Ársrit Skógræktar ríkisins - Skógrækt ríkisins

Húsadalsskógur10. júní 2010Myndir: Hreinn Óskarssonskógarvörður á Suðurlandi, og Árni Einarsson,bóndi í Múlakoti, í skoðunarferð umÞórs mörk. Niðurstaða þeirra var að skógurinnværi í bráðri hættu (Valtýr Stefáns son1939). Jafnframt því sem skógur inn hvarfblés land upp og gróður og jarðvegur eyddistaf stórum svæðum.Árið 1919 var gerður samningur við bændurí Fljótshlíð um að Skógrækt ríkisins tækiað sér friðun Þórsmerkurskóga. Afsöluðuþessir bændur sér beitarrétti á svæðinu. Mátelja líklegt að öskufall úr Kötlugosinu árið1918 hafi rýrt mjög beitargildi afréttarinsog bændur því verið viljugri til að afsalasér beitar réttinum. Árin 1923-25 vorureistar miklar varnar girðingar í kring umÞórs mörk og Goðaland. Árið 1927 tókustsamn ingar við Breiða bólstaðar kirkju umfriðun Goða lands og var Skógrækt ríkisinsfalin umsjón með skógum svæðisins. Varvetrar beit alfarið hætt um það leyti. Íkjölfar beitar friðunar innar fóru skógar aðspretta upp af rót og sá sér út yfir skóglaussvæði, ásamt því að annar gróður tók viðsér. Þrátt fyrir að þessi friðun hafi reynstvera ófull komin og einhverjir tugir fjár hafiverið á beit innan girðingar á sumrin, varðhún til þess að skógar breiddust út og mjögdró úr jarðvegseyðingu. Árið 1990 gerðiLandgræðsla ríkisins samninga við bændurundir Vestur Eyjafjöllum um tímabundnabeitarfriðun á Almenningum sem er lítill ogilla gróinn afréttur norðan við Þórsmörk.Reisti Land græðslan girðingu frá Gígjökliút í Markarfljót og hætti þá sauðfjárbeitalfarið á svæðinu. Skyldi samkomulagiðstanda í a.m.k. 10 ár (Andrés Arnalds1990). Eftir 1990 var settur aukinn krafturí uppgræðslu á svæðinu með áburðargjöf,gróðursetningu og endurheimt gróðursí Þórsmörk og á Goðalandi. Var þar umað ræða samvinnuverkefni landeigenda,Skógræktar ríkisins, Landgræðslu ríkisins,ferðaþjónustuaðila á svæðinu, auk ýmissasamtaka.Árangur friðunar og uppgræðsluaðgerðaá svæðinu er sá að birkiskógar hafa núbreiðst yfir stærstan hluta Þórsmerkur ogGoðalands, auk þess að birki er farið að sásér út á nærliggjandi afréttir, t.d. MerkurogTeigstungur, Steinsholt og Stakkholt.Nær skógurinn frá áraurum upp í fjöll eðafrá 200-500 m hæð yfir sjávarmáli. Stökbirkitré og runnar hafa fundist í yfir 550m hæð.Eldgos í EyjafjallajökliÍ eldgosinu í Eyjafjallajökli vorið 2010 féllaska víða í næsta nágrenni við eldfjallið.Á láglendi var askan mest sunnan viðjökulinn í kring um Þorvalds eyri, Seljavelliog nærliggjandi bæi, sem og norðan meginvið Gígjökul og í Húsadal í Þórsmörk.Urðu skógar og trjágróður á þessu svæðiþó almennt ekki fyrir skemmdum vegnaösku fallsins. Jafnvel þar sem aska féllmeð rigningu og hlóðst á skóginn líkt ogbleytusnjór, eins og gerðist í Húsadal. Náðutrén að standa af sér öskufargið og litu velsumarið 2010. Í Þórsmörk og á Goðalandilagðist askan að mestu í skógarbotninn ogfauk ekki þótt hvessti. Trjágróður tók aðlaufgast strax að loknu eldgosi um og eftir20. maí og opnuðust brum birkis og víðismeð smellum þar sem fíngerð aska hafðihúðast á greinar. Gróður í skógarbotninumóx upp úr öskulaginu og huldi það fljótt.Allra fyrstu tegundirnar sem upp komu úröskunni voru hvönn, blágresi, lúpína ogÁRSRIT SKÓGRÆKTAR RÍKISINS 2010 ÖSKUFALL Á ÞÓRSMÖRK OG GOÐALAND