Kitabxanaşünaslıq və informasiya. 2010. №1 - Bakı Dövlət Universiteti

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA№ 1 (4) 2011yayım, informasiya və elmi-tədqiqat müəsissələri vasitəsilə yayılmağabaşladı.1990-cı ildən başlayaraq Web texnologiyanın inkişafı elmi-mədəniinformasiyanın yayılmasında “inqilabi çevriliş” yaratdı. Web texnologiyarəqəmsal elmi–mədəni informasiya ehtiyatlrının İnternet vasitəsilə operativmübadiləsini təmin etdi. Yeni xidmət növləri - elektron kitabxanlar, sənədkolleksiyaları və arxivləri, məlumatlar bazaları və bankları meydana gəldi. Buxidmət növləri informasiyalaşmış cəmiyyətin baza prinsiplərinə: informasiyanınəmtəəyə çevrilməsi, informasiya bazarının formalaşması, cəmiyyətüzvlərinin peşə və təhsil hazırlığının yüksəlməsinə, qlobal informasiyamühitinin yaranmasına xidmət edir. Onlar, sutkanın iyirmi dörd saatı müddətindəfəaliyyət göstərir və uzaq məsafədən dünyanın istənilən nöqtəsindəyerləşən qeyri-məhdud sayda oxuculara eyni zamanda xidmət edir. Qeydolunan xidmətlərin təşkili və fəaliyyəti üçün elmi-mədəni informasiyaehtiyatı və xüsusi proqram təminatı vacibdir.EPrints müxtəlif tip informasiya resurslarına malik elektronkitabxanaların, elmi-tədqiqqt arxivlərinin yaradılması üçün nəzərdə tutulmuşproqram təminatıdır və Avropa və Amerika ölkələrində geniş tətbiq olunur.Bu gün onun əsasında 200-dən çox, özündə 170 000 dən artıq sənədi saxlayanelektron kitabxana və sənəd arxivləri, o cümlədən alman aerokosmik mərkəzinin"DLR electronic library" adlı elektron kitabxanası, Archive of EuropeanIntegration (http://aei.pitt.edu/) - Avropa inteqrasiya və birləşmə problemləriüzrə elmi-tədqiqat materiallarının arxivi yaradılmışdır. O, TARDis(Targeting Academic Research for Deposit and Disclosure) [2] layihəsiçərçivəsində Sautqemptonun (Böyük Britaniya) Universitetinin Elektronika vəİnformatika Məktəbində hazırlanmışdır.EPrints Unix əməliyyatlar sistemi [6] platformasında, MySQL 4.1.x [7]məlumat bazasının idarəetmə sistemi və Apache 1.x Web-serveri [7] əsasındafəaliyyət göstərir. Proqram sadə və rahat işçi interfeysinə malikdir və açıqistifadə üçün nəzərdə tutulmuş sənədlərin metaverilənlərinin hazırlanmasınıvə məlumatlar bazasında saxlanılmasını, sənəd axtarışını, qlobal səviyyədə [3]informasiya mübadiləsini təmin edir. EPrints müxtəlif formatlı fayllarla işi,hətta LaTex 2 nəşriyyat sistemi vasitəsilə yaradılmış sənədlərə baxışı təminedir.EPrints əasaında yaradılmış elektron kitabxananın informasiya ehtiyatıarxiv şəklində məlumatlar bazasında saxlanılır. Arxiv istifadə üçün nəzərdətutlmuş sənədləri və ya obyektləri və onlar haqqında metaverilənləri – biblioqrafikyazıları özündə saxlayır. Arxiv müxtəlif ölçülü, həcmli, formatlı vətipli sənədlərdən təşkil oluna bilər. Arxivin bütün sənədlərini müəyyən metaverilənlərüzrə qruplaşdırmaq olar.2Əksər elmi jurnallar Latex nəşriyyat sistemi əsasında çap olunur.55