You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jędrzej Korbal<br />
Ciągnik na miarę<br />
naszych możliwości<br />
Sporządzony pod koniec 1936 r. przez<br />
rtm. Franciszka Szystowskiego meldunek<br />
z podróży służbowej do Francji, Włoch<br />
i Szwajcarii jest zdominowany przez<br />
treści dotyczące pojazdów półgąsienicowych.<br />
Wyraźnie większą uwagę autora<br />
zwróciły nowe, mieszane konstrukcje<br />
zakładów Somua, Unic czy Citroën niż<br />
powstające równolegle kołowe pojazdy<br />
tak uznanych marek jak Laffly czy<br />
Latil. Dokument zawiera jednak kilka<br />
elementów, które pobudziły ciekawość<br />
polskich wojskowych i stanowiły asumpt<br />
do utworzenia zupełnie nowej gałęzi<br />
polskiego sprzętu motorowego.<br />
terenowe. Na podstawie tego co komisja widziała zagranicą,<br />
można twierdzić, że należałoby się niemi zaintere-<br />
ciągników artyleryjskich w latach 1937-38. Zagrożony<br />
– w zasadzie zmonopolizowały polski rynek kołowych<br />
sować, zakupując pojedyncze modele i przeprowadzając zagraniczną konkurencją, nie chcący pozostać w tyle,<br />
próby porównawcze w naszym terenie. Na ogół komisja PZInż. musiał więc podjąć rękawicę rzuconą przez<br />
stwierdziła, że kwestia zastosowania tych lub innych czołowych europejskich konkurentów i wyjść z własnymi<br />
propozycjami. Sprawę komplikował fakt, że pod<br />
ciągników w armiach poszczególnych krajów, znajduje<br />
się w stanie dalszych studiów.<br />
koniec grudnia 1937 r. Dowództwo Broni Pancernych<br />
Rtm. Szystowski pod koniec meldunku sugerował przygotowało dokument pod nazwą „Poprawki do referatu<br />
na KSUS. „Motoryzacja i broń pancerna” (L.dz.427/<br />
zakup po jednej sztuce każdego z najbardziej interesujących<br />
stronę polską ciągników oraz rozpoczęcie Mob.37). Jednym z jego głównych elementów było<br />
intensywnych prób nad Wisłą. Na efekty nie trzeba przyjęcie założenia, że ciągniki z napędem na cztery<br />
było długo czekać: model M2TL6 Latila oraz, nieco koła, półgąsienicowe i gąsienicowe, powinny mieć<br />
później, maszyna belgijskiego FN – znana jako 4M/63c możność holowania doczepek o wadze brutto 5000 kg.<br />
Belgijski ciągnik FN 4M/63c – bez wątpienia punkt wyjścia dla wielu rozwiązań znanych z konstrukcji PZInż.<br />
Autor sprawozdania sprzętowi kołowemu poświęca<br />
kilka krótkich fragmentów: Ze względu<br />
na znaczny koszt eksploatacji wozów kołowo-gąsienicowych<br />
i ograniczoną szybkość, szereg fabryk (Latil,<br />
Laffly, Lorain) wyprodukowało ciągniki kołowe typu „tout<br />
terrain” 4 i 6 kołowe z napędem na wszystkie koła. Ciągniki<br />
tego typu nie mają tych możliwości terenowych co ciągniki<br />
kołowo-gąsienicowe, ale są znacznie tańsze w eksploatacji<br />
i szybsze (do 50 klm/godz.). Stosunek kosztów<br />
eksploatacji kołowo-gąsienicowych do kołowych wynosi<br />
(według oświadczeń francuskich) jak 13:5. (...) Z ciągników<br />
kołowych należy wyróżnić 4-kołowy Latil z napędem<br />
na 4 koła i wszystkie koła skrętne oraz 6-ciokołowy Laffly<br />
z napędem na wszystkie sześć kół, oraz wóz terenowy<br />
Lorain’a. (...) Ciągniki kołowe. O przydatności tych ciągników<br />
w naszych warunkach trudno jest coś powiedzieć<br />
konkretnego. Wozy tego typu nie były dotąd w Polsce produkowane,<br />
ani też nie były przeprowadzane z nimi próby<br />
4
Change language