Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Programming<br />
başa düşən adam tapmaq mümkün<br />
deyil. Səbəb isə sürətli və nəhəng<br />
inkişaf, bu sahədəki sel tək axıb artan<br />
bilik və məlumat həcmidir. Yeri<br />
gəlmişkən, insan fəaliyyətinin digər<br />
sahələrində də bənzər hal müşahidə<br />
olunur.<br />
Proseslərin mürəkkəbləşməsi, bilik<br />
həcminin artması qacınılmaz olaraq<br />
əməyin bölünməsinə gətirib çıxardır ki,<br />
proqramlaşdırma bu məsələdə istisna<br />
deyil. Bütün proqram 100 sətirdən<br />
ibarət olduqda, onun həll etməli<br />
olduğu məsələlər müəyyən qədər dar<br />
çərçivə içində qaldıqda, həqiqətən<br />
də, buradakı bütün incəlikləri öyrənib<br />
anlamaq mümkündür. Lakin minlərlə<br />
bir-birinə aidiyyəti olmayan məsələləri<br />
həll edən, milyonlarla sətridən ibarət,<br />
bütün bunlara rəğmən sürətlə yazılması<br />
tələb olunan proqramlara gəlincə, belə<br />
şey, əlbəttə ki, mümkün ola bilməz.<br />
Belə olduqda, hər proqramçı kodun<br />
kiçik bir hissəsini yazır. Tək işləsə belə!<br />
Qalan işləri isə, o cümlədən, əməliyyat<br />
sistemlərini, drayverləri, kitabxanaları,<br />
nəhayət elə proqram dilinin özünü artıq<br />
başqaları hazırlayıblar. Təbii ki, onun<br />
bütün sadalananlardan başı müəyyən<br />
qədər çıxır, lakin əgər o, başqaları<br />
tərəfindən yaradılmış və özünün yazdığı<br />
proqram hissəsinin işləməsini təmin<br />
edən kodun hər sətrini öyrənmək istəsə,<br />
buna sərf ediləcək vaxt min illərlə<br />
hesablanmalı olacaq.<br />
Nəticədə, hər proqramçının, onun<br />
yazdığı proqram hissəsinin işlədiyi,<br />
tələblərə uyğun olduğu barədə başqa<br />
tərtibatçıların dediklərinə və əgər bir<br />
səhv ortaya çıxarsa, özlərinin bunu<br />
həll edəcəkləri barədə verdikləri sözə<br />
inanmaqdan başqa çarəsi yoxdur.<br />
Proqramçı, başqasının kodunun daxili<br />
quruluşunu öyrənmədən, sadəcə onun<br />
istifadə qaydalarını oxuyub riayət<br />
etməyə məcbur qalır. Başqa sözlə, onun<br />
vəziyyəti proqramının necə yazıldığı<br />
barədə qətiyyən heç bir təsəvvürü<br />
olmayan istifadəçilərin vəziyyətindən<br />
fərqli deyil.<br />
7. «Mən ki proqramçı deyiləm,<br />
proqramlaşdırmanı öyrənmək<br />
nəyimə lazımdır?»<br />
Bilirsiniz, aşpaz da savadsız qalıb<br />
oxuma-yazmağı bilməyə bilər. Axı<br />
o, yemək bişirir, vəssalam. Nəzəri<br />
cəhətdən, buna ehtiyacı yoxdur.<br />
Amma indi bir təsəvvür edin ki,<br />
savadsız aşpazın həyatı nə qədər çətin<br />
olar. Yeni yemək reseptini oxuya<br />
bilməyincə, gərək bunu ona başqası<br />
danışsın. Resepti yaza da bilməyəcək<br />
- gərək yadda saxlasın ki, unutmasın.<br />
Proqramçılıq işinin bundan nə fərqi var?<br />
Proqramlaşdırmasız indilik hələ ki,<br />
keçinmək olar, amma kompüterlər<br />
artıq həyatın bütün sahələrinə nüfuz<br />
edib. Avtomatlaşdırma səviyyəsi<br />
dayanmadan artır. Misal üçün, siz<br />
redaktorsunuz. Proqramçı olsaydınız,<br />
bir neçə kiçik proqram yazaraq<br />
mətn hazırlamaqla bağlı işinizi<br />
xeyli asanlaşdıra bilərdiniz. Və ya,<br />
televiziyada xüsusi effektlərin tərtib<br />
olunması ilə məşğulsunuz? Bunların<br />
bir çoxu kadrların yerləşdirilməsinə<br />
nisbətən kiçik proqramlardan istifadə<br />
edilərək 100 qat tez həll olunur.<br />
Buna bənzər çoxsaylı misallar insan<br />
fəaliyyətinin istənilən sahəsindən<br />
gətirilə bilər.<br />
Bir çox məsələnin proqramçılar<br />
tərəfindən artıq həll olunduğuna<br />
baxmayaraq, insanların tələbatları<br />
o qədər çoxdur ki, proqramçılar<br />
hər yeni ortaya çıxan məsələni<br />
avtomatlaşdırmağı çatdırmırlar. Bunu<br />
əvəzində onlar sizə universal bir alət<br />
verib onunla öz işinizi özünüz tərəfindən<br />
avtomatlaşdırmağınıza şərait yaradırlar.<br />
Axı hər bir insana ayrıca proqramçı<br />
ayırmaq qeyri-mümkündür. Başqa sözlə,<br />
təkcə proqramçıların sizin işinizdən<br />
deyil, eləcə də sizin proqramlaşdırma<br />
işindən başınız çıxsaydı, məsələni daha<br />
tez və asan həll etmək olardı. Beləcə siz<br />
proqramçıların suallarına daha tez cavab<br />
verə, öz tələblərinizi daha aydın şəkildə<br />
çatdıra bilərdiniz. Bəzi hallarda isə heç<br />
proqramçıya müraciət etmədən özünüz<br />
öz işinizi həll edə bilərdiniz.<br />
Bəli, proqramlama digər ixtisaslar<br />
üçün vacib bilik olmasa da, olduqca<br />
faydalıdır. Bu faydalılıq getdikcə<br />
artacaq və proqramlaşdırmaqdan başı<br />
çıxanlar və çıxmayanlar arasındakı fərqi<br />
getdikcə dərinləşdirəcək. Praktiki olaraq<br />
proqramlaşdırma haradasa oxumaq,<br />
yazmaq, hesablamaqla yanaşı ümumi<br />
savad məfhumuna daxil olmağa çox<br />
yaxındır. İndi proqramlaşma müəyyən<br />
sahəyə bağlı deyil. Artıq o, bütün<br />
sahələrə aiddir.<br />
4/2018/ 51
Change language