You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 09/11/2021 KbrF
www.samajweekly.com
CWqIsgVH ivWc sI[ afr[ pI[ aYWP[ jvfn vWloN afpxy
sfQIaF qy golIaF clfAux kfrn cfr dI mOq, 3 ËKmI
sukmf. CWqIsgVH dy nkslI pRBfivq
sukmf iËlHy dy mreIguVf nyVy aWj
kyNdrI irËrv pulIs Ìors (sI[ afr[
pI[aYWP[) dy kYNp ivWc ieWk jvfn ny
afpxy sfQIaF qy golIaF clf
idWqIaF» ijs nfl cfr jvfn ÈhId ho
gey aqy iqµn jvfn ËKmI ho gey»
pulIs s¨qrF anusfr ilµgnpWlI dy kYNp
ivWc jvfnF ivcfly iksy gWl ƒ lY ky
ivvfd ho igaf» ies kfrn ieWk
jvfn ny golIaF clf idWqIaF, ijs
nfl iqµn jvfnF ny mOky qy hI dm qoV
idWqf aqy cfr ƒ hspqfl Byijaf
igaf» iek hor jvfn ny hspqfl
ivWc dm qoV idWqf» s¨qrF anusfr
golI lWgx nfl sI[ afr[ pI[ aYWP[ dI
50vIN btflIan dy DnjI, rfjIv
mµzl, rfjmxI kumfr Xfdv aqy
DrmyNdr kumfr ÈhId hoey hn» iqµn
6 mhIny hor imlygf 72 lWK lokF ƒ muÌq rfÈn,
arivµd kyjrIvfl ny tvIt krky idWqI jfxkfrI
nvIN idWlI. koronf vfiers ienPYkÈn
dy pRBfv kfrn afm afdmI pfrtI dI
srkfr ny idWlI dy lWKF lokF ƒ vWzI
rfhq dyx df aYlfn kIqf hY» idWlI
srkfr afpxI muPq rfÈn Xojnf ƒ Cy
mhIinaF leI vDf rhI hY» muWK mµqrI
arivµd kyjrIvfl ny Kud tvIt krky
ies df aYlfn kIqf hY» ies dy nfl hI
arivµd kyjrIvfl ny kyNdr srkfr ƒ
bynqI kIqI hY ik mihµgfeI bhuq iËafdf
ho geI hY» afm afdmI ƒ do vkq dI
rotI vI aOKI ho rhI hY» kronf kfrn
keI byruËgfr ho gey hn» aijhI
siQqI ivc pRDfn mµqrI jI, ikrpf
krky grIbF ƒ muPq rfÈn dyx dI ies
Xojnf ƒ Cy mhIny hor vDf idE» dWisaf
jf irhf hY ik kyNdr srkfr vWloN pRDfn
mµqrI grIb kilafx aµnf Xojnf qihq
muPq rfÈn dI vµz ƒ 30 nvµbr qoN aWgy
vDfAux qoN ienkfr krn qoN bfad
arivµd kyjrIvfl srkfr ny ieh PYslf
ilaf hY» pRfpq jfxkfrI anusfr idWlI
dI arivµd kyjrIvfl srkfr ny koronf
mhfmfrI kfrn afm jnqf ƒ rfhq dyx
leI ieh vWzf PYslf ilaf hY» srkfr
ny aYlfn kIqf hY ik idWlI ivc 72 lWK
rfÈn kfrz DfrkF ƒ muPq rfÈn idWqf
jfvygf» ieh muPq rfÈn agly 6
mhIinaF qk lokF ƒ idWqf jfvygf» ieh
aYlfn ies leI kIqf jf irhf hY ikAuNik
koronf kfrn lokF df kfrobfr ajy ptVI
‘qy nhIN afieaf hY aqy ies mhfmfrI
dOrfn srkfr vWloN AunHF ƒ kuJ mdd
idWqI jf skdI hY» ijkrXog hY ik idWlI
ivc ijnHF Xog lokF kol rfÈn kfrz
nhIN hY, Auh afpxf rfÈn kfrz
bxvfAux leI aplfeI kr skdy
hn» ies dy leI idWlI dy Kurfk
ivBfg ny rfÈn kfrz dI arËI leI
afnlfeIn sh¨lq Èur¨ kIqI hY» ies
qoN ielfvf idWlI dy lok afpxy purfxy
rfÈn kfrz df nvInIkrn vI krvf
skdy hn» rfÈn kfrz dI mdd nfl
grIb pirvfr afpxy leI rfÈn KrId
skdf hY» d¨jy pfsy idWlI dy nfl lWgdy
X¨pI ivc XogI srkfr ny pRDfn mµqrI
aµnf Xojnf ƒ holI qk vDfAux df
aYlfn kIqf hY» ies ivc aµqoidaf
kfrz Dfrk ƒ dsµbr, jnvrI,
PrvrI aqy mfrc ivc 35 iklo rfÈn
muPq imlygf»
hor ËKmI jvfnF DnµjX kumfr isµG,
Drmfqmf kumfr aqy mlX rµjn
mhfrfxf df ielfj cWl irhf hY»
sfiraF ƒ kol hI siQq qylµgfnf dy
Bdrfclm dy hspqfl Byijaf igaf
hY» s¨qrF ny ikhf ik jvfnF ivcfly
ivvfd df kfrn qurµq pqf nhIN lWg
sikaf hY» golI clfAux vfly jvfn
df nfm vI hfly pqf nhIN lWgf hY» sI[
afr[ pI[ aYP[ aiDkfrI ies p¨ry
mfmly dI jFc ivWc lWgy hoey hn»
ijkrXog hY ik ieWQy iksy ÌOjI vWloN
afpxy sfQIaF qy goÜI clfAux dI ieh
pihlI Gtnf nhIN hY, ies qoN pihlF vI
aijhy mfmly sfhmxy af cuWky hn»
jykr notbµdI shI sI qF aiqvfd Kqm
ikAuN nhIN hoieaf : ipRXµkf gFDI
nvIN idWlI . kFgrs dI jnrl
skWqr ipRXµkf gFDI vfzrf ny notbµdI
dy pµj sfl p¨ry hox mOky qy kyNdr
srkfr qy inÈfnf syDidaF svfl
kIqf ik jykr ieh kdm sPl sI qF
iPr iBRÈtfcfr Kqm ikAuN nhIN
hoieaf aqy aiqvfd ƒ sWt ikAuN nhIN
vWjI? AunHF ny nootbµdI ƒ qbfhI krfr
idWqf hY» ipRXµkf ny hYÈtYg
notbµdIqbfhI dI vrqoN kridaF
tvIt kIqf ik jykr notbµdI sPl sI
qF iBRÈtfcfr Kqm ikAuN nhIN hoieaf?
kflf Dn vfps ikAuN nhIN afieaf?
arQivvsQf kYÈlYWs ikAuN nhIN hoeI?
aiqvfd ƒ sWt ikAuN nhIN vWjI?
mihµgfeI ƒ lgfm ikAuN nhIN lWgI?
iËkrXog hY ik pRDfn mµqrI nirµdr
modI ny 8 nvµbr 2016 ƒ notbµdI df
aYlfn kIqf sI» ies qihq 1000
aqy 500 dy not bµd kr idWqy gey sn
aqy iPr 2000 aqy 500 dy nvyN not
jfrI kIqy gey sn» iËkrXog hY ik
kFgrs lgfqfr moodI srkfr qy
kiQq doÈ lfAuNdI rhI hY ik notbµdI
lok ihWq ivWc nhIN sI aqy ies ny
afriQkqf bhuq mfVf pfieaf hY»
cIn dI vYNg XUipµg pulfV ivWc cWlx vflI bxI pihlI aOrq
bIijµg. pulfV XfqrI vYNg X¨ipµg
ny pulfV ivWc sYr krn vflI
pihlI cInI mihlf bx ky
ieiqhfs rc idWqf hY» Auh afpxy
purÈ sihXogI ËfeI ijgFg nfl
inrmfx aDIn pulfV styÈn qoN
bfhr inklI aqy Cy GµitaF qoN
vWD smyN leI hor gqIivDIaF ivWc
ihWsf ilaf»
pRfpq jfxkfrI anusfr dovyN
pulfV styÈn dy kor moizAUl
iqafn qoN bfhr inkly aqy aWj
qVky sfZy Cy Gµty qWk pulfV ivWc
cWly aqy iPr sPlqfp¨rvk
styÈn qy prq afey» cfeInf myNz
spys eyjµsI ny ieWk ibafn ivWc
ikhf ik cIn dy pulfV ieiqhfs
ivWc ieh pihlI vfr hY ik ieWk aOrq
pulfV XfqrI ny pulfV ivWc sYr kIqI»
cIn ny iqµn pulfV XfqrIaF ƒ Cy
mhIinaF leI Èyn˨-13 ivWc pulfV
ivWc Byijaf» ienHF ƒ dyÈ duafrf
afribitµg ZFcy (spys styÈn) ƒ p¨rf
krn dy tIcy nfl Byijaf igaf hY aqy
AumId hY ik styÈn dy inrmfx df kµm
agly sfl qWk p¨rf ho
jfvygf» ÈfnzoNg s¨by dI
vsnIk aqy ieWk pµj sfl dI
bWcI dI mF, vyNg agsq 1997
ivWc pIplË ilbryÈn afrmI
(pIaYley) eyar Pors ivWc
Èfml hoeI»
meI 2010 ivWc pI[ aYWl[
ey[ dI spys X¨int ivWc pulfV
XfqrIaF dy d¨jy sm¨h ivWc
Èfml hox qoN pihlF Auh
izptI skuaYzrn kmFzr sI»
Auh pulfV ivWc jfx vflI d¨jI
cInI aOrq hY» Aus ƒ dsµbr
2019 ivWc cWl rhy mnuWK
pulfV imÈn leI cuixaf igaf
sI» jdoN vYNg aqy JfeI aWj
sYr kr rhy sn qF AunHF dI qIjI
sihXogI Xy guaFgP¨ AunHF ƒ moizAUl
dy aµdroN mhWqvp¨rx shfieqf pRdfn
kr rhI sI»
nfrnONd ivKy iksfnF df mslf hWl nf hoieaf qF kWlH qoN aYWspI dPæqr df kIqf jfvygf iGrfE: iksfn morcf
nvIN idWlI. nfrnONd ‘c Bfjpf sµsd
rfm cµdr jFgVf iKlfP iksfnF df
ivroD qyjæ ho igaf hY» kWlH qoN hI
hjæfrF iksfn nfrnONd Qfxy ivWc Drny
’qy bYTy hn» ieWk hYrfn krn vflI
Gtnf ivWc, nfrnONd puils ny
aYPafeIafr drj kIqI sI aqy
Bfjpf dy sµsd mYNbr jFgVf ƒ kflIaF
JµzIaF idKfAux leI do iksfnF ƒ
igRPqfr kIqf sI» jdoNik iksfnF ƒ
inWjI mucWlky ‘qy irhfa kr idWqf
igaf sI pr AunHF KiælfPæ kys jfrI hY»
ies Gtnf ivWc ieWk iksfn kuldIp
isµG rfxf gµBIr r¨p ivWc jæKmI ho
igaf sI aqy ajy vI ijµdl hspqfl
ivWc afpxI jfn dI lVfeI lV irhf
hY» rfxf dI Aumr 40 sfl hY, aqy
Auh jæmIn dy bhuq Coty ihWsy dy mflk
hn» Auh sæur¨ qoN hI iksfn aµdoln df
smrQk irhf hY» iksfn mµg kr rhy
hn ik iksfnF KiælfPæ drj kys vfps
ilaf jfvy aqy kuldIp isµG rfxf dI
hoeI sWt df ieWk hor kys drj kIqf
jfvy» iksfnF ny aYlfn kIqf hY ik
jykr aWj qWk mslf hWl nf hoieaf qF
Auh Blky hFsI dy aYspI dPæqr df
iGrfE krngy»
sµXukq iksfn morcf ny hirafxf
Bfjpf dy afg¨ arivµd Èrmf dy
ibafnF dI sÉq inKyDI kIqI hY»
AuhnF ny kWlH ikhf sI ik kfÜy
JµizaF nfl ivroD krdy iksfnF dIaF
aWKF PoVn aqy hWQ kWt idWqy jfxgy»
kWlH hirafxf sµXukq iksfn morcf ny
mIitµg krky Ausdy ivvfdq ibafn dI
sÉq inKyDI kIqI sI aqy mµg kIqI sI
ik ieh ibafn vfips lYx» pµjfb dy
mfnsf iæjlHy dy KIvf idaflpurf ivWc
28 akq¨br ƒ itkrI morcy ivWc
sæhId hoeIaF iqµn iksfn bIbIaF
amrjIq kOr, gurmyl kOr aqy
suKivµdr kOr dI aµiqm ardfs kIqI
geI» sYNkVy iksfn aqy nfgirk
sæhId aOrqF ƒ særDFjlI dyx leI
puWjy» aYskyaYm dy keI afg¨ vI
hfjær sn» iksfnF ny iksfn ivroDI
kfƒnF ivruWD lVfeI ivWc ienHF aOrqF
dy ienklfbI jjæby ƒ aWgy vDfAux df
pRx kIqf»ies dOrfn keI rfjF ivWc
sfAuxI dIaF PæslF GWto-GWt smrQn
muWl qoN bhuq hyTF ivk rhIaF hn»
iksfnF ƒ Jonf, bfjrf, anfj vrgIaF
PslF dy GWto-GWt smrQn muWl dy
mukfbly 33% GWt Bfa iml rhy hn»
morcf dy ies dfavy dI pusætI krdf hY
ik jdoN qWk µÈP kfƒnI grµtI nhIN bx
jFdf, ieh kfgjæ ‘qy hI rhygf»
ies dy nfl hI Kfd dI Gft ieWk
byimsfl sµkt bx geI hY, keI rfjF
ivWc zIeypI Kfd dI axAuplbDqf
ivruWD iksfnF ny ivroD pRdrsæn kIqf
hY» mWD pRdysæ ivWc kyNdrI KyqIbfVI
aqy iksfn BlfeI mµqrI dy gRih rfj
iksfnF ny dmoh ivWc rfj mfrg ƒ jfm
kr idWqf» dysæ Br qoN ies qrHF dy
ivroD pRdrsænF dIaF KbrF af rhIaF
hn»9 nvµbr ƒ X¨pI dy pRXfgrfj
ivWc iksfn jrI mµzI ivWc s¨bf
srkfr KiælfPæ pRdrsæn krngy» ajY
imsærf tYnI ƒ kyNdrI mµqrI pRIsæd qoN
brKfsq krn dI mµg qoN ielfvf
iksfnF dI mµg ivWc 1940 rupey pRqI
kuieµtl Jony dI KrId, srkfrI KrId
dI rijstRysæn leI aiDkfrIaF vWloN
ley jf rhy 300 rupey pRqI kuieµtl dy
iBRsætfcfr dy pYsy dI vfpsI; Kyqr
ivWc bIjIaF jf rhIaF sfrIaF iksmF
dI KrId; 11 kuieµtl pRqI ibGf dI
pfbµdI htfeI; ihWsydfrF qoN KrId aqy
KfdF dI kflfbfjæfrI ‘qy sKq pfbµdI
leI»iBvfnI ‘c Bfjpf dI sµsd mYNbr
sunIqf duWgl ƒ iksfnF dy kfly JµizaF
dy pRdrsæn df sfhmxf krnf ipaf»
sµsd mYNbr ieWk smfgm ivWc siærkq
kr rhy sn ijWQy Auh muWK mihmfn
sn»iesy dOrfn 11 PrvrI ƒ
bfdlpur (krnftk) qoN idWlI qWk
pYdl mfrc sæur¨ krn vflf krnftk
df iksfn nfgrfj sfrIaF aOkVF ƒ
pfr krdf hoieaf gunf phuµc igaf hY»
nfgrfj ny ies smyN dOrfn afpxI mfqf
jI ƒ guaf idWqf, pr mfrc jfrI
rWiKaf» sµXukq iksfn morcf iehnF
nfiekF dy jjæby ƒ slfm krdf hY»