prezentacja - Wszechnica Żywieniowa w SGGW

Żywienie a choroby oczuJadwiga HamułkaZakład Oceny ŻywieniaKatedra Żywienia CzłowiekaWarszawa 15. 12. 2010 r.

WZROK80-90% komunikacjiz otoczeniem postęp cywilizacji starzenie sięspołeczeństwa zmiana stylu życia>50% Polaków ma problemyz narządem wzroku80% podrażnienia suchość,zmęczeniewspółpracuje z ok. 70%kory mózgowejChoroby oczu:AMDzaćmajaskraastenopia

Czynniki niepodlegające modyfikacjipłećK>Mrasa(biała)kolortęczówki(jasna)wiekAMDuwarunkowaniagenetycznepalenietytoniuekspozycjana światłosłoneczneotyłośćzaburzeniametabolicznenawykiżywienioweCzynniki podlegające modyfikacjiKlein et. al., 1998; Beatty et. al., 2001;Kałużny & Kałużny, 2002; Johnson, 2005

ZAĆMA (katarakta) - częściowe lub całkowitezmętnienie soczewki powodująceupośledzenie wzrokuJest jedną z przyczyn ślepoty, występujeu osób starszych po 60 roku życiaWystępowanie (USA)65 lat - 5% 75 lat - 50%

Czynniki zwiększające ryzyko zaćmy: proces starzenia się organizmu czynniki genetyczne urazy oka niektóre choroby (np. cukrzyca, tężyczka,galaktozemia, jaskra) narażenie na działanie silnego światłasłonecznego promieniowanie jonizujące substancje toksyczne (w powietrzu i żywności) zanieczyszczenie środowiska palenie papierosów nieprawidłowa dietaWolne rodniki

nadmierne stosowanie używeknadmierne spożycie NKT, cholesterolu,soli i cukruSPOSÓB ŻYWIENIA A AMD/ZAĆMAobniżony system antyoksydacyjnyukład enzymatyczny- dysmutaza ponadtlenkowa (SOD)- katalaza (CAT)- peroksydaza glutationowa (GPx)- reduktaza glutationowa (GR)układ nieenzymatyczny- karotenoidy (luteina,zeaksantyna)- witaminy: E, A, C- jony metali przejściowych- glutation

luteina/zeaksantynachoroby oczu(AMD/zaćma)właściwościantyoksydacyjnenaturalny filtrprzeciwsłonecznygenerowanie RFTperoksydacja lipidów stanzapalnyMPMPODprzepływ krwido tkanek okaLandrum & Bone, Arch. Biochem. Biophys. 2001; 385: 28-40.Krinsky et. al., Annu. Rev. Nutr. 2003; 23:171-201.Johnson, Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2010;13: 28-33.

LUTEINA WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCImg/100gwarzywa zielone:szpinak 5,9-12,9jarmuż 18,6-39,5kapusta włoska 4,6-9,4koper 6,1-13,8brokuły 1,2-3,5groszek zielony 1,3-2,6sałata 0,4–2,5seler naciowy 1,4 - 2,0jaja0,62(0,4-1,1)żółte i pomarańczowewarzywadynia 0,4 - 3,6kukurydza 0,5 - 2,0papryka 0,2 - 1,0owoce:nektarynki 0,1 - 1,0jeżyny 0,5 - 0,67jagody 0,14 - 0,35Hamułka i wsp., 2005; Scott & Hart, 1995

6 mg Axt/ 4 tyg. symptomów zmęczenia, bolesności, suchości oka rozmyte widzenie (Nitta et. al., 2002)astaksantynafunkcje wzroku(astenopia)poprawaakomodacjisiatkówkowyprzepływkrwidziałanieprzeciwzapalne5 mg Axt/ 4 tyg. 54% objawów zmęczenia (Nagaki et. al., 2002)4 mg Axt/6 tyg. (p

ASTAKSANTYNA WYSTĘPOWANIEAlgi:HaematococcuspluvialisDrożdże:Phaffia rhodozymaNiektóregatunki ryb:łosoś pstrągkrylkrewetkihomaryBakterie:Agrobacterium auranticumMycobacterium lacticolaBrevibacterium sppkarotenoproteinycyt. za Stachowiak i Czarnecki, 2006

Spożycie kwasów tłuszczowych i ryb a AMDSpożycie Ω-3 (DHA)Ω-6:Ω-3 (3:1-4:1)Ryby bogatew Ω-3 ≥ 2 x tydz.ogólne i lokalnestany zapalnebiałko CRPnaprawauszkodzonych komórekryzyko AMDSeddon et. al., Arch. Ophthalmol. 2006; 124: 995-1001.

KWASY Ω-3 WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCIDHARyby morskie:- makrela- tuńczyk- pstrąg- śledź- łosoś- halibut- dorszOlej:rybiroślinny:- lniany,- rzepakowykw. ALAOwoce morza:

Pozostałe składniki pożywienia a AMDWitaminy E i Cdziałanie antyoksydacyjneZn, Cu, Seenzymy antyoksydacyjneZn SOD Se GPxmetabolizm w okuAntocyjanyKombinacjeantyoksydantówuszczelnienie, ukrwieniew obrębie tęczówki okawylewy, stany zapalneRFTdziałanie wspomagające,synergistyczne(Lu wit. E i Zn)

Żywność jako źródło:- antyoksydantów(gł. ksantofilów)- kwasów Ω-3utlenienie kwasów tłuszczowychuszkodzenie białek i DNApoziom wolnych rodnikówpotencjał antyoksydacyjny+/-Suplementy dietyPOZIOM W TKANKACHfiltr światła słonecznegogęstość plamki ocznejstan zapalnyprzepływkrwi w siatkówceStres oksydacyjnychoroby oczu(AMD/zaćma)

W profilaktyce AMD najważniejsze znaczeniema zmiana stylu życia związana ze: zmianą sposobu żywienia zaprzestaniem palenia tytoniu ochroną przed nadmierną ekspozycjąna promieniowanie świetlneorazzmniejszenie STRESU OKSYDACYJNEGOrozwoju chorób współtowarzyszących(otyłości, miażdżycy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca)

zbilansowana dietaok. 2000 kcalStowarzyszenie AMD