Pismo PG
Pismo PG
Pismo PG
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
R E C E N Z J E<br />
Kiedy patrzymy na dagerotyp Adama<br />
Mickiewicza z roku 1839, widzimy<br />
dumnego mężczyznę z mocno<br />
zarysowanym podbródkiem, charakterystycznym<br />
nosem, wyraźną, zdecydowaną<br />
linią ust, inteligentnym,<br />
choć trochę nieufnym spojrzeniem.<br />
Obok takiej twarzy trudno przejść<br />
obojętnie. Bo wyobraźmy sobie, że<br />
nie wiemy, kim jest ten mężczyzna<br />
i spróbujmy domyślić się, co robił,<br />
kim był – przystojny, a więc w jego<br />
życiu mogło być wiele kobiet, zdecydowany,<br />
może nawet fanatyczny,<br />
intelektualista, ale coś szalonego, niezbadanego<br />
czai się w tym spojrzeniu.<br />
I wszystko to będzie prawdą.<br />
Tomasz Łubieński nie czyta z twarzy,<br />
czyta z dzieł i życia poety, by stworzyć<br />
portret tak żywy i intrygujący,<br />
jak ów dagerotyp.<br />
Książka Łubieńskiego dowodzi, jak<br />
ważna jest taka na poły beletrystyczna<br />
wycieczka w miejsca, w których poeta<br />
dorastał, do czasów, które moderowały<br />
jego ważne życiowe wybory, kształtowały<br />
wrażliwość, i w końcu ludzi, którzy<br />
wespół z nim brnęli przez ów trudny<br />
i pełen zawirowań wiek XIX. „M jak<br />
28<br />
Książki popularnonaukowe<br />
Ta świetnie napisana książka jest<br />
bardzo aktualna i godna polecenia<br />
każdemu, kto interesuje się postępami<br />
wiedzy o Wszechświecie. Do<br />
głównych bohaterów przedstawionej<br />
opowieści należą także laureaci Nagrody<br />
Nobla z fi zyki za rok 2011,<br />
Amerykanie Saul Perlmutter i Adam<br />
G. Riess oraz Australijczyk Brian<br />
P. Schmidt, którzy – badając wybuchy<br />
odległych gwiazd Supernowych<br />
– stwierdzili przyspieszanie rozszerzania<br />
się Wszechświata.<br />
Autorka kreśli opowieść od początku<br />
ubiegłego stulecia, kiedy Albert<br />
Einstein podał nową teorię przestrzeni,<br />
potwierdzoną wkrótce przez<br />
obserwacje astronomiczne. Potem<br />
nastąpiło spektakularne odkrycie rozszerzania<br />
się Wszechświata i to był<br />
początek współczesnej kosmologii.<br />
Jednym z najważniejszych odkryć<br />
astronomicznych było stwierdzenie,<br />
że prędkość obiegu gwiazd w galaktykach<br />
przekracza tę, którą można<br />
obliczyć z praw Keplera i Newtona,<br />
jeżeli masa galaktyki jest sumą widocznych<br />
w niej gwiazd.<br />
Pierwszym pomysłem astronomów<br />
na wyjaśnienie rozbieżności<br />
było przypuszczenie, że obserwacje<br />
teleskopowe uwidoczniają tylko<br />
DOTYKANIE CIEMNOŚCI<br />
część masy ciał składających się na<br />
daną galaktykę. Reszta mogła być<br />
skupiona w obiektach ciemnych lub<br />
świecących tak słabo, że znajdujących<br />
się poniżej granicy dostrzegania<br />
teleskopowego. Stąd określenie:<br />
ciemna materia. Odkrycie, dokonane<br />
przez zespoły astronomów kierowane<br />
przez tegorocznych noblistów, pokazało<br />
kolejne niezrozumiałe zjawisko:<br />
Mickiewicz” to bowiem nie tylko biografi<br />
a, ale napisana ze swobodą i swadą<br />
opowieść o czasach trudnych, gdy<br />
wielka polityka i charyzmatyczni poeci<br />
mieszkali pod jednym gradowym niebem.<br />
Tam wszystko jest równie ważne,<br />
by Mickiewicz był Mickiewiczem, nikim<br />
innym: przemarsz wojsk napoleońskich<br />
i czas, w którym młody chłopak przekonuje<br />
się, jak nisko ci piękni żołnierze<br />
przyspieszanie ekspansji Wszechświata<br />
zdaje się być napędzane jakąś<br />
nieznaną formą energii. Nazwano ją<br />
ciemną energią.<br />
Jeśli przyjąć tę interpretację, to<br />
okazuje się, że to wszystko, co widzimy<br />
na niebie, stanowi tylko kilka<br />
procent składu Wszechświata.<br />
Pomysł ciemnej materii i ciemnej<br />
energii nie jest jednak jedynym.<br />
upadną, szukając dróg powrotu, bieda<br />
po śmierci ojca i konieczność zarabiania<br />
na siebie, które zahartują go jak nic<br />
innego, studia i wyjazdy zagraniczne,<br />
działalność wywrotowa, ale i ognisty<br />
temperament, skłonność do romansów<br />
i awantur. U Mickiewicza wszystko<br />
to zlewało się w jedność dość enigmatyczną,<br />
pociągającą, przejmującą.<br />
Przede wszystkim zaś ów pierwiastek<br />
ludzki przenikał się nieustająco z pier-<br />
wiastkiem boskim, tym wyraźnym śladem<br />
geniuszu:<br />
„W ciągu jedenastu dni i nocy, do<br />
6 kwietnia włącznie, powstają sceny<br />
więzienne »Dziadów«, »Wielka<br />
Improwizacja«, według świadectwa<br />
samego Mickiewicza, a jest on<br />
w swojej autorskiej szczerości bardzo<br />
wiarygodny, powstała podczas jednej<br />
nocy. Rozpisuje się o tym Antoni Ody-<br />
Przecież do tych popularnych obecnie<br />
koncepcji doszliśmy zakładając<br />
milcząco, że prawa grawitacji, tak<br />
dobrze sprawdzone w naszym otoczeniu,<br />
obowiązują bez zmian także<br />
na superwielkich odległościach.<br />
Wśród konkurencyjnych teorii trzeba<br />
wymienić przede wszystkim tzw.<br />
MOND (od słów „Modifi ed Newtonian<br />
Dynamics”), która przy minimalnej<br />
modyfi kacji parametrów<br />
także dobrze tłumaczy obserwowane<br />
zjawiska. Przyszłość pokaże,<br />
które z obecnych wyjaśnień przejdzie<br />
próbę dalszych, dokładniejszych<br />
badań.<br />
Prof. ANDRZEJ KAJETAN<br />
WRÓBLEWSKI<br />
Wydział Fizyki Uniwersytetu<br />
Warszawskiego<br />
Evelyn Gates, Teleskop<br />
Einsteina. W poszukiwaniu<br />
ciemnej materii i ciemnej<br />
energii we Wszechświecie.<br />
Tłum. Tomasz Krzysztoń.<br />
Wyd. Prószyński i Ska,<br />
Warszawa, 2010.<br />
Lektura nieobowiązkowa<br />
niec, potwierdza Ludwik Orpiszewski,<br />
działacz emigracyjny, człowiek konkretny,<br />
którego budzi po nocy głośna<br />
deklamacja Mickiewicza.”<br />
„M jak Mickiewicz” to pozycja obowiązkowa<br />
dla tych, którzy Mickiewicza<br />
nie rozumieją, dla tych, którzy<br />
Mickiewicza widzą tylko przez pryzmat<br />
stereotypów, oceniają po pozorach<br />
źle przeprowadzonych i nudnych<br />
lekcji polskiego.<br />
GENIUSZ i CZŁOWIEK<br />
Mickiewicz – fenomen, dla którego<br />
winniśmy rozbudzić naszą ciekawość<br />
na nowo.<br />
JOLANTA GOMÓŁKA<br />
Tomasz Łubieński, M<br />
jak Mickiewicz. Świat Książki,<br />
Warszawa, 1998.<br />
MIESIĘCZNIK Politechniki Warszawskiej Nr 11 (167), listopad 2011