MARS 2006 Çmimi 30 lekë - kishadhejeta.com

“Nënë Tereza ishte Nëna e Indisëdhe e mbarë botës; mrekullia edashurisë së krishterë për mbarërruzullin tokësor”.NAUMATRA REY, induistKisha JetaMARS 2006dheORGAN I PERMUAJSHEM INFORMACIONI I METROPOLISE TIRANE-DURRES Nr. 3Çmimi 30 lekëFamilja kishë e vogëlbashkësi dashurie

MARS 2006Kisha dhe Jeta3Arqipeshkvia Tiranë – DurrësArchidioecesis Tiranensis - DyrrachiensisIMZOT RROK MIRDITAArqipeshkëv Metropolit Tiranë - DurrësTë gjithë meshtarëve, rregulltarëve, rregulltareveFort të dashur!Duke filluar kohën e kreshmëve,dëshiroj t’ju drejtohem tëgjithëve me këtë letër baritore, përt’ju shprehur afërsinë time në ecjentonë të përbashkët drejt kremtimittë misterit të Pashkëve. Koha eKreshmëve është shumë e rëndësishmepër ne të krishterët, sepsegjatë kësaj periudhe jemi të nxiturtë ecim me Jezu Krishtin drejtkryqit, me qëllim që pas kryqit dhenëpërmjet kryqit të marrim pjesë nëlavdinë e ringjalljes.Jezusi, në një çast të caktuartë jetës së tij, në udhën drejt Cezaresësë Filipit, i pyeti apostujt e vet:“Kush thoni se jam unë?” (Mk 8,29). Përballë kësaj pyetjeje, kreshmetmund dhe duhet të përjetohensi një rast i volitshëm për ta njohurJezusin, që të mund t’i japimnjë përgjigje botës së sotme, që napyet: “Kush është Jezusi?”Jezusi, i cili ju ka thirrur nëhirin e besimit dhe thirrjen e të cilite keni pranuar, sot po na fton qëgjatë kreshmëve të fillojmë një ecjeme të. Gjatë kësaj ecjeje ne mundta njohim më mirë. Ai nuk është njëkujtim i së shkuarës së historisë, asështë një gjë e çmuar që vendosetnë vitrinë. Jezusi është një personi gjallë, që sot na takon ne, sikurseka takuar një ditë mëkatarët, sigruan Samaritane, Zakeun, MarinëMagdalenë e shumë të tjerë.Kreshmet janë koha e sëvërtetës. Në këtë kohë shohim vetvetensi në pasqyrë, dhe vërejmë sejemi të mjerë. Mjerimi më i madhështë kur as që vëmë re se jemi tëmjerë dhe i ngjajmë një njeriu qëka një sëmundje të rëndë, i cili, paditur se është i sëmurë, privohetnga mjekimi i duhur. Vetëm takimime të vërtetën mund të na lejojë t’apranojmë se kemi mëkatuar.Kreshmet janë koha e kthimitdrejt të vërtetës. Në fillimine kreshmeve do të dëgjojmë fjalëte Joelit profet: “Kështu thotë Zoti:kthehuni me gjithë zemër kah unë!”(Jl 2, 12). Është vetë Zoti ai që emerr këtë nismë, është Ai që, sibabë i mëshirshëm, na afrohet,duke na e drejtuar dorën e vet që tëçohemi për të vazhduar ecjen tonë.Kreshmet janë kohë pendesedhe ne e shprehim pendesën tonëduke agjëruar, por agjërimi duhettë jetë simbol i pendesës së brendshme.Në këtë kohë tërë vëmendjajonë duhet drejtuar tek Hyji. Joeliprofet që na thotë: “Bini borisë! ....Le të qajnë priftërinjtë, shërbëtorëte Zotit, e le të thonë: Fale, o Zot,popullin tënd, mos lejo të turpërohetprona jote’” (Jl 2, 15.17). Edhene, si djali i humbur i shëmbëlltyrëssë ungjillit sipas Lukës, themi gjatëkëtyre ditëve: “Do të çohem e do tëshkoj tek im atë e do t’i them: O atë,rashë në mëkat kundër qiellit e ndajteje!” (Lk 15, 18), duke kërkuarpajtimin me Zotin në sakramentin errëfimit.Kreshmët janë kohë dëgjese.Le ta dëgjojmë fjalën e Zotit. Ështëfjalë shpëtuese, ngushëlluese,shprese, gëzimi. Është lajm i mirë,që na drejtohet secilit personalisht.Dhe lajmi është ky: se Zoti na do,na kërkon, na pret. Ai na nxit që tëbëhemi të vetëdijshëm sa e madheështë mëshira e tij. Përgjigjja më emirë ndaj këtij lajmi është mirënjohjae zemrës.Kreshmet janë kohë lutjeje.Dëgjesa e fjalës së Zotit na çondrejt dialogut me Hyjin, domethënëdrejt lutjes. Mundohuni, gjatë kësajkohe, t’i afroheni më shumë Zotitnë lutje. Nuk mjafton vetëm meshae së dielës. Ju ftoj të kremtoni Udhëne Kryqit çdo të premte në çdokishë famullitare, sepse është njëmënyrë shumë e përshtatshme përtë kremtuar përkujtimin e mundimevetë Zotit tonë Jezu Krishtit.Kreshmet janë gjithashtu, e mbi tëgjitha, kohë dashurie dhe bamirësie.Nuk mund të pajtohemi me Zotinpa u pajtuar njëkohësisht me tëafërmin. Pjesëmarrja në vuajtjete Krishtit mpreh në ne virtytin efaljes dhe asgjëson prirjen mëkataretë hakmarrjes. Duke pasur parasyshfjalët që themi në lutjen që ZotiJezus na ka mësuar: “Na i fal fajettona si i falim ne fajtorët tanë”, letë fillojmë t’i falim me të vërtetëdhe me gjithë zemër të gjithë ata qëna kanë fyer. Kështu ndjekim gjurmëte Zotit Jezus, i cili, nga druri ivdekjes së tij, domethënë nga kryqii Golgotës, është lutur për faljen eatyre që e kishin kryqëzuar. Dhedashuria jonë le të përkthehet nëvepra bamirësie, duke ndihmuar,sipas mundësive tona, ata që naparaqesin vështirësitë e tyre.Kreshmet na kujtojnë sejemi të pagëzuar, se Pashkët janëpagëzimi ynë. Për këtë arsye duhettë përtërihemi në jetën tonë tëkrishterë, duke u kujtuar se i kemirënë mohit djallit dhe veprave të tij,dhe se kemi premtuar të ecim si bijtë dritës. Po, kreshmet janë shtegtimdrejt Pashkëve, drejt jetës së re. Letë përfitojmë duke e përdorur mirëkëtë kohë, që të mund të kremtojmëme gëzim dhe në paqe ringjalljen eKrishtit dhe ringjalljen tonë.Shumë të dashur vëllezër e motra,dëshiroj t’ju kujtoj detyrimin për t’imbajtur kreshmët me agjërim dheabstenim nga mishi të Mërkurën ePërhime dhe të Premtën e Madhe,si dhe abstenim për çdo të premtegjatë periudhës së kreshmëve.Duke ju uruar një kohë hiri dhepajtimi me Zotin dhe me vëllezërit,ju përcjell bekimin tim baritor.Imzot Rrok MirditaArqipeshkëv Metropolit Tiranë-DurrësDhënë nga Kuria Arqipeshkvnoresot, më 22 shkurt 2006,Festa e Katedrës së Shën Pjetrit

MARS 2006 Kisha dhe Jeta4Komisioni për Laikët dhe Familjen – Arkidioqeza Metropolitane Tiranë–Durrës“Transmetimi i besimit në familje”Dinamika e edukimit të krishterë në familje, si sakrament dhe burimshenjtërimi i çiftit në sfidën misionare të ungjillëzimitE shtunë 25 mars 2006 – në Katedralene Shën Palit – Tiranë.Nga: Dom Carmine LEUZZI:Misionar dioqezan: “Fidei Donum”.Propozimi i një teme “Transmetimi ibesimit në familje” në një kuvend tëparë Dioqezan, të zhvilluar me 25 mars2006, pranë Katedrales së Shën Palitnë Tiranë, i organizuar dhe i përgatiturqë prej disa muajsh në Komisionin përLaikët dhe Familjen, i dërguar të gjithafamiljeve të famullive të Arqidioqezëssonë Tiranë –Durrës, ka qenë një eventhistorik, por edhe një nxitje e fortë. Debatohejmes përbërësve të komisionitnjë pikëpyetje e madhe! Si do të ishteserioze për ta propozuar këtë tematikëtek familjet e krishtera sot, duke e diturse kjo brezni konkrete, dhe mbi tëgjitha, roli edukues i prindërve është nënjë krizë të dukshme, duke qenë fryt injë peme rrënjët e së cilës, janë zhvilluarnë shkretëtirën e ateizmit komunist,të regjimit të tmerrshëm të diktaturësqë ua ndalonte prindërve transmetimine besimit tek fëmijët si dhe çdo aktivitetapo angazhim edukues në këtë drejtim.Kurajoja për t’i bërë ballë kësaj sfidedhe për të shqyrtuar këtë pikpyetje, kaardhur nga Papa Benedikti XVI, i cili,sikurse dhe na e ka kujtuar Arqipeshkëviynë Imzot Rrok Mirdita, në hapjetë kuvendit, e ka ftuar kishën katolikepër një reflektim serioz, pikërisht mbikëtë tematikë. Atëherë pse të mos fillojmëpër të reflektuar edhe ne me familjettona të krishtera?Kështu u nis makina organizuese. Nëpak kohë kuvendi u përgatit në çdo aspekttë tij dhe me cilësi, duke përfshirëedhe vëllezërit tonë të krishterë të kishësortodokse dhe të bashkësisë protestante,në një dimension të sinqertë ekumenik.Është për t’u vënë në dukje prezencagjatë punimeve të kuvendit (të ardhurkryesisht nga fshatërat, ndërsa zhgënjyeseka qenë pjesëmarrja e familjevenga qyteti i Tiranës) të cilët ishin rrethnjëqind e pesëdhjetë, pra mes çifteve, tërriturve dhe të rinjve, sigurisht më pakse sa e prisnim të ishin të pranishëm.Por, mund të flasim edhe për një suksestë padiskutuesh të aktivitetit, qoftë përsai përket kujdesit të moderatorit DonGjergj Meta, apo edhe relatuesve tëndryshëm që me tematikat e tyre kanëqenë shpallës dhe profetë të të vërtetësungjillore, kishtare, pedagogjike dhekulturore, gjë kjo e pëlqyer dhe e duartrokiturnga asamblea. Në programet edebatuara janë shndërruar dëshmi, diskutimedhe ndërhyrje interesante edhenga ana e të pranishmëve. Ky takimishte një shenjë shumë inkurajuese përpërbërisit e këtij komisioni dioqezanpër të ardhmen.1. Familja është një bashkësi jete edashurie, që vetë Hyji e ka dashur.Familja lind prej një mendimi“shumë të bukur” të Perëndisë (Zan.1.31). Ai ngulit në zemrën e burrit e tëgruas një nostalgji të thellë dashurie, ecila i shtyn të takohen e të bëhen kështu“një në një trup të vetëm” (Zan. 2,24). “Dashuria bashkëshortore ështëfryt i shenjë e dhurimit të plotë tëburrit e gruas” (FC. 11). Martesa lind“prej aktit me të cilin bashkëshortët nëmënyrë të ndërsjellët japin e marrin,sipas mirëkuptimit të plotë personal”(GS 48). Nga një zgjedhje e tillë evetëdijshme dhe e lirë lind “bashkësiaintime e jetës në dashuri, që Hyji vetëe ka dashur” (GS 48). Mbi këtë bashkim,Hyji drejton gjithë “bekimin”e vet duke e bërë atë “shenjtërore tëjetës” (CA 39).Atësia e Amësia, që zgjerohen nëmisionin edukues, janë një përforcimi veçantë i dashurisë bashkëshortore:në fakt, të bëhesh prindër që edukojnë,sjell fryti i qenies “dy në një trup tëvetëm”, ngjarja përmes së cilës familjarealizohet plotësisht e në mënyrë tëveçantë. Familja e krishtere është “eshuguruar” prej Krishtit – Dhëndër,që derdh në zemra e të martuarvedashurinë e pafundme, i çliron prej“ngurtësisë së zemrës” e u dhuronatyre një “zemër të re”, të aftë të dojëashtu sikurse Ai do.Nga sakramenti i martesës, shenjëefikase e Kishës, lind dashuria e tëmartuarve: të duhesh deri në fund”,“duke dhënë jetën”, “duke vdekur mbiKryq, si kokrra e grurit për të prodhuarfryt”. Një mister i tillë i dashurisësë plotë përhapet përmes brezavenë transmetimin, në pranimin, në edukimine jetës. Të martuarit e krishterë,me fjalën e shembullin e tyre duhet tëjenë për fëmijët e tyre “mësuesit e parëtë besimit” dhe ta plotësojnë “thirrjene gjithsecilit prej tyre, duke kryerkështu misionin e vërtetë të Kishës nëshërbim të ndërtimit të gjymtyrëve tësaj” (FC 38).2. Familja e krishtere si një misionedukues.Familja e krishtere, për prirjen emisionin e saj të veçantë është thirrurta transmetojë besimin sipas mënyrëssë vet origjinale. Familja, sikurse Kisha,duhet të jetë një hapësirë transmetimii besimit, një “detyrë misionaredukues”.Ideja e “transmetimit” ngulit diçkaqë tashmë ekziston, që ne e gjejmëdhe që na ofrohet prej brezash. Nukështë një produkt i ri prodhuar ngaduart e njerëzve që kanë mbi të, njëtë drejtë. Është si një thesar që duhettë respektohet, ruhet në tërësinë e vet,sipas vullnetit të Perëndisë. Nuk ështënë pronësi të një grupi, të një klase, nënjë çast të caktuar historik, por gjenmbështetjen e gjithë bashkësisë sëdjeshme, të sotme dhe të përhershme.Shërbimi i transmetimit të besimitquhet “misioni i ungjillëzimit ekatekizmit” dhe është i lidhur me misionine familjes e të Kishës. Besimi itransmetuar është një besim i gjallë,dinamik. Nuk është një transmetim imekët, por ka gjithë energjinë e jetës.Familja është një bashkësi edukuese,vend i shkëlqyer për këtë gjë, në tëcilën fëmijët marrin shpalljen e parë tëtransmetimit të besimit. Detyra edukuesei ka rrënjët në thirrjen e hershme tëbashkëshortëve për të qenë pjesëmarrësnë veprën krijuese të Hyjit: dukekrijuar në dashuri një person të ri, qënë vetvete e ka prirjen për t’u rriture zhvilluar, prindërit marrin përsipërdetyrën t’i ndihmojnë në mënyrë tësaktë që të jetojnë një jetë krejtësishtnjerëzore. Ashtu sikurse na kujtoiKoncili i II-të i Vatikanit: “Prindërit,meqë i kanë transmetuar jetën bijvetë tyre, kanë detyrën shumë të rëndët’i edukojnë fëmijët: ata quhen edukatorëte parë dhe kryesorë të tyre. Kyfunksioni i tyre edukues është kaq irëndësishëm, sa, nëse mungon, duhetmenjëherë të plotësohet”.U takon prindërve të krijojnë nëgjirin e familjes atë atmosferë të gjallëdashurie dhe mëshire për Perëndinëe për njerëzit, që ndihmon edukimine plotë të fëmijëve në kuptimin personale shoqëror.Familja është pra, “shkolla e parëe virtyteve shoqërore”, për të cilatkanë nevojë të gjithë shoqëritë” (GE,3). E drejta dhe detyra edukuese eprindërve cilësohet si thelbësore, elidhur siç është me transmetimin ejetës njerëzore.Si origjinale e fillestare, përsa upërket detyrave edukuese të të tjerëve,për unitetin e raportit të dashurisë qëlindin mes prindërve e fëmijëve, si tëpazëvendësueshme dhe të patjetërsueshëm,që ndërkaq nuk mund t’u lihetplotësisht të tjerëve, dhe as mundtë bëhet prej të tjerëve.Përtej këtyre karakteristikave,

MARS 2006Kisha dhe Jeta5nuk mund të harrohet se elementimë kryesor, i tillë që të cilësohetdetyrë edukuese e prindërve, ështëdashuria e babait dhe e nënës, e cilae gjen plotësimin tek vepra edukueseqë bëhet si shërbimi i përsosur ndajjetës.Dashuria e prindërve nga burimkthehet në shpirt e rregull, që frymëzone udhëheq gjithë veprimtarinëedukuese konkrete, duke e pasuruarme ato vlera ëmbëlsie, vazhdimësie,mirësie, shërbimi, pa interes, shpirtsakrifice, që janë fryti më i çmuar idashurisë.Megjithëse, mes vështirësish të veprësedukuese, sot shpeshherë të rënda,prindërit me besim e guxim duhett’i edukojnë fëmijët me vlerat kryesoretë jetës njerëzore. Fëmijët duhettë rriten në lirinë e duhur, krahasuarme të mirat materiale, duke përshtaturnjë stil jete të thjeshtë e të rreptë,të bindur tashmë se “njeriu vlen mëtepër për atë që është se sa për atë qëka” (GS, 35).3. Familja është shkollë qytetërimidhe pedagogjia e edukimit.Familja është “shkolla e parë kryesoree bashkëjetesës në shoqëri”,meqë është bashkësi dashurie. Ajogjen në dhurimin e vetes ligjin që eudhëheq dhe e bën të rritet. Familjaështë “zemra e qendra e qytetërimit tëdashurisë” (LF, 13). Ndërton “qytetërimine dashurisë” meqë është bashkësie personave që i përkasin njëri-tjetritme dashuri, në dashuri krijojnë epranojnë jetën, në dashuri ndihmojnëjetën të rritet.Familja duhet të gjejë shtigjet eedukimit nëse do të gjejë identitetin evet. “Një përgjegjësi si mision rëndonmbi familjen, dhe një rol i pazëvendësueshëmpër edukimin e jetës, përedukimin e besimit dhe e thirrjes”.Edukimi është shprehje e dashurisëqë “jep jetë”, është transparencae vëmendjes së Hyjit, që kujdeset përnjeriun me kujdes prej babai e nënës.Pra është kështu mister: i ka rrënjëtnë zemrën e Hyjit dhe shprehet nëgjeste njerëzore ku pulsojnë dridhmahyjnore. Edukimi është një gjestdashurie ndaj personit.Njeriu është dashur e krijuar prejPerëndisë për veten e tij. Është i thirrurtë jetojë me vërtetësi e dashuri… airealizohet përmes dhurimit të sinqertëtë vetes” (LF, 16). Edukimi ështënjë art i lashtë sa dhe njeriu. Fitohetnëpërmjet përvojës, durimit e përulësisë.Njeriu ka nevojë për edukim, sepsenë çastin e lindjes ai zotëron një bagazhtë gjerë informacionesh gjenetike,shoqërore, kulturore, psikologjike, fetare,që përgjatë viteve, është i ftuart’i zhvillojë në përshtatje harmonikeme mjedisin e historinë.Edukimi është misteri i madh idashurisë: tek ajo lulëzon “bekimi”fillestar i Hyjit për çiftin.Duke dhuruar jetën, prindërit marrinpjesë në veprën krijuese të Perëndisë,nëpërmjet edukimit, marrin pjesë nëpedagogjinë e babait e nënës si Perëndia,që me kujdes e edukon popullin evet. (Lp. 8, 1-6: Ap. 3, 19).Edukimi është të zhytësh në misterine pedagogjisë së Hyjit edukues,e zbuluar plotësisht tek Jezusi, që “doderi në pikën e fundit”. Edukimi ështënjë proces formimi i vetë personalitetitpër të zhvilluar cilësitë e tua, përtë fituar aftësi, zakone e mënyra veprimi,që të lejojnë të jetosh si njerinë mjedisin tënd. Por sot, edhe pse popohoj një proces i ç’shenjtërimit që ebën të vështirë e kompleks procesinedukues të krishterë, por nuk pengohet,transmetimi i edukimit të besimittë krishterë, i cili sjell jo vetëmpjekurinë e vetë personit njerëzor, porlejon që të pagëzuarit, të cilët e kanëfituar dalëngadalë vetëdijen e misterittë shpëtimit, janë akoma më të vetëdijshëmpër dhuratën e besimit që kanëmarrë. Mësojnë të adhurojnë HyjinAtë në shpirtin e së vërtetës, sidomosnëpërmjet kremtimit liturgjik,përgatiten ta jetojnë jetën e tyre sipasNjeriut të Ri në drejtësinë e shenjtërinëe së vërtetës, kështu arrijnëNjeriun e Përsosur, shtatin e plotësisësë Krishtit dhe japin ndihmesën e tyrepër rritjen e Trupit të Tij Mistik: Nusjae Tij që është Kisha”. (GE, 2)4. Në sakramentin e martesës,familja është burimi shenjtërie:Nëpërmjet sakramentit të martesës,familja gjallërohet prej Jezu Krishtite thirrur dhe e angazhuar prej Tij nëbashkëbisedim me Hyjin nëpërmjetjetës sakramentale.Pjesëmarrja në kremtimin emeshës është burimi i vetë martesëssë krishterë: është rrënja prej së cilëslind, është themeli e shpirti i bashkimittë saj e misionit të saj, është burimi pashtershëm gjallërie. Është burimshenjtërie e shëlbimi për të gjithë, qëtë jemi dëshmitarë të Krishtit “deri nëtë sosur të botës”, misionarë të vërtetëtë dashurisë e jetës” për të qenënjë bashkësi personash që duhen aqshumë sa të jenë të shenjtë, bashkësiprotagoniste e “qytetërimit të dashurisë,të angazhuar në ruajtjen e jetëse në shërbim të njeriut” (Gjon Pali iII-të – Letra drejtuar familjeve në vitin1994).Një model i rëndësishëm i këtijtransmetimi është Virgjëra Mari,që edukonte Birin e saj Jezus, i cili“përparonte në dije, në moshë e në hirpara Hyjit e para njerëzve” (Lk. 2,51).Maria zbulonte ditë për ditë, me sy tëmrekulluar besimi, rritjen e të Birit,ashtu sikurse i ndodh çdo nënë brendafolesë familjare, në lidhje me atë dhuratëtë çmuar, që janë fëmijët, të cilëtduhet të rriten sikurse Jezusi Fëmijë.Vërtet, në folenë shtëpiake, nga butësiae nënës e nga autoriteti i babaitmësohet një gjuhë besimi, lutjeje,dashurie, respekti, faljeje e detyre.Në familje, babai përfaqëson uninmoral, përfaqëson detyrën. Është enevojshme druajtja e babait, në mënyrëqë tek ai të krijohet morali, ndjenja edetyrës. Nëna krijon tek fëmija ndjenjëne dashurisë, të dhembshurisë.Këto dy koncepte, dashuria e detyra,duhet të jenë përherë të bashkuaratek fëmija. I riu e do të ëmën shumëdhe nëpërmjet nënës ka druajtje prejbabait, mëson të dojë babain sepse eshikon sesi nëna e respekton.5. Sfida misionare e familjes në tëardhmen historike të njerëzimit.Së fundmi, të vetëdijshëm se eardhmja e Kishës dhe prania e sajqë shpëton botën, ashtu si mbarëshoqërinë, kalon përmes familjes,që është një zbulim, diçka që do tashpëtojë shoqërinë. Megjithatë nëkëtë shoqëri tentohet të shkatërrohetkjo lloj familje, por dhe “e ardhmjae njerëzimit kalon përmes familjes”,shpresohet të realizohet transmetimii besimit në Familje Krishtere Shqiptarë,që shpresa jonë të thellojë rrënjëtnë dashurinë e Atit, që tek JezuKrishti, i komunikon Kishës, Shpirtine Tij, të Trinisë, duke kërkuar mbrojtjene së Lumes Virgjërës Mari, Nënësonë dhe Mbretëreshë së Familjes dheatë të Familjes së Shenjtë të Nazaretit,imazh i gjallë i Kishës së Zotit, modeli parë e shembull shenjtërie për çdofamilje të Krishterë, për të përballuarsfidat historike që e presin në mijëvjeçarine tretë.Faleminderit

MARS 2006 Kisha dhe Jeta6“Papa në shtëpinë e shqiptarëve”Përkujtohet përvjetori i parë i vdekjes së Papa Gjon Pali IIPamje nga KonferencaInstituti i Kërkimeve Politike “Alcidede Gasperi”, mblodhi djeparadite në hotel “Sheraton”, intelektualë,politikanë, përfaqësues të kleritkatolik, shkrimtarë e personalitete tëtjera, në konferencën e zhvilluar përnder të përvjetorit të parë të vdekjessë Papa Gjon Palit II, në konferencënpërkujtimore me temë “Papa në shtëpinëe shqiptarëve”.Konferenca mblodhi intelektualë tëshquar, si Pjetër Arbnori, Wili Kamsi,Aurel Plasari, Ardian Ndreca, etj, politikanë,ministrat Bujar Leskaj, GencRuli, Lulzim Basha, Maksim Cikuli, ishkryeministrat Bashkim Fino e Ilir Meta,drejtor i kabinetit të kryeministrit ArbenImami, përfaqësues të klerit katolik,si Imzot Rrok Mirdita, shkrimtarë epersonalitete të tjera.Në fjalën e tij, drejtori ekzekutiv iInstitutit, z. Fahri Balliu, mes të tjerashtha se “Papa Gjon Pali II ishte Papa që ilidhi dy epokat e fatit historik të shqiptarëve,atë kur ne ishim pjesë e ndriture Perëndimit dhe kur ramë në errësirëne Lindjes. Për një koinçidencë joklasike,është po Papa Gjon Pali i Dytë, qëparalajmëroi ikjen e Lindjes komunistenga toka dhe fati i shqiptarëve e kthimine orientimin e tyre, përsëri, drejtPerëndimit. Ky Papë, që për çdo vendevropian nuk ishte thjesht një Magelanudhëtimesh gjeografike, por ishte njëshpirt që zgjonte dhe mbyllte liri, demokraci,paqe, kudo që shkelte e dukembërritur në Shqipëri, në 1993 shin, ai,si të thuash e bekoi fatin dhe të ardhmene Shqipërisë në erë të detit. Ky Papë historikdhe mitik, në shembjen e komunizmitdo të thithë si deri tani, por edhemë shumë në vitet që vijnë, plot librae konferenca, që do ta përkujtojnë merespekt e lëvdatë të jashtëzakonshme.Për ne shqiptarët në përgjithësi, ngaPrishtina e Tetova, nga Shkodra e Saranda,nga Korça e Himara, nga Lezhae Dibra, ky do të jetë ai kujtim që do tëmasë përherë kufirin e mirënjohjes tonëndaj Tij”.Në kumtesat e tyre, oratorët nënvizuanmarrëdhëniet e shkëlqyera të Shqipërisëme Selinë e Shenjtë, kontributine çmuar të Vatikanit e konkretisht, tëPapa Gjon Palit II, si dhe përpjekjet eShqipërisë për integrimin me Perëndimin.Ish kryetari i parlamentit, z. PjetërArbnori, njëherësh edhe drejtor i Institutittë Kërkimeve Politike “Alcidede Gasperi”, theksoi se “Papa GjonPali II ripërtëriti, jo vetëm katolicizmin,po gjithë Perëndimin, dukendihmuar shpërbërjen e kampit komunist”.Më tej, ai solli kujtimet etij në njohjen dhe takimet që ka pa-tur me Shenjterinë e Tij, Papa GjonPalin II. “Perdja e hekurt u ça, murii Berlinit u shemb, liria e besimit ufitua, demokracia u forcua. Në nëntor1990 u tha mesha e parë në Shkodër,u hapën kisha e xhami, në dhjetor1990 në Tiranë, lëvizja studentorebëri të mundur pluralizmin politikdhe, pas fitores së demokracisë nëprill të vitit 1993, u bë e mundur qëPapa Gjon Pali II dhe Nënë Tereza,sa shqiptare, aq edhe e gjithë botës,të vinin në Shqipëri dhe të priteshinme entuziazëm nga gjithë popullishqiptar e sidomos, nga populli i Tiranësdhe i Shkodrës. Fati deshi qëpas Presidentit, edhe unë në emër tëparlamentit demokratik, në emër tëtë vuajturve, t’i prisja, t’i shoqërojadhe t’i përcillja. Unë isha shumë ivogël përballë këtyre gjigandëve tëmendjes dhe të shpirtit të krishterë.Fjalimet e Papës Gjon Pali II dhe tëPresidentit Berisha vendosën themelete marrëdhënieve midis Selisë sëShenjtë dhe Shqipërisë demokratike,themelet e tolerancës fetare, rrugënqë duhet të ndiqte Shqipëria për t’uafruar e shkrirë me Perëndimin. Gjatëpesëmbëdhjetë vjetëve, që nga kthesademokratike dhe sigurimi i lirisëfetare, mua më ka qëlluar të takohemshumë herë me personalitete të Vatikanit,si me ministrin e jashtëm (sekretarine shtetit) të Selisë së Shenjtë,Kardinalin Sodano, me personaliteine shquar Imzot Vincenzo Pagliai cili, në kuadrin e Komunitetit tëSant’Egidios ka zgjidhur shumë probleme,ndër të cilat, edhe politike tëShqipërisë e Ballkanit. Po takimet edrejtpërdrejta me Papën Gjon Pali IImë hapin horizontin për mënyrën ethjeshtë e konkrete se si i gjykonteproblemet Shenjtëria e Tij’.Referuan në këtë konferencë edheministri i Turizmit, Kulturës, Rinisë dheSporteve, z. Bujar Leskaj, ArqipeshkëviMetropolit i Metropolisë Tiranë-Durrës.Imzot Rrok Mirdita, ish-ambasadorii parë në Vatikan Wili Kamsi, këshilltarii kryeministrit Arben Imami, Dr.ArdianNdreca, Beqir Ajazi, etj.Me interes u prit edhe përshëndetja eshkrimtarit të madh Ismail Kadare.Instituti i Kërkimeve Politike “Alcidede Gasperi” ka një akvititet 3 vjeçar, kuka organizuar një sërë konferencashshkencore si ajo për katolicizmin nëShqipëri, 50 vjetorin e lindjes së DeGasperit, mbi Dante Aligerin, etj. Kyishte aktiviteti i parë i zhvilluar në Shqipërinë këtë përvjetor të parë të vdekjesse Papa Gjon Palit II, i cili u nda ngajeta më 2 prill 2005.

MARS 2006Kisha dhe Jeta7Gjon Palin II, ikona më e përsosurImzot Rrok MirditaJu falenderoj për nismën e këtij takimidhe për ftesën që më keni drejtuarpër të marrë pjesë në përkujtimin ePapës Gjon Palit II. Përkrah kujtimevepersonale të takimeve të shumta me njeriunqë e udhëhoqi Kishën Katolike drejtmijëvjçarit të tretë të krishtërimit, mbajgjithmonë si të çmueshme kujtimet e përbashkëtaqë ruajnë shqiptarët në thesarine historisë së tyre me Gjon Palin II.Nuk bëhet fjalë vetëm për vizitën etij në Shqipëri me 25 prill 1993, vizitëqë vazhdon të mbartë një mesazh endetë pavlerësuar në tërë pasurinë profetikeqë kishte dhe vazhdon të ketë, poredhe për tërë vëmendjen që si krye iKishës Katolike ai i ka kushtuar vendittonë gjatë viteve të egra të diktaturës.Ky takim mban temën “Gjon Pali II nështëpinë e shqiptarëve”, “Duke lexuartestamentin e Gjon Palit II kam ndeshurnjë fragment shumë interesant, ku aishkruan në vitin 1980 këto fjalë: “Kohëtnë të cilat jetojmë janë tmerrësishttë vështira dhe të trazuara. E vështirëdhe e tensionuar ështeë. Duke e puthurtokën shqiptare, Papa Gjon Pali i dytë,puthi tokën e martirëve të kishës bërëedhe jeta e Kishes, provë karakteristikee këtyre koheve si për besimtarët ashtuedhe për barinjtë. Në disa vende (si përshembull në atë vendin për të cilin kamlexuar gjate ushtrimeve shpirtërore),kisha gjendet në një periudhë te tillëpersekutimi që nuk është më i lehtë seai i shekujve të parë, madje që i tejkalonpër “nga shkalla e pamëshirës dhe urrejtjes.SanguinisMartyrum, semenchristianorum. E përveç kësaj, shumënjerëz zhduken pafajësisht...” Kam përshtypjense Gjon Pali II fliste pikërishtpër Shqipërinë dhe se ai kishte hyrë nështëpinë e shqiptarëve që atëherë, kurdyert e saj ishin të mbyllura me shtatëvula dhe brenda konsumohej tragjediae vetëshkatërrimit të këtij kombi. Por,përshtypja me kthehet gjithnjë e mëshumë në bindje, kur kujtoj se pak muajme vonë, në shtator të vitit 1980, kurGjon Pali II gjendej në një vizitë baritorenë Otranto, vetëm dy vjet pasi ishtezgjedhur në krye të Kishës Kntolike,thotë këto fjalë: “Sot nuk mund të mose hedh vështrimin përtej detit, ku kishaheroike në Shqipëri tronditet thellë ngapersekutimi i gjatë, por edhe pasurohetnga dëshmia e martirëve të saj, ipeshkvinj,meshtarë, rregulltarë, rregulltaree besimtarë të thjeshtë.” Përpara se tëvinte në Shqipëri në vitin 1993, ai ekishte bërë shtegtimin shpirtëror nëkëtë vend të vuajtur, në një kohë kurqytetarëve të Shqipërisë u ishte mohuarshpirti. Këto janë arsyet për të cilat besojse Ati i Shenjtë Gjon Pali II ka hyrënë shtëpinë e shqiptarëve të pakteën nëvitin 1980, sepse në atë vit ai ka filluartë flasë me dashuri për vendin tonë.Por, përveçse me anë të drejtimit të tijkah Shqipëria, ai ka hyrë në shtëpitë eshqiptarëve edhe sepse vetë shqiptarëti kanë hapur në fshehtësinë e skëterrëskomuniste dyert e tyre për Gjon Palin II.Në atë skëterrë mijëra katolikë në veritë Shqipërisë kanë ndezur radiot dhekanë degjuar të paktën për Pashkë dheKrishtlindje urimin në shqip, që vintenga Vatikani, nga bariu i Kishës Katolikeuniversale për grigjën e vogël dhetë vuajtur të Shqipërisë, dhe ndjeheshintë pabraktisur. Kjo histori me Gjon PalinII, e nisur në fshehtësi, u shfaq me tërëmadhështinë e saj me 25 prill 1993, kurnë Katedralen e rindërtuar të ShkodrësAti i Shenjtë ripërtëriu Hierarkinë Katolikenë Shqipëri, ku pata nderin të ishaedhe unë, dhe në sheshin “Skënderbej”në Tiranë iu drejtua tërë kombit tonë sinjë mik i vjetër dhe i vyer. Që nga ajoditë e gjer në vdekje ai ka përjetuar çdoPapa Gjon Pali IImoment vështiresitë e ecjes sonë drejtringritjes shpirtërore dhe sociale dheështë lutur per vendin tonë.Ikona më e përsosur e marrëdhënievetë Shqipërisë me Gjon Palin IIështë lidhja e tij me Nënë Terezen. Këtady njerëz, që kanë kaluar nëpër shtëpinëtonë por edhe që e mrekulluan botëntani janë në qiell. sepse kanë jetuar përqiellin. Megjithatë ne kemi nevojë përta dhe përsëri duam që Gjon Pali II tëmbetet në shtëpinë e shqiptarëve.Papa Gjon Pali i DytëNga Ismail KadareTë popujt ku për fatin e tyre tëkeq vendoset tirania, gjërat epabesueshme fillojnë e zënë një vendpërherë e më të madh. Në krye të tyre,vetvetiu vendin kryesor e zë ëndërrimipër lirinë. Udhëtimi i një pape në Shqipërihynte në gjerat e pabesueshme.Kishte qenë i pabesueshëm ky udhëtim,ashtu si për gjithë popujt e Ballkanit,gjatë pesë shekujve të pushtimit otoman,por u bë edhe me i pabesueshëm,gjatë sundimit komunist. Historia natregon se besimet fetare shumë herëjanë gjetur midis kacafytjeve mizoretë njerëzimit. Kështu ka ndodhur mekrishtërimin, e po kështu ka ndodhurme judaizmin e myslimanizmin. Ne embajmë mend të gjithë atë kohe, sepseshumica jonë e ka jetuar aktin e fundittë saj. Ne i mbajmë mend shumë mirëplumbat në sheshin e Shën Pjetrit. Atoplumba që plagosen Papa Gjon Pali eDytë. Për Lindjen komuniste, një papëi dalë pikërisht nga trevat e saj, me fjalëtë tjera nga dhimbja e saj, ishte po aq irrezikshëm sa mesazhi i lirisë. Dhe dotë ishte pikërisht ky papë i madh, PapaGjon Pali i dytë, ai që do të kryentetë pabesueshmen, udhëtimin në Shqipëri.Ky ishte një udhëtim i madh për neshqiptarët, por ai ishte po aq i madhpër të gjithë. Duke e puthur tokënshqiptare, Papa Gjon Pali i dytë, puthitokën e martirëve të kishës që ai kryesontee, bashkë me të, tokën e harmonisemidis tre besimeve. Në pamje tëparë do të dukej e habitshme se si nëvendin e ashpër komunist, atje ku meegërsisht se kudo liria fetare ishte shtypur,pikërisht atje harmonia fetare dotë lulëzonte. Por në një pamje tjetër, esipas një logjike më të thellë, kjo ngjantee natyrshme.Papa Gjon Pali i Dytë u prit në Shqipërime të njëjtin ngazëllim nga gjithëpopulli shqiptar, katolike, ortodokse emyslimane bashkë. Dhimbja njerëzore,ëndrra për lirinë i kishte afruar mëshumë se cdo gjë tjetër, të tre besimet.Me udhëtimin e tij në Shqipëri, PapaGjon Pali i dytë, kreu udhëtimin e ndërprerëtë një pape tjetër në shekullin e15-të.Liria e shqiptarëve ishte në kërcënimpërballë ushtrisë otomane,dhepapa Kaliksit do të vinte për t’u dhënëzemër shqiptarëve, në aktin e fundittë qëndresës së tyre. Papa Gjon Palii dytë erdhi bashkë me fillimet e lirisë.Ndërkaq ai nuk e harroi pjesën epopullit shqiptar që ende lirinë nuk ekishte. Ka kohë që qarkullon një rrëfimgjysmëlegjendar midis njerëzve.Rrëfimi se si një mëngjes herët, PapaGjon Pali i dytë, i tronditur nga pamjetqë jepnin ekranet e TV -së përKosovën, mori në telefon presidentinamerikan Klinton e i tha: biri im,bëj diçka për shqiptarët. Se sa e saktëtekstualisht është kjo, s’ka shumërëndësi: thelbi i saj është kryekrejet isaktë: Papa Gjon Pali i dytë , bashkëme Nënë Terezën, gjatë atij kalvari,kanë qenë si rrallëkush pranë popullitshqiptar. Ndaj edhe ky popull nuk dot’i harrojë kurrë.

MARS 2006 Kisha dhe Jeta8Si u zbuluan organizatat “terroriste”Nga: Dom Marjan LumçiATË DANIEL DAJANI4 mars 1946PushkatohenAtë Gjon Fausti,Atë Daniel Dajani,Patër Gjon Shllaku,Seminarist Mark Çuni.. e shumë të tjerë..Është periudha kur pushteti komunistka tashmë mbështetjen efuqishme të Stalinit, dhe, madje rekomandiminqë të bashkërendojë veprimete të zgjidhë problemet e veta meJugosllavinë “motër” të Titos. Flirti emiqësia mes dy shteteve don edhe provate sakrificat e veta. Sapo është marrëpushteti, janë zgjedhjet e para të mbasluftës dhe në udhëkryqin e sapokrijuar,pushteti komunist ndodhet para dyproblemeve. Në radhë të parë kërkonmedoemos që ata të dalin ashtu si donai, pra afro njëqind për qind, rezultatky i çdo diktature. Thënë shkurt, nukka kundërshtarë politikë, nuk ka mendimndryshe, nuk ka tjetër veç idhëtarëtë ideologjisë komuniste, (me përjashtimtë gjithë atyre që në se mendojnë evotojnë ndryshe, nuk janë tjetër veçsearmiq të popullit, të pushtetit e të gjithkujttjetër në ketë vend). Këtë radhëarmiqtë kryesor i gjen në SeminarinJezuit, në Kishën Françeskane dhetjerë nxënës të shkollës dhe besimtarëkatolikë të qytetit të Shkodrës. Janëgjithësejt 30 në kafazin e gjykimit, prejtë cilit rreth 6 prej tyre do të pushkatoheshintek Zalli i Kirit. Ti përcjellimata drejtë çastit të fundit…Drejtë Pushkatimit:“Udhëtimi në kamionin e vdekjesnga burgu deri tek varrezat e Rrëmajitpranë qytetit ishte relativisht i shkurtër.Nuk u dridhej buza, nuk u ngushtohejzemra. Udhëtonin të qetë drejt amshimit- përjetësisë” - do të dëshmonteDom Tom Lacaj, i lejuar për shërbimete fundit fetare që më vonë edhe ai do tëpërfundonte në burg.Të rreshtuar pranë njëri-tjetrit, lidhurdorë më dorë si një kurorë ku gërshetoheshinzhguna e veladona, rregulltarëe besimtarë puthën kryqin e shëlbimitdhe shqiptuan fjalët e fundit”.... Ishte agimi i përgjakur i 4 marsit1946. S’ishte e para herë që në orët epara të ditës, në të zbardhur, në qytetine Shkodrës dëgjoheshin të shtënate pushkëve me atë ushtimën e shurdhëtqë japin plumbat e rënë në trupin enjeriut. Komunistët e kishin bërë zakonqë t’i zbatonin vendimet me pushkatimpikërisht ato orë kur shtetasit ishinnë gjumë që do t’i zgjonte trembshëmkjo batare makabër e ankthi i saj do t’ibënte të rrinë urtë atë ditë e të tjera mëpas...E... batareja e grupit ekzekutues,plumbat e Plotonit me yll të kuqkëputën zërin e tyre...U rrëzuan duke njomur edhe njëherë me gjak atë tokë që me gjak ishtelagur prej shekujsh e që fatkeqësishtme gjak do të vazhdonte të ushqehejedhe më tej. Gjaku i tyre shkroi edhenjë rresht në analet e shtatë shekujvehistori të përgjakshme.Binte shi si donte Zoti vetë... në baltëe shi, kush deshi, mundi të dallojë nënjë grumbull kufomash frat e jezuitë, tëkrishterë e seminaristë - ishin martirët eKishës Katolike në Shqipni.Dikush pa u kujtuar - kujton AtDanjel Gjeçaj, lagu një shamì të bardhëtë mëndafshtë në gjakun e Padër Gjonitpër ta ruajtur si relike. (Është Dom EjellDeda që shpejt edhe ai do të përfundonteme vdekje në burgjet komuniste)Ishte shenji i kishës nën dhe, që pristesërish ditën e ngadhënjimi, që do tëvononte. Por edhe pse vonoi shumë iruajtën reliket (syzet e At Faustit që jamorën në vendin e pushkatimit, enët eMark. Çunit me të cilat kishte ngrënënë seminarin e jezuitëve) dhe edhe mëshumë ruajtën të skalitur në shpirt kujtimete trishta të asaj ngjarjeje dhe atëatyre ditëve. “Sanguis Martyrum SemenChristianorum - Gjaku i martirevefara e të krishterëve të rij” -kishte thënëshekuj më parë Shën Injaci i Antiokisëdhe gjaku i martirëve mbillte farën ekrishterimit edhe në shekullin e XXnën komunizmin ateist.Të nesërmen gropën e kishin hapurnatën, fare pranë shtratit të lumit Kir,në zall, që pas shirave të vjeshtës do tambulonte uji...Me kohë, Kiri i fryrë, do të kenëmenduar Neronët e rinj do t’i merrteeshtrat e do t’i treste në det...S’e dinin ata se duke i dënuar e zhdukurfizikisht i shërbenin shpirtit dheideve të tyre, i nderuan emrat dhe i vërtetuanmendimet...S’e dinin ata se me këtë që bënë,tokës shqiptare, lumit Kir, detit ebrigjeve tona i bënë nder, i shenjtëruanata me këtë relike të martirëve arbnor...Erdhi pra koha që s’e bënë dot tëhuajt ta bëjnë shqiptarët “me shpirt eme zemër të huaj” - shkatërruan kulme themel provincat fetare shqiptare.Kthyen në magazina, teatro, kinema epallate sportive kultet e shenjta dukedhunuar deri tempuj e varre.Por as në këtë rast ju nuk i latëmarre vetes. Vdiqët, ashtu si ju patënvdekur të parët, me Zotin e Shqipërinënë zemër.Ikët Ju, njerëzit e ndershëm të fesëe të dijes, duke lënë një shembull të pashoqedhe ndaj vetë inkuizitorëve tuaj.Me besimin e madh në Zotin ditëtJu t’i tregoni botës se brenda atyre zhgunavetë murrta fshihej një shpirt aq ibardhë.Ikët si burim drite për ta lënë Shqipërinëedhe 50 vjet të tjera në errësirëne thellë të natës së gjatë komuniste.Ndaj sot më shumë se kurrë e ndjejmënevojën Tuaj pse mjerisht askund mëtepër se në errësirë nuk lypet drita.Duke lexuar fjalët Tuaja në ato arkivatë zymta më dukej sikur po jetoja meJu çastet e fundit...Por mjerisht ishte vonë... Ata ekishin bërë me kohë punën e tyre ndajmua s’më mbetej tjetër veçse të rendisjakëto fjalë e këto rreshta për t’jua hedhursi lule të freskëta mbi varret Tuaja tëhumbura atje tek Zalli i Kirit të largët.Me qëndrimin Tuaj stoik e kristianJu keni për t’i dhënë shembull e guximbrezave që vijnë. Dhe keni për t’i dhënëedhe një mësim të mirë. Pse të gjithëe kanë një detyrim ndaj Jush - edhe ataqë Ju ndoqën, hetuan, dënuan apo ekzekutuan,por edhe ata që Ju shanë, duartrokitën,fyen e pështyn e deri edhe ataqë heshtën. E ky mësim do të jetë i mirëedhe për Ty Populli im.Pse nuk të mjaftoi përvoja e hidhure hebrenjve me thirrjet që të kryqëzohejKrishti e të falej Baraba, por do tëduhej që edhe pas dymijë vjetëve, nëzemër të Evropës, të thirrje për pushkatimine Faustit e sa e sa martirëve tëtjerë, për të lënë të jetojë e të sundojëEnver Hoxha, Aranit Çela e Barabate tjerë komunistë... Dhe rezultatin emore...Prandaj të gjithë duhet të bëjnë “meaculpa-n” e vet sepse edhe pse në moshëtë shtyrë do të ndjehen më të lehtësuarnë vitet që u kanë mbetur.Hipokrizia, smira dhe urrejtja janëvese që të bëjnë vegël në atelienë e tëligut, argument në gojën e shpifësit eshpatë në dorën e diktatorit e të kthejnënë fajtor njëlloj si edhe vetë ai.E këtë që Ti s’e kuptove as pas 50vjetësh, Fausti me shokët e tij e ditënqë atëherë, dhe e thanë që të të shpëtoninTy, por Ti u tregove mosmirënjohësndaj tyre.“Diktatorët - thoshte At Gjon Shllaku,janë shëmtimi i vetvetit e marrjae të tjerëve që i adhuruan. Namë për sëgjalli e rrëshqanë për së vdekuri, tashe parë të dështuar (Gjin Shpata - Hyllii Dritës 1944 numri 2 faqe 1 - Titulli:ATË GJON FAUSTIIdhujt që do të rrëzohen). E mjerisht udeshën 50 vjet vuajtje e rrënim që Ti- populli im të kuptoje At Gjon Shllakune të merrje rrëshqanë gjigandin ezi të bronzet me kopilçat e vet në mbarëShqipërinë, pra të provoje profetësinë eTij. E natyrisht e keqja që shihet nga tëgjithë, është parë tepër vonë.Trimëria e nderi juaj ndër të gjithaperipecitë që kaluat do t’i provojëbrezave se mëria, hakmarrja e lufta eklasave nuk i sjell kurrë dobi e të mirënjerëzimit. Ata do t’i tregojnë atyre meshembull se besimi në Zotin dhe moralii shëndoshë mbetën ligji i të gjitha kohëravee të gjitha vendeve dhe jo vetëmqë s’janë kurrë në kundërshtim meparimet e drejta të Atdheut e pengesë elirisë e lumturisë së njeriut, por përkundrazijanë të pandashëm nga njëra-tjetra.Fe e Atdhe - ky binom që ju shoqëroiju gjithë jetën e Ju dha forcë të qëndronipara vdekjes është e do të jetë ipatrandshëm edhe për kohët e brezatqë vijnë pas. Se shpirti vërtet ndryshket,shkelet e lodhet nga diktatorët, porai nuk shlyhet kurrë siç e provuat Ju- modeli i këtij shpirti të pashlyeshëmnë holokaustin që kaluat. “Më mirë tëthyhesh se të përulesh” e këtë e ditëtdhe e bëtë Ju fare mirë.Edhe pse ju mbytën, me qëndrimine veprën Tuaj, Ju mbetët lisa të parrëzuare të pavdekshëm ndër shekuj e sotngriheni edhe më lart, më madhështorëse kurrë përballë atyre “krimbave” që umunduan t’ju shkatërrojnë - in OdiumFidei (në urrejtje të fesë).“Po vdes si i krishterë i penduar esi liberal i papenduar - do të thoshteLacordaire”.Edhe ju vdiqët si të krishterë të penduar(pse para Zotit lyp mëshirë gjithkush)por si antikomunistë të papenduar.Vdiqët Ju si të krishterë, pa pasurpse të pendoheni se ishit për Shqipërinëe shqiptarëve dhe megjithëse mevonesë, koha ju a dha të drejtën.

MARS 2006Kisha dhe Jeta9Ripërtëritje shpirtërore dioqezaneNga: Dom Gjergj MetaPamje nga ripërtërirja shpirtëroreMe datë 6 mars 2006 sipas kalendaritdioqezan në ambientet e Arqipeshkëvisëu zhvillua dita e ripërtëritjesshpirtërore për meshtarë dhe rregulltarë.Kjo ripërtëritje bëhej në fillim të kohës sëkrezhmeve dhe tema e zgjedhur atë ditëishte paraqitja e enciklikës së Benediktittë XVI “Deus caritas est”. Pas përshëndetjessë Ipeshkëvit dhe lajmërimevetë Vikarit të Përgjithshëm, Dom GjergjMeta mbajti një ligjëratë mbi enciklikën,ku theksoi së pari motivet pse Ati i Shenjtëkishte dashur të fliste për dashurinënë fillim të Pontifikatit të tij, duke kaluarmë pas në paraqitjen e dy pjesëve të enciklikëse në fund mbi disa sugjerime tëaspektit baritor mbi mundësinë e përjetimittë dashurisë së krishterë në komunitetete dioqezës.Enciklika na vjen në një moment tëvështirë për jetën njerëzore mbi planet,kur në emër të Zotit justifikohen luftëradhe akte terroriste. Pikërisht në këtëmoment papa u flet njerëzve për Zotinqë është dashuri sipas Letrës së parëtë Gjonit. Dashuria e cila në përgjatëshekujve ka pasur forma të ndryshmeshprehjesh është realiteti që më së shumtipërshkon jetën e njeriut. Për Kishën theksonpapa, Ushtrimi i dashurisë së bashkume kremtimin e sakramenteve dhe kremtimine liturgjisë bën pjesë në natyrën ebrendshme të Kishës dhe për këtë arsyeështë detyrë themelore e saj. Duke ndarëme qartësi rolin e shtetit dhe të Kishësnë vendosjen e një rendi sa më të drejtëdhe njerëzor, Papa thekson se për Kishënqysh në momentet e para të ekzistimit tësaj, pra qysh në kohën e apostujve, bëheji detyrueshëm një kujdes i veçantë dhespecifik i Kishës për këtë përmasë të esencëssë saj. Duke na tërhequr vëmendjennga shumë rreziqe që e kanosin ushtrimine dashurisë, papa vë theksin në motiviminshpirtëror të ushtrimit të dashurisë.Në fund Dom Gjergji vuri në dukje senë jetën pastorale në Shqipëri, duhet tëndërthurim mirë dhe me kujdes veprëne dashurisë me kremtimin liturgjik tëKishës që të evitojmë qoftë rrezikune liturgjizmit qoftë atë të aktivizmit.Gjithashtu vepra misionare mbështetet sëpari në dashurinë ndaj personave që jemitë thirrur t’u shërbejmë, duke njohur sëpari gjuhën, mendësinë dhe traditat përtë bërë të mundur përçimin e Ungjillit,arsye për të cilën Kisha ekziston.Më pas u la një kohë e lirë për rrëfimetdhe lutjen e në mbyllje u kremtua meshae Shenjtë e udhëhequr nga Shkëlqesiae tij Imzot Rrok Mirdita dhe e bashkëkremtuarnga meshtarët e pranishëm.Baritorja rinoreNga: Dom Henry VeldkampMe 16 mars ora 3-6 mbasdite kanë mbledhur në sallën e konferencësnë Arqipeshkvinë rreth 60 vetë sidomos të rinjtë si përfaqësuesit tëbaritores rinore në famullitë tonë. Nën udhëheqjen e Atë Giovanni Salustrit,i cili është emëruar zëvendës i Atë Hektor Varelës si përgjegjës së ZyrësKulturore e Baritore të të Rinjve, përfaqësuesit e dymbëdhjetë grupeve rinorejanë paraqitur me aktivitete, programe dhe metoda për baritoren, qoftë nëfamullinë e tyre, qoftë në lëvizjet të ndryshme. Salla u tregonte mjaft dinamikekur formulohen disa propozime të dobishme për një Baritore RinoreVokacionale. Është përcaktuar një Komision, që do të punojë intensivishtme propozime. Nga çdo Dekanat do të marrin pjesë dy veta, si dhe nga çdoLëvizje. Përveç kësaj flitej për një Organ Këshillues ose një Këshill Rinor. Samë shpejt do të dëgjojmë më shumë prej këtyre.Misteri i të kryqëzuaritE shtunë 11 mars 2006, janë mbledhur në Kishën e të Shëlbuemit në Zhejë rreth 300të rinj të dekanatit verior. Mbas ushtrimit të disa këngëve të reja nën udhëheqjene Motrës Sara ASC, kanë dëgjuar ligjëratën e Atë Landi Jakut OFM, i cili shpjegontemisterin e të kryqëzuarin në mënyrë mjaft frymëzuese. Mbas këtij meditimitgjashtë grupet ishin të formuar për të diskutuar mbi tre pyetje:1. A e meditoj misterin e të Kryqëzuarit në jetën time?2. A flas ndonjëherë në familjen time për Krishtin e kryqëzuar?3. Sa jam koherent në jetën time për sa i përket thirrjes që më bën Krishti në jetëne përditshme?Mbas një gjysmë orë përleshje me këto pyetje, çdo grup dilte me një raport paratë gjithëve. Vijonte shërbimi e pendesës të udhëhequr nga Dekani, Atë GiovanniPeragine CCRSP me një predikim të bukur mbi shëmbëlltyrën e djalit të plangprishësnga Atë Pasquale Nalli SCI.Rreth 20% e pjesëmarrësve kanë përfituar nga rasti i pranisë së gjashtë meshtarëvepër t’u rrëfyer. Ja, përpjekje dhe një kontribut i vogël përgatitjesh për Festën madhështoretë Pashkëve! DH

MARS 2006 Kisha dhe Jeta10Bota për Nënë TerezënZhak ChiracMë pak dashuri në botë mbasvdekjes së Nënës TerezeKardinali PaskalNuk mund të jetë popull i vogël aiqë ka dhënën një nënë kaq të madheNelson MandelaDo të na mungojë shumë për të arriturpaqen në botëNga: Ana StakajPapa Gjon Pali IINëna Tereza është gruaja që i dhaformë shekullit XXImzot Rrok MirditaNëna Tereze ishte princesha edashurisë.Bill KlintonVigan i shekullit tonëSali BerishaBija më e shquar e kombit tonëToni BlerShpirti i saj do të rrojë si inspirimpër të gjithë neMartin CamajLegjendë e gjallë. Luftëtare kundërmjerimit njerëzorMark KrasniqiSimboli i traditës sonëBekim FehmiuPas Skanderbeut u largua edheNëna TerezeSabri KoçiVdekja e Nënës Tereze është vdekjamë e rëndë e kombit tonëIsmail KadareBota dhe populli ynë mbetën jetimpa tëVisar ZhitiAjo zgjodhi gërmallat e mishit tëgjallë për misionin e shenjtë tëringjalljesH.Peres De KuelarNënë Tereza është OKB-ja. Ajoështë paqja në botëNaumatra Rey, induistNëna e Indisë dhe e mbarë botës;mrekullia e dashurisë së krishterëpër mbarë rruzullin tokësorProf. Grosh, induistSimbol i përjetshëm i UniversitKofi AnanShembull brilant bamirësie, gatishmëriee force shpirtrëroreOskar Luigji SkalfaroMbretëresha e mëshirës dhe epërkushtimit njerëzor në botëHelmut KohlShembull i mirësisë së humanizmitnjerëzorTomas KlestilBota humbi një simbol dashurijepër të tjerëtRonald ReganKishte fjalët në përputhje të plotëme jetën, diçka vertetë e rallë nëbotën e sotmeIndira GandiTë takohesh me të do të thotë tëndjesh puashtetin e butësisë, forcëne dashurisëElizabeta e IIShembull frymëzimi për të gjithëbotënAndrea StefaniSikur të gjithë të varfërit e botës sëbashku me të gjithë të lebrosurit eplanetit të cilëve Nënë Tereza u kaputhur plagët, dhe sikur të gjithë tëmjerët e kësaj toke të cilëve kjo Nënëju është gjendur pranë në momente tëvështira të mund të dërgonin nga njëe-mail në vendin tonë do të thërrisninme të madhe të gjithë: “Vendosenibustin e Nënë Terezes në vendin tuaj,sepse është përsoni më human që historiaka njohur ndonjëherë.Shenjtëria e të Vegjëlve:Bakita, njëra prej tyreNga: Motrat Kanosiane - Krujë“Të lëvdoj, o At’, Zot i qiellit dhe itokës, që u ke fshehur këto gjëra tëurtëve e të diturve dheua ke zbuluar të vegjëlve. Po, o Atë,sepse ty kështu të pëlqeu”. (Mt 1,21-22).Bakita është një motër Kanosiane, festae saj është me 8 shkurt dhe me këtë rast,në këtë datë, Atë Santuci ka kremtuarmeshën në nderim të saj në Bashkësinëe Krujës.Duke përshkruar historinë e Bakitëszbulohet, sesa këto fjalë të Jezusit kanëqenë të vërteta në jetën e saj. Po, nëjetën e saj të thjeshtë e të vogël Hyji uzbulua dhe ajo vazhdimisht zbulonteshenjat edhe kur ajo akoma nuk e njihte;“Duke parë diellin, hënën dhe yjet, pyesjaveten: Kush është pronari i të gjithëkëtyre gjërave kaq të bukura? Ndjejanjë dëshirë të madhe për ta njohur, përta parë, dhe për ti dhuruar nderimet emia”.Bakita! Një grua afrikane e përvuajtur, ethjeshtë, e mirë, e aftë vetëm të bekontetë gjithë, të gjithë ata që takonte gjatëditëve të jetës së saj. Nga vuajtjet e jetuarakishte mësuar se ia vlente barra qeranëtë duash e të falësh, pasi sidoqoftëdikush kujdesej për të.Tregon: “ndieja një prani brenda vetes qëmë mbështeste, që nuk më ka lënë kurrëvetëm, edhe pse nuk e njihja kush ishte”.Ishte Zoti provanor e i mëshirshëm i cilidrejton bijtë e tij deri në njohjen e tijedhe nëpërmjet rrugësh të mistershme,por të pa ngatërrueshme.Lindi në Olgosa, në një fshat të vogël tëKartumit, në Sudan. Kur ishte e vogël, ushkëput nga përzemërsitë familjare dhevegjëlia e saj e lumtur, pasi u grabit ngadisa tregtarë skllevërish, më një egërsitë pamëshirshme, pikërisht ndërsa pomblidhte lule në një fushë të gjerë menjë shoqen e saj. U grabit, u poshtëruanë personalitetin e saj, u shkel në dinjitetine saj, u tremb aq shumë saqë nukkujtonte më as emrin e vet; u shit disaherë. Duke kaluar kështu nga një pronarnë një tjetër arriti në Itali ku zbuloi sesae madhe ishte dhurata e lirisë. ProvaniaHyjnore e kishte shtyrë deri aty saqë tënjihte, me në fund si Atë i mirë, Atë qëe kishte marrë përdore dhe mbështeturnë mundimet e saj.Papa Gjon Pali i II e ka shpallur të Lumeme 17 Maj 1992 dhe Shenjte me 1 tetor2000. E përcaktoi “Motër Universale”,domethënë e të gjithëve, e të gjitha racave,besimeve apo ngjyrave. Për tëgjithë një besim dhe falje heroike: “Potë takoja ato zezakët që më kanë rrëmbyer,dhe ato që më kanë torturuar, dotë gjunjëzohesha e do t’i puthja duart,sepse po të mos kishin qenë ato nuk dotë kisha qenë sot e krishterë, rregulltare.Jeta e saj i mëson çdo biri të Zotit,se “...asgjë në botë do të mund të mëshkëpusë nga dashuria e Hyjit në JezuKrishtin” (Shih Rom 8, 37). Po, ështëpikërisht kështu. Ajo u takua për herëShenjtja Bakitatë parë me Jezusin në shenjën e njëkryqi që iu dhurua nga një mik. “ËshtëBiri i Hyjit që erdhi për të na shpëtuar- thoshte - dhe për këtë ka dhënë jetën etij duke vdekur në kryq”.Shumë vite më vonë tregon: “... herëpas here e puthja dhe më pas e fshihjanga frika se mos ma shihte ndokush ema hiqnin nga duart, gjë që deri atëherënuk e kisha bërë kurrë, nuk isha lidhurkurrë pas asgjëje”. Filloi kështu njohjame Jezusin dhe lidhja e saj me Të. Ngaai çast nuk e la më. Jetoi në plotësi Ungjilline tij. “Pronarin” e ri - mënyra sesi Bakita thërriste gjithë përzemërsi Zotin,që e deshi derisa e bëri të shenjtë.

MARS 2006Kisha dhe Jeta11PROMOVIM LIBRITish Daija, i veçantiNga: Dr. Pjetër PepaDitën e premte, dt. 17 mars 2006,me rastin e 80 vjetorit të lindjes,në sallën e Institutit të Arteve, u bë promovimii librit - Tish Daija, i veçanti, iautorit publicist Marash Hajati.Në faqen e parë të librit shënohet:”Tish Daija kishte me vete një botëtë madhe, jo për nga vitet, por për ngagjerësia e shpirtit, e zemrës, e pasionitpër krijimtari. Dhe këtë, siç thoshte ai,e kishte gjetur tek madhështia e fjalësjetë, njerëz, shokë”.Tish Daija 1926-2003 i përket asajplejade kompozitorësh të mëdhenj shkodranë,që u arsimuan në seminaret e mëpas në gjimnazin françeskan “Illyricum”të qytetit të Shkodrës, për të vijuar më pasnë Konservatorin e famshëm të Moskës.Duke pasur si inspirim françeskanin emadh të muzikës Padër Martin Gjokën,dhe mësues, françeskanin tjetër P. FilipMazrreku, ai dhe shokët e miqtë e tijbashkëkohës, Prenkë Jakova, Çesk Zadeja,Tonin Harapi, Simon Gjoni,ToninRrota e shumë të tjerë më poshtë si ZefLeka, Tonin Zadeja, Pjerin Ashiku, ToninDaija, ai mbeti për afro 60 vjet korifei muzikës shqiptare. Mik gjithashtu meshumë këngëtarë të tjerë, ndër të cilëtnë veçanti, basi i mrekullueshëm LukëKaçaj, kolosi tjetër i muzikës shqiptare,i zgjedhur nga Padër Filipi që kur ishte6 vjeç në Malësinë e Madhe, e që, mbasstudimeve në Moskë do të provonte edheqelitë e burgjet shqiptare për të cilët vetëTishi shkruante:”…Unë e Luka banonim në njëdhomë. Bashkë me ne jetonte edheshoku ynë i dhomës, një ndër baset mëtë mëdhenj në shekullin e XX, bulgariKola Giaurov. Jetoja mes dy kolosëvetë ardhshëm të operistikes evropiane.Ishim një trio në armoni të plotë. Kolae Luka ishin miq e duheshin shumë,megjithëse në të njëjtën kohë ishin edhekonkurrentë në fushën e interpretimit.Cilin të zgjidhje, cilin të dalloje...!S’di si ta shpjegoj. Këto koncertei hapte gjithmonë i famshmi botëror,Mentor Xhemali dhe i mbyllte i mahnitshmiLukë Kaçaj”.Lëvroi në të gjitha gjinitë e muzikës,duke filluar nga kënga e lehtë e popullore,(mbi 2000 të tilla të kompozuaraprej tij), pjesëmarrës në sa e sa festivalee veprimtari të tjera muzikore, e dukepërfunduar në gjini të mëdha si operetae opera, balete e simfoni, koncerte përviolinë e orkestër, për piano, për veglafryme, duke mbetur gjithnjë lëvrues eadmirues i muzikës së pastër shqiptare.Njeri i shkathtë e mjaft energjik, punoinjë jetë të tërë, për ti sjellë kënaqësi,ngushëllim e ngrohje zemrave të lënduarashqiptare gjatë viteve të diktaturës.“Krushqit” , “Me lule të bukura”e shumë tjera si këto krijime e tija, sëbashku me “Lule boren”, “Lulen e Majit”,“ Synin si qershija” e sa e sa të tjerasi këto bërë nga miqtë moshatarë e bashkëkohëstë tij mbetën pa dyshim perlate muzikës popullore qytetare shkodranee mbar shqiptare.Tishi, muzikanti i madh, që ishte iShkodrës por i përkistegjithë Shqipërisë, që meAnsamblin që drejtoishëtiti në mbarë botën,që u bë i famshëm në tëpesë kontinentet me krijimtarinëe tij të gjithanshme,i përkiste, ndërtjera, edhe famullisësonë. Iu bënë nderimete duhura nga Akademia,anëtar i së cilës ai ishte, siedhe anëtar i Akademisësë Kosovës, trupi i tij uvendos në Akademinëe shkencave, ishin atyedhe personalitetet më të larta si Presidentii Republikës Alfred Moisiu, Ministrjae Kulturës Arta Dade, etj. Pranëmonumentit Fan Noli nuk kishin të reshturkamerat e sa e sa televizioneve tëShqipërisë duke regjistruar intervista embresa për jetën e veprën e tij, por Tishi,si anëtar i famullisë, mori sakramentete fundit edhe nga famullitari ynë DomGjergj Meta, dhe, në nder të tij u tha edheMesha e përmortshme pranë Katedralessonë të Shën Palit.“…Ndarja nga jeta e këtij personalitetitë shquar të kulturës shqiptareështë një humbje e rëndë për familjendhe për të gjithë artdashësit shqiptar”,do të thoshte Presidenti i RepublikësAlfred Moisiu në fjalën e fundit të përshëndetjes.Libri mbyllet më këtë mendim të autorit,publicistit të njohur, Marash Hajati.“Me gjithë respektin tim të tejskajshëmpër bindjet fetare të Tishit, sidhe katolicizmin, si faktor qytetërimi(dhe katolicizmi shkodran përbën edhenjë rivërtetim për këtë veti të tij) poflas me sinqeritet, pa njohurinë time,jam absolutisht i miqësuar me idenëe vdekjes deri në ndërprerjen e funksionitshpirtëror e trupor dhe i bindur,se edhe në mungesën time do të vazhdojërruga e tij edhe pa mua. Shpeshkam një panoramë konkrete! Për ekzistencëne jetës pas vdekjes: vendosja nënjë vend të hapur, ku do të ri takojmëata që aq shume i kemi dashur dhe qëshënuan ekzistencën tonë, për të vazhduarshoqërinë së bashku me ta. Në njëvend të tille do të dëshiroja të më priste,i dashuri im Tishi…”Nd eri me ar nuk blihetNderi me ar nuk blihet,I ndershmi atë nuk e shet,E ruan si dritën e syve,Përgjatë gjithë jetës së vet.Gjithë qejf e shet i pandershmi,Por dihet fort mire ama,Se kush troket n’derë t’shurdhët,I pandershmi nder nuk ka!Ta ruajme pra me çdo çmim,Sa kohë në këtë botë të rrihet,Do t’kemi t’madh fitim,Nderi me ar nuk blihet!E dr ejta dhe genjeshtraNë vendet ku me kuletë,Matet çdo gjë në botë,E Drejta ec këmbëzbathë,Gënjeshtra,mjerisht fatletëshëtit n’karrocë…Shpesh, t’Drejtës ja kalonGënjeshtra veshë e mbathë,por nuk është për tu trembë,se në fund prap fitonE Drejta këmbëzbathë…JULIA PEPAKëshilla nga filizofi“Kush dëshiron të çlirohet nga një e keqe,di gjithënjë çfarë do, në të kundërt,kush dëshiron diçka më të mirë se atë që ka,është krejtësisht i verbër,,,”ARTUR SHOPENHAUER“Le Bonheur n’ est qu’ un reve, et la douleur est reelle””Lumturia s’është veçse një ëndërr, ndrësa dhimbja është reale”VOLTER“Nëse do të mposhtësh gjithçka, mposht veten tënde nga arsyeja”“Kurora e dafinës (lavdia), kudo që të shfaqet,është vulë dhimbjeje më shumë se lumturie“Gjithçka që përfundon mirë është e mirë!”SENEKAGOETHESHEKSPIR

MARS 2006 Kisha dhe Jeta12Libra të dobishëm për bibliotekën tuajME RASTIN E 60 VJETORIT TEPUSHKATIMITJu njoftojmë se të dënuarit me vdekje Patër Gjovani Faustime shokë u ekzekutuan sot më datën 4 mars 1946, ditën ehanë, ora 5 paradreke.Ngjitur ju paraqesim procesverbalin e mbajtur mbi vullnetine tyre të mbrëmë.KRYETARI I GJYKATËS USHTARAKEToger Mustafa IljaziPROCESVERBALSot, më datën 4 mars 1946, ditën e hënë, ora 5 paradreke,unë aspirant Tonin Miloti, me cilësinë e zëvendësprokurorittë Gjykatës Ushtarake të Shkodrës, shkova në vendin ku dotë ekzekutoheshin të dënuarit me vdekje për të marrë fjalëne fundit të tyre dhe për t’u ndodhur prezent në kohën e ekzekutimit,të cilët pasi u pyetën para se të ekzekutoheshin thanëkëtë:1-Thoni babës të më falin se e kam trazue. Të më falin shokëtse ndo nji shpifje ua kam ba prej zorit që kam pasë. Nanës tëfala dhe të më puthin vllaznit. Borxhet që kam mbetë të m’ipaguajnë prindërit. I fali me zemër të gjithë ata që më kanë bakeq. Rroftë Shqipnia.Gjelosh Lulashi2. I fali ata që më kanë ba keq. Jam kondend se po vdes i pafajma mirë se fajtuer. T’i japin prindërit (farefisi) Dom Zef Shllakutpare për të thanë 2 meshë.P.Danjel Dajani3. Jam kondend se vdekja po më vjen t’u krye detyrën teme.Dërgoni shëndet jezuitëve, xhakonjve, apostolikëve dhe arqipeshkëvit.Rroftë Krishti mbret.P.Gjovani Fausti4. Lamtumirë m’i thoni shokëve Françeskanë dhe të gjithë tënjohurve. Rroftë Krishti mbret - Rroftë Shqipnia.P.Gjon Shllaku5. I fali të gjithë ata që më kanë gjykuar, dënuar si dhe ataqë do të më ekzekutojnë. T’i thoni nanës se i kam LodovikRashës 15 napolona borxh dhe t’ia paguaj. Rroftë Krishtimbret! Rroftë Shqipnia.Seminaristi Mark Çuni6. I fali të gjithë ata ë në çdo kohë mund të më kenë ba keq. Ifali edhe ata që më kanë dënuar me vdekje, edhe ata që do tëmë ekzekutojnë. Rroftë Krishti mbret! Rroftë Shqipnia.Qerim Sadiku