Konfrontacje i Argumenty. Sztuka nowoczesna według założeń Galerii Krzywe Koło

I. Historia
Klub Krzywego Koła prowadził działalność naukową, literacką, teatralną i plastyczną.
W Galerii Krzywe Koło pokazano około 300 wystaw indywidualnych i zespołowych, przygotowano
wiele unikalnych wydawnictw. Zespół artystów kierujący Galerią pod kierunkiem
Bogusza podjął się prezentacji twórczości wielu ugrupowań awangardowych, zarówno
nowo powstałych, jak i istniejących w utajeniu w czasie panowania socrealizmu.
Pierwszą inicjatywą nowej galerii była wystawa Grupy 55 Mariana Bogusza, Zbigniewa
Dłubaka i Kajetana Sosnowskiego (czerwiec 1956). Następnie wystąpił zespół artystów
łódzkich Piąte Koło, malarstwo — poezja, między innymi: Stanisław Fijałkowski, Lech Kunka,
Teresa Tyszkiewiczowa, Stefan Wegner (wrzesień 1956). Urszula Broll i Maria Obremba,
odwołując się do pracy twórczej Władysława Strzemińskiego, zaprezentowały doświadczenia
założonej w Katowicach Grupy St-53 (grudzień 1956). Alfred Lenica pokazał prace
poznańskiego zespołu 4F + R (Forma, Farba, Faktura, Fantastyka + Realizm, luty 1957),
a Włodzimierz Borowski lubelską Grupę Zamek (maj 1957). W tym samym czasie odbywały
się wystawy indywidualne między innymi: Mariana Bogusza i Stefana Gierowskiego
(styczeń 1957), Jerzego Kujawskiego (maj 1957), Rajmunda Ziemskiego (listopad 1957).
Nowatorskie wystawy fotograficzne: Krok w nowoczesność (czerwiec 1957); Fotografia
a właściwie Antyfotografia Zdzisława Beksińskiego, Jerzego Lewczyńskiego, Bronisława
Schlabsa (lipiec 1958) i wiele innych. Przywoływano rozważania teoretyczne Strzemińskiego,
w czasopiśmie Klubu rozpoczęto druk jego Teorii widzenia (1956).
Ważnym zadaniem postawionym przez Bogusza było
przygotowanie stałej ekspozycji muzealnej prezentującej
międzynarodową kolekcję dzieł sztuki. W tym celu
porozumiewał się z mieszkającym w Paryżu Jerzym Kujawskim.
Początkowo zbiór dzieł chciał umieścić w Łodzi, następnie
w Warszawie i w Koszalinie. Od 1957 roku Galeria kolekcjonowała
obrazy, rysunki i grafiki, które ostatecznie przekazała
do Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum w Koszalinie (1963).
Idea Bogusza obejmowała także umożliwienie tworzenia kolekcji
prywatnych uczestnikom spotkań w Galerii Krzywe Koło.
Do rozdawanych na wystawach katalogów często dodawane
były oryginalne prace artystów, rysunki, gwasze, akwarele, grafiki,
które uczyniły więcej dla popularyzacji idei sztuki nowoczesnej
niż wszystkie instytucje PRL zajmujące się programowo kulturą.
Spośród wielu wydanych katalogów opracowaniem graficznym i teoretycznym wyróżniały
się: Konfrontacje 1960. Malarstwo. Rzeźba (wrzesień 1960); Henryk Stażewski (grudzień
1961); Maria Ewa Łunkiewicz (luty 1962); Konfrontacje 1963. Malarstwo (lipiec 1963);
Argumenty 1963 (wrzesień 1963).
Klub Krzywego Koła został zlikwidowany w lutym 1962 roku. Bogusz kontynuował
jeszcze pracę wystawienniczą pod szyldem Galeria Sztuki Nowoczesnej do 1965 roku,
stopniowo przenosząc główne działania do Koszalina, gdzie próbował powołać Muzeum
Sztuki Nowoczesnej, i gdzie organizował wspólnie z Jerzym Fedorowiczem cykliczne Spotkania
Artystów, Naukowców i Teoretyków Sztuki w Osiekach (od 1963 roku).
Konfrontacje i Argumenty 4