Janar 2008 Çmimi 30 lekë Organ i permuajshem ... - kishadhejeta.com

“Kushdo që dëshiron të jetojë nëpërsosmëri, nuk ka nevojë të bëjë gjë tjetërveçse të përçmojë atë që Krishti e përçmoimbi kryq, dhe të dëshirojë atë që ai edëshiroi”.Sh ë n To m a n g a Aq u i n oOrgan i permuajshem informacioni i METROPOLISE tIRANE-DURRES Nr. 1Ja n a r 2008 Çmimi 30 lekë

Janar 2008 Kisha dhe jeta2PËRMBAJTJAPërvjetori i Kushtimit tëKatedrales së Shën PalitFamullia e Kishës Katedrale“Shën Pali”- TiranëNga Dom Henricus VeldkampDita botërore e paqesNga Dom Marjan LumçiFamilja njerëzore,bashkësi paqejeTakimi i Lutjes për Paqe i të rinjvetë Dioqezës Tiranë-DurrësNga Elidon dodajShkolla katolike nuk duhettë humbasë identitetin e sajNga Marsida SadikjaNë Pagëzim, qenia e vogëlnjerëzore merr një jetë të reNga Ana StakajTeologu i dialogut: shëntoma nga AkuinoNga Imzot George Frendo O.P.Shën Toma nga AquinoNga Dom Marjan LumçiBenedikti XVI misioni i Kishëskalon nëpër ekumenizminNga Zef SkanjetiFrikë nga e vërtetaNga Dom Marjan Lumçi“Ti shërbejmë deri në amshimAtit tonë Qiellor”Nga Elidon dodajMeshtarët, Rregulltarët,Rregulltaret dhe Laikët evrarë në vitin 2007Nga LabeatPërse dua të pagëzohem?Nga Enkelejda Gjozafaqe 3faqe 4faqe 5faqe 5faqe 6faqe 6faqe 7faqe 7faqe 8faqe 9faqe 9faqe 11faqe 11Kalendari LiturgjikShkurt 2008Mësimi mbi lëmoshën,faljen dhe agjëriminMt 6, 1-4.14-18.“Ruanu se i bëni veprat e mira tuajatnë sy të njerëzve për t’u parë prej tyre!Përndryshe nuk do të keni farë shpërblimite Ati juaj që është në qiell.Prandaj, kur të ndash lëmoshë, mosi bjer borisë para vetes, sikurse bëjnështiracakët në sinagoga dhe në rrugë tëmadhe për të qenë nderuar prej njerëzve.Për të vërtetë po ju them: u ndanë meatë shpërblim! Ndërsa ti, kur të bëshlëmoshë, të mos dijë e majta çfarëbën e djathta, që lëmosha jote të jetë efshehtë, e Ati yt që sheh në fshehtësi, dota shpërblejë.”Vërtet, në qoftë se ju ua falni njerëzvegabimet e tyre, edhe Ati juaj qiellor dot’jua falë juve; por, nëse ju nuk uafalni njerëzve gabimet e tyre, as Ati juajqiellor nuk do t’jua falë juve gabimettuaja.”“Edhe kur të agjëroni, mos u mërrolniporsi shtiracakët, të cilët marrinnjë hije të rëndë në fytyrë për t’u treguarnjerëzve se agjërojnë: përnjëmend po juthem: u ndanë veç me atë shpërblim! Ti,përkundrazi, kur të agjërosh, përerojekryet tënd dhe laje fytyrën tënde, që tëmos e vënë re njerëzit se po agjëron, porAti yt, që është në fshehtësi. Ati yt qësheh në fshehtësi, do të të shpërblejë.”2 shkurt –Kushtimi i Krishtit në Tempull3 shkurt –E DIELA -IV GJATË VITIT – A5 shkurt –Sh.Agata6 shkurt –E MËRKURRA E PËRHIME8 shkurt –Sh.Jozefina Bakhita10 shkurt –E DIELA -I e KREZHMEVE11 shkurt –Sh. Maria Virgjër e Lurdit14 shkurt –Sh.Cirili e Sh. Metodi17 shkurt –E DIELA -II e KREZHMEVE21 shkurt –Sh.Pjetër Damiani22 shkurt –Katedra e Sh.Pjetrit Apostull (f)23 shkurt –Sh.Polikarpi24 shkurt –E DIELA -III e KREZHMEVEDrejtor i përgjithshëm:Imzot George FrendoKryeredaktor:D. Marjan LumçiSekretar:Nikollë LokaRedaksia:Kolec ÇefaAna StakajZef SkanjetiAlban GuriGrafika:Pjerin SheldijaElis GjoniAdresa:Katedralja e Shën Palit,Bulevardi Zhan D’Ark,Tiranë, ShqipëriE-mail: mlumci@hotmail.comhttp://kishadhejeta.googlepages.com

Janar 2008Kisha dhe jeta3Kisha Katedrale është shenja konkrete e bashkimit të Kishës Lokale,është shprehja e natyrës apostolike të bashkësisë besimtare, ështëvendi i përjetimit të bashkimit të plotë me Kishën Universale.Përvjetori i Kushtimit të Katedrales së Shën PalitTiranë, 26 janar 2008Shumë të dashur vëllezër e motra,Në këtë përvjetor të kushtimit tëKatedrales sonë ripërtërijmë vetëdijen e formëskishtare të besimit të krishterë dhe ndjenjën elidhjes së thellë me kishën vendore, që ështëvendi i përjetimit të plotësisë kishtare, qërealizohet në bashkësi me selinë e Romës.Ka pak kohë që kemi dalë nga koha eKrishtlindjes dhe në misterin e mishërimit tëKrishtit kemi përjetuar konkretësinë e zbulimithyjnor në Jezusin nga Nazareti, që është Birii Hyjit i bërë njeri për shpëtimin tonë. Pasmisterit të Krishtit, shpëtimi nuk është vetëmnjë doktrinë shpirtërore që mund të mësohet nëshkollat e përshpirtërisë, por një person konkretqë flet me autoritetin e Hyjit, sepse është vetëHyji i pranishëm mes njerëzve. Shpëtimi ështëKrishti dhe kush e kërkon shpëtimin mund tagjejë atë në takimin me Krishtin.Por si është i mundur takimi me Krishtin përnjerëzit e sotëm. Në cilën formë Krishti vazhdont’u thotë njerëzve të kohës sonë: “Të janë falurmëkatet, shko në paqe e mos mëkato më”, ose“feja jote të ka shpëtuar”., ose “sot do të jeshme mua në parajsë” e të tjera fjalë shpëtimi qëFjala e mishëruar u ka thënë njerëzve të kohëssë tij dhe që gjenden në Besëlidhjen e Re?Aktualiteti i Krishtit, fakti se ai bëhet ipranishëm sot si një bashkëkohës dhe që nësituatat konkrete të jetës së kësaj bote thotëpërsëri me të njëjtën peshë fjalën e shpëtimitdhe lajmin e mirë të dashurisë shpëtimtare tëHyjit, gjejnë përmbushje në misterin e Kishës.Kisha është ai realitet hyjnor dhe njerëzor në tëcilën Krishti Zot dhe njeri bëhet i pranishëm nëmënyrë konkrete në ditët tona dhe u jep ditëvetona qëndrueshmëri.Edhe kisha vetë është një realitet konkret,sikurse është konkret mishërimi i Krishtit. Kishalokale, dioqeza e mbledhur rreth ipeshkvit, qëështë pasardhës i apostujve, ruajtësi i doktrinëssë shëndoshë, bari sipas shëmbëllimit të Bariuttë mirë, kujdestar i popullit të të pagëzuarve qëi janë besuar kujdesit të tij nga kreu i barinjveqë është Ipeshkvi i Romës, pasardhësi i Pjetrit,pra Kisha vendore e mbledhur rreth IpeshkvitDioqezan, është vendi konkret i përjetimit tëhirit të besimit. Kisha është rruga e zakonshmeqë Krishti ka zgjedhur për t’u folur njerëzvetë çdo kohe. Ajo është vendi ku Ungjilli nukmbetet shkronjë e vdekur, por shpirt që jepplotësinë e jetës.Kisha Katedrale është shenja konkrete ebashkimit të kishës lokale, është shprehja enatyrës apostolike të bashkësisë besimtare,është vendi i përjetimit të bashkimit të plotëme kishën universale. Kremtimi i përkujtimittë kushtimit të kishës katedrale na ndihmontë kuptojmë e të përjetojmë përmasën e thellëshpirtërore të kishës së gjallë që është e përbërënga ata që, pasi janë pagëzuar në Krishtin,ndjehen si një ndërtesë e vetme e themeluar nëKrishtin.Leximi i dytë nga letra e Shën Palit Apostullna ndihmon ta kuptojmë natyrën e bashkimitkishtar. Shën Pali kur shkruante këtë letër ishte nëburg për shkak të ungjillit. Ai kishte dëgjuar përbesimin dhe jetën e lavdërueshme të qytetarëvetë Efesit, që kishin braktisur sjelljet mëkataredhe kishin pranuar hirin e Krishtit. Nëse parase të pranonin Krishtin Efesianët kishin qenëpaganë, pra të ndarë nga populli i Hyjit të cilit iishte premtuar shpëtimi, në Krishtin ata bëhenndërtesë e Hyjit, siç thotë kjo pjesë e leximit tëdytë: “Nuk jeni më të huaj e mërgimtarë, porjeni bashkëqytetarë të shenjtërve dhe anëtarëtë familjes së Hyjit, të ndërtuar mbi themeline vërtetë që janë apostujt e profetët, ku guri ikëndit që mban gjithçka është vetë Jezusi Mesi”(Ef. 2, 19-20). Në Kishë ne gjejmë themelin ejetës sonë e cila pa Krishtin do të ishte një jetëpa themel, pa qëndrueshmëri, pa të ardhme. NëKrishtin mbështetet bashkimi i besimtarëve menjëri-tjetrin, sepse, siç thotë përsëri kjo pjesëe letrës drejtuar Efesianëve: “Në të, mbarëndërtesa është e lidhur dhe rritet si tempull ishenjtë në Zotin” (2,21). Për t’i dhënë rëndësipërmasës shpirtërore, Shën Pali thekson se:“Në të edhe ju jeni bërë pjesë e ndërtesës sëpërbashkët, që të bëheni në Shpirtin e Shenjtëbanesë e Hyjit” (2,22).Edhe pse Shën Pali, ndryshe nga apostujt etjerë, nuk e kishte ndjekur nga afër Jezusin ehistorisë, ai ka plotësinë e autoritetit apostolik nësajë të takimit me Krishtin e ringjallur. Me këtëautoritet ai i shkruan një kishe vendore konkretedhe u kujton besimtarëve rrënjët apostolike tëfesë dhe lidhjen e tyre në Krishtin.Katedralja jonë, që i është kushtuar ShënPalit Apostull në festën e kthimit të tij, është kjondërtesë në të cilën simbolizohet bashkimi dhenjësia e Kishës Dioqezane. Ajo është gjithashtunjë thirrje për të marrë pjesë në familjen e tëshpëtuarve me anë të flijës së Krishtit dhe vendiku fjala e Zotit na drejtohet me tërë forcën esaj hyjnore, e ruajtur në vërtetësinë e saj ngakujdesi i Ipeshkvit dioqezan, i cili duhet tëkujdeset që në kishë të mos mësohen mësime tëtjera, përveç mësimeve të Krishtit. Në një vendtjetër të Besëlidhjes së Re, apostulli Palë, dukeu kujdesur përsëri për kishën e Efesit, i shkruanTimoteut këto fjalë: “Sikurse të porosita kur unisa për në Maqedoni, zura vend në Efes përt’u urdhëruar disave të mos mësojnë mësimetë tjera dhe të mos merren me përralla dhe megjenealogji të pakufishme që ndihmojnë më fortpër mësime të kota sesa për planin e Hyjit qërealizohet në fe” (1 Tim 1,3-4).- vijon në fq 4 -

Janar 2008Kisha dhe jeta5Dita botërore e paqesNjë profeci e Palit VI, 40 vjet më parëNga Dom Marjan LumçiNë dhjetor të vitit 1967, Papa Pali VI, dukeu shndërruar në zëdhënës “i dëshiravetë popujve, i qeveritarëve, i institucionevendërkombëtare dhe i të gjitha lëvizjeve politikedhe sociale të cilët e kanë paqen si ideal të jetës sëtyre””, shpalli një Mesazh për të nxitur “të gjithënjerëzit vullnetmirë” që të kremtonin “Ditën epaqes” në të gjithë botën me 1 janar, pra në ditëne parë të vitit civil.Papa nuk dëshironte që kjo iniciativë tëkuptohej dhe të cilësohej si “ekskluzivisht ejona, fetare, d.m.th katolike”, aq sa dëshironte“te ndeshte dëshirën e të gjithë miqve të vërtetëtë paqes, sikur kjo të ishte një iniciativë e tyre,dhe ata vetë të shpreheshin në format nga mëtë ndryshmet”. Me këtë Kisha Katolike dëshirontevetëm të hidhte idenë e thirrjes së bijvetë sajë në një angazhim më të fortë përsa ipërket paqes.Në atë kohë bota ishte e dërrmuar, pasi nëvitin 1967 sapo kishin filluar bombardimetmbi Vietnamin, dhe në 1968 do të ndodhte eashtuquajtura “Pranvera e Pragës”, e shumë eshumë ngjarje të tjera... .Ftesa e Palit VI pati një jehonë shumë tëmadhe në botë: Papa i kishte rënë shenjësnë mënyrën më të mirë me këtë ide, pasi kjoshprehte edhe dëshirën e krejt njerëzimit, pasikjo ishte edhe një mënyrë shumë e bukur dhee saktë për të vazhduar shpirtin e Enciklikës“Pacem in terris” të Papës Gjoni XXIII si dhe tëdokumentit “Gaudium et spes” të Vatikanit II.Për 40 vite me radhë, pikërisht në këtëditë të parë të vitit, Papët ja kanë dhënë botëskëtë mesazh, i cili ka qenë vazhdimisht i pasurme një sërë aspektesh përbërëse të jetëssë përditshme të botës siç janë edukimi ivazhdueshëm përsa i përket çarmatosjes dhepolitikave ndërkombëtare, përshpirtnisë dhesë drejtës, ekonomisë botërore dhe ekologjisëambientale, etj.Pra ky Mesazh, vazhdimisht kërkon tëjetë një ‘corpus’ shumë i madh reflektimi dhedoktrine, një ftesë e pareshtur për dialog, përkthim dhe për falje. Dhe pikërisht për këtoarsye kemi pasur dhe do të kemi gjithmonënevojë për fjalë paqeje. Bota vazhdon të vuajnga urrejtja, dhuna, terrorizmi dhe lufta. Çdoditë, lajmi më i shpeshtë që dëgjojmë ështëvdekja. Dhe pikërisht për këto arsye kemipasur dhe do të kemi gjithmonë nevojë përfjalë paqeje.Familja njerëzore, bashkësi paqejeTakimi i Lutjes për Paqe i të rinjve të Dioqezës Tiranë-DurrësNga Elidon dodajTiranë, 19 janar 2008“Të gjithë popujt, formojnë një bashkësi të vetme, kanë një zanafillë tëvetme, sepse Hyji ka bërë që krejt gjinia njerëzore të banojë në mbarë faqene dheut, dhe kanë edhe një qellim të fundit të vetëm, Hyjin!” (Këshilli i II-tëi Vatikanit) Me këto fjalë ka nisur takimi i Lutjes për Paqe organizuar ngaKomisioni Baritor Rinor dhe grupi ‘Taize’ zhvilluar në ambientet e Universitetit“Zoja e Këshillit të Mirë”.Nga mesazhi që Papa Benedikti i XVI i ka dërguar mbarë botës në ditën e parëtë vitit e cila sipas Kishës është edhe dita e Lutjes për Paqe shkruan se familjaështë bashkësia me e madhe ku paqja gjen vendin e duhur. Takimi dhe lutja ështëgërshetuar mes mesazhit të Atit të Shenjtë dhe lutjeve të stilit dhe ritmeve tëbashkësisë të Taize’-s. Nuk kanë munguar Psalmet, leximet nga Ungjillit, lutjetdrejtuar Hyjit për më shumë forcë e paqe për ditë tona… .Ndërsa takimi ka vijuar me ndërprerjen e cila ka qenë ndofta pika ereferimit edhe e ditës. At Bernardi o.p, ka sjell para të rinjve reflektiminmbi paqen të cilën e ka bashkëndarë me të pranishmit. Ai e ka nisurreflektimin duke iu drejtuar të rinjve me pyetjen: Çfarë kuptojmë me atëqë themi PAQE? Nga kjo – ka shtuar ai, do të kemi shume sinonime, sip.sh: qetësi, drejtësi etj. Fjala PAQE është përdorur edhe në kohë dhune– ka shtuar ai, por dua t’ju them se paqja është e kundërta e luftës. Përshumë shenjtër është më shumë se sa mungesë, ajo është bashkësi meHyjin. Paqja është bashkësia e Hyjit që vlejnë në këtë tokë, e si përfundimfamilja duhet të jetë edhe është në një farë mënyre edukatorja eparë për Paqen. Pas këtij reflektimi takimi ka vijuar me punën në grupezhvilluar në hapësirat e gjelbra të Universitetit. Në punën në grupe janëdiskutuar pyetjet e dala gjatë reflektimit të At Bernardit o.p, ku nuk kanëmunguar pyetjet edhe rreth atyre gjërave që na bëjnë sot të jemi pjesë e“viktimizimit”. Nga mungesa e dialogut në familje, shoqëria e politikashqiptare mbështetës së Paqes, impenjimet e familjes katolike, ambienti,mungesa e dritave, ujit duke përfunduar tek familja shqiptare sa ipërket lirisë, të vërtetës, drejtësisë, dashurisë. Takimi më pas ka vijuarme mesazhet që të rinjtë u kanë drejtuar njeri-tjetrit, por mbi të gjithaHyjit, që ajo çfarë kërkojnë të jetë pjesë e realizimeve të hyre. “Paqjaqë vjen sot në formën e një pëllumbi të bukur, e të pa fajshëm, ardhtënë zemrën e çdonjërit prej jush dhe ndriçoftë çdo skaj të saj”Në përfundim është bërë thirrja që: Paqja duhet të filloj së pari nëqetësinë tonë, më pas në familje, e më pas duke e shpalosur atë kudo. AtGiovanni në emër të Komisionit Baritor Rinor ka falënderuar të gjithëtë pranishmit po ashtu grupit Taize’, dhe si simbol të takimit në emërtë KBR-së të rinjve u është dhuruar një kalendar që të kenë mundësi takenë çdo ditë Ungjillin pjesë të tyre.

Janar 2008Kisha dhe jeta7Teologu i dialogut: shën toma nga AkuinoNë vitin 1974 Papa Pali VI botoi një dokumentshumë të rëndësishëm, me emrin EvangeliiNuntiandi, mbi ungjillëzimin. Në këtë dokumentPali VI ka theksuar nevojën që Kisha të jetë gjithmonëe hapur për kulturën, madje të jetë në dialogme kulturën: “Duhet të bëjmë të gjithë përpjekjetdrejt një ungjillëzimi të mbaranshëm të kulturës,ose, më e saktë, të kulturave. Këto duhet të rilindennëpërmjet takimit të tyre me ungjillin”.Mesazhi i Krishterë ballë përballë me KulturënNë Besëlidhjen e Re kemi shembullin e njohurtë Shën Palit, i cili, kur ishte në Athinë, ka guxuartë shkojë në Areopag, ku mblidheshin intelektualëte atij qyteti. Dhe gjatë tërë historisë së Kishës vërejmëse dijetarët e Kishës gjithmonë janë përpjekurtë hyjnë në dialog me kulturën e atëhershme.Por besoj se shembulli më i shkëlqyeshëm i njëdialogu mes mesazhit të krishterë dhe kulturës egjejmë në Shën Tomën nga Akuino. Jemi në shekullinXIII. Kultura perëndimore ishte në krizë, ndërsakultura arabe kishte bërë hapa shumë të mëdhenjpërpara. Lindja e të dy familjeve rregulltare, dominikanëtdhe françeskanët, i hapi dyert për njëepokë të artë në kulturën evropiane. Dhe hapin mëtë guximshëm pa dyshim e bëri Shën Toma.Toma pati shumë fat se e pati si profesor ShënAlbertin e Madh, edhe ai dominikan, i cili ishteme të vërtetë një enciklopedi ambulante. Në bashkëpunimme Albertin, Toma e rizbuloi Aristotelin,i cili, deri atëherë, ishte i papranueshëm në rrethetuniversitare të Evropës. Për këtë arsye thuhet seShën Toma “e pagëzoi Aristotelin”: filozofia i njëdijetari aq i shquar grek që dikur ishte i mohuarnë ambientet intelektuale kishtare, tani, nëpërmjetShën Tomës, u bë vegël për zhvillimin e teologjisëkatolike.Por dialogu kulturor tek Shën Toma nuk u kufizuame Aristotelin. Toma ka përdorur gjithashtuNga Imzot George Frendo O.P.filozofinë i një dijetari hebre, Mosiu Maimonidi.Dhe më interesant është fakti se filozofia i Tomësështë shumë borxhli ndaj shkrimeve e disa filozofëvearabë, që ishin myslimanë. Ashtu ishin IbnSina, Ibn Rushd (të njohur, në latinisht, si Avicennadhe Averroes) dhe Alfarabi. Dhe një nga veprat e tijkryesore, Summa Contra Gentiles, kishte si qëllimdialogun me fenë islamike.Humanizmi i Shën TomësMënyra si Toma flet për njeriun tregon dinjitetine tij të pazëvendësueshëm dhe i shtron themeletpër të folur për të drejtat e njeriut. Toma na mësonse kur Perëndia e krijoi njeriun në përngjasimin etij, ai i dha njeriut një dinjitet të pakrahasueshëmme atë e çdo krijese tjetër në botë. Njeriu ështëpajisur me intelekt, që është themeli i një vullnetShën Toma nga AquinoMeshtar dhe Doktor i Kishës - 28 Janartë lirë. Intelekti dhe vullneti e bëjnë njeriunnjë qenie “morale”, i stolisur me ndërgjegjen.Nëpërmjet intelektit dhe vullnetit të lirë, njeriubëhet përgjegjës për fatin e tij dhe njëkohësishtzotërues i mbarë tokës. Asaj pyetjeje: “çka ështëatëherë njeriu që ta kujtosh?” (Ps 8), Shën Toma,duke ndjekur Shën Palin, përgjigjet: “Jemibashkëpunëtorët e Hyjit”.Por Shën Toma na dëfton shumë mirë dinjitetine njeriut edhe kur tregon se njeriu është i aftë, nësaje të arsyes së tij, ta njohë Hyjin. Asnjë teologtjetër nuk ka shtjelluar me aq shumë mjeshtërinjëkohësisht kufizimet e njohjes së Hyjit nga anae njeriut, dhe vlerën e kësaj njohjeje. Si “qeniemorale”, njeriu mund t’i njohë parimet e ligjitnatyrore; si “qenie fetare”, njeriu mund ta njohëZotin dhe ta nderojë.Shën Toma e gjeti vendin e vetë të përshtatshëmnë Urdhrin e Predikatarëve (Dominikan),që, në stemën e vet, e mbart fjalën Veritas(e Vërteta). Angazhimi i tij për ta kërkuar tëvërtetën, i bashkuar me përvujtërinë e tij, ebëri të disponueshëm për ta pranuar të vërtetënpavarësisht nga kushdo e kishte thënë. Prandaj ushkëput nga tradita intelektuale e asaj kohe dukeu drejtuar tek një filozof pagan për të përdorurfilozofinë e këtij gjeniu grek. Por në të njëjtënkohë duhet të çmojmë gjithashtu respektin e madhqë tregonte ai ndaj të gjithëve, duke përfshirë edheata me të cilët nuk ishte dakord.Doktrina e Shën Tomës meritonte fjalëtmiratimi nga ana e vetë Jezusit, i cili, pak kohëpara vdekjes së Tomës, i tha: “Tomë, mirë keshkruar për mua”. Por madhëria e Shën Tomësdëshmohet mbi të gjithë nga jeta e tij. Ishte njëgjeni i madh; por më së pari ishte një shenjt imadh. Gjeniu i njeriut nuk ka vlerë nëse nukështë i shoqëruar nga një përvujtëri që e bënvetëdijshëm se gjithçka është dhuratë e Zotit përtë mirën e popullit.Nga Dom Marjan LumçiKur Papa Giovanni XXII në 1323, e shpalliTomën nga Aquino shenjt, të gjithë atyre qëthonin se nuk ka ba kushedi se çfarë veprash tëmëdha, Papa i’u përgjigj me një frazë të famshme:”Sa çështje teologjike ka shkru, aq mrekulli edheka ba”.Origjina, oblat në Montecassino, student nëNapoli. Toma, lindi në vitin 1225 në Frosinone.Baba i tij Landolfo, mbetur i vejë me tre fëmijë,në një martesë të dytë u martua me Teodorën prejNapolit, nga e cila lindi edhe Toma, i fundit inëntë fëmijëve. Sipas traditës e quan në manastirmes murgjve si oblat, por që nuk ishte i detyruarqë të bëhej klerik. Në moshën 14 vjeçare, Tomagjendej shumë mirë në abaci, por qe i detyruar tëlargohej nga aty, sepse në 1239 vendi u pushtuanga perandori Federiku II, i cili kishte disakundërshtime me Papën Gregorin IX. Si pasojëFederiku i largoi murgjit nga abacia me përjashtimte disa vendalive.Domenikan; Kundërshtime në familje. Kurishte në shtëpi njohu fretnit predikatarë dhe umahnit së tepërmi nga stili i jetës së tyre. Ishte 20vjeç kur vendosi të hynte në Urdhrin Domenikan.Superiorët e dërguan menjëherë për studime.Nana e tij, e cila shpresonte shumë në ndihmën etë birit, pasi kishte mbetur dhe e vejë ndërkohë,mbeti shumë keq dhe e habitur për zgjedhjen e tëbirit. E ndërkohë qe Toma udhëtonte drejt Parisit,nana e tij i kërkoi perandorit që ti ndihmonte bijtëe saj me disa ushtarë që ta ndalonin kur endeishte në udhëtim e ta sillnin në shtëpi. Vëllezërite tij arritën ta ndalnin, dhe e mbajtën të mbyllurnë një kështjellë për një vit, ku u munduan metë gjitha mënyrat që ta bindnin për të ndërruarmendje. Një natë, arritën që ti fusin në dhomëne tij një vajzë shumë të bukur për ta tunduar nëpastërtinë e tij; por Toma paqësor sikurse ishte,në një moment e humbi durimin dhe me një drutë ndezur flakë e nxori me forcë përjashta.- Vijon nga fq 8 -

Janar 2008 Kisha dhe jeta8Pastërtia e djaloshit domenikan ishte diçka ejashtëzakonshme, aq sa ma vonë do të meritonteedhe titullin “Doktor Engjëllor”Student në Colonia me Shën Albertin e MadhPasi u kthye në Napoli, Superiori Gjeneral, Giovanniil Teutonico, mendoi sërish ta dërgonte përjashta përstudime. Kështu Toma u dërgua në Colonia ku dokishte si mësues Shën Albertin e Madh (1193-1280),domenikan, filozof e teolog. Mësuesi i tij ShënAlberti i Madh, kur shikoi disa shënime të tija, paratë gjithëve thirri me za të lartë: “Ne e thërrasim kai heshtur, por ai me doktrinën e tij do të lëshojë njëoshtimë që do të tingëllojë në të gjithë botën”Meshtar; Mësues në universitetin e Parisit;Doktor në Teologji.Në 1252, kur kishte vetëm pak që ishte shuguruarmeshtar, Toma nga Aquino, u sugjerua nga mësuesii tij i madh, Shën Alberti, si kandidat për nëKatedrën e “baccalarius biblicus” në Universitetine Parisit, duke ju përgjigjur kështu kërkesës sëGjeneralit të Urdhrit, Giovanni di Wildeshauen.Kthimi në Itali; bashkëpunëtor i PapëveNë Universitetin e Parisit Shën Toma ndenji trevjet; në 1259 u thirr të kthehej në Itali ku vazhdoitë mësonte dhe të predikonte. Më pas u vendos nëOrvieto (1261-1265), ku Papa Urbano IV e morinë banesën e tij nga 1262-1264.“Summa theologiae”Në Romë, e kuptoi se nxënësit e tij nuk ishin tëpërgatitur për një kurs teologjie, dhe kështu filloitë shkruante për ta një “Summa theologiae”, njëpërmbledhje të thjeshtë për studentët. Ishte kjo mëpas vepra e madhe më famë që e bëri të njohur nëtë gjithë botën. Summa është e ndarë në tri pjesë:e para flet për Nininë e Trininë e Tenzot dhe për“proçesionin e të gjitha krijesave drejt Tij”; e dytaflet për “lëvizjen e të gjitha krijesave me arsye drejtHyjit”; e treta paraqet Jezusin “që si njeri ështërruga nëpërmjet të cilit kthehemi tek Hyji”. Vepra efilluar në Romë në 1267 u ndërpre papritmas me 6dhjetor 1273 në Napoli, 3 muaj para se të vdiste.Papritmas vendos të mos shkruaj më. Me 6dhjetor 1273, ndërsa kremtonte Meshën i ndodhnjë gjë e çuditshme, pasi jeta e tij nga ajo Meshëndryshoi rrënjësisht, dhe nuk pranoni më as tëshkruante dhe as ti fliste kujt mbi shkrimet.Pas shumë mundimesh, bashkëvëllezërit e tijarritën ta bënin të shprehej, dhe ai në një çast tha:“Nuk mund të shkruaj më, sepse gjithçka kamshkruar është si një kashtë për mua, në krahasimme atë që tashmë më është zbuluar”, dhe më passhtoi:”Gjëja e vetme që dëshiroj, është që Zotipasi që i dha fund veprës time si shkrimtar, sa mëshpejt ti japi fund edhe jetës sime”.Dhuratat mistikeNdërprerja e brendshme që e kishte transformuarrrënjësisht, sipas biografëve të tij e kishtezanafillën në një bisedë mistike që Shën Tomakishte pasur me Jezusin; Nga Jezusi Shën Tomadëgjoi ti thuhej: Tomë, ti ke shkruar shumebukur për mua. Çfarë shpërblimi do? Dhe aii ishte përgjigjur: “Asgjë përveç teje, o Zot”.Ditët e tija të fundit në Abacinë e FossanovaPak ditë para se të vdiste kërkoi ti jepnin të gjithasakramendet e fundit, dhe ndërsa po kungohej,fjalët e tija të fundit ishin: “Kam shkruar dhemësuar shumë mbi këtë Korp të Tejetshejtë dhembi sakramendet, sipas besimit tim në Krishtin dhenë Kishën e Shenjtë Romake, gjykimit të së cilës janënshtroj gjithë doktrinën time”.Mëngjesin e 7 marsit 1274, teologu i madh vdiqpasi kishte shkruar 40 volume.Pajtor i: Teologëve, Akademikëve, Librashitësve,StudentëveEtimologjia: Tommaso = binjak, nga hebraishtjaSimboli: Kau, Ylli.Nga Zef SkanjetiNë Javën e Lutjespër Bashkimin e të KrishterëveQYTETI I VATIKANIT, e premte, 18 janar2008 - Misioni aktual i Kishës kalon nëpërmjetecjes ekumenike, ka siguruar këtë të dielBenedikti XVI në reflektimin mbi Javën e Lutjespër Bashkimin e të Krishterëve.Para lutjes Engjëlli i Zotit sëbashku me200.000 shtegtarë, të mbledhur në SheshinShën Pjetër, Papa ka këshilluar: “Nuk duhetBenedikti XVImisioni i Kishës kalonnëpër ekumenizmintë lodhemi kurrë së luturi për bashkimin e tëkrishterëve!”.“Kur Jezusi, gjatë Darkës së fundit, u lut derisatë tijtë të ishin një gjë e vetme’, kishte në mendjenjë përfundim të saktë: ‘që bota të besojë’”, kashpjeguar ai duke kujtuar pjesën e ungjillit tëGjonit 17,21.“Misioni ungjillëzues i Kishës kalon pra nëecjen ekumenike, ecja e bashkimit në besim, tëdëshmisë ungjillore dhe vëllazërisë autentike”, kasiguruar Ipeshkvi i Romës.Në këtë mënyrë, Papa ka komentuar temënpër javën ekumenike të këtij viti, që përmbush njëshekull jete: “Lutuni vazhdimisht” (1 Sel. 5,17).Me këtë rast, “katolikë, ortodoksë, anglikanëdhe protestantë, të vetëdijshëm që ndarjet e tyrendërtojnë një pengesë për mikpritjen e Ungjillit,e lusin sëbashku nga Zoti, në një mënyrë akomamë intensive, për dhuratën e bashkimit tëplotë”.Benedikti XVI ka kujtuar më pas që kjo “nismëhyjnore” ka lindur në 1908 mbi propozimin eatë Paul Wattson, një meshtar anglikan, bashkëthemeluesi Society of Atonement.Duke ju drejtuar bijve dhe bijave shpirtëroretë atë Wattson, ashtu si etërve dhe motrave tëAtonement, të pranishëm sot në Sheshin ShënPjetër, Papa i ka inkurajuar “që të vazhdojnënë dedikimin e tyre special në çështjen ebashkimit”.“Lutja – tha –, kthimi i zemrës, forcimi ilidhjeve të bashkimit formojnë esencën e kësajlëvizjeje shpirtërore, që urojmë të mund të naudhëheqë sa më shpejt dishepujt e Krishtit mëkremtimin e përbashkët të Eukaristisë, tregim ibashkimit të plotë”.Të Premten me 25 janar, në orën 17.30,Benedikti XVI do të udhëheqë në Bazilikën e ShënPalit jashtë mureve kremtimin e Mbrëmësores sëdytë të solemnitetit të Kthimit të Shën Palit nëpërfundimin e Javës së Lutjes për Bashkimin e tëKrishterëve.Në kremtim do të marrin pjesë përfaqësuestë Kishave të tjera dhe Bashkësive kishtare tëpranishme në Romë.

Janar 2008Kisha dhe jeta9Ajo që ishte e paimagjinueshme ka ndodhur:vizita e Papës Benedikti XVI në Sapienza merastin e inaugurimit të viti akademik, nuk do të zhvillohet.Ky lajm i pazakontë ka tronditur Italinë dhe më pas edhegjithë botën, prej të cilin edhe kanë lindur reagimet eshumta, të sinqerta apo edhe të nxitura: habi, dhimbje,indonim, enfatizëm, por në disa raste edhe kënaqësi.Zhurma e kësaj ngjarjeje do fillojë të bie, por fakti irëndë mbetet: Papës i është dashur që të mohojë vizitëne paralajmëruar në universitetin e parë të Romës, qytetnë të cilin ai është Ipeshkëv. Pyetja e natyrshme që lindnë këtë rast është: “Si ka mundësi që u arrit deri në këtëpikë?” Përgjigja mendoj se është e thjeshtë: shkaku ashtjo toleranca, antidemokraci thelbësore enjë pakice.Qëllimi i Benediktit XVI ishte i dukshëm: të tregonteinteres dhe simpati përballë komunitetit më të madhakademik italian, i cili prej disa viteve po vuan nga disaprobleme pasojë këto e disa krizave që kanë përshkuarkrejt kontekstin evropian. Ai dëshironte të thoshte fjalëne tij mbi rolin e universitetit, por këtë dëshironte ta bënteme një qartësi të arsyeshme duke pas në të njëjtën kohëdëshirë edhe të përballej drejtë për drejtë me këtë realitet,si teolog dhe bari, karakteristika që i ka pasur gjithmonë,pra pa harruar këtu edhe përmasat e tija intelektuale dheakademike, me përmasa botërore, të njohura dhe aprovuarakëto edhe nga kundërshtarët e tij. Vizita e Papësdo të bëhej në një institucion laik dhe autonom historiashekullore e të cilit është thellësisht e lidhur me atë tëpapatit – që prej themelimit të tij në vitin 1303 na ana ePapës Bonifaci VIII, dhe vend ky në të cilin pasardhësit eKa qenë festa e Zojës së Papërlyer që Hyji-At kishte zgjedhur ti dhuronte dhuratënmë të bukur siç thotë Shën Françesku, atë të motërvdekjes At Silvios Bellotto-s o.f.m, famullitarittë Kishës françeskane të Shën Ndout Tiranë.Meshtar prej më shumë se 30 vitesh, në shërbimtë Kishës Katolike, ai zgjodhi Shqipërinë për misionine tij duke ardhur diku rreth viteve të parapost komunizmit dhe më pas për tu bërë pjesë eProvincës Françeskane Shqiptare. At Silvio punoipër rreth 11 vite në Tiranë si meshtarë, famullitarënë Kishën e Shën Ndou. Gjithnjë i gatshëm qënga Priska e Dajti në Paskuqan, Babrru, Kodërtë Kuqe – Kinostudio, Allias e Breg Lumi. Kudoqë famullia ka qoftë edhe një dhomë të vetme, aido gjendej aty për të kremtuar Eukaristinë, për tëdhënë saktamentet, për të bashkëndarë me njerëzithallet e problemet, duke qenë rrëfyesi i më shumëse disa mijëra besimtarëve. Gjithnjë i gatshëm përkurora e katekizëm, bekime shtëpish, përcjellja etë vdekurve për në banesën e fundit...Por mbi të gjitha pasioni i tij për muzikën.Gjithnjë para pianos duke kompozuar, por edheduke drejtuar fëmijët në kurse flauti e fyelli. Pasionii tij, muzika, mund të ketë qenë ndoshta amanetii fundit i tij. I përgatitur për Krishtlindje, ai i kafestuar ato më pranë Hyjit duke u lutur për në,anëtarët e famullisë së tij, që çdo ditë e lusin Zotinpër shpirtin e tij. Ka qenë ora dy e mesnatës së 8dhjetorit kur ai është gjendur i sëmurë duke kërkuarFrikë nga e vërtetaNga Dom Marjan LumçiShën Pjetrit e kanë ndjerë veten gjithmonë si në shtëpinëe tyre, sikurse është shprehur me 15 mars 1964 në vizitëne tij Papa Pali VI, student i hershëm i atij universiteti,dhe sikurse e shprehu edhe Papa Gjon Pali II me 19 prill1991, kur ishte si mik i të vjetrit studium urbis.ndihmën e parë. Ashtu i fortë, në këmbët e tija ka arriturderi në Qendrën Spitalore Universitare “NënëTereza”, i shoqëruar nga fretnit. Pas një kontrollimjekësor, i është nënshtruar një operacioni, porqë edhe ai s’ka patur asnjë efekt. Rreth orës 11 tëditës së shtunë, Festa së Zojës së Papërlyer, ku aido të kremtonte edhe Meshën e falënderimit përdisa motra që ripërtërinin kushtet, ka ndërruar jetëduke u bashkuar me Atin tonë Qiellore të cilit iakishte besuar të gjithë jetën.Në vazhdimësi me para ardhësit e tij, Benedikti XVIka dëshiruar të rikthehet në të cilin si kardinal e kishtevizituar me 15 shkurt 1990 për të treguar nevojën e njëdialektike pozitive mes fesë dhe arsyes, por i është dashurta mohojë këtë gjë. Që atëherë, Papa Pali VI, e kishte vënëre këtë tension në rritje të atyre që kanë sytë e mbyllurdhe një shpirt armiqësie, dhe ishte shprehur duke thënë:Papa – është shprehur ai – nuk do ta sforcojë logjikëne mbyllur në vetvete, nuk do thyej asnjë derë, por doqëndrojë përjashta duke trokitur, sikurse “dëshmitari” ipërshkruar në Librin e Zbulesës (3,20), duke i thënë atijqë nuk e hap: studio, kuptoje vetveten, lexo në shpirtintënd, vëreje eksperiencën e vërtetë që koha e jonë po jetonnë mohimin e vlerave fetare dhe të të vërtetave transcendentale,e do gjesh, një numër të pafundmë rrënojash tëfrikshme; duke filluar nga më e tmerrshmja dhe më epërhapura: dëshpërimi, absurdi, asgjëja e ftohtë.Tani edhe Papa Benedikti XVI troket pa u lodhur nëderën e çdo qënjeje njerëzore, me shpresë dhe besim searsyeja nuk do të mbyllet përballë fesë, përballë takimit meKrishtin. A thua me të vërtetë ekziston ndonjë njeri i cili equan sjelljen e Papës obskurantiste, provokuese, armiketë shkencës? Kush ka frikë nga ky njeri i butë dhe i arsyeshëm,nga ky bari i cili sapo u zgjodh në selinë e Romëska deklaruar se e ka pranuar këtë shërbesë i vetëdijshëmse nuk është vetëm? Dhe Papa nuk është vetëm: e gjithëKisha lutet për të, ashtu sikurse lutej për Shën Pjetrin nëJeruzalem, dhe janë shumë edhe jo katolikë e jo të krishterëqë atij i janë afër në çdo moment. Këtë e bëjnë të gjithë ataqë nuk kanë frikë të përballen me të vërtetën.“Ti shërbejmë deri në amshim Atit tonë Qiellor”Famullia e Shën Ndout me famullitar të riNga Elidon dodajFamullia e Shën Ndout brenda pak muajshhumbi edhe ish-famullitarin e pare të post komunizmitAt Zef Pllumi o.f.m. Që të dy së bashkukishin bashkëpunuar për ndërtimin e një Kishe tëre, sa më të madhe e të bukur ku të dielave të gjithëbesimtarët të mblidhen së bashku për të kremtuarEukaristinë – Qengjin e Hyjit që u flijua për ne nëkryqin e rëndë të mëkateve tona.Ndërsa vetëm në fund të dhjetorit, ProvincaFrançeskane ka emëruar si famullitar At LandiJakun o.f.m, ai do vazhdoj punën e këtyre dymeshtarëve të zellshëm e punëtorë, që së bashkume meshtarin ndihmës At Leonardin dhe Frat Françeskundo t’i duhet të punojnë edhe më shumë përUngjillëzimin e kësaj famullie, e cila shtohet çdoditë dhe ku populli ka një etje për Zotit – Jezus.Kisha famullitare kohët e fundit ka qenë në ndërtime sipër dhe deri në festen e Pashkëve është premtuardhe bekimi i altarit ku do të kremtohet Mesha eShenjtë, ndonëse punimet çdo ditë e më shumë popërparojnë drejt përfundimit.Ndërsa meshët e Krishtlindjeve dhe të dielavetashmë janë shtuar në këtë famulli, ku çdo fundjavëka më se katër meshë: në Babrru në kishën filialetë Shën Mhillit, Kodër të Kuqe, Allias dhe në Famullie Shën Ndout. Gjatë këtyre festave në ndihmëProvinca ka dërguar edhe dy meshtarët e rinj për tëshërbyer në ndihmë të famullisë, At Viktorin dhe AtMikelin, të cilët kanë kremtuar meshë në të gjithafilialet e Famullisë.

Janar 2008 Kisha dhe jeta10Meshtarët, Rregulltarët, Rregulltaretdhe Laikët e vrarë në vitin 2007“Historia e Shën Shtjefnit na thotë shumëgjëra. Për shembull, na mëson se nuk duhetta ndajmë kurrë angazhimin social në bamirësinga shpallja plot kurajo e fesë. Ishtenjë prej shtatë të ngarkuarve mbi të gjithapër bamirësi. Por nuk ishte e mundur që tandante bamirësinë nga shpallja. Kështu, mëbamirësi shpall Krishtin e kryqëzuar, derisasa të pranonte edhe martirizimin.Ky është mësimi i parë që mund të mësojmëprej këtij Shejti: bamirësia dhe shpallja efjalës ecin gjithmonë bashkë. Mbi të gjithaShën Shtjefni na flet për Krishtin, për Krishtine kryqëzuar dhe të ringjallur si qendër ehistorisë dhe e jetës sonë. Mund të kuptojmëse Kryqi mbetet gjithmonë qendër në jetën ekishës dhe në jetën tonë personale. Në historinëe Kishës nuk do të mungojnë kurrë mundimet,persekutimet... Por edhe në jetën kryqii cili nuk do të mungojë kurrë, shndërrohet nëbekim. Duke pranuar kryqi, dhe duke e diturse ai shndërrohet dhe është bekim, mësojmënjëkohësisht edhe gëzimin e të krishterit edhenë momentet e vështira. Vlera e dëshmisë ështëe pazëvendësueshme, sepse drejt saj të çonUngjilli dhe prej saj ushqehet Kisha”.Papa Benedikti XVIPAK BIOGRAFI DHE RRETHANATE VDEKJESMisionari i Consolata (IMC) p. Mario Bianco,italian, ka vdekur me 15 shkurt 2007 në Manizales(Kolumbi) si pasojë e një sulmi që kishte pësuar me4 shkurt kur disa keqbërës kishin hyrë me forcë nëambientet e Seminarit. Në atë vend jetonte P. Mario sëbashku me një tjetër misionar italian dhe disa punonjësqë kujdesen për ambientet. Pas hyrjes në ambientet eSeminarit keqbërësit kanë lidhur dhe rrahur për vdekjeP.Marion dhe disa punonjës të tjerë. Më pas ata janëlarguar nga Seminari duke marrë me vete disa sende tëvjedhura. Misionarin më pas e kane dërguar në spitalku dhe pas 11 ditësh ka vdekur si pasoje e një infarktitë shkaktuar nga torturat e pësuara.P. Martin Addai, 46 vjeç, nga Ghana, i Misionarëvetë Afrikës (Padri Bianchi), është vrarë të shtunën më10 mars në Kenya (Nairobi).Po shkonte për tu bërë njëvizitë disa miqve të tij, kur,afër seminarit, disa banditëe kanë ndaluar në rrugë dhei kanë qëlluar. Trupin e tij ekanë hedhur në një kanal hebanditët kanë ikur me makinëne tij e cila është gjetur ebraktisur pas një dite. Bashkëvëllezërit e tij dhe studentëte Seminarit nuk janë shqetësuar dhe aq kur ainuk është kthyer të shtunën në mbrëmje në seminar,pasi kanë menduar se ai mund të ketë qëndruar përtë fjetur tek bashkësia e tij, ku dhe kishte shkuar përtë festuar. Vetëm pasdite vonë të dielën kanë filluarta kërkojnë.D. José Luis Camacho Cepeda, 54 vjeç, nga Peruja,është vrarë me thika në natën mes 11 dhe 12marsit 2007 në banesën e tij në Bogotà (Kolumbi).Ky meshtar jetonte që prej 20 vjetësh në Kolumbi.Nga LabeatMeshtari jetonte që prej 20 vitesh në Kolumbi. Meqëpër dy herë me radhë prania e tij Meshën Shejte nuk ikishte rënë në sy famullitarit të Kishës së Shën KarlBorromeo-s në Bogotà ai ka shkuar ta kërkojë nëbanesën e tij ku dhe e ka gjetur të vrarë.P. Fransiskus Madhu, 30 anni, misionar verbit (SVD)lindur në Flores (Indonezi), është vrarë ditën e diel me1 prill 2007, te Dielën e Larit, në fshatin Mabungtot,dioqeza e Tabuk, në veri të Filipineve (ishulli Luzon),ndërsa po shkonte në kapelen e fshatit në të cilin ishtefamullitar, për të kremtuar meshën e mbrëmësores. Disaburra i janë afruar dhe me armë luftarake kanë hapur zjarrpapritur kundër tij. Pothuajse të vdekur arrijnë ta çojnëderi në spital ku dhe jep shpirt. Padre Madhu ishte misionarnë atë zonë që prej vitit 2005, dhe njerëzit e venditku ai banonte e përcaktonin si “bujar dhe i kujdesëshëm,aktiv dhe me karakter të pastër”.Motër Anne Thole, 35 vjeçe, ka lindur në Swazilanddhe ështërritur në Afrikëne Jugut, bënte pjesënë Kongregatën eMotrave Françeskanetë Familjes sëShejtë. Kjo motër kavdekur mëngjesin etë Dielës së Larit,me 1 prill 2007, ndërsa po mundohej të shpëtonte disatë sëmurë me Sida, të cilët gjendeshin të shtruar nënjë banesë e cila kishte marrë zjarr. Struktura gjendejnë misionin Santa Maria Ratschitz, 30 kilometra ngaDundee (Afrika e Jugut). Çatia prej kashte kishtemarrë zjarr, ndoshta si pasojë e e një cigareje të ndezurnga ndonjëri nga të sëmurët. Ndërtesa ka marrëmenjëherë zjarr. Infermierët së bashku me motrënkanë arritur të nxjerrin përjashta 5 nga të sëmurët, porkur motër Anne Thole është rikthyer në ndërtesë përtë shpëtuar tre të sëmurët e tjerë, tavani i ndërtesëska rënë një copë dukë lënë të vdekur të shkrumbuarmurgeshën dhe tre të sëmurët që gjendeshin brenda.Motër Anne gjendej që prej dy vitesh duke shërbyer nëatë spital përveç se ishte dhe përgjegjëse e noviciatittë urdhrit të saj.D. Richard Bimeriki, Kongolez, i famullisë sëJomba, në Veri të Kivu (R.D.Kongo) ka vdekur në njëspital të Rwanda me 7 prill 2007, si pasojë e plagëvetë rënda që kishte marrë pas një sulmi të papritur me12 mars. Sipas përshkrimit të disa dëshmitarëve, kanëqenë disa burra të veshur me uniformë ushtarake, tëcilët i kanë kërkuar që tu jepte ujë për të pirë dhe mëpas e kanë qëlluar me breshëri automatiku.Don Wolfgang Hermann (46 vjeç), i dioqezës gjermanetë Trier (Treviri), është vrarë në pasditen e 10 prillit 2007në Belém, në veri të Brazilit, nga një i ri i cili kishte hyrënë banesën e tij, ndoshta thjesht për të vjedhur. DonHerrmann ka lindur në Bad Kreuznach (Gjermani) dheështë shuguruar meshtar në 1985. Në 1995 është nisursi meshtar Fidei Donum, për në dioqezën e Parnaiba nëBrazil. Në vitin 2000 u kthye sërish në dioqezën e tij nëTrier, ku dhe punoi deri në shtator të viti 2006 si famullitarnë disa famulli, më pas shkoi sërish në Brazil prejnga ku dhe nuk u kthye më.Don Salvador Herandez Seller, spanjoll, 75 vjeç,është gjetur i vdekur si pasojë e disa goditjeve të marrana kokë me 11 prill 2007, në banesën e tij në Murcia(Spanjë). Njeri me karakter tëçiltër, bujar dhe shume paqësor,tolerant me të gjithë.Don Humberto Macias Rosales,meksikan, 52 vjeç,është vrarë mbrëmjen e 1majit 2007 në Aguascalientes(Meksikë) afër banesës së tijnga një i panjohur i cili e kaqëlluar më armë. Edhe pse e kanë dërguar menjëherënë spital ai ka vdekur menjëherë. Ai ishte famullitari famullisë Nostra Signora della Luce në Aguascalientes,dhe ishte shumë i dashur dhe i respektuar ngatë gjithë banorët e vendit si dhe nga bashkëvëllezërite tij për shpirtin e madh të shërbimit që kishte si dhepër punën e tij të madhe për ungjillëzim që bënte.Në pasditen e së dieles 3 qershor 2007, përpara Kishëssë Shpirti Shenjt ne Mosul (Irak), pas kremtimit tëMeshës së Shejtë, janë vrarë famullitari Padër RaghiidGanni dhe tre diakonë: Basman Yousef Daoud,Ghasan Bidawid e Wahid Hanna. Të katërt po hipninnë makinë,kur papritmasnjë njeri ështëi është afruarmakinës së tyreduke i varë tëgjithë. P. Gianniështë meshtarii parë katolik ivrarë në Irak. Patriarku i Babilonisë së KaldenjveMar Emmanuel III Delly dhe Ipeshkvijtë e SinoditPatriarkal në njo komunikim të bërë menjëherë pasngjarjesh janë shprehur duke thënë: “bëhet fjale përnjë krim të turpshëm të cilin çdo njeri i ndërgjegjëshëndo ta përbuzte. Atë që e kanë kryer kanë bërë njëakt të shëmtuar kundër Zotit dhe kundër njerëzimit,kundër vëllezërve të tyre që ishin qytetarë besnikë dhepaqësorë, për më tepër edhe pse ishin njerëz fetarë qëvazhdimisht kanë ofruar vazhdimisht Zotit lutjet etyre, qe tua sillte sa ma parë paqen aq të dëshiruar”.Justin Daniel Bataclan, 20 vjeç, filipin, seminaristi shoqërisë së Shën Palit, është vrarë mbrëmjene 7 qershorit 2007 nga një hajdut i cili kishte hyrenë banesën e familjes së tij , ku ai në atë momentgjendej për pushime, në Cubao, Quezon City (MetroManila). Justin kishte një personalitet shumë të qetë,ishte shumë inteligjent dhe i aftë për studime. Për hirtë aftësive të tija të mëdha në kompjuter, ai ishte dhepërgjegjës për sektorin e thirrjeve. Fotografia ishtepasioni i tij.Fratel Enrique Alberto Olano Merino, salvadorian,29 vjeç, i Kongregatës së Fratelli Maristi delleScuole (Vëllezërit e Vegjël të Marisë), është vrarë nënatën mes 9 dhe 10 gushtit në Città del Guatemala.Ndërsa po kthehej në shtëpi me disa bashkëvëllezërtë tij, fratel Enrique është sulmuar nga dy njerëz tëarmatosur me qëllim që ta grabisnin. Ndërkohë, dyburra të tjerë, janë afruar duke hapur zjarr dhe dukevrarë rregulltarin. Që prej 7 vitesh në Guatemalë,fratel Enrique ishte profesor në lice dhe i angazhuarnë baritoren rinore.Trupi i pa jetë i D. Tomas Perez, 75 vjeç, famullitari Villafranca de Cordoba (Spanjë), është gjeturnë apartamentin e tij me shenja të dukshme dhune.

Janar 2008Kisha dhe jeta11Mëngjesin e 16 korrikut 2007 një person që zakonishtshkonte për të bërë pastrimet e ka gjetur të pa jetë tështrirë në dysheme. Popullsia e asaj zone ku D.Tomasushtronte shërbesën e tij, është një popullsi e qetë dhepa probleme, dhe meshtari gjendej në atë vend që prej30 vjetësh. Në komunikatë e Episkopatit të Cordoba epërshkruan “me karakter të hapur dhe të besueshëm,një person i dashur dhe i njohur nga njerëzit tek tëcilët ushtronte shërbimin e tij meshtarak”.Padre Fernando Sanchez Duran, famullitar i famullisësë Santiago Tlaltepoxco,në zonën e Tepeji del Rio, nëveri të kryeqytetit, Città delMessico, është sekuestruar dhevrarë me 22 korrik 2007. Vëllaii tij e kishte denoncuar zhdukjene tij pak orë përpara, pasi kishtevënë re se na zyra famullitareishin zhdukur një televizor dhenjë kompjuter. Forcat e rendit e kishin gjetur më pastrupin e meshtarit të hedhur në një gropë balte. Besimtarëte konsideronin P. Fernandon si një meshtar tëshkëlqyeshëm, bërë ky i njohur në mënyrë të veçantëme punën e tij në ndihmë të të rinjve toksikoindipendentënë të gjithë zonën.Padre Ricardo Junious, OMI, 70 vjeç, lindur nëSH.B.A., është gjetur i vrarë me 29 korrik në qelën e tijnë famullinë “Nostra Signora di Guadalupe” në lagjenSan Rafael në Città del Messico. Një bashkëvëlla iviktimës e ka gjetur trupin e meshtarit të hedhur përtokë, i lidhur duar e këmbë dhe me shenja te dukshmetorturash. Shumë i vlerësuar nga të gjithë përangazhimin e tij misionar, për zellin e tij baritor dhepër ndihmën që u jepte të varfërve. Në kohët funditP. Ricardo ishte angazhuar shumë në luftën kundërtrafikut të drogës dhe shitjes së pijeve alkoolike që ubëheshin minorenëve në afërsi të famullisë së tij.Padre Florante Rigonan, 48 vjeç, filipin, famullitar iSant’Isidoro në Pinili (Provinca e Llocos Norte, në veritë Filipineve), është vrarë mesnatën e 27 gushtit nganjë seri plumbash të shtëna nga disa grabitës. PadërRigonan kishte hyrë në seminar për tu bërë meshtarpasi kishte mbaruar studimet dhe ishte diplomuar përmjekësi. Qe shuguruar meshtar në vitin 1997, dhe qëprej viti 2000 ishte famullitar në Pinili.D. Nicholaspillai Packiyaranjith, meshtar dioqezandhe koordinator i “JesuitRefugee Service” në zonëne Mannar (Sri Lanka), kavdekur nga shpërthimi i njëbombe të vënë pikërisht nërrugën që meshtari bënte vazhdimishtpër të çuar ndihmënë kampin e refugjatëve nëjetimoren Vidathalvu. Shpërthimindodhi në Poonery Road, në zonën Kalvi’laan,mbrëmjen e 26 shtatorit duke habitur dhe tmerruargjithë bashkësinë lokale katolike, e cila vlerësonteshumë punën e palodhshme të P. Nicholas. Sh.T. ImzotOswald Gomis, Arqipeshkëv i Colombo, menjëherëka shpërndarë një mesazh ngushëllimi në të cilinshprehet: “Jemi thellësisht të tmerruar nga vdekjatragjik e P. Nicholas. I dënojmë këto akte dhune që ushkaktojnë dhimbje dhe zi qytetarëve të pafajshëm.Shprehim solidaritetin tonë me Ipeshkvin e Mannarit,Imzot Rayappu Joseph, me klerin, me besimtarëtdhe me familjen e P. Packiyaranjith”. Ndër të tjeraIpeshkvi shprehet: “Me mirënjohje për veprën që P.Nicholas bënte, si meshtar i angazhuar për popullin etij, i ofrojmë lutjet tona Zotit, Atit të Mëshirës, që atij tijapë pushimin e pasosur dhe çdo ngushëllim shpirtërortë gjithë atyre që qajnë për vdekjen e tij”.P. Allard Msheyene, i mbiquajtur “Mako”, i MisionarëveOblatë të Marisë sëPapërlyer - Immacolata (OMI),Sudafrikan, ka dhënë shpirtme 6 tetor 2007 në Afrikën eJugut. Sipas informatave tëInstitutit Misionar, P. Allard atëditë kishte shkuar në famullinë“St. Peter” të Nelspruit, 330kilometra në lindje të Johannesburg-ut,për të dhënë ndihmesën e tij baritore nëfundjave. Pas kremtimit të Meshës ndërsa po kthehejpër në shtëpi në makinën e tij ka hipur një i ri i cili dobënte pak rrugë me të. Pak më vonë P. Allard ështëgjetur i plagosur buzë rrugës në Msogwaba. Edhe pse ekanë dërguar menjëherë në spital, çdo ndihmë për të kaqenë e kotë pasi ka vdekur në orët e para të mëngjesittë datës 6 tetor. Grabitjet në rrugë në Afrikën e Jugutjanë një problem shumë i madh dhe serioz: çdo vitregjistrohen 12 mijë grabitje me pasoja të rënda shpeshherë në jetë njerëzish, ndërsa kulmin kjo tragjedi e kaarritur në 1998, ku numri tyre arriti në 16 mijë.Përse dua të pagëzohem?Nga Enkelejda GjozaKur flas me miqtë emi apo të njohurdhe u them se po ndjekmësimet e katekizmitpër tu pagëzuar, pyetjamë e shpeshtëpërveç komenteve tëtjera është “perse?”.Sigurisht dhe unë derisaarrita në këtë vendime kam bërë shumëherë këtë pyetje brendameje, derisa Zoti me tregoi me mënyrat e tij se mëdonte më pranë.Po, po, Zoti na flet shpesh dhe në mënyra tëndryshme e nëpërmjet shenjave të ndryshme,shpesh herë edhe të çuditshme për mendjen dhebotëkuptimin tonë, por ne duhet të dimë vetëm tëdëgjojmë e të jemi të gatshëm ta ndjekim atë.Pagëzohuni sepse mbretëria e qiellitpo afrohet (mt 3.1-12)…Në ato ditë vjen Gjon Pagëzori dhepredikonte në shkretëtirën e Judesë duke thënë“Pagëzohuni sepse mbretëria e qiellit është afër”Ky ishte zëri për të cilin kishte parafolur profetiIsaia i cili thoshte “Zëri i dikujt që thërret nëshkretëtirë po përgatit rrugën për ardhjen e të dërguarittë Zotit: Mesisë”Dhe ai, Gjon Pagëzori mbante të veshur njëlëkurë prej deveje e një rrip lëkure në qafë, ushqehejme karkaleca dhe mjaltë të egër, në atë kohëe gjithë Judea vraponte tek ai dhe pagëzohej dukepranuar mëkatet. Gjoni thoshte: “un ju pagëzoj meujë, por ai që vjen mbrapa meje është shumë mëi rëndësishëm se unë, dhe unë nuk jam i denjë aspër t’ia zgjidhur rripin e sandaleve të tija, ai do t’jupagëzojë me zjarr dhe me Shpirtin e Shenjte”“ Pagëzohuni sepse mbretëria e qiellitështë afër”Gjoni pagëzonte në shkretëtirë, nuk shkonteas në qendrat e banuara dhe as nëpër qytetet emëdha, ai nuk kërkonte madhështi por i drejtohejturmës me fjalën e para që Jezu Krishti tha u thanxënësve të tij pas ringjalljes, kur ju urdhëroj që tëdalin në të gjithë botën dhe të pagëzonin në emërtë tij:“pagëzohuni”!Pagëzimi ose “ndërrimi” është një fjale e cilanë greqisht përkthehet me termin metanoia, qëdo të thotë një “ndryshim rrënjësor” kurse termiqë i korrespondon në hebraisht është Inversion.Pra me pak fjalë do të thotë të rilindësh. Rilindjenuk do të thotë të braktisësh jetën e të fillosh çdogjë nga e para pasi ke pranuar Jezusin në jetëntënde, si mendon pjesa më e madhe e njerëzve,edhe pse kjo tingëllon e mirë në plan të parë.Por të rilindësh do të thotë të shpëtohesh. Kur nëBibël thuhet se duhet të pagëzohemi me ujin dheShpirtin Shenjtë do të thotë se mëkatarët duhet tëpendohen të besojnë se Jezu Krishti është Zot, dhetë besojnë në qëllimin e vdekjes së tij mbi kryq.Me pak fjalë do të thotë të jesh ndryshe, ky nukështë një ndryshim që vjen nga natyra njerëzore,po një transformim i ardhur nga Zoti në mënyrëtë mistershme. Pagëzim nuk do të thotë të recitoshlutje për një muaj, apo thjesht të agjërosh për njëmuaj tjetër; por do të thotë të jetosh si njeriu i ri icili ka në vetvete Shpirtin e Krishtit dhe të punoshpër Mbretërinë e Zotit. Tashme ke një mision tëri, misionin e Birit të Zotit, sepse me pagëzim nebëhemi bij të adoptimit, sepse jemi bij në Birinqë ka dhënë jetën e tij për shpëtimin e botës. Dokemi shpëtim vetëm nëse pagëzohemi me bindjedhe jemi të përgjegjshëm për atë që marrim mbivete, pra misterin e shëlbimit, dhe atë që duhet tëbëjmë për të tjerët, pra përhapjen e kësaj dhurate.Me pagëzim çdo njeri bëhet në sajë të Misterit tëKrishtit, Meshtar, Profet edhe Mbret për jetën epasosur. Çfarë dhurate e mrekullueshme kjo! Unëpërveç -Po- që do të them si Maria dhe pa bërëasgjë tjetër, do kem këto cilësi dhe këto dhurata.Nga kjo rrjedh më pas edhe angazhimi i ynë qëtë jetojmë si njerëz të transformuar sipas dhuratësqë do marrim dhe jo sipas botës që e kundërshtonkëtë dhuratë. Pra, Pagëzimi për ne merr një kuptimtë dyfishtë: nga njëra anë është dhurata e njeriuttë ri, dhe nga ana tjetër angazhimi i ynë që tëjetojmë si njerëz të rinj.Nuk mjafton vetëm të jemi bij të Abrahamit,bij të tij gjen kudo. Por me sa vërehet sot, personaqë besojnë në këtë ndryshim e punojnë përvazhdimin e kësaj mendësie të re, është e vështirëtë gjesh. Askush nuk është i shpëtuar nësethjesht është i shkruar në regjistrin e pagëzimittë kishës, ose thjesht për faktin sepse ka prindërtë mirë, apo për faktin se rrjedh nga një familjee krishterë!Gjoni pagëzonte me ujë, ndërsa Mesia meShpirtin e Shenjtë, ai do të ndaje grurin nga elbi,…druri që nuk bën fruta do te pritet, dhe do hidhetne zjarr- thotë Shkrimi i Shenjtë.E pra le të përpiqemi të jemi pemë që bëjmëvetëm fruta të mira, duke insistuar me lutjen tonëpersonale, për të pastruar shpirtin.Ja, pra, pse dua që të pagëzohem: Prindërit eparë, Adami dhe Eva mëkatnuan duke bërë atë qëZoti nuk dëshironte që ata ta bënin, me pagëzimdua që të lirohem nga faji i vjetër, për tu bërë pjesëe jetës së re në Krishtin, që aq shumë më ka dashur,aq sa ka dhënë edhe jetën e Tij për mua, për ty.

Janar 2008 Kisha dhe jeta12LUTJA E PRESIDENTËVE TË KONFERENCAVE IPESHKVORETË EVROPËS QË IA POROSISIN KISHËN E BESUAR ATYRENDËRMJETËSISË SË TË LUMES VIRGJËR MARIFATIMA, 6 TETOR 2007O Mari, Nëna jonë e Lume, kujdesupër Kishën në Evropëtë cilën ia besojmë dashurisë sateamnore, që të mund të jemi tëhapurndaj Lajmit të Mirë,të jetojmë në paqe, në njësi e nëharmoni.Na dhuro hirin që ta pranojmëtë huajin nevojtar,të jemi zemërgjerë ndaj të varfërve,të pastrehëve e të papunëve,që të mund ta shpallim me gëzimUngjillin e Shpresës.Mari, e bekuar mbi të gjitha gratë,ti e ke pranuar vullnetin e Atit.Zemrës sate ia kushtojmë familjettona, të rinjtë tanë,të moshuarit, të brishtët në mendjee në trupdhe të gjithë të sëmurët.Të kërkojmë t’i ngushëlloshtë gjithë ata që vuajnë,që janë të plagosur e të mposhtur.Hapja çdo zemër Jezusit, Birittënd.Mari, përherë Virgjër,Ty ta porosisim Kishën në Europë.Shpirti Shenjt na shndërroftëqë të bëhemi dëshmitarë të shenjtërisësë jetës,rojtarë të krijimit të Hyjit,bartës të paqes e të pajtimitdhe shërbëtorë besnikë të JezuKrishtit,që ia kushtoi vetveten Atitduke dhënë jetënpër ta shlyer mëkatin tonë,duke hapur rrugën për jetën e amshuar.Mari, Nënë e Kishës,Lutu për gjithë Europën, Lutu për ne. Amen!