walka rasowo-ekonomiczna w poznańskiem. - Przegląd Powszechny

36 WALKA RASOWO EKONOMICZNA W POZNAŃSKIEM.nia, obecnie polski kupiec z powodu większej ruchliwości i skromnegosposobu życia, szybko się podnosi i z powodzeniem wytrzymujekonkurencyę z kupcem niemieckim. Że polskie mieszczaństwosię tak podniosło, zawdzięcza to niemieckiej szkole,przykładowi niemieckiej pilności, dzielności i wytrwałości i znakomitejadministracyi niemieckich władz. Także i polskie Towarzystwoimienia Marcinkowskiego ku wspieraniu uczącej sięmłodzieży, które ma na celu wytworzenie dzielnego stanu średniego,wielce się przyczyniło, aby przygotować dla ludu polskiegodzielnych przodowników w licznych polskich lekarzach,aptekarzach, technikach, urzędnikach, księżach i nauczycielach".Nie wchodząc w bliższą krytykę przytoczonych przez pióro niemieckieprzyczyn rozwoju przemysłu polskiego, przyznając imnawet do pewnego stopnia słuszność, mniemamy atoli, że ichgłębiej szukać należy w ogólnych prawach socyologicznych. Jeżelisię rozwój prawidłowy jakiegoś zdrowego organizmu tamujew jakimś punkcie, to ten rozwój tern silniej na innympunkcie się objawia. Dzięki polityce szowinistyczno-eksterminaeyjnejznajduje się społeczeństwo nasze na prokrustowem łożu.Wyklucza się je od urzędów wyższych i niższych, wyzuwa sięje dzięki przemocy ekonomicznej z ziemi — nie dziw, że chcącżyć, bojkotowana ludność szuka tam zarobku, gdzie jeszczemoże, tj. w przemyśle. Nietylko tam go szuka przemysłowieci jego dzieci; mając inne pola zamknięte, szuka go tam szlachcici jego rodzina, nie mogąc się utrzymać na wsi; szuka gowreszcie zdolniejszy chłopski syn, pragnąc się wybić wyżejw hierarchii społecznej. Oczywiście nie każdy zarobek ten znajdujew równej mierze, znaleść go jednak może, jeżeli tylkochce energicznie i bierze się rozumnie do rzeczy. Przemysłbowiem dotychczas u nas, powiedzmy sobie szczerze prawdę,wcale a wcale nie był wyzyskany przez nas — był wyzyskanytylko przez Żydów i Niemców. Pierwsi wskutek konkureneyi Polakówzaczynają emigrować — ubyło ich 18.000 od r. 1880—• ostatnimając wygodne umieszczenie w różnych dykasteryach urzędniczych,nie kwapią się do zawodów niepewnych i trudnych,jakimi jest mały przemysł i handel. „Rękodzielnicy niemieccy