12.07.2015 Views

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

122 H. A МЕЩЕРСКИЙсказа Д<strong>о</strong>брыни Ядрейк<strong>о</strong><strong>в</strong>ича, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, <strong>в</strong><strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, задержался <strong>в</strong> Царьградеиз-за <strong>в</strong><strong>о</strong>енных дейст<strong>в</strong>ий". 1 А<strong>в</strong>т<strong>о</strong>р <strong>о</strong>черка при<strong>в</strong><strong>о</strong>дит д<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong>ды<strong>в</strong> д<strong>о</strong>казательст<strong>в</strong><strong>о</strong> д<strong>о</strong>пустим<strong>о</strong>сти так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> предп<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения, указы<strong>в</strong>ая, чт<strong>о</strong>с<strong>о</strong>ста<strong>в</strong>итель п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести исп<strong>о</strong>льзует те же наз<strong>в</strong>ания д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>примечательн<strong>о</strong>стей<strong>Царьграда</strong>, чт<strong>о</strong> и Д<strong>о</strong>брыня Ядрейк<strong>о</strong><strong>в</strong>ич <strong>в</strong> с<strong>в</strong><strong>о</strong>ем „Путешест<strong>в</strong>ии": ипп<strong>о</strong>др<strong>о</strong>мназы<strong>в</strong>ается „п<strong>о</strong>друмье", Влахерна— „Лахерна", ф<strong>о</strong>рум К<strong>о</strong>нстантина—„К<strong>о</strong>нный т<strong>о</strong>рг". С друг<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, <strong>в</strong> <strong>о</strong>черке п<strong>о</strong>дмечен<strong>о</strong>: „Вряд ли<strong>о</strong>днак<strong>о</strong> <strong>в</strong> Д<strong>о</strong>брыне—Ант<strong>о</strong>нии следует предп<strong>о</strong>лагать <strong>о</strong>че<strong>в</strong>идца <strong>о</strong>писанныхс<strong>о</strong>бытий; если бы <strong>о</strong>н сам был <strong>в</strong> Царьграде <strong>в</strong><strong>о</strong> <strong>в</strong>ремя п<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>ма, т<strong>о</strong> <strong>в</strong> ег<strong>о</strong><strong>о</strong>писание <strong>в</strong><strong>о</strong>шли бы х<strong>о</strong>ть какие-нибудь <strong>о</strong>тг<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ски нес<strong>о</strong>мненн<strong>о</strong> сильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>в</strong>печатления <strong>о</strong>т разыгра<strong>в</strong>шихся <strong>в</strong> Царьграде с<strong>о</strong>бытий. Тщательн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тмечаямест<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>ждения кажд<strong>о</strong>й д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>примечательн<strong>о</strong>сти г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да, Д<strong>о</strong>брыняне удержался бы <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщить <strong>о</strong>б уничт<strong>о</strong>жении мн<strong>о</strong>гихиз них «<strong>фрягами</strong>» и <strong>о</strong>б у<strong>в</strong><strong>о</strong>зе их на Запад". П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му <strong>в</strong>ы<strong>в</strong><strong>о</strong>д <strong>в</strong> <strong>о</strong>черке,<strong>в</strong> к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м счете, так<strong>о</strong><strong>в</strong>, чт<strong>о</strong> „Д<strong>о</strong>брыня—Ант<strong>о</strong>ний с<strong>о</strong> сл<strong>о</strong><strong>в</strong> <strong>о</strong>че<strong>в</strong>идца<strong>о</strong>писал <strong>о</strong>саду и п<strong>о</strong>гр<strong>о</strong>м с т<strong>о</strong>й же <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>стью, с как<strong>о</strong>й <strong>о</strong>н за неск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong>лет д<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>писал <strong>в</strong>се б<strong>о</strong>гатст<strong>в</strong>а и <strong>в</strong>сю пышн<strong>о</strong>сть царьградскихцерк<strong>о</strong><strong>в</strong>ных с<strong>о</strong><strong>о</strong>ружений".-К<strong>о</strong>р<strong>о</strong>тк<strong>о</strong> г<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong>рит <strong>о</strong> п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести Д. С. Лихаче<strong>в</strong> <strong>в</strong> с<strong>в</strong><strong>о</strong>ем <strong>о</strong>черке дре<strong>в</strong>нерусск<strong>о</strong>йлитературы, <strong>в</strong>ключенн<strong>о</strong>м <strong>в</strong> „Ист<strong>о</strong>рию культуры дре<strong>в</strong>ней Руси".' !Этим <strong>в</strong> сущн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>граничи<strong>в</strong>ается, если не считать <strong>о</strong>тдельных пример<strong>о</strong><strong>в</strong>из текста п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести <strong>в</strong> раб<strong>о</strong>тах <strong>о</strong> языке Н<strong>о</strong><strong>в</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>й пер<strong>в</strong><strong>о</strong>й лет<strong>о</strong>писиП. А. Ла<strong>в</strong>р<strong>о</strong><strong>в</strong>ск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, Б. М. Ляпун<strong>о</strong><strong>в</strong>а и Е. С. Истрин<strong>о</strong>й, <strong>в</strong>сё, чт<strong>о</strong>сделан<strong>о</strong> д<strong>о</strong> сих п<strong>о</strong>р исслед<strong>о</strong><strong>в</strong>ателями п<strong>о</strong> п<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong>ду интересующег<strong>о</strong> наспамятника. Был лишь намечен ряд пр<strong>о</strong>блем, с<strong>в</strong>язанных с изучениемп<strong>о</strong><strong>в</strong>ести, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong> ни <strong>о</strong>дна из них не исслед<strong>о</strong><strong>в</strong>ана ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong>-нибудь <strong>о</strong>бст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>.Между тем, <strong>п<strong>о</strong><strong>в</strong>есть</strong> предста<strong>в</strong>ляет для нас нес<strong>о</strong>мненный и <strong>в</strong>сест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ннийинтерес как ист<strong>о</strong>чник п<strong>о</strong> ист<strong>о</strong>рии Византии, как сам<strong>о</strong>бытн<strong>о</strong>епр<strong>о</strong>из<strong>в</strong>едение дре<strong>в</strong>нерусск<strong>о</strong>й литературы и, нак<strong>о</strong>нец, как памятник дре<strong>в</strong>нерусск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>литературн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> языка старшег<strong>о</strong> пери<strong>о</strong>да. Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>на <strong>о</strong>стаетсяеще наст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> неисслед<strong>о</strong><strong>в</strong>анн<strong>о</strong>й, чт<strong>о</strong> мы не имеем ее критическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> изданияи не м<strong>о</strong>жем п<strong>о</strong>ка пр<strong>о</strong>читать ее пра<strong>в</strong>ильный, пер<strong>в</strong><strong>о</strong>начальный текст.Решению нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых пр<strong>о</strong>блем, с<strong>в</strong>язанных с изучением п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести, п<strong>о</strong>с<strong>в</strong>яіщена наст<strong>о</strong>ящая статья.IIТекст п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести д<strong>о</strong>шел д<strong>о</strong> нас <strong>в</strong> ряде списк<strong>о</strong><strong>в</strong> XIII—XIV ст<strong>о</strong>летий,к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дразделить <strong>в</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong><strong>в</strong>н<strong>о</strong>м на д<strong>в</strong>е группы. К пер<strong>в</strong><strong>о</strong>йгруппе списк<strong>о</strong><strong>в</strong> следует <strong>о</strong>тнести <strong>в</strong>се списки Н<strong>о</strong><strong>в</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>й пер<strong>в</strong><strong>о</strong>й лет<strong>о</strong>писи,как старшег<strong>о</strong>, так и младшег<strong>о</strong> из<strong>в</strong><strong>о</strong>д<strong>о</strong><strong>в</strong>; к<strong>о</strong> <strong>в</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й группе — <strong>в</strong>сесписки Еллинск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>писца 2-й редакции и ст<strong>о</strong>ящие <strong>в</strong> тесн<strong>о</strong>й с<strong>в</strong>язис п<strong>о</strong>следними: С<strong>о</strong>фийскую пер<strong>в</strong>ую лет<strong>о</strong>пись (списки Карамзина и Об<strong>о</strong>ленск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,так назы<strong>в</strong>аем<strong>о</strong>й 1-й редакции) и за<strong>в</strong>исимые <strong>о</strong>т нее спискиМ<strong>о</strong>ск<strong>о</strong><strong>в</strong>ск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>писн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>в</strong><strong>о</strong>да к<strong>о</strong>нца XV <strong>в</strong>ека и В<strong>о</strong>скресенск<strong>о</strong>й лет<strong>о</strong>писиXVI <strong>в</strong>ека.Пер<strong>в</strong>ая группа предста<strong>в</strong>лена следующими списками п<strong>о</strong><strong>в</strong>ести.1. Син<strong>о</strong>дальный спис<strong>о</strong>к Н<strong>о</strong><strong>в</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>й пер<strong>в</strong><strong>о</strong>й лет<strong>о</strong>писи, старшег<strong>о</strong>из<strong>в</strong><strong>о</strong>да, писанный уста<strong>в</strong><strong>о</strong>м на пергамене. П<strong>о</strong><strong>в</strong>есть занимает листы64—72 рук<strong>о</strong>писи, след<strong>о</strong><strong>в</strong>ательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сится к пер<strong>в</strong><strong>о</strong>й части списка, напи-1В дейст<strong>в</strong>ительн<strong>о</strong>сти у Карамзина при<strong>в</strong>еденн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ут<strong>в</strong>ерждения мы не нах<strong>о</strong>дим.Не <strong>о</strong>казал<strong>о</strong> ли <strong>в</strong>лияние на а<strong>в</strong>т<strong>о</strong>ра <strong>о</strong>черка <strong>в</strong>ышепри<strong>в</strong>еденн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong> из Са<strong>в</strong><strong>в</strong>аит<strong>о</strong><strong>в</strong>а(ук. с<strong>о</strong>ч., прим. 5)?2Ист<strong>о</strong>рия русск<strong>о</strong>й литературы, т. I, ч. 1, стр. 303.3 Ист<strong>о</strong>рия культуры дре<strong>в</strong>ней Руси, т. II, Изд. АН СССР, М.—Л., 1951, стр. 199.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!