Wybitne postacie romskie - ZwiÄ zek Romów Polskich w Szczecinku

- w Usyrylsku koło Władywostoku. Na Uniwersytecie we Władywostokuzaliczył I rok filologii romańsko-germańskiej. Następnie powrócił naŁotwę i pracował jako ślusarz. Kontynuował studia na wydziale językówobcych Uniwersytetu Ryskiego. Jako słuchacz III roku został powołany doArmii Radzieckiej. Po kolejnych trzech latach otrzymał dyplom i zacząłnauczać języków obcych w Tałsach (Łotwa Zachodnia). Następnie jakotłumacz pracował w Instytucie Geologii i Geodezji Morskiej w Rydze.Pisał wiersze, tłumaczył na romski poezję. Poeta Mikołaj Satkiewicz zaprosiłgo do Moskwy. Dzięki niemu poznał Nadię - Romkę ze Smoleńska,swą przyszłą żonę. Po krótkim pobycie na Łotwie przyjechał ponownie doMoskwy i ożenił się. Kolejne 25 lat - to praca na wydziale językoznawstwamoskiewskiej Akademii Nauk Społecznych. Pracował tam razem z żoną.W Moskwie poznał cyganologa - Leona Czerenkowa. Stanowili troje Romówmających wspólne zainteresowania, pasje naukowe i świadomość odpowiedzialnościza przyszłość Romów w tym wielkim kraju. Żartobliwienazywali siebie „trio gadżów”.Jest autorem 40 artykułów naukowych z dialektologii romskiej. Wśródnich są m. in.: „Historia Romów od cywilizacji staroindyjskich (tzn. plemieniaDoma w płd-zach Indiach) do czasów współczesnych”, „O zapożyczeniachwęgierskich w dialektach Romów Polski południowej”.Znał niemal wszystkie romskie dialekty w Europie (Romów fińskich,węgierskich, jugosłowiańskich, serbo-chorwackich, rosyjskich, polskich).W dialekcie łotewskim jest wiele zapożyczeń z języka polskiego - mówił.Dlatego Kełderasze w Rosji nazywali ich „Polcia”. Przodkowie łotewskichRomów żyli na pograniczu Polski i Prus. Stąd ich nazwiska: Klein,Eberhard, Dąbrowski, Marcinkowski.Leksa Manuš pisał wiersze w romskim dialekcie łotewskim i rosyjskim.W Tałsach, gdzie mieszkał do 1968 roku, powstał zbiór poezji w dialekciełotewskim. Wierzył w „świetlaną przyszłość”, którą przez lata wmawianowszystkim. „Odium kłamstwa” - to cykl poetyckich refleksji napisany polatach jako rozrachunek z przeszłością.Znaczącym dziełem Leksy Manuša był przekład na język romski i angielskistaroindyjskiego eposu „Ramajana”. Praca wyszła drukiem w 1990r.w Chandigarh - stolicy Pendżabu. W periodyku Instytutu CyganologiiPendżabu - „Roma” publikował Manuš swe wiersze od chwili powstaniatego pisma w 1974 r.16 Stanisław Stankiewicz