Forum A+P 05

interpretohen (jo të kopjohen) për t’u
kthyer në cilësi të reja të hapësirës. Kjo do
të ndihmonte në krijimin e një strategjie
të qëndrueshme të dizajnit me efekte
pozitive mbi qytetin. Kështu në rastin e
Tiranës studimi i përmendur me sipër
dallon pjesëza, të cilat karakterizohen nga
pëlhura specifike: si p.sh., “qyteti labirint”
(përkundrejt atij kaotik / spontan), “qyteti
kala” (përkundrejt atij me “mure”), “qyteti
kopsht” (përkundrejt atij të shpërhapur),
“kuadratik”, “radial”, “organik” etj.
Procesi i “distilimit” ka të bëjë edhe
me “zbulimin” e elementeve që kanë
ruajtur vazhdimësinë e formës urbane,
ku mund të përfshihen rrugët, ndërtesat,
monumentet urbane, si edhe “shenja” të
planit të qytetit, apo elementë natyror që
ushtrojnë influencë në formën urbane.
Këto elemente që mund t’i quajmë edhe
“elemente të forta”, krijojnë përreth tyre
aglomerime të cilët tentojnë të mbeten të
izoluara në një fazë paraprake, por më pas
ato integrohen në një “kolazh”. Nisur nga
ky këndvështrim forma e qytetit është një
kolazh i pjesëzave të konsoliduara, apo në
proces konsolidimi “përreth” / “përgjatë”
“rezistencave gjeneruese”. Nga ana jonë,
është e rëndësishme t’i kuptojmë dhe t’i
“ndihmojmë” këto tendenca.
(Seria 7) Figurat ilustrojnë “elemente
të forta” dhe qëndrime të ndryshme ndaj
tyre. Fragmentet e patrajtuara të “ish-
Kombinatit të Tekstileve Stalin” dhe “ish-
Fabrikës së Qelqit në Tiranë – aktualisht
paraqiten si “rezistenca patologjike”,
në kuptimin e një të kaluare që nuk
e përjetojmë më sot. Muri i kalasë së
Elbasanit dhe integrimi i tij me shëtitoren
e re të qytetit është një element që ruan
vazhdimësinë dhe njëkohësisht gjeneron
formë në qytet. Fragmentet e planimetrisë
së Romës imperiale dhe asaj të sotme
tregojnë procesin e transformimit të formës
urbane. Dallojmë “elementet e forta” që
ruajnë vazhdimësinë, por njëkohësisht
janë një e kaluar që e përjetojmë edhe sot.
Ky është një ilustrim mjaft i mirë
i asaj çka thotë Rosi 20 se është pikërisht
20 Rosi A. Vepra e sipërcituar.
21