Poza Toruń nr 235

10
REGION
Jak dawniej witano wiosnę?
Nadeszła długo oczekiwana pora roku. Od teraz dni będą dłuższe. W jaki sposób wypatrywano oznak wiosny?
Arkadiusz Włodarski | fot. Łukasz Piecyk
Wiosna, ach – to Ty! – śpiewał wybitny
muzyk, Marek Grechuta. 21
marca rozpoczęła się kalendarzowa
wiosna. Wiążą się z nią różne
tradycje jej witania i wypatrywania
jej oznak.
Chyba najbardziej znanym
symbolem jest topienie marzanny
w wodzie poprzez wrzucenie do
‘‘ Jeszcze
współcześnie żywe
jest powiedzenie, że „Szczęśliwy dom,
gdzie bociany są” .
rzeki lub jeziora. Skąd jednak wziął
się ten zwyczaj?
- Jest to nawiązanie do archaicznych
praktyk tępienia zimy, zła
i śmierci, których kukła była symbolem
– wyjaśnia Hanna Łopatyńska,
kierownik działu folkloru
toruńskiego Muzeum Etnograficznego
im. Marii Znamierowskiej-
Jedną z oznak rozpoczynającej się wiosny są budzące się do życia
rośliny.
-Prüfferowej. – Praktykowany od
średniowiecza, już wówczas był
krytykowany przez kościelnych hierarchów:
w 1420 r. biskup Andrzej
Łaskarz nakazywał swym księżom:
„Nie dozwalajcie, aby w niedzielę,
która zwie się „biała” (4. niedziela
Wielkiego Postu), odbywał się
zabobonny zwyczaj wynoszenia
jakowejś postaci, którą śmiercią nazywają
i w kałuży topią”.
Wbrew zakazom zwyczaj
w swej spontanicznej formie
przetrwał w niektórych
regionach do lat 50.
XX w.
Do dziś marzannę topią
dzieci podczas imprez
organizowanych z okazji
powitania wiosny. Pojawia
się jednak pytanie:
„w jaki sposób zachować
tradycję, a jednocześnie nie zaszkodzić
środowisku i nie przyczynić się
do jego zanieczyszczenia?”.
- Jeżeli marzanna jest zrobiona
z materiałów ekologicznych – słomy,
pakuł, naturalnych tkanin,
to nie wydaje mi się, aby była ona
dużym zagrożeniem dla ekologii.
Lepiej zrezygnować z plastikowego
obuwia lub stylonowych fartuchów…
– sądzi Łopatyńska.
Jednak nie tylko marzanna kojarzy
się z pierwszymi oznakami wiosny.
Aby stwierdzić, że się zbliża,
wypatrywano ptactwa, np. bocianów
i jaskółek.
- Bocian kojarzony jest głównie
z płodnością, wiosną, budzeniem
się do życia świata flory i fauny.
Pierwszych bocianów wypatruje się
podczas święta Zwiastowania Najświętszej
Marii Panny (25 marca),
znane jest nawet porzekadło „Na
zwiastowanie przybywaj, bocianie”.
Na Podlasiu i Kurpiach przygotowywano
wówczas busłowe łapy
(bocianie łapy), czyli pieczywo
w kształcie pięciopalczastych ptasich
łap. Gdy bocian przelatywał
nad domem, mieszkańcy wymachiwali
nimi, wołając „busoł, busoł”
(bocian), co miało zachęcić ptaka
do założenia gniazda. Jeśli na dachu
było już gniazdo, wówczas w tym
samym celu wkładano do niego
pieczywo lub czerwoną tkaninę.
Wierzono bowiem, że bocian przynosi
szczęście. Jeszcze współcześnie
żywe jest powiedzenie, że „Szczęśliwy
dom, gdzie bociany są” – mówi
Hanna Łopatyńska.
Z kolei ujrzenie jaskółki miało
przynieść powodzenie w życiu,
jednak podpatrywanie tego ptaka
wlatującego do gniazda mogło
skutkować utratą wzroku. Zaś
skrzywdzenie jaskółki przynosiło
choroby i dolegliwości.
Na Kujawach (choć ten zwyczaj
pojawiał się także w innych regionach)
praktykowane było chodzenie
z gaikiem. To małe drzewko
iglaste, ustrojone we wstążki i barwione
wydmuszki jajek.
- Bogato ozdabiano je zwłaszcza
w Polsce centralnej. Zawieszano
na nim dekoracje z gęsich piór
i paciorków, kogutki z papieru
glansowanego i wydmuszek, obrazki
świętych lub Matki Boskiej.
Po zakończeniu obchodów gaik porzucano
bądź palono. Obnoszenie
gaika łączyło się z praktyką magiczną
zmierzającą do przyspieszenia
odradzania się przyrody. Stanowiło
równocześnie obwieszczenie
i powitanie wiosny. Na Kujawach
z gaikiem dziewczęta kolędowały
w drugi dzień świąt wielkanocnych
– dodaje Łopatyńska.
Premie na rozpoczęcie działalności gospodarczej
dla mieszkańców LGD Ziemia Gotyku!
LGD Ziemia Gotyku ogłosiła nabór
wniosków na podejmowanie działalności
gospodarczej w ramach przedsięwzięcia
1.1.1. „Tu żyję i tu pracuję – nowe miejsca
pracy na Ziemi Gotyku”. Realizowane
operacje finansowane będą ze środków
Europejskiego Funduszu Rolnego
na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
w ramach Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2014 -2020, Poddziałania
19.2 – Wsparcie na wdrażanie operacji
w ramach strategii rozwoju lokalnego
kierowanego przez społeczność.
Aby uzyskać dofinansowanie należy
spełnić warunki określone w ogłoszeniu
o naborze oraz przedłożyć w biurze LGD
Ziemia Gotyku wniosek o przyznanie pomocy
wraz z biznesplanem i załącznikami.
Wnioski przyjmowane będą w terminie od
30.03.2022 r. do 13.04.2022 r. Planowane
jest udzielenie wsparcia 12 wnioskodawcom.
Wysokość premii wynosi 62 850 zł.
Pracownicy biura LGD udzielają szczegółowych
informacji o warunkach przyznania
pomocy oraz bezpłatnego doradztwa
w zakresie przygotowania wniosków
o przyznanie pomocy.
Zapraszamy do kontaktu:
Biuro LGD Ziemia Gotyku, ul. Sadowa 2C,
87-148 Łysomice ; tel. 731 777 840 oraz 607
745 091.
Instytucja Zarządzająca PROW 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Artykuł opracowany przez Lokalną Grupę Działania Ziemia Gotyku, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach poddziałania
„Wsparcie na rzecz kosztów bieżących i aktywizacji” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Poza Toruń . 24 marca 2022