Forum A+P 05

Përpara se të vazhdojmë më tej analizën
tonë në lidhje me ndryshimin e formës
fizike në kohë, është e rëndësishme të
sjellim disa koncepte teorike në lidhje
me “proceset urbane” të huazuara
nga Kostovi në librin e tij “The City
Shaped” 5 ; si edhe disa koncepte në
lidhje me “gjenerimin e formës urbane”
dhe “elementet urbane që ruajnë
vazhdimësinë e tyre në kohë” të huazuar
nga Rosi në librin e tij “L’architettura
della Citta” 6 . Këto koncepte do të jenë
“guida” në lidhje me leximin që do të
përpiqemi t’i bëjmë qytetit të Tiranës në
lidhje me këtë çështje.
Të kuptuarit e gjenerimit është një
nga objektivat kryesorë të kërkimeve në
dizajnin urban pasi kjo na ndihmon të
kuptojmë formimin hapësinor të gjithë
qytetit. Këtë e bëjmë përmes leximit të
ndryshimit të formës fizike ndër kohë
që është një fenomen kompleks dhe
shumëplanësh. Në lidhje me këtë S
Kostovi 7 e tërheq vëmendjen mbi dy
mënyra të “leximit” të proceseve urbane:
së pari, përmes analizimit të shtresave
dhe “gjurmëve” që lë jeta e përditshme
e njerëzve, institucioneve dhe forcave të
ndryshme që sjellin formën urbane; dhe
së dyti, përmes analizimit të stadeve të
ndryshimit të fomës fizike në kohë. Në
lidhje me këtë të fundit, Aldo Rosi 8 në
librin “Arkitektura e Qytetit” i referohet
5 Kostov S. The City Shaped, Urban Patterns
and Meanings through History, Bulfinch Press,
Fourth Printing 2003
6 Rossi A, L’architettura della Citta, Cittastudi
Edizioni 1995
7 Kostov S. The City Shaped, Urban Patterns
and Meanings through History, Bulfinch Press,
Fourth Printing 2003 (fq. 9-15)
8 Rossi A. L’architettura della Citta, Cittastudi
Edizioni 1995, (fq. 21-60)
Poete-s 9 , baza e teorisë së të cilit është
“qëndrueshmëria”. Sipas tij, gjurmët
fizike mund të lexohen në gjendjen
ekzistuese të qyteteve përmes fakteve
urbane që kanë ruajtur vazhdimësinë,
të cilat mund të konsiderohen si
“elemente të forta”. Për këtë na vjen në
ndihmë studimi i planimetrive të qytetit
si edhe njohja e së kaluarës së tyre që
përbën bazën e krahasimit. Ndërsa
epokat dhe civilizimet ndryshojnë, ne
mund të konstatojmë qëndrueshmërinë
e disa motiveve, të cilat sigurojnë një
unitet të shprehjes urbane. Kështu
mund të themi se në bazë të organizmit
urban është qëndrueshmëria (në
kuptimin e vazhdimësisë) që paraqet
plani i tij. Ndërsa për Lavedanin 10 ,
9 Poete Marcel, Introduction a L’urbanisme,
l’evolution des villes, la lecon de l’antiquite, Paris
1929, Torino 1958. Vepra me monumentale e
Poetes në lidhje me studimet e plota mbi qytetin
eshte “Une vie de cite. Paris de sa naissance a
nos jours” Paris 1924-31, tek Rosi A. vepra e
sipërcituar.
10 Lavedan tek Rosi A. vepra e sipërcituar (fq. 45,
51, 56)
quite often hidden in the urban structure. In this
respect the article recommends some important
urban design tools; such as distillation (Tirana
Metropolis), as a process to uncover hidden values
within the urban patterns; or the “sustaining
element” of the urban form. The article considers
also the contrary process of the “pattern
distillation” … “pattern dissolution”, which is
weakening the entire urban structure of Tirana
causing a lot of urban and social tensions. Thus
the distillation and the consolidation of the urban
patterns can be considered as a vehicle to urban
sustainability that guarantees the important
transition from spontaneity to a planned
process and definitely to a more conscious urban
condition.
This strategy is extremely important in the case
of Albania, specifically in Tirana, which many people
think has only problems. The chaotic form at the
urban and territorial scale can be cured only
based on clear concepts, which require a new
qualitative shift for a more conscious urban
condition that can be driven by visions, including
that of the professionals and the interested
communities.
11