İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE TÜRK DÜNYASI

II. DÜNYA SAVAŞI’NDA KIRIM TÜRKLERİNİN
SİYASÎ FAALİYETLERİ
•
Doç. Dr. Giray SAYNUR DERMAN *
Giriş
1924 yılında V. İ. Lenin’in ölümünden sonra Sovyetler
Birliği’nin başına geçen İ. Stalin, 1953 yılına kadar 29 yıllık
iktidarı boyunca Sovyet ideolojisini şekillendirdi. Bu
dönemde Sovyetler Birliği; bürokratik işleyişini ve parti
yapısını oluşturdu, sanayileşti, II. Dünya Savaşı’na girdi ve
galip çıktı. Sürgünler, kıyımlar, infazlar, kamplar, açlık dönemi
yaşandı. Milyonlarca insan öldü. Bütün bu gelişmelere
rağmen Sovyetler Birliği, yine bu dönemde bir dünya
gücü olarak iki kutuplu dünya düzeninde yerini aldı.
Sovyetlerin II. Dünya Savaşı’nda cephede ön saflara sürdüğü
bölüklerin büyük bir kısmı Türklerden oluşuyordu. Savaşın
başında tüm Rusya Türkleri gibi Kırım Türkleri/Tatarları
için de esaretlerinin sona ermesi için bir ümit belirdi.
Alman ordusunu Kırım’a girişte kurtarıcı olarak selamlayan
Kırım Türkleri aslında durumun hiç de öyle olmadığını,
Almanların o coğrafyaya sömürge imparatorluğunu kurdukları
zaman anladılar. Alman ordusu Kırım’da yaklaşık
iki buçuk yıl kaldı ve bu süre zarfında Kırım Türkleri Ruslar
gibi Almanlara da güvenilemeyeceğini gördüler. Kısa bir
süre sonra ise Kırım Türkleri Ruslar tarafından Almanlarla
işbirliği yaptıkları gerekçesiyle suçlandılar ve sürgün edildiler.
Bu dönemde Rusya Türklerinin Cafer Seydahmet Kırımer,
Müstecip Ülküsal, Ayaz İshaki, Mehmet Emin Resulzade
ve Edige Kırımal gibi önemli temsilcilerinin Almanya,
Romanya, Türkiye, Polonya ve Kırım’daki siyasî oluşumları
ve yazışmalarından oluşan çalışmamın temel problematiği
savaş öncesi ve sonrası dönemde Kırım Türklerinin siyasî
faaliyetleri ve bağımsızlık mücadeleleridir.
Bu araştırmada, Müstecip Ülküsal’ın II. Dünya Savaşı’nda
1941-1942 Berlin Hâtıraları ve Kırım’ın Kurtuluş Dâvası
ve Edige Kırımal’ın Der Nationale Kampf der Krimtürken
Vladimir İlyiç Ulyanov Lenin ve İosif Stalin bir arada
(Kırım Türklerinin Millî Mücâdelesi), Patrik von zur Mühlen’in
Gamalıhaç İle Kızılyıldız Arasında (II. Dünya Savaşında
Doğu Halklarının Milliyetçiliği) adlı eserleri, Emel
Mecmuası ile Yana Milli Yul dergisi, orijinal mektuplar ve
Müstecip Ülküsal Hayatı ve Faaliyetleri konulu tez çalışmamdan
yararlanarak nitel yöntemle tarama, veri toplama
ve veri analizi ile araştırma sonuçlarımı oluşturdum.
II. Dünya Savaşı, 1939’dan 1945’e kadar süren Birleşik
Krallık, ABD, Çin, Fransa, Almanya ve İtalya gibi devletlerin
katıldığı küresel bir askerî çatışmadır. 100.000.000’dan
fazla askerî personelin dâhil olduğu savaş, dünya tarihindeki
en büyük ve en kanlı savaştır. Resmî kayıtlara göre II.
Dünya Savaşı’nda 27.000.000 SSCB vatandaşı öldü (Bu
rakamı 40.000.000’a kadar çıkaranlar da vardır). Bütün
Sovyetler’de; 1935-1936 yılları arasında 190.246 kişi tutuklandı,
bunlardan 2.347’si kurşuna dizildi. 1937-1938
* Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi
27