29.12.2012 Views

23 November - 06 December 2012 - Durban

23 November - 06 December 2012 - Durban

23 November - 06 December 2012 - Durban

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

zibalo zakamuva<br />

zikhombisa ukuthi<br />

sebengu-47 abantu<br />

asebeboshiwe ngokweba<br />

amakhebula lapha<br />

eThekwini. Lezi zigilamkhuba<br />

ezizenza abasebenzi<br />

bezinkotileka zikaMasipala<br />

zize zifake ama-ovaloli<br />

abomvu. Uma uhlangana<br />

nabo uzitshela ukuthi<br />

ngabasebenzi bakaMasipala.<br />

UManju Naidoo oyiMeneja<br />

engamele loluhlelo nethimba<br />

elibhekene nokwebiwa<br />

kwamakhebula uthe, “abantu<br />

kumele baqaphele<br />

izigilamkhuba ezizenza<br />

abasebenzi bezinkontileka<br />

ezithi zisebenza<br />

eMnyangweni kaGesi,<br />

bazofaka amakhebuli.<br />

Okunye okusolisayo ngabo<br />

ukuthi izimoto zabo azinazo<br />

izimpawu zikaMasipala<br />

ezicabheni.”<br />

UNaidoo uphinde wathi<br />

lezizigelekeqe zinesibindi<br />

sokweba amakhebula emini<br />

kwa bha.<br />

“Sekunezigameko eziningi<br />

lapho amakhebula ebiwa<br />

khona entathakusa. Laba<br />

babonakala ngokuthi<br />

belokhu bezula bephethe<br />

amalada nezindlawu.<br />

Izakhamizi kumele zishayele<br />

uMasipala uma zisola ukuthi<br />

kukhona okushaya amanzi<br />

kanye nokuqinisekisa ukuthi<br />

SIYAKWAMUKELA<br />

engxenyeni yesibili<br />

ngaphansi kwesihloko esithi<br />

Qonda Kangcono<br />

Amathenda. Ngaleli sonto<br />

uRomita Hanuman<br />

ukhuluma ngokuthi liyini<br />

lona ithenda, afakwa kanjani<br />

amanani kumathenda<br />

nokuthi akhangiswa kanjani<br />

amathenda.<br />

Liyini ithenda futhi<br />

lisebenza kanjani?<br />

Uma kukhona okudingayo,<br />

uya esitolo uyokuthenga.<br />

Kepha uma sikhuluma<br />

ngohulumeni, kusuke<br />

kusetshenziswa izimali<br />

zomphakathi ngakho-ke<br />

uhulumeni akakwazi<br />

ukukhetha ukuthi umsebenzi<br />

kumele alinike bani.<br />

Ngaphezu kwalokhu,<br />

uhulumeni kufanele anike<br />

wonke amabhizinisi<br />

amathuba alinganayo okuba<br />

uhulumeni athenge kuwona<br />

futhi kufanele abeke<br />

emqondweni ukuthi<br />

izinsizakalo ezenzelwa<br />

abantu zitholakala<br />

ngamanani okuyiwona<br />

angcono futhi kufanele zibe<br />

seqophelweni eliphezulu.<br />

Amathenda angena lapha-ke<br />

njengoba eyindlela<br />

kahulumeni yokumema<br />

amabhizinisi ukuthi<br />

azomthengisela ngempahla<br />

noma amenzele imisebenzi<br />

ethile ngaphansi<br />

kwenkontileka.<br />

uMasipala uyazi yini<br />

ngomsebenzi owenziwayo<br />

ezindaweni abahlala kuzo.”<br />

Ithimba elibhekena<br />

nokwebiwa kwamakhebula<br />

lisebenza ngokubambisana<br />

namaphoyisa. Leli thimba<br />

libhekene nomsebenzi<br />

wokulwa nokwebiwa<br />

kwamakhebula. Kungakho<br />

sekunenqwaba yabanye<br />

asebeboshiwe. Ngabe<br />

kwenzakalani uma zibanjwa<br />

Iqiniso: Ubani okhipha<br />

amathenda?<br />

Uhulumeni kaZwelonke,<br />

Wesifundazwe, omasipala,<br />

amabhizinisi kahulumeni<br />

kanye nezinkampani<br />

ezinkulu ezizimele.<br />

Inqubo yamathenda<br />

• Iyasiza ekutholeni<br />

impahla noma ukwenzelwa<br />

imisebenzi ethile<br />

abangaphandle<br />

kukahulumeni<br />

•Amanani aba ngcono<br />

kepha impahla nemisebenzi<br />

eyenziwayo iba sezingeni<br />

eliphezulu ngoba<br />

izinkampani ziyancintisana<br />

•Kunemithetho eqinile<br />

elawula amathenda<br />

eyenzelwe ukugwema<br />

ukudideka nokungathokozi<br />

ngomsebenzi owenziwe<br />

noma ngempahla ethengiwe.<br />

Ukusiza amabhizinisi<br />

amancane:<br />

Abantu abaningi bakholwa<br />

ukuthi uma uthole ithenda<br />

likahulumeni, usethubeni<br />

lokuceba ngokushesha.<br />

Kepha lokhu akulona iqiniso<br />

eliphelele ngoba amabhizinisi<br />

amancane nasakhula anikwa<br />

amathuba okuba asimame.<br />

Ngokuhamba kwesikhathi la<br />

mabhizinisi ayakwazi ukuba<br />

adlondlobale futhi enze<br />

inzuzo.<br />

•Ukugxila kwithenda –<br />

ungagxumeli wonke<br />

amathenda akhangiswayo<br />

Esikhathini samanje, wonke<br />

izigilamkhuba? Zibe<br />

sezinikezelwa emaphoyiseni<br />

zitheswe amacala.”<br />

Izindawo eziningi eThekwini<br />

lapho kwebiwa khona<br />

amakhebula ziyaye zibe<br />

nenkinga yokuhanjelwa ugesi<br />

kanti yizo lezi esezihlonzwe<br />

ithimba lethu njengezindawo<br />

ezehlelwa ilomshophi kanti<br />

ezinye zazo, singabala<br />

Isipingo, Umbumbulu,<br />

Sydnham, Asherville, Hillcrest<br />

umuntu ufisa ukwenza<br />

inzuzo, athuthukise<br />

nebhizinisi lakhe. Kepha<br />

abantu abaningi bacabanga<br />

ukuthi uma befaka isicelo<br />

sethenda lomsebenzi<br />

ongahambisani nebhizinisi<br />

abalenzayo, kepha babize<br />

imali encane, lokho<br />

kungababeka ethubeni<br />

lokunikezwa lowo msebenzi.<br />

Lokhu akulona iqiniso<br />

njengoba ithenda ngalinye<br />

lenziwa ngendlela yokuba<br />

ligxile emkhakheni othile<br />

womsebenzi.<br />

Khumbula:<br />

•Isibalo sabantu abafaka<br />

izicelo zamathenda siyakhula<br />

njalo, iningi linesipiliyoni<br />

futhi linamabhizinisi azimele<br />

nasekwazi ukwesekela<br />

amathenda abawafakayo.<br />

•Uma uthola ithenda<br />

lomsebenzi ongeke ukwazi<br />

ukuzenzela wena bese<br />

uwunika enye inkampani<br />

ukuba iwenze, lokho<br />

kuphambene nemigomo<br />

yokuthuthukisa abantu<br />

nokubanika amathuba<br />

•Umuntu ogxumela wonke<br />

amathenda yilowo ofaka<br />

ithenda abize imali ephansi<br />

ngokweqile kodwa ebe<br />

engawazi lowo msebenzi<br />

awufakele ithenda. Ufaka<br />

amathenda ayo yonke into<br />

ekhangiswayo kodwa ebe<br />

engenalo ibhizinisi<br />

lokufakazela ukuthi uyawazi<br />

lo msebenzi awufakele<br />

IZINDABA<br />

<strong>23</strong> Novemba – <strong>06</strong> Disemba <strong>2012</strong> Ikhasi 5<br />

UMasipala ushaya kuzwakale<br />

kwabantshontsha amakhebula<br />

Ungumhlali waseThekwini usuke wabona abantu abasolisayo abashaya sengathi bangabasenzi bezinkontileka<br />

zikagesi ezifaka amakhebula. Wenza njani? URomita Hanuman ubika ngolwazi olubalulekile lokuhlonza lezi<br />

igilamkhuba.<br />

Umasipala uxhwayisa izakhamuzi ukuba ziqaphele<br />

izigilamkhuba ezizenza abasebenzi bakaMasipala ezeba<br />

amakhebuli kagesi.<br />

Pictures: Supplied<br />

kanye nePinetown,” kusho<br />

uNaidoo.<br />

USandile Maphumulo<br />

iNhloko yoMnyango kaGesi,<br />

uthe uma kukhona<br />

izakhamizi ezikusolayo<br />

kumele zibikele amaphoyisa<br />

zingazithatheli umthetho .<br />

“Izakhamizi kumele zibike<br />

ithenda.<br />

Kufanele:<br />

•Uqinisekise ukuthi<br />

unebhizinisi eliqondile<br />

Faka amathenda aqondene<br />

nomsebenzi owenzayo<br />

•Hlelela ukuthi usebenzise<br />

wonke amathenda<br />

owatholayo ukuzikhula<br />

emkhakheni webhizinisi<br />

yakho<br />

•Hambela imihlangano<br />

yokucobelelana ngolwazi,<br />

usebenzise namathuba<br />

okuxhumana<br />

nosomabhizinisi<br />

asebemnkantshubomvu<br />

uthole nolwazi kubacosheli<br />

bezindaba nama-websites<br />

njalo<br />

•Ungabambeleli ekutheni<br />

uzothola ithenda.<br />

Osomabhizinisi<br />

asebemnkantshubomvu<br />

bangafakaza ukuthi kunzima<br />

la ngaphandle<br />

•Awukwazi ukwakha<br />

ibhizinisi ngokufaka<br />

amathenda kuphela. Kona<br />

kungasiza ukuthi kukubeke<br />

kwelinye izinga kepha angeke<br />

wazi ukuthi kungenzakalani.<br />

Zama ukuthi uthole ibhizinisi<br />

nakweminye imikhakha<br />

engekho ngaphansi<br />

kukahulumeni.<br />

Qaphela lokhu<br />

okulandelayo:<br />

•Ingabe umthengi<br />

uzokwenza inkokhelo<br />

yesikhashana ezokusiza<br />

ngemali engenayo,<br />

uma kukhona ezikusolayo<br />

ngokushayela uPhiko<br />

lwakaGesi kanye<br />

namaphoyisa. Izakhamizi<br />

akumele zikhulume<br />

nabasolekayo kodwa<br />

zibabheke ukuthi benzani<br />

kanye nemininingwane<br />

yezimoto abahamba ngazo.<br />

Sukwethulela ingxenye yesibili yamathenda<br />

ngamaholo amasonto onke,<br />

nempahla njalo?<br />

•Ngabe uzodinga imali<br />

yokuqala umsebenzi,<br />

ungakwazi yini nokuthola<br />

imali ebolekisayo?<br />

Uma uzoboleka imali ukuze<br />

wenze umsebenzi, yenza<br />

ucwaningo olufanele<br />

uqiniseke nokuthi ikhona<br />

neyokuhlinzekela inzalo<br />

yaleso sikweleti ukuze kuthi<br />

uma ulithola ithenda kube<br />

lula ukuthola imalimboleko<br />

ngokushesha.<br />

•Amaphuzu abakhethekile<br />

anikezwa abafake amathenda<br />

abanelisa izidingo ezithile<br />

ezibekiwe ezibafaka<br />

emkhakheni wabantu<br />

“ababencishwe amathuba<br />

ngesikhathi esedlule” noma<br />

abesimame. Amaphuzu<br />

abalwa ngokwemigomo<br />

ebekiwe emibhalweni<br />

yethenda.<br />

•Uma ulethe ithenda<br />

ekhelini elifanele<br />

nangesikhathi nosuku<br />

olufanele olufanele,<br />

uyobhalelwa incwadi<br />

ekwazisayo ukuthi<br />

uphumelele noma cha.<br />

•Uma ithenda lakho<br />

liphumelele kufanele uqale<br />

uhlelele ukwenza umsebenzi<br />

owufakele lelo<br />

Ukufaka amanani<br />

kumathenda<br />

•Nakhu okubalulekile uma<br />

ufaka amanani kumathenda,<br />

cabangela phezu kokuthi<br />

Izakhamizi uma zibika<br />

lenkohlakalo akuphoqelekile<br />

ukuthi zize zisho amagama<br />

azo.”<br />

Inombolo engashayelwa ithi<br />

00313119611 noma iCall<br />

Centre yakwaGesi ku-<br />

0801313111.<br />

ingakanani impahla<br />

edingekayo, isikhathi<br />

umsebenzi ozosithatha,<br />

umshuwalense, ukwehla<br />

kwamanani ezimoto nenye<br />

impahla oyisebenzisayo emva<br />

kwesikhathi senkontileka,<br />

izindleko zokwenza<br />

umsebenzi uze uphele.<br />

•Khumbula ukuthi imali<br />

ekhokhelwa abasebenzi<br />

nempahla<br />

kuyashintshashintsha,<br />

kwehle kubuye kwenyuke.<br />

Imali evame ukuhlala imile<br />

nje imali efana nogesi iholo<br />

lomnikazi, imali<br />

yokukhokhela imoto,<br />

okokubhala, njl.<br />

Uma ungaphumelelanga…<br />

•Ungapheli amandla.<br />

Phinda uzame. Kukhona<br />

okusha okufundayo njalo<br />

uma ugcwalisa amaphepha<br />

amathenda okwenza izinto<br />

zibe lula uma kukhona<br />

ithenda olitholayo. Khumbula<br />

ukuhlale uthola ulwazi<br />

lwakamuva ngemakethe<br />

yakho nabantu oncintisana<br />

nabo.<br />

•Lindela isiqephu<br />

sesithathu, lapho sizobe<br />

sibheka khona izihloko<br />

ezifana nezikhungo<br />

zokweluleka ngamathenda,<br />

amaphutha avame<br />

ukwenziwa abasebenza<br />

ngamathenda kanye<br />

namathiphu ochwepheshe<br />

kulo mkhakha.<br />

Romita.hanuman@durban.gov.za

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!