Zmiana krajobrazu okolic wybranych starorzeczy Wisły w Warszawie ...

Ramowa dyrektywa wodna (Dyrektywa2000), która ustanawia ramywspólnotowego działania w dziedziniepolityki wodnej, zobowiązuje państwaczłonkowskie Unii Europejskiej do dążeniado osiągnięcia celu, jakim jestco najmniej dobry stan wód. Jednymz parametrów określających jakość ekosystemuwodnego według wspomnianejdyrektywy jest jego stan ekologiczny.Klasyfikacja tego stanu zawiera przedewszystkim elementy biologiczne. W przypadkujezior są to: skład, liczebnośći biomasa fitoplanktonu, skład liczebnośći biomasa innej flory wodnej, skład i liczebnośćbezkręgowców bentosowychoraz skład, liczebność i struktura wiekowaichtiofauny. Elementy hydromorfologiczne,chemiczne i fizyczno-chemicznew analizie tej są traktowane tylko jakodane wspierające część biologiczną (Dyrektywa2000). Określenie powyższychparametrów, jeśli dysponuje się odpowiedniąmetodyką, nie powinno stanowićtrudności dla specjalistów z danejdziedziny. Kłopotliwe może być jednakwyznaczenie warunków referencyjnych,które zostaną uznane za wzorzec dla danejkategorii i typu wód. Różnorodnośćtypów wód, w tym również w obrębiewód stojących, powoduje, iż mylące mogłobybyć zastosowanie wspólnej miarydla szerokiego zgrupowania siedlisk.Określając stan wód, jaki chce sięosiągnąć dla danego zbiornika, możewarto przyjrzeć się jego historii i zdecydować,do którego z jej etapów chce sięgo przywrócić. Może to mieć szczególneznaczenie na przykład przy okazjiprojektów renaturyzacyjnych. Istniejąróżne możliwości analizy historycznychwarunków środowiska. Jedną z metodjest interpretacja materiałów zawartychw osadach dennych. Na tej podstawiemożna wnioskować zarówno o zmianachzachodzących w zbiorniku, jak i w jegosąsiedztwie (Szeroczyńska i Zawisza2007). Z kolei analiza dawnych materiałówkartograficznych pozwala określić,jak zmieniało się otoczenie zbiornikóworaz co w istotny sposób może wpływaćna ich funkcjonowanie i na charakteryzująceich stan elementy biologiczne.Praca ta ma na celu ukazanie, jakzmieniała się historia użytkowania terenuw okolicach wybranych starorzeczyWisły z obszaru Warszawy. Do badańwytypowano trzy zbiorniki: JezioroGocławskie oraz kompleks zbiornikówJezioro Wilanowskie i Jezioro Powsinkowskie.Wybór jest nieprzypadkowy,gdyż historia przekształceń tych obszarówjest drastycznie różna. Analizujączmiany okolic badanych zbiornikóworaz dynamikę tych zmian, poszukiwanomożliwych przyczyn zaistniałychróżnic.Materiał i metodyNa potrzeby badań wykorzystane zostałyarchiwalne materiały kartograficzneze zbiorów Muzeum Pałac w Wilanowieoraz Muzeum Historycznego m.st.Warszawy, jak również zdjęcia lotniczebadanych obiektów pochodzące z CentralnegoOśrodka Dokumentacji Geodezyjneji Kartograficznej. Z zebranychmateriałów archiwalnych wytypowanezostały mapy i plany, które pozwoliłyna wydzielenie tego samego obszaruw sąsiedztwie analizowanych zbiorników.Obszar ten określony został jakokwadrat bądź prostokąt, którego krawędzieznajdują się w odległości pięciusetZmiana krajobrazu okolic wybranych starorzeczy Wisły w Warszawie... 305