Działalność morska Polaków w okresie 1918

More documents

Recommendations

Info

który był pierwszym prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego. W gablocie króluje jednak model jachtu „Korsarz”, zwycięzcy w regatach przedolimpijskich Sopot-Kilonia w 1936 roku. Interesującym punktem wystawy jest słup ogłoszeniowy wyklejony reprodukcjami polskich plakatów z okresu międzywojennego. Jest tu m.in. plakat Ligi Żeglugi Polskiej, który głosi: […] urządza/ zbiórkę na Flotę Polską/ w dniach 23-24 czerwca 1920 r./ a w ciągu czerwca KOŁO POLEK organizuje ogólnokrajową sprzedaż nalepek (być może o takiej nalepce jest mowa, jak ta pokazana w jednej z gablot: KRAKÓW NA ŚCIGACZ); są plakaty Ligi Morskiej i Kolonialnej, jak ten z napisem FOM Musimy/ Polskę dozbroić/ na/ morzu, oraz Polskiej Marynarki Wojennej na Zachodzie, np. Polish Navy/ hand in hand with/ USA. Plakat tych czasów odwoływał się do emocji, wizji budowy mocarstwowej Polski, dumy płynącej z posiadania dostępu do morza – te prezentowane na wystawie są świadectwem ducha epoki, jej żywiołowego patriotyzmu, optymizmu, swoistej energii społecznej. Rozwój Polskiej Marynarki Wojennej i udział polskiej bandery w II wojnie światowej Polskiej Marynarce Wojennej poświęcono okazałą część sali. Dużą gablotę podzielono tematycznie na dwie zasadnicze części: pierwsza przedstawia Marynarkę Wojenną w latach 1920- 1939, druga opowiada o Marynarce Wojennej oraz Marynarce Handlowej w <strong>okresie</strong> II wojny światowej. Pierwszą część rozpoczyna biogram poświęcony Kazimierzowi Porębskiemu – szefowi Departamentu Spraw Morskich, założycielowi Stowarzyszenia „Bandera Polska”, które było zalążkiem marynarki polskiej. Warto zaznaczyć, że zasługi kontradmirała do tego się nie ograniczały – był on inicjatorem budowy portu w Gdyni, powołania Szkoły Morskiej i pierwszych polskich towarzystw żeglugowych, a także obrońcą praw Polski w Wolnym Mieście Gdańsku. Wystawy 11. Dzwon okrętowy z wraka ORP „Wicher. W pierwszych dniach wojny, po kilku wykonanych akcjach, 3 września 1939 r. okręt został trafiony bombami i zatonął w porcie wojennym w Helu. Wymownym świadectwem tragedii „Wichra“ są pęknięcia i ubytki na płaszczu dzwonu. Dar marynarzy z ORP „Wicher II“ – niszczyciela PMW z lat 1958-1975 11. Ship bell from the wreck of ORP “Wicher”. On 3 September 1939, the ship was bombed and went down near the port on Hel. The tragedy of “Wicher“ is evidenced by the cracks and missing fragments of the ship’s bell. Donation by sailors from ORP “Wicher II“ – a Polish Navy destroyer in 1958-1975 Dużym osiągnięciem było powołanie Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu, a także Szkoły Specjalistów Rzecznych w Pińsku i Szkoły Specjalistów Morskich w Świeciu i Gdyni, które kształciły przyszłe kadry. Od 1935 r. szkoleniem podoficerów i marynarzy zajmowało się Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty w Gdyni. W tej części wystawy więcej uwagi MUZEALNICTWO 187
188 Wystawy poświęcono także rozbudowie Flotylli Pińskiej, przekształconej w 1929 r. w Rzeczną. Flotylla ta w latach 30. stanowiła nie tylko poważną siłę bojową, ale była także ważną ekonomicznie instytucją, dającą ludziom pracę na zacofanym gospodarczo Polesiu, oraz znaczącym ośrodkiem polskości na kresach II Rzeczypospolitej. Reprodukcje dwóch akwarel Henryka Uziembły przedstawiają marynarzy Flotylli. Ekspozycję wzbogacają cenne muzealia, takie jak szabla (pałasz), wz. 1927 – jedyna w <strong>okresie</strong> II Rzeczypospolitej noszona w służbie garnizonowej i do munduru galowego – oraz kordzik oficerski. Znajdują się tu także skromne, ale wyjątkowe pamiątki w postaci ramek do zdjęć z okrętów „Ryś” i „Sęp”. Długoletnim dowódcą Marynarki Wojennej był szef Kierownictwa MW, kontradmirał (od 1941 r. wiceadmirał) Jerzy Świrski. Czynił on starania aby zasilić flotę nowoczesnymi okrętami. Początkowo niszczyciele budowano we Francji (stocznia Chantiers Naval Français w Blainville), potem w Wielkiej Brytanii (stocznia J. Samuel White & Co Ltd. w Cowes), a okręty podwodne w Holandii (stocznia Koninklijke Maatscheppij „De Schelde” w Vlissingen). Dumą polskiej floty były zbudowane w brytyjskiej stoczni niszczyciele „Grom” i „Błyskawica” – ich modele można zobaczyć na wystawie. Były to najsilniejsze okręty tej klasy na Bałtyku. W Wielkiej Brytanii zamówiono także dwa ścigacze torpedowe, ukończone już po wybuchu II wojny. Środki na ich budowę gromadzono ze składek społeczeństwa. O akcjach takich mówi fragment przedwojennego filmu, który obejrzeć można na wystawie – nauczyciel pokazuje w nim chłopcom model ścigacza i zachęca do składek na jego budowę (m.in. dzięki składkom zbudowano okręt podwodny „Orzeł”). W kampanii wrześniowej 1939 r. polskie okręty nawodne „Wicher” i „Gryf”, pozostawione na wybrzeżu, nie odegrały większej roli. Również Flotylla Rzeczna, tworząca O /Wydzielony Wisła i O /Wydzielony rzeki Prypeci, w czasie walk uległa samozatopieniu. Większość marynarzy Flotylli, z tych którzy przeżyli, po podpisaniu umowy wojskowej między Polską i ZSRR w sierpniu 1941 r. wyjechała na Zachód. W Anglii, wraz z innymi polskimi marynarzami, obsadzili oni niszczyciel „Orkan” i krążownik „Dragon”. Razem z wysłanymi tam wcześniej niszczycielami „Grom”, „Błyskawica” i „Burza” stały się one zalążkiem Polskiej Marynarki Wojennej na Zachodzie. Symbolem kampanii wrześniowej 1939 r. jest pokazany na wystawie model niszczyciela „Wicher” – jedynego pełnowartościowego okrętu bojowego, zatopionego 3 września przez Niemców. O tragicznym losie „Wichra” świadczą pokazane w gablocie elementy wyposażenia wydobyte podczas MUZEALNICTWO prac podwodnych na wraku: dzwon i kilka drobnych obiektów, m. in. kluczyk i łyżeczka. Polska Marynarka Wojenna rosła w siłę na obczyźnie. Stan floty na początku wojny liczył 3 niszczyciele i 2 okręty podwodne oraz 2 ścigacze artyleryjskie, zamówione przed wojną. Na ekspozycji znajduje się m.in. model pierwszego okrętu wypożyczonego nam przez Anglików na czas wojny – niszczyciela „Garland”, a także krążownika „Conrad” (zaznaczyć trzeba, że Polska przed II wojną światową nie dysponowała ani jednym krążownikiem). Po zakończeniu wojny jednostki bojowe Polskiej Marynarki Wojennej pozostały w brytyjskich portach – rozwiązano ją dopiero w 1947 roku. Eksponatem, który symbolizuje ten fakt, jest bandera gaflowa zdjęta z okrętu „Piorun” we wrześniu 1946 r. w Wilhelmshafen. Większość polskich marynarzy pozostała na wychodźstwie. O marzeniu powrotu do wyzwolonej Gdyni i polskiego Gdańska mówią słowa odtwarzanego z taśmy tanga marynarskiego. Wkład Polskiej Marynarki Wojennej w zwycięstwo aliantów nad Niemcami był bardzo znaczący. Rejony jej walk i ważniejsze akcje u boku Royal Navy obrazuje ręcznie namalowana mapa. Polska flota działała u brzegów Norwegii, na Morzu Północnym oraz na Morzu Śródziemnym. Brała udział w eskorcie najpierw lokalnych, a następnie arktycznych konwojów. Jedną z takich akcji ilustruje obraz (wypożyczony z MMW w Gdyni) przedstawiający okręt „Garland” w konwoju do Murmańska. W potyczce z niemieckimi samolotami śmierć wówczas poniosło ponad 20 marynarzy. Okręty osłaniały alianckie działania w Normandii, uczestniczyły w operacjach desantowych, w akcjach przeciw niemieckiej żegludze na kanale La Manche. Piękną kartę w czasie II wojny zapisała Polska Marynarka Handlowa. Statki pasażerskie wydzierżawiono Wielkiej Brytanii i przebudowano na transportowce wojska, sprzętu i zaopatrzenia. Wzięły one udział w kampanii norweskiej i w ewakuacji Francji. Uczestniczyły też („Batory” i „Sobieski”) w prawie wszystkich alianckich operacjach desantowych w Europie i Afryce. Podczas wojny polskie statki pasażerskie przewiozły łącznie prawie pół miliona żołnierzy i pasażerów i prawie 5 milionów ton ładunków. Te suche fakty uzupełniają na wystawie ciekawe materiały ekspozycyjne, przede wszystkim model transatlantyku „Piłsudski”, który zatonął u wybrzeży angielskich w listopadzie 1939 roku. Obok niego pokazano nieliczne, acz niezwykle wymowne pamiątki pochodzące z wraku statku: koło ratunkowe, iluminator oraz pled z emblematem Gdynia-Ameryka Linie, podarowany muzeum przez uczestnika feralnego rejsu, pana Mieczysława Przybylskiego z USA. Polska Marynarka Handlowa ponosiła
Page 1 and 2: 176 Wystawy Elżbieta Wróblewska
Page 3 and 4: 178 Wystawy cją poznawczą pełni
Page 5 and 6: 180 Wystawy 5. Modele jachtów „Z
Page 7 and 8: 182 Wystawy 7. Tablica z napisem: U
Page 9 and 10: 184 Wystawy jego tle swego pobytu w
Page 11: 186 Wystawy tanka” - pierwszego,
Page 15 and 16: 190 Wystawy lotnictwa obrony wybrze

Działalność morska Polaków w okresie 1918

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?