Εθνοϊερομάρτυρας - Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Γεωργίου Αρχατζικάκης

- Ο λόρδος Βύρων στα 1810, ο οποίος έμεινε στο σπίτι
του Άγγλου Τζον Γκόουτ (John Gout), στη βίλα «Ταρλά»
(Tarlah). Από το 1894 στη βίλα αυτή έμενε η οικογένεια
Γκόρντον (Gordon). Στο υδραγωγείο (βλ. παραπάνω φωτ.
64) μάλιστα του χωριού ο Βύρων χάραξε το όνομά του.
- Ο βασιλιάς Όθωνας στα 1833.
- ΟΤούρκος σουλτάνος Αμπτούλ Αζίζ στα 1863.
- Η έκπτωτη βασίλισσα της Γαλλίας Ευγενία στα 1907.
- Οπρίγκιπας De Joinville, γιος του Λουδοβίκου - Φιλίππου
(δεν βρέθηκε χρονολογία επίσκεψής του).
Εκτός από τους παραπάνω τον Μπουτζά (ή Βουτζά) είχαν
επισκεφθεί εκατοντάδες διπλωμάτες, λόγιοι, επιχειρηματίες
κ.ά.
Η σπουδαιότερη βίλλα στον Μπουτζά ανήκε αρχικά
στον πλούσιο Δημοσθένη Μπαλτατζή και αργότερα στον
Αρμένιο Τακβόρ Σπαρταλιάν ή Σπάρταλη. (Βλ. παραπάνω
φωτ. 73). Το 1919 η Εθνική Τράπεζα και μια επιτροπή
(σχετική η από 6.3.1920 προκήρυξή της 106 ) εκλεκτών Σμυρναίων
την αγόρασαν αντί 120.000 χρυσών λιρών και τη
δώρισαν στον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αποδεχόμενος
την ευγενική αυτή πράξη, με τη σειρά του, τη δώρισε στην
ελληνική Κοινότητα Σμύρνης για να στεγάσει επαγγελματική
σχολή και συνάμα ορφανοτροφείο. Μετά την ανακαίνιση
και κατάλληλη διαρρύθμισή της, «άνοιξε τις πύλες
της το Νοέμβριο του 1921, και δέχθηκε εκατό (100) ορφανές
θυγατέρες πολεμιστών... Με τη Συνθήκη της Λωζάνης
του 1923, η έπαυλη Βενιζέλου περιήλθε στην κυριότητα
του τουρκικού Δημοσίου» 107 . Από τότε και κατά καιρούς
χρησιμοποιόταν ως πνευματικό κέντρο, παιδικός σταθμός
106
Εφημ. Κόσμος Σμύρνης, αρ. φ. 580/(12) 25.3.1920, σ. 1.
107
Εφημ. Κόσμος Σμύρνης ό.π., Χρήστος Σωκρ. Σολομωνίδης, Χρυσόστομος
Σμύρνης, σσ. 351-352, Αθήνα 1970, έκδοσις: «Εθνική Μνημοσύνη»,
Ιδίου Ο Σμύρνης Χρυσόστομος, με πρόλογο του π. Γ. Δ.
Μεταλληνού και σχόλια του Ν. Χ. Βικέτου, σσ. 287-291, Αθήνα 1993,
Το αρχείον του Εθνομάρτυρος Σμύρνης Χρυσοστόμου όπως διεσώθη
από τον Μητροπολίτη Αυστρίας Χρυσόστομο Τσίτερ, ό.π. σ. 310.
-103-