You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1. Përpjekjet për zgjerimin e Perandorisë.<br />
Nga vitet 1345-1402-Perandoria osmane duke përdorur mekanizma të<br />
ndryshëm politikë si: marrëveshjet, martesat për hir të aleancave, kolonizimi<br />
i territoreve me turq të ardhur nga Azia e Vogël, marrja me forcë e tokave dhe<br />
shpërndarja e luftëtarëve të tyre, zgjeron hapësirat e saj duke hyrë në brendësi<br />
të Evropës. Në vitin 1390 ajo arriti të shndërrohej në Perandori. Në kohën kur<br />
Perandoria drejtohej nga sulltan Mehmeti i Parë (1413-1421), shteti Osman<br />
fillon të rimëkëmbet, rindërtohet dhe rifillon zgjerimet territoriale në Ballkan<br />
dhe Azinë e Vogël. Përpjekjet për zgjerimin e Perandorisë u bënë edhe në<br />
pellgun e Mesdheut. Pushton Qipron që ishte nën kontrollin e Venedikut dhe<br />
për gati tre vjet përballet me Lidhjen e Shenjtë, një aleancë e Venedikut, Papës<br />
dhe Spanjës. Lufta përfundoi me disfatën e ushtrisë osmane.<br />
Në shekullin e XVI, Perandoria i rikthehet synimeve për hapësira<br />
territoriale. Kulmi i pushtetit ottoman arriti me zgjerimet territorale në Evropë<br />
gjatë sundimit të sulltan Sulejmanit (1520-1566). Falë aftësisë së Sulejmanit<br />
të Parë për të kombinuar veprimet ushtarake me veprimtarinë diplomatike,<br />
Perandoria osmane u shtri në tre kontinente: Azi, Afrikë dhe Europë. Ndaj<br />
dhe evropianët e quajtën sulltan Sulejmanin të “Madhërishëm”, ndërsa<br />
në Turqi u quajt Sulltan Ligjëvënësi. Rifillimi i luftës me Austrinë nuk po<br />
i sillte asnjë rezultat, ndaj<br />
Perandoria osmane ndërpreu<br />
ekspansionin në Evropë, duke<br />
rishikuar marrëdhëniet me<br />
Austrinë. Tashmë, luftërat e<br />
kishin varfëruar ekonomikisht<br />
dhe shteruar “energjitë”<br />
Perandorisë.<br />
44<br />
Fig. 2 Sulltan Sulejmani Fig.3 Piri Reis<br />
ishte gjeograf dhe përpilues hartash<br />
2. Qytetërimi Osman<br />
Grumbullimi i pasurive<br />
të medha nga luftërat, kërkesat<br />
e monarkut për të hyjnizuar pushtetin e tyre nëpërmjet pasqyrimit të së<br />
bukurës, ndihmuan në zhvillimin e artit dhe kulturës. Shkenca otomane mori<br />
zhvillim gjatë sulltanatit të Mehmetit II. Në shekullin e XVI disa dijetarë<br />
dhanë kontribute origjinale në shkencë, kjo periudhë njihet si periudha më e<br />
gjallë e historisë turke. Mehmeti II inkurajoi dijetarët e kohës për të prodhuar<br />
vepra në fushat e tyre. U përkthye në gjuhën arabe nga studiues grekë, libri<br />
“Gjeografia e Ptolemeut”. Në 1445 sulltani mori në pallatin e tij humanistë<br />
italianë të jepnin mësime mbi historinë romake dhe evropiane. Mirim Çelebi<br />
ishte astronomi dhe matematikani i njohur i kësaj periudhe, që dha kontribut në<br />
fushën e shkencave natyrore. Piri Reis ishte një nga emrat më të rëndësishëm<br />
në historinë detare të botës. Në vitin 1521 ai botoi “Libri i Detit”. Dijetarët
Change language