walka rasowo-ekonomiczna w poznańskiem. - Przegląd Powszechny

26 WALKA RASOWO-EKONOMICZNA W POZNAŃSKIEM.rych atoli przed czasem wymieniać nie można. Ordynacye polskiew Księstwie mi znane są: majorat Niegolewskich w Niegolewie,fideikomis Kwileckich. na Kwilczu, majoraty Kwileckichna Wróblewie, Sułkowskich na Rydzynie, Radziwiłłów na Antoninie,Skórzewskich na Czerniejewie, Taczanowskich na Taczanowie,Twardowskich na Kobelnikach, Czapskieh-Hutten w Smogulcu,Potulickich w Próchno wie, Raczyńskich w Obrzycku,Czartoryskich na G-ołuehowie.Jest to właściwością słowiańskiej rasy — twierdzi pewienniemiecki uczony — że nie umie wyzyskać siły ludzkiej i dlategozbyt wiele tej siły niepotrzebnie zużywa. Chodzi tu o bardzoliczny personał służbowy po dworach polskich, gdzie widzimyużytych tylko do posług osobistych właściciela i jego rodziny:kucharza, kamerdynera, lokaja, ogrodowego, stangreta, forysia, gospodynię,garderobiankę, panny służące, pokojówki, dziewki i t. d.it. d. Wprawdzie piszą z Poznańskiego do Ruchu katolickiego, że„zniknęły dawne, liczne, dworskie czeladzie i kredensowe darmozjady",że „po zachodniemu urządzona słu-łba zdumiewa ilościąpracy, logicznie skupionej w jednym ręku" 1 . Czy wszędzie atolitę potrzebną reformę przeprowadzono? Czy wobec trudnych warunkówi drogiej służby, nie przydałoby się w tej mierze jeszczewięcej zachodniej, francuskiej oszczędności? Z drugiej stronydość często się daje spostrzec przesada w przeciwnym kierunku,chęć robienia oszczędności kosztem robotnika i urzędników gospocłarczj-ch,przyczem oczywiście właściciel wychodzi, jak Zabłockina mydle. Podczas gdy właściciel Niemiec z reguły urzędnikówswych, zawsze prawie Niemców, płaci dobrze, darzy zaufaniemi rzadziej zmienia, wielu jeszcze właścicieli Polaków zmieniająco chwila swych urzędników, starają się o jak najtańszych,zwłaszcza nieżonatych i w ten sposób powierzają gospodarstwoludziom niepewnym, wątpliwej uczciwości, i narażają się bezwarunkowona straty daleko większe, niż zyskują na małej płacy,dawanej urzędnikom. Stąd wyrobiła się nawet u niektórych ziemiannaszych zupełnie fałszywa opinia o nieudolności i niesu-Z Poznańskiego", fejleton z 15 października i następne.