чөлөөт хэвлэлийн хөгжил, төлөвшил
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Бадам-Очирын Галаарид<br />
дүгнэлт “Нийслэл хүрээний сонин бичиг” хараат бус, бие даасан<br />
хэвлэл байсны нотолгоо юм. Тус сонины эрхлэгчээр Ж.Цэвээн,<br />
Д.Бодоо нар, сэтгүүлчээр Бадрахбаатар, Б.Дорж, Н.Жанцансамбуу<br />
нар ажиллаж байжээ. Түүнээс гадна Хиагт, Улиастай, Ховд,<br />
Вангийн хүрээ зэрэг газруудад өөрийн төлөөлөгчтэй, орон даяар<br />
идэвхтэн сурвалжлагчтай учраас улс орны амьдралыг харьцангуй<br />
өргөн дэлгэр, түргэн шуурхай мэдээлэх боломжтой байжээ. Бичигч<br />
идэвхтний энэхүү сүлжээ нь зарим талаараа үндэсний мэдээллийн<br />
сүлжээ гэмээр шинжийг ч агуулж байна.<br />
Гэвч <strong>чөлөөт</strong> хэвлэлтэй болох гэсэн хоёр дахь оролдлого,<br />
зорилго эрмэлзлэл улс төрийн байдлаас шалтгаалж дахин<br />
амжилтгүй болжээ.<br />
Богд хаант Монгол улс найм есөн жил тогтоод 1919 оны<br />
арваннэгдүгээр сарын 22-ноос Хятадын цэргийн эрхтний гарт<br />
орж, автономит төр устсан байна. 1915 оны есдүгээр сарын 1-нээс<br />
эхлэн тогтмол хэвлэгдэж байсан “Нийслэл хүрээний сонин бичиг”<br />
улстөрийн энэхүү нөхцөл байдлын улмаас үргэлжлэн гарахад<br />
бэрхтэй болж 1920 оны нэгдүгээр сарын 23-нд сүүлчийн 103 дахь<br />
дугаараа гаргаад эрхлэгч, сэтгүүлчид нь нууц байдалд орсон байна.<br />
Тухайн цагийн Монгол улсын нийгмийн хоцрогдол доройтол,<br />
эрхтэн дархтаны ёс бус үйлдэл, зан суртахууны ялзралыг баримт<br />
түшин зоригтойгоор шүүмжилж, олон нийтийг соён гэгээрүүлж,<br />
улс орныхоо тусгаар тогтнолын төлөө хэлбэрэлтгүй тэмцэж<br />
байснаараа “Нийслэл хүрээний сонин бичиг” дэвшилтэт,<br />
ардчилсан агуулгатай харьцангуй <strong>чөлөөт</strong> <strong>хэвлэлийн</strong> шинжтэй<br />
байжээ.<br />
Ялангуяа үндэсний сэтгүүлч боловсон хүчинтэй болох, иргэн<br />
сэтгүүлчдийн эгнээг тэлэх, тухайн цаг үед дэлхий нийтэд зонхилж<br />
байсан сэтгүүлзүйн бичлэгийн төрөл зүйлийг нэвтрүүлэх, худам<br />
монгол бичгээр тогтмол хэвлэл эрхлэн гаргах жишиг стандарт бий<br />
болгоход “Шинэ толь хэмээх бичиг”-ийн нэгэн адилаар түүхэн чухал<br />
үүрэг гүйцэтгэсэн сонин бол “Нийслэл хүрээний сонин бичиг” юм.<br />
“Шинэ толь хэмээх бичиг”, “Нийслэл хүрээний сонин бичиг”<br />
сонинууд нь үндэсний ардчилсан байр суурьтай, харьцангуй<br />
<strong>чөлөөт</strong> маягийн хэвлэлүүд байсан ч үзэл бодлын эрх чөлөөг<br />
баталгаажуулсан Үндсэн хууль, түүний үндсэн дээр <strong>хэвлэлийн</strong> эрх<br />
40
Change language