29.12.2012 Views

ikasi lam - Zithethele

ikasi lam - Zithethele

ikasi lam - Zithethele

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

indaba zasekasi<br />

usesichengeni ubomi babaqhubi beebhasi<br />

VUYOKAZI NKANJENI<br />

reporter@zithethele.co.za<br />

Okokoko inkampani yeebasi<br />

iAlgoa Bus yatshintsha inlela<br />

ebiqhuba ngayo yamatikiti<br />

veki nawenyanga, itshintshela<br />

wimali ezinkozo rhoqo abakheli<br />

besebenzisa ezo bhasi,<br />

enza abaqhubi baba zizisulu zoukhuthuzwa<br />

ngoonqevu. Ngoku<br />

ufakwa amatyala amane ngemini<br />

wizikhululo zamapolisa. Ezona<br />

dawo bakhuthuzwa ngamandla<br />

uzo kungase Njoli Motors, Kokoi<br />

ourt, Avenue A, Sheya Kulati naeQeqe<br />

eZwide. Le ntlondi yenzia<br />

yile migewu ubukhulu becala<br />

wezi bhasi zasekuseni naxa kuthona<br />

ilanga.<br />

Omnye wabaqhubi beebhasi<br />

Simthebile Ndungane, owaqala<br />

ule nkampani ngo 2007 uthi sele<br />

banjwe inkunzi kabini. “Kwiiveki<br />

zintathu ezigqithileyo bendisuka<br />

dolophini ndisiya KwaZakhele.<br />

dehla ngaseNjoli Motors ndayouma<br />

KwaNdokwenza ndimisela<br />

bakhweli. Ndive ngamazwi<br />

ele esithi ‘iphi imali, sinike yone’,<br />

kanti ngabafana abathathu<br />

ephethe imipu. Khange ndilibaise<br />

kuba bendisoyikisela ubomi<br />

am, ndabanika ibhegi yemali<br />

binama R775,” utshilo okaNdunane.<br />

Lo tata wabantwana abahanu<br />

ufuna ukuyeka emsebenzini<br />

uba esithi ubeka ubomi bakhe<br />

sichengeni qho eqhuba ibhasi.<br />

Siqhuba sisoyika yonke le mihla<br />

enkampani le ayisikhathelele,”<br />

yiphethe ngolo hlobo intetho<br />

PAGE 2<br />

yakhe okaNdungane.<br />

Ugxa wakhe uKholekile Papu<br />

ungqinile ukuba imeko iye isiba<br />

maxongo, kwaye no Algoa Bus<br />

urhuq’ iinyawo. “Mna bendisuka<br />

edolophini ndisiya eTinarha,<br />

ndamiswa ngamadoda amathathu<br />

ngase NMMU Vista Campus.<br />

Xa ndileqa KwaDwesi ndive ekhwaza<br />

loo madoda ukuba ndiwanike<br />

le mali. Omnye uthe mandimise<br />

ibhasi, waze wandipokotha<br />

wathatha icell phone yam nebhegi<br />

yemali ebinama R400. Ndiqhube<br />

ndayokumisa emapoliseni ndihamba<br />

nabakhweli,” utshilo oka-<br />

Papu. Lo kaPapu kuphela komntu<br />

ophangelayo kwakhe, kodwa<br />

usapho lwakhe luxhalabile ngulo<br />

msebenzi awenzayo.<br />

Singu<strong>Zithethele</strong> sikhe sanodliwano-ndlebe<br />

noosihlalo bemibutho<br />

yabasebenzi emithathu<br />

uMhlobo Faltein we-THOR<br />

(Transport Action Retail and Gen-<br />

Thursday, 11 Oc�<br />

eral Workers Union), uSabatha<br />

Mkosi weTAWUSA (Trade and<br />

Allied Workers Union) noVuyo<br />

Mtetwa weSATAWU (South African<br />

Transport and Allied Workers<br />

Union). Bonke bathi bafumene<br />

iingxelo ezingaphaya kwe-100<br />

zokukhuthuzwa kwabaqhubi<br />

beebhasi kwesi sixeko. Bakwathe<br />

babekhe bahlala intlanganiso nabalawuli<br />

benkampani yakwa Algoa<br />

Bus ngo Julayi walo nyaka.<br />

Kuloo ntlanganiso baphakamisa<br />

le miba ilandelayo:<br />

1. Kubuyiswe iikuponi ezazikho<br />

ngaphambili ukuze kungakhwelwa<br />

ngemali.<br />

2. Kufakelwe isikhuseli sabaqhubi<br />

esivingca neembumbulu.<br />

3. Abantu banikwe inkqubo yeebhasi<br />

bazokuwazi amaxesha eebhasi.<br />

4. Kufundiswe abaqhubi ngobugewu<br />

obuthathe unyawo.<br />

5. Le nombolo yefoni yasimahla<br />

ayisebenzi.<br />

Inkampani yaphendula ngelithi:<br />

1. Inkampani ayinakuchitha mali<br />

ngokuza nenkqubo entsha de<br />

iBRT ibe imiliselwe, kwaye ngama<br />

90% abantu abakhwela ngemali<br />

ngeli lixa abekuponi ili 10%.<br />

2. Ukufakelwa kwesikhuseli<br />

sabaqhubi esivingca neembumbulu<br />

kungayidla inkampani intywenka<br />

eqikelelwa kwi R6 million.<br />

Kodwa bona bathi eyona ingcono<br />

kukufakwa kweekhamera kwibhasi<br />

nganye, ze ukuba umqhubi<br />

uyahlaselwa, acofe iqhosha elavala<br />

zonke iingcango kungaphumi<br />

mntu. Loo nto iyakubiza malunga<br />

ne R3 million.<br />

Imibutho yabasebenzi ibize<br />

iSebe Labasebenzi likazwelonke<br />

ukuba lingenelele kulo mba. Basayibethelela<br />

eyokuba ukubuy-<br />

Yenza isicelo semali mboleko!<br />

Yokulungisa indlu yakho<br />

Xa ufuna ukwazi ukuba wamkelekile<br />

SMSela kwezinombolo zilandelayo:<br />

SMS ‘Kuyasa, ID #, Name’ ku 33282<br />

Umzekelo: Kuyasa, 7212234444020, Vuyokazi Msizi<br />

tel: 041.582.4795 / 1408<br />

iswa kwemali ezibhasini yeyona<br />

nto ibeka ubomi babaqhubi esichengeni,<br />

yaye nesaphulelo se<br />

15% kubakhweli asisebenzi kuba<br />

iAlgoa Bus ifumana isibonelelo<br />

kurhulumente ukuze iibhasi zibe<br />

ngaphantsi kweeteksi ngemali<br />

yokukhwela. Sizame onke amatile-tile<br />

singu<strong>Zithethele</strong> ukuba sincokole<br />

nomhlekazi uSicelo Duze<br />

oyingqonyela yakwa Algoa Bus,<br />

kodwa walile ukuthetha nathi.<br />

Singene esixekweni sathetha nabakhweli<br />

beebhasi.<br />

U-Nomonde Sethele uthi yena<br />

uzibonele ngawakhe amehlo<br />

kukhuthuzwa umqhubi kwibhasi<br />

ebeyikhwele. “Abafana abathathu<br />

bangena nje bakhwaza bathi<br />

‘iphi imali, sinike yonke’, waze<br />

omnye wathi kuthi bakhweli singabi<br />

naxhala kuba abezanga kuthi.<br />

Ndandothukile kuba babephethe<br />

imipu. Bayoxutha loo bhegi yemali<br />

yomqhubi, behla ngaseNjoli<br />

Motors,” utshilo okaSethele.<br />

U-Ntombovuyo Sarr ophangela<br />

rhoqo ngebhasi uthi le yokubanjw’<br />

inkunzi kwabaqhubi sisonka<br />

semihla ngemihla. “Qho ndikhwela<br />

ibhasi ndiyoyika kuba nangona<br />

bekhuthuza abaqhubi okwangoku,<br />

kodwa iseza imini apho<br />

nathi singazokukhuseleka ezibhasini.<br />

U-Algoa Bus makenze icebo<br />

abuyise iikuponi ngoba le meko<br />

iye isiba mbi,” utshilo okaSarr.<br />

Isithethi esibambeleyo samapolisa<br />

uKapteni Johan Rheeder<br />

akakwazanga kusinika ngokupheleleyo<br />

inani <strong>lam</strong>adokethi avulelwe<br />

le ntlondi.<br />

Baphila ubomi bentshontsho e Wesley<br />

OMAKHWEZI GQOLA<br />

ORRESPONDENT<br />

Basothukile abahlali base<br />

Wesley nosapho lwakwa Zozo<br />

emva kwesiganeko esimanyumnyezi<br />

sokugwintwa, ze kudlwengulwe<br />

uChwayita Zozo oneminyaka<br />

engama-24. Le lokishi<br />

iyabikwa ngokundlobongela nobugwinta<br />

kuba asikokokuqala isiganeko<br />

esikumila kunje sisenzeka<br />

apho. Kwisithuba nje senyanga<br />

kwaye kwacholwa umzimba osisibhukubhuku<br />

wosana linqunyulwe<br />

umqala, ingalo kunye nemilenze.<br />

Ukanti kwiveki nje ephelileyo<br />

kucholwe ukakhayi lomntu.<br />

Usapho lwakwa Zozo lusabindekile<br />

emva kokuba abahlali<br />

bebhaqe umzimba wentombi yalo<br />

uChwayita sele ebanda, ngoMvulo<br />

weveki ephelileyo, emva<br />

kokuba le nzwakazi noogxa<br />

bayo baya kulonwabo ngokuhlwa<br />

kwangoMgqibelo, kodwa zange<br />

iphinde ibuye. Ngokokuphawula<br />

kukanina uPhumeza Zozo uthi<br />

intombi yakhe ibingenguye umntu<br />

ongevayo, okanye othanda ukuthi<br />

saa inzwane etheni, ohamba<br />

angabuyi.<br />

“Isandibindile lento yalomntwana.<br />

Andikayikholelwa nangoku,<br />

kuba umka apha nje ngesiqhelo<br />

kuba esiyokonwaba neetshomi<br />

zakhe. Nam khange ndibe nento<br />

ethi mandimnqande, kuba ndidla<br />

ngokumnqanda ndide ndimtshixele<br />

ngamanye amaxesha. Akuba<br />

ndingaluthandi oluhambo lwabo<br />

lwasebusuku, kodwa khange<br />

kubekho nto ithi thiki. Ixhala lizokuqala<br />

ukuba khona xa engabuyi<br />

ngeCawe. Yaphela imini kum. Nalapho<br />

ke ndiye ndangena ndiphu-<br />

U-Kholekile Papu ongomnye wabaqhubi abazibhaqe bengamaxhoba oonqevu kwesi sixeko, okokoko kwapheliswa<br />

iikuponi kwakhwelwa ngemali ezibhasini. Uthi abaqhubi basesichengeni kuba uAlgoa Bus akakhathali.<br />

Picture: Vuyokazi Nkanjeni.<br />

ma kumakhaya eetshomi zakhe<br />

ndibuzisa ukuba kwenzeke ntoni,<br />

yasuka yangunamnawe ukuze<br />

kube kanti ubhaqwa sele ebanda<br />

kwihlathi elingekude kuyaphi nalapha<br />

endlini,” utshilo.<br />

Ngokokuphawula kwamapolisa<br />

akukabikho mntu sele ebanjiwe<br />

ngesi siganeko, yaye uphando<br />

lusaqhuba. Ukanti bona abahlali<br />

bathi banqwenela ukuba umasipala<br />

angenelele ngokugeca la-<br />

matyholo, ndawonye nelihlathi<br />

likufuphi nezindlu, kuba besoyika<br />

ukuba hleze abanqevu bathi gqolo<br />

besenza lemikhuba.<br />

U-Phumeza Zozo ngoku ujamelene<br />

nomceli mngeni wokukhu-<br />

lisa abazukulwana bakhe ababini,<br />

abashiywe yintombi yakhe yaye<br />

uthi akazi ukuba uzakubaxelela<br />

njani kuba sele bembuza unina,<br />

yaye abaqhelanga ukuhlala ngaphandle<br />

kwakhe.<br />

Unina kaChwayita ongasekhoyo ephethe isazisi sakhe, eyonanto ashiyeke nayo njengesikhumbuzo nezakusoloko ebonisa ngayo abazukulwana<br />

bakhe ababini, abangekazi nokuba kuthekani ngonina. Pictures: Khanyisa Sinqe<br />

*each SMS costs R1.50

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!