Wybitne postacie romskie - ZwiÄ zek Romów Polskich w Szczecinku

Pod koniec lat czterdziestych Bronisława Wajs zaczęła układać słowapierwszych rymowanych pieśni. O tym fakcie wiedzieli tylko nieliczni.Talent początkującej cygańskiej poetki odkrył, rozpoczynający wówczasswoje wędrówki z Romami, Jerzy Ficowski (polski cyganolog, znawca historiiRomów, ich kultury i tradycji). Dowiedziawszy się o tym, że Papuszapotrafi pisać, poprosił ją, by zapisywała słowa swych pieśni i wysyłała jena jego warszawski adres.Poetycki talent Romki - wróżki zabłysnął w tym okresie, kiedy ważyłysię przyszłe losy polskich Romów. Coraz częściej mówiło się o ich osiedlaniu.Był to początek dramatu, którego Papusza stała się uczestniczką. Romskiinstynkt przeczuwał niebezpieczeństwo zaniku odrębności etniczneji kulturowej. Obawiała się ona nowych form życia, jakie narzuca cywilizowanyświat. Jej pieśni z tego okresu przepojone są żalem z powodu zerwaniaz naturą z koczowniczym trybem życia. Są one pożegnaniem z latamimłodości, wędrówkami, stanowią tęsknotę za tym, co w życiu taborowymnajpiękniejsze - śpiewem i opowieściami słuchanymi do późnych nocnychgodzin przy rozpalonych na leśnych polanach ogniskach. Dlatego tabor,ogniska, wiatr i wróżby często pojawiają się w jej wierszach. Szczególniehołubiony przez poetkę był jednak las, wierny przyjaciel Romów, miejsceich wędrówek i postoju. Jawi się on w jej opowieściach jako swego rodzajuświętość, przed którą należy się kłaniać i nie można o niej mówić źle.W wielu utworach las jest współbohaterem toczącej się akcji Oto jak autorkawspomina go w jednej ze swoich pieśni:Lesie ojcze mój,Czarny ojcze,ty mnie wychowałeśty mnie porzuciłeśLiście twoje drżąi ja drżę jak onety śpiewasz i ja śpiewam,śmiejesz się i ja się śmieję.W innym znów:Pokochał mnie las,dał mi cygańskie słowo.Wiatr nauczył mnie śpiewać,rzeka płakać pomogła.Wszystkie kwiaty leśneszyją mi spódnicę.Wszystko, co w lesie żyje,to siostry moje i bracia.Stanisław Stankiewicz