Gençlik

Yrd.Doç.Dr. Resul ÇATALBAŞ
Dini İçin Yaşayan Bir Topluluk:
AMİŞLER
yüzyıllarda Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya göç etmişlerdir.
Günümüze Amişler, Amerika’nın yanı sıra
Kanada, Karayipler, Orta Amerika ve Meksika’da
yaşamaktadır. 5
Din-Devlet İlişkisi
Amişler’in en temel inancı; dini yaşama konusunda
devletin hiçbir söz hakkı olmadığıdır. Bu sebeple
sadece dinlerini yaşamaya odaklanmışlardır. Bu
inancın bir yansıması olarak devletin tüm kurum ve
işlevlerine de katılmazlar. Örneğin devlet memuru
olmaz, emeklilik sistemine katılmaz, kamu elektriğini
kullanmaz ve devlete vergi vermezler. Aynı
zamanda Amişler, öldürmeye karşı çıktıkları için zorunlu
askerlik hizmetini yapmaz, onun yerine hastanede
çalışmak gibi alternatif hizmetlere katılırlar.
Sosyal Hayat
Amişler’de ahlâklı ve erdemli yaşamak çok önemlidir.
Bu sebeple yalan söylemek, anne-babaya itaatsizlik,
hırsızlık ve zina büyük günahtır. Ayrıca onların
çoğunluğu içki içmez ve sigara da kullanmazlar.
Amişler aileye çok önem verirler. Boşanma hoş karşılanmaz.
Çocuklar, Tanrı’nın bir hediyesi kabul edildiğinden,
kürtaj ve doğum kontrolü yasaktır. Çocuk
sayıları 5 ile 10 arasındadır.
Ülkemizden çok uzakta olan ve dini yaşamak uğruna
birçok zulme maruz kalan böyle bir dini grup,
biz Müslümanlara dini yaşamanın her toplum için
hayati derecede önemli olduğunu hatırlatmaktadır.
Kıymetli İmam Hatip Gençliği,
İçinde bulunduğumuz medeniyet, Mehmet Akif’in
deyimiyle “tek dişi kalmış canavar” 1 bize dünyalık
için yaşamayı, makam ve çok para kazanmayı en
büyük hedef olarak göstermektedir. Televizyonlardaki
dizilerde lüks içerisinde yaşayan ve gününü
gün eden insanlar, pahalı spor arabalar bizi dünyaya
çağırmaktadır. Ancak böyle bir hayat ne Kuran-ı
Kerim’in ne de Peygamber efendimizin (SAV) bize
tavsiye ettiği bir hayattır. Zira Peygamber efendimiz:
“zevkleri tahrip edip acılaştıran ölümü çok
zikredin” 2 derken, Kuran-ı Kerim: “dünyayı ahirete
tercih etmeyi” 3 en büyük manevi hastalıklarından
birisi olarak niteler ve yaratılış gayemizin “Allah’a
kulluk yapmak” 4 olduğunu vurgular. Bu mesaj sadece
İslamiyet’in değil, daha önceki hak dinlerin de
ortak bir mesajıydı.
İnsanlık tarihinde her yüzyılda doğru bildiği dini için
yaşayan ve bu uğurda ölümü göze alan topluluklar
var olmuştur. Çalışma alanım “Dinler Tarihi” olduğu
için size bu konuda öne çıkan farklı bir Hıristiyan
gruptan; yani Amişler’den bahsetmek istiyorum.
1 “Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman
dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle
bir imanı boğar,“Medeniyet” dediğin tek dişi kalmış canavar?
(Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı).
2 Hadis-i Şerif, Tirmizi, Zühd: 2; Nesâî, Cenâiz, 3; ibn
Mâce, Zühd, 31; Hâkim, el-Müstedrek, 4/321.
3 “Onlar ki, dünya hayatını (severek) âhirete tercih ederler;
(insanları) Allah yolundan çevirirler ve onun eğrilmesini isterler.
İşte bunlar, çok büyük bir sapıklık içindedirler” (İbrahim Suresi
3. ayet).
4 “Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye
yarattım” (Zariyat Suresi, 56. ayet).
Dini İçin Yaşayan Bir Topluluk:
AMİŞLER
Televizyonlarda Amişler, arabaya binmeyen, teknoloji
ve elektrik kullanmayan bir kültürel grup olarak
anlatılır. Ancak teknolojinin beşiği olan Amerika’da
neden böyle bir hayatı tercih ettikleri konusu çok
sorgulanmaz. Neden böyle bir hayatı tercih ediyorlar?
Onları böyle bir hayat yaşamaya sevk eden
sebepler nelerdir? Sorularını sorduğumuzda cevap
olarak karşımıza “dini inanç” unsuru çıkar. Evet,
onları bu türlü zorlu şartlar altında yaşamaya sevk
eden sebep; din anlayışlarından başka bir şey değildir.
Kısa Tarihi
İsviçre ve güney Almanya’daki Anabaptist hareket
mensupları (Kardeşler) 1693 yılında, fikir ayrılıkları
nedeniyle Amişler ve Mennoitler olmak üzere ikiye
ayrılmışlardır. Kuruldukları yer İsviçre’nin Alsace
şehridir. Amiş ismi kilise lideri Jakob Ammann’dan
(1644-1730) türetilmiştir.
Amişler, din ve devletin ayrımını savunmuşlardır. Bu
sebeple hem Katolik hem de Protestan hükümetler
tarafından yargılanmadan yakılarak, başı kesilerek
ya da suda boğdurulmak suretiyle ölüm cezasına
çarptırılmışlardır. Ancak kendilerine verilen bu cezalar
onları inançlarını yaşamaktan alıkoymamıştır.
Geceleri toplumdan uzak mekânlarda gizli bir şekilde,
hatta bazen mağaralarda bir araya gelerek ibadetlerini
yapmışlardır. Kendilerine yapılan işkence
ve zulüm dayanılmaz hal alınca Amişler, 18. ve 19.
Amişler deyim yerinde ise “bir lokma bir hırka” anlayışı
ile yaşarlar. Bu sebeple onlarda gösterişli hayat
yaşamak, moda kıyafetler giymek ve mücevher takmak
günahtır. Hatta bazıları, küpe, bilezik ve evlilik
yüzüğünü uygun karşılamazlar. Giyimlerinde sadelik
ve basitliği benimserler. Kadınlar makyaj yapmaz,
süslü olmayan tek renk kıyafetler giyer ve başörtüsü
takarlar. Erkekler resimde görüldüğü üzere basit giyinir,
hasır şapka takar, sakal bırakır ancak bıyık bırakmazlar.
Amişler’in evlerinde televizyon, internet,
cep telefonu ve çamaşır makinesi yoktur. Fotoğraf
çektirmeyi uygun karşılamazlar. Araba yerine resimdeki
buggy denen “at arabasına” binerler.
Amişler çocuklarını ilköğretime gönderirler. 8 yıllık
eğitimden sonra çocukların lise ve üniversite eğitimi
alması yasaklanmıştır. Çünkü onlara göre bir insanı
Tanrı’nın yanında değerli kılacak şey; çok okumak,
diploma ve makam sahibi olmak değil, Tanrı’nın razı
olacağı bir hayat yaşamaktır.
5 Bkz. Resul Çatalbaş, Radikal Reformistler: Hıristiyanlıkta
Anabaptist Hareket, Ankara: Berikan Yayınları, 2015, ss. 90-95.
Türkiye’de yaşayan bir misyonere dinini anlatman
ve bu uğurda her türlü hakarete maruz kalman
karşılığında Tanrı’dan beklentin nedir? diye sorulduğunda
şu çarpıcı cevabı vermiştir: “Tanrı’nın bana
verdikleri karşısında benim yaptıklarımın hiçbir
değeri yok ki”. Onun insanı derinden etkileyen bu
cevabına karşılık ben de soruyorum: Allah’ın bize
verdiği; akıl, kalp, göz, beden, hayat ve aile nimetleri
karşısında onun için veya ebedi hayatımız için
gerçekten ne yapıyoruz?
38 39