23.12.2012 Views

Pismo PG

Pismo PG

Pismo PG

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

R E C E N Z J E<br />

Kiedy patrzymy na dagerotyp Adama<br />

Mickiewicza z roku 1839, widzimy<br />

dumnego mężczyznę z mocno<br />

zarysowanym podbródkiem, charakterystycznym<br />

nosem, wyraźną, zdecydowaną<br />

linią ust, inteligentnym,<br />

choć trochę nieufnym spojrzeniem.<br />

Obok takiej twarzy trudno przejść<br />

obojętnie. Bo wyobraźmy sobie, że<br />

nie wiemy, kim jest ten mężczyzna<br />

i spróbujmy domyślić się, co robił,<br />

kim był – przystojny, a więc w jego<br />

życiu mogło być wiele kobiet, zdecydowany,<br />

może nawet fanatyczny,<br />

intelektualista, ale coś szalonego, niezbadanego<br />

czai się w tym spojrzeniu.<br />

I wszystko to będzie prawdą.<br />

Tomasz Łubieński nie czyta z twarzy,<br />

czyta z dzieł i życia poety, by stworzyć<br />

portret tak żywy i intrygujący,<br />

jak ów dagerotyp.<br />

Książka Łubieńskiego dowodzi, jak<br />

ważna jest taka na poły beletrystyczna<br />

wycieczka w miejsca, w których poeta<br />

dorastał, do czasów, które moderowały<br />

jego ważne życiowe wybory, kształtowały<br />

wrażliwość, i w końcu ludzi, którzy<br />

wespół z nim brnęli przez ów trudny<br />

i pełen zawirowań wiek XIX. „M jak<br />

28<br />

Książki popularnonaukowe<br />

Ta świetnie napisana książka jest<br />

bardzo aktualna i godna polecenia<br />

każdemu, kto interesuje się postępami<br />

wiedzy o Wszechświecie. Do<br />

głównych bohaterów przedstawionej<br />

opowieści należą także laureaci Nagrody<br />

Nobla z fi zyki za rok 2011,<br />

Amerykanie Saul Perlmutter i Adam<br />

G. Riess oraz Australijczyk Brian<br />

P. Schmidt, którzy – badając wybuchy<br />

odległych gwiazd Supernowych<br />

– stwierdzili przyspieszanie rozszerzania<br />

się Wszechświata.<br />

Autorka kreśli opowieść od początku<br />

ubiegłego stulecia, kiedy Albert<br />

Einstein podał nową teorię przestrzeni,<br />

potwierdzoną wkrótce przez<br />

obserwacje astronomiczne. Potem<br />

nastąpiło spektakularne odkrycie rozszerzania<br />

się Wszechświata i to był<br />

początek współczesnej kosmologii.<br />

Jednym z najważniejszych odkryć<br />

astronomicznych było stwierdzenie,<br />

że prędkość obiegu gwiazd w galaktykach<br />

przekracza tę, którą można<br />

obliczyć z praw Keplera i Newtona,<br />

jeżeli masa galaktyki jest sumą widocznych<br />

w niej gwiazd.<br />

Pierwszym pomysłem astronomów<br />

na wyjaśnienie rozbieżności<br />

było przypuszczenie, że obserwacje<br />

teleskopowe uwidoczniają tylko<br />

DOTYKANIE CIEMNOŚCI<br />

część masy ciał składających się na<br />

daną galaktykę. Reszta mogła być<br />

skupiona w obiektach ciemnych lub<br />

świecących tak słabo, że znajdujących<br />

się poniżej granicy dostrzegania<br />

teleskopowego. Stąd określenie:<br />

ciemna materia. Odkrycie, dokonane<br />

przez zespoły astronomów kierowane<br />

przez tegorocznych noblistów, pokazało<br />

kolejne niezrozumiałe zjawisko:<br />

Mickiewicz” to bowiem nie tylko biografi<br />

a, ale napisana ze swobodą i swadą<br />

opowieść o czasach trudnych, gdy<br />

wielka polityka i charyzmatyczni poeci<br />

mieszkali pod jednym gradowym niebem.<br />

Tam wszystko jest równie ważne,<br />

by Mickiewicz był Mickiewiczem, nikim<br />

innym: przemarsz wojsk napoleońskich<br />

i czas, w którym młody chłopak przekonuje<br />

się, jak nisko ci piękni żołnierze<br />

przyspieszanie ekspansji Wszechświata<br />

zdaje się być napędzane jakąś<br />

nieznaną formą energii. Nazwano ją<br />

ciemną energią.<br />

Jeśli przyjąć tę interpretację, to<br />

okazuje się, że to wszystko, co widzimy<br />

na niebie, stanowi tylko kilka<br />

procent składu Wszechświata.<br />

Pomysł ciemnej materii i ciemnej<br />

energii nie jest jednak jedynym.<br />

upadną, szukając dróg powrotu, bieda<br />

po śmierci ojca i konieczność zarabiania<br />

na siebie, które zahartują go jak nic<br />

innego, studia i wyjazdy zagraniczne,<br />

działalność wywrotowa, ale i ognisty<br />

temperament, skłonność do romansów<br />

i awantur. U Mickiewicza wszystko<br />

to zlewało się w jedność dość enigmatyczną,<br />

pociągającą, przejmującą.<br />

Przede wszystkim zaś ów pierwiastek<br />

ludzki przenikał się nieustająco z pier-<br />

wiastkiem boskim, tym wyraźnym śladem<br />

geniuszu:<br />

„W ciągu jedenastu dni i nocy, do<br />

6 kwietnia włącznie, powstają sceny<br />

więzienne »Dziadów«, »Wielka<br />

Improwizacja«, według świadectwa<br />

samego Mickiewicza, a jest on<br />

w swojej autorskiej szczerości bardzo<br />

wiarygodny, powstała podczas jednej<br />

nocy. Rozpisuje się o tym Antoni Ody-<br />

Przecież do tych popularnych obecnie<br />

koncepcji doszliśmy zakładając<br />

milcząco, że prawa grawitacji, tak<br />

dobrze sprawdzone w naszym otoczeniu,<br />

obowiązują bez zmian także<br />

na superwielkich odległościach.<br />

Wśród konkurencyjnych teorii trzeba<br />

wymienić przede wszystkim tzw.<br />

MOND (od słów „Modifi ed Newtonian<br />

Dynamics”), która przy minimalnej<br />

modyfi kacji parametrów<br />

także dobrze tłumaczy obserwowane<br />

zjawiska. Przyszłość pokaże,<br />

które z obecnych wyjaśnień przejdzie<br />

próbę dalszych, dokładniejszych<br />

badań.<br />

Prof. ANDRZEJ KAJETAN<br />

WRÓBLEWSKI<br />

Wydział Fizyki Uniwersytetu<br />

Warszawskiego<br />

Evelyn Gates, Teleskop<br />

Einsteina. W poszukiwaniu<br />

ciemnej materii i ciemnej<br />

energii we Wszechświecie.<br />

Tłum. Tomasz Krzysztoń.<br />

Wyd. Prószyński i Ska,<br />

Warszawa, 2010.<br />

Lektura nieobowiązkowa<br />

niec, potwierdza Ludwik Orpiszewski,<br />

działacz emigracyjny, człowiek konkretny,<br />

którego budzi po nocy głośna<br />

deklamacja Mickiewicza.”<br />

„M jak Mickiewicz” to pozycja obowiązkowa<br />

dla tych, którzy Mickiewicza<br />

nie rozumieją, dla tych, którzy<br />

Mickiewicza widzą tylko przez pryzmat<br />

stereotypów, oceniają po pozorach<br />

źle przeprowadzonych i nudnych<br />

lekcji polskiego.<br />

GENIUSZ i CZŁOWIEK<br />

Mickiewicz – fenomen, dla którego<br />

winniśmy rozbudzić naszą ciekawość<br />

na nowo.<br />

JOLANTA GOMÓŁKA<br />

Tomasz Łubieński, M<br />

jak Mickiewicz. Świat Książki,<br />

Warszawa, 1998.<br />

MIESIĘCZNIK Politechniki Warszawskiej Nr 11 (167), listopad 2011

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!