona eura (u daljem tekstu- mil.eur) na dan 31.12.2004. godine (Tabela2-1) ili 48,4% bruto domaćeg proizvoda.Domaći dug je iznosio 254,1 mil.eur ili34,2% javnog duga, inostrani dug je iznosio488,3 mil.eur ili 65,8%. Prvenstveno uslednezavršenih pregovora i podjele duga 3 , nezavršenihpregovora o sukcesiji bivše SFRJ,nemogućnosti kvantifikovanja eksplicitnihobaveza, preuzetih Zakonom o povraćajuoduzetih imovinskih prava i obeštećenju,ovaj iznos nije do kraja izveden. Prema sadašnjojprocjeni, ne bi trebalo da dođe dovelikih odstupanja i nakon završetka pregovorao podjeli finansijske aktive i pasive saRepublikom Srbijom.NAČELNIK ZA UPRAVLJANJEJAVNIM DUGOMmr NIKOLA VUKIĆEVIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 202 147FAX:+381 81 241 141E-MAIL:nikolav@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuTabela 2-1.Visina i struktura javnog duga Crne Gore u periodu 2002-2004. godina - (povučena sredstva ino kredita)Euro (milioni)God Domaći dug BDP Domaći dug Ino dug Ino dug Javni dug Javni dug/BDP /BDP /BDP(2/3) (5/3) (2+5) (11/6)1 2 3 4 5 6 7 82002 255,6 1.301,0 19,6 % 893,6 68,7 % 1.149,2 88,3 %2003 249,7 1.433,0 17,4 % 461,5 32,2 % 711,2 49.6 %2004 254,1 1.535,0 16,6 & 488,3 31,8 % 742,4 48,4 %Izvor: Ministarstvo finansijaJavni dug je u 2002. godini iznosio1.149,2 mil.eur ili 88,3% bruto domaćegproizvoda Crne Gore. Radi se o iznosu prijereprogramiranja dugova sa Međunarodnombankom za obnovu i razvoj i Pariskimklubom kreditora i konačnog dogovorasa Srbijom u vezi sa obavezama premaLondonskom klubu kreditora.Najveći dio javnog duga Crne Goreodnosi se na naslijeđene dugoročne obavezestarog sistema (bivše SFRJ i SRJ). Ovose prije svega odnosi na ino dugove preuzeteZakonom o regulisanju obaveza i potraživanjapo osnovu ino duga i devizneštednje građana, koji su na kraju 2004. godineiznosili 434,7 mil.eur, 89% ino dugaodnosno 58,6% javnog duga, najvećim dijelomkrediti Međunarodne banke zaobnovu i razvoj i Pariskog kluba kreditora.Naime, izuzev kreditnih aranžmana sa1 - Dug centralnog budžeta i vanbudžetskih fondova – Fonda PIO, Fonda zdravstva i Zavoda za za zapošljavanje2 - Stanje inostranog duga se odnosi na povučena sredstva odobrenih kredita. Iz obračuna su isključeni inostrani krediti odobrenijavnim preduzećima za koje se smatra da će biti otplaćivani sredstvima preduzeća – krajnjeg korisnika a koji su garantovaniod strane Vlade. Međutim, garancije prema JP Luka Bar, kredit od Evropske investicione banke u iznosu od 6 mil.eur i garancijeza JP Regionalni vodovod Budva, kredit od Njemačke banke za obnovu i razvoj u iznosu od 5,1 mil.eur, su uključene ustanje duga. Vlada će vjerovatno morati da vraća najveći dio kredita za JP Luka Bar dok su krajnji korisnici drugog kredita primorskeopštine i Cetinje koje prema kriterijumima ulaze u obračun javnog duga. Za sada nema procjena da će ostale garancijebiti aktivirane prema Vladi odnosno centralnom budžetu.3 - Komisija za podjelu zajedničke imovine, formirana shodno članu 20. Zakona o sprovođenju Ustavne povelje DZ SCG, kojavrši i podjelu pasive NBJ još nije izvršila podjelu inostranog duga (nealociranog i dijela alociranog inostranog duga) izmeđuSrbije i Crne Gore.18

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.međunarodnim finansijskim organizacijama(IMF, IBRD i dr.) i međudržavnih kreditniharanžmana SFRJ, veći dio inostranihkredita, koje su zaključivale banke ipreduzeća, bio je njihov komercijalni dugkoji nije garantovan od strane SFRJ i Narodnebanke Jugoslavije. Počev od 1983.godine kada je SFRJ, usljed devizne nelikvidnosti,prihvatila proces multilateralnogreprogramiranja i refinansiranja svojihobaveza po inostranom dugu, ukupaninostrani dug (kao i novi inostrani kreditikoji su se zaključivali) garantovan je odstrane SFRJ i NBJ i time postao potencijalnijavni dug. Ovaj dug čini alocirani dugkorisnika inostranih kredita iz RCG i dio(5,88%) nealociranog duga koji je ugovorilaili za koji je garantovala bivša SFRJ, akoji je preuzela SRJ (36,52% nealociranogduga SFRJ).Pored starih ino dugova, »naslijeđeni«javni dug čine i obaveze po osnovu staredevizne štednje, preuzete istim zakonom.Obaveze po osnovu stare devizneštednje, na kraju 2003. godine su iznosile127 mil.eur 4 , dok su na kraju 2004. godineiznosile 123 mil.eur, što predstavlja 16,6%javnog duga tako da, na kraju 2004. godine,naslijeđene dugoročne obaveze starogsistema predstavljaju 75,2% ukupnog javnogduga Crne Gore. Preostalih 24,8% odnosise na nova inostrana zaduženja nastalau periodu od 2000-2004. godine, obavezepo osnovu kratkoročnih pozajmica, kreditai državnih zapisa.Struktura domaćeg duga može sevidjeti u tabeli 2-2. Pored obaveza po osnovudržavnih obveznica devizne štednje građana,u strukturu domaćeg duga ulazekonsolidovane zaostale budžetske obaveze,bankarski krediti, izdati državni zapisi i duglokalnih samouprava.Tabela 2-2. Visina i struktura domaćeg duga Crne Gore u periodu 2002-2004. godinaEuro (milioni)God Krediti Državni Obvez. Zaostale Dug Domaći Bruto Domaćizapisi st.dev. budžetske lokalnih dug Domaći dug/BDPštednje obaveze samouprava Proizvod(2+3+4+5+6) (5/6)1 2 3 4 5 6 7 8 92002 18.2 9.8 127 100.6 0.0 255.6 1.301.0 19.6%2003 19.5 19.7 127 83.5 0.0 249.7 1.433.0 17.4%2004 8.9 37.4 123 61.8 23.0 254.1 1.535.0 16.6%Izvor: Ministarstvo finansijaU Tabeli 2-3. prikazan je iznos, visinai dinamika kretanja javnog duga sa ukupnoizdatim garancijama Vlade Republike CrneGore po inostranim kreditima gdje su uključenai javna preduzeća. Iz tabele se vidi da jeukupan iznos »starog« duga i izdatih garancijaza potrebe javnih preduzeća i budžetskihkorisnika na kraju 2004. godine bio589,2 mil.eur dok je u isto vrijeme bilo povučeno502,4 mil.eur. Razlika od 86,8 mil.eurpredstavlja već ugovorena sredstva koja će bitipovučena u narednom periodu.Tabela 2-3. Struktura i dinamika javnog duga Crne Gore 2002-2004. godina - sa garancijama za ino krediteEuro (milioni)Godina Domaći dug Ino dug- garancije Povučeni iznos ino duga Javni dug(2+4)1 2 3 4 52002 255.6 941.2 893.6 1.149.22003 249.7 539.2 472.4 722.12004 254.1 589.2 502.4 756.5Izvor: Ministarstvo finansija4 Iznos je bez kamate koja iznosi 2% godišnje shodno Zakonu o regulisanju obaveza po osnovu ino duga i devizne štednje građana(Sl.list RCG 55/03)19

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.Ukupan javni dug sa uključenimobavezama javnih preduzeća iznosi 756,5mil. eur što je veće za 14,1 mil.eur u odnosuna javni dug obračunat prema Mastrihskimkriterijumima.3. DRŽAVNI DUG NA KRAJU IIIKVARTALA 2005. GODINEPrvi kvartal 2005. godine obilježiloje značajno povećanje duga države po2004. godine, obaveze su porasle na 42,8mil.eur na kraju prvog kvartala, ali su nakraju trećeg kvartala svedene na svega 12,5mil.eur zahvaljujući dobroj realizaciji prihodnestrane budžeta i upotrebi dijela privatizacionihprihoda za izmirenje ovihobaveza. Kod drugih instrumenata domaćegduga došlo je do značajnog smanjenjaiznosa, tako da su bankarski krediti iznosili8,2 mil.eur na kraju prvog kvartala,osnosno 3,2 mil.eur na kraju drugog i 1,45osnovu emitovanih državnih zapisa. Tajkvartal je, istorijski, obilježen značajno većimrashodima od prihoda tako da su bilaneophodna dodatna sredstva da bi se ispunileplanirane budžetske obaveze.Rast obaveza po osnovu državnihzapisa može se vidjeti u tabeli 3-1. Sa 37,4mil.eur koliko je iznosilo stanje na krajumil.eur na kraju trećeg kvartala. Početkomisplate obveznica stare devizne štednjeOB05 od 01.07.2005. godine došlo je i doznačajnog smanjenja duga po ovom osnovuza 4,7 mil.eur. Zaostale budžetske obavezese izmiruju tokom godine i njihovsaldo će biti prikazan u završnom računubudžeta za 2005. godinu.Generalni zaključak je da udio dugaTabela 3-1.Kretanje domaćeg duga po kvartalima u 2005. godiniEuro (milioni)God Krediti Državni Obvez. Dug lokalnih Domaći Bruto Domaći2005. zapisi st.dev. samouprava dug* Domaći dug/BDPštednjeProizvod**(2+3+4+5+6) (5/6)1 2 3 4 6 7 8 9IQ 8.2 42.8 122.7 23.0 196.7 1.640.0 12.0%IIQ 3.2 24 122.7 23.0 172.9 1.640.0 10.5%IIIQ 1.45 12.5 118.0 23.0 154.95 1.640.0 9.4%Izvor: Ministarstvo finansija*Dug bez zaostalih budžetskih koje se iskazuju u završnom računu budžeta**Procjena za 2005. godinu20

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.Ino dug, bez javnih preduzeća korisnikainostranih kreditnih linija, povećanje za oko 15 mil.eur na kraju trećeg kvartalau odnosu na stanje 31.12.2004. godine.Najveći iznos sredstava je iskorišten za završetaktunela Sozina - 10,18 mil.eur i za sanacijudrumskih saobraćajnica - 3,0mil.eur.ODSJEK ZA UPRAVLJANJE DUGOM,ANALIZU ZADUŽENOSTI,UPRAVLJANJE GOTOVINOM IODNOSE SA INOSTRANSTVOMTabela 3-2.Stanje ino i domaćeg duga na kraju kvartala u 2005. godiniEuro (milioni)God Domaći BDP Domaći Ino dug Ino dug Javni dug Javni dug2005 dug dug/BDP /BDP /BDP(2/3) (5/3) (2+5) (11/6)1 2 3 4 5 6 7 8IQ 258.5 1.640.0 15.8% 488.7 29.8% 747.2 45.6%IIQ 234.7 1.640.0 14.3% 500.3 30.5% 735.0 44.8%IIIQ 154.95 1.640.0 9.4% 503.4 30.7% 658.4 40.1%Izvor: Ministarstvo finansijau bruto domaćem proizvodu konstantnoopada. Kod domaćeg duga taj procenat jesmanjen sa 16,6% na kraju 2004. godine na9.4% na kraju trećeg kvartala 2005. godine.Procenat ukupnog duga je smanjen sa48,4% na 40.1% zahvaljujući smanjenju domaćegzaduživanja, procijenjenom rastuBDP-a u 2005. godini u odnosu na 2004.godinu i kontrolisanom ino zaduživanju.Zadnja dva razloga su uticala i da dođe dosmanjenja udjela ino duga u BDP-u sa31,8% na 30,7%. Očekivano smanjenje odoko 26 mil.eur od strane Pariskog klubakreditora, koje je trebalo biti realizovano uprvoj polovini 2005. godine, nije ostvarenozbog odsustva pozitivne ocjene MMF-a naprogram ekonomskih reformi u RepubliciSrbiji. Otpisom navedenog iznosa došlo bido značajnog relaksiranja Crne Gore po pitanjuino duga kao i do poboljšanja udjelaino duga, a time i ukupnog duga, u brutodomaćem proizvodu Crne Gore.Iako je teško uraditi direktno poređenje,prema podacim rejting agencije Fič(Fitch) ukupan dug prema BDP-u za 2004.godinu iznosio je 51,8% za zemlje sa kreditnimrejtingom BB. Kao što se iz tabele 3-2. može vidjeti, na kraju trećeg kvartala2005. godine taj procenat je iznosio 43,8%,odnosno, bio je značajno manji od prosjekaposmatrane grupe zemalja.Načelnik za upravljanjejavnim dugommr NIKOLA VUKIĆEVIĆ21

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.KREDITNI REJTING CRNE GORE- KLJUČNI FAKTORI PRILIKOM OCJENJIVANJA -PREUZETO:IZVJEŠTAJ AGENCIJE»STANDARD & POORS«KREDITNI ANALITIČARI:Beatriz Merino, London(44)20-7176-7108Konrad Reuss, London(44)20-7176-7102OCJENE KREDITNE SPOSOBNOSTIBB/STABILNO/BJAKE STRANE:• Makroekonomska stabilnost i dobaristorijat pravnih i ekonomskih reformi.• Promišljena fiskalna politika.• Relativno stabilno i kohezivno domaćepolitičko okruženje.NEDOSTACI:• Uska privreda• Prijetnje regionalne političke nestabilnosti• Izazovi budućeg prestrukturiranjaprivrede i nastavljanja budžetskih reformi.OBRAZLOŽENJEOcjene o Crnoj Gori predstavljajuizbalansiran odnos, s jedne strane ranjivostinjene male i otvorene ekonomije, zajedno saregionalnim političkim rizicima i sa druge,očekivanog kontinuiteta u pogledu domaćepolitičke stabilnosti, promišljene fiskalne politikekoja je potpora njenom umjerenom deficitui nivoima duga, kao i daljem napretku ustrukturnim reformama. S obzirom na to daCrna Gora nema sopstvenu valutu, nemarazlike između kursa domaće i strane valute.Domaća politička scena u Crnoj Gorije ostala prilično stabilna tokom posljednjihgodina, većim dijelom odražavajući dominacijuDemokratske Partije Socijalista (DPS).Ocjene Crne Gore u svakom slučaju su, zbogprirode njenog malog i otvorenog tržištapodložne mogućim negativnim uticajimaspolja. U konkretnom slučaju, ekonomski ipolitički razvoj događaja u susjednoj RepubliciSrbiji (B+/Stabilno/B) opterećuju kakoprivredno okruženje Crne Gore, tako ipercepciju stranih investitora o Crnoj Gori.Osim toga, izgledi za ekonomsku integracijuDržavne zajednice Srbije i Crne Gore u institucijeEvropske Unije, a samim tim i izglediCrne Gore, nastavljaju biti usporavani određenimbrojem nerazriješenih političkih pitanjasa Evropskom Unijom. Ovdje spada statusKosova, saradnja Srbije sa krivičnim Tribunalomza ratne zločine u Hagu i neizvjesna budućnostDržavne zajednice.Većinska i stabilna koaliciona vlada jeolakšala i ostvarila dobar progres u pogleduinstitucionalnih i pravnih reformi, i doprinijelaubrzanju i podsticanju makroekonomskestabilnosti. Zvanični podaci će najvjerovatnijepotcijeniti obim ekonomskog rasta-naobjavljenoj godišnjoj prosječnoj stopi od1.1% u periodu između 2001. i 2003.godine-izrazloga što siva ekonomija ima veliki udio uBDP-u (procjenjuje se na 30%), i zato što jestatistika proizvodnje nacionalnog dohotka uranom stadijumu. Očekuje se da će se stoparasta postepeno uvećati na 3.5% u 2005.godinisa procijenjene od 3.0% u 2004.godini.Srednjeročno gledano, očekuje se da će privatizacijanajvećeg dijela kompanija u kojima jedržava većinski vlasnik (ukoliko bude uspješna),dalje prestrukturiranje privrede i poboljšanjeinfrastrukture, održati godišnje stoperasta između 4% i 5% BDP-a.U 2004.godini, budžetski deficit jesmanjen na manje od 3% BDP-a, a Vladinoopredjeljenje za vođenje čvrste i stroge fiskalnepolitike bi trebalo da zadrži deficit znatnoispod tog nivoa, srednjoročno gledano.Dug javnog sektora u odnosu na BDP jeumjerenih 50% BDP-a u 2004.godini, a premijeod koncesija, koje zadržavaju opterećenjeplaćanja kamata na niskih 1.2% BDP-a.Ipak budžetski ograničenja ostaju velika, pogotovou pogledu potreba za kapitalnim ulaganjima,i nastojanja Vlade da izbalansirabudžet do kraja tekuće decenije.Što se tiče strukturnih reformi, VladaCrne Gore je odlučna u pogledu finalizacijeprocesa privatizacije, smanjenja obimnedržavne administracije i uspostavljanja fleksibilnogi liberalnog poslovnog okruženja, kao ikonkurentnog poreskog režima - sve su to22

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.oblasti u kojima je u toku i već evidentan dobarnapredak.IZGLEDIStabilni izgledi odražavaju očekivanjaStandard&Poor-a da će se Vlada i dalje držatisvog programa promišljene politike i da nećedoći do značajnijeg pogoršanja u regionalnompolitičkom okruženju. S druge strane,bilo koje trajnije odstupanje od budžetskogizvršenja ili reformske agende, ugrozilobi ekonomske izglede i budžetsku održivost, iuslovio smanivanje ocjena sposobnosti. Nasuprottome, brzi napredak u implementacijiAgende ekonomskih i budžetskih reformi uCrnoj Gori, ukoliko bude praćen sa relativnostabilnom političkom situacijom u regionu,na kraju bi poboljšao ocjenu kreditne sposobnosti.ISTORIJA NESOLVENTNOSTI OD 1975.GODINE (% PROMJENE)Pariski Klub reprogramirao dug2001.godine.(% promjena)REALNI BDPCrna GoraSTANOVNIŠTVO660,000SADAŠNJA VLADA.Većinska vladajuća koalicija sastoji seod Demokratske Partije Socijalista (DPS) iSocijal-Demokratske Partije (SDP). PredsjednikVlade je Milo Đukanović iz DPS-a. PredsjednikCrne Gore je Filip Vujanović, iz DPSa.(% promjena)OPŠTI DRŽAVNI DUGCrna GoraRASPORED IZBORA:ParlamentarniPosljednjiSljedećiRASPORED IZBORA:PredsjedničkiPosljednjiSljedećiOktobar 2002.godine2007.godineMaj, 2003. godine2007.godineSELECTED ODABRANI INDICATORS: POKAZATELJI: MONTENEGRO CRNA GORA (REPUBLIC (REPUBLIKA) OF)2002 2003 2004 2005 2006 2007 'BB'srednja vrije. 2005BDP po glavi ($) 1,787 2,360 3,002 3,163 3,345 3,500 2,455Realni BDP (% promjena) 0,9 2,5 2,7 3,0 3,6 4,0 4,2Realni BDP po glavi (%promjene) 0,4 2,2 2,4 2,7 3,3 3,6 2,5Opšti državni saldo (% GDP-a) (2,2) (4,7) (4,1) (3,7) (2,7) (2,1) (3,8)Opšti državni dug (%BDP-a) 53,3 49,8 50,4 49,4 47,9 46,6 49,7Neto opšti državni dug (%BDP-a) 47,0 46,7 47,8 45,1 43,9 44,4 46,6Opšti državni kamatni troškovi/prihodi (%) 2,7 2,8 3,0 3,2 3,0 4,7 13,6Domaći krediti privatnom sektoru i nefinansijska javna preduzeća (% BDP) 8,0 12,5 14,5 17,4 21,2 26,1 38,5Inflacija indeksa cijena na malo (prosječno % promjene) 9,4 6,7 6,2 2,5 2,5 2,5 4,7Neto opšti vladin spoljni dug/ prosječna godišnja zarada (%) 77,3 84,4 64,1 57,4 47,1 38,3 21,2Neto spoljni dug bankarskog sektora/prosječna godišnja zarada (%) (10,5) (1,0) (0,5) 0,1 0,6 1,1 3,2Neto spoljni dug nebankarskog privatnog sektora/CARs (%) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 10.923

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.MEĐUNARODNA SARADNJAMINISTARSTVO FINANSIJA IMA VEOMA USPJEŠNU SARADNJU SA MEĐUNAROD-NIM FINANSIJSKIM INSTITUCIJAMA, KAO ŠTO SU: MEĐUNARODNI MONETARNIFOND- MMF, SVJETSKA BANKA (MEĐUNARODNA FINANSIJSKA KORPORACI-JA-IFC, MEĐUNARODNA BANKA ZA OBNOVU I RAZVOJ-IBRD,MEĐUNARODNA ASOCIJACIJA ZA RAZVOJ- IDA), EVROPSKA BANKA ZAOBNOVU I RAZVOJ-EBRD, EVROPSKA INVESTICIONA BANKA-EIB, BANKA ZARAZVOJ SAVJETA EVROPE, KREDITANSTALT FÜR WIEDERAUFBAU-KFW I DR.POMOĆNIK MINISTRA ZA PRIVREDU,FINANSIJE, MEĐUNARODNUSARADNJU I SISTEM IGARA NA SREĆUmr MILORAD KATNIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 245 589FAX:+381 81 224 248E-MAIL:katnic@cg.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu24Saradnja sa MMF-om je veoma intezivnai između ostalog, ogleda se u stalnoj saradnjiprilikom izrade budžeta Republike,utvrđivanja visine i strukture primitaka i izdataka,nivoa budžetskog deficita, praćenju realizacijedogovorenih aktivnosti u oblasti bankarstva,penzija, privatizacije i sl.Takođe, značajna saradnja sa MMF-omse ostvaruje u dijelu koji se odnosi na definisanjegodišnjeg nivoa zaduživanja Republike iizdavanja garancija, na osnovu Memorandumaekonomskih i finansijskih politika i tzv. Stand-By aranžmana, koji je Republika Crna Gorapotpisala sa MMF-om, a odnosi se na nekoncesionekredite.U 2005. godini, u saradnji sa međunarodnimfinansijskim institucijama, realizovanesu ili su u toku aktivnosti na stvaranju uslova zarealizaciju projekata:• Reforma obrazovanja u Crnoj Gori -kredit Svjetske banke- Međunarodne finansijskekorporacije, u iznosu od 5 mil. USD-a.• Rekonstrukcija regionalnih puteva uCrnoj Gori- kredit Evropske banke za obnovu irazvoj (EBRD), u iznosu od 11,5 mil.eur.• Modernizacija kontrole letenja- kreditEBRD-a, u iznosu od 2,7 mil.eur.• Modernizacija kontrole letenja- kreditEvropske investicione banke, u iznosu od 2,9mil.eur.U tom periodu bili su aktuelni i bilateralnirazgovori, na osnovu kojih su realizovaniodređeni koncesioni krediti odobreni od vladadržava kao što su Mađarska, Češka, Španija,Francuska. Za koncesione kredite dobijena je saglasnostSvjetske banke o ispunjavanju potrebnihuslova (nivo koncesionalnosti, visina kredita,rok vraćanja kredita, grace period, kamatnastopa i dr.) na osnovu kojih se krediti realizuju.Pored navedenih aktivnosti, usmjerenihna dobijanje finansijskih sredstava za realizacijuplaniranih projekata, u Ministarstvu finansija jerealizovano i sledeće:• Stvaranje uslova za potpisivanje Ugovorao preuzimanju duga i konverziji duga uakcije između Vlade Republike Crne Gore iMeđunarodne finansijske korporacije (IFC) iAkcionarskog ugovora, između Vlade, Podgoričkebanke i IFC-a.• Formiranje radne grupe koja je organizovalaaktivnosti na pripremi učešća delegacijeiz Crne Gore na Godišnjoj skupštini Evropskebanke za obnovu i razvoj, koja je održana u Begradu,u maju 2005. godine.• Za vrijeme održavanja Godišnjeskupštine EBRD-a potpisan je ugovor o saradnjiSrbije i Crne Gore sa Nordijskom investicionombankom.• U prethodnom periodu održani susastanci sa predstavnicima vlada nekih evropskihdržava (Švedska, Italija...), koje su zainteresovaneza ulaganje u našu državuOdsjek za međunarodnu saradnju imakontinuiranu komunikaciju i saradnju sa Odsjekomza upravljanje dugom, analizu zaduženosti,upravljanje gotovinom i odnose sa inostranstvom(Sektor državnog trezora). Zajedničkimdjelovanjem, dva odsjeka definišu dozvoljeni ni-

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.vo godišnjeg zaduženja države na osnovu kojegVlada određuje prioritetne projekte koji će setokom godine realizovati, putem kredita odobrenihod strane međunarodnih finansijskihinstitucija. Takođe, u tim odsjecima prati se realizacijakredita tokom godine i po kvartalima,vodeći računa da se ne prekorači definisani nivozaduženja i izdavanja garancija.Ministarstvo finansija, kroz rad međunarodnogodsjeka, u saradnji sa resornim ministarstvima,sprovodi aktivnosti kojima se stvarajuuslovi za realizaciju i nekih planiranih projekata.Naime, u toku su pregovori sa mnogimznačajnim međunarodnim finansijskim institucijama,kako bi se u budućem periodu stvoriliuslovi za realizaciju mnogih projekata i to:realizaciju Projekta «1000 stanova solidarnosti«.» Planirane aktivnosti odnose se na saradnjusa Evropskom bankom za obnovu i razvoji sagledavanje mogućnosti za realizaciju projekata:• Projekat razvoja infrastrukture uopštini Herceg Novi, u iznosu od 2,00 mil.eur.• Projekat upravljanja otpadnim vodamau priobalnom području Republike Crne Gore,u iznosu od 10,00 mil.eur.» U pregovorima sa predstavnicimaEvropske investicione banke nastoje se stvoritiuslovi za dobijanje finansijskih sredstava, kojimabi se realizovali projekti:1. Program rehabilitacije putne infrastrukture,u iznosu od 30 mil.eur. Ukolikodozvole pravila MMF-a, kredit za investicionoodržavanje realizovao bi se tokom 2005. i 2006.godine.Za završetak tunela Vrmac, pregovori zadobijanje kredita u iznosu od oko 7,00 mil.eur.2. Program otpadnih voda, u iznosu od30 mil.eur,3. Program mini-zaobilaznice oko Podgorice,u iznosu od 20 mil.eur,4. Kredit za projekte koji se odnose namala i srednja preduzeća, u iznosu od 20,00mil.eur.5. Za rehabilitaciju željezničke infrastrukturena pruzi Beograd-Bar, na teritorijiCrne Gore, pregovari sa EIB-om o mogućnostidobijanja kredita, u iznosu od 28,90 mil.eur.» Vrše se pregovori sa predstavnicimaKfW banke.Naime, 2000. godine Vlada RepublikeNjemačke odobrila je Crnoj Gori kredit za malai srednja preduzeća, u iznosu od 10,00 mil.eur.Kredit treba da se realizuje preko KfW banke.Pored navedenih projekata, resorna ministarstvasu zainteresovana da se u Ministarstvufinansija sagledaju mogućnosti za dobijanjekredita od međunarodnih finansijskih institucija,kojima bi se realizovale planirane aktivnosti,odnosno projekti, kao što su:» Rekonstrukcija uređaja za prečišćavanjeotpadnih voda u Podgorici» Priključenje otpadnih voda hotelskogkompleksa Velika plaža na kanalizacioni sistem–Ulcinj» Rehabilitacija Crpne stanice Port Milena–Ulcinj» Izgradnja reciklažnog centra za Podgoričkudeponiju »Livade«» Izrada Studije izvodljivosti za regionalnesanitarne deponije za 4 lokacije, kao i zalokaciju deponije za opasan otpad.» U toku su aktivnosti koje se odnose napregovore sa predstavnicima Banke za razvojSavjeta Evrope.Sa Bankom za razvoj savjeta Evroperazmatra se mogućnost dobijanja kredita zaPomoćnik ministra finansija za privredu,finansije, međunarodnu saradnju isistem igara na srećumr MILORAD KATNIĆ25

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.EVROPSKE INTEGRACIJENAKON POZITIVNE OCJENE STUDIJE IZVODLJIVOSTI, KOJU JE EVROPSKAKOMISIJA USVOJILA 12 APRILA 2005. GODINE, POČETAK PREGOVORA ZAZAKLJUČENJE SPORAZUMA O STABILIZACIJI I PRIDRUžIVANJU NAJAVLJEN JE ZAJESEN OVE GODINE. U CILJU PRIPREME ZA OTVARANJE PREGOVORA,MINISTARSTVO FINANSIJA JE U PROTEKLIH ŠEST MJESECI INTENZIVIRALOAKTIVNOSTI NA OSTVARIVANJU AKCIONOG PLANA ZA REALIZACIJU PREPORUKAIZ EVROPSKOG PARTNERTSVA, U DIJELU SVOJIH NADLEžNOSTI...Jedan od prioriteta Ministarstva finansijau procesu stabilizacije i pridruživanja jeuspostavljanje pravnog okvira kojim će se problematikadržavne pomoći postepeno približavatii usklađivati sa evropskim standardima. Uskladu sa preporukama Evropske Komisije,formirali smo Monitoring tim za praćenje ikontrolu državne pomoći. Takođe, u saradnji saekspertima SCEP-a, pripremamo nacrt Zakona okontroli državne pomoći.U samoj izradi Platforme za pregovore oSSP predstavnici Ministarstva finansija aktivnoučestvuju kao koordinatori Radne grupe za slobodnokretanje ljudi, usluga i kapitala, Radnegrupe za finansijsku saradnju i ostale politikesaradnje, i kao članovi u okviru Radnih grupa -za poljoprivredu i ribarstvo, za slobodno kretanjeroba i za usklađivanje zakonodavstva.SAVJETNIK MINISTRA ZA SARADNJUSA EU I MEĐUNARODNIMFINANSIJSKIM INSTITUCIJAMADANIJELA JAUKOVIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 225 338FAX:+381 81 224 450E-MAIL:nela@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu26Pored redovnog mjesečnog i kvartalnogizvještavanja o ostvarivanju Akcionog plana, kaoi učešća u izradi godišnjeg Izvještaja o procesustabilizacije i pridruživanja, predstavnici Ministarstvafinansija učestvovali su na sastancimaUnaprijeđenog stalnog dijaloga Evropske Komisije,na temu državne pomoći i konkurencije,kao i carinske i poreske politike.U okviru projekta Evropske unije expertiSCEP-a i EU – CAFAO zajedno sa Ministarstvomfinansija kontinuirano rade na usklađivanjupostojećeg kao i dijela koji je u pripremi saevropskim zakonodavstvom, u cilju uspostavljanjainstitucionalnog okvira propisanog standardimaEU.Savjetnik ministra za saradnju sa EUi međunarodnimfinansijskim organizacijamaDANIJELA JAUKOVIĆ

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.RAZVOJ I AKTIVNOSTIUNUTRAŠNJE REVIZIJEUnutrašnja finansijska kontrola ujavnom sektoru obuhvata sve mjere kontrole iupravljanja ukupnim državnim prihodima, izdacima,imovinom i obavezama. U tom smisluobuhvaćeni su svi sistemi unutrašnje kontrole,kao i procedure u organima državne uprave(uključujući ex ante kontrole), kako bi se osiguralaefikasna potrošnja javnih sredstava. Nezavisnainterna revizija je dio sistema unutrašnjefinansijske kontrole u javnom sektoru kojaprocjenjuje sisteme unutrašnjih kontrola, upozoravana uočene slabosti i daje preporuke zanjihovo otklanjanje.Agendom ekonomskih reformi u CrnojGori predviđena je potreba uspostavljanja organizacionejedinice za internu reviziju u Ministarstvufinansija, kao što je slučaj u svimdrugim savremenim državama, u cilju obezbjeđivanjakontrole nad trošenjem budžetskihsredstava i dovođenja do povećane odgovornostii efikasnijeg finansijskog upravljanja državnimsredstvima. Krajem 2003.godine u Ministarstvufinansija formiran je Sektor interne revizije,koji je u skladu sa Zakonom o budžetu ovlašćenda sprovodi unutrašnju reviziju računovodstvenihdokumenata, primitaka, ugovorenihobaveza i izdataka potrošačkih jedinica, vanbudžetskihfondova i opština.Poslovi sporovođenja unutrašnje revizijekod korisnika budžetskih sredstva vrše se u cilju:ocjene rada i funkcionisanja unutrašnje kontroleu pogledu primjene propisanih pravila ipostupaka; kontrole primjene zakona u oblastimaterijalno-finasijskog poslovanja i zakonitogkorišćenja sredstava; procjene ekonomičnosti,efikasnosti i efektivnosti poslovanja i namjenskogkorišćenja budžetskih sredstava; provjeretačnosti i potpunosti računovodstvenih evidencijai finansijskih izvještaja.Način i postupak rada unutrašnje revizijepropisan je posebnim Uputstvom (“Sl. ListRCG”, br.53/04) a prilikom vršenja revizije,unutrašnji revizori Ministarstva finansija se pridržavajustandardne metodologije unutrašnjerevizije koja obuhvata: preliminarna istraživanjai prikupljanja informacija o subjektu revizije;analizu sistemske dokumentacije; testiranjesistema; kreiranje nalaza i preporuka i izradunacrta izvještaja; razmjenu mišljenja u vezi nacrtaizvještaja sa subjektom revizije i na krajuizdavanje finalnog izvještaja.Poslovi revizije obavljaju se na osnovustrateškog plana koji se odnosi na trogodišnjiperiod i uključuje sve oblasti koje je mogućekontrolisati u ministarstvima, potrošačkim jedinicama,vanbudžetskim fondovima i opštinama.Godišnji plan revizije razvija se na osnovu strateškogplana, a u nekim slučajevima ista oblast,funkcija ili sektor mogu biti predmet revizijesvake godine u toku trogodišnjeg periodaobuhvaćenog strateškim planom. Sa druge strane,ako je u pitanju oblast sa manjim revizorskimrizikom, reviziju je moguće vršiti samojednom u planskom periodu. Stoga se prilikompripreme godišnjeg plana revizije vrši odabironih revizija koje nose najviši stepen rizika iuključuju se u godišnji plan revizije.Od osnivanja aktivnosti Sektora internerevizije bile su usmjerene na pripremu procedurai podzakonskih akata za vršenje poslovainterne revizije, sa akcentom na pripremu trogodišnjegstrateškog plana revizije kojim suobuhvaćeni svi budžetski korisnici, i na toj baziizrada godišnjih planova revizije. Tokom proteklegodine sprovedeno je sedam revizija, a uokviru osam mjeseci 2005.godine realizovano je14 revizija kod potrošačkih jedinica koje supredviđene planom za 2005-tu.Pomoćnik ministra finansijaza Sektor interne revizijeMILA BARJAKTAROVIĆPOMOĆNIK MINISTRA ZA INTERNUREVIZIJUMILA BARJAKTAROVIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 225 720FAX:+381 81 224 450E-MAIL:milamf@cg.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu27

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.PRIHODNI MODEL- REFORMA MEĐUBANKARSKOGPLATNOG SISTEMA -UKIDANJE ZAVODA ZA OBRAČUN I PLAĆANJA (ZOP-A) I PRENOS PLATNOGPROMETA NA KOMERCIJALNE BANKE PODRAZUMIJEVALA JE I NOVI NAČIN NA-PLATE, KONTROLE I RAČUNOVODSTVENE EVIDENCIJE JAVNIH PRIHODA (REPU-BLIČKIH I OPŠTINSKIH).S toga, kao rezultat zatvaranja ZOP-a,od 1. januara 2005.godine Sektor Državnogtrezora u Ministarstvu finansija razvio je iimplementirao novi "Prihodni model", kojipodrazumijeva da se evidentiranje i rasporedsvih javnih prihoda u Republici vrši prekoMinistarstva finansija - Državnog trezora.Novi "Prihodni model" zamijenio je neefikasnei skupe prihodne modele koje je izvršavaoZOP, a njegovom primjenom omogućiće sesmanjenje troškova u platnom prometu,odnosno smanjenje stopa bankarskih tarifa.Novi "Prihodni model' podrazumijevada sve institucije koje vrše naplatu javnih prihodau Republici, od kojih su najvažnije PoreskaUprava i Uprava carina Crne Gore (kojeučestvuju u naplati javnih prihoda preko95%) mogu raspolagati sa jednim ili više evidencionihračuna (broj određuju naplatneinstitucije prema svojim potrebama) na kojise vrši uplata javnih prihoda od strane poreskihobveznika. Ove institucije vrše usaglašavanjesvake uplate sa njihovom primarnomračunovodstvenom evidencijom i proizvodeizjavu primaoca po vrsti prihoda i nalogomza prenos, vrše transfer kompletno usaglašenihprihoda sa evidencionih računa na Centralniračun Državnog trezora. U isto vrijemeinstitucije (potrošačke jedinice) šalju izjavuprimaoca Državnom trezoru, kao garancijuza plaćanje koje je preko bankarskog sistemaizvršeno na prihodne račune.Državni trezor u prihodnom modeluvrši raspored javnih prihoda u skladu sa zakonomutvrđenim procedurama, nakon čega senalogom za prenos vrši transfer sredstava saCentralnog računa Državnog trezora na računekorisnika javnih prihoda, a neto prihod naGlavni Državni račun trezora.Državni trezor vrši usaglašavanje svojesopstvene evidencije u prihodnom modulu saizvodima iz Centralne banke Crne Gore zaCentralni račun Državnog trezora i knjiženjeračunovodstvenih podataka u SAP sistemu zaprihode Budžeta Republike, a korisnici drugihjavnih prihoda (fondovi, opštine i drugi)dobijaju izvještaj o strukturi uplata po vrstiprihoda i unose računovodstvene podatke usvoj računovodstveni sistem.Na taj način Državni trezor preuzimacjelokupnu evidenciju i raspored javnih prihoda,što je do sada radila Centralna bankaCrne Gore - Platni promet.- NAREDBA O NAČINU UPLATE JAVNIHPRIHODA -Uvođenje Prihodnog modela od 1. januara2005.godine, zahtijevalo je i donošenjenove Naredbe o načinu uplate javnih prihoda,koje je shodno Zakonu o poreskoj administracijiu isključivoj nadležnosti Ministarstvafinansija. Za razliku od prethodne, Naredbomo uplati javnih prihoda koja je u primjeniod 1. januara 2005.godine, koja je objavljenau "Službenom Listu RCG", broj 82/04 1 ),računi za uplatu javnih prihoda razvrstani suu dva poglavlja (prema pripadnosti) na republičkei lokalne prihode.Republički prihodi (prihodi BudžetaRepublike, Republičkog fonda penzijskog iinvalidskog osiguranja, Republičkog fonda zazdravstveno osiguranje i Zavoda za zapošljavanjeCrne Gore) grupisani su prema naplatniminstitucijama:a) 820 - Računi za uplatu prihoda kojenaplaćuje Poreska uprava;b) 805 - Evidentni računi Uprave carina;c) 825 - Računi za uplatu prihoda Ministarstvaunutrašnjih poslova;d) 832 - računi ministarstava, drugih1 Izmjene i dopune ("Sl. list RCG", br. 10/05, 32/05 i 49/05)28

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.organa uprave i pravosuđa koji ostvaruju prihodevršenjem svoje djelatnosti.Za uplatu lokalnih prihoda citiranomNaredbom propisani su uplatni računi pojedinačnoza svaku opštinu u Crnoj Gori kododgovarajuće poslovne banke (koju je odredilasvaka opština za sebe), i to kod:- Podgoričke banke (550)za opštine Podgoricu i Bijelo Polje;- Pljevaljske banke (545)za opštine Pljevlja i Žabljak;- Montenegro banke (530)za opštine Cetinje i Ulcinj;- AtlasMont banke (505)za opštine Berane, Andrijevica, Plav iMojkovac;- Crnogorske komercijalne banke (510)za opštine Rožaje, Kolašin, Danilovgrad,Herceg Novi, Tivat, Kotor i Bar;- Nikšićke banke (535)za opštine Nikšić, Plužine i Šavnik;- Komercijalne banke Budva (525)za opštinu Budva.Gdje se vrši uplata javnih prihoda(prihoda iz sopstvenih izvora), koje opštine,shodno odredbama člana 5 Zakona o finansiranjulokaine samouprave ("Službeni listRCG", br. 42/03 i 44/03), uvode svojim odlukama.Izuzetak su boravišne takse. Naime,prema odredbama člana 8 Zakona o boravišnojtaksi ("Službeni list RCG", br. 11/04 i13/04) boravišna taksa je prihod turističkeorganizacije i koristi se za finansiranje djelatnostilokalnih turističkih organizacija - 80%za koju je propisan uplatni račun u okvirugrupe računa "lokalni prihodi", za svakuopštinu pojedinačno i za finansiranje programaNacionalne turističke organizacije - 20%,za koju je propisan uplatni račun u okvirugrupe računa "Republički prihodi".Shodno citiranim propisima, pravno ifizičko lice koje pruža usluge smještaja (davalacsmještaja) vrši uplatu boravišne takse nadva uplatna računa, i to:- 20% na račun 832-3205-88 - Boravišnataksa (za finansiranje Nacionalne turističkeorganizacije), i- 80% na račun boravišne takse (za finansiranjelokalnih turističkih organizacija)propisan Naredbom (za svaku opštinu pojedinačno).U cilju pravilne uplate boravišne takse,Ministarstvo finansija - Državni trezor jedostavilo Ministarstvu turizma, lokalnim turističkimorganizacijama i poslovnim bankamasledeći:Pored navedenog, bitno poglavlje citi-P R E G L EDuplatnih računa (po opštinama) na koje pravna i fizička lica, koja pružaju usluge smještaja(davaoci smještaja), uplaćuju boravišnu taksuRed. O p š t i n eBoravišna taksa (uplatni računi)broj 20% za finansiranje 80% za finansiranjeprograma Nacionalnelokalneturističke organizaicjeturističke organizacije1 2 3 41. Podgorica 832-3205-88 550-3023205-652. Kolašin 832-3205-88 510-7283205-633. Cetinje 832-3205-88 530-3103205-704. Bar 832-3205-88 510-8093205-105. Ulcinj 832-3205-88 530-8253205-366. Danilovgrad 832-3205-88 510-3293205-697. Berane 832-3205-88 505-6043205-478. Plav 832-3205-88 505-6123205-259. Rožaje 832-3205-88 510-6203205-6910. Bijelo Polje 832-3205-88 550-7013205-5911. Mojkovac 832-3205-88 505-7103205-9512. Andrijevica 832-3205-88 505-6393205-7213. Kotor 832-3205-88 510-9223205-6314. Budva 832-3205-88 525-8173205-8915. Herceg Novi 832-3205-88 510-9063205-1016. Tivat 832-3205-88 510-9143205-8517. Nikšić 832-3205-88 535-4003205-3418. Plužine 832-3205-88 535-4263205-1119. Šavnik 832-3205-88 535-4183205-3320. Pljevlja 832-3205-88 545-5073205-9021. Žabljak 832-3205-88 545-5153205-6829

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.30ODSJEK ZA RAČUNOVODSTVENUPOLITIKU, EVIDENCIJU DRŽAVNEIMOVINE I OBUKUrane Naredbe čine "ZAJEDNIČKE ODREDBE"kojima su data uputstva poreskim obveznicimaza popunjavanje naloga za plaćanje - nalogaza prenos, odnosno naloga za uplatu, uzavisnosti ko je poreski obveznik - pravno ilifizičko lice i koju vrstu javnih prihoda uplaćuje,zatim povraćaj pogrešno usmjerenih ili višeplaćenih prihoda, kao i obaveze pojedinihsubjekata za dostavljanje određenih izvještaja,izvoda i sl. o promjenama na uplatnim računima,i to:- Centralna banka Crne Gore dostavljapojedinačne izvode o dnevnim promjenamana računima po uplatiocima Poreskoj upravisa grupe računa 820, Upravi carina sa gruperačuna 805, a sa grupe računa 825 i 832Državnom trezoru.• Komercijalne banke dostavljajuopštinama, odnosno lokalnim turističkimorganizacijama pojedinačne izvode o dnevnimpromjenama na uplatnim računima lokalnihprihoda, odnosno boravišnih taksa, pouplatiocima, sa računa otvorenih kod te banke.• Nosioci platnog prometa kod kojihsu otvoreni računi lokalnih javnih prihoda,dostavljaju najmanje jedan put mjesečno, uelektronskoj formi, kumulativni promet sa tihračuna Državnom trezoru.• Poreska uprava, Uprava carina i Ministarstvounutrašnjih poslova, nakon identifikacijevrste prihoda, vrše prenos sredstavasa obračunskih računa na Centralni račun Državnogtrezora, uz istovremeno dostavljanje"Izjave primaoca" o strukturi javnih prihodapo eko kodovima i po opštinama, i to najmanjejedan put dnevno, uz obavezu da stanjena obračunskim računima na kraju radnogdana bude nula.• Poreska uprava dostavlja izvještaj odnevnim promjenama na računima doprinosaza obavezno socijalno osiguranje po uplatiocimaRepubličkom fondu penzijskog iinvalidskog osiguranja, Republičkom fonduza zdravstveno osiguranje i Zavodu za zapošljavanjeCrne Gore.• Područne jedinice Poreske uprave suu obavezi da na zahtjev opština dostave podatkeo naplaćenim zajedničkim prihodima.• Javni prihodi sa Centralnog računaDržavnog trezora raspoređuju se premautvrđenim procentima (kljucevima) u skladusa posebnim propisima kojima se utvrđujepripadnost tih prihoda.• Raspoređivanje javnih prihoda korisnicimavrši Državni trezor, i to najmanje jedanput dnevno, uz obavezu da stanje naCentralnom računu Državnog trezora na krajuradnog dana bude nula. Nakon toga Državnitrezor dostavlja korisnicima javnih prihodaizvještaj o strukturi javnih prihoda.• Prenos sredstava sa računa iokalnihjavnih prihoda na poslovne račune budžetaopština, odnosno sa računa boravišnih taksina poslovne račune lokalnih turističkih organizacija,vrše po automatizmu, komercijalnebanke kod kojih su ti računi otvoreni, najmanjejedan put dnevno.Napomena: Naredba o načinu uplate javnihprihoda ("Službeni list RCG", br. 82/04,10/05, 32/05 i 49/05) - prečišćen tekst nalazise na sajtu Ministarstva finansija (www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu).Pomoćnik ministra za Sektor TrezoraDUŠAN PEROVIĆ

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.- RESTITUCIJA -SVE BIVŠE SOCIJALISTIČKE ZEMLJE U PROCESU TRANZICIJE »KRENULE« SU ODTOGA DA SU IZGRADNJA DEMOKRATSKOG DRUŠTVA, PRAVNA DRžAVA I VLADA-VINA PRAVA, NEOPHODNE PRETPOSTAVKE IZGRADNJE TRžIŠNE DRžAVE.Polazeći od toga da je proces uspostavljanjasocijalističke privrede podrazumijevao inacionalizaciju privatne svojine, kao logičan potezu procesu tranzicije javlja se nužnost vraćanja(restitucije), odnosno nadoknade (obeštećenje),ranije oduzete imovine bivšim vlasnicima.Tranzicija pretpostavlja da ne postoji nijedan segment privrede koji ostaje van procesakorjenitih promjena, što se prije svega odnosina svojinske odnose.Stavljanje van snage tzv. istorijskih zakonai vraćanje građanskih prava na području svojineje pouzdan znak da je država odlučna u namjerida štiti privatnu svojinu i istraje u procesureformi. U tom smislu, logična je činjenica dasu sve zemlje u tranziciji, iako svjesne njegovekontraverznosti, otpočele taj proces, bez obzirana iskustva koja pokazuju razne poteškoće uprimjeni, sa različitim stepenom konsekventnosti.Realizacija tog procesa podrazumijeva ipotrebu da se prihvati načelo koje će obezbijeditimaksimalan učinak, pri čemu je neophodnovoditi računa o tome da zakonska rješenja i njihovaimplementacija - posebno u pogleduutvrđivanja vrijednosti oduzete imovine ne bismjela rezultirati situacijama da ispravljanjemjedne proizvede novu ili još veću nepravdu.Republika Crna Gora, u namjeri daistraje u procesu reformi u pogledu svojinskihodnosa i implementacije adekvatne regulativedonijela je Zakon o povraćaju oduzetih imovinskihprava i obeštećenju (»sl.list RCG«, br,21/04), koji je stupio je na snagu 9. aprila 2004.godine.Stvarajući neophodan ambijent za sprovođenjeZakona, Ministarstvo finansija donijeloje Uputstvo o metodologiji za utvrđivanje vrijednostioduzetih stvari ili prava (»Sl.list RCG«,br. 71/04), koje je stupilo na snagu 30. novembra2004.godine i Uputstvo o načinu i postupkurevalorizacije iznosa duga bivšeg vlasnika(»Sl.list RCG«, br. 66/04), koje je stupilo na snagu7. oktobra 2004. godine.Proces primjene Zakona o povraćajuoduzetih imovinskih prava i obeštećenju i podzakonskihpropisa odvija se u skladu sa predviđenomdinamikom, iako postoji veliki broj zahtjevai neadekvatno sređena arhivska dokumentacija,a pojavljuje se i određeni broj pitanjakao što su: nadoknada moralne štete, propuštenedobiti, iznosa troškova držaoca objekta,vrste i dinamike isplate nadoknade, utvrđivanjagornjeg i donjeg limita za nadoknadu islično.Ipak, u ovom stadijumu, izuzetno jevažno da je Zakon zaživio, da su postupci pozahtjevima bivših vlasnika kod svih opštinskihkomisija u toku, kao i da ćemo u narednom periodu,po isteku zakonskog roka za podnošenjezahtjeva komisijama - do polovine 2006 godine,imati bližu procjenu obaveza Republike CrneGore prema bivšim vlasnicima.Pomoćnik ministra finansijaza korporativne usluge iimovinsko – pravne posloveKRSTO RACKOVIĆ31

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.SISTEM IGARA NA SREĆU• ZAKON O IGRAMA NA SREĆUDonošenjem novog Zakona o igramana sreću stvoreni su uslovi za njihovo efikasnijeorganizovanje i kontrolu, što bi trebaloda dovede do veće sigurnosti kako igrača,- ograničenje negativnih dejstava iposledica koje igre na sreću imaju ili moguimati na igrače, njihove porodice i šire asocijacije(prevare, obmane i rizici od kriminala),- sigurnost i povjerenje igrača;- uticanje na određivanje namjene ikorišćenje sredstava od priređivanja igara nasreću (u socijalno -humanitarne, sportske idruge svrhe) i- odgovorno priređivanje igara na sreću.Opšte odredbe Zakona o igrama nasreću definišu pojam, podjelu i definicije igarana sreću i nagradnih igara. Podjela igara nasreću je izvršena prema srodnosti igara na lutrijskeigre na sreću i posebne igre na sreću, adate su i definicije svih igara po vrstama.Koncesija za priređivanje lutrijskih igara,osim tombole, može se dati samo jednomkoncesionaru, organizovanom kao akcionarskodruštvo, a kod posebnih igara na sreću -većem broju koncesionara.ODJSEK ZA IGRE NA SREĆURADMILA VOROTOVIĆ, NAČELNIKVELJKO BEGOVIĆ, GLAVNI INSPEKTORZA IGRE NA SREĆUKONTAKT:TELEFON:+381 81 225 619FAX:+381 81 224 248E-MAIL:savovic@cg.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu32tako i priređivača, kao i značajno većihbudžetskih prihoda. Republika Crna Goraisključivo pravo na priređivanje igara na srećuputem koncesije prenosi na privredna društva(akcionarska društva i društva sa ograničenomodgovornošću), koja ispunjavaju zakonompropisane uslove.Zakon o igrama na sreću usvojen je uSkupštini RCG 2. avgusta protekle godine, aosnovi razlog za izradu je u tome što rješenjaiz 1995. godine nijesu nudila mogućnost zasagledavanje tržišta (ponude i potražnje),odnosno želje igrača i mogućnosti priređivača.Takođe, postojeći način regulisanja klasifikacijaigara na sreću po vrstama, u primjenirezultirao je različitim nedoumicama i problemima.Priređivanje igara na sreću sa aspektaDržave nije prvenstveno sticanje dobiti, većostvarivanje javnog interesa. Zakon u tomsmislu omogućava:- određivanje uslova, načina i obimapriređivanja igara na sreću;• PODZAKONSKI AKTIZakon o igrama na sreću predviđa donošenjebrojnih podzakonskih akata, a u toku2005. godine izrađeni su sledeći pravilnici:Pravilnik o prostornim i tehničkim uslovimakoje kazino mora da ispunjava; za priređivanjekladioničkih igara; za automat klub; zapriređivanje binga, TV tombole i tombole zatvorenogtipa i o uslovima za vršenje tehničkogpregleda automata i stolova za igre nasreću.Takođe, usvojena je i Uredba o kriterijumimaza utvrđivanje korisnika i načinu raspodjeledijela prihoda od igara na sreću. Zakonomo budžetu Republike Crne Gore za2005. godinu, a na osnovu Zakona o igramana sreću, planirano je ostvarenje prihoda odigara na sreću u iznosu od 1.6 mil. eura.Shodno Zakonu o igrama na sreću 60% ovihsredstava koristi se za finansiranje planova iprograma organizacija koje se bave:- socijalnom zaštitom i humanitarnomdjelatnošću – 5%;- problemima zadovoljenja potreba licasa invaliditetom – 40%;- doprinosom razvoju sporta – 20%;

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.- kulturom i tehničkom kulturom –10%;- vaninstitucionalnim obrazovanjem ivaspitanjem djece i omladine - 5%;- doprinosom u borbi protiv droge isvih oblika zavisnosti – 20%.• PRIHODI OD IGARA NA SREĆUZa sve vrste igara na sreću u proteklojgodini (od dana stupanja na snagu Zakona oigrama na sreću 10. avgusta 2004. godine),ukupan prihod po osnovu koncesionihnaknada, iznosi: 1.424.415,37 eur.U periodu 10. avgust – decembar2004. godine prihodi po osnovu koncesionihnaknada za priređivanje igara na sreću suiznosili 531.424,05 eur, od čega oko 60% suprihodi fiksnih koncesionih naknada, a oko40% su prihodi od varijabilnih koncesionihnaknada.Što se tiče prihoda za prvih sedammjeseci u tekućoj godini, prema evidenciji kojomraspolaže Ministarstvo finansija, uplaćenoje:u januaru 2005. godine – 83.732,82 eur;u februaru 2005. godine – 150.401,5 eur;u martu 2005. godine – 134.254,17 eur;u aprilu 2005. godine – 163.236,01 eur;u maju 2005. godine – 122.741,00 eur;u junu 2005. godine – 130.526,00 eur;u julu 2005. godine – 145.155,98 eurUkupan prihod od igara na sreću zaperiod januar - jul 2005. godine iznosi:930.048,33 eur, odnosno prosječni mjesečniprihod iznosi oko: 133.000.00 eur.• NAGRADNE IGRENakon stupanja novog Zakona o igramana sreću, Ministarstvu finansija je podneseno38 zahtjeva za priređivanje nagradnihigara, a kada je nakon postupka razmatranjautvrđeno da ispunjavaju zakonom propisaneuslove, svi podnosioci zahtjeva su dobili saglasnost.Koncesiona naknada za priređivanjenagradnih igara iznosi 5% od ukupnog nagradnogfonda i u periodu septembar 2004.godine - avgust 2005. godine od nagradnihigara je prihodovano 32.460,38 eur.• KONTROLA, REGISTRACIJA IPREREGISTRACIJA PRIREĐIVAČAIGARA NA SREĆUPrelaznim odredbama Zakona o igramana sreću propisan je rok od godinu danaod dana stupanja na snagu Zakona za prilagođavanjenovim propisima tj. za zaključivanjeUgovora o koncesiji sa Ministarstvom finansijaRCG. U saradnji sa inspektorima Poreskeuprave, od aprila 2005. godine, u toku jekontrola posjedovanja odobrenja za rad kodpriređivača igara na sreću u kazinima, automatklubovima i kladionicama. Do sada, ukupanbroj izvršenih kontrola je 100 (u sportskimkladionicama ukupan brojizvršenih kontrola je 85, u automatklubovima 14 i u kazinima1).Rok za prilagođavanjeposlovanja priređivača igara nasreću novom Zakonu, istekao je10. avgusta 2005. godine.Ministarstvu finansija seobratilo 46 priređivača igara nasreću sa zahtjevom za dobijanjekoncesije.Do avgusta 2005.godinedodijeljene su 234 koncesija zapriređivanje igara na sreću.Prvu koncesiju za priređivanje igarana sreću u kladionicama Ministarstvo finansijauručilo je Aleksandru Špadijeru,vlasniku sportskih kladionica “Sporting –Bookmakers” 25. jula tekuće godine.ODJSEK ZA IGRE NA SREĆUDODJELA PRVE KONCESIJE ZAPRIREĐIVANJE IGARA NA SREĆU UKLADIONICAMAODSJEK ZA IGRE NA SREĆU33

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.REFORMA VOJSKE U CRNOJ GORI IFINANSIRANJE REFORMEOPREDJELJENJE REPUBLIKE CRNE GORE JE DA BUDE DIO REGIONALNIH IGLOBALNIH SISTEMA BEZBIJEDNOSTI, ODNOSNO UKLJUČIVANJE U SISTEM KO-LEKTIVNE BEZBIJEDNOSTI U OKVIRU EVRO-ATLANTSKIH INTEGRACIJA.Suština i polazne osnove procesa reformeVojske i sistema odbrane u cjelini svodese na usklađivanje sa mogućnostima, koje suograničene, prije svega, veličinom bruto domaćegproizvoda, demografskim potencijalom iustanovljenim standardima u pogledu izdatakaza Vojsku i sistem odbrane.Reforma je nužna i zbog velikog vojnogpotencijala na teritoriji RCG u pogledu brojaplaćenih lica, razuđene infrastrukture, čijeodržavanje je veoma skupo i obaveza koje sukonstantno bile veće od mogućnosti budžeta ipored toga što su izdvajanja za Vojsku bila usrazmjeri učešća Republike Crne Gore u brutodomaćem proizvodu Državne zajednice.Zatečeno stanje dalje karakteriše tehnološkozaostajanje u opremanju, pad standarda,intenzivno trošenje rezervi i resursa, nepovoljnastambena situacija najvećeg broja pripadnikaVojske, centralizovana regulativa u vezi plata inaknada, dostavljanje naloga iz Beograda za plaćanjeobaveza iz republičkog budžeta, neriješenstatus vojnodohodovnih ustanova na teritorijiRepublike Crne Gore itd.Standardi po kojima se sprovodi procesreformi Vojske i sistema odbrane, podrazumijevajusmanjenje izdataka za Vojsku iz BDP na 2%,ujednačavanje izdvajanja po strukturi troškova(bruto zarade 40 – 50%, materijalni rashodi iobuka 30 – 35% i opremanje 25-30%); dovođenjestepena demografskog naprezanja, odnosnoprocenta vojnih snaga u odnosu na ukupan brojstanovnika na nivo do 0,5% u miru, odnosnodo 1% u kriznim situacijama; prilagođavanjebrojnog stanja profesionalnog i ročnog sastavastandardima zemalja u okruženju, tako da iznosinajmanje 75 : 25; transparentnost u planiranju;civilna i demokratska kontrola trošenjanovca za Vojsku i sistem odbrane, kao i vrločvrst princip MMF-a i izvještavanje OEBS-a oplaniranim i izvršenim troškovima za odbranuprema Bečkom dokumentu iz 1999. godine.Postojeće stanje u sistemu odbrane uRepublici Crnoj Gori karakteriše neadekvatnastruktura troškova za Vojsku, tako da u planiranimsredstvima za 2005. godinu bruto zarade inaknade iznose 68,85%, materijalni rashodi17,95%, opremanje 2,40% i socijalni program10,80%, što se vidi na sledećem pregledu.Struktura troškova za Vojsku u 2005.g.Struktura Iznos (eur) (%)bruto zarade 28.675.000 68,85materijalni rashodi 7.470.291 17,95opremanje 1.000.000 2,40socijalni program 4.500.000 10,8041.645.291 100,00Izdvajanje iz BDP (2,53%) znatno je većeod prosjeka u zemaljama u okruženju(1,88%) i prosjeka u zemaljama JugoistočneEvrope (1,91%).Procenat demografskog naprezanja,odnosno broja pripadnika vojnih snaga u odnosuna ukupan broj stanovnika, iznosio je u2004. godini 1,19%, što je takođe iznad prosjekau zemljama u okruženju (0,71%), kao i iznadprosjeka u zemljama Jugoistočne Evrope(0,68%).Izdaci iz budžeta po pripadniku Vojske34

u Republici Crnoj Gori u 2004. godini iznosilisu 5.635 eur, dok je prosjek izdataka po vojnikuu zemljama u okruženju iznosio 9.548 eur, a uzemljama Jugoistočne Evrope 10.491 eur. Izdaciiz budžeta za 2005. godinu po pripadnikuvojnih snaga, uzimajući u obzir prosječno brojnostanje profesionalnog sastava i vojnika nasluženju vojnog roka iznosilo je 7.562 eur.Izdaci iz budžeta za Vojsku po stanovnikuu Republici Crnoj Gori iznosili su u 2004. godini62,88 eur, a u 2005. godini 67,15 eur, što jeviše od prosjeka u zemljama u okruženju(49,67eur) i zemljama Jugoistočne Evrope(58,30 eur).Navedeni pokazatelji su dodatni razlogza reformu i putokaz u kojem smjeru treba dase odvija.Odlukom Vrhovnog savjeta odbranepredviđeno je da se broj plaćenih lica u Vojsci,na teritoriji Republike Crne Gore i drugimstrukturama Ministarstva odbrane, koji se finansirajuiz budžeta do kraja 2005. godine smanjina 3.470 lica. Racionalizacija kadra u Vojsci,kao jednog od bitnih segmenata reforme, do sadase odvija planski i uz punu podršku Ministarstvafinansija Republike Crne Gore.Od januara 2004. godine do avgusta2005. godine broj plaćenih lica u Vojsci smanjenje za 2.826, ili za 41%, tako da je u avgustu iznosio4.068 lica.Dinamika smanjenja broja plaćenih licau Vojsci prikazana je na grafiku.PREGLED SMANJENJE KADRABILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.SAVJETNIK ZA BUDŽET ODBRANE UMINISTARSTVU FINANSIJAmr MIJAJLO SAVOVIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 242 835FAX:+381 81 224 450E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuMinistarstvo finansija Republike CrneGore je u potpunosti finansiralo socijalni programviška kadra u Vojsci i, zaključno sa 15.avgustom 2005. godine, za ovu namjenu isplatilo4.473.606 eura.Isplaćene su otpremnine i zaostale plateza 816 lica u iznosu od 4.231.286 eur, kao i zaostaleplate za oko 400 vojnika po ugovoru kojimaje prestala služba u Vojsci u iznosu od260.320 eur. Jednom broju profesionalnih pripadnikaVojske služba je prestala istekom iliprekidom ugovorenog roka, jedan broj jeotpušten iz Vojske zbog falsifikovanih diplomana osnovu kojih su primljeni u službu, dok suneki pripadnici Vojske prirodnim putem steklipravo na penziju. Proces smanjenja broja kadrau Vojsci odvija se planski i transparentno.Kada je riječ o prodaji nepokretne imovine,koja je nepotrebna za funkcionisanjeVojske, nepodijeljeno je mišljenje da prodajatreba da se odvija preko Fonda za reformu sistemaodbrane, uz punu kontrolu i uticaj Vlade RepublikeCrne Gore, a da se sredstva od prodajekoriste za isplatu zaostalih dugovanja, opremanje,socijalne i stambene probleme, što je ufunkciji finansiranja reforme.Savjetnik zabudžet odbrane uMinistarstvu finansija RCGmr MIJAJLO SAVOVIĆ35

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.ZAKONODAVNA AKTIVNOSTMINISTARSTVA FINANSIJAPRESJEK: PERIOD JANUAR – SEPTEMBAR 2005.U PERIODU OD JANUARA 2005 GODINE DO SEPTEMBRA, MINISTARSTVOFINANSIJA IMALO JE VEOMA INTEZIVNU ZAKONODAVNU AKTIVNOST. RIJEČ JEPRIJE SVEGA O NAJZNAČAJNIJIM ZAKONSKIM PROJEKTIMA REALIZOVANIM USKLADU SA STRATEŠKIM DOKUMENTIMA - AGENDOM EKONOMSKIH REFORMI ZACRNU GORU 2002-2007 I PROGRAMOM RADA VLADE ZA TEKUĆU GODINUPREDLOG ZAKONA O PREUZIMANJUAKCIONARSKIH DRUŠTAVAOsnovni cilj Zakona o preuzimanjuakcionarskih društava, koji je Vlada RCGodnosa i njegovo regulisanje pravilima koja ćeistovremeno odgovoriti zahtjevima pravne sigurnostii potrebama savremenog poslovnogprometa…ZAKON O TEKUĆIM I KAPITALNIMPOSLOVIMA SA INOSTRANSTVOMCilj Zakona o tekućim i kapitalnimposlovima sa inostranstvom, koji je SkupštinaRCG usvojila u julu 2005. godine, je daobezbijedi pravnu osnovu za režim slobodnogprotoka novca i kapitala u Crnoj Gorii inostranstvu, i to: sve tekuće i kapitalnetransakcije se mogu izvoditi slobodno odstrane rezidenata i nerezidenata; ne postojiograničenje na prenos imovine u /izinostranstva; ne postoje ograničenja valute ilidevizne kontrole…PORTPAROL MINISTARSTVAFINANSIJAANA MILJANIĆKONTAKT:TELEFON:+381 81 242 581FAX:+381 81 224 450E-MAIL:ana@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu36utvrdila u septembru 2005. godine, je da sedefinišu uslovi i postupci kojima se sticaocima/investitorimaiznad propisanog praga(40% akcija sa pravom glasa) nalaže obavezasprovođenja obavezne javne ponude za preuzimanje,zbog zaštite, kako interesa akcionara,tako i samih investitora…PREDLOG ZAKONA OFINANSIJSKOM LIZINGURazlog za donošenje Zakona o finansijskomlizingu, koji je Vlada RCG utvrdilau septembru 2005. godine, ogleda se u potrebiunapređenja poslova finansijskog lizingau Crnoj Gori, kao specifičnog kreditnogPREDLOG ZAKONA O IZMJENAMA IDOPUNAMA ZAKONA O ZAŠTITIDEPOZITAU Predlogu zakona o izmjenama i dopunamaZakona o zaštiti depozita, koji je VladaRCG utvrdila u maju 2005. godine, suštinskaizmjena odnosi se na način refundacijesredstava koja Fond treba da isplati u slučajukada nastane „zaštićeni slučaj“. Predložene suizmjene tako da se Fond namiruje iz stečajnemase tek nakon namirenja deponenata…ZAKON O MJENICINovina u odnosu na do sad regulisanomjenično pravo je ta što se Centralnojbanci Crne Gore daje ovlašćenje da posebnimpropisima utvrdi izgled jedinstvenog mjeničnogblanketa u Republici Crnoj Gori, nakojem se izdaje mjenica. Zakonom o mjenici,koji je usvojila Skupština RCG u julu 2005.godine, dakle uređuje se sadržaj i forma mjenice,mjenične radnje, te način poslovanjamjenicom…

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.PREDLOG ZAKONA O RAČUNOVODSTVUI REVIZIJIZakon o računovodstvu i reviziji, kojije Vlada RCG utvrdila u martu 2005. godine,je izrađen na način koji će unaprijediti računovodstvenui revizorsku praksu u Crnoj Gori,kao i omogućiti jasno definisanu i transparentnuproceduru sertifikacije računovođa ilicenciranja revizora u Crnoj Gori…ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMAZAKONA O CARINSKOJ SLUŽBIKoji je usvojen u Skupštini RCG uaprilu 2005., propisuje usklađivanje postojećihrješenja koja se odnose na radne odnose,disciplinsku odgovornost, zarade i druga primanjai finansiranje carinskog organa….ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMACARINSKOG ZAKONAKoji je Skupština RCG usvojila u aprilu2005. godine, predviđa usklađivanje postojećihrješenja sa Zakonom o državnoj upravi upogledu nadležnosti za rješavanje po žalbi.Zakonom se utvrđuje mogućnost otvaranjaslobodnih carinskih prodavnica na aerodromima…ZAKON O OBJEDINJENOJ REGISTRACIJI ISISTEMU IZVJEŠTAVANJA O OBRAČUNU INAPLATI POREZA I DOPRINOSAKoji je usvojen u Skupštini u aprilu2005., uspostavlja jedinstveni centralni registar(na jednom mjestu u posebnoj organizacionojjedinici Poreske uprave) svih obveznikaplaćanja poreza i doprinosa i osiguranika(za penzijsko i invalidsko osiguranje,zdravstveno osiguranje i osiguranje od nezaposlenosti),koji bi funkcionisao na principudnevne ažurnosti, a koji bi bio u funkciji svihdržavnih organa, koji su zainteresovani za korišćenjepodataka koji su sadržani u tom registru…strukture i ostvarenja prihoda; smanjenjetransfera Republičkom Fondu penzijskog iinvalidskog osiguranja iz republičkog budžeta;primjena Zakona o zaradama državnihslužbenika i namještenika; odmrzavanje iraspored dijela sredstava tekuće budžetske rezervepo zaključku Vlade Republike Crne Gore;izgradnja novih investicija sa akcentom naizgradnju puta Kolašin – Mateševo...PREDLOG ZAKONA O IZMJENAMAI DOPUNAMA ZAKONA O BUDŽETUUnapređenje procesa planiranja i izvršenjabudžeta, kao i uspostavljanje sistemaunutrašnje revizije nametnulo je potrebu pripremePredloga izmjena i dopuna Zakona obudžetu, koji je Vlada RCG utvrdila u septembru2005. godine…PREDLOG ZAKONA O ZARADAMAI DRUGIM PRIMANJIMA FUNKCIONERA IPOSLANIKANovi zakon o zaradama i drugim primanjimaposlanika i funkcionera, koji je VladaRCG utvrdila u junu 2005. godine, se nastavljana osnovama Zakona o zaradama državnihslužbenika i namještenika i kao takav obezbjeđujepravo na zaradu, odgovarajuće naknade idruga primanja poslanika odnosno funkcionera,u skladu sa obimom i složenošću funkcijakoje obavljaju, uvažavajući i značaj poslova nakoje su izabrani, odnosno imenovani, poštujućiprincip podjele vlasti...Opširnije o zakonodavnoj aktivnostiMinistarstva finansija Crne Gore uperiodu januar – septembar 2005. godinemožete naći na Web-sajtu ministarstva:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu,rubrika ZAKONI INFO.ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMAZAKONA O SPREČAVANJUPRANJA NOVCARazlog za predlaganje izmjena i dopunavažećeg Zakona o sprječavanju pranjanovca, koji je usvojen u Skupštini u martu2005., predstavlja stvaranje zakonskog okviraza uključivanje Crne Gore u globalne tokoveborbe protiv terorizma kroz sprječavanje finansiranjaterorizma…ZAKON O IZMJENAMA I DOPUNAMAZAKONA O BUDŽETU ZA 2005. GODINU,Osnovni razlozi donošenja rebalansaBudžeta RCG, koji je usvojen na SkupštiniRCG 27. jula 2005. godine, su: promjena37

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.PROGRAM RADA MINISTARSTVAFINANSIJA 2005. godinaREALIZOVANE AKTIVNOSTIU TOKUPredlozi zakona o:PR SLUŽBAKONTAKT:TELEFON:+381 81 242 581FAX:+381 81 224 450E-MAIL:mf@mn.yuWEB:www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yuPored veoma intenzivne zakonodavneaktivnosti, izrađeno je i više uredbikoje bliže regulišu razne oblasti, kao štosu: utvrđivanje tržišne vrijednosti nepokretnosti,visina troškova prinudne naplateporeskih obaveza, kao i utvrđivanjekorisnika i načina raspodjele dijela prihodaod igara na sreću....Takođe, važno je pomenuti nekeod usvojenih odluka, pogotovo iz Sektoraza korporativne i imovinsko-pravne poslovekao što su:- Odluka o uređivanju međusobnihprava i obaveza po osnovu obveznicastare devizne štednje stečenih prodajomakcija preduzeća- Odluka o uslovima i postupkukupovine imovine Republike Crne Goreobveznicama stare devizne štednje građanasa Spiskom državne imovine koji čininjen sastavni dio.- Odluka o obrazovanju Fonda zaobeštećenje, sa svojstvom pravnog lica, kojise u okviru svoje djelatnosti stara oobezbjeđenju sredstava za obeštećenjebivših vlasnika za prava oduzeta u koristopštenarodne, državne, društvene ili zadružnesvojine i obezbjeđuje zakonito,ekonomično i racionalno korišćenjesredstava namijenjenih za obeštećenjebivših vlasnika. Pripremljeno je i Uputstvoo metodologiji za utvrđivanje vrijednostioduzetih stvari ili prava kao i Uputstvo onačinu i postupku revalorizaciji iznosa dugabivšeg vlasnika.- izmjenama i dopunama Zakona ohartijama od vrijednosti (u toku je usaglašavanjesa nadležnim institucijama)- dobrovoljnom penzijskom osiguranju- izmjenama i dopunama Zakona obankama- carinskoj tarifi- porezu na usluge od igara na sreću.- imovini- izmjenama i dopunama Zakona održavnom premjeru, katastru i upisuprava na nepokretnostima.- komunalnim taksama- izmjene i dopune Zakona o eksproprijaciji.- javnim nabavkama- svojinsko pravnim odnosima- izmjenama i dopunama Zakona o akcizama- izmjenama i dopunama Zakona oadministrativnim taksamaVažan dio tematskog dijela Programarada Ministarstva finansija je i Akcioniplan aktivnosti za povećanje obima i efikasnostinaplate prihoda, pojačane finansijskediscipline i aktivnijeg rada nadležnihslužbi. Tim planom su definisanemjere poboljšanja finansijske discipline,suzbijanje sive ekonomije, povećanje obimai efikasnosti naplate prihoda, a zasprovođenje je nadležno inter-resorno Koordinacionotijelo.Tematski dio obuhvata i Analizufunkcionisanja bankarskog sistema, kojase odnosi na aktivnosti i mjere koje trebasprovesti u cilju jačanja potencijala domaćegbankarskog sistema i podrške ekonomskomrazvoju Crne Gore.PR SLUŽBA MINISTARSTVA38

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.PREGLED NAJVAŽNIJIH AKTIVNOSTIMINISTRA FINANSIJAJANUAR - SEPTEMBAR 2005. GODINE27. SEPTEMBAR 2005. GODINE. MINISTAR FINANSIJA IGOR LUKŠIĆ RAZGO-VARAO SA AMBASADOROM VELIKE BRITANIJE U SICG DEJVIDOM GAUENOMI DELEGACIJOM KRALJEVSKOG KOLEDžA STUDIJA ODBRANETokom razgovora razmijenjena sumišljenja o ukupnim reformskim aktivnostima,razvoju ekonomskog sistema i političkesituacije u Crnoj Gori, sa akcentom napredstojeći proces referenduma, fiskalnupolitiku, glavne procese privatizacije, kao imjere koje Vlada RCG preduzima u vezipospješivanja procesa privlačenja stranihinvesticija i uklanjanja biznis barijera.Ministar Lukšić je naglasio da je za obadvijeRepublike, kada je u pitanju saradnjasa međunarodnim finansijskim institucijamau boljem interesu odvojen aranžman,kako zbog nekompatibilnosti ekonomskihsistema, tako i različitih razvojnih ciljeva.Dobar primjer je program sa MMF-om, aprije svega po pitanju zavisnosti u realizacijiaranžmana.24. i 25. septembar 2005. godine:Delegacija Ministarstva finansija naGodišnjem zasijedanju MMF-a iSvjetske bankePored učešća na Plenarnoj sjednici iMeđunarodnom monetarnom i finansijskomkomitetu, delegacija se srela i sa misijomMMF koju vodi Pirita Sorsa, sa timomSvjetske banke i koordinatorom zaJugoistočnu Evropu Orsalijom Kalantzopolus,kao i potpredsjednikom Svjetske bankeza region Evrope i Centralne Azije, ShigeoKatsu-om. U okviru razgovora sa predstavnicimaMMF-a razmatrane su i smjernicebudžetske politike za narednu godinu, kojesu od strane te institucije ocijenjene kaoprihvatljive.Delegacija je razgovarala i sa zamjenikompredsjednika MMF-a Anom Kruger ipotpredsjednikom za region Evrope, MajklomDeplerom, Antony Wayneom, zamjenikomsekretara Stejt departmenta, i NancyLee, pomoćnikom zamjenika sekratar američkogTrezora. Predstavnici američke administracijepozitivno su ocjenili makroekonomskakretanja i strukturne reforme u CrnojGori i istakli da je izuzetno važno da sepostojeći aranžman sa MMF-om uspješno39

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.okonča, što je neophodan uslov za nastavakpodrške i za buduću saradnju.25 Septembar 2005 – Godišnje zasijedanjeSvjetske banke i MMF-a – CrnaGora nema otvoremih pitanja sa MMFom......Sa Misijom MMF su otpočeti pregovorioko kriterijuma za šestu revizuju uokviru produženog aranžmana, kao i budžetaza 2006. Crna Gora nema otvorenih pitanjasa MMF- om i očekuje se da će dokraja godine Bord direktora konstatovatiuspješno zaključenje trogodišnjeg aranžmana.Na sastancima sa Svjetskombankom je analizirana makroekonomskasitacija u Crnoj Gori, kao i progres ostvarenu strukturnim reformama. Tokom susreta,ocijenjeno da dobre makro-ekonomskeperformanse Crne Gore, u prvom reduniska stopa inflacije, rast BDP’a iznad projektovanog,kao i pozitivna kretanja ubudžetu, doprinose jacanju konkurentnostiCrne Gore na svjetskom tržistu….21. septembar 2005. godine:Gdanjsk: Ministar finansija Igor Lukšićprisustvovao redovnom sastankuKonstituence Svjetske bankeTokom diskusije koja je vođena u okvirusesije o ekonomskoj situaciji u zemljamaKonstituence, ministar Lukšić je prezentiraoosnovne makroekonomske indikatore uCrnoj Gori i ukazao na značajne pozitivnepomake u oporavku naše ekonomije. On jeistakao da nastavak strukturnih reformi idalje obaranje učešća potrošnje u bruto domaćemproizvodu predstavljaju izazove ukreiranju fiskalne politike u narednom periodu.12. septembar 2005 - ministar finansijaIgor Lukšić na VII redovnoj Godišnjojskupštini Montenegro BiznisAlijanse – Miločer – Lukšić: “Želio bih danaglasim, da smo mi u Ministarstvu finansija,kao i Vladi RCG uopšte, u potpunostisvjesni krucijalnog značaja razvoja povoljnogposlovnog okruženja, i stabilnog institucijalnogambijenta za bavljenje biznisom.Mislim da su manje više dobro poznati nekiod rezultata na ovom planu. Podsjećamda je u ovom trenutku u Crnoj Gori na snazistopa poreza na korporativnu dobit od9%. Pored toga u prošloj godini snizili smoopšta opterećenja na plate za 10%. Rezultatiu implementaciji reformi, formiranjustabilnog institucionalnog poslovnog okruženjai poboljšanju pozicije Crne Gore nameđunarodnom globalnom tržištu dovelisu i do dobijanja solidnog državnog kreditnogrejtinga (BB) kod najrenomiranijemeđunarodne institucije za procjenu kreditnogrizika – Standard & Poors. IzvještajiMMF- a o situaciji u Crnoj Gori bilježekonstantno poboljšanje i potpuno ispunjavanjenaših međunarodnih obaveza kojeproizilaze iz odnosa sa ovom međunarodnominstitucijom”.19 jul 2005 - Ministar finansija uVladi RCG Igor Lukšić održao Konferencijuza novinare - »Realizacija sveukupnihaktivnosti Ministarstva finansija uprvih šest mjeseci tekuće godine« : "Uspostavilismo temelje za izgradnju održivogekonomskog sistema koji vodi našoj postepenoj,ali sigurnoj integraciji u evropskeekonomske strukture i stvorili uslove da sesada usmjerimo na pravljenje pozitivnih i40

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.stabilnih koraka u cilju kreiranja još povoljnijegambijenta za kontinuiran ekonomski razvoji time poboljšanje životnog standarda..."15 jul 2005 - Potpisan Ugovor o 11,5miliona eura kredita za projekat rehabilitacijeregionalnih puteva u CrnojGori, čiji je korisnik Ministarstvo pomorstvai saobraćaja - Direkcija za državneputeve – između ministra finansija CrneGore Igora Lukšića i zamjenika direktoraEvropske banke za obnovu i razvoj za sektortransporta Sue Barret-a. Lukšić: “Ovo je jedanod najznačajnijih projekata, koji se ostvarujuu saradnji sa EBRD I EIB u cilju poboljšanjainfrastrukture u Crnoj Gori.EBRD predstavlja najznačajnijeg partneraVlade RCG u cilju naše ubrzane tranzicije,odnosno u stvaranju uslova za dugoročanekonomski razvoj.”30 jun 2005 - Ministar finansija CrneGore Igor Lukšić otvorio Međunarodniseminar o strateškom menadžmentuu Miločeru - Lukšić: «Poznato jeda su nepristrasni i pouzdani statistički podacipreduslov za demokratsko društvo ineophodan uslov za funkcionisanje konkurentnetržišne ekonomije. Jasno je da namu procesu transformacije i reforme, ne samoovog već gotovo svih važnijih segmenatadruštva predstoji jos dug put i puno zadatakakoje treba ispuniti i izazova sa kojimase treba suočiti. Čini se da se rezultati,ipak, pored mnogobrojnih kritika uobičajenihza zemlje u tranziciji počinju osjećati ito u okviru mnogih segmenata......Crna Goraje ostvarila značajan stepen makroekonomskestabilnosti, što je bio Vladin prioritetu prethodne dvije godine. Svakako našzadatak je i dalje razvoj preduzetništva,smanjenje sive ekonomije, privlačenje stranihinvesticija, rast konkurentnosti, otvaranjenovih radnih mjesta i rast životnogstandarda..."26 maj 2005 - Susret ministra finansijaCrne Gore Igora Lukšića iambasadora Poljske u SCG Tadeuša Dime- Tokom sastanka razmijenjena sumišljenja o mogućnostima realizacijesredstava robne kreditne linije Poljske uiznosu od 15 miliona dolara, koja bi trebaloda bude fokusirana prvenstveno na sektorenergetike, zatim iskazanom interesupoljskih investitora za podršku programuunapređenja i revitalizacije crnogorskogenergetskog sektora, kao i dosadašnjem tokuprocesa privatizacije i planovima u tomsegmentu.23 maj 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić razgovarao sa komesaromza ekonomske i finansijske posloveEvropske komisije Žoakimom Almunjom– (Beograd, Godišnja skupštinaEBRD) - Zajednički su razmatrana i pitanjakorišćenja prihoda od privatizacije nanajefikasniji način, realizacija finansijskogaranžmana sa Međunarodnim monetarnimfondom, dosadašnja iskustva u korišćenjueura, kreditnog rejtinga i prethodnesaradnje sa EBRD, Svjetskom bankom,MMF-om i drugim međunarodnim finansijskimorganizacijama.23 maj 2005 – Ministar finansijaCrne Gore Igor Lukšić razgovaraosa ministrom finansija MakedonijeNikolom Popovskim(tokom Godišnje skupštinaEBRD u Beogradu) - U razgovorimaje naglašen značaj saradnje saEvropskom bankom za obnovu irazvoj i uopšte organizacija Godišnjeskupštine kako za Crnu Goru,tako i za Makedoniju u smislu pospješivanjaprocesa stranih ulaganjai ekonomske politike uklanjanjabiznis barijera, kao i sveukupne promocijestrateških grana u okviru regionalnograzvojnog koncepta. Ministri finansija CrneGore i Makedonije razmijenili su i mišljenjao nivou deficita, javnoj potrošnji,budžetskoj stabilnosti, procesu privatizacije,restituciji i poreskom sistemu i politici.41

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.22 maj 2005 – Ministar finansijaCrne Gore Igor Lukšić razgovarao sapredsjednikom i izvršnim direktoromNordijske Investicione Banke (NIB)Džonijem Akerholmom (Godišnjaskupština EBRD, Beograd) - MinistarLukšić je prezentirao infrastrukturne projektekoji su tenutno u realizaciji, kao i prioritetneprojekte koje planira Vlada RCG.NIB je izrazila zainteresovanost da se nakonpotpisivanja okvirnog sporazuma ušto skorijem roku pristupi razgovorima opotencijalnim kreditnim aranžmanima,prvenstveno u oblasti infrastrukture i ekologije6 maj 2005 - Delegacija Ministarstvafinansija RCG, koju su činili ministarfinansija Igor Lukšić i sekretar Ministarstvafinansija Vladimir Kavarić,učestvovala na Samitu "Razvoj javnihfinansija u regionu" Skoplje – MinistarLukšić je prezentirao osnovna dostignuća uprocesu sprovođenja fiskalnih reformi uCrnoj Gori. Održan je i veliki broj bilateralnihsusreta sa ministrima finansija i guvernerimanarodnih banaka iz regiona –Slovenije, Bosne i Hercegovine, Rumunije isl. Dogovoreno je da sledeća ministarskakonferencija bude održana u maju 2006.godine u Crnoj Gori.24 april 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić održao konferenciju za novinare- Realizacija aktivnosti Ministarstvafinansija iz Programa rada Vlade, prihodiBudžeta Republike za I kvartal 2005. godinei javna potrošnja – “Crna Gora je dostiglamakroekonomsku stabilnost, što je bioVladin prioritet u prethodne dvije godine.Generalno pozitivni trendovi, uspostavljenitokom prošle godine se nastavljaju i pojačavajuu prvom kvartalu 2005 godine. Ostvarilismo planirano, a u okviru određenihsegmenata i premašili plan. Svakako naš zadatakje i dalje razvoj preduzetništva, smanjenjesive ekonomije, privlačenje stranihinvesticija, rast konkurentnosti, otvaranjenovih radnih mjesta i rast životnogstandarda.”12 april 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić učestvovao na Konferencijio borbi protiv pranja novca i korupcije– Lukšić: “Borba protiv pranja novca je uokviru naših širih aktivnosti - protiv organizovanogkriminala veoma važna, jer tajsegment omogućava organizovanom kriminaluda prikriva i štiti profit stečen kriminalnimaktivnostima kao što su, izmeđuostalih, siva ekonomija, trgovina Ijudima,drogom....Da bi privukla investitore i stekladodatno povjerenje međunarodnih institucijai drugih partnera Crna Gora moranastaviti borbu protiv organizovanog kriminala,uključujući i napore na planuborbe protiv pranja novca, jer neuspjeh dase zaustavi takav kriminal može proizvestidugoročne štete po ugled države i njeneizglede za integraciju u evropske i evroatlantskeinstitucije.”11 mart 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić razgovarao u Berlinu sa zamjenikomministra finansija i prvimdržavnim sekretarom SR NjemačkeBarbarom Hendriks - Sagovornici surazmijenili mišljenja o poreskoj politici,poreskoj decentralizaciji, konkurentnosti,politici u oblasti igara na sreću, kao i sistemui funkciji supervizora finansijskog sektora.Tom prilikom dogovorena je intenzivnijarazmjena informacija i dalji pravcirazvoja saradnje između dva ministarstva.10 mart 2005 - Delegacija RCG kojusu činili ministar finansija Igor Lukšić,ministar prosvjete i nauke dr SlobodanBacković i gradonačelnik Podgorice drMiomir Mugoša sa saradnicima, prisustvovalaotvaranju najvećeg svjetskogsajma informacionih tehnologija - "Ce-BIT-a" koji je otvorio kancelar SR NjemačkeGerhard Šreder.Ministri Lukšić i Backović sa koncelaromŠrederom – susret nakon ceremonijalnogdijela otvaranja sajma42

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.4 mart 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić predao poresku prijavu iposjetio Podgoričku filijalu i CentraluPoreske uprave, Lukšić: “…Povod posjeteje bio, takođe, i da podsjetim sve građane,uključujući moje kolege na svim nivoimada 31. marta ističe rok za podnošenje prijavana dohodak i mislim da je i vrijeme dase o tome razmišlja. Znaći, na taj način svitreba da pokažemo svojim primjerom kolikoje važno da sistem funkcioniše i koliko jevažno da pomognemo svi zajedno da seprihodi ostvaruju na onom nivou koji smoplanirali, kako bi sve one prioritete koji sudefinisani ekonomskom politikom Vladeuspjeli da realizujemo…”koristi i olakšati razvoj efikasnosti i konkurentnostiobije zemlje na međunarodnomtržištu11 februar 2005 - Susret ministrafinansija Igora Lukšića I ambasadoraSlovačke u SCG Miroslava Lajčaka -Obostrano je ocijenjeno da je potpisivanjeMemoranduma o saradnji pozitivan i značajankorak naprijed u razvoju i jačanjuekonomskih veza između Crne Gore i Slovačkekao i daljem unapređenju bilateralnihodnosa.2 mart 2005 - Ministar finansija uVladi RCG Igor Lukšić primio ambasadoraBelgije u SiCG Lika Liboa - Sagovornicisu konstatovali konstruktivan iaktivan pristup Crne Gore po pitanju ispunjenjaobaveza i uslova neophodnih za pristupanjeEvropskoj Uniji i ocijenili da su napravljenimnogi pozitivni koraci u stabilizacijiekonomskog ambijenta, te da je tim putempotrebno nastaviti.16 februar 2005 - Ministri finansijaCrne Gore i Republike Slovačke IgorLukšić i Ivan Mikloš potpisali Sporazumo saradnji u oblasti fiskalne politike– Sporazum je potpisan sa ciljem da semeđu stranama potpisnicama stvori okvirza uspostavljanje strateškog partnerstva kakobi se ostvarilo povoljno poslovno okruženjeza investiranje u Republiku Slovačku iRepubliku Crnu Goru, sa posebnim osvrtomna fiskalnu politiku, da sva buduća poboljšanjaznačajnih oblasti poreskih zakonai fiskalne politike mogu biti od uzajamne17 januar 2005 - Ministar finansijaIgor Lukšić razgovarao sa ambasadoromPoljske Tadeušom Dimom - Razmijenjenasu mišljenja o situaciji u oblasti javnih finansija,makroekonomskim pokazateljima uprotekloj i očekivanjima za 2005 godinu,procesu privatizacije, kao i mogućnostimaotvaranja nove kreditne linije za Crnu Goru -do 15 miliona dolara, kao podrška oblastimakoje definiše Vlada. Ministar Lukšić je izraziospremnost za definisanjem ključnih oblasti iprograma u narednih nekoliko mjeseci, ucilju adekvatne i što efikasnije realizacije kreditnelinije Poljske.....PR SLUŽBA MINISTARSTVA43

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.CRNOGORSKI MINISTRI FINANSIJAOD 1945. DO 2004. GODINEIZVOR: KNJIGA DR PREDRAGA GORANOVIĆA - "FISKALNA EKONOMIJA CRNE GORE"U vremenu postojanja Zetske samoupravne oblasti, a kasnije Zetske banovine finansijskauprava nije bila samostalna. Njeno funkcionisanje odvijalo se u okviru Ministarstva finansija nanivou Kraljevine, i to do 1929. godine neposredno, a formiranjem Banovine u okviru Finansijskedirekcije, kao drugostepenog organa čije je sjedište bilo u Podgorici.Nakon završetka rata 1945. godine i dobijanjem statusa Republike, finansijska upravaCrne Gore, kao i ostalih republika, formirana je pored saveznog nivoa i na nivou republičkihministarstava finansija. Njihova ovlašćenja u odnosu na Savezno ministarstvo finansija vremenomsu se mijenjala, kao i nazivi organizovanja. Od 1953. godine ministarstva će zamijenitisekretarijati, da bi od 1991. godine iznova funkcionisala kao ministarstva. U ovom perioduod 1945. do danas funkciju ministara finansija, odnosno sekretara obavljali su:1. GOJKOGARČEVIĆ17. april 1945.- 7. novembar1951. godine7. VLADOJOVANOVIĆ17. septembar1962. - 25. jun1963. godine13. BRANIMIRPAJKOVIĆ6. maj 1986. -29. mart 1989.godine2. JEFTOŠĆEPANOVIĆ7. novembar1951.- 4. februar1953.godine8. MUSTAFAREDŽEPAGIĆ25. jun 1963. -9. april 1965.godine14. SLAVKODRLJEVIĆ29. mart 1989.- 21. mart1990. godine3. VLADORAIČEVIĆ4. februar1953.- 9. maj1955. godine9. DRAGIŠAĐOKOVIĆ9. april 1965. -7. maj 1969.godine15. mrBOŽIDARGAZIVODA21. mart 1990.- 17. oktobar1993. godine4. NIKOLAĐAKONOVIĆ9. maj1955. -15. februar1958. godine10. drMILIVOJEDRECUN8. april 1969. -6. maj 1974.godine16. drPREDRAGGORANOVIĆ17. maj 1994. -16. jul 1998.godine5. VOJINJAUKOVIĆ15. april1958. -8. april 1959.godine6. ALEKSANDARRADEVIĆ8. april 1959. -17. septembar1962. godine11. mr VUKOGNJANOVIĆ6. maj 1974. -28. april 1978.godine12. VELIMIRŠLJIVANČANIN28. april 1978.- 6. maj 1986.godine17.MIROSLAVIVANIŠEVIĆ16. jul 1998. –16. februar2004. godine44

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.CRNOGORSKI MINISTRI FINANSIJAOD 1879. DO 1922. GODINEIZVOR: KNJIGA DR PREDRAGA GORANOVIĆA - "FISKALNA EKONOMIJA CRNE GORE"Reformom finansijskog sistema 1868. godine koji je izvršio Knjaz Nikola, a koja seodnosila na razdvajanje državnih i ličnih finansija stvoreni su uslovi za stvaranje savremenogfinansijskog sistema. Reorganizacijom Senata koja je uslijedila 1874. godine formirana je Upravaza finansije koja je bila povjerena vojvodi Đuru Ceroviću.Reorganizacija državne uprave 8. marta 1879. godine, na Skupštini glavara na Cetinju,ustanovila je ministarstva, a pored ostalih i Ministarstvo finansija na čijem je čelu bio vojvodaĐuro Cerović. Ministarstvo finansija Knjaževine Crne Gore je i zvanični naziv za ovaj državniorgan sve do 1905. godine, kada je preimenovan u Ministarstvo finansija i građevina Knjaževine,a od 1910. godine Kraljevine Crne Gore. Zakonom o Kraljevskoj vladi 1914. godine uvedenje opet naziv Ministarstvo finansija. U vremenu od 1879. godine do prestanka posljednjeKraljevske vlade u inostranstvu septembra 1922. godine, na čelu ovog ministarstva izmijenilose 13 ministara, odnosno zastupnika ministra finansija, i to:1. VojvodaĐUROCEROVIĆ8. mart 1879- 1882.godine6. DUŠANVUKOTIĆ4. april1907. - 11.septembar1910. godine11. drSTANIŠA ILJIĆ- zastupnik4. januar 1917.- 29. maj 1917.godine2. NIKOLA Đ.MATANOVIĆ1882. - 24.maj 1903.godine7. FILIPJERGOVIĆ1.septembar1910. - 6. jun1912. godine12. MILOVUJOVIĆ29. maj1917.- 1. mart1921. godine3. LAZARMIJUŠKOVIĆ3. jun 1903. -decembar1905. godine8. DRSEKULADRLJEVIĆ6. jun 1912. -25. april 1913.godine13. DivizijarMILUTINVUČINIĆ15. jun 1921.- septembar1922. godine4. ANDRIJARADOVIĆ6. decembar1905. - 11.novembar1906. godine19. januar1907. - 4. april 1907. godine20. decembar 1915. - 4. januar1917. godine5. MITARĐUROVIĆ11. novembar1906.- 19. januar1907. godine9. RISTOPOPOVIĆ25. april 1913.- 27. avgust1915. godine10. MARKOMIJUŠKOVIĆ27. avgust1915. - 20.decembar1915. godine45

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.MAKROFISKALNA KRETANJAgodine20032004200520062007BDP u mil.eur1.375,001.535,001.644,001.759,001.873,30rast u %11,647,107,006,50Procjena MMF-a1.375,001.475,001.580,001.676,001.759,80rast u %7,277,126,085,00Konzistentni podaci o veličini bruto domaćegproizvoda u periodu 2003-2007 godine,prezentirani u Agendi ekonomskih reformi uCrnoj Gori, kao i dokumentima MMF-a,opredjelili su njihovo korišćenje kod analizemakroekonmskih kretanja i relativnih poređenjaosnovnih kategorija javne potrošnje sa kretanjemBDP-a. Prema Agendi procijenjena veličinaBDP je veća od procijene MMF-a i prosiječne godišnje stope pokazuju stabilan trend ekonomskograsta u periodu od 2003. do 2007. godine. Polazne procjene pokazuju da će BDP u 2005. godiniiznositi 1.644,00 mil.eur i da će godišnja nominalna stopa rasta iznositi 7,10%. Za 2006.godinuprojektovana je stopa rasta u iznosu od 7,00%, a visina BDP-a 1.759,00 mil.eur.CIJENE NA MALO, INDUSTRIJSKA PROIZVODNJA, BRUTO DOMACI PROIZVOD U 2005 u %OPIS januar februar mart april maj jun prosjekI GDP- 70,87 85,72 129,11 140,78 138,06 156,20 720,74nominalni iznosiII GDP-koeficijenti 1,000 1,210 1,506 1,090 0,981 1,131 1,141III Industrijska 1,000 0,913 1,131 0,897 1,054 1,023 1,000proizvodnjaIV Cijene 1,001 1,001 1,002 1,004 1,002 1,002 1,0021, 60 01, 40 01, 20 01, 00 00, 80 00, 60 00, 40 00, 20 00, 00 0januar feb ruar mart april maj jun- INDIKATORI -GDP-Podaci o nominalnom kretanju BDP-a uprvoj polovini 2005 godine, izvedeni su naosnovu kretanja izvornih prihoda iz kojih je finansiranajavna potrošnja (poreza i doprinosa).Podaci o mjesečnom kretanju BDP-a u pokazujunjegove sezonske promjene i primjetan jenjegov rast u prvom kvartalu i relativno visoknivo u drugom kvartalu. Visok nivo rasta BDP-au drugom kvartalu korespondira sa povećanjeminvesticionih aktivnosti koje se intenziviraju uperiodu pogodnom za izvođenje radova u građevinarstvu,dok nivo rasta krajem drugog kvartalakorespondira sa početkom turističke sezone i intenziviranjemaktivnosti u oblasti poljoprivrede. Cijene namalo u Republici Crnoj Gori u junu 2005. godine bilesu veće za 0,2% u odnosu na maj 2005. godine, štopredstavlja i prosječnu stopa rasta cijena u ovom periodu.Procjena javne potrošnje Republike Crne Gore za 2005. i 2006. godinuzasnovana je na procijenjenim podacima o kretanju BDP-a, kao i podacima oostvarenom kretanju javne potrošnje u periodu od 2001 do 2005. godine. Planiranoje da ukupna javna potrošnja smanji svoje učešće u BDP-u sa 45,87 % u2005. godini na 45,21 % u 2006. godini. Relativno opadanje učešća javne potrošnjeu BDP-u obezbijediće se sporijim rastom potrošnje Budžeta Vlade i obimazdravstvene zaštite od rasta BDP-a. Planirano je smanjenje učešća budžetskogdeficita u BDP-u sa 2,17% u 2005. na 1.79% u 2006. godini. Planirano je da se relativnoučešće javne potrošnje u BDP-u tokom 2006. godine smanji na 43 %. Međutim,plan za 2006 godinu pokazuje relativno učešće javne potrošnje u BDP donivoa od 45,19% što odstupa od ciljeva postavljenih politikom javne potrošnje.Odstupanja su uzrokovana naknadnom konsolidacijom podataka čija je prvobitnaprocijenjena za lokalnu samoupravu oko 20 mil.eur niža od stvarno iskazane.Ukoliko se izuzme greška od 20 mil.eur, tada se dobija iznos niži od 44%, što jeu okvirima postavljenim ciljevima javne potrošnje u 2005 godini.46

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.47

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.48

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.49

BILTEN Ministarstva finansija CG/januar-septembar 2005.50