rok 2005 - Instytut Studiów Politycznych PAN

Polsce
Przemiany ustrojowe w Polsce, które nieprzerwanie zachodzą od 1989 r., stawiają przed
badaczami wciąż nowe wyzwania. Przemiany te mają charakter dynamiczny i przekraczają często
pola badawcze pojedynczych dyscyplin, wymuszając na badaczach konieczność spojrzenia
interdyscyplinarnego na zjawiska towarzyszące owym przemianom. Od czasu przystąpienia Polski i
niektórych państw Europy Środkowo-Wschodniej do Unii Europejskiej, obserwujemy przesunięcie się
akcentów badawczych na zjawiska występujące w europejskiej polityce, gospodarce i
społeczeństwie. Wokół tych zagadnień ogniskują się zainteresowania Zakładu Systemów Społeczno-
Politycznych kierowanego przez prof. dr hab. Edmunda Wnuk-Lipińskiego, Pracowni Badań
Organizacji Non-Profit, kierowanej przez doc. dr hab. Ewę Leś oraz Zakład Badań nad Elitami i
Zachowaniami Politycznymi, kierowanego przez prof. dr hab. Jacka Wasilewskiego, a także Zakładu
Badań Przekształceń Własnościowych, kierowanego przez prof. dr hab. Marię Jarosz czy Zakład
Bezpieczeństwa Międzynarodowego i Studiów Strategicznych, pod kierownictwem prof. dr hab.
Antoniego Z. Kamińskiego.
Różnymi aspektami politycznej transformacji w procesach integracji europejskiej zajmuje
się również Zakład Europeistyki, kierowany przez prof. dr hab. Józefa M. Fiszera i Zakład
Porównawczych Badań Postsowieckich, kierowany przez doc. dr hab. Włodzimierza Marciniaka.
W aspekcie historycznym (choć nie tylko) procesy transformacyjne odzwierciedlone są w
badaniach Zakładu Europy Środkowej i Wschodniej, kierowanego przez prof. dr hab. Wojciecha
Roszkowskiego, Zakładu Najnowszej Historii Politycznej, kierowanego przez prof. dr hab. Andrzeja
Paczkowskiego czy Pracowni Dziejów Ziem Wschodnich II Rzeczypospolitej, którą kieruje dr
Grzegorz Motyka.
Pewne aspekty transformacji w zakresie idei odzwierciedlają także prace prowadzone przez
Zakład Filozofii Polityki, kierowany przez prof. dr hab. Stanisława Filipowicza.
Gromadzeniem danych źródłowych i tworzeniem baz danych na temat przebiegu procesów
(głównie związanych z wyborami krajowymi i europejskimi) zajmowały się Pracownia Badań
Wyborczych (kierowana przez dr Radosława Markowskiego) oraz Archiwum Partii Politycznych
(kierownik: dr Inka Słodkowska).
Poniżej omówione zostaną najważniejsze projekty badawcze i ich rezultaty w pracach
poszczególnych Zakładów i Pracowni.
1.1. Wartości i postawy społeczne, scena polityczna, elity, państwo
Badaniem problemów w tym obszarze zajmuje się głównie Zakład Systemów Społeczno-
Politycznych kierowany przez prof. dr hab. Edmunda Wnuk-Lipińskiego. W roku sprawozdawczym
zainteresował się on stosunkowo nowym obszarem badań – związkiem pomiędzy jakością demokracji
a dynamiką życia publicznego w Polsce w perspektywie porównawczej. W związku z wejściem Polski
do wspólnoty demokratycznych państw Unii Europejskiej, na pierwszy plan wysunęły się problemy
jakości polskiej demokracji, kultury politycznej i społeczeństwa obywatelskiego. W badaniach
Zakładu problematyka ta jest sytuowana w perspektywie porównawczej, do czego skłania zarówno
członkostwo Polski w UE, jak i coraz wyraźniejsze otwieranie się Polski na globalizujący się świat.
Wspólnym mianownikiem szczegółowych projektów badawczych Zakładu jest obszar życia
publicznego, bo właśnie w tej sferze zachodzą zjawiska, które są przedmiotem badań zespołu.
Wśród publikacji pracowników tego Zakładu wysuwa się cytowana wyżej monografia pióra
prof. E. Wnuk-Lipińskiego Socjologia życia publicznego.
Plonem międzynarodowego projektu badawczego, kierowanego przez prof. E. Wnuk-
Lipińskiego i Susanne Fuchs z Wissenschaftszentrum Berlin, jest praca opublikowana w Niemczech
Democracy Under Construction: Patterns From Four Continents.
Prof. dr hab. Bogdan W. Mach realizował projekt „Trajektorie życiowe i kariery zawodowe w