Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BİLİM TARİHİ<br />
TEOREMLERİN İSİMSİZ KAHRAMANI<br />
ÖMER HAYYAM<br />
18 Mayıs 1048’de İran’ın Nişabur kentinde doğan Ömer Hayyam bir çadırcının oğludur. Tıp, fizik, astronomi,<br />
cebir, geometri ve yüksek matematik alanlarında önemli çalışmalar yapmıştır. O herkesten farklı olarak yaptığı<br />
çalışmaların çoğunu kaleme almamıştır. Hayyam, ismini çokça duyduğumuz teoremlerin isimsiz kahramanıdır.<br />
ÖMER HAYYAM TAKVİMİ<br />
21 Mart 1079 yılında tamamladığı, halk arasında<br />
“Ömer Hayyam Takvimi” bugün ise “Celali Takvimi”<br />
olarak bilinen takvim için büyük çaba sarf etmiştir.<br />
Eserleri arasında İbn-i Sina’nın Temcid (Yücelme)<br />
adlı eserinin yorum ve tercümesi de yer<br />
alır. Öğrenimi tamamlayan Ömer Hayyam kendisine<br />
bugünlere kadar uzanacak bir ün kazandıran<br />
‘Cebir Risaliyesi’ni ve ‘Rubaiyat’ı, Semerkant’ta<br />
kaleme almıştır.<br />
RUBAİLERİYLE ÜNLÜDÜR<br />
Hayyam, genelde şiirlerindeki eğlence düşkünlüğünün<br />
belirgin olmasından dolayı Rubâileri ile<br />
ünlenmiştir. Geçmişte yaşamış birçok ünlünün<br />
aksine Ömer Hayyam’ın doğum tarihi günü gününe<br />
bilinmektedir. Bunun sebebi, Ömer Hayyam’ın<br />
birçok konuda olduğu gibi takvim konusunda da<br />
uzman olması ve kendi doğum tarihini araştırıp<br />
tam olarak bulmasıdır.<br />
Rubailerinde, dünya, var oluş, Allah, devlet ve<br />
toplumsal örgütlenme biçimleri gibi hayata ve<br />
insana ilişkin konularda özgürce ve sınır tanımaz<br />
bir şekilde akıl yürüttüğü görülmektedir. Akıl yürütürken<br />
ne içinde yaşadığı toplumun ne de daha<br />
öncesi zamanlarda yaşamış toplumların kabul ettiği<br />
hiçbir kurala bağlı kalmamış, kendinden önce<br />
yaşayanların insan aklına koymuş olduğu sınırları<br />
kabullenmemiştir.<br />
Bir anlamda dünyayı, insanı, var oluşu kendi aklıyla<br />
baştan tanımlamış; bu nedenle de çağını<br />
aşarak “evrenselliğe” ulaşmıştır. Ancak unutmamak<br />
gerekir ki Hayyam’ın yaşadığı dönem, kendisi<br />
gibi çağları aşan ve tarihin gördüğü en büyük<br />
düşünürlerden birini yaratacak sosyo-kültürel<br />
altyapıya sahipti.<br />
Kendi tarihinin belki de en aydınlık dönemlerini<br />
yaşayan İslam dünyasında felsefenin<br />
hak ettiği ilgiyi gördüğü, Selçuklu<br />
saraylarında ise sentez bir Orta Doğu<br />
kültürü (Türk-Hint-Arap-Çin-Bizans)<br />
oluşmaya başladığı bir dönemde<br />
yaşayan düşünür, böylece<br />
nispeten yansız ve bilimsel<br />
bir öğrenim görmüş, Müslüman<br />
fakat felsefeyi<br />
günah saymayan bir<br />
toplum içinde özgürce<br />
felsefe ile<br />
ilgilenebilmiştir.
Change language