Shirendev 1
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
àëü ãîðèëîõ ãàçðààñ õàìãààëàë ãóéæ, Ãóðâàí óëñûí õýëýëöýæ òîãòîîñîí<br />
ãýðýý áè÷ãèéã áàðèìòëàæ, Áîãä ëàìûãàà õààí ýçýíä ºðãºìæëºæ, àâòîíîìèò<br />
çàñãèéã õýâýýð áàéãóóëàõûã ýðìýëçýí, íýí ÿëàíãóÿà øàðûí øàøíàà ýðõýìëýí<br />
õ¿íäýòãýõ áà õóó÷èí ñóðòëûã àëäàãäàõã¿é ÿâäëûã ãîë áîëãîõîîð õýëýëöñýí<br />
õýðýã áîëîõ áà áàñ ÷ Áîãäûí òàìãà äàðñàí áè÷èã ÷ áîëîâ íýãýí óòãàòàé<br />
áîëîõûã áýëõíýý òîìèëîõ áèëýý. Îäîî æóðìûí ýðõýì íºõäèéí (õóâüñãàë÷äûí<br />
Á.Ø) ¿¿ñãýæ áèé õýðãèéí áàéäëûã ¿çýæ ñîíñâîë, áèäíèé àíõíû õýëýëöñàí áà<br />
Áîãä õààíû òààëàë, îëîí õ¿íèé ñàíàëààñ îíö ººð ñóðòëûã ýðìýëçýæ á¿õèé<br />
áàéäàë áóé” ãýæýý.<br />
Ëóâñàí Öýâýýí òýðã¿¿íèé áè÷ãèéí ýöýñò óíãåðí÷óóäûã äàéñàí ãýæ ¿çýõ<br />
õýðýãã¿é, àâòîíîìèò çàñãèéã áýõæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð Ǻâëºëò Îðîñòîé õýëýëöýýãýý<br />
õèéæ äóóñààä áóöààä èð ãýõ çýðãýýð õóâüñãàë÷äûã óðèàëàí äóóäæýý.<br />
Óíãåðí áà Õ¿ðýýíèé çàñãèéí ãàçàð íü àðäûí íàìûí ýãíýýíä áàéñàí çàðèì<br />
ãóéâàã÷ ýòãýýä¿¿ä òóõàéëáàë òºð øàøíûã õîñëîí áàðèã÷ õààíò áóþó ýñõ¿ë<br />
õºðºíãºòíèé ìàÿãèéí óëñ áàéãóóëñíààð õóâüñãàëò õºäºë㺺íèéã õÿçãààðëàõ<br />
õýðýãòýé ãýñýí ¿çýë áàðèìòàëæ, Óíãåðí àâòîíîìèéã íýãýíò “ñýðãýýí<br />
áîñãîñîí” ó÷èð ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé òýìöëèéí çîðèëãî áèåëýãäýâ ãýæ<br />
¿çýæ áàéñàí õ¿ì¿¿ñò çîõèõ íºëºº ¿ç¿¿ëæýý.<br />
1921 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 16-íä õ¿ðýýíèé íºõ人ñ áè÷ñýí áîëîëòîé íýã<br />
çàõèäàë 171 Àðäûí Íàìûí Òºâ õîðîî, Ò¿ð Çàñãèéí ãàçàð èðæýý. Òýð çàõèäàë íü<br />
àãóóëãà áà ó÷èð øàëòãààí òîî÷ñîíû õóâüä äýýðõ Öýâýýí òýðã¿¿íèé áè÷èãòýé<br />
òóí òºñòýé áàéæýý. Òýð çàõèäàëä Àðäûí Íàì àâòîíîìèéã ñýðãýýí áîñãîõîîð<br />
òîõèðîëöñîí õýëýëöýýã çºð÷èæ áàéãààãààð áàðàõã¿é ìîíãîëûí òóñûí òóëä<br />
ìàø èõ ç¿éë õèéñýí Óíãåðíûã äàéñàí õýìýýí ¿çýæ áàéãàà íü øóäðàãà áóñ ç¿éë<br />
ãýõ çýðãýýð äóðäààä õóâüñãàë÷ íàðûã õ¿ðýýíä áóöàæ èðò¿ãýé ãýæ óðèàëæýý.<br />
Òýð çàõèäëûí àãóóëãààñ ¿çýõýä ò¿¿íèéã çîõèîã÷èä íü Õ¿ðýýíèé Çàñãèéí ãàçàð<br />
áà Óíãåðíû ºìíº áóóí ºãºõ áîäëîãîòîé áàéãààãàà èëýðõèéëýí ãàðãàæýý. Ýíý<br />
çàõèäëûã õýëýëöýõýä “àâòîíîìèéã õóó÷èí ¸ñîîð ñýðãýýí áîñãîõ õýëýëöýý<br />
áèäýíä áàéãààã¿é õàðèí àðä ò¿ìýíä ýðõ ÷ºëºº îëãîõ çîðèëãî áàéñàí áèëýý” ãýæ<br />
Ñ¿õáààòàð õýëæ 172 áàéñàí ãýæ ×îéáàëñàí äóðäàí òýìäýãëýñýí áàéäàã áèëýý.<br />
Èéíõ¿¿ Áîãäûí Çàñãèéí ãàçàð íü Óíãåðíû òóñëàëöààòàéãààð Àðäûí<br />
õóâüñãàëûí ýð÷èì õ¿÷èéã áóóðóóëàí äîðîéòóóëàõûí òóëä õàðãèñ õ¿÷íèéã<br />
óðâàã÷ ýòãýýä¿¿äòýé õîëáîõûí òºëºº á¿õ õ¿÷ýý äàé÷ëàí øàâõàæ áàéæýý.<br />
Ýíý íºõöºë áàéäàëä Óíãåðí áà Õ¿ðýýíèé Çàñãèéí ãàçðààñ ÿâóóëæ áàéãàà<br />
õóâüñãàëûí ýñýðã¿¿ á¿õ ÿâóóëëàãûã èë÷ëýí íÿöààõ áà Àðäûí Íàì, Ò¿ð<br />
Çàñãèéí ãàçðûí çîðèëãî áîäëîãûã àðä ò¿ìýíä óëàì òàéëáàðëàí òàíèóëàõ èõ<br />
àæèë Àðäûí Íàìûí ºìíº òóëãàð÷ áàéæýý. Ýíý çîðèëòûã Õèàãòûí íºõ人ñ<br />
(õóâüñãàë÷äààñ Á.Ø.) Õ¿ðýýíèé íºõºä” ãýã÷äèéí õî¸ð óäààãèéí çàõèäàëä<br />
õýâëýæýý.<br />
171<br />
Ýíý çàõèäàë íü “ÌÀÕÍ-ûí ò¿¿õèéí çàðèì ÷óõàë áàðèìò áè÷ã¿¿ä” (1920-1924). ÓÁ., 1946. ò. 120-123<br />
“Õ¿ðýýí äýõ æóðìûí íºõ人ñ” ãýñýí çàõèäàë íýðýýð õýâëýãäæýý.<br />
172<br />
×îéáàëñàí X., Ëîñîë, Äýìèä. Ìîíãîëûí ¿íäýñíèé õóâüñãàëûí ¿¿ñýæ ìàíäñàí òîâ÷ ò¿¿õ. Äîîä<br />
äýâòýð. 1943. ò. 181.<br />
139
Change language