full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Ocena poziomu oraz wzajemnych związków wybranych zdolności koordynacyjnych studentów wychowania fizycznegoW warunkach wychowania fizycznego i szkoleniasportowego ćwiczący stale stykają się z koniecznościąuczenia się nowych, różnorodnych nawyków ruchowychi umiejętności, ukierunkowanych na doskonalenietechniki w wybranych dyscyplinach i konkurencjachsportowych. Poziom i szybkość opanowania nowychnawyków ruchowych uzależniony jest od zdolnościczłowieka do optymalnego połączenia charakterystykiprzestrzennej, siłowej i czasowej ruchu [17, 18, 19].Z tych względów ocena poziomu poszczególnychKZM, ich wzajemnych powiązań oraz szybkości opanowanianowych ćwiczeń ma szczególne znaczeniepraktyczne. Zgodnie z zaleceniami współczesnej teoriisportu i wychowania fizycznego, kontrola efektów treninguma kluczowe znaczenie w optymalizacji procesuszkolenia [20, 21].Wykorzystując metody laboratoryjne można uzyskaćprecyzyjne informacje o poziomie konkretnychwskaźników, charakteryzujących określony aspektzdolności koordynacyjnych.Można założyć, że wyniki badań struktury KZMpozwolą poszerzyć wiedzę o współzależnościach jejposzczególnych przejawów i możliwościach transferuzdolności koordynacyjnych uzyskanych w jednych ćwiczeniachna doskonalenie techniki w innych ćwiczeniachi warunkach.Cel badańCelem badania jest wyjaśnienie związków pomiędzywybranymi wskaźnikami koordynacji charakteryzującymidokładność różnicowania siłowych, czasowychi przestrzennych parametrów ruchów u kobiet i mężczyzn.Materiał badań i metody badańW badaniach wzięło udział 227 nie uprawiających sportustudentów II roku wychowania fizycznego, 171 mężczyznw wieku 22,1 lat oraz 56 kobiet w wieku 22,8 lat.Dla wyjaśnienia struktury koordynacyjnych zdolnościruchowych jako zdolności motorycznych zastosowanometodę analizy korelacyjnej. Pozwoliło to zbadaćcharakter współzależności pomiędzy różnymi jej przejawamiw warunkach różnicowania siłowych, czasowychi przestrzennych parametrów ruchów. Założono,że w przypadku wystąpienia wysokich współczynnikówkorelacji pomiędzy uzyskanymi wynikami będzie tooznaczać, że badany charakteryzujący się wysokimpoziomem zdolności różnicowania siłowych zadań,równolegle będzie dysponował wysoką zdolnościądokładnego różnicowania czasowych i przestrzennychparametrów ruchów. W takiej sytuacji możliwe byłobywykorzystanie pojedynczego testu do ogólnej ocenybadanych zdolności.Do oceny równowagi statyczno-dynamicznej(RSD) wykorzystano system, składający się z platformydynamometrycznej czteroprzetwornikowej – modelPLA2-4P, wzmacniacza tensometrycznego – modelWTM5 sprzęgającego platformę z komputeremoraz program komputerowy KKD.v. 1.1 (JBA, Polska).Zastosowano test polegający na sterowaniu położeniemśrodka masy ciała na platformie. Zadaniem badanejosoby było utrzymanie kursora (środka masy ciała)w poruszającym się na ekranie monitora z prędkością25 mm/s punkcie, kreślącym wzorcową elipsę w przedziale+140 mm i –140 mm dla osi X oraz +50 mm i –50mm dla osi Y. Rejestrowano dokładność odwzorowaniazadanego przebiegu (ryc. 1). Do analizy brano poduwagę błąd bezwzględny – bezwzględną wartość całkiw funkcji czasu z różnicy między przebiegiem krzywejwzorcowej i przebiegiem krzywej odwzorowania.Sumowano bezwzględne przesterowania i niedosterowaniaw układzie X i Y. Każdy badany wykonał testpięciokrotnie.Do oceny zdolności różnicowania kinestetycznego(RK) wykorzystano system, w skład którego wchodzidynamometr ręczny DR4-P, zawierający tensometrycznyprzetwornik siły, komputer klasy PC oraz programkomputerowy MAX.v. 5.5 (JBA, Polska). Maksymalnybłąd pomiaru dynamometru nie przekracza 0,5 %.We wstępnej części testu zmierzono maksymalnypoziom siły chwytu ręki. Następnie zadaniem badanegobyło ściśnięcie dynamometru z siłą mniejszą o 100N od maksymalnej wartości siły określonej we wstępnejczęści testu. Każdy badany wykonywał test dziesięciokrotnie.Wynikiem testu była uśredniona wartość błęduze wszystkich dziesięciu prób.Do oceny zdolności różnicowania zadań czasowych(Czas) zastosowano stoper Heuer 1030 (TAG Heuer,Szwajcaria), mierzący czas z dokładnością do 1/100 s.Zadaniem badanego było zmierzenie 10 s bez patrzeniana wyświetlacz stopera. Każdy badany wykonywałtest dziesięciokrotnie. Wynikiem testu była uśrednionawartość błędu ze wszystkich 10 prób.Wyniki badań opracowano statystycznie wykorzystującpakiet oprogramowania Statistica 7.0 (StatSoft,USA). Dla analizy porównawczej wyników mężczyzni kobiet wykorzystano test t-Studenta (w przypadkurozkładu normalnego) oraz dwa testy nieparametrycz-– 37 –