Profilaktyka w środowisku lokalnym, pr. zb. (red.)

40Profilaktyka w społecznościach lokalnychprzeciętny odbiorca tak skonstruowanych komunikatów zazwyczaj nie odnosił ichdo siebie.Epoka zapobiegania poprzez drastyczne przyk≥ady przynios≥a natomiastbardzo uproszczony stereotyp eotyp cz≥owieka uzaleønionego i upowszechnienieprzekonania, øe problemy z alkoholem czy narkotykami mogπ dotyczyÊ tylkoludzi z marginesu spo≥ecznego.W niektórych gminach istnieje już świadomość, że odstraszające przykłady nieprzynoszą na ogół efektów. Pozostawiając profilaktykę szkołom promuje się działaniaedukacyjne dostarczające wyważonej, prawdziwej informacji o alkoholu,narkotykach i nikotynie. Na ogół pomijany jest temat legalnych substancji psychoaktywnych,takich jak leki nasenne, uspokajające i przeciwbólowe (po które polskamłodzież sięga częściej niż w innych krajach Europy).Działania takie osiągają efekt w tym sensie, że młodzi ludzie z powodzeniemprzyswajają nowe wiadomości. Jednak wiedza wcale, albo prawie wcale nie modyfikujezachowań. Do dzisiaj w wielu gminach funkcjonuje pogląd, że działaniaedukacyjne realizowane w szkołach są świadectwem istnienia gminnej strategiiprofilaktycznej.Programy informacyjne poza małą skutecznością wzbudzają także innegorodzaju kontrowersje. Bardzo trudno odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniurozbudzają ciekawość używkami, albo w jakim wieku powinni być ci, którym dostarczanesą pierwsze informacje.Moøna zak≥adaÊ, bez duøego ryzyka pope≥nienia b≥Ídu, øe obecne na codzieÒ w polskich mediach informacje na temat na przyk≥ad powszechnychw kaødej szkole narkotykÛw przyczyniajπ siÍ do ukszta≥towania siÍ nowegoprzekonania normatywnego. Skoro o norma jest taka, øe narkotyki sπ wszÍ-dzie, czÍúÊ m≥odych osÛb, ktÛra jeszcze siÍ z nimi nie zetknÍ≥a, odczujepotrzebÍ, øeby wreszcie sprÛbowaÊ, choÊby po to aby poczuÊ siÍ normalnie.Ostatnimi laty oferta edukacyjna została rozszerzona o treningi umiejętnościspołecznego komunikowania się, asertywności i innych potrzebnych dyspozycjipsychicznych. Zwykle są one serwowane uczniom w kilkugodzinnych blokach,oddzielnym dla alkoholu, oddzielnym dla narkotyków. Aby treningi takie przynosiłyoczekiwane rezultaty, konieczne są bardzo wysokie kwalifikacje trenerów, znakomiterozumienie kontekstu fazy rozwojowej, w której są uczniowie, oraz kontekstupsychospołecznego ich codziennego życia. Mechaniczne ordynowanie treningówasertywności i innych tego typu programów może, podobnie jak w przypadku działańinformacyjnych, przynosić niepożądane efekty uboczne.