Andrzej SzwarcWarunkiem niezbędnym trafnej oceny sprawnościdziałania 1 graczy jest uwzględnianie w procedurze ewaluacjiskomplikowania sytuacji gry, w której przychodziim współzawodniczyć. Złożoność sytuacji jest uzależnionaod fazy i celu gry, miejsca, sposobu, czasu i warunkówdziałania. Przyjęcie tych wskazań oraz określenieważności poszczególnych działań w różnych sytuacjachgry pozwala na wyróżnienie wzorów sytuacji,tzw. modeli odwzorowujących. Modele odwzorowującesłużą z kolei do tworzenia modeli projektujących, którepomagają usprawniać działania sportowców poprzezwskazywanie sklasyfikowanych typów sytuacji i sposobówich rozwiązywania [por. 1].Według R. Panfila [2] prakseologiczne modele grysportowej obejmują: wzorce tabelaryczne, matematyczne(wskaźniki), graficzne (planszowe lub komputerowe)oraz uproszczone modele rzeczywiste (gry małe,fragmenty gry, gry zadaniowe i selekcyjne). Proste modelematematyczne zawierają wskaźniki podstawowe –skuteczności i niezawodności działania oraz wskaźnikipomocnicze – aktywności działania, aktywności przemieszczaniasię i obciążenia sektorów pola gry.Wspomniany autor zauważa ponadto, że tworzenieprakseologicznych modeli gry sportowej umożliwia:• racjonalizowanie działań w grze poprzez odnoszeniedziałań do ich zobiektywizowanych poznawczomodeli;• zwiększenie skuteczności działań w grze przez odwzorowywaniewykonywania działań uznanych zaskuteczne;• ekonomizację działań graczy przez ograniczeniewykonywania działań nieskutecznych i eliminowaniew ten sposób kosztownej metody „prób i błędów”[2 , s. 151].Celem niniejszej pracy było przedstawienie modeliodwzorowujących sprawność działań ofensywnychi defensywnych w piłce nożnej kobiet na podstawieobserwacji gry drużyn wygrywających mecze podczasturniejów Algarve Cup 2007 i o mistrzostwo świataw 2007 roku.Postawiono następujące pytania badawcze:1. Jakie działania, względnie i bezwzględnie zależneod postępowań współgraczy, podejmują kobietynajczęściej podczas gry w piłkę nożną?2. Jaka jest aktywność, skuteczność i niezawodnośćindywidualnych i grupowych działań ofensywnychw żeńskiej piłce nożnej?3. Jaka jest aktywność, skuteczność i niezawodnośćindywidualnych i grupowych działań defensywnychw żeńskiej piłce nożnej?Materiał i metodaMateriał badawczy stanowiły zapisy audiowizualne z 8meczów rozegranych podczas mistrzostw świata kobietw 2007 roku i odbywającego się w Danii turnieju piłkarskiegokobiet Algarve Cup 2007. Badaniom poddanogrę zawodniczek zwycięskich drużyn w meczach grupowych,ćwierćfinałach, półfinałach oraz spotkaniachfinałowych (tab. 1). Śledząc zapis magnetowidowy meczuz wykorzystaniem funkcji stop-klatka, nanoszonodane o grze na arkusz obserwacyjny. Sporządzono gozgodnie z prakseologiczną wykładnią oceny działańw zespołowej grze sportowej, zaproponowaną przezPanfila [3].Badano aktywność, skuteczność i niezawodnośćposzczególnych sposobów działań ofensywnych i defensywnych(zarówno indywidualnych, jak i grupowych)zmierzających do realizacji celów gry. W atakowaniuoceniano sprawność działań zmierzających do zdobyciabramki, stworzenia sytuacji do jej uzyskania, zdobyciapola i utrzymania piłki, zaś w bronieniu – sprawnośćdziałań zapobiegających zdobywaniu bramek, tworzeniusytuacji do ich zdobycia, zdobyciu pola i utrzymaniupiłki. Na tej podstawie stworzono proste modele matematyczneodwzorowujące sprawność działania w grzew piłkę nożną kobiet.1W zespołowej grze sportowej sprawność działania rozumiana jestjako ogół walorów praktycznych ujawnianych podczas współzawodniczenia.W szczególności stanowią o niej oceniane pozytywnie cechy tego działania– racjonalność, skuteczność, niezawodność oraz aktywność, cenność i ekonomiczność.Działanie racjonalne to postępowanie uzasadnione poznawczo,a działanie skuteczne – to działanie pozytywne w odniesieniu do realizacjicelów gry. Z kolei niezawodność to stosunek liczby działań skutecznych doliczby wszystkich wykonań danego działania w meczu. Aktywność ogólnato liczba wszystkich działań podjętych w grze dla realizacji zamierzeń,a szczegółowa to liczba wybranych działań wykonanych przez gracza w meczu.Cenność to współczynnik będący oceną oceny skuteczności działania,a ekonomiczność rozumiana jest jako stosunek szeroko rozumianych nabytkówdo poniesionych kosztów – ubytków [zob. 2].Wyniki badań i ich omówienieAtakowanieZ danych przedstawionych w tabeli 2 wynika, żew rywalizacji najlepszych zespołów kobiecych turniejówo mistrzostwo świata i Algarve Cup rozegranychw 2007 roku dominowały działania, których celembyło zdobycie pola gry (62%) i utrzymanie piłki (24%).Stwarzanie sytuacji do zdobycia bramek i ich zdobywa-– 44 –
Sprawnościowe modele działań ofensywnych i defensywnych w grze w piłkę nożną kobietTabela 1. Wykaz obserwowanych spotkań wraz z wynikiem rywalizacjiTable 1. Observed matches and their resultsLp.* / No Rywalizujące zespoły / Teams Faza turnieju / Tournament stage Wynik meczu / Results1 USA–Anglia / USA vs. England ¼ finału / ¼ of final 3 : 02 Brazylia–Australia / Brasil vs. Australia ¼ finału / ¼ of final 3 : 23 Niemcy–Norwegia / Germany vs. Norway półfinał / semifinal 3 : 04 Niemcy–Brazylia / Germany vs. Brasil finał / final 2 : 05 USA–Szwecja / USA vs. Sweden grupowa / group 3 : 26 Niemcy–Dania / Germany vs. Danmark grupowa / group 3 : 07 Szwecja–Francja / Sweden vs. France o 3 miejsce / 3rd place 3 : 18 USA–Dania / USA vs. Danmark finał / final 2 : 0* Poz. 1–4 mecze mistrzostw świata, poz. 5–8 spotkania turnieju Algarve Cup / It. 1–4 matches of championship, it. 5–8 matches of the tournamentAlgarve Cupnie stanowiło, odpowiednio 10% i 4% całości działańwykonywanych przez badane piłkarki.Zwyciężczynie były najskuteczniejsze w utrzymywaniupiłki (średnio 116 działań w meczu z 86-procentową niezawodnością) oraz w zdobywaniu polagry piłką (średnio około 299 działań w jednym spotkaniuz 71-procentową niezawodnością). W jednymmeczu stwarzały przeciętnie 48 sytuacji do zdobyciabramki, z tego prawie 27 skutecznych. Ze 167 szansna zdobycie bramki wykorzystały 22 sytuacje. W 13%niezawodność badanych zawodniczek w zdobywaniubramek była identyczna z tą, którą stwierdzonou mężczyzn, graczy drużyn wygrywających meczepodczas turniejów o mistrzostwo świata i kontynentu[4, 5].Ze szczegółowych modeli odwzorowujących sprawnośćdziałań utrzymujących piłkę wynika (tab. 3 i ryc.1), że w grze piłkarek o najwyższej kompetencji sportowejprzeważały działania grupowe (współdziałanie).Dominowało rozegranie piłki po uprzednim jej przyjęciui rozegranie bez jej przyjmowania, przy jednakowej89-procentowej niezawodności. Indywidualne działaniautrzymujące piłkę (zastawienie w miejscu, gra 1×1, drybling,prowadzenie piłki) stosowano ponad trzykrotnierzadziej niż współdziałanie, a ich niezawodność wahałasię w granicach od 74% do 83%.Z danych przedstawionych w tabeli 4 i na rycinie1 wynika, że badane zawodniczki uzyskały najwyższąniezawodność w indywidualnych działaniach zmierzającychdo zdobycia pola gry podaniem piłki do samejsiebie (100%) oraz prowadzeniem piłki (93%). Pozostałeindywidualne sposoby zdobywania pola gry (drybling,gra 1 × 1) były wykonywane znacznie częściej nieskutecznie,gdyż stosowano je w bezpośrednim kontakcieTabela 2. Tabelaryczny model odwzorowujący sprawność działania w atakowaniuTable 2. Model related to the offensive efficiency of actionsWskaźniki / FeaturesRodzaj działań / Kinds of actionsLiczba działań/ActionsLiczba działańskutecznych /EffectivenessNiezawodnośćdziałań /ReliabilityOdsetekwszystkichdziałań /% of all actionŚrednia liczbadziałańw meczu /Average numberof actions permatchUtrzymujące piłkę / Possessing a ball 933 807 0,86 0,24 116,62Zdobywające pole / Gaining field 2393 1705 0,71 0,62 299,12Stwarzające sytuacje bramkowe /Creating situations at the goal386 213 0,56 0,10 48,25Zdobywające bramkę / Scoring 167 22 0,13 0,04 20,87– 45 –
- Page 2 and 3: ISSN 1731-0652COMMITTEE FOR REHABIL
- Page 4 and 5: ANTROPOMOTORYKAISSN 1731-0652COMMIT
- Page 6: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008CONT
- Page 15: ROZPRAWY I ARTYKUŁYDISSERTATIONS A
- Page 18 and 19: Jerzy Januszewski, Edward MleczkoWy
- Page 21 and 22: Wiek morfologiczny a wybrane kompon
- Page 23 and 24: Wiek morfologiczny a wybrane kompon
- Page 25 and 26: Wiek morfologiczny a wybrane kompon
- Page 27 and 28: Wiek morfologiczny a wybrane kompon
- Page 29: Wiek morfologiczny a wybrane kompon
- Page 32 and 33: Jerzy Januszewski, Edward MleczkoPI
- Page 35 and 36: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008OCEN
- Page 37 and 38: Ocena poziomu oraz wzajemnych zwią
- Page 39 and 40: Ocena poziomu oraz wzajemnych zwią
- Page 41 and 42: Ocena poziomu oraz wzajemnych zwią
- Page 43: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008SPRA
- Page 47 and 48: Sprawnościowe modele działań ofe
- Page 49 and 50: Sprawnościowe modele działań ofe
- Page 51 and 52: Sprawnościowe modele działań ofe
- Page 53 and 54: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008KOMP
- Page 55 and 56: Komponenty ciała hokeistów na tra
- Page 57 and 58: Komponenty ciała hokeistów na tra
- Page 59 and 60: Komponenty ciała hokeistów na tra
- Page 61 and 62: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008WERY
- Page 63 and 64: Weryfikacja wpływu uczenia się na
- Page 65 and 66: Weryfikacja wpływu uczenia się na
- Page 67 and 68: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008ZDOL
- Page 69 and 70: Zdolność utrzymania równowagi u
- Page 71 and 72: Zdolność utrzymania równowagi u
- Page 73: Zdolność utrzymania równowagi u
- Page 76 and 77: Dariusz Tchórzewski, Marek Szczygi
- Page 78 and 79: Dariusz Tchórzewski, Marek Szczygi
- Page 80 and 81: Dariusz Tchórzewski, Marek Szczygi
- Page 82 and 83: Dariusz Tchórzewski, Marek Szczygi
- Page 85 and 86: NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008WSP
- Page 87 and 88: Współczesna wersja systemu budowy
- Page 89 and 90: Współczesna wersja systemu budowy
- Page 91 and 92: Współczesna wersja systemu budowy
- Page 93 and 94: Współczesna wersja systemu budowy
- Page 95 and 96:
Współczesna wersja systemu budowy
- Page 97 and 98:
Współczesna wersja systemu budowy
- Page 99 and 100:
Współczesna wersja systemu budowy
- Page 101 and 102:
Współczesna wersja systemu budowy
- Page 103:
POLEMIKI I DYSKUSJEDISCUSSIONS
- Page 106 and 107:
Józef Drabikłoby z „dotarciem
- Page 108 and 109:
Józef Drabikautor nie wie, o czym
- Page 111 and 112:
NR 42 AN TRO PO MO TO RY KA2008RECE
- Page 113 and 114:
Recenzja książki pt. „Dorastaj
- Page 115:
INFORMACJEANNOUNCEMENTS
- Page 118 and 119:
Włodzimierz Starosta, Monika Piąt
- Page 120 and 121:
Włodzimierz Starosta, Monika Piąt
- Page 122 and 123:
Włodzimierz Starosta, Monika Piąt