Romano Atmo nr5 - ZwiÄ zek Romów Polskich w Szczecinku

i sezonową aktywność zawodową.Wyjściem jest dokształcaniedo wymagań obecnego rynkupracy. Jedynie połowa Romów jeodżywia się codziennie, a jednatrzecia kilka razy w tygodniu lubraz na jakiś czas.Niezbędne jest także rozwiązanieproblemów edukacyjnych,bowiem 68 % Romów nie umiepisać lub robi to z trudnościami,a prawie 60 % nie umie liczyć.Zaledwie 2 % ma wyższe wykształcenie,6% pełne średnielub zawodowe, a 10 % niepełneśrednie. W swych miejscach zamieszkaniarzadko mają dostępdo prądu, bieżącej wody, gazuczy telefonu.Prawo do znajomości własnegojęzyka – jedno z fundamentalnychpraw człowieka nie jestukraińskim Romom zapewniane.Brak bowiem nauczycieli, którzybyliby w stanie prowadzić zajęciaz języka romskiego, z bardzobanalnego powodu, bowiem niema na Ukraińskiej AkademiiNauk językoznawców od językaromskiego, którzy mogliby opracowaćprogram nauczania.Pozytywne zmiany, na nadejściektórych wiąże się nadziejez ,,Pomarańczową Rewolucją’’miałyby dotyczyć społecznych iekonomicznych kwestii położeniamniejszości romskiej. Bliskawspółpraca przedstawicieli romskich,organizacji pozarządowychi rządu ukraińskiego musibyć zapewniona tak szybko, jakto możliwe by wyjść naprzeciwpotrzebom społeczności romskiej.Romowie żywią szczerąnadzieję, że społeczeństwo ukraińskiepomoże im pokonać teproblemy.Jak pokazują sondaże nie jestprawdą, że Romowie nie interesująsię sprawami politycznymi.45 % ankietowanych Romówwyraziło rzeczywistą chęć posiadaniawpływu na procesy decyzyjnena szczeblu centralnym, atakże rad gmin i obwodów orazich organów wykonawczych.Ważność przynależności do partiipolitycznych widzi 40 % badanych,59 % jest świadomychkonieczności przynależenia doorganizacji społecznych, a 62 %dostrzega potrzebę uczestniczeniaw wyborach.Niestety niski poziom uczestnictwaw wyborach samorządowychi parlamentarnych w 2006roku sprawił że tylko jeden romskiprzedstawiciel uzyskał mandatdo lokalnej administracji.Rozwiązanie omówionychproblemów będzie wskaźnikiemstopnia integracji Ukrainy zEuropa, gdzie wszystkie wspomnianeprawa są gwarantowaneprzez rządy. Ważne jest takżewcielanie w życie zaleceń KomitetuEkspertów ds. Romówi Wędrowców w krajach EuropyUnii Europejskej, a także naUkrainie.przyg. M. BabickiBut Roma dźide isy pe ceło sveto dre różna thema i na sarenge isy miśto. Dre them Ukrainateż isy dźide Roma.Odoj syr sys heładytko to Romenge isys pharo. Chociaż heładytka phenenys kaj saren traktynenróvno to Romen traktynenys but hyrja. Romenge isys doj pharo pe te syklakireł, pharo sys łenge soś tezałatvineł dre urzędy. Kamenys jone kaj romani kultura i tradycja te zanasiadzioł.Syr vydział rajengre liłendyr pe Ukraina isy dźide kana pravie 48 bara Roma, ale but Roma na przykerenpes ke dova kaj sy Romenca bo pes daren i niektóra phenen kaj isy doj pravie 400 tysięcy Roma.Kana zaczynineł pes kuty te sparuveł dopiero syr heładytko vygeja Ukrainatyr.Nevo rządo odpiradzia pes pe Europa, vligirdzia zmiany i Roma zaczynindłe te organizyneł pes.Zaćhude pravie 4 desia stovarzyszeni romane, sare podleginen ke Romano Kongreso Ukraińsko. Vydenjone gazety, pomoginen syr moginen Romenge dre łengro dźipen.Dre 11 wrześnio 2003 berś rządo ukraińsko jako piervszo them kaj isys haredyr heładytko przylijarazem Romenca programo kaj te chronineł mniejszość romani. But rzeczy ke da pora nani doj kerde,bo syr romane lidery dykhenys – but urzędniki państwowa nadzinenys nawet kaj isy dasało programoRomenca.Romenge isy pharo te rakheł buty bo bardzo but Roma nani vysyklakirdłe. So już rakhena bucia tosy doj hyrja traktovana, gorsiedyr niż gadzie. But Roma doj isy beszte pe romane osiedli kaj sys kerdłespecjalnie łenge. Roma jednak doj kamen te sparuveł peskro dźipen i keren but kaj roma i gadzie te dźinenkaj one chociaż nani łen szkoły to jednak isy dre Romendyr jedność i moginen pes te zjednoczyneł.Isy jone dumna kaj sy Romenca.Romano Atmo15