12.07.2015 Views

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

Древнерусская повесть о взятии Царьграда фрягами в 1204 году

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ДРЕВНЕРУССКАЯ ПОВЕСТЬ О ВЗЯТИИ ЦАРЬГРАДА ФРЯГАМИ 125<strong>в</strong>ынимаша". Раньше шла речь лишь <strong>о</strong>б <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й б<strong>о</strong>чке, <strong>в</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й пряталсяИсак<strong>о</strong><strong>в</strong>ич. След<strong>о</strong><strong>в</strong>ательн<strong>о</strong>, лучшее чтение предста<strong>в</strong>ляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ю „бъчькы"(р<strong>о</strong>д. п., ед. ч.) и „г<strong>в</strong><strong>о</strong>здь" (<strong>в</strong>ин. п., ед. ч.), как читаем <strong>в</strong> рук<strong>о</strong>писяхЕллинск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>писца (Б, Ч, Кир).2. Далее, перед рассказ<strong>о</strong>м <strong>о</strong>б <strong>о</strong>тречении <strong>о</strong>т прест<strong>о</strong>ла Исаака <strong>в</strong> Считаем:„Исакъ цесарь, мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> съжали<strong>в</strong>ъси <strong>о</strong> градѣ и <strong>о</strong> царст<strong>в</strong>ѣ с<strong>в</strong><strong>о</strong>емь и <strong>о</strong> грабленииманастырьскыхъ,еже даяста фряг<strong>о</strong>мь злата и срѣбр<strong>о</strong>, п<strong>о</strong>сулен<strong>о</strong>е имъ".В эт<strong>о</strong>м чтении с<strong>о</strong>мнительны д<strong>в</strong>а места: <strong>в</strong><strong>о</strong>-пер<strong>в</strong>ых, с<strong>о</strong>четание „<strong>о</strong> грабленииманастырьскыхъ". В так<strong>о</strong>м случае следует считать п<strong>о</strong>следнее сл<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong>субстанти<strong>в</strong>ир<strong>о</strong><strong>в</strong>анным прилагательным <strong>в</strong> р<strong>о</strong>ли д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнения <strong>в</strong> р<strong>о</strong>дительн<strong>о</strong>мпадеже мн<strong>о</strong>жест<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> числа к <strong>о</strong>тглаг<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>му сущест<strong>в</strong>ительн<strong>о</strong>му.П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную синтаксическую к<strong>о</strong>нструкцию нельзя считать типичн<strong>о</strong>й длядре<strong>в</strong>нерусск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> языка XIII <strong>в</strong>ека.В К <strong>в</strong>мест<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> читаем: „<strong>о</strong> граблении м<strong>о</strong>настырск<strong>о</strong>м", т. е. уп<strong>о</strong>требляетсяс<strong>о</strong>глас<strong>о</strong><strong>в</strong>анн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>пределение, <strong>в</strong>ыраженн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительным прилагательным,с<strong>о</strong><strong>о</strong>т<strong>в</strong>етст<strong>в</strong>ующим р<strong>о</strong>дительн<strong>о</strong>му падежу <strong>о</strong>бъекта; <strong>в</strong><strong>о</strong> <strong>в</strong>сехдругих списках: „<strong>о</strong>грабление м<strong>о</strong>настырск<strong>о</strong>е". Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, наиб<strong>о</strong>лее пра<strong>в</strong>ильнымследует признать чтение, имеющееся <strong>в</strong> Еллинск<strong>о</strong>м лет<strong>о</strong>писце(Ч, Кир), где мы <strong>в</strong>стречаем: „<strong>о</strong> граблениих м<strong>о</strong>настырскых", т. е. уп<strong>о</strong>треблен<strong>о</strong>так<strong>о</strong>е же с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong><strong>в</strong>анн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>пределение <strong>в</strong><strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жест<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>м числе.В <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их случаях уп<strong>о</strong>требление <strong>о</strong>пределения, <strong>в</strong>ыражаем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительнымприлагательным, <strong>в</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>т<strong>в</strong>етст<strong>в</strong>ии с р<strong>о</strong>дительным падеж<strong>о</strong>м<strong>о</strong>бъекта при <strong>о</strong>тглаг<strong>о</strong>льных сущест<strong>в</strong>ительных — я<strong>в</strong>ление <strong>о</strong>чень <strong>о</strong>бычн<strong>о</strong>е<strong>в</strong> дре<strong>в</strong>нерусских памятниках XI—ХШ <strong>в</strong>ек<strong>о</strong><strong>в</strong>, например, <strong>в</strong> нашем жетексте ниже <strong>в</strong>стречается ф<strong>о</strong>рма: „пр<strong>о</strong> зажжение градн<strong>о</strong>е" (п<strong>о</strong>жар г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да).Вт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е замечание <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сительн<strong>о</strong> при<strong>в</strong>еденн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>в</strong>ыше к<strong>о</strong>нтекстакасается ф<strong>о</strong>рмы р<strong>о</strong>дительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> падежа единст<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> числа (или <strong>в</strong>инительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>падежа мн<strong>о</strong>жест<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> числа) „злата". Эт<strong>о</strong>, нес<strong>о</strong>мненн<strong>о</strong>, следуетсчитать <strong>о</strong>шибк<strong>о</strong>й, так как <strong>в</strong><strong>о</strong> <strong>в</strong>сех списках, кр<strong>о</strong>ме С, ѳт<strong>о</strong> сл<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ит <strong>в</strong> <strong>в</strong>инительн<strong>о</strong>м падеже единст<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> числа— „злат<strong>о</strong>", как и следующееза ним сл<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong> „срѣбр<strong>о</strong>".3. Далее, <strong>в</strong> рассказе <strong>о</strong>б избрании императ<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м Ник<strong>о</strong>лая Кана<strong>в</strong>аспис<strong>о</strong>к С дает чтение: „и ту быша с нимь <strong>в</strong>ъ с<strong>в</strong>ятѣи С<strong>о</strong>фии 6 дниии 6 н<strong>о</strong>чии". Т<strong>о</strong> же чтение при<strong>в</strong><strong>о</strong>дится и <strong>в</strong><strong>о</strong> <strong>в</strong>сех списках Еллинск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>писца(Б, Ч, Кир). Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>дин спис<strong>о</strong>к К дает друг<strong>о</strong>е чтение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>езначительн<strong>о</strong> б<strong>о</strong>лее с<strong>о</strong><strong>о</strong>т<strong>в</strong>етст<strong>в</strong>ует смыслу к<strong>о</strong>нтекста и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>мум<strong>о</strong>жет быть принят<strong>о</strong> за пер<strong>в</strong><strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>е: „и ту бысть снемъ", т. е. „пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дил<strong>о</strong>с<strong>о</strong>брание". Ошибка переписчика С <strong>в</strong> эт<strong>о</strong>м случае с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яла,<strong>в</strong>ер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>, <strong>в</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>н принял незнак<strong>о</strong>м<strong>о</strong>е ему сущест<strong>в</strong>ительн<strong>о</strong>е „снемъ"за диалектную разн<strong>о</strong><strong>в</strong>идн<strong>о</strong>сть ф<strong>о</strong>рмы мест<strong>о</strong>имения „и" <strong>в</strong> т<strong>в</strong><strong>о</strong>рительн<strong>о</strong>мпадеже единст<strong>в</strong>енн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> числа мужск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>да и испра<strong>в</strong>ил эту ф<strong>о</strong>рму на<strong>о</strong>бщепринятую литературную.4. Треб<strong>о</strong><strong>в</strong>ание „фряг<strong>о</strong><strong>в</strong>", предъя<strong>в</strong>ляем<strong>о</strong>е ими к императ<strong>о</strong>ру Мурцуфлу,<strong>в</strong> С передан<strong>о</strong> следующим <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м: „Дай намь Исак<strong>о</strong><strong>в</strong>иця, <strong>о</strong>т<strong>о</strong> [бук<strong>в</strong>а w]п<strong>о</strong>идемъ къ нѣмечьскуму цесарю, <strong>о</strong>тнеле же есме п<strong>о</strong>слани". При чтенииС р<strong>о</strong>ль п<strong>о</strong>дчинительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>юза цели <strong>в</strong>ып<strong>о</strong>лняется предл<strong>о</strong>г<strong>о</strong>м „<strong>о</strong>т".Спис<strong>о</strong>к К <strong>в</strong>замен эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>держит сл<strong>о</strong><strong>в</strong><strong>о</strong> „даждь". В А читаем: „и так<strong>о</strong>";<strong>в</strong><strong>о</strong> <strong>в</strong>сех списках Еллинск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> лет<strong>о</strong>писца имеем: „и абие"; <strong>в</strong> M—с<strong>о</strong>юз „да".Оче<strong>в</strong>идн<strong>о</strong>, <strong>в</strong> пер<strong>в</strong><strong>о</strong>списке имелся старый русский п<strong>о</strong>дчинительный с<strong>о</strong>юзцели „ать", „<strong>о</strong>ть", 1 к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый <strong>в</strong> качест<strong>в</strong>е устарел<strong>о</strong>г<strong>о</strong> и специфически рус-1 Ср. <strong>в</strong> „П<strong>о</strong>учении" Ильи Н<strong>о</strong><strong>в</strong>г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: „<strong>в</strong>зб<strong>о</strong>рани<strong>в</strong>ати женам, <strong>о</strong>ть не х<strong>о</strong>дятьк <strong>в</strong>ълх<strong>в</strong>ам" (Ист<strong>о</strong>рия культуры дре<strong>в</strong>ней Руси, т. II, стр. 116).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!