Gjuha shqipe 9 - Albas

Libër për mësuesin“Gjuha shqipe 9”Përgatitur nga:Lindita IsufiMa. Artan XhaferajMa. Niazi XhaferajBotime shkollore Albas

Botues:Latif AJRULLAIRita PETRORedaktore:Natasha PEPIVANIRedaktore letrare:Vasilika DINIArti grafik:Eva KUKALESHI© Albas, Tiranë 2010Të gjitha të drejtat janë të rezervuaraShtëpia Botuese AlbasNë Tiranë: Rr. Budi, Pall. “Clasic Construction”, zyra nr. 2Tel/Fax: ++ 355 4 2379184e-mail: albas_tr@yahoo.comNë Tetovë: Rr.Ilindenit, nr.105Tel: 044 344047e-mail: albas_te@yahoo.comNë Prishtinë: Rr.Eqrem Çabej, nr.47Tel: 038 5457139e-mail: albas_pr@yahoo.com

Rubrika: Të foluritTema: Teksti dhe llojet e tijObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë rreth klasifikimeve dhe funksioneve të teksteve.• Të shprehë mendimet e tij rreth llojeve letrare.• Të ushtrohet për të klasifikuar tekstet letrare dhe joletrare.Materialet dhe mjetet mësimore:teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa me ngjyra, fletore.Teknika dhe metoda mësimore:bashkëbisedim, lexim i koduar,Diagrami i Venit, diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Ora e parë e mësimit për vitin e ri mësimor nis me një bisedë të shkurtërrreth pushimeve verore. Mësuesi/ja shtron për bashkëbisedim pyetjet:- Si ndiheni ditën e parë të shkollës?- Çfarë të veçantash kishin pushimet për ju?- A keni lexuar libra?- Cilët ju kanë pëlqyer më tepër?Vëmendja e nxënësve përqendrohet në dhënien e përgjigjeve, në ndërtimin e njëteksti, që të përfshijë këto të dhëna.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë temën: “Teksti dhe llojet e tij”,për t’iu përgjigjur pyetjeve që ai/ajo shënon në tabelë.- Çfarë është teksti?- Përse shërben ai?- Ku i përdorim tekstet?- Ç’kuptoni me: Tekstet përdoren në mënyrë pasive dhe aktive?Konkretizojeni me shembuj pyetjen e fundit.Nxënësit diskutojnë rreth pyetjeve të shtruara, plotësojnë njëri-tjetrin, pyesin.Hapi III. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë nënçështjen: Klasifikimi iteksteve sipas qëllimit:• Teksti me funksion praktik – tekst joletrar.• Teksti me funksion artistik – tekst letrar.Mësuesi/ja shkruan në tabelë pyetje, të cilave do t`u përgjigjen nxënësit pas marrjessë informacionit (përmes leximit individual).- Ku i përdorim tekstet letrare?- Çfarë qëllimi kanë këto tekste?- Përse shërbejnë tekstet joletrare?- Cili është funksioni i tyre në jetën e përditshme?- Ç’është letërsia?- Cili është funksioni i saj?- Si klasifikohen tekstet letrare?- Ç’lloje të tekstit letrar kemi në varësi të anës së jashtme a të brendshme?Përgjigjet e nxënësve (të saktat) mësuesi/ja i shkruan në tabelë.13

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Veprimtari: Diagrami i VenitKlasifikimi i teksteve sipas qëllimitTeksti joletrar(gazeta, revista, udhëzues,tekste mësimore, enciklopedi, programetelevizive etj.)- Qëllimi kryesor është sjellja e informacionit.- Funksioni praktik- Ndihmon për të informuar- Për të ditur si e kur duhet bërë diçka- Për të mësuar- Për të thelluar njohuritë- Kryesisht gjuha standardeTeksti letrar (mite, legjenda, përralla,tregime, novela, romane, poezi, drama etj.)- Qëllimi kryesor është edukimi artistik ilexuesit.- Funksioni estetik - artistik- Përdoret për kënaqësinë e të lexuarit.- Për nxitjen dhe zhvillimin e imagjinatës- Për t`u argëtuar etj.- Gjuha e figurshmeJanë tekste të shkruara.Shfrytëzohen në mënyrë pasive dhe aktive.I shërbejnë njeriut për pasurimin e kulturës së tij.Hapi V. Praktikë e pavarur, punohet ushtrimi 5.Nxënësit ushtrohen për të klasifikuar sipas tabelës, llojet e teksteve.Tekstet letrareTekstet joletrare14Hapi VI. Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve fletë A 4, në të cilën është fotokopjuarnjë tekst letrar (një fragment nga poezia “Gjuha shqipe” e shkrimtarit Gjergj Fishta)dhe një tekst joletrar (“Këshilla për jetën”).Nxënësit do të shkruajnë në fletoret e tyre dallimet ndërmjet teksteve duke upërqendruar te:••Qëllimi përse përdoret teksti.Lloji, p.sh., tregim, poezi, reportazh etj.Gjuha që përdor autori, e figurshme ose jo.•Për këtë veprimtari nxënësve u vihen në dispozicion deri në 7 minuta.Mësuesi/ja plotëson tabelën në dërrasën e zezë me përgjigjet e nxënësve.Vlerësohen nxënësit për përgjigje të shprehura bukur, saktë, për pjesëmarrje nëbashkëbisedim e diskutim, në mënyrë që të nxiten, të motivohen për të qenë aktivënë orët e ardhshme.Detyrë shtëpie. Për tekstet e dhëna (“Gjuha shqipe” dhe “Këshillat për jetën”),analizoni dallimet në gjuhën e përdorur: përshkruese, rrëfyese, poetike, argumentuese,informuese, shtjelluese, udhëzuese, sugjeruese.

Rubrika: Të foluritTema: Teksti rrëfimtar (letrar dhe joletrar)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë elementin formal gjuhësor të teksteve të ndryshme.• Të flasë për veçoritë e tekstit rrëfimtar letrar dhe joletrar.• Të klasifikojë tekste rrëfimtare letrare dhe joletrare.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, mjeteshkollore, shkumësa me ngjyra.Metodologjia e mësimdhënies:bashkëbisedim, diskutim,lexim i koduar, vështrim krahasues.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Përtë dyja tekstet bëhet një analizë mbi dallimet gjuhësore.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re mësimore, të cilën e shkruannë dërrasë:“Klasifikimi i teksteve sipas veçorive gjuhësore”. Nxënësit lexojnëinformacionin e dhënë me tabelë në faqen 10. Më pas, së bashku me mësuesin/enplotësojnë në dërrasë.Teksti rrëfimtar - ka si veçori gjuhësore rrëfimin në vetën I ose në vetën III.– (tregimtar) - elementi formal, lloji: tregim, novelë, roman etj.Vazhdon plotësimi i veçorive gjuhësore për çdo tekst.Nxënësit i lihet hapësirë që materialin e lexuar ta interpretojë.Hapi III. Mësuesi/ja shkruan në qendër të tabelës:një ndodhivenderrëfej → tregoj ku përfshihen personazhedisa ndodhisituata të vërtetaimagjinareMësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen:- Ç’do të thotë të rrëfesh?Mësuesi/ja plotëson pemën e mendimit me informacionin që sjellin nxënësit dukeshkruar ato mendime që janë të sakta.Ditari dypjesësh. Mësuesi/ja shkruan në tabelë tekstet e klasifikuara në dy grupe,për të cilat nxënësit, pas shtjellimit, do t`u përgjigjen pyetjeve të mëposhtme.- A kanë tekstet e të dyja grupeve element të përbashkët rrëfimin?- Rrëfehet një ngjarje e vërtetë apo e imagjinuar?- A kanë një autor?- A është ai dëshmitar?- Autori shkruan në bazë të të dhënave e dokumenteve të mbledhura nga të tjerët?- Autori shkruan duke shfrytëzuar fantazinë e tij?15

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- A është qëllimi praktik, pra të informojë marrësin?- Qëllimi është të përfshijë marrësin në lojën e krijimit letrar?Tekstet joletrare Komenti Tekstet letrare Komenti- udhëpërshkrimi- biografia- autobiografia- shkrimi në formë dialogu- intervista- ditari- reportazhi- kronika- legjenda- miti- përralla- fjalë të urta- anekdota- tregimi- novela- romaniÇdo përgjigje që do të japin nxënësit do të shkruhet në tabelë.Nxënësit u përgjigjen pyetjeve, duke shkëmbyer mendime me njëri-tjetrin. Në fundtë përgjigjeve të dy grupet vendosin titujt: ndodhi imagjinare/ndodhi të vërteta; rrëfimletrar/rrëfim joletrar.Hapi IV. Në këtë hap nxënësit plotësojnë grafikun Rruga e krahasimit, ku nëpërmjetkrahasimit veçojnë tiparet dalluese midis rrëfimit letrar dhe atij joletrar.Hapi V. Nxënësit lexojnë informacionin në faqen 11, Rrëfimi letrar (në prozë).Ata plotësojnë tabelën. Mësuesi/ja përdor hartën e mendimit, përdor shkumësa mengjyra ose forma gjeometrike.- më e çlirët se poezia- gjuha afër komunikimit tëpërditshëm- fjalia nuk fillon me rend të ri- kuptimi shprehet me fjali, fraza,tekste, pjesë, krerë, vëllimePROZAvetën I- rrëfim në vetën III- ligjërata e zhdrejtë- ligjërata e drejtë- dialog- monologHapi VI. Lojë në çift. Mësuesi/ja u shpërndan nxënësve fletë A 4, ku janë shkruarllojet e tekstit rrëfimtar letrar. U kërkohet t’i renditin mbi bazën e traditës së hershmedhe mënyrës si janë zhvilluar llojet e prozës: romani, novela, mitet, tregimi, anekdota,legjenda, përralla, fabula, fjalët e urta.16

Mësuesi/ja i sqaron nxënësit se ç’duhet të kuptojnë me:bazë të traditës së hershmeformat elementaremënyrë e zhvillimit të prozësformat e përbëraKjo veprimtari të zgjasë deri në 10 minuta. Mësuesi/ja zgjedh nga një përfaqësuestë dy çifteve që të japin përgjigjet.Nxënësi I. → Renditja e tekstit rrëfimtar letrar mbi bazën e traditës së hershme:legjenda, miti, përralla, fabula, anekdota, fjalët e urta, tregimi,novela, romani.Nxënësi II. → Renditja e prozës mbi bazën e mënyrës së formimit.Format elementarelegjenda, miti, përrallafabula, anekdota, fjalë të urtaFormat e përbëratregimi, novelaromaniLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi VII. Mësuesi/ja bashkë me nxënësit do të rikujtojnë informacionet e marra vitine kaluar për llojet e prozës. Nxënësit lexojnë informacionin në faqen 11 për romanin.Mësuesi/ja shkruan në tabelë informacionin që sjellin nxënësit, si p.sh.:lloji sipas temës romani toni i shkrimittemapërmbajtja- sentimental- humoristik- didaktikhistorikshoqërorerotikpsikologjikfilozofikfantastikfantastiko-shkencorfantastiko-filozofikreale- rrjedhë enatyrshme engjarjeve- karakterizim ipersonazheve-moderne- nuk ka subjekt tëpërcaktuar- anon nga shkrimeteseistike, poetike- personazhet sjellinide, nuk portretizohen- koha e papërcaktuarDiskutim: - Cili nga dy romanet e studiuara i përket romanit realist dhe cili atijmodern:- “Odin Mondvalsen” (Kasëm Trebeshina)- “Vdekja e Ali Pashës” (Sabri Godo). Pse?Nxënësit do të argumentojnë përgjigjen duke u mbështetur edhe te pema emendimit më sipër.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 7.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës. Vlerësohetora e mësimit.17

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Muji dhe HaliliObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e legjendës në letërsinë gojore.• Të përmbledhë legjendën në pak fjali dhe t`i vendosë një titull.• Të dallojë dhe të interpretojë figurën e hiperbolës, si karakteristikë e këtij lloji.• Të dallojë elementin fantastik nga ai real.• Të gjejë shprehje me forcë të madhe shprehëse dhe të shpjegojë rolin e tyre.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,mjete shkollore, tabela,shkumësa me ngjyra.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Stuhi mendimi, diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja përzgjedh një nxënës për të lexuar detyrën e shtëpisë.Hapi II. I njeh nxënësit me titullin e ri të mësimit, me llojin e tekstit letrar dhezhvillon me nxënësit një stuhi mendimesh për legjendat. Shkruan në tabelë titullin emësimit dhe plotëson stuhinë e mendimit.Hapi III. Mësuesi/ ja lexon fragmentin “Muji dhe Halili” duke ruajtur gjatë leximitkarakteristikat e gegërishtes. Nxënësit do të nënvizojnë hiperbolën dhe elementinfantastik.tekst letrarlloji i veçantë i rrëfimit popullorelemente fantastikelegjendamrekullia dhe ejashtëzakonshmjapërcillet gojëmë gojëflet për njëngjarjefigurë historikeKa një qëllim, ështëtrillim poetik:a. hiperbolëb. personifikimHapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. Do të zhvillohet në formë diskutimi.Ushtrimi 2.Përgjigje të mundshme:Të dy kreshnikët largohen nga vendi, futen nën dhè, sepse na s’kemi shka bambi ftyrë të tokës.Tragjikja qëndron në largimin e tyre nga jeta mbi tokë; tërheqja e tyre jo prejluftërave, por prej një sendi: pushkës, plumbit.18

Ushtrimi 3.Përgjigje. Ilustrimi: Muji e shtrëngoi aq fort çelikun, sa e shtypi si të ishte prej dylli.Forca e një vendi matet nga fuqia e banorëve të tij.Ushtrimi 4. Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të thonë tituj gojëdhënash, përzgjedhdhe shkruan në tabelë titujt më të përshtatshëm.Ushtrimi 5. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Pikat e përbashkëta që lidhin dy gojëdhënat.Vendi: nëpër malePersonazhet: Muji, Halili, bariuMesazhi: Zhvillimi i shoqërisë, largimi prej skenës së luftërave dhe jetësshqiptare të Mujit dhe Halilit.Diskutim i lirëUshtrimi 6. Shprehja: “Jo fort larg prej këtyre kohëve tona”, gojëdhëna e dytërrëfen për një kohë të papërcaktuar, që qëndron shumë larg kohëve të lashta dhemë pranë kohës së luftërave me armë baruti.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 7. Do të punohet me tabelën e figurave.FjaliaMos ia shtje dorën, set’a kputëLloji i figurësHiperbolëInterpretimi imImazhi që përftohet është imadhështisë fizike. Njerëz me fiziktë madh, që jetojnë nëpër malet eShqipërisë, ashtu siç është dhe vetënatyra shqiptare.Ushtrimi 8. Do të punohet me teknikën Ditari dypjesësh.FragmentiAi vend po ishte i dam tanëmegja-megja e aty gjindej Muji me Halilin.Komenti i nxënësitUshtrimi 9. Toponimet e vendeve reale që u përmendën në legjendë janë:Shpella e Bjeshkëve të Kelmendit, Qafa e Diellit, Dukagjini.Ushtrimi 10. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre për gjetjen dhe interpretimine shprehjeve. Më pas përfaqësues të grupeve do të japin përgjigjet, të cilat mësuesii shkruan në tabelë.ShprehjaE shpon anë m’anëMbi ftyrë të tokësAsht ende gjallë ndër shpellaInterpretimiPërdorimi i shprehjes anë m’anë në kuptiminqë përftojnë sot, tregon për lashtësinë egjuhës dhe legjendës. Plaga që lë pushkandihet në çdo pjesë të trupit.Detyrë shtëpie. Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve.19

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Dielli dhe Hëna, Gjarpri ylberObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e mitit për fenomenet e natyrës.• Të interpretojë shpjegimin mitologjik të fenomenit nga ai shkencor.• Të dallojë figurën e personifikimit dhe të metamorfozës.• Të interpretojë figurën e personifikimit dhe të metamorfozës, si figurë qendroretë këtij lloji.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, enciklopedi,foto të Sistemit Diellor, mjete shkollore.Metodat e teknikat e mësimdhënies:Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar,pema e mendimit, shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja shkruan në dërrasë titullin “Dielli dhe hëna”.U drejton pyetje nxënësve:- Cilat janë informacionet që keni për yjësinë?U shpërndan nxënësve foto të Sistemit Diellor. Nxënësit japin informacione, tëcilat mësuesi/ja i shkruan në tabelë.- Si i identifikonte këto fenomene njeriu në hershmëri përmes vizatimit?Zgjidhen dy nxënës që punojnë në tabelë.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re mësimore, të cilën e shkruannë tabelë “Dielli dhe hëna”, “Gjarpri ylber”. I njeh me mitet, informacion i marrë nënjohuritë e kaluara, lexojnë informacione “Mitet për dukuritë”.Përzgjidhen tre nxënës që të lexojnë me role, dy personazhe dhe një autor. I nxitnxënësit që të lexojnë bukur, me intonacion, rrjedhshëm.Gjatë kohës që nxënësit lexojnë, nxënësit e tjerë do të nënvizojnë:a) fjalët që nuk i kuptojnë – shpjegimin e të cilave do ta bëjë mësuesi/ja,b) personifikimet (shpirtëzimi i dukurive).Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Cilat personazhe veprojnë në këto tregime mitologjike?- Cilat dukuri natyrore mundohen t’i shpjegojnë?Këtyre pyetjeve nxënësit u përgjigjen duke interpretuar informacionin që lexuan,pa ilustrime.Ushtrimi 2. Nxënësit i jepet mundësia të interpretojë informacionin e mësipërm,përmes krahasimit të shpjegimit të dukurisë në mit dhe atij shkencor.Marrëdhënia ndërmjet Diellit dhe Hënës:20Në mit: - shkojnë për vizitë te njëri-tjetri- bëjnë dhurata të ndërsjella- bisedojnë, gëzojnë, mërziten dhe hidhërohen.Në shkencë: Nxënësit përdorin informacione të marra nga lëndët shkencore.- Drita që merr Hëna nëpërmjet Diellit...- Hëna e ndryshon formën për shkak të fazave të saj, gjatë rrotullimitrreth Tokës...etj.

Në mit: - gjarpri - ylber rrinte në një kanistër dhe:- u puq me dheun- u harkua si një urë mbi valë.Në shkencë: Nxënësit përdorin informacione nga enciklopedia.- Pikat e shiut e zbërthejnë dritën e Diellit në ngjyra të ndryshmeduke formuar ylberin.- Prej rrumbullakësisë së Tokës ylberi duket si një hark... etj.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Analiza e strukturës: Nxënësit rikthehen në tekst te paragrafët.Ushtrimi 3. - Cilat personazhe janë të pranishme?o Diellio Hënao yjeto ylberio dy motrat plaka?- Si do ta shpjegonit nga pikëpamja e drejtshkrimit përdorimin e shkronjës sëmadhe te fjalët: Dielli dhe Hëna?Ushtrimi 4. - Në ç’vend zhvillohet ngjarja në këto mite?o në qiello në fushëo pranë një lumi?Ushtrimi 5. - Cila është koha kur ndodhin këto ngjarje?o bashkëkohësiao lashtësiao apo një kohë e papërcaktuar?Ushtrimi 6. - Me cilin ngjason fillimi i këtyre miteve? Me atë të një:o legjendeo përralleo tregimi?Argumento pse.Nxënësit punojnë individualisht për të përcaktuar strukturën e mitit.Pasi kanë përcaktuar fillimin e strukturës, duke ilustruar me fjalët kyç, kërkohetprej tyre të dallojnë pikën kulmore të të dyja miteve.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”a. Pika kulmore: A më mëson si t’ia pres këto petka?Zgjidhja: Një fjalë po ta them, në paç nevojë për dritën time, merr sa të duhet përme hijeshu trupin tënd, për tjetër të mirë u pafshim.Mbyllja: Hëna u zbeh prej hidhërimit, që atë ditë zuri me e këqyrë Diellin disitërthorazi.b) Pika kulmore: Papritmas u gjend pranë një lumi, që pak më parë nuk ishte eqë i bllokonte rrugën.Zgjidhja: Dhe ja ku ylberi u harkua si një urë mbi valë –e dinte që ai ishtegjarpër.Mbyllja: Çdo mëngjes para se të lindte dielli...21

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Duke analizuar strukturën u tërhiqet vëmendja nxënësve që: Teksti rrëfimtar letrarka strukturën e vet:struktura e tekstit tregimtarhyrje zhvillim pikë kulmore zgjidhje mbylljeUshtrimi 8. - Në cilin mit kemi metamorfozë (shndërrim)? Tregojeni atë me fjalët tuaja.Ushtrimi 9. Gjatë leximit, nxënësit kishin për detyrë të nënvizonin personifikimet(shpirtëzim të dukurive):Hëna shkon te Dielli; mbolli nëpër qiell; Ç’ka t’i çoj?U vrenjt vetullash; hijeshu trupin tënd.Hapi V. Mësuesi/ja shkruan në qendër të tabelës Mitet dhe krijon me përgjigjete nxënësve pemën e mendimit.për origjinën e botëslindën bashkëme kultet dhe festatpersonifikimiMitetrrëfime të lashtapër dukuritë natyroreformë e thjeshtë tregimime strukturëHapi VI.Kalohet te rubrika “Detyrë”.Nxënësit ndahen në dy grupe:Grupi I. Shkruani një fund tjetër për mitin e parë.Grupi II. Rishkruajeni me fjalët tuaja mitin e dytë, duke respektuar strukturën e mitit.Nxënësit lihen të punojnë rreth 7 minuta. Dëgjohen tre-katër nxënës dhevlerësohen.Kjo detyrë përfundon në shtëpi.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve për pjesëmarrjen.22

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Përemrat vetorë dhe trajtat e shkurtraVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur përemrat vetorë.• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat eshkurtra të bashkuara të përemrave vetorë.• Të zbërthejë trajtat e shkurtra të bashkuara në tekste të ndryshme.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:Kllaster, punë në çift, diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtëpisë. Mblidhen disa fletore tënxënësve të niveleve të ndryshme për t’u korrigjuar dhe për t’u vlerësuar me notëbrenda orës së mësimit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Shkruhet në qendër të tabelës së zezë fjala përemrat dhe nxiten nxënësittë flasin për ta pa u shqetësuar për gabimet që mund të bëjnë.vetorëPëremratHapi III. Përqendrohet vëmendja te përemrat vetorë. Rikujtohen njohuritë sëbashku me nxënësit duke i ndihmuar me pyetjet:- Çfarë tregon përemri vetor i secilës vetë?- Në cilat rasa dalin trajtat e shkurtra?- Si formohen trajtat e shkurtra të bashkuara?Duke kujtuar tabelën e lakimit të përemrave vetorë në rasën dhanore dhe kallëzore,sqarohet se të gjitha trajtat e shkurtra të rasës dhanore bashkohen me trajtën eshkurtër e të rasës kallëzore, veta e tretë, numri njëjës dhe me trajtën e shkurtërtë rasës kallëzore i, veta e tretë, numri shumës. Në këtë mënyrë formohen trajtat eshkurtra të bashkuara.më + e = ma të + e = tamë + i = m’i të + i = t’iMësuesi/ja sqaron se për të zbërthyer një trajtë të shkurtër të bashkuar, në fillim dotë bëjmë pyetjen kujt? të rasës dhanore dhe pastaj pyetjen kë? të rasës kallëzore.Hapi IV. Hapet teksti “Gjuha shqipe 9” në f. 180. Ndahen nxënësit në grupe dyshedhe nxiten të lexojnë fjalitë në kuti e të shikojnë me kujdes fjalët e shkruara meshkronja të zeza. Udhëzohen të diskutojnë për përdorimin e drejtë ose të gabuar tëpëremrave vetorë ose të trajtave të shkurtra. Këmbëngulet që të dallohen gabimetnë rasë, numër dhe vetë.Hapi V. Bëhet një test i vogël për të matur rendimentin e orës së mësimit, duke iudhëzuar nxënësit të punojnë në fletore në grupe dyshe. Njërit grup i jepet ushtrimi23

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”1 në faqen 182; tjetrit i jepet ushtrimi 2 në faqen 182. Grupet alternohen në mënyrëqë të mos kopjojnë nga njëri-tjetri.Bëhet vlerësimi i punës së nxënësve duke inkurajuar nxënësit e niveleve tëndryshme.Detyrë shtëpie.a) Shpërndahen për çdo nxënës fisha me tekste, në të cilat ata duhet të korrigjojnëgabimet që janë bërë në përdorimin e përemrave vetorë dhe trajtave të shkurtra.b) Ushtrimi 3 në faqen 182.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Ushtrime për përemrat vetorë dhe trajtat e shkurtraVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat eshkurtra të bashkuara të përemrave vetorë.• Të formojë fjali dhe të argumentojë me anë të pyetjeve (kujt? dhe kë?) përdorimine trajtave të shkurtra të bashkuara.• Të dallojë trajtën e shkurtër të vetës së parë njëjës më nga pjesëza më.• Të dallojë trajtën e shkurtër të vetës së tretë shumës u nga pjesëza u, që shërbenpër të formuar formën joveprore të foljeve.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”,shkumësa me ngjyra, fisha.Metoda dhe teknika mësimore:Diskutim, punë e drejtuar,punë në grup.Zhvillimi i mësimitHapi I. Punohet ushtrimi 1 në faqen 183, sipas kërkesës. Nxënësit punojnë megrupe dyshe.Hapi II. Nxënësit zgjidhin me shkrim ushtrimet 2, 4 dhe 5 në faqen 183, sipaskërkesave, dhe i diskutojnë.Në ushtrimin 6, mësuesi/ja sqaron se fjala më është trajtë e shkurtër e përemritvetor, veta e parë njëjës, rasa dhanore ose kallëzore. Kur ndodhet para foljes upërgjigjet pyetjeve kujt? ose kë?. Më-ja është pjesëz përforcuese, ajo mund të hiqetpa u prishur kuptimi i fjalisë.Hapi III. Në ushtrimin 7, mësuesi/ja sqaron se u është trajtë e shkurtër e vetëssë tretë, shumës, rasa dhanore, kur i përgjigjet pyetjes kujt?. U-ja është pjesëz, kurshërben për të formuar formën joveprore të foljeve. Kjo ilustrohet me shembujt ekëtij ushtrimi.Hapi IV. Ushtrimet 8, 9 dhe 10 zgjidhen e diskutohen sipas kërkesës.Në fund, bëhet përmbledhja e orës së mësimit, vlerësimi për arritjen e objektivavedhe vlerësimi i motivuar me notë i disa nxënësve të niveleve të ndryshme.Detyrë shtëpie: Jepet Ushtrimi 11 në faqen 184 dhe ushtrime nga Fletorja epunës, f. 4, sipas niveleve.24

Rubrika: Të lexuaritTema: NarcisiObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar mitin për hyjnitë.• Të lexojë bukur mitin duke iu përmbajtur rrjedhës së ngjarjes.• Të dallojë ngjashmëritë ndërmjet hyjnive, njerëzve dhe dukurive natyrore.• Të dallojë dhe të interpretojë figurën e epitetit dhe të metamorfozës, si figuraqendrore të këtij lloji.• Të vlerësojë qëndrimin e tij në raport me mitin.Mjetet e mësimit:Teknikat dhe metodat:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletë formati A 4 stuhi mendimi, pema e mendimit,me ngjyra, fjalor mitologjik, CD,lexim zinxhir, ditari dypjesësh,shkumësa me ngjyra.hartë semantike e personazheve,rrjeti i diskutimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Stuhi mendimi. Rikujton njohuritë për mitin. Mësuesi/ja shkruan në qendërtë tabelës me shkumës me ngjyrë: MITET dhe së bashku me nxënësit ribën pemëne mendimit.për origjinën e botësLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”rrëfime të lashtalindën bashkëme kultet dhe festatMitetpersonifikimiformë e thjeshtë tregimipër dukuritë natyroreme strukturëPas kësaj veprimtarie nxënësit (dy –tre) lexojnë detyrën e shtëpisë. Nxënësit bëjnëvlerësime për punët e shokëve.Hapi II. Nxënësve u shpërndahen skeda me informacion të shkurtër për historinëe veçoritë e disa heronjve të Mitologjisë së Greqisë së lashtë.Afërdita - e bija e Zeusit dhe e Dionës, por është i përhapur edhe miti qëka lindur nga shkuma e detit. Orët (stinët) e veshën dhe ua paraqitën zotavetë Olimpit. Mbahet si perëndesha e dashurisë dhe e bukurisë, por edhe e jetësnë përgjithësi dhe e pjellshmërisë.Narcisi – djalë i perëndisë lumore Cefis dhe i nimfës Liriopa. Sipas mitit, pakpasi lindi, e ëma e tij pyeti falltarin Tirezia për jetëgjatësinë e të birit. Falltari iupërgjigj se do të rronte gjatë në qoftë se nuk do të shikonte vetveten. Narcisiishte një djalosh me bukuri të jashtëzakonshme, që kishte refuzuar dashurinë e25

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”të gjitha nimfave. Ai u ndëshkua nga Nemesi, që i nxiti një dashuri të çmendurndaj vetvetes. U dashura me imazhin e vet që reflektohej në ujin e burimitRamnusia. U mbyt në ujë (ra apo e shtynë perënditë) dhe u shndërrua nëlulen që mban emrin e tij.Nimfa Jehonë (Ekoja)- njëra nga nimfat e maleve, bijë e Arias dhe e Gjeas.U dashurua më kot me Narcisin që e refuzoi. E drobitur nga dhimbja, nimfau fsheh në pyll ku vazhdoi të tretej derisa i mbeti vetëm zëri.(Për hollësi të tjera rreth figurave mitologjike shih Fjalorin mitologjik.)Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e mësimit të ri: “Narcisi”dhe përzgjedh nxënësitqë do të lexojnë. Me këtë metodë ai/ajo u jep mundësinë nxënësve të lexojnë të gjithëdhe të kontrollohet leximi.Gjatë leximit nxënësit do të nënvizojnë epitetet dhe shprehjet frazeologjike.Hapi III. Kalohet te rubrika“Reflektimi kuptimor”.Edhe në këtë temë, nxënësit njihen me një mit për zotat dhe heronjtë.Një nga veçoritë e miteve është se perënditë sillen njësoj si njerëzit.- Gjeni në mit rastet kur personazhet:o dashurojnë (Jehona mbeti e mahnitur nga bukuria e djalit...)o qajnë (Vajtuan në pyll nimfat e reja...)o vuajnë (Jehona vuante atje nga dashuria për Narcisin....)o dënojnë (Perëndesha e dashurisë Afërdita e ndëshkoi Narcisin...)o hakmerren (Dëshira e nimfës u përmbush...)o vdesin (Narcisi vdiq...)Përgjigjet i ilustroni me pjesë nga teksti.Ushtrimi 2. Ndaluni në ngjashmëritë ndërmjet hyjnive dhe dukurive natyrore:Nimfa Jehonë - dukuria e jehonës; kthimi i zërit mbrapsht.Afërdita - dashuria njerëzore kërkon përkushtim, sakrificë dhe respekt ndaj atij qëdashuron, sepse gjithkujt mund t’i ndodhë që të vuajë nga mospërgjigjja e dashurisë(siç i ndodhi Narcisit).Narcisi - lulja e vdekjes. Të dashuruarit e vetvetes dhe mohimi i tjetrit të çon nëvuajtje të madhe deri në shkatërrim.Ushtrimi 3. Ritregoni me fjalët tuaja përmbajtjen e këtij miti.Nxënësve u rikujtohet skema përmbledhëse e përmbajtjes.Kur e ku zhvillohet ngjarja?Cili është mesazhi?Si shkoi Narcisi drejt rrugës tragjike? Përmbajtja Cilat janë personazhet?26Çfarë dënimi rëndonte mbi Nimfën Jehonë?Pse e ndëshkoi Narcisinperëndesha Afërditë?Si ndodhi që Narcisi shkoidrejt rrugës tragjike?

Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Në këtë veprimtari nxënësit do të ndalen te veçoritë e rrëfimit mitologjik.Nxënësit do të ndahen në grupe dhe do të flasin duke ilustruar.Grupi I. Flisni për rrëfimin e veprimeve, p.sh.:po gjuante, hodhi sytë përqark, thirri me të madhe, vështroi përqark etj.Grupi II. Dialogu: Hej, kush është këtu? Këtu! Shpejt, eja këtu tek unë!Grupi III. Përshkrimi i mjedisit:pyll i dendur, nuk dukej asnjeri, burim me ujë të ftohtë.Grupi IV. Ushtrimi 5. Përshkrimi i liqenit, ku sheh veten të pasqyruar, përshkruhetsi mjedis i virgjër. Cilat janë ato detaje që e shprehin këtë?Deri në atë ditë në ujët e këtij burimi nuk kishte vënë buzët asnjë bari apondonjë dhi mali, mbi ujët e tij nuk kishte... ishte i kulluar.Për çdo grup do të dalë një përfaqësues, që do të japë zgjidhjen e detyrës.Mësuesi/ja plotëson në tabelë:Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”rrëfimi i veprimeve Veçoritë e rrëfimit mitologjik përshkrimi i mjedisitHapi V. Ushtrimi 6. Nxënësit do të përqendrohen te personazhet Narcisi dheJehona. U kërkohet të gjejnë epitetet në tekst dhe t’iu shtojnë edhe të tjera për tëcilësuar personazhet. Ky ushtrim punohet me hartën semantike të personazheve.Narcisi në raport me:dialoguvetveten → i bukur, i dashuruar.mjedisin → i çuditur.nimfat → i zemëruar, kryelartë.perëndeshën Afërditë → zemërgur.vetveten → e dënuar, fatzezë.Jehona në raport me: mjedisin → e heshtur.Narcisin → e hutuar, e mahnitur, e përbuzur.Për këtë ushtrim nxënësit do të gjejnë detajet artistike me të cilat përshkruhetvuajtja e Narcisit dhe fundi i tij tragjik sipas shkallës së rritjes së emocionit, nga vuajtjanë fund tragjik.Hapi VI. Ushtrimi 7. Nxënësit do të punojnë me ditarin dypjesësh.Detajet artistikeNarcisi harroi gjithçka:- nuk largohej dot nga burimi- nuk ia shqiste sytë pamjes së vet- as nuk hante, as nuk pinte, as nuk flinte- kulmi i dëshpërimit- po tretej si vesë- i rraskapitur- me zë të shuarKomenti imMësuesi/ja përzgjedh disa nxënës që do të bëjnë komentin.Ushtrimi 8. Kjo veprimtari zgjat deri në 10 minuta.27

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Cila është metamorfoza që ndodh në këtë mit?Nxënësit do të ilustrojnë mendimin me pjesë nga teksti.- Pse Narcisi quhet sot Lulja e Vdekjes?Gjeni fjalinë në tekst dhe argumentoni.Hapi VII. Rrjeti i diskutimit. Mësuesi/ja shkruan në tabelë për të diskutuar. Çdomendim nxënësit duhet ta argumentojnë.Po Mendoni se dënimi që i dha Afërdita Narcisit ishte Joshumë i rëndë? Pse?Ndahen nxënësit në pro dhe kundër duke sjellë argumentet e tyre.Në fund nxirret përfundimi.Diskutim i ngrohtë: Mësuesi/ja është i vëmendshëm për të njohur edhe qëndrimine nxënësve. Shkruan pyetjen:- Si do të vepronit ju, po të ishit në vend të personazhit apo perëndisë?Me këtë veprimtari, mësuesi/ja synon të nxisë nxënësit drejt një qëndrimi kritik.Hapi VIII. Ushtrimi 10. Këtë ushtrim nxënësit do ta punojnë në fletoren e klasës,ndërsa mësuesi në tabelë bën ditarin dypjesësh.Nxënësit mund të punojnë në çift. Ushtrimit i lihet një kohë për t`u menduar prej5 - 7 minutash.Mësuesi do të dëgjojë tre- katër nxënës pa i ndërprerë, pa marrë pjesë në diskutim,po duke i nxitur që të jenë sa më aktivë e të lirshëm në shprehjen e mendimeve.Në fund të diskutimit mësuesi/ja bën një përmbledhje të interpretimit, duke eshkruar atë në tabelë.FjaliaKomenti imDetyrë shtëpie. Jepet ushtrimi i rubrikës “Detyrë”.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën një vlerësim për detyrat e kryera, përpjesëmarrjen e nxënësve gjatë orës së mësimit.Rubrika: Të lexuaritTema: Djali, shkabonja dhe e Bukura e DheutObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar përrallën si lloj të letërsisë gojore.• Të zbërthejë strukturën e përrallës.• Të dallojë rolin e paragrafëve në çdo element të strukturës së saj.28

Mjetet:teksti “Gjuha shqipe 9”,mjete shkollore,shkumësa me ngjyra.Zhvillimi i mësimitHapi I. Në këtë orë mësimi, nxënësit do të njihen me përrallën, si lloj i letërsisërrëfimtare letrare.Në temat e kaluara nxënësit janë njohur me mitet. Mësuesi/ja mund të bëjë njëpërmbledhje të njohurive të marra në vitet e kaluara për përrallat.I njeh me temën e re: “Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut”. Lexojnë nxënësitinformacionin për përrallat në faqen 2.Veprimtari: Diagrami i VenitTeknika e metoda e mësimdhënies:lexim zinxhir, diagrami i Venit,praktikë e drejtuar, praktikë e pavarur.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mitet- rrëfime të lashtaa. për origjinën e botësb. për dukuritë natyrore- lindën bashkë me kultet dhe festat- formë e thjeshtë tregimi me strukturë- personifikimiRrëfenjaPërrallat- tregime popullore ku gërshetohenelementet reale me ato fantastike- trillim i gjerë poetik, fantazia eguximshme, e pasur- tema kryesore është:a. e mira kundër së keqes,b. e bukura kundër së shëmtuarës,c. virtyti kundër vesit- personazhet – pozitive dhe negative- struktura – hyrja dhe mbyllja- mbizotëron fryma e aventurës- ka të papritura.- gjuha popullore e pasur- figuracion i fuqishëm- kthesa të papritura të ngjarjesNxënësit plotësojnë në fletoren e klasës, ndërsa mësuesi/ja në tabelë.Hapi II. Mësuesi/ja përzgjedh nxënësit që të lexojnë zinxhir përrallën. Zgjedhjamund të jetë e rastit ose dy –tri nxënës që lexojnë më bukur. Gjatë leximit nxënësite tjerë nënvizojnë figurat letrare, shprehjet frazeologjike dhe shprehjet nga gurrapopullore.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Për të kuptuar përrallën mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet.- Përse vasha vendosi të ikë me të Paemrën?- Cilat janë vështirësitë që kapërcen djali?- Si iu shpërblye e mira që bëri?29

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 1. Mësuesi/ja informon nxënësit për strukturën e përrallës.Përralla është e ndarë në paragrafë, të cilët janë të lidhur me njëri-tjetrin, ku secilisjell një informacion të ri. Për çdo paragraf nxënësit do të vendosin një titull dhe dotë analizojnë duke iu përgjigjur pyetjeve.Paragrafi I - situata fillestare.- Kur zhvillohet ngjarja?- Me çfarë njihemi? (me temën)- Si e quanin njerëzit?Paragrafi II - urdhri i ndaluar.- Ç’do të thotë për ju “urdhër i ndaluar?”- Përse vajza lidhi fjalën me të Paemrën?Paragrafi III - thyerja e urdhrit të ndaluar.Analizoni: - Kush ishte djali?- Përse niset të kërkojë vashën?- Cili është elementi fantastik?- Çfarë parashikimi për jetën i kishte thënë në gjumë?Paragrafi IV - ndërhyrja e heroit.- A mund të quhet djali hero?- Pasi lexoni fjalët e nënës, mendoni se djali duhej të hiqte dorë ngarruga e ndërmarrë?Paragrafi V- peripecitë e heroit.- Cilat janë të papriturat, peripecitë e heroit?- Çfarë roli luajnë ato në plotësimin e figurës së heroit?- A shërben ajo si një mjet për të shpërblyer heroin?Paragrafi VI - takimi me ndihmësin.- A menduat se shqiponja mund ta vriste djalin?- Çfarë mjeti stilistik përdoret në përrallë për të zgjidhur konfliktin?- Mendoni se mirësia shpërblehet?Paragrafi VII - përdorimi i një ndërmjetësi për ndihmë.- Cili është mesazhi që nxirrni nga ky paragraf?- Çfarë mendimesh ju lindën kur shqiponja mbërtheu me sqep merimangën?- Cili është roli që luan merimanga?Paragrafi VIII - mbërritja në vendin e synuar.- Mendoni se në këtë paragraf mund të përdoreshin më tepër detaje përudhëtimin e tyre deri në vendin e synuar?- Pse është përdorur një përshkrim i zhveshur?- Çfarë përshkrimesh dhe detajesh mund të përdornit ju?Për këtë pyetje nxënësit shkruajnë në fletoren e tyre.Kjo veprimtari zgjat deri në 5 minuta. Më pas dëgjohen dy përshkrime.Paragrafi IX - arritja e synimit.- Cilat janë synimet që arrin heroi?- A ishte e lehtë arritja e synimeve?Paragrafi X– martesa.- A u vërtetuan fjalët që i tha Mira heroit në gjumë?- Fundi i përrallës mbyllet me fundin klasik të një përralle?30

Përgjigjet e nxënësve mësuesi/ja i shkruan në tabelë te veçoritë e përrallës, që upunuan në hapin e parë.Hapi V. Ushtrimi 2. Meqenëse në paragrafët përkatës, nxënësit, jo vetëmvendosën titujt, por edhe analizuan duke ilustruar, tashmë ata e kanë më të lehtë qëtë përcaktojnë se në cilët paragrafë mbizotëron rrëfimi, përshkrimi apo dialogu.Mësuesi/ja i vë në punë nxënësit:- Gjeni fjalët kyç.o rrëfimi → në paragrafin e pestë.o përshkrimi → i së Bukurës së Dheut.o dialogu → në paragrafin e gjashtë.Hapi VI. Ushtrimi 3. Nxënësit nëpërmjet zhvillimit të ushtrimeve u njohën mepërrallën, si: letërsi gojore; me paragrafët, që përcjellin qëllimin, mesazhin e përrallës,pjesëmarrjen e elementit fantastik. Në çdo tekst rrëfimtar përralla ka strukturën e saj.Nxënësit do të përcaktojnë se cilët paragrafë hyjnë në strukturë.o Hyrja → paragrafi 1.o Zhvillimi → paragrafët 2, 3, 4 dhe 5.o Pika kulmore → paragrafi 6.o Mbyllja → paragrafi 10.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi VII. Mësuesi/ja shkruan në tabelë: Gjuha e përrallësPër këtë veprimtari punon me tabelën:Figura letrareShprehje frazeologjikeCilat?Si e kuptoj?Fjalë të marra nga gurra populloreDetyrë shtëpie. Rishkruani ata paragrafë të përrallës, të cilët do të donit t’indryshonit.Mësuesi/ja në fund të orës së mësimit bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrës,duke motivuar çdo nxënës aktiv në zhvillimin e temës.Bëni vlerësimin e orës së mësimit.31

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të shkruaritTema: Rolet e personazheve të përrallësObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të analizojë me shkrim rolin e personazheve të përrallës sipas modelit tëdhënë.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”Teknika dhe metoda:Diskutim, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re mësimore “Rolet e personazhevetë përrallës” dhe me objektivin që duhet të arrijnë, të cilin e shkruan në dërrasë.Rikujtohen njohuritë mbi përrallën nëpërmjet pyetjeve:- Si paraqitet rrëfimi i një përralle?- Si i njohim personazhet?- Po karakterizimi i personazheve?Rrëfimi i përrallave paraqitet si një ngjarje, në të cilën personazhet kryejnë veprimedhe e arrijnë suksesin në çastet më kulmore të jetës së tyre.Nxënësit udhëzohen të lexojnë informacionin në faqen 24, duke përzgjedhur menënvizime informacionin e nevojshëm për punën me shkrim.Hapi II. Nxënësit punojnë në çift për 10 minuta. Ata, duke u mbështetur në përrallën“Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut” analizojnë me shkrim personazhet: dalliminga emri, paraqitja e jashtme, vendbanimi, mënyra si hyjnë në përrallë dhe si ështëfundi i tyre.HeroiDjaliDërguesiMiraAntagonistiE PaemraNdihmësiShkabonjaMarrësiE Bukura e DheutPersonazhe të tjerë:nëna e djalit, zogjtë e shkabonjës, gjarpri ezhdërha, merimanga.Hapi III. Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur për të bërë analizën epersonazheve në përrallë, duke u ndihmuar nga informacioni i f. 24. P.sh.:Heroi, djali është personazhi që mban peshën kryesore të zhvillimit të ngjarjeve.Ai është djali i një nëne të varfër, që zotëron aftësi të rralla në krahasim me djemtë etjerë, që dëshironin të Bukurën e Dheut...etj.Dërguesi, Mira, i flet djalit në gjumë duke e nxitur që ai të ndërmarrë aventurën eguximshme për të gjetur të Bukurën e Dheut... etj.Në fund të orës së mësimit mblidhen fletoret për të bërë vlerësimin e të gjithapunëve.32

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Foljet ndihmëseVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë kur e njëjta folje përdoret si folje ndihmëse dhe si folje me kuptim tëplotë leksikor.• Të dallojë format foljore që formohen me anë të foljeve ndihmëse.• Të zgjedhojë format foljore, që formohen me anë të foljeve ndihmëse.• Të formojë fjali ku foljet kam dhe jam të përdoren si folje ndihmëse dhe si foljeme kuptim të plotë.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,fisha, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:Kllaster, punë në çift, diskutim,punë e pavarur.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet në qendër të tabelës së zezë togfjalëshi Kohët e foljes. Nxitennxënësit të thonë fjalë apo fjali rreth kësaj teme, pa gjykuar rreth tyre.të përbëra Kohët e foljes të thjeshtakanë folje ndihmësenuk kanë folje ndihmëseShkrimi i fjalëve a fjalive ndërpritet kur mbaron koha e caktuar.Hapi II. Mësuesi/ja paraqet një tabelë, ku është shkruar teksti i faqes 185 ose eshkruan atë në dërrasën e zezë. Diskutohet rreth foljeve të nënvizuara. Sqarohen foljetndihmëse kam dhe jam, të cilat përdoren si mjete gramatikore për të formuar kohëte përbëra.Hapi III. Nxënësit hapin tekstet në faqen 185 dhe lexojnë shembujt me zgjidhjenpërkatëse. Diskutohet rreth fjalive për të sqaruar kur foljet kam dhe jam janë ndihmësedhe kur janë me kuptim të plotë.Shkruhen në dërrasë të zezë përfundimet:o Foljet ndihmëse i paravendosen pjesores së foljes.o Folja jam nuk është ndihmëse, kur përdoret në kuptimin ndodhem, gjendem.o Folja kam nuk është ndihmëse kur ka kuptimin zotëroj.Hapi IV. Paraqitet në dërrasën e zezë një tabelë me zgjedhimin e foljeve të formësveprore dhe joveprore në kohët e përbëra të të gjitha mënyrave, sipas modelit të tekstit.Diskutohet rreth formave që marrin foljet ndihmëse kam dhe jam.Theksohet se ajo që ndryshon gjatë zgjedhimit të foljeve në kohët e përbëra ështëfolja ndihmëse.Mësuesi/ja thekson:o Folja ndihmëse kam shërben për të formuar edhe format foljore kam për tëshkruar, kisha për të shkruar.33

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Shkruhen shembujt e tekstit dhe sqarohet kuptimi i foljes.o Folja ndihmëse jam vendoset para përcjellores së foljeve, duke formuar formatfoljore jam duke lexuar, isha duke lexuar.Sqarohet kuptimi i tyre nëpërmjet shembujve të tekstit.Hapi V. Punë në grupe sipas bankave. Grupi A punon ushtrimet 1 dhe 3 në faqen186; grupi B punon ushtrimet 3 (faqe 186) dhe 4 (faqe 187).Diskutohet puna e grupeve.Hapi VI. Për të matur rendimentin e orës së mësimit jepet punë e pavarur. Nxënësitndahen në dy grupe. Grupit A i jepet ushtrimi 6, ndërsa grupit B i jepet ushtrimi 7.Bëhet vlerësimi i punës së pavarur dhe i orës së mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet ushtrimi 5 në faqen 187 si dhe ushtrime nga Fletorja epunës, f. 5, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Foljet gjysmëndihmëseVështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë foljet gjysmëndihmëse.• Të bëjë dallimin kur e njëjta folje përdoret si folje gjysmëndihmëse dhe kurpërdoret me kuptim të plotë leksikor.• Të përdorë me kuptimin e duhur në fjali foljet gjysmëndihmëse.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa me ngjyra, fisha.Metoda dhe teknika mësimore:Diskutim, organizuesi grafik,punë në dyshe, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Vendoset në dërrasë të zezë tabela e parapërgatitur me fjalitë e tekstit nëfillim të faqes 188 ose ajo shkruhet paraprakisht në dërrasë. Diskutohet me nxënësite të gjitha niveleve për kuptimin e foljeve të nënvizuara.Bashkë me nxënësit arrihet në përfundimin se:o Foljet që përdoren me kuptim të zbehtë leksikor quhen gjysmëndihmëse.Si të tilla përdoren:1. Folja këpujore jam, kur është pjesë përbërëse e kallëzuesit emëror.2. Foljet me vlerë modale, të cilat shprehin qëndrimin e folësit për veprimin qëemërton folja vijuese, të tilla janë: mund, duhet, do.3. Foljet që shprehin mënyrën e zhvillimit të veprimit, si: filloj, vazhdoj, mbaroj.Bashkë me nxënësit bëhet organizuesi grafik si më poshtë:Foljet gjysmëndihmëseFolja këpujorejamFoljet modaleFoljet që shprehin mënyrëne zhvillimit të veprimit34mund duhet do fillim vazhdim mbarim

Nxënësit e shkruajnë organizuesin grafik në fletore.Hapi II. Bashkë me nxënësit diskutohen kuptimet e foljeve gjysmëndihmëse nëfaqen 189. Sqarohen nxënësit se në dialektin gegë, në vend të foljes në mënyrënlidhore, foljet modale bashkohen me paskajoren gege:- Duhet të vij atje sa më shpejt. (në shqipen standarde)- Duhet me ardhë atje sa më shpejt. (në gegërisht)- Sapo nisa të flas, ra zilja dhe gjithçka u harrua. (në shqipen standarde)- Sapo nisa me fol, ra zilja dhe gjithçka u harrue. (në gegërisht)Hapi III. Punë në dyshe. Sipas bankave formohen dyshet dhe punohen sipaskërkesave ushtrimet 1 dhe 2, në faqen 190. Diskutohet puna e nxënësve.Hapi IV. Punë e pavarur. Ndahen nxënësit në dy grupe. Grupi A punon ushtrimin3, ndërsa grupi B, ushtrimin 4. Puna e pavarur ndiqet nga mësuesi/ja. Në fund bëhetvlerësimi. Korrigjohen dhe vlerësohen me notë dy fletore për secilin grup.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Bëhet vlerësimi i orës së mësimit. Falëndero nxënës të niveleve të ndryshme përpjesëmarrjen në orën e mësimit dhe për dhënien e përgjigjeve të sakta.Detyrë shtëpie. Jepet ushtrimi 5 në faqen 190 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 5, sipas niveleve.Rubrika: Të lexuaritTema: Rinë Katerinëza (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar rrëfenjën si llojin e tregimit.• Të dallojë situatën fantastike ku zhvillohet rrëfimi nëpërmjet vendit dhepersonazheve.• Të gjejë veçoritë e përbashkëta të rrëfenjës me përrallën.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,mjete shkollore, shkumësa.Metoda dhe teknika mësimore:pema e mendimit, DRTA, ditari dypjesësh,vështrim krahasues.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja paraqet temën e re mësimore, të cilën e shkruan në tabelë.Më pas, përmes teknikës Pema e mendimit, rikujton njohuritë e marra për autorinMitrush Kuteli, si dhe për rrëfenjat: “Vendosa të shkoj në mërgim” dhe“Gjonomadhëe Gjatollinj”.për këtë ndihmohen nxënësit edhe me anë të pyetjeve:- Kush është Mitrush Kuteli?- Ç’dini për të?- Ç’vepra të tij keni lexuar?- Cili është ndryshimi i këtij prozatori nga prozatorët e tjerë?35

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”fjalë të gjuhës populloreshprehje frazeologjikerrëfen rrëfenjënpër ngjarjeruan tiparet eprozës populloreGjuhaMitrush Kutelibashkëjetesë të dytipave të shkrimitmbart tiparet eprozës së shkruarDhimitër Pasko(emri i vërtetë i Kutelit)vepra“Tregime të moçme shqiptare”përshtatje në prozë e Ciklit të kreshnikëve.............................................................................................................. etj.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit se fragmenti është shkëputur nga tregimi metë njëjtin titull.Hapi III. Do të punohet me teknikën “DRTA”.Mësuesi/ja do të lexojë me ndalesa, të cilat janë përgatitur më parë. Nxënësit do tësqarojnë, së bashku me mësuesen, fjalët dialektore apo fjalët e vjetra (arkaizmat).Paragrafi I. Hëna... deri te ... qivur të Kirolloit.Mësuesi/ja drejton pyetjet:- Ku zhvillohet ky rrëfim? (vendi)- Kur zhvillohet? (koha, si kohë e ditës, është natë)- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?- Çfarë parashikoni se do të ndodhë?- Cilat janë detajet që ju bindin për parashikimin tuaj?Paragrafi II. U hoq... deri te ... Katerinëza i foli.Mësuesi/ja nuk komenton rreth parashikimit të bërë nga nxënësit. Përgjigjen, nëseishte i saktë apo jo ky parashikim, ata e marrin gjatë leximit.Mësuesi/ja drejton pyetjet:- Mbështetet ky tregim në rrëfimet fantastike popullore?- Për ç’element fantastik bëhet fjalë?- Cilat janë mjetet sugjestionuese që mbizotërojnë?- Si e përfytyroni Rinë Katerinëzën? Përshkruajeni atë duke përdorur detajenga teksti.- Si mund ta përshkruani Kirolloin?Paragrafi III. Sa i tretur je o im Zot... deri te ... e mejtuar.- Përse M. Kuteli zgjedh pikërisht varrezat për të zhvilluar rrëfimin e tij:a) Për të treguar fatalitetin e vdekjes apob) forcën e dashurisë?Argumentoni zgjedhjen e alternativës së dytë.- Cili është mesazhi që merrni?o Vdekja e trimit na njeh si lexues edhe me një temë tjetër që ka ndikuar nëhistorinë e vendit tonë, në jetën sociale e kulturore të popullit shqiptar.- Mendoni se është një zgjidhje e rastësishme apo autori e ka sjellë për tëkarakterizuar personazhin Kirillo?36

- Kjo e dhënë na ndihmon për të përcaktuar kohën e rrëfenjës?o Po aq e rëndësishme në jetë, sa lidhja e dy të dashuruarve, është edhe lidhjae nënës me fëmijën e saj. Ku shprehet kjo në tregim?Paragrafi IV. Vështronte... deri te ... së Rinë Katerinëzës.- Në ç’dilema i vendos autori personazhet?Ndaluni në ndjesitë e kundërta.Hapi IV. Në këtë etapë mësuesi/ja mund të punojë me teknikën Ditari dypjesëshose me organizuesin grafik për të komentuar ndjesitë e kundërta të personazheve.Ushtrimi 4.ParagrafiKomenti imLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”oseFragmenti nga tregimi(rrëfenja)Ç’ndjenja e mendime jushkaktojnë këto fjalë?Ç’tipare të karakterit dalinnga këto fjalë?Mësuesi/ja u lë nxënësve një kohë të mjaftueshme 7’-10’ dhe u kërkon mendimet,të cilat i shkruan në tabelë. Duhen shmangur përsëritjet. Nëse është e nevojshmemësuesi jep mendimin e vet duke shtuar një kolonë me titull komenti i mësuesit.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.- Flisni për veçoritë e përbashkëta të kësaj rrëfenje (tregimi) me përrallën.Çdo tipar do të plotësohet me të dhëna nga fragmenti i tregimit nëpërmjet fjalivedhe fjalëve kyç.RrëfenjaPërrallaa. Komunikimi “i fshehtë” i rrëfyesit me lexuesin.E askush s’duhej të dinte besën e martesës së tyre...b. Elementi fantastik.Trak-trak, kërcitnë ca drrasa që thyheshin; drrasat e qivurit të Kirollojit.c. Dialogu i pasur me shprehje popullore.- O im-zoti KirolloAs unj veshin më dëgjoAs zgjat krahun më shpëto...d. Gjuha dialektore.Ndenjnë në një tjatër varr...e. Dëshira për shndërrim (metamorfoza).- Ç’do deshe të bëhej ti, o im-zot?- Qiparis, o vasha ime.- Edhe unë dhriz’ e bardhë...37

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Pas kësaj merret për krahasim një përrallë dhe mësuesi së bashku me nxënësitndalet në pikat e mësipërme:a. Kujtoni si komunikon autori i përrallës me lexuesin (hyrja, mbyllja, gjatë rrëfimit etj.)b. Jofrymorët shpirtëzohen.c. Gjuha e përrallës është e mbushur me shprehje popullore e arkaizma.ç. Murosja e të gjallëve ose sjellja e tyre prapë në jetë; shndërrimi i princit nëbretkosë, i vajzës në zog etj.Detyrë shtëpie.Zgjidhni një nga alternativat e detyrës në f. 28. Udhëzohen nxënësit që detyra eparë lidhet me shumë elemente dhe duhet vënë në plan të parë fantazia, por edheshfrytëzimi i skenave nga filmat që ata kanë parë. Ndërsa alternativa tjetër lidhet mëtepër me ndjenjat e tyre në një raport krejtësisht personal.Vlerësimi i orës së mësimit dhe i nxënësve pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Rinë Katerinëza (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dëshmojë vjetërsinë e kohës së ngjarjes nëpërmjet të folurit dhe veshjeve tëpersonazheve (të arbëreshëve).• Të gjejë shprehje të rralla figurative, të cilat nxitin imagjinatën e lexuesit.• Të përshkruajë mjedisin dhe gjendjet shpirtërore të personazheve.• Të vlerësojë veçoritë gjuhësore të Mitrush Kutelit.• Të vlerësojë stilin e këtij shkrimtari.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore, tabelë, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, lexim i detajuar, punë me shkrim,kllaster.38Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja do ta nisë këtë orë mësimi duke kontrolluar detyrat e shtëpisë.Pesë nxënës do të lexojnë detyrën. Janë nxënësit, ata që do të vlerësojnë punëne shokëve.Mësuesi/ja u bën këto pyetje:- Përse vlerësuat këtë detyrë?- Cilat janë ndryshimet ndërmjet dy alternativave të detyrave?Nxënësit mund të citojnë ato shprehje, përshkrime që u kanë pëlqyer mëshumë.Hapi II. Ushtrimi 6. Nxënësit do të nxjerrin nga teksti detajet që dëshmojnë përvjetërsinë e kohës së ngjarjeve....Kirolloj me opinga telatine......Katerinëza rrinte tanithi krye-unjur,si nuse e nusëruar...me mandilezën në dorëne mëngjër...

Ushtrimi 7. Nxënësit do të gjejnë shprehje të rralla figurative, figura letrare, qëpërdoren në përshkrime të mjedisit.Nxënësi I → mjedisi: hëna e ruante; hija besnike; hëna e larë ndë ar, e ndë ergjënd;re si linja të bardha; mermer i bardhë si borë.Nxënësi II → personazhi: me gojë e zemër plot, si rusp e shkruar ruspi, si nuse enusëruar, hapi gojën.Nxënësi III → gjendja shpirtërore: sikur bredhin në qiell, tjetër gja më të ëmbëlas që ka ...etj.Nxënësit plotësojnë tabelën:Figura letrareShprehja figurativeHapi III. Në këtë etapë do të punohet teknika “Punë me shkrim”.Klasa ndahet në grupe. Pas përfundimit të ushtrimit mësuesi/ja është i interesuartë njohë dhe të vlerësojë botën imagjinare të nxënësit, që është nxitur nga figurat,shprehjet, përshkrimet.Punë në grupe. Duke përdorur shprehjet, figurat letrare bëni një përshkrim si eparafytyrojmë:Grupi I - mjedisin.Grupi II - personazhet.Grupi III - Si mund të përshkruani gjendjen e tyre shpirtërore?- Cilat janë ngjyrat që do të përdorni në përshkrim?LlojiLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Ushtrimi 8. Nxënësit do të kujtojnë ndonjë baladë tjetër, ku i vdekuri dhei gjalli bisedojnë mes tyre.- Çfarë elementesh të përbashkëta do të gjenit?- (varrezat, yjet, nata, ngjyra e mykut, e baltës etj.)Hapi V. Në këtë etapë do të përdoret teknika “Kllaster”.Nga të gjitha informacionet e marra, nxënësit duhet të dallojnë veçoritë gjuhësoretë krijimtarisë së Kutelit.bashkëbisedim me lexuesin mbart karakteristika të prozës popullorepërdor kohën e shkuarpërdor fjalë të vjetra dhe dialektoreVeçoritë gjuhësorepasues i gjuhës së rilindësverënie të tingujve në fjalë për të ruajturritmin e brendshëm (muzikalitetin)Informacioni plotësohet nga mësuesi në tabelë nga përgjigjet e nxënësve.bashkëbisedim me lexuesinrrëfen rrëfimin për ngjarjenpërdor shumë figura letrare Veçori të stilit shprehje të rrallabashkëjetojnë dy tipa të shkrimeveproza tradicionaleproza moderne39

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Ai (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e tregimit psikologjik.• Të njihet me elementin karakteristik të prozës së Mopasanit.• T’i përgjigjet pyetjeve për fragmentet e tregimit.• Të komentojë lidhjen logjike ndërmjet fjalëve:halucinacion→ frika→ nënvetëdijarealja→ gjakftohtësia→ vetëdija• Të diskutojë rreth ndjenjës së frikës dhe vetmisë.• Të shpjegojë domethënien e fjalisë së fundit të tregimit “...se ai është... vetëmse unë jam vetëm”.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:parashikim, lexim, bisedë, punë në çift.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan nëtabelë: “Ai”. Shpjegohen veçoritë e tregimit. Pastaj nxënësve iu tërhiqet vëmendja tepiktura në faqen 30. U kërkohet të zbulojnë misterin e përbashkët që lidh këtë pikturëme titullin e tregimit “Ai” - si një i panjohur apo si pjesa e panjohur e vetvetes.40Hapi II. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës të lexojë fragmentin. Nxënësit njihen meautorin francez Gi de Mopasan dhe me veçoritë e prozës së tij. Emri i plotë i tij ështëAnri Rene Alber Gi dë Mopasan. Ka lindur më 5 gusht të vitit 1850.(Jepet një informacion i shkurtër për jetën dhe veprën e Mopasanit).Hapi III. Ndahet tregimi në fragmente:Fragmenti I. Kur dal nga apartamenti... për t’i prekur supin.Fragmenti II. Dora më ndeshi... Natyrisht nuk isha fare i qetë.Fragmenti III. Bëra disa hapa... Kjo kishte marrë fund!Fragmenti IV. Që nga ajo kohë... se unë jam vetëm!Nxënësit do të punojnë në çift për të nxjerrë një përfundim dhe për të punuar nënjë kohë të shkurtër.Ata do t`u përgjigjen pyetjeve, që mësuesi u shpërndan në skeda. Përgjigjetnxënësit do t’i shkruajnë në fletore.Pyetjet për fragmentin I:1. Fjalia hyrëse e tregimit është ndryshe (për nga ndërtimi), po ta krahasojmë mehyrjet e veprave të tjera, cili është detaji që na paralajmëron se do të ndodhë diçka?2. Cili ishte mendimi i parë që ju erdhi në mendje?3. Pse personazhi nuk pati frikë?Argumento duke ilustruar me fjalë apo fjali nga fragmenti.Pyetjet për fragmentin II:1. Cilat janë detajet që përshkruajnë fillimin e ankthit, burimin e frikës?2. Cilat janë detajet që tregojnë për mendime të arsyeshme, pa emocion?Shkruajini.

3. Cili është shpjegimi që do t`ju bënit dy fjalive:...Kalova një halucinacion, kaq ishte....Natyrisht, nuk isha fare i qetë.Pyetjet për fragmentin III:1. Cilat janë veprimet që bën personazhi për t’i treguar vetes se ai nuk ka frikë,por është i sigurt?2. A është i qetë personazhi? Ilustro me fjali.3. Midis vetëdijes dhe nënvetëdijes zhvillohet një luftë e frikshme. Në ç’paragrafë e gjetët?Pyetjet për fragmentin IV:1. A i shfaqet më ai vizioni?2. Ku ndodhet Ai? Gjeni fjalët kyç dhe bëni komentin tuaj. Për këtë do të punohetme teknikën “Ditari dypjesësh”.Fjalët kyçAi është përpara dyerve, nëdollapin e mbyllur, nën shtrat, në tëgjitha qoshet e errëta, në të gjithahijet, ai është prapa meje.Komenti i nxënësit- Ai (frika) shfaqet vetëm:- në errësirë- është reagim i nënvetëdijes- frika e të ndjerit vetëm- shfaqet te njeriu që në fëmijëri e deri sa...Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mësuesi/ja përzgjedh përfaqësues nga çiftet që do të lexojnë përgjigjet. Aktivizonnxënësit e tri niveleve dhe shkruan në tabelë përgjigjet që do t’i hyjnë në punë dhedo ta ndihmojnë për të zhvilluar veprimtaritë dhe ushtrimet e tjera.Hapi IV. Ushtrimi 3. Te rubrika “Reflektimi kuptimor”.- Ç’do të thotë personazhi në fund të tregimit “...sepse ai është, ...vetëm se unëjam vetëm”.Nxënësit do të ndihmohen nga mësuesi/ja për të kuptuar më saktë se ç’ka dashurautori të zbulojë tek individualiteti i njeriut me pyetjen:- Personazhi ynë ka frikë nga Ai, ka frikë nga vetmia?Shpjegimet, analiza e nxënësve për këtë fjali duhen kontrolluar nga mësuesi përtë mos dalë jashtë temës dhe për të mos përsëritur mendimet.Ushtrimi 4. Komentoni lidhjen logjike ndërmjet fjalëve:Halucinacion→frika→nënvetëdija (Mund të jetë e nevojshme që mësuesi tashkruajë në tabelë shpjegimin e këtyre fjalëve.)Realja→gjakftohtësia→vetëdijaHapi V. Diskutohen ushtrimet 5, 6 dhe 7.Do të zhvillohet një diskutim i lirshëm. Dy nxënës do të tregojnë ndonjë rast kurkanë ndier frikë.Ushtrimi 6. - Pse në përgjithësi njerëzit kanë frikë nga vetmia?Mund të përdoren mendime të psikologëve rreth kësaj pyetjeje, shpjegimetshkencore që ata bëjnë.Ushtrimi 7. - Si mund të shmanget frika sipas jush?Detyrë shtëpie. Përpiquni të shkruani edhe ju një tregim psikologjik për ndonjërast kur keni pasur frikë nga vetmia. Bëni kujdes në strukturën e tregimit.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi për nxënësit pjesëmarrës dhe mendimete tyre.41

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Ai (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë se në cilën vetë është shkruar rrëfimi.• Të gjejë në tekst detajet që përdor autori në përshkrimin e personazhit, gjendjespsikike, gjendjes së turbulluar.• Të vlerësojë veçoritë e stilit të Mopasanit në tregim.Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,fletore, tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Punë në çift, pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit duke lexuar disa nga detyrat e shtëpisë.Nxënësit do të vlerësojnë punën e shokëve duke argumentuar në ndërtimin e strukturëssë tregimit, ngjarjen, përshkrimin e frikës. Mësuesi/ja bën vlerësimin përfundimtar përpunën e nxënësve.42Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 8. - Në cilën vetë është shkruar rrëfimi?Nxënësi – Rrëfimi është shkruar në vetën e parë. Autori ia ka dorëzuar rrëfimin etij protagonistit. Pse?1) Përjetimi i situatës së ankthit, tensionit, frikës, gjendjes psikologjike të personazhitkrijon një situatë terrori, që përjetohet nga lexuesi.2) Nisur nga veçoria e krijimtarisë së Mopasanit që analizon, i bën një studimnatyrës shoqërore të mendimit, të individualitetit të njeriut, që bën një tregim tëvërtetë, realist.Ushtrimi 9. Nxënësit do të shkruajnë detajet në fletore duke punuar në çift. Mëpas, mësuesi/ja u shkruan në tabelë detajet e lexuara nga përfaqësues të çifteve qëpërzgjedh.Objektet e dhomës:dera e shtyrë, zjarri në vatër, kolltuku, dollapi, shtrati,njeriu i panjohur, halucinacioni....Halucinacioni (i panjohuri):Njëri krah i varej, rrinte këmbë mbi këmbë, koka ishte mbështeturpak në të majtë të kolltukut...Gjendja psikike e personazhit:Kalova një halucinacion...nuk kisha asnjë turbullim mendor... natyrisht nukisha fare i qetë... u zgjova i përhumbur... kam frikë të jem vetëm natën...Mjaft më, në emër të Zotit! Nuk dua të merrem më me të...Ushtrimi 10. Plotësohet në libër.- Nisur nga detajet, si do ta përshkruanit personazhin e tregimit?Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre për rreth 15 minuta. Do të dëgjohen trikatërpunë të nxënësve, duke bërë dhe vlerësimet e punës nga vetë nxënësit, dhemë pas nga mësuesi/ja.

Hapi III. Në këtë etapë nxënësit do të bëjnë një përmbledhje të njohurive përautorin Gi de Mopasan dhe veçoritë e stilit, të ndërtimit të tregimit me teknikën “Pemae mendimit”. Nxënësit do të punojnë në çift në fletoret e tyre. Më pas, me përgjigjete përfaqësuesve të çifteve që mësuesi përzgjedh për të vlerësuar, plotëson pemëne mendimit në tabelë.objektevepërdorimin e detajevegjendjes psikologjikeAiGi de Mopasantregimi psikologjikshkrimtar realiststudim analitik i njeriut dhe mendimit shoqërorrrëfim në vetën e parëstrukturahyrjazhvillimimbylljanë gojën e protagonistitVazhdon plotësimi i pemës së mendimit.Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja vlerëson nxënësit që morën pjesë në orëne mësimit, nxit dhe nxënësit që ishin më pak aktivë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie. Ripunojeni punimin e orës së kaluar, duke shkruar një esepsikologjike të shkurtër me temë: “Frikë nga vetmia”.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Ushtrime për foljet ndihmëse dhe gjysmëndihmëseVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• T`i konkretizojë njohuritë e marra për përdorimin e foljeve ndihmëse dhegjysmëndihmëse.• Të shkruajë në formën e duhur foljet ndihmëse kam e jam në mënyra e kohëtë ndryshme.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:punë në grupe, punë e drejtuar, diskutim,stuhi mendimesh, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja dëgjon me vëmendje punimin e detyrës së shtëpisë. Aktivizondy nxënës të niveleve të ndryshme të lexojnë fletoret. Nga niveli i detyrës shikohetpërgatitja e nxënësve. Paqartësitë që mund të kenë nxënësit plotësohen në këtë orëushtrimesh.43

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Punohen ushtrimet.Ndahen nxënësit në dy grupe sipas bankave. Njërit grup i jepet ushtrimi 1,faqe 191, ndërsa tjetrit ushtrimi 2, faqe 192. Diskutohet puna e secilit grup. Bëhenvlerësimet e duhura në fillim nga nxënësit, pastaj nga mësuesi/ja.Punohet ushtrimi 3 në faqen 191. Në fillim diskutohet për formimin e fjalive, pastajnxënësit formojnë fjalitë sipas kërkesës.• Një zgjidhje e mundshme e ushtrimit mund të ishte kjo:1. Sot kisha për të lexuar një libër të bukur.2. Nesër kemi për të bërë shumë detyra.3. Në darkë ishim duke pirë kafe me shokët.4. Nuk kam kohë, se jam duke shkruar një ese.Punohet nga nxënësit sipas kërkesës ushtrimi 4, faqe 191.Ushtrimi 5, faqe 191, plotësohet duke vendosur ku duhet foljet që janë në fundtë ushtrimit.Ushtrimi 6, faqe 192, veprohet njëlloj si tek ushtrimi 5.Ushtrimi 7 plotësohet sipas kërkesës. Aktivizohen dy nxënës të niveleve tëndryshme të thonë cilat folje janë përdorur si folje gjysmëndihmëse dhe cilat janëpërdorur me kuptim të plotë leksikor.Ushtrimi 8 mund të zgjidhet kështu:1. Nuk mund të kalosh pa mësuar.2. Duhet qeverisur vetja, pastaj të tjerët.3. Do menduar mirë kjo punë, pastaj të vendosim.4. Nisa të shkruaj poezi.5. Vazhdoj t’i përsëris çdo mëngjes pjesët që do të recitoj para shkollës.6. Pushoi së rrahuri zemra e një njeriu të mirë.Bëhet vlerësimi për orën e mësimit dhe vlerësimi i motivuar me notë i disa nxënësvetë niveleve të ndryshme.Sipas kohës që mbetet në dispozicion, mësuesi/ja punon edhe ushtrime të Fletoressë punës.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 9 në faqen 192 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.6-7, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Kategoria gramatikore e diatezësVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë katër diatezat e foljeve (veprore, pësore, mesore dhe vetvetore).• Të përdorë në fjali folje të ndryshme në diatezën e duhur.44Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:Stuhi mendimesh, pema e mendimit,diskutim, punë e pavarur, organizuesi grafik,Çfarë? E çfarë? Po tani, çfarë?

Zhvillimi i mësimitHapi I. Stuhi mendimesh. Mësuesi/ja i nxit nxënësit të kujtojnë çfarë kanë mësuarpër foljen. Mendimet e nxënësve për foljen mësuesi/ja i përmbledh në pemën emendimit, të cilën e vizaton në tabelë me shkumësa me ngjyra.vetatfolje pavetorendihmësegjysmëndihmësekohëtmënyratfolje njëvetore Folja kalimtarezgjedhimijoveproreveprorejokalimtareHapi II. Rikujtohen njohuritë për formën veprore dhe joveprore të foljeve, duke inxitur nxënësit me anë të pyetjeve:- Si formohet forma joveprore e foljeve?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me pjesëzën u?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me foljen ndihmëse jam?Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë kartoni me fjalitë e faqes 193. Nëtë janë nënvizuar foljet e theksuara në tekst. Diskutohet me nxënësit:- A janë në formën veprore apo joveprore foljet me të zeza?- Kush e kryen apo e pëson veprimin e shprehur nga këto folje?Diskutohet për çdo folje.Shkruhet në dërrasë të zezë kuptimi i diatezës.Diateza është një kategori gramatikore e foljes me të cilën shprehet lidhjamidis veprimit të emërtuar nga folja dhe kryefjalës së fjalisë.Bashkë me nxënësit argumentohet se kur folja është në diatezën veprore, pësore,mesore dhe vetvetore. Përdoren shembujt e tekstit për ilustrim.Bëhet organizuesi grafik për diatezat e foljes.Diatezaveprore pësore mesore vetvetoreDiateza Folja në formën Folja në formën Veprimin e kryen Veprimin e pësonveprore joveprore kryefjala kryefjalaVeprore + +Pësore + +Vetvetore + + +Mesore + +45

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Diskutohen të përbashkëtat dhe dallimet që kanë diatezat në gjuhën shqipe.Hapi IV. Punohet rubrika Ushtrime.Ushtrimet 1 dhe 5 (faqe 194-195).Ushtrimi 5 mund të zgjidhet kështu:1. veprore Pastruesja lan shkallët.2. pësore Fëmija u la nga nëna.3. vetvetore Fëmijët u lanë në det.Hapi V. Bëhet përmbledhja e orës së mësimit duke vizatuar tabelën e mëposhtmenë dërrasë të zezë. Bashkë me nxënësit arrihet në këto përfundime:Çfarë?Diateza është kategorigramatikore e foljes.Me anë të saj shprehetlidhja mes veprimit tëemërtuar nga folja dhekryefjalës së fjalisë.E çfarë?Diatezat e foljes nëgjuhën shqipe janë katër:1. veprore2. pësore3. mesore4. vetvetorePo tani, çfarë?Diateza veprore shprehet mefolje në formën veprore.Diateza pësore, vetvetoredhe mesore shprehen mefolje në formën joveprore.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 5 në faqen 195 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 8-9, sipas niveleve.Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Frika dhe misteri në arteObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë rreth ndjenjës së frikës dhe ankthit në jetën e përditshme.• Të shpjegojë lidhjen e frikës me misterin, të panjohurën.• Të flasë rreth tematikës (horrorit) në kinematografi.• Të shprehë opinionin e tij për anët pozitive dhe negative të këtij lloji.Mjetet:teksti “Gjuha Shqipe 9”,pamje të frikshme, foto,pamje filmike, DVD “Harri Potteri”,“Drakula”, video, TV.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë, Di – Dua të di – Mësova.46Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesja e nis këtë temë mësimi duke i njohur nxënësit me titullin: “Frikadhe tmerri në arte”. Për këtë temë nxënësit kanë lexuar dhe mësuar në temën “Ai”,një tregim psikologjik. Nxënësit lexojnë në faqen 32 a dhe b.Nxënësit shprehin me fjalët e tyre se cilat janë gjërat që kanë frikë, që i trembin më shumë.Gjatë të folurit të nxënësve mund të ketë gjëra të përbashkëta, por duhet të bëjnë kujdes nëindividualitetin e interpretimit të ndjesive, përjetimeve, duke shmangur përsëritjen.

Hapi II. Lexohet pika b.Mësuesi/ja do të punojë me teknikën “Di – Dua të di – Mësova”. Nxënësit punojnënë të majtë të tekstit me fragmentin duke vendosur shenjat përkatëse.Mësuesi/ja plotëson në tabelë përgjigjet e nxënësve. Kjo veprimtari do të zgjasëderi në 15 minuta.(Mësuesi/ja jep informacion për lindjen e këtyre skenave, të kësaj letërsie në Angli,ndonjë personazh etj.)Hapi III. Ushtrimi 3. Nxënësit kanë punuar që në klasën e 6-të pjesë nga libri“Harri Potter” dhe mund të kujtojnë ndonjë skenë prej tij.Mësuesi/ja vendos një DVD me filmin “Harri Potter” dhe zgjedh një pjesë nga seritëe filmave. Pas filmit u drejton nxënësve disa pyetje për diskutim:- Cila ishte skena më e frikshme?- Çfarë emocioni ndjetë?- Si mund të jetë realizuar teknikisht kjo skenë?- Ç’ndodh kur njeriu ka frikë?Nxënësit flasin, dëgjojnë, diskutojnë për këto dhe të tjera pyetje që u lindin.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Ushtrimi 4.- Cili prej jush ka lexuar librin “Drakula” ose ka parë filmin?Nxënësit lexojnë informacionin mbi këtë libër. Krahasojnë përshkrimet me skenatfilmike:- Çfarë kishit imagjinuar në mendjen tuaj?- A kishte gjëra të përafërta me skenat filmike?- Cilat përshkrime ju pëlqejnë më tepër?Hapi V. Ushtrimi 5.- Po ju a jeni dhënë pas këtyre filmave? Pse?- Çfarë funksioni luajnë ato? Si mendoni, këta filma realizohen për të tmerruarnjerëzit apo përcjellin ndonjë mesazh pozitiv?Hapi VI. Ushtrimi 6.a) Pse ndalohet të ndiqet nga fëmijët filmi, kur është me skena tmerri e dhune?b) Duke u nisur nga mosha e fëmijëve, dëmtimet psikologjike, pasojat qëshkaktojnë: cilat janë gjurmët që lënë filma të tillë?Mendimet e nxënësve shkruhen në tabelë nga mësuesi/ja. Në fund të orës sëmësimit, mësuesi bën vlerësime për nxënësit pjesëmarrës, shpjegimet e tyre.47

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Pas betejës (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit historik.• Të hulumtojë rreth historisë së shtetit të pavarur shqiptar në vitet 1450-1458 nënudhëheqjen e Gjergj Kastriot Skënderbeut.• Të dallojë në fragmentin e dhënë kohën dhe vendin e zhvillimit të ngjarjeve nëkëtë roman.• Të përshkruajë personazhet reale dhe të trilluara, duke u mbështetur nëfragmentin e dhënë dhe në informacionin që ka hulumtuar.• Të shprehë mendimet e tij lidhur me linjat, që trajtohen në fragment.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”, material ngavepra “Gjergj Kastriot Skënderbeu dheLufta shqiptaro-turke e shek. XV”,foto nga Berati dhe nga Kalaja e këtij qyteti,vargje nga “Kënga e Beratit”, e Gavril Darës.Teknika dhe metodatë mësimdhënies:Hulumtimi, lexim, punë në çift,organizues grafikë, diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Punë përgatitore.Nxënësit kanë sjellë informacione të marra nga vepra historike mbi luftën shqiptaroturkedhe përforcimi i shtetit të pavarur shqiptar në 1450-1458, nën udhëheqjen eSkënderbeut. Në klasë janë shpërndarë foto, pamje nga Berati dhe Kalaja e Beratit.Nxënësit do të bëjnë kujdes të mos përsëritin informacionet. Mësuesi/ja shkruan nëtabelë (ose u shpërndan nxënësve në fletë formati A 4vargje nga poema “Kënga eBeratit” (Gavril Dara) ose e ka shkruar vetë, parapërgatitur në tabak letre).Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit “Pas betejës”, autorin dheromanin nga është shkëputur.Hapi II. Nxënësit do të lexojnë në heshtje, duke nënvizuar me laps të kuq kohënkur zhvillohet ngjarja, ndërsa me laps blu nënvizojnë shenjat që tregojnë vendin kuzhvillohet ngjarja. Mësuesi u shpërndan skeda me pyetjet, nxënësit punojnë në çiftpër fragmentin e dhënë.Skedat: 1. Lloji i romanit.2. Tema për të cilën flet.3. Cilën periudhë kohore përfshin ky roman?4. Në ç’vend zhvillohet ngjarja?5. Cilat janë personazhet?6. Kush rrëfen?7. Në cilën vetë tregohen ngjarjet?Nxënësit punojnë në çift në fletoret e tyre për të dhënë përgjigje të sakta. Mësuesido të aktivizojë dy grupe nxënësish, përgjigjet e të cilëve do t’i shkruajë në tabelë.48

oman historikRomani “Pas betejës”tema e luftës së shqiptarëve kundër turqve.Nxënësit për këtë çështje shfrytëzojnë të dhënat që kanë hulumtuar:- Humbja e parë e madhe.- Koha kur zhvillohet ngjarja.- Vendi në të cilin zhvillohet ajo.Ata do të përdorin detajet e marra nga fragmenti.Koha e zhvillimit të ngjarjes - do të qartësohet nga mësuesi/ja:1. ngjarja historike2. koha e rrëfimit, mbrëmje (qielli u vesh me një mjegull të mugët, dielli humbi...)Pyetja 4. - Në ç’vend zhvillohet ngjarja?Nxënësit japin të dhënat e marra nga fragmenti: ...në grykën e Osumit, mbi Tomor,zallishtet e lumit, kodrinat me ullishte, lagjet e jashtme të Vareshit...Nxënësit caktojnë vendet reale të ngjarjes: në grykën e Osumit, mbi Tomor.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Këto të dhëna i shërbejnë mësuesit dhe nxënësve për të plotësuar veçoritë eromanit “Pas betejës”. Në romanin historik kemi gërshetim të vendeve reale dhengjarjes.Nxënësit shprehin mendimet e tyre për këtë lidhje, duke u mbështetur në materialetqë kanë hulumtuar.Pyetja 5. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Nxënësit i ndajnë personazhet në dy grupe.Personazhe reale historikeGjergj Kastrioti,Gjergj ArianitiPersonazhe të trilluaraStresi, Marashi,EvrenoziUshtarë turq, italianë, shqiptarëHapi III. Nxënësit do të përshkruajnë personazhet e trilluara nga autori dhepersonazhet reale historike. Do të përdoret organizuesi grafik.PersonazhiStresiVeprimetu kthye e u nisnëpër fushëÇfarë mendontë gjejë trupin eMarashitSi ndihet (i lodhur)-i lodhurMarashis’kishte dhënëende shpirtvështrim tëmbërthyer-buzët i lëviznin mehabi e me dhimbjesikur donin të pinintë gjallëtfestonin fitoren-kishin bërtiturtë vdekuritheshtin-kishin bërtitur me sau vinte në kokë-s’lodheshin në krahëte njëri-tjetrit49

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 4. Nxënësit dallojnë personazhet e trilluara te “Kënga e Beratit”.Ushtrimi 5. Për këtë ushtrim nxënësit do të punojnë me paragrafë nga fragmenti,do të diskutojnë, do të shprehin mendimin e tyre duke u bazuar mbi argumentin.a) Dashuria dhe sakrifikimi për vendlindjen - Ecte dhe pengohej nëpër të vrarë...b) Hierarkia në ushtrinë turke - Turqit kishin mbledhur vetëm kufomat ekomandantëve të tyre të lartë...do t’i varrosnin të nesërmen.c) Kontrasti ndërmjet të vdekurve dhe të mbeturve gjallë nga lufta - Lart në kala tëgjallët festonin fitoren me mishra në hell, me ahengje e orgjira. Të vdekurit heshtnintë rënë përmbys...kontrasti:festonin - heshtninbërtisnin - heshtnin (antitezë)d) Fataliteti i pashmangshëm i luftës - Të gjithë njerëzit kishin vrapuar shumë gjatësitës, kishin bërtitur me sa u vinte në kohë dhe tani heshtnin e çlodheshin në krahëte njëri-tjetrit dhe bashkërisht në krahët e vdekjes.- Në ç’vetë dhe në ç’kohë zhvillohet rrëfimi?Nxënësi: Rrëfimi është në vetën e tretë dhe realizohet nga autori.Koha e rrëfimit: koha e pakryer, e kryera e thjeshtë, më se e kryera.Hapi IV. Mësuesi/ja bën një përmbledhje të veçorive të këtij romani.rrëfimi në vetën IIIdisa linjaveprimiPas betejësRomanihistorikgërshetim të venditdhe ngjarjespersonazhengjarjereale të trilluara reale të trilluaratema:Lufta shqiptaro-turke1450-1458Mësuesi/ja bën një vlerësim të veçantë për nxënësit pjesëmarrës me materialin ehulumtuar, pjesëmarrësit në orën e mësimit, nxit dhe nxënësit që ishin më pak aktiv.Mësuesi/ ja bën vlerësimin e orës së mësimit duke iu drejtuar nxënësve pyetjet:- Çfarë e bën interesante këtë temë mësimi?- Çfarë do të mbetet në mendjen tuaj nga kjo orë?- Me çfarë ushqimi do ta krahasonit?Detyrë shtëpie. Të ritregojnë përmbajtjen e fragmentit në vetën e parë duke vënënë dukje emocionet, ndjenjat e tyre.50

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas betejës (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të gjejë fragmente të rrëfimit që përshkruajnë natyrën, ndodhitë dhe përjetimete personazheve.• Të portretizojë personazhet e trilluara dhe ato reale.• Të gjejë similituda dhe epitete, të shpjegojë funksionet e tyre kuptimore dheshprehëse.• Të krahasojë trajtimin e së njëjtës temë në dy lloje të ndryshme shkrimi.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”, tabela,shkumësa, mjete shkollore.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Ritregimi zinxhir, ditari dypjesësh,punë me shkrim.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ ja përzgjedh dy nxënës që të ritregojnë zinxhir në vetën e parëfragmentin “Pas betejës”. Nxënësit vlerësojnë ritregimin më të rrjedhshëm, më mendjenjë, më me intonacion, përdorimin e gjesteve dhe mimikës.Kjo veprimtari mund të zgjasë deri në 15 minuta.Hapi II. Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë.Ushtrimi 6. Me rubrikën “Reflektim stilistik-gjuhësor”. Për këtë veprimtari nxënësitdo të punojnë në fletoren e tyre me teknikën “Ditari dypjesësh”. Mësuesi/ja do tëcaktojë nxënësit, që do të lexojnë detyrën. Dëgjohen interpretimet e tyre, duhet tëshmangen përsëritjet.Fragmenti- Përshkrimi i natyrës.Nëpër grykën e Osumit vazhdoi të fryntefyti i një njeriu gjer vonë në mbrëmje...- Informacioni për ndodhitë emëparshme.Ata që ishin vrarë paradite tani kishinfilluar të prisheshin.Komenti im- Përjetimi që ndiej nga leximi iparagrafëve.E imagjinoj këtë vend si të sëmurë,që vuan nga afshi i përvëluar.......- Ata, të tjerët, ndonjëri diçka epapërcaktuar, ka humbur formën, kafilluar të prishet, duke harruar se çfarëkishte qenë para fatalitetit të luftës.Përjetimet e personazhit.Çudi si nuk kishte vdekur ende kynjeri kaq delikat e i njomë, me gjithëkëto plagë.Po edhe pse ishte gjallë, ai tanikishte vdekur.Çfarë e mban gjallë?Çfarë i jep forcë?Ishte gjallë e kishte vdekur...51

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 7. Çdo paragraf të përmblidhet në një fjali. Vlerësohet fjalia e nxënësit.Hapi III. Në këtë veprimtari nxënësit do të punojnë individualisht në portretizimin epersonazheve. Për zhvillimin e kësaj pune nxënësit do të mbështeten në orën e kaluar.Hapi IV. Në këtë veprimtari nxënësit do të dallojnë figurat letrare, shprehjetfrazeologjike dhe funksionin e tyre kuptimor e shprehës.Nxënësit do të punojnë në fletoren e tyre në tabelë.Figura letrareJuglindja e përvëluarsi një frymëmarrje e helmatisur,si një ulërimë vrastare e kësaj ushtrieLlojiEpitetSimilitudëFunksioni kuptimorErë e nxehtë si era e kohëshistorike që po kalonteShqipëria.Një frymëmarrje që do tëdo të pasohej nga vdekjadhe ulërima vrastare.Detyrë. Dallimi ndërmjet romanit historik dhe poemës. Për këtë ushtrim do tëpunohet me teknikën “Diagrami i Venit”.Romani historikTemaPoema epiko-lirikea. Rrëfim në rreshta, lloji më i gjatë i prozës.a. Ka ndërtim të ndërlikuar, rrëfim tëhollësishëm me detaje të shumta, ritëm tëngadalshëm, figuracion të pasur.a. Rrëfimi i romanit në vetën e tretë, objektiv.b. Rrëfim në vargje, më e gjatë se një këngë.b. Rrëfimi i poemës është në vetën e tretë, objektiv.b. Ka ndërtim të thjeshtë; rrëfim konciz me detajepoetike; figuracion të pasur, ritëm të shpejtë,muzikalitet.Detyrë: Nxënësit punojnë ushtrimin detyrë. Për këtë do t’i ndihmojë skema emësipërme.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja do të vlerësojë nxënësit pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Prilli i thyer (ora e parë)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit social;• Të dallojë si shfrytëzon autori pasurinë burimore;• Të nënvizojë ato detaje që ndihmojnë në përshkrimin e personazheve;• Të zbërthejë dramën e personazheve;• Të përshkruajë si e imagjinon tronditjen që ndodh te Diana Vorpsi dhe Gjorg Berisha.52Mjetet e mësimit:teksti i nxënësit, mjete shkollore,informacion mbi Kanuni i Lekë Dukagjinit,Universe letrare të Kadaresë.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Stuhi mendimeshDiskutimLexim zinxhirPunë me grupeAnalizë personazhesh

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja do të punojë me teknikën Stuhi mendimi:- Ç’do të thotë për ju muaji prill?- Çfarë lidhjesh do të vendosnit midis prillit dhe jetës?prillNxënësit shprehin mendimet e tyre dhe mësuesi/ja përzgjedh dhe shkruan nëdërrasë ato që i afrohen nga ana kuptimore titullit Prilli i thyer.Hapi II. Mësuesi\ja tregon (ose nxënësit lexojnë materialin në tekst) për jetën eautorit. Do të ishte me interes për nxënësit që mësuesi\ja të ritregonte përmbledhtasromanin.Hapi III. Do të punohet me teknikën Lexim me role. Nxënësit gjatë leximit do tënënvizojnë të ndarë në grupe:Grupi I - të dhënat apo detajet që jepen në tekst, të cilat konkretizojnë temënsociale – atë të gjakmarrjes dhe ta përshkruajnë këtë zakon si dukuri të përgjithshmepër banorët e Rrafshit.Grupi II - detajet që përshkruajnë:a) paraqitjen fizike;b) veprimet e personazheve;c) mendimet e personazheve;Grupi III - detajet që përshkruajnë se gjakmarrja nuk ka qenë dukuri ekskluziveshqiptare.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Do të diskutohet mbi përgjigjet e nxënësve.Përgjigjet e mundshme.Grupi I - Në mëngën e tij dallohej qartë rubi i zi (mësuesi\ja bën sqarimin e kësajshprehjeje dhe të frazave të tjera në tekst).Para tri ditësh ka kaluar këndej ... për taksën e gjakut.Grupi II. Përshkrimi i personazheve. Këtu gjen përgjigje edhe Ushtrimi 1 i rubrikës“Reflektimi kuptimor”.Gjorg Berisha - “Një malësor i ri, tepër i zbehtë vështronte me sy të shtangurnë drejtim të tyre. Malësori ktheu sytë nga ai.- Gjorg – u përgjigj i panjohuri, me zë disi të pasigurt, të shkërmoqur pak.Malësori e vështronte si në ethe gruan e re. ...etj.”Diana Vorpsi – “Diana atë çast kishte hyrë në karrocë. Te dritarja e karrocës, ekaltëryer lehtazi nga qelqi, u duk fytyra e Dianës.- E dëgjova, tha ajo me zë të ulët, pa hedhur sytë nga xhami.- Sa i zbehtë, - ia bëri Diana. Asaj gjithashtu, megjithëse e ndjeu se nuk duhejta vështronte më, iu duk se nuk kishte fuqi...- Ishte tmerrësisht i zbehtë,- Ashtu dukej ai, krejt si i ardhur me leje që andej, Diana mori frymë thellë. Dianadëgjonte e përqendruar, megjithëse diçka i shpëtonte nga kuptimi i fjalëve të tij.Diana mori përsëri frymë thellë.53

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Gjorg, - tha ajo me zë të ulët. “Besiani”. Besiani qëndroi akoma një grimë teshkallina, si për të parë në do të përgjigjej apo jo i panjohuri. Besiani u lëshua nëndenjësen pranë së shoqes.- E vure re sa i zbehtë ishte ai malësori? – tha Besiani duke ia ngulur sytë,kushedi pse, unazës në dorën e saj.- Kush? Ah po! Sigurisht!Grupi III – Do të alternohet përgjigjja me ushtrimin 2 të rubrikës “Reflektimkuptimor”.Për të arritur në përfundimet e duhura nxënësit ilustrojnë me pjesë që flasin përritet e gjakmarrjes në Rrafsh dhe i krahasojnë me hakmarrjen që i kërkon fantazmaHamletit.Hakmarrja te ne“Në shtëpitë që kanë për të marrë gjak...kjo?”“këmisha që kërkon... haku i tij.”“kjo është një farë lejeje... krejt tësaktë.”“Motori që vë në lëvizje atë është jashtëtij, madje disa herë jashtë kohës së tij...”“Duhet një vullnet prej titani... të zhdukurnjerëzore.”Hakmarrja te “Hamleti”Hamletit iu shfaq fantazma për tashtyrë në hakmarrje.Fantazma iu shfaq Hamletit 2-3herë...Hapi V. Nxënësit do të punojnë, do të diskutojnë rreth ushtrimit 3.- E ç’janë lëkundjet e Hamletit përpara dyshimeve të këtij Hamleti të malësivetona?Përgjigje: Tragjedia e dhimbshme e një djali të ri ka për sfond një tragjedi shekullore.Dihet se gjakmarrja nuk ka qenë dukuri tipike vetëm shqiptare. Por ajo që vihet nëdukje te “Prilli i thyer” është mesazhi: aty ku nuk ka vepruar ligji i shkruar, është ngriturnjë legjislacion i hollësishëm e i pashkruar për të. Gjakmarrja nuk duhet parë si diçkaqë ka të bëjë me instinkte shtazarake.Ushtrimi 4. Në këtë ushtrim nxënësit do të zbërthejnë dramën e personazheve,duke u përqendruar në dy linjat e subjektit dhe duke i ilustruar:1 – Dukuria e gjakmarrjes dhe përjetimi i saj prej personazheve Besian e Diana.2 – Dashuria për jetën. Kjo shfaqet te mënyra se si Gjorgu i shpenzon ditët që ikishin mbetur, pasi pagoi taksën e gjakut.Sytë e të panjohurit vazhduan të nguleshin mbi katrorin e dritares, ku ishte fytyrae Dianës.... Që nga vendi ku dukej si i mbërthyer, malësori e vështronte si në ethegruan e re.Gjorgu u plagos ëmbël nga sytë e Dianës.“Prilli i thyer” përcjell emocionet e një himni madhështor për jetën.Hapi VI. Përshkrim –shkrim i lirë.Nxënësit do të përshkruajnë si e imagjinojnë tronditjen e dy personazheve Diana –Gjorg. (Vazhdon si detyrë shtëpie.) Dëgjohen 2-3 mendime dhe bëhen vlerësime.54

Rubrika: Të lexuaritTema: Prilli i thyer (ora e dytë)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë kohën historike nga koha e brendshme e rrëfimit.• Të zbulojë në paragrafët elementin kohë.• Të interpretojë se si përshkruhet jeta e malësorit Gjorg në besën e madhe (3-ditëshe).• Të komentojë figurën e metaforës në përshkrimin e kohës.• Të analizojë se çfarë do të tregojë autori për shpirtin e malësorit të ri, të cilinhakmarrja e vjetër e detyroi të bëhej vrasës.Mjetet e mësimit:teksti i nxënësit, fletore.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:PërshkrimKoment i figurësPërshkrim personazheshPema e mendimitLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja do të kontrollojë detyrën e shtëpisë, duke lexuar përshkrimine 2-3 nxënësve mbi tronditjen që shfaqet te dy personazhet e panjohura: Diana dheGjorgu. Nxënësit e tjerë shprehin mendime e vlerësime për punën e shokëve.Hapi II. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik - gjuhësor.Koha historike: mbështetemi te të dhënat: tradita, veshja (rub i zi); mjeti ikomunikacionit: karrocë; vendi i pushimit: bujtinë, “Nëna Mbretëreshë”: ngjarjetzhvillohen në vitet ’30.Koha e brendshme: 30 ditë, vetëm një gjysmë mars e një gjysmë prill.Në fragmentin: “Po e merr dot me mend se ç’fantazmë e tmerrshme del përparamalësorit për ta shtyrë të niset për gjakmarrje? Fantazma e babait iu shfaq Hamletitdy-tri herë në mesnatë dhe vetëm për pak çaste, kurse këmisha që kërkon gjakmarrjenë kullat tona rri aty ditë e net, muaj dhe stinë të tëra, dhe gjaku ndërron ngjyrë në të,dhe njerëzit thonë:”Ja, të vdekurit s’po i durohet sa të merret haku i tij”.Përgjigje.Gjakmarrja është një dukuri e përgjithshme për banorët e Rrafshit. Ishte diçka edhimbshme, tragjike, por ishte një realitet nga i cili nuk mund të dilje dot. Megjithëseveprimi i subjektit nuk i kalon 30 ditët, aty përfshihen shekuj. Tragjedia e dhimbshmee një djali të ri ka për sfond një tragjedi shekullore.Ushtrimi 5. Subjekti zhvillohet në rrjedhë kronologjike, por edhe me kthim prapa.Nxënësit do të nënvizojnë detajet që përshkruajnë çaste kohore të së shkuarës dhetë së tashmes: koha e brendshme.E tashmja: kishte vetëm gjysmë ore që i ishte dhënë besa 30-ditëshe. Copa tjetëre jetës, e shkurtra, katërjavore, e vrullshmja, e shpejta si një ortek, vetëm me njëgjysmë mars e një gjysmë prill.55

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”b. E shkuara: për Rrafshin ajo kishte lexuar dhe dëgjuar aq shumë kurstudionte në institutin e vajzave “Nëna Mbretëreshë”, gjatë kohës së fejesës.E tashmja: tani po rendnin drejt Rrafshit të zymtë verior; ai Rrafsh edhe e tërhiqte,edhe e trembte.Hapi III. Ushtrimi 5\c. Komentoni figurën e metaforës në përshkrimin e kohës.Kishte vetëm gjysmë ore që i ishte dhënë besa 30-ditëshe.Komenti: Në gjysmë ore Gjorgu kupton se si ishte harxhuar një kohë e mirë e jetëssë tij, një jetë e ngadaltë gjer në mërzi; tjetra: e vrullshmja, e shpejta. Këtu autori ingre himn jetës, triumfit të jetës mbi vdekjen.Hapi IV. Ushtrimi 6. Pika më kulmore e romanit, që mban ngarkesën emocionalemë të madhe është vendosja e Gjorgut midis dy rrugëve: të ngujohet apo të ndjekëudhën pas kësaj zane? Dhe zgjedhjen e rrugës së dytë ai e bën pa mëdyshjen mëtë vogël.o Nxënësit do të analizojnë anën shpirtërore të malësorit të ri, të cilin hakmarrjae detyroi të bëhej vrasës.Përgjigje.Në poezinë popullore anonimati i zgjedh fjalët për të përfytyruar apo për të krijuarnjë efekt emocional, kur flet për goditjen që merr mashkulli nga kontakti i parë mebukurinë e rrallë të një vajze. Edhe këtu qëllimi i autorit është të shprehë në mënyrësimbolike që malësori i ri nuk është një vrasës. Ai, në kohën kur po mbaronte besa emadhe, turret të shohë edhe një herë karrocën, edhe një herë zanën. Pra, e jep jetënpër të bukurën. Kjo zgjedhje që bën malësori i ri jep idenë e krisjes së këtij zakoni, aie kryen gjakmarrjen jo me urrejtje.Hapi V. Bëni një përshkrim të shkurtër të gjendjes shpirtërore të Gjorgut kur ndodhetpara udhëkryqit: të marrë rrugën e zanës apo rrugën e ngujimit.Dëgjohen 2 punime të nxënësve dhe të tjerëve u lihet si detyrë ta përfundojnënë shtëpi.Hapi VI. Përmbledhje e njohurive. Pema e mendimit.Femonemi:gjakmarrjaPrilli i thyer2 linja subjektizakonithyerja e zakonitKadareroman social56tema e gjakmarrjesRomani socialKoha historikeKoha e brendshmeSimboli dhemetafora në raportme kohën

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: E ardhmja e së shkuarës e dëftoresdhe e tashmja e kushtoresObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë të përbashkëtat dhe ndryshimet që kanë foljet në të ardhmen e sëshkuarës të dëftores dhe në të tashmen e kushtores.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa me ngjyra.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:Stuhi mendimi, organizuesi grafik,bisedë e kombinuar me shpjegim,punë e pavarur, punë në dyshe,diagrami i Venit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku njohuritë.Shkruhen në tabelë këto pyetje që plotësojnë njëra-tjetrën:- Si paraqiten veprimet e shprehura nga foljet në mënyrën dëftore? Po në mënyrënkushtore?- Si ndërtohet folja në kohën e ardhme të së shkuarës të mënyrës dëftore?- Po folja në kohën e tashme të mënyrës kushtore si ndërtohet?Nxitet debati midis nxënësve të niveleve të ndryshme.Mësuesi/ja i nxit nxënësit të shprehen lirshëm duke iu përgjigjur kësaj pyetjeje:- Si është veprimi në gjashtë mënyrat e foljeve?(i vërtetë, i mundshëm apo i diskutueshëm).Diskutohen mënyrat duke dhënë edhe shembuj.Mbas përgjigjeve të nxënësve dhe ndërhyrjeve të mësuesit/es, plotësohet nëtabelë organizuesi grafik:dëftorei vërtetëhabitoreVeprimii mundshëmlidhorekushtoredëshirorei dëshirueshëmurdhëroreHapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë kartoni, ku janë shkruar dy fjalitëe tekstit:1. Ajo premtoi se do ta përfundonte detyrën brenda afatit.2. Po të kishte kompjuter në shtëpi, do ta përfundonte detyrën brenda afatit.Mësuesi/ja diskuton me nxënësit për formën e foljes do ta përfundonte, dukeveçuar trajtën e shkurtër e të përemrit vetor.Duke përdorur edhe shembuj të tjerë, bëhet krahasimi midis foljes në të ardhmene së shkuarës së dëftores dhe të tashmes së kushtores.57

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Punë e pavarur: Punohen Ushtrimet 1 dhe 2. Kontrollohet e vlerësohetpuna e pavarur.Hapi IV. Punë në dyshe: Punohen Ushtrimet 3 dhe 4. Bëhet lëvizje e nxënësvenë mënyrë që ushtrimin 3 ta zgjidhin nxënësit e nivelit mesatar, ndërsa ushtrimin 4ta zgjidhin nxënësit e nivelit të lartë, sepse kthimi nga ligjërata e drejtë në ligjëratëne zhdrejtë nuk është i lehtë për të gjithë nxënësit.Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.Hapi V. Nxirren të përbashkëtat e dallimet ndërmjet së ardhmes të së shkuarës sëdëftores dhe së tashmes së kushtores. Plotësohet së bashku me nxënësit Diagramii Venit.- e tregon veprimin si të vërtetë.- përdoret gjatë kalimit ngaligjërata e drejtë me të zhdrejtën.- përdoret edhe në fjalitë e varura.- e tregon veprimin si tëmundshëmE ardhmja e së shkuarës e dëftoresE tashmja e kushtores- pjesëza do.- folja ndihmëse kam + formae tipit për të punuarBëhet vlerësimi për orën e mësimit dhe vlerësimi i motivuar me notë i disa nxënësvetë niveleve të ndryshme.Detyrë shtëpie: Jepet Ushtrimi 5 në faqen 197 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 10 -11, sipas niveleve.Tema:UshtrimeVështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë foljet në diatezën e duhur.• Të përdorë atje ku duhet format foljore të së ardhmes së shkuar të dëftoresdhe të së tashmes së kushtores.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti i nxënësit “Gjuha shqipe 9”,shkumës me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:Bisedë e kombinuar, punë e drejtuar,punë në dyshe, punë e pavarur.58Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Bisedë e kombinuar. Rikujtojmë së bashku:- Si formohet forma joveprore e foljeve?

- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me mbaresa?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me pjesëzën u?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me foljen ndihmëse jam?U kërkohet nxënësve të thonë nga një fjali ku folja të jetë:1. Në diatezën veprore.2. Në diatezën pësore.3. Në diatezën mesore.4. Në diatezën vetvetore.Hapi II. Punë e drejtuar. Punohen sipas kërkesës ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 198.Diskutohet nga nxënës të niveleve të ndryshme për çdo rast. Kërkohen argumente.Hapi III. Punë në dyshe. Ushtrimi 3, 4 në faqen 198, sipas kërkesave. Kontrollohete vlerësohet puna e grupeve në dyshe.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Punë e pavarur. Ndahen nxënësit në dy grupe:o Grupi I punon ushtrimin 5,o Grupi II punon ushtrimin 6.Tek ushtrimi 6 kërkohet jo vetëm nënvizimi i foljeve, por edhe përcaktimi i vetës,numrit dhe diatezës. Kjo kërkesë do të plotësohet me gojë. Nxënësit japin argumentete tyre për çdo folje.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet ushtrimi 7 në faqen 199 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 10-11, sipas niveleve.Rubrika: Të shkruaritTema: Gjakmarrja, një plagë e shoqërisë sonëObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë për tematikën e gjakmarrjes duke u nisur nga shkrimi publicistik.• Të shprehë opinionin e tij rreth këtij fenomeni negativ.• Të diskutojë rreth kontributit të tij për të luftuar këtë dukuri.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”, fletore,tabela, shkumës, informacionetë marra rreth kësaj dukurie.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë, lexim, komentim.Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore: Mësuesi/ja u ka caktuar nxënësve një detyrë: të marrininformacion rreth kanunit dhe dukurisë së gjakmarrjes.Hapi I. Mësuesi/ja do të zhvillojë një bisedë me nxënësit për temën e re të mësimit,e cila është shqetësuese për shoqërinë shqiptare. Që të luftohet një fenomen i tillëduhen njohur anët e errëta.59

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësit sjellin informacion të ndarë sipas grupeve:Grupi I. (grupi i historisë)Kushtet historike dhe shoqërore të lindjes së Kanunit, cili është autori i tij?Grupi II. (grupi i gjeografisë)- Cilat janë vendet, sipas pozitës gjeografike, që e përkrahën Kanunin?- Cili ishte zhvillimi ekonomiko-kulturor në këto zona?Grupi III. (grupi i sociologjisë)- Cilat janë ligjet që përfshihen në Kanun?Grupi IV. (grupi i statistikave)Të dhënat e dala rreth dukurisë së gjakmarrjes në shoqërinë shqiptare.Nxënësit lexojnë informacionet e marra, mund t’i drejtojnë pyetje dhe njëri-tjetrit.Hapi II. Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që të lexojnë materialin e tekstit dhe tënënvizojë detajet që duan t’i diskutojnë. Nëse gjatë leximit u lind ndonjë pyetje, le t`ishkruajnë në fletore dhe t’i drejtojnë në klasë për të marrë përgjigjen. Nëse nxënësitnuk mund të përgjigjen, ndërhyn mësuesi/ja.Hapi III. Nxënësit diskutojnë rreth pyetjeve të tekstit.Ushtrimi 5. Mësuesi/ja shkruan në tabelë disa mesazhe që sjellin nxënësit.Bëhet komenti i fotove. Nxënësit inkurajohen të shprehin lirisht mendimet e tyre.Ndihmohen nga mësuesi, p.sh., mund të përqendrohen:te kontrasti dritë – errësirëkangjella – duar gjysmë të dalaNxënësit shfrytëzojnë kohën për të bërë komentet e tyre, të cilat dëgjohen dhevlerësohen nga nxënësit dhe mësuesi/ja.Hapi IV. Bisedë: Shkruani në fletoret tuaja një plan pune se si mund të kontribuonipër të luftuar këtë dukuri. Dëgjohen dy nxënës. Ata mund t’i shtrojnë pyetje njëritjetrit,të cilat mund t`i mbajnë shënim, nëse nuk mjafton koha kjo detyrë përfundonnë shtëpi.Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrësnë orën e mësimit.Rubrika: Të lexuaritTema: Jesminë (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e novelës sociale.• Të lexojë për të dalluar përshkrimin e vendlindjes, brengën e Jesminës dhe tëmësuesit.• Të japë gjykimet e tij rreth sjelljes së personazheve.• Të diskutojë rreth rolit të njeriut në qytetërimin e një vendi.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”,fletore, lapsa, tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë, lexim zinxhir, punë me grupe,tabela e personazheve, ditari dypjesësh.60

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kjo orë mësimi do të nisë me leximin e detyrës së shtëpisë, me temë: “Cili ështëkontributi juaj për të luftuar dukurinë e gjakmarrjes?”. Dëgjohen dy nxënës, të cilët i përzgjedhmësuesi, por mund të aktivizohen edhe ata, që kanë dëshirë të lexojnë detyrën. Nxënësitvlerësojnë punën e shokëve. Mësuesi/ja shkruan në tabelë mesazhin e detyrës.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. Informon nxënësitpër autorin duke zgjedhur ndonjë detaj interesant për jetën dhe veprën e tij.Nxënësit që kanë dëshirë ose të përzgjedhur nga mësuesi lexojnë fragmentin“Jesminë”, ndërsa nxënësit e tjerë të ndarë në grupe do të nënvizojnë.Grupi I - Nënvizoni të dhënat dhe detajet që përdor autori për përshkrimin evendlindjes së mësuesit.Grupi II - Nënvizoni detajet që përshkruajnë brengën e Jesminës.Grupi III - Nënvizoni detajet që përshkruajnë brengën e mësuesit.Përfaqësuesit e grupeve lexojnë paragrafin.Hapi III. Mësuesi/ja shënon në tabelë.Tema: “Jesminë”Vendi ku zhvillohet ngjarja.Personazhet dhe kë përfaqësojnë.Nxënësit përgjigjen dhe mësuesi/ja shkruan në tabelë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Mësuesi/jo do të punojë së bashku me nxënësit me tabelën të cilën evizaton në dërrasën e zezë.PersonazhiMësuesiJesminaBabaiÇfarë thotëRrëfen për vendlindjenÇfarë mendonNëse kthehem një ditëatje.. çka do të mbesëprej atij dheu...Si ndihetNdihet i trishtuar,pesimistPër efekt kohe nxënësit punojnë në 3 grupe në çifte. Me përgjigjet e përfaqësuesvetë grupeve, mësuesi plotëson në tabelë, ndërsa nxënësit plotësojnë në fletoret e tyre.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektime kuptimore”.Ushtrimi 2. Nxënësit do të shprehin gjykimin e tyre rreth sjelljes së personazheve.Për këtë do t’i ndihmojë tabela, e cila u punua në hapin e katërt.Ushtrimi 3. Nxënësit lexojnë fragmentin. Do të përdoret teknika “Ditari dypjesësh”.FragmentiKomentiUshtrimi 4. Bisedë: Duke u përqendruar në thënien: “Ai s’është qytet, por katund”,cili është roli i njeriut në qytetërimin e një vendi?Dëgjohen disa mendime bazuar në fragment.Detyrë shtëpie. Përshkruani mësuesin/en, duke u mbështetur në përshkriminobjektiv dhe subjektiv.Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja bën vlerësimin e orës së mësimit.61

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Jesminë (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë veçoritë e objektivitetit të rrëfimit.• Të nxjerrë fjalët kyç që përdor autori në përshkrimin e vendlindjes.• Të gjejë mjetet e figurshme, figurat stilistike dhe të shpjegojë funksionin e tyre.• Të diskutojë rreth imazhit të Jesminës, të diplomuar në vendet e Evropës,Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,mjete shkollore, tabela,shkumësa, fletore.Zhvillimi i mësimitMetodat e teknikat e mësimdhënies:Diskutim, komenti im,Tabela e figurave letrare,përshkrim -diskutim.Hapi I. Mësuesi/ja zgjedh 2-3 nxënës për të lexuar detyrën e shtëpisë. Nxënësitdo të bëjnë komentet e tyre rreth përshkrimit të personazhit të mësuesit (objektivdhe subjektiv).Hapi II. Kërkohet prej nxënësve të ritregojnë fragmentin në vetën e parë duke umbështetur në hapat që ndiqen gjatë ritregimit. Mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësitqë ritregoi më rrjedhshëm, që e tërhoqi dëgjuesin në emocionet e ngjarjes.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 6. Pasi lexojnë informacionin, nxënësit bëjnë në mendjen e tyre oseduke diskutuar me shokun, një krahasim ndërmjet rrëfimit të autorit dhe rrëfimevetë nxënësve.Lexojnë paragrafin dhe bëjnë komentet e tyre mbi përshkrimin objektiv. Nxënësitdo të nënvizojnë ato detaje që e bëjnë rrëfimin objektiv. P.sh.: nuk due të flas asgjatë keqe; fole shqipesh; nuk due të më mbulojë marrja etj.Mësuesi/ja udhëzon nxënësit që, për të bërë komentin e tyre rreth rrëfimit, tëmbështeten te pyetësori që e ka shkruar në tabelë, ndërkohë që nxënësit lexojnë egjejnë detajet. Do të punohet me teknikën Ditari dypjesësh.Pyetja- Për çfarë vendi apo mjedisi flitet?- Ç’tipare të veçanta mund të vihen re përmesnjë vëzhgimi të kujdesshëm?- Çfarë cilësish paraqet: të mira apo të këqija?- Cili është qëllimi i përshkrimit?KomentiDëgjohen 3- 4 komente të nxënësve dhe në tabelë mësuesi/ja shkruan komentinmë të saktë (më të përmbledhur).Hapi II. Ushtrimi 7. Për këtë ushtrim nxënësit do të shfrytëzojnë të dhënat që kanënxjerrë orën e parë rreth përshkrimit të vendlindjes. Punojnë me tabelë në fletoret etyre dhe një nxënës punon në dërrasë.62

Fjalët kyçedhe një palë majevende të vështira, të egrashkëmbinj e humnera mbashumnerashkodra e bokaFigurat letrarekatakrezë (metaforë)epitet, varg epitetishkallëzim në zbritjePërfytyrimi imNxënësi që punon në tabelë jep përgjigjet e veta, nëse është e domosdoshmendërhyn mësuesi/ja ose nxënësit e tjerë.Ushtrimi 8. Mësuesi/ja rikujton me nxënësit përmes shembujve paralelizminfigurativ: si realizohet dhe cili është funksioni i tij.1. Gjeni në tekst, ilustroni si shprehet lufta për ekzistencë e njerëzve (si ligj ishoqërisë).Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Fragmenti- Asht ma keq me i vra bletët, sesa methanë kanë cofë bletët.- Nuk `asht se yt atë vret bletët eveta, në fund të fundit, po i rrallon nëmënyrë që ato të mbesin , të marrinfuqi e të qesin fryte.- Burri i dheut për t’u marrë bletëvemjaltin i vriste, e nga ana tjetër..., po sinjeriu vetë.KomentiPo të vëzhgohen me kujdes ligjet enatyrës, ka një luftë për ekzistencë, përmbijetesë, dhe në këtë luftë, fiton qeniamë e fortë, më e shëndetshme, dheështë e destinuar të humbasë qenia edobët, e sëmurë.Detyrë. Nxënësit do të bëjnë një përshkrim të shkurtër rreth Jesminës të diplomuarnë vendet e Evropës që kthehet në vendlindjen e saj për të bërë ndryshime.- Cilat janë rrugët që do të zgjedhë ajo për të bërë ndryshime duke njohurmentalitetin e vendlindjes?Nxënësit do të punojnë deri në 10 minuta dhe do të diskutojnë.Kjo detyrë do të përfundojë në shtëpi.Në fund të mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: M’at anë gardhit asgja të reObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të nxjerrë mesazhin filozofik të dëshirës për ndryshim.• Të dallojë simbolin dhe ironinë në këtë skicë.• Të interpretojë simbolin dhe ironinë e kësaj skice.Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,mjete shkollore, fletë formati A4.Metodat e teknikat e mësimdhënies:Diskutim, tabela, organizues grafikë,ditari dypjesësh, pema e mendimit.63

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi e fillon mësimin me një diskutim për jetën dhe veprën e Migjenit:- Si e ka emrin e vërtetë Migjeni?- Ku lindi ai?- Pse pati një jetë të vështirë?- Nga se vuante dhe sa vjeç vdiq Migjeni?- Në cilin vend ndërroi jetë?- Si u quajt ndryshe?- Çfarë temash trajtoi në krijimtarinë e tij?Nxënësit përgjigjen:- Migjeni – emri i të cilit është Millosh Gjergj Nikolla.- Lindi në Shkodër.- Vuante nga tuberkulozi, vdiq në moshën 27-vjeçare.- Në një sanatorium në Itali.- Është quajtur uragani i letërsisë shqiptare.- Trajtoi tema aktuale, goditi regjimin në fuqi për gjendjen e mjerueshme të popullit.64Hapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin “M’at anë gardhit asgja të re”.Çfarë sugjeron titulli i prozës:a) një botë që pret ndërrime?b) që do të tretet pa kuptuar?Nxënësit shprehin mendimin e tyre. Mësuesi/ja pranon të gjitha mendimet pandërhyrë dhe pa bërë vlerësime, duke i nxitur që të argumentojnë mendimin e tyre.Kjo veprimtari mund të zgjasë deri në 7 minuta.Hapi III. Mësuesi/ja lexon skicën duke shpjeguar fjalët në gegërishte, dukevendosur theksin logjik, për ta kuptuar më mirë.Në fund të leximit në heshtje nxënësit kanë bërë dhe vlerësimin për alternativëne zgjedhur në lidhje me titullin.Hapi IV. Mësuesi/ja u jep nxënësve informacionin se ç’është skica letrare, të ciline shkruan në tabelë.Skicë letrare: Përshkrim i shkurtër i një situate me një stil të thjeshtë.Nxënësit lexojnë informacionin e dhënë në faqen 44.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Mësuesi u shpërndan nxënësve fleta formati A 4, në të cilat janë shkruar pyetjet:a. Ku zhvillohet ngjarja?b. Si kalon jeta?c. Autori përdor përshkrime të natyrës, gjejini ato dhe thoni se në ç’stinë zhvillohetngjarja?d. Cili është detaji që paralajmëron, jep shkëndijëzën e shpresës për ndryshim?e. Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?f. A ka një përshkrim të tyre?g. Si i kuptoni fjalët e së resë: s’ndëgjohet gja!?Mësuesi/ja shkruan përgjigjet në tabelë, ku në qendër është titulli “M’at anë gardhitasgja e re”.

Për pyetjen 7 punohet me teknikën “Ditari dypjesësh”, në anën e majtë vendosenfjalët e personazhit, ndërsa në anën tjetër komenti i nxënësit.Hapi VI. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 4. Nxënësit lexojnë informacionin dhe i përgjigjen pyetjes:- Ç’elemente natyrore zgjedh Migjeni për ta bërë sa më të gjallë përshkrimin?Nxënësi: Fryni një erë e rreptë, gjethet si të t`urbueme flituroj, shin, nuk u qetsojshinnë ndoj qoshe, një rreze dielli, e cila kishte depërtue retë.Ushtrimi 5. Lexojmë ushtrimin dhe punojmë me pyetjet:Nxënësit sjellin detajet dhe mësuesi/ja shkruan në tabelë:Detajet- e mbas saj, ngadalë, një plakë: - Plaçhe dreq! Se më trembe! – përshpëritiplaka, e cila ish vue me vështrimin m’atanë gardhit.- mbrrin te gardhi, ndalet, vështron m’atanë gardhit një copë herë.Për dhënien e përgjigjes nxënësit duhettë përqendrohen te veprimet e së resë:Çfarë simbolizojnëa) Çfarë simbolizon plaka?b) Ç’rol merr e reja në këtë prozë?Vështrimi i saj përtej gardhit është instinktivapo i vetëdijshëm? Argumento.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi VII. Nxënësit lexojnë informacionin për ironinë në faqen 45. Punojnë dheme ushtrimin 6 duke shkruar tri fjalitë që shprehin ironinë nëpër tri shkallë:1. vetë nji rreze dielli, e cila kish depërtue retë dhe shifet rue mos gjetë vendma të mirë në votë, kish ra në pleh.2. një gjel të cilin e kish zanë gjumi mbi pleh, u zgjue dha ja tja kikirikukun gjatëe tingëllushëm.3. plaç, he dreq! Se më trembe! – përshpëriti plaka e cila ish vue me vështrimm’at anë gardhit, nuk shifte gjelin aty afër mbas gardhit.Në këtë fjali gjeni shmangie nga rregullat e drejtshkrimit, si dhe përdorimin eshenjave të pikësimit.Ushtrimi 7. - Përse Migjeni zgjedh pikërisht stinën e vjeshtës për këtë prozësimbolike?Vjeshta: stinë e ndryshimeve, parapërgatitja e një ndryshimi të madh (dimri);shpresa e autorit për ndryshim, por...Hapi VIII. Në këtë hap do të punohet me teknikën “Pema e mendimit”.simboli i plakësi vjeshtësi së resëprozë simbolikeM’at anëgardhitasgja të repërshkruhet nga ironiamungon ngjarjapërshkrim i gërshetuar menjë dialog të shkurtërNë fund të mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.Detyrë shtëpie. Detyra e tekstit.65

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: ParafjalëtObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë parafjalët në rasa të ndryshme.• Të dallojë të njëjtën fjalë kur përdoret si parafjalë dhe kur si pjesë tjetër ligjërate.• Të dallojë ç‘tregon gjymtyra e prirë nga parafjala.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha Shqipe 9”, tabelë meparafjalë e me shembuj sipas rasave,shkumësa me ngjyra.Zhvillimi i mësimitHapi I. Formohet bashkë me nxënësit pema e mendimit për pjesët ligjëratës:emri mbiemri përemriVështirësia: Niveli IIMetoda dhe teknika mësimore:Bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,pema e mendimit, punë e drejtuar, punënë dyshe, punë e pavarur, organizimi grafiknumëroriparafjalapjesët e ligjëratësndajfoljafolja66lidhëza pasthirrma pjesëzaHapi II. Zhvillohet me nxënësit një bisedë duke rikujtuar njohuritë për parafjalët.Vendoset në dërrasën e zezë një tabelë, që përmban përkufizimin e parafjalës,shembuj me parafjalë, parafjalë të formuara nga ndajfoljet dhe emrat, si dhe parafjalëtë ndryshme sipas rasave.Shpjegohen njohuritë duke u mbështetur në shembujt e tabelës dhe diskutohetrreth tyre duke sjellë argumente për çdo rast.Hapi III. Punë e pavarur. Punohen nga të gjithë nxënësit ushtrimet 1 dhe 2 nëfaqen 201. Kontrollohet e vlerësohet puna e pavarur.Hapi IV. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimet 3, 4 dhe 5.Hapi V. Punë në dyshe. Ndahen nxënësit në dy grupe sipas bankave. Numravetek u jepet ushtrimi 6, ndërsa numrave çift u jepet ushtrimi 7.o Zgjidhja e ushtrimit 6 është si më poshtë:1. Po shkoj për një vizitë te mjeku. (qëllim, synim)2. Për një vonesë të vogël u shkaktua gjithë ai problem. (shkak)3. Do të kthehem për një javë. (kohë)4. Nesër mendoj të nisem për Shkodër. (vend)o Diskutimet për vizitën e tij nuk kishin mbaruar ende. (kufizim)

o Zgjidhja e ushtrimit 7 bëhet si më poshtë:1. Prej veriut po frynte një erë e fuqishme. (vend)2. Shtëpia prej guri dukej shumë e ftohtë. (lëndë)3. Ata njiheshin prej kohësh, që gjatë shkollës. (kohë)4. Asaj nuk i trembej syri prej fjalëve të tij. (shkak)Bëhet vlerësimi i motivuar i punës së nxënësve të niveleve të ndryshme, duke umbështetur në aktivizimin e tyre gjatë orës së mësimit në të gjithë hapat e caktuarmetodikë.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 8 në faqen 202 dhe ushtrimet nga Fletorja e punës,f. 12-13, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: PjesëzatVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë llojet e pjesëzave sipas ngjyrimit kuptimor që kanë.• Të dallojë se kur e njëjta fjalë është pjesëz dhe kur është pjesë tjetër e ligjëratës(lidhëz, ndajfolje, emër).• Të vendosë pjesëzën e duhur në një tekst ku ajo mungon.• Të përdorë pjesëza sinonimike në një tekst të dhënë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha Shqipe 9”,tabelë për pjesëzat,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:Bisedë e kombinuar me shpjegim ediskutim, punë në grupe dyshe,punë e drejtuar, punë e pavarur,pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen bashkë me nxënësit pjesët e ligjëratës. Përqendrohet vëmendjate pjesëzat. Vendoset në dërrasë të zezë tabela e parapërgatitur për pjesëzat dhellojet e tyre sipas ngjyrimeve kuptimore. Diskutohet rreth tyre sipas shembujve.Mësuesi/ja u tërheq vëmendjen nxënësve për të pasur kujdes që:a) Të mos ngatërrojnë përdorimin e fjalës që si lidhëz.b) Të mos ngatërrojnë përdorimin e fjalës vetëm si ndajfolje dhe si pjesëz.c) Të mos ngatërrojnë disa fjalë që përdoren si pjesëza dhe si pjesë të tjera tëligjëratës në fjali të ndryshme.Të gjitha këto raste ilustrohen me shembujt e tekstit dhe shkruhen në dërrasë tëzezë, duke përdorur shkumësa me ngjyra.Hapi II. Punë në dyshe. Punohen Ushtrimi 1 në faqen 204 dhe ushtrimi 4 nëfaqem 205, sipas kërkesave. Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve, me qëllimqë ata ta ndiejnë veten të vlerësuar e të stimuluar.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimi 2 dhe 3, faqe 204. Vlerësohen nxënësitqë u aktivizuan më shumë. Inkurajohen nxënësit e dobët.67

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Punë e pavarur. Punohet Ushtrimi 5. Kontrollohen tre nxënës të nivelevetë ndryshme.Hapi V. Bashkë me nxënësit bëhet pema e mendimit për pjesëzat.dëftuesenuk kanë kuptim leksikor të pavarurpjesëzatsaktësuesepërcaktuese përafruese mohueseBëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 6 në faqen 205 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 14 -15, sipas niveleve.Rubrika: Të lexuaritTema: Suksesi i raportit të shokut Zylo (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit satirik.• T’u përgjigjet pyetjeve rreth subjektit, duke e vendosur veprën në kontekstin e saj.• Të ndërtojë organizuesin grafik të personazheve mbështetur në fragmentin e dhënë.• Të shkruajë një ese rreth fragmentit.Mjetet:teksti i nxënësit, fletore,tabela, shkumësa.Teknika e metoda e mësimdhënies:Diskutim, stuhi mendimesh, lexim me role,organizues grafik, ese.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja zhvillon një diskutim me nxënësit rreth pyetjeve:- Ç’është burokracia?- A mendoni se mendimi i lirë dhe i emancipuar duhet kundërshtuar apo luftuar?Nxënësit shprehin opinionet e tyre, të cilat i diskutojnë me njëri-tjetrin. Për termin“burokraci”, nëse kuptimi nuk del i plotë, ndërhyn mësuesi duke e shkruar:Për mësuesinBurokracia: sistem qeverisjeje, me shumë nëpunës, që janë të shkëputur ngapopulli dhe veprojnë në kundërshtim me interesat jetësore tënjerëzve, që mbivlerësojnë shkresat, zvarritin punët dhe pengojnëzgjidhjen e çështjeve.68Hapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë temën e re: “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”.Stuhi mendimesh.- Çfarë dimë për shkrimtarin Dritëro Agolli?

Dritëro AgolliNxënësit i shtojnë njohuritë duke lexuar informacionin mbi autorin dhe veprën.Mësuesi/ja i njeh nxënësit me llojin e romanit satirik dhe veçoritë e tij dalluese.Nxënësit plotësojnë skedën me veçoritë e romanit satirik.Skeda:- Shkallëzimi rritës i humorit dhe talljes bën që ironia të arrijë në sarkazëm dukepërfaqësuar një opinion shoqëror.- Rrëfimi vihet në shtratin e prozës me tiparet e komedisë së karaktereve.- Plani komik krijohet nga pranëvënia e të kundërtave.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Lexim në role. Në këtë etapë lexohet pjesa në role. Nxënësit gjatë leximitdo të nënvizojnë fjalë, shprehje që kanë nota humori.Mësuesi/ja ka shkruar në dërrasë ose në një tabak letre pyetjet:- Ku dhe kur zhvillohet ngjarja në këtë fragment?- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?- Çfarë teme trajtohet?- A ka nota ironie?- Pse autori ka zgjedhur këtë mënyrë?- Cili është konflikti që zhvillohet?Nxënësi: Konflikti midis aftësisë dhe paaftësisë, midis punës dhe shpërblimit.Nxënësit përgjigjen, diskutojnë me njëri-tjetrin dhe plotësojnë përgjigjen e duhur.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Nxënësit lexojnë ushtrimin 2. Njohja me kontekstin e një vepre.Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalën:Monizëm:1. doktrinë filozofike, sipas së cilës bota dhe të gjitha dukuritë kanëvetëm një fillesë a bazë, materien ose idenë, e kundërta dualizmi,2. sistem politik e shoqëror që pranon udhëheqjen e shtetit dhepërbërjen e qeverisë vetëm nga një parti e kundërta pluralizmi.Nxënësit sjellin informacion që kanë marrë nga lëndët shoqërore për monizmindhe burokracinë, si një plagë e sistemit monist, që lufton mendimin e lirë dhe tëemancipuar.Në këtë kontekst ata diskutojnë edhe për personazhet: Zylon dhe Demkën, dukevënë në dukje tipare që lidhen me kohën.Ushtrimi 1. Ku zhvillohet ngjarja?në fragmentKoha në roman.69

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësi:a) Në këtë fragment njihemi me shkëlqimin e shokut Zylo. Është koha kur aishkëlqen me raportet e Demkës në mbledhje. Ngjarja në fragment zhvillohet nëkonferencë.b) Në roman ngjarjet zhvillohen në kohën e monizmit.Hapi V. Mësuesi/ja do të realizojë objektivin e parë në këtë etapë. Nxënësi tëidentifikojë veçoritë e romanit satirik. Shkruan në qendër të tabelës:Romani“Shkëlqimi dhe rëniae shokut Zylo”Llojiroman satirikVeçoritë- ka në qendër tipin e burokratit, individit,që identifikon veten me shtetin,- ka nota humori dhe ironie, që shkojnëderi në sarkazëm,- tema e luftës mes aftësisë dhe paaftësisë,mediokritetit dhe talentit,- e hipokrizisë dhe intrigës që dalin shpeshfituese mbi të vërtetën,- titulli i fragmentit dhe i romanit kanënëntekst ironik,- rrëfimi ka karakteristikat e prozëssatirike, por edhe me tiparet e komedisësë karaktereve.Hapi III. Në këtë hap do të punohet për karakterizimin e personazheve.Ushtrimi 3. Nxënësit do të rilexojnë fragmentin për të gjetur fjalë, shprehje qëkarakterizojnë personazhet.Do të punohet me organizuesin grafik të personazheve.Fjalët, shprehjet- Zyloja lexonte1. qetë, qartë, bukur.Zyloja u vrenjt. Ai mëhodhi një vështrim tërreptë dhe pastaj me njëbuzëqeshje të shtirë:- Shoku Zylo2. fshiu djersët dhe priti satë pushonin duartrokitjet.Si përshkruhetpersonazhi? Si ndihet?- i ngurtë, i vetëkënaqur,triumfues.- Ka marrë forcë paskonferencës, vërejtjatregon epërsinë ndajDemkës.- Si një figurë komike,ndihet i suksesshëm,fshin djersën që nuktregojnë lodhjen e tij.Ç’mendime ju lindin?1) Zyloja shkëlqen nësajë të raporteve tëshkruara nga ndihmësi itij, Demka. Është thithësi energjisë të të tjerëve.2) Demka është njëvëzhgues i kujdesshëm;në ato djersë, shihetdjersa që ka fshirëndihmësi kur e kashkruar raportin.70Hapi IV. Do të punohet me teknikën “Punë me shkrim”. Nxënësve u kërkohet tëbëjnë një ese që lidhet me një nga figurat e fragmentit. P.sh., për Demkën ata mundtë shkruajnë esenë me titull “Guximin ke humbur, ke humbur vetveten”.

Nxënësit duke u mbështetur në disa veçori karakterizuese të Demkës do të punojnëme esenë, si: Demka karakterizohet nga frika, përulja. Ai hesht, nuk rebelohet, porpërfundon e vuan tjetërsimin e tij.Nxënësit shkruajnë deri në 15 minuta. Lexohen 3-4 punime dhe së bashku menxënësit e tjerë, bëhet vlerësimi për esenë më të mirë.Nxënësit që s’e kanë përfunduar në klasë e vazhdojnë esenë si detyrë shtëpie.Mësuesi vlerëson nxënësit pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Suksesi i raportit të shokut Zylo (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të gjejë fjalët kyç, që shkaktojnë humor dhe ironi.• Të interpretojë rolin që u është dhënë personazheve, duke hyrë në natyrën dhekarakteret e tyre.• Të japë gjykimin e tij për personazhin e parapëlqyer.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mjetet:teksti i nxënësit, mjete shkollore,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, organizues grafik, balon.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë temë mësimi me punimin e detyrës së shtëpisë.Nxënësit dhe mësuesi/ja vlerësojnë detyrat.Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”. Nxënësit do të gjejnëfjalë kyç që shkaktojnë humor.• Në fjalët e Adilës:- Dy javë të tëra u sfilit Zyloja- Sa punë të vështirë ka Zyloja! Lodhet shumë!- Atë pasdite që mbaroi raporti, ne bëmë festë. U shkarkua nga një barrë erëndë.- Si do të pritet raporti i Zylos?-... po sa lezet i pati. Unë nuk e dija se Demka qenka shakaxhi!• Në fjalët e Demkës kemi një ironi qesëndisëse:- E kam lexuar më përpara se shoku Zylo!- E detyroi suksesi!• Në reagimin e shokut Zylo autori e rrit shkallën e ironisë në sarkazëm:Shoku Zylo fshiu djersët dhe priti sa të pushonin duartrokitjet.- Ai ishte ende i skuqur, i skuqur e i djersitur nga lodhja. Por në qenien e tij ndiheshinnjë kënaqësi e madhe dhe një lumturi e hapur.Shoku Zylo u vrenjt. Ai më hodhi një vështrim të rreptë dhe pastaj me njëbuzëqeshje të shtirë:- Demka rrallë bën shaka, po kur bën, bën!71

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mësuesi/ja do të zhvillojë një veprimtari së bashku me nxënësit për të interpretuarrolin e personazheve, duke hyrë në natyrën dhe karakteret e tyre.Do të punohet me tabelë.Fragmenti1. Fjala iu dha shokut Zylo.2. Unë dëgjoja frazat e mia.3. Ai i dha fund fjalës së tij.4. Tok me sallën ndjeva dheunë emocion, unë i panjohur,unë që rrija diku në një karrigenë auditorin e madh.5. Mua më hipi në kokë njëmarrëzi.6. Shoku Zylo fshiu djersët.7. U përpoqa ta hedh mendjenjashtë sallës.8. Unë e humba durimin.9. Shoku Zylo u vrenjt. Njëbuzëqeshje e shtirë.Lloji i figurës letrare1) metonimi2) metonimi3) metaforë4) metaforë5) shpreh. frazeologjike6) ironi7) shpreh. frazeologjike8) shpreh. frazeologjike9) metaforë/ironiEfekti stilistik1. Raporti përbëhet nga fjalë.2. Shkëlqimi i shokut Zylo mbetet nëfushën e fjalëve, jo të veprave, që ika bërë dikush tjetër.3. Jep meritat e vërteta të këtij tipishoqëror.4. Gjendja emocionale e Demkësështë për të ardhur keq. Ai vuan,ndihet i shfrytëzuar keq, ndihet izvogëluar në auditorin e madh, kafrikë nga shefat.5. E quan marrëzi të thotë tëvërtetën, të fyejë, të dalë nganatyra e tij e duruar, frikacake dhe enënshtruar.6. Djersët e shokut Zylo i kujtojnëdjersët e tij.7. Adila i ka ndërprerë ëndrrën.8. Maksimumi i së vërtetës së tij.9. Rezistenca e Demkës ka marrëfund, ai e di që nuk ka shpëtim ngaraportet.72Hapi V. Roli që u është dhënë personazheve.Shoku Zylo: është i paaftë, karrierist, mjeshtër i hipokrizisë, servilizmit, përvetësuesi djersës së të tjerëve, gëzon privilegje që nuk i meriton. Zylo është pjesë e mekanizmitqë mban gjallë mentalitetin e zyrtarit.Demka:Adila:Hapi VI. Në këtë etapë do të punohet me teknikën Balona.Nxënësit, pasi kanë analizuar natyrën, karakterin dhe rolin e personazheve janëtë gatshëm të zhvillojnë veprimtarinë Balona. Hapat e veprimtarisë:1. Do të ndahet klasa në tri grupe.2. Nxënësit duhet të sjellin një argument, që personazhi i zgjedhur prej tyre ështëmë i mirë se dy të tjerët. Të sjellin argumente që (ndoshta) personazhi i tyre, edhe psenuk është i tillë, është sistemi i tillë, mentaliteti i zyrtarit, që po edukohej te njeriu.3. U tregoni grupeve se cilët janë konkurrentët e personit që po studiojmë, nëmënyrë që secili grup të mendojë cilësitë e tij, përkundrejt personazheve të tjera nëbalonë.4. Grupet zgjedhin nxënësin që do të luajë rolin e personazhit dhe argumentet

që do të përdorë për ta mbrojtur atë para klasës. Secili aktor duhet të përfaqësojësa më mirë personazhin e tij, sepse balona nuk mund të mbajë shumë personazhe.5. Në kohën që personazhet brenda balonës aktrojnë dhe argumentojnë, nxënësite tjerë mbajnë shënime dhe vendosin se cili do të hidhet nga balona.6. Nxënësit deri në 4 minuta diskutojnë për vendimin që do të marrin, duke përdorurargumente bindëse.7. Mësuesi/ja vlerëson nxënësit për këtë punë, veprimtari sa zbavitëse aq dhe evështirë.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 6 i tekstit.Rubrika: Të lexuaritTema: Një vizitë familjare (ora e parë)Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit social.• Të lexojë për të kuptuar subjektin.• Të përshkruajë personazhet duke u nisur nga mbresat e çastit.• Të flasë rreth situatave të ngjashme.Mjete:teksti i nxënësit, mjete shkollore.Teknika e metoda e mësimdhënies:diskutim, pema e mendimit,lexim zinxhir, organizues grafik.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit me leximin e detyrës së shtëpisë “Gjenidiçiturën”. Nxënësit vlerësojnë njëri-tjetrin. Kjo etapë zhvillohet deri në 5 minuta.Pema e mendimittemaironiakonflikti Romani satirik sarkazmapërshkrimiHapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë temën e re të mësimit. I njeh me fragmentine shkëputur nga romani “Ne të tre”.Tema: Atmosfera e Tiranës në vitet ’80.Nxënësit lexojnë zinxhir për t’u njohur me fragmentin. Më pas mësuesi/ja bashkëme nxënësit plotësojnë Pemën e mendimit.-Ç’kuptojmë me roman social?73

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”rrëfimi bëhet nga personazhi nëkëndvështrimin e autorittemë socialeRomani socialshkrim origjinal ibesueshëmautori i nënshtrohetlogjikës së personazhitHapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. Nxënësit do t’u përgjigjen pyetjeve duke sjellë ilustrime nga teksti.Ushtrimet 2 dhe 3. Për këto ushtrime nxënësit do të gjejnë në tekst detajet, me tëcilat do të argumentojnë mendimet e tyre. Në këto ushtrime mësuesi/ja do të pranojëmendimet e nxënësve duke shmangur përsëritjet.Ushtrimi 4. Për këtë ushtrim do të zhvillohet një diskutim rreth pyetjeve:- Ju pëlqejnë apo jo vizitat?- Çfarë ju pëlqen?- Çfarë ju bezdis?Në këto ushtrime mësuesi/ja do të vlerësojë zgjedhjen e detajeve bindëse, gjuhëne zgjedhur, rrjedhshmërinë e mendimeve.Hapi IV. Punë me shkrim me temë: “Përshkruani një personazh duke u mbështeturnë mbresat e çastit”.Punohet me organizues grafik:FjalëtÇ’mendime e ndjenjamë zgjonKarakterizimiNxënësve u lihet kohë deri në 10 minuta. Dëgjohen dy nxënës. Kjo detyrë do tëpërfundojë në shtëpi.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Një vizitë familjare (ora e dytë)74Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë këndvështrimin e autorit nëpërmjet personazhit rrëfyes.• Të zbulojë këndvështrimin e personazhit kryesor nga mënyra se si ai përshkruan.• Të gjejë shprehje të gjuhës së përditshme në rrëfim.• Të përshkruajë gjendjen emocionale të djaloshit, duke përdorur detaje qëfshehin emocione të forta.• Të diskutojë për sjelljen e tij dhe të bashkëmoshatarëve duke e krahasuar meatë të personazheve rinore.

Mjetet:teksti i nxënësve, mjetet shkollore.Teknika e metoda e mësimdhënies:diskutim, punë në grup, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e fillon këtë orë mësimore me leximin e detyrës së shtëpisëme temë: “Përshkruani një personazh duke u nisur nga mbresat e çastit”. Mësuesi/javlerëson punët e nxënësve. Kjo veprimtari zhvillohet deri në 7 minuta.Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Ushtrimi 5. - Në ç’vetë rrëfehet në këtë roman?Nxënësi: Rrëfimi bëhet në vetën e tretë.- Kujt ia drejton shkrimtari rrëfimin e tij?Nxënësi: Autori ia beson rrëfimin personazhit.Ushtrimi 6. Nxënësit lexojnë ushtrimin dhe të dhënat.Punë në grupe. Analiza e personazheve.a) Zbuloni këndvështrimin e personazhit kryesor nga mënyra se si aipërshkruan.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi I. – doktori (...i bardhë, me refleksin e syzeve...)Grupi II. – babai i Inës (...me profil të ashpër...)Grupi III. – mamaja e Inës (...si statujë e lashtë...)Grupi IV. – Ina (...qafa e hollë, trupi i brishtë...)Grupi V. – Roberti (abazhuri me dritë të butë...)Çdo grup do të plotësojë organizuesin grafik:Përshkrimi ipersonazhitKarakterizimiKëndvështrimi ipersonazhit kryesorHapi III. Në romanin social përdoret një rrëfim origjinal.Ushtrimi 6.Mësuesi/ja u jep si detyrë nxënësve të gjejnë shprehje të gjuhës së përditshme qëpërdoren nga të rinjtë. Ndërkohë që nxënësit plotësojnë në libër, mësuesi/ja shkruanpyetjet:- Çfarë ligjërimi përdoret në fragment përveç përshkrimit?- Cili është roli i ligjërimit?- Ç’raport krijohet me lexuesin?Mësuesi/ja shkruan në tabelë shprehje të gjuhës së përditshme që kanë nxjerrënga fragmenti nxënësit, plotëson në tabelë:ligjërimiraporti me lexuesin Shprehje të gjuhës së përditshmeroli i tyreHapi IV. Ushtrimi 7. Në rrëfimin e djaloshit për takimin me Inën, sillen detaje qëtregojnë emocionet e fshehta të tij. Shkruajini disa nga shprehjet.75

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi V. Punë me shkrim me temë: “Përshkruani gjendjen emocionale të djaloshitduke përdorur detaje, që tregojnë emocione të fshehura”.Nxënësve u jepet një kohë e caktuar. Dëgjohen dy punime të nxënësve. Bëhetvlerësimi nga mësuesi/ja.Hapi VI. Diskutim: Nxënësve u shtrohen tema për të diskutuar.Diskutoni për sjelljen e rinisë së sotme, duke e krahasuar me sjelljen e personazheverinore të fragmentit.Hapi VII. Vështrim krahasues.Pas informacionit që kanë marrë, nxënësit bëjnë një krahasim mes romanit satirikdhe atij social.Në lidhje me: temën, personazhet, rrëfimin, këndvështrimin dhe gjuhën.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve për pjesëmarrjen aktive,për përgjigjet e sakta dhe për përshkrimet e detajuara.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 7.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: PasthirrmatVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë pasthirrmat në një tekst të dhënë.• Të dallojë pasthirrmat në varësi të kuptimit.• Të gjejë pasthirrma të përafërta në një tekst tjetër.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti i nxënësit, tabela,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika e mësimdhënies:Bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,punë e drejtuar, punë e pavarur,thesi i fjalëve, ditar dypjesësh.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re, të cilën e shkruan në dërrasë tëzezë. Hapen librat. Lexohet nga një nxënës pjesa e shkëputur nga romani“Sikur tëisha djalë”, i Haki Stërmillit. Diskutohet rreth fjalëve që shprehin thirrje a përshëndetje.Arrihet në përfundimin se pasthirrma, si pjesë e pandryshueshme e ligjëratës, shërbenpër të shprehur ndjenja dhe emocione të ndryshme ose vullnetin e folësit. Shkruhen nëdërrasë të zezë, me shkumës me ngjyra, pasthirrmat e ndryshme. Theksohet se:Pasthirrmat nuk i emërtojnë ndjenjat ose dëshirat e folësit,por vetëm i shprehin ato.Hapi II. Vendoset para nxënësve tabela e parapërgatitur për pasthirrmat qëshprehin ndjenja të ndryshme. Diskutohet rreth shembujve. Sqarohen me shembujrastet kur pasthirrma të ndryshme, të përdorura me intonacion të njëjtë, mund të76

shprehin të njëjtat ndjenja. Lexohen tekstet e tabelës (në mungesë të tabelës, tekstetmund të shkruhen në dërrasë të zezë duke theksuar pasthirrmat me shkumësa mengjyra). Diskutohet për: pasthirrmat emocionuese, që shprehin ndjenjën e folësit; dhepasthirrmat nxitëse, që shprehin dëshirën e folësit.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohet Ushtrimi 1, faqe 207. Vlerësohen nxënësit qëu aktivizuan më mirë e u përgjigjën saktë.Hapi IV. Punë dyshe, një bankë po, një jo. Njërit grup i jepet ushtrimi 2, ndërsatjetrit i jepet ushtrimi 3. Kontrollohet dhe vlerësohet puna e grupeve.Hapi V. Punë e drejtuar. Punohet Ushtrimi 4 . Ushtrimi kërkon që të përdorenpasthirrma të tjera, në vend të pasthirrmës “Ua”. Pasthirrmat e tjera të përdorurame intonacion të njëjtë, që shprehin të njëjtën ndjenjë, mund të jenë: “Oooo”, “Oh”,“Ua”.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi VI. Thesi i fjalëve – ditari dypjesësh. Nga një kuti e vogël kartoni nxirren nganjë nxënës fjali të shkruara. Në këto fjali ka fjalë të nënvizuara. Shkruhen fjalitë qëkanë pasthirrma dhe bëhet komenti duke shkruar se çfarë shprehin. Pra, përdoretteknika “Ditari dypjesësh”.Fjalia që ka pasthirmëBobo, ç’e gjeti të shkretin!Komenti imShumë keqardhje.Në fund, bëhet përmbledhja e orës së mësimit, vlerësimi për arritjen e objektivavedhe vlerësimi i motivuar i dy nxënësve, krahas vlerësimit të bërë gjatë hapave tëecurisë metodike.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 5 në faqen 207 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.16-17, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Dallimi i lidhëzave nga përemrat, ndajfoljet dhe parafjalëtVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë veçoritë e përbashkëta dhe ndryshimet nga ndajfoljet, parafjalët dhepëremrat.• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si ndajfolje dhe si lidhëz.• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si parafjalë dhe si lidhëz.• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si përemër lidhor dhe si lidhëz.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tabelë,shkumës me ngjyra.Metoda dhe teknika e mësimdhënies:bisedë e kombinuar me diskutim,diagrami i Venit, punë e drejtuar,punë dyshe, punë e pavarur.77

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen së bashku me nxënësit njohuritë për lidhëzat, ndajfoljet dheparafjalët duke i ndihmuar me pyetjet:- Ç’janë lidhëzat? Përse shërbejnë ato?- Ç’janë ndajfoljet? Përse shërbejnë ato? Sa llojesh janë? Shembuj.- Cili është funksioni i parafjalëve?Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë e parapërgatitur që përmban fjali,ku e njëjta fjalë të përdoret:1. Si lidhëz dhe si ndajfolje.2. Si lidhëz dhe si parafjalë.3. Si lidhëz dhe si përemër.Bëhet diskutim rreth tyre duke dhënë argumente për çdo rast.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohet Ushtrimi 1 në faqen 209.o Zgjidhja e këtij ushtrimi është:1. Fjala veç është lidhëz (veç vetes).2. Fjala sapo është lidhëz (sapo kishte mbaruar).3. Fjala veç është lidhës (veç krahëve të tyre).4. Fjala që është përemër lidhor (që i kishte dhënë).5. Fjala tek është lidhëz (tek e shihja).6. Fjala sapo është lidhëz (sapo hëna pa ujin), kurse fjala në është parafjalë(në lumë).7. Fjala në është lidhëz (në mbaroftë).Hapi IV. Punë dyshe sipas bankave. Punohet Ushtrimi 2 dhe 3. Kontrollohet dhevlerësohet puna e nxënësve. Grupi që ka punuar ushtrimin 2 jep mendime për grupinqë ka zgjidhur ushtrimin 3 dhe anasjellas.Hapi II. Punë e pavarur. Ndahen nxënësit në grupe. Grupeve u jepen përkatësishtushtrimet 5, 6 dhe 7. Kontrollohet puna e grupeve duke argumentuar se kur fjala epërdorur në fjali është: ndajfolje, parafjalë, përemër lidhor apo lidhëz.Hapi II. Bashkë me nxënësit bëhet diagrami i Venit për të përbashkëtat dhe dallimete lidhëzave me ndajfoljet, parafjalët me përemrat.a)LidhëzatNuk përdoren sigjymtyrë më vete.Janë pjesë tëpandryshueshmetë ligjëratës.NdajfoljetKanë kuptim të mëvetësishëm.Mund të përdoren si gjymtyrëmë vete në fjali.78

)c)LidhëzatShprehin marrëdhënievarësie ose barazie.LidhëzatNuk përdoren sigjymtyrë fjalie.Janë pjesë tëpandryshueshme të ligjëratës.Janë fjalë lidhëse.Kanë funksion lidhëz.ParafjalëtShprehin vetëmmarrëdhënie varësie.PëremratPërdoren edhe sigjymtyrë fjalie.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepen ushtrime nga Fletorja e punës, f. 17-18.Rubrika: Të lexuaritTema: Kumbulla përtej murit (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të shijuar estetikisht përshkrimin në një tregim.• Të dallojë në tekst elementet e përshkrimit të kopshtit.• Të komentojë si ngacmohen shqisat nga elementet e përshkrimit, si: zhurmat,ngjyrat dhe shijet.• Të përshkruajë ndryshimet e dy kopshteve gjatë viteve.• Të gjejë shkakun “që nji dëshir i falisur i flakoi në shpirt Lec Gurrmollës”.• Të komentojë përdorimin e metaforës në fjalinë “At dit princesha e mërtisun nëdegërmija andrre ishte Fminija. Kishte ikë përgjithmonë, apo do të kthente?”Mjete:teksti i nxënësit, fletore.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, DRTA, ditari trepjesësh.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja shkruan në dërrasë titullin e fragmentit: “Kumbulla përtej murit”.U drejton nxënësve pyetjen:Si mendoni, çfarë tregon ky titull?Nxënësit japin disa mendime, të cilat mësuesi nuk i kundërshton, por kërkon prejtyre të arsyetojnë për opinionet e dhëna. Iu tërhiqet vëmendja nxënësve te tablojae Idromenos “Kopsht shtëpie në Shkodër”, me qëllim që nxënësi më pas të bëjëpërqasjen ndërmjet saj dhe përshkrimit të Koliqit.79

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Mësuesi/ja informon nxënësit se ky fragment është marrë nga tregimi metë njëjtin titull. Shkruan në tabelë:Autori përshkruan ndjesitë e personazhit nëpërmjet kujtimeve të së shkruarës, tëfëmijërisë.Nxënësit lexojnë informacionin për autorin dhe librin. I drejtojnë pyetje mësuesit,nëse u lindin gjatë leximit të informacionit.Mësuesi/ja e lexon fragmentin me qëllim që nxënësit të shijojnë përshkrimin nëdialektin geg. Gjatë leximit nxënësit mund të kërkojnë shpjegim për ndonjë fjalë qënuk e kuptojnë, të cilën e shpjegon mësuesi/ja.Hapi III. Rilexohet fragmenti i ndarë në paragrafë, për të cilët nxënësit do t’upërgjigjen pyetjeve.Paragrafi 1: Kjo i ndodhi ... deri te ... fminisë së largët.- Si fillon tregimi? (A është një fillim skematik?)- Cila pyetje lind menjëherë në mendjen tuaj?- Cili është personazhi?- Sa kohë kishte larg vendlindjes?- Në ç’moshë është?- Përse qe larguar?- Në ç’stinë zhvillohet ngjarja?- Çfarë veprimesh bëri?- Me fjalën skutë, kuptoni skutat e kopshtit apo ato të nënvetëdijes së personazhit?Paragrafi 2: Kopshti ... deri te ... përtej murit.- Si përshkruhet kopshti?- Çfarë insektesh ka aty?- Ç’ngjyra zotërojnë në kopsht?- Çfarë muzike dëgjohet në kopsht? Cilët janë tingujt? (onomatopetë)- Çfarë shijesh e aromash të kujton leximi i paragrafit? Komento.- Si do ta interpretonit dëshirën e Lecit: “i tërhequn prej nji fuqie shortare kërkuennji kumbull përtej murit”.botën e ndaluar?Muri simbolizon:frenimin individual të njeriut të përgjegjshëm?konservatorizmin e shoqërisë së kohës përkundëridesë së lirisë së individit?Nxënësit interpretojnë mendimin e tyre. Mësuesi/ja nuk bën vlerësime për mendimine drejtë apo jo. Përgjigjen nxënësit do ta marrin në komentet dhe argumentet eushtrimeve të mëposhtme.80Paragrafi 3: Ishin 10 vjet ... deri te ... e shije të harrueme.- Çfarë ndryshimesh vë re?- Si përshkruhet muri, me çfarë ngjyrash?- A ndihet në sytë e Lecit muri i vjetër dhe i plakur? Ilustro.Në këtë fragment autori përdor antitezën:jasemin...me lule të bardha të çeluna / pleqësia e murit.- Çfarë interpretimi mund t’i bëni?

Përgjigje: jaseminë e bardhë – harmoni e pafajësisë, me tërheqjen, kureshtjen evet ngushëllonte pleqësinë...(vazhdimësi e jetës).- Përse në sytë e Lecit ka adhurim për kumbullën që zgjatej përtej murit?Nxënësi: Kumbulla e ka më të lehtë të kapërcyejë murin e vjetër.Muri i vjetër: norma prangosëse që duhen kapërcyer.- Për çfarë ëndërronte Leci?Nxënësi: Sikur të kthehej përsëri fëmijëria e pastër.Paragrafi 4: Përmbante kopshti ... deri te ... këthente?- Çfarë të dhënash mësojmë në këtë paragraf?- Cila është dëshira që i flakoi në shpirt Lec Gurrmollës?- Cili është shkaku që nji dëshir e falisur i flakoi në shpirt. Ilustroje me fjali nga teksti.Nxënësi: Ndjeu dëshirën, nevojën e çuditshme për të kërkuar ato kokrra të vogla,të verdha me ngjyrën e dyllit, të kumbullës përtej murit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Në grupin e fjalëve: ato kokrra të vogla, të verdha me ngjyrën e dyllit (pse jo everdha e diellit). Është simbol, metaforë apo alegori?Nxënësi: metaforë.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 6. Do të punohet me teknikën “Ditari trepjesësh”.Komenti i nxënësitKomenti i mësuesitDetyrë shtëpie. Përshkruani imazhin, ngjyrat që përftoni në vetëdijen tuaj, kurpërfytyroni një kopsht që ka kohë që nuk është punuar, me bimësi të dendur, të rriturspontanisht, me pak dritë, si vendi i princeshave të zhdukura, nën këmbët e të cilavegjendet një tokë e virgjër, hali përrallash shpalisë nën kâmbët...Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i orës së mësimit.- Çfarë shije ju la kjo orë mësimi?Nxënësit sjellin shembuj frutash apo nga ushqimi i preferuar. Mësuesi/ja vlerësonnxënësit pjesëmarrës, nxit dhe ata që ishin më pak pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Kumbulla përtej murit (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë veçoritë që e përcaktojnë këtë fragment si përshkrues.• Të rendisë detajet që përshkruajnë ndjesitë e personazhit.• Të dallojë fjalët kyç të përshkrimit, si pasuri e leksikut të gegërishtes.• Të shkruajë një ese përshkruese: “Një vend aq i afërt nga fëmijëria e largët”.81

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mjetet:teksti i nxënësit, fletore,tabelë, shkumësa.Teknikat dhe metoda e mësimdhënies:mësimi i përqendruar mbi argumentin,ditari trepjesësh, punë në çift, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit me dëgjimin e punës së nxënësve:“Përshkruani imazhin dhe ngjyrat që përfitoni në vetëdijen tuaj”. Bëhet vlerësimi ipunëve që kanë imagjinatë të detajuar. Kjo veprimtari të mos i kalojë 10 minuta.Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”. Punohen ushtrimet7 dhe 8. Nxënësit ndalen në detaje që e përcaktojnë këtë fragment si përshkrim.Ata argumentojnë se pse është përshkrim dhe jo rrëfim. Komentojnë se në këtëfragment mbizotëron ndjesia e personazhit. Ky ushtrim zhvillohet me teknikën “Ditaritrepjesësh”:Fragmenti... ngjyra e atij muri ebante Lecin me andrrue.Ndjesitë dhe mendimet epersonazhitëndërrimtari zhytur në kujtimet efëmijërisëÇ`kujtojmë?Dëshirën për të kthyerfëmijërinë.Ushtrimi 8. Nxënësit punojnë në tri grupe për të gjetur fjalët kyç në përshkrimin ebimëve, përkatësisht: emra, mbiemra, folje. Përfaqësuesit e çifteve lexojnë punëne tyre, ndërsa mësuesi/ja plotëson në tabelë.Hapi III. Shkrimi i lirë. Shkruani një ese përshkruese me temë: “Një vend aq i afërtnga fëmijëria e largët”.Nxënësve u lihet 10 minuta kohë. Dëgjohen përshkrimet e dy nxënësve. Kjo detyrëdo të vazhdojë në shtëpi.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve dhe i orës së mësimit, dukebërë këto pyetje nxitëse:- Si u ndjetë në këtë orë?- Çfarë do t’u mbetet në mendje nga kjo temë?- Ç’lloj të menduari vutë në veprim?82Rubrika: Të lexuaritTema: Muri i Kinës dhe muri i botësObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit social (tema e tolerancës dhe e mirëkuptimit).• Të lexojë për të kuptuar lidhjen midis titullit të tregimit dhe mesazhit që jep autori.• Të shkruajë katër fjali përmbledhëse për këtë tregim.• Të ritregojë sipas skemës.• Të argumentojë pasojën e konfliktit në rrëfim.• Të diskutojë rreth mesazhit të tregimit.

Mjetet:teksti i nxënësit, Fletorja e punës,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, parashikim me terma paraprakë,punë me grupe,grafiku skematik i personazheve.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë mësimi me leximin e detyrës së shtëpisë. Nxënësitvlerësojnë esenë përshkruese, ndërsa mësuesi/ja bën vlerësimin duke parë strukturëne esesë, idetë që përcjellin nxënësit dhe gjuhën artistike në përshkrim.Hapi II. Në këtë hap zhvillohet një diskutim rreth pyetjeve që shkruan mësuesi/janë tabelë:- A duhet të jetë njeriu tolerant, mirëkuptues?- Të qenit tolerant, mirëkuptues të bën të ndihesh:• rehat me të tjerët,• të afron me njerëzit• të shqetëson?Mësuesi/ja shkruan ato mendime që kanë lidhje me mesazhin e temës, e cila dotë punohet në këtë orë.Hapi III. Do të punohet me teknikën “Parashikimi me terma paraprakë”.Mësuesi/ja shkruan në tabelë termat:Muri i Kinës, para syve, fqinjët, dëshirë sëmbuese, nuk na zgjidhej gjuha.Nxënësit punojnë 7 minuta. Dy nxënës lexojnë tregimin që kanë krijuar dhe titullinqë i kanë vënë. Për këtë punë nuk bëhet vlerësim. Përgjigjen e nxënësit do ta marrimpas leximit të tregimit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me titullin dhe autorin, të cilat i shkruan nëtabelë. Nxënësit lexojnë zinxhir. Gjatë leximit ata do të nënvizojnë detajet që:a) përshkruajnë mjedisin.b) përshkruajnë veprimet, gjendjen emocionale dhe psikologjike të personazheve.c) përshkruajnë pasojën e një konflikti të ndodhur më parë.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:- Ku zhvillohet ngjarja?- Cili është personazhi kryesor?- Cila është brenga e tij?- Pse ai u ndie keq kur mësuesja e pyeti për murin kinez?Ushtrimi 2/a. Punojnë nxënësit me teknikën “Ditari trepjesësh”.Fjalia-Nuk ka më mur ndarës se ky, o bir.- Shpina, shpina e njeriut është murii vërtetë i botës.Komenti im:83

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 2/b. Bëni lidhjen ndërmjet titullit të tregimit dhe mesazhit që jep autori.Mesazhi:Fëmijët duhet të ushqehen nga prindërit me ndjenjën e tolerancës, tëpajtimit dhe të dashurisë.Ushtrimi 3. Shkruani katër fjali përmbledhëse për këtë tregim. Duhet bërë kujdesqë fjalitë përmbledhëse të bëhen sipas skemës përmbledhëse: Ku? Kur? Çfarë?Pse? Si?Hapi VI. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Klasa ndahet në katër grupe. Detajet që nënvizuan gjatë leximit do t’u shërbejnënë këtë punë.Ushtrimi 4. Qëllimi i autorit nuk është të rrëfejë një ndodhi që ka një konflikt, portë rrëfejë pasojën e një konflikti që ka ndodhur më parë. Të katër grupet punojnë meorganizues grafik (tabelë).Grupi I:Ilustrime nga teksti Pasojat e konfliktit Cilës ngjarje i referohet Ç’mendime keni ju?detajeGrupi II:Detaje Ilustrime nga teksti Karakterizimi i personazheve Ç’ndjenja e mendimeju shkaktojnë?- veprimet e djalit- fjalët e tij- gjendja emocionale- gjendja psikologjikeGrupi II:Babai Ilustrime nga teksti Karakterizimi Ç’ndjenja ei personazheve mendime ju shkaktojnë?- veprimet e babait- fjalët e tij- gjendja emocionale- gjendja psikologjikeGrupi IV. Do të punojë me përshkrimin e mjedisit. Fjala mur do të shërbejë si fjalë kyç.Fjala kyç Ilustrime nga teksti Ç’ndjenja e mendime Pse të mbetet në mendje?ju shkakton?mur84

Nxënësit punojnë 15 minuta, ndërkohë që mësuesi ka bërë gati një tabelëgrafike.Për çdo grup del një përfaqësues që lexon, ndërsa mësuesi/ja plotëson në tabelë.Ushtrimi 7. Gjeni në tekst tri fjalë kyç, që shprehin pasojën e hatërmbetjes sëpakuptimtë, që bie veçanërisht mbi dy të rinjtë.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.Detyrë shtëpie: Nxënësit do të shkruajnë në fletore arsyet se sa e rëndësishmeështë që prindërit t’i ushqejnë fëmijët me ndjenjën e dashurisë, tolerancës, mirëkuptimitdhe jo me atë të armiqësisë e të hakmarrjes për tjetrin.Tema:UshtrimeVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë parafjalët e rasave të ndryshme.• Të përdorë drejt parafjalët në fjali.• Të dallojë pjesëzat sipas ngjyrimit kuptimor.• Të dallojë kur të njëjtat fjalë dalin, si: lidhëza, përemra, ndajfolje dhe parafjalë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:punë e drejtuar, punë e pavarur,punë dyshe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Punë e pavarur. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 210.o Zgjidhja e ushtrimit 1 është:- Mos shih vetëm sipër,... (ndajfolje vendi).- Ajo e mban shumë drejt trupin,... (ndajfolje mënyre).- Libraria gjendet përballë pallatit,... (parafjalë).- Tani do të udhëtojmë drejt Sarandës,... (parafjalë).- Merre pak librin që ndodhet sipër tryezës,... (parafjalë).- Atë ditë u ndeshën përballë pas kaq kohësh. (ndajfolje).Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësit.Hapi II. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimet 3-9.Ushtrimi 4 zgjidhet kështu:- Si thua, takohemi në bibliotekë.... (vend).- Fitorja e saj u prit me gëzim... (ndjenjë).- Kishte veshur një triko prej leshi. (lëndë prej së cilës është përbërë).- Jam e lodhur, sepse sapo u ktheva nga mbledhja. (vend).Gjatë punës së drejtuar kërkohet nga nxënësit e niveleve të ndryshme të japinargumentet për çdo përgjigje. Bëhen vlerësime të motivuara të nxënësve.Hapi III. Punë dyshe. Punohet Ushtrimi 10. Analizohen fjalitë e formuara duke upërqendruar te pasthirrma.85

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit duke kërkuar nganxënësit të thonë me shembuj:1. Kur përdoret e njëjta fjalë si parafjalë dhe kur si ndajfolje?2. Kur përdoret e njëjta fjalë si parafjalë dhe kur si emër?3. Kur mund të dalë e njëjta fjalë si lidhëz dhe si përemër?4. Sa llojesh i kemi pjesëzat?Detyrë shtëpie. Ushtrimi 11 në faqen 211 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.17-18, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i bashkëtingëlloreve /d/, /t/, /l/, /dh/, /c/ në fjalët e huajaVështirësia: Shkalla IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të shqiptojë si duhet fjalët e huaja që kanë bashkëtingëllore /d/, /t/, /l/ dhe /c/.• Të formojë fjalë të prejardhura nga fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyrebashkëtingëlloret e përmendura më lart.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tabela,shkumësa me ngjyra,teksti “Shqipja standarde”,“Drejtshkrimi i gjuhës shqipe” etj.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë, shpjegim, punë dyshe,punë e pavarur, diskutim.86Fjalë kyç: drejtshkrim, drejtshqiptim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema në dërrasë të zezë me shkumës me ngjyrë. Bisedohet menxënësit për futjen e fjalëve të huaja në gjuhën shqipe. Theksohet se drejtshqiptimidhe drejtshkrimi i këtyre fjalëve bëhet sipas disa rregullave. Sqarohen duke i shkruarnë dërrasë të zezë fjalët:Drejtshkrim – sistem rregullash për t’i shkruar drejt e njëlloj fjalët në gjuhën letrare.Drejtshqiptim – sistem rregullash për t’i shqiptuar drejt e njëlloj fjalët në gjuhën letrare.Hapi II. Hapen librat. Lexohet me kujdes fragmenti “Gjon Shllaku midis legjendëse reales”, duke u përqendruar në drejtshkrimin e fjalëve me shkronja të zeza. Fjalëtme të zeza janë emra të huaj të përgjithshëm dhe të përveçëm.Shpjegohet se për shkrimin dhe shqiptimin si duhet të tyre, duhet të kemi parasyshdisa rregulla. Këto rregulla u përcaktuan në Kongresin e Drejtshkrimit të gjuhësshqipe, në nëntor të vitit 1972. U tregohen nxënësve librat, që na vijnë në ndihmëpër drejtshkrimin dhe drejtshqiptimin e gjuhës shqipe:1. Drejtshkrimi i gjuhës shqipe2. Fjalori drejtshkrimor i gjuhës shqipe3. Fjalori i gjuhës shqipe4. Shqipja standarde (Rami Memushaj)

Hapi III. Paraqitet në dërrasën e zezë një tabelë me:o fjalë të huazuara nga greqishtja e vjetër, që shkruhen dhe shqiptohen me /d/,/t/ e jo me /dh/, /th/;o fjalë të huaja, që shkruan e shqiptohen me /l/.o fjalë dhe emra të përveçëm me burim të huaj, që shkruhen e shqiptohen me /c/.Diskutohet rreth tyre.Shkruhen në dërrasë duke përdorur shkumësa me ngjyra rastet e veçanta, qëparaqiten në tekst e që bëjnë përjashtim nga kjo rregull. Në mungesë të tabelës, ecuriametodike e hapit të tretë mund të bëhet edhe duke përdorur dërrasën e zezë.Hapi IV. Punë dyshe. Ushtrimi 1, 2, punohen sipas kërkesave. Kontrollohet dhediskutohet puna e nxënësve, duke vlerësuar nxënës të niveleve të ndryshme.Hapi V. Punë e pavarur. Punohen Ushtrimet 3 dhe 4.Për ushtrimin 4, nxënësit mund të bëjnë këtë zgjidhje:fals – falsifikator, falsifikim, falsifikoj, falsifikues, falsitet.atlet – atletik, atletikë, atletizëm.cikël – ciklik, cilkizim, ciklizoj (radhit).diplomë – diplomim, diplomohem, i diplomuar, i padiplomuar.makinë – makineri, makinist, makinacion.klasë – klasor, i deklasuar, deklasim.teori – teorik, teorizim, teorizoj, teorizues.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie. Formoni fjalë të prejardhura nga fjalët: dialog, celebroj, deficit,proces, llogari, bllok, hipotekë. Ndërtoni fjali me to.Rubrika: Të lexuaritTema: Shpirti i botës (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit psikologjik.• Të përcaktojë kohën kur vepron personazhi.• Të zbulojë botën e brendshme të personazhit kryesor.• Të reflektojë duke sjellë përvojën e vet personale.Mjetet:teksti i nxënësit, fjalor psikologjik,fletore, tabela, shkumës.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:stuhi mendimesh, lexim zinxhir,mësim i përqendruar mbi argumentin,ruaj fjalën e fundit për mua, diskutim,punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis mësimin me teknikën Stuhi mendimesh duke u drejtuarnxënësve pyetjet:- Ç’është adoleshenca?87

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Cilat janë shenjat që kuptoni se keni hyrë në këtë fazë?Mësuesi/ja dëgjon mendimet e nxënësve me vëmendje dhe i shënon ato nëtabelë.AdoleshencaMësuesi mund të japë edhe një informacion mbi adoleshencën, i marrë ngaPsikologjia.Për të bërë lidhjen me temën e re mësimore mësuesi/ja shfrytëzon mendimet enxënësve, nëse janë të ngjashme me pyetjet dhe shqetësimet e Valterit.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re mësimore, të cilën e shkruannë tabelë, autorin dhe romanin nga është shkëputur ky fragment, si dhe llojin eromanit. Nxënësit, që janë njohur vitin e kaluar me romanin psikologjik, së bashkume mësuesin/en kujtojnë veçoritë e tij, të cilat mësuesi/ja i shkruan në tabelë:Romani psikologjik → zbulon botën e fshehtë të mendimeve dhe ndjesive të individit.Mësuesi/ja i njeh me fillimin e subjektit të fragmentit dhe shkruan në tabelë temën:Jeta e adoleshentit Valter në një familje ku dashuria nuk shfaqet, nuk ndihete pranishme dhe rruga për njohjen e vetvetes.Hapi II. Lexohet fragmenti nga dy nxënës, që i përzgjedh mësuesi/ja. Gjatë leximitvëmendja e nxënësve të tjerë do të përqendrohet në:a) shqetësimet e personazhitb) gjendjen shpirtërorec) periudha kohore, kur vjen personazhi ValterHapi III. Punohet rubrika “Reflektimi kuptimor”.Nxënësit lexojnë shënimin dhe diskutojnë rreth pyetjes:- Në cilën kohë vjen personazhi?Përgjigjja: Në kohën më të vështirë – fillimet e adoleshencës.- Ilustroni me detaje (fjalë e fjali) nga teksti, si ndihet Valteri?Përgjigjja: Ai ndihet si një kafshë në fund të gjumit letargjik, mendonte vetëm përzbrazëtirën.Ushtrimi 1. Nxënësit do të ilustrojnë me fjali nga teksti dhe do të argumentojnëmendimin e tyre.Ushtrimi 2. Valteri është i mërzitur. Përgjigjet e nxënësve duhen ilustruar.Ushtrimi 3. Për këtë ushtrim nxënësit do të lexojnë fragmentet që kanë zgjedhur.Për të folur për marrëdhëniet baba-bir, ata duhet të përdorin teknikën “Ruaje fjalëne fundit për mua”.FragmentiKomenti imIsha gjithmonë i hutuar nga fakti qënuk ma drejtonte fjalën kurrë.Përqendroni vëmendjen te rendi igjymtyrëve: fjalën kurrë.88

Mësuesi/ja cakton një nxënës që përzgjedh këtë fragment, komenti i të cilit do tëdëgjohet në fund, kur nxënësit nuk kanë më ç’të shtojnë.Ushtrimi 4. - Valteri habitet shumë me historinë e dashurisë së nënës me babanë.Cilat janë ato detaje që e shpjegojnë qartë këtë habi?Diskutim: - A gjeni gjurmë të së shkuarës së prindërve në të tashmen?Nëna – e heshtur, e qetë.Sa më shumë e shihja, aq më shumë bindesha se ajo vajzë nuk ishte mamaja ime,por tjetër njeri.Diskutimit mund t’i lihen 7 minuta dhe do të diskutojnë dy-tri nxënës.Ushtrimi 5. Për këtë ushtrim nxënësit do të zgjedhin pjesë nga teksti.Nxënësit: Prindërit nuk kanë të drejtë të mburren vetëm se kanë qenë në luftë. Edjeshmja dhe e sotmja e prindërve duhet t’i bëjë krenarë fëmijët për ta. Fëmijët kanënevojë për prindër që arsyetojnë dhe kanë durim për të forcuar lidhjet prind-fëmijë.Këta të fundit duan të ndihen të rrethuar nga dashuria.Mesazhi: Dashuria është e vetmja ndjenjë që i jep kuptim jetës njerëzore.Ushtrimi 6. Punë e pavarur. Për këtë ushtrim nxënësit do të punojnë në fletoreduke i lidhur mendimet e tyre me vuajtjen e Valterit, por edhe me tablonë në libër faqe60. Kjo tablo është realizuar nga djali i Frojdit, i cili ka pikturuar veten dhe dy fëmijëte tij. Ky piktor njihet për karakterin psikologjik të pikturave të tij.Në fillim do të dëgjohen mendimet që vijnë drejtpërdrejt nga kuptimi i fragmentit.Valterit i mungon liria dhe dashuria.Kjo detyrë do të përfundojë në shtëpi.Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja vlerëson nxënësit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Shpirti i botës (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të gjejë ato pjesë në fragment ku notat e ironisë kalojnë deri në sarkazëm.• Të interpretojë sarkazmin si element qendror të rrëfimit.• Të analizojë botën e brendshme të personazhit në raport me mjedisin familjar.• Të përshkruajë karakteret e personazheve në raport me mjedisin familjar dheshoqëror.• Të diskutojë rreth shkaqeve të sjelljeve e veprimeve të personazheve.Mjetet:teksti i nxënësit, mjete shkollore.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, ditari dypjesësh, punë me grupe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë mësimi me dëgjimin dhe vlerësimin e detyrëssë shtëpisë. Nxënësit bëjnë vlerësimin për punën, argumentimin më të plotë dhe mëpas mësuesi/ja vlerëson nxënësit për mendimet e tyre. Kjo veprimtari do të zgjasëderi në 10 minuta.Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Ushtrimi 7. Në rrëfimin e Valterit kemi nota shumë të forta ironie.89

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”a) Për fëmijët duhet të kujdeseshin gratë, ndërsa burrat hynin në lojë në njëmoment tjetër.- Çfarë nënkupton personazhi Valter me lojë?- Ç’domethënie ka rritja e fëmijës për babanë?Rritja e fëmijës shihet si një lojë në sytë e babait, një baba që është marrë vetëmme luftë.Nxënësit shprehin mendimet e tyre.Ditari dypjesësh: Me anë të sarkazmit, Valteri fshikullon fort gjithçka që lidhet mehipokrizinë.Interpretoni, bëni komentin tuaj lidhur me sarkazmin.FjaliaHipokrizia në familje:- vetja më ngjante si një stacionautobusi.- isha një pako e dërguar mekorrespondencë.- unë që duhet të kisha qenëkurorëzimi i asaj ëndrre.Hipokrizia në shoqëri:- unë shikoja përreth dhe pyesjaveten: “Ku është kjo botë (më e mirë)?- Pa ty dhe pa ata, bota nukdo të kishte ndryshuar kurrë.Komenti imFamilja vazhdon udhëtimin e saj,të cilin e zgjedh shoferi (babai).Hapi III. Punë në grupe.Grupi I. Përshkruani botën e brendshme të personazhit Valter në raport memjedisin dhe familjen.Nxënësit do të shfrytëzojnë fjalët kyç: si të jetë plak, i habitur nga fakti që nukma drejtonte fjalën kurrë, si një shurdhmemec, gjendje apatie, duhet të kisha qenëkurorëzimi i asaj ëndrre.Grupi II. Përshkruani karakterin e nënës duke zgjedhur ato cilësi që e kanë bërëValterin të ndihet aq i vetmuar (grua e heshtur dhe e qetë).Ajo vajzë nuk ishte mamaja ime. “Yt atë ka luftuar për një botë më të mirë” - mëpërsëriste mamaja.Grupi III. Përshkruani karakterin e babait, duke zgjedhur ato cilësi që e kanë bërëValterin të vuajë dhe të ndihet i vetmuar.- diskutonte vetëm me të ëmën, i drejtohej mamasë- tani nuk ishte aspak asnjanës- humbiste durimin gjithmonë, e humbiste për hiçgjë- mallkonte me fjalë të vrazhda- gjuante me shkelma- dilte duke përplasur derënNjë përfaqësues i çdo grupi paraqit punën para klasës. Mësuesi/ja dhe nxënësitbëjnë vlerësimin e punimit më të mirë.90

Hapi IV. Diskutim.Nxënësit do të diskutojnë rreth përfundimit që ka arritur Valteri për marrëdhëniete babait me fëmijën. Diskutimi mund të aktualizohet edhe me mendime të nxënësvelidhur me marrëdhëniet e tyre në familje dhe veçanërisht për marrëdhëniet mebabanë.“Kështu kuptova një nga ligjet e natyrës, që nuk është shkruar gjëkundi, pra, nësefëmijët shkojnë mirë, janë të babait, në të kundërt, mbeten gjithmonë një shtojcë enënës”.Nxënësit do të diskutojnë deri në 10 minuta.Hapi V. Në këtë etapë do të zhvillohet një veprimtari krahasuese. Nxënësit do tëpërzgjedhin disa detaje që karakterizojnë Valterin, që janë në antitezë me shqetësimetdhe gjendjen shpirtërore të tyre.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”UnëValteriNdonjë nxënës mund të gjejë shqetësime, gjendje shpirtërore të përbashkëta.Çdo nxënës është i lirë të zgjedhë krahasimin.Hapi VI. Do të zhvillohet një diskutim ku nxënësit do të shprehin mendimin e tyrese si duhet të ndihmojë familja, shkolla dhe shoqëria në kapërcimin e vetmisë, njohjene dashurisë dhe të vetvetes. Përdoret teknika “Rrathët ekscentrikë”.adoleshencafamiljashkollashoqëriaNë fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i punës së nxënësve. Vlerësohennxënësit që u dalluan për një arsyetim të logjikshëm, inkurajohen edhe nxënës tëtjerë për mendimet dhe pjesëmarrjen e tyre.Detyrë shtëpie. Mendoni se komunikimi i ngrohtë dhe i vazhdueshëm nëfamilje, shkollë e shoqëri ndihmon që adoleshenti të përballojë dhe të kapërcejëvështirësitë?91

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Kthim në lice (ora e parë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e tregimit social.• Të dallojë karakteristikat e personazhit kryesor.• Të përshkruajë personazhin kryesor nëpërmjet sjelljes së tij me personazhet e tjera.• Të diskutojë për rëndësinë e bashkëpunimit dhe bashkëbisedimit ndërmjetmësuesve dhe nxënësve.Mjetet:teksti i nxënësit, mjete shkollore,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, lexim i argumentuar,punë me shkrim.92Zhvillimi i mësimitHapi I. Ora e mësimit nis me vlerësimin e detyrës së shtëpisë. Mësuesi/ja kavizatuar në tabelë dy portrete. Tipari që bie në sy te portreti i parë është një gojë emadhe, ndërsa te i dyti janë veshët e mëdhenj.Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të gjejnë diçiturën.Nxënësi: Portreti i parë është një njeri që flet shumë dhe që dëgjon pak.Portreti i dytë është një njeri që flet pak dhe dëgjon shumë.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e ka shkruarnë tabelë, me llojin e tregimit dhe me autorin.Shkruan në tabelë:Tregim social - tregim që rrëfen ngjarje nga jeta sociale.Mësuesi/ja ritregon një pjesë të subjektit të tregimit. Rikujtohet ai nga klasa eshtatë: Letër babait. Ritregon hyrjen, situatën fillestare dhe pikën e lidhjes, çastin kurvajza pas shëtitjes në bregun e detit, është kthyer në lice. Më pas nxënësit lexojnënë heshtje se çfarë ndodh me vajzën në zyrën e drejtoreshës.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimet 1 dhe 2. Nxënësit ilustrojnë përgjigjet e tyre me pjesë nga teksti.Ushtrimi 3. Nxënësit argumentojnë alternativat që zgjedhin.Ushtrimi 3/b. Mësuesi/ja do të njihet me qëndrimin, mendimin kritik të nxënësvenë raport me marrëdhëniet e tyre me mësuesit.Si do të veproni?Ky diskutim do të orientohet nga mësuesi/ja drejt logjikës duke shmangur përgjigjetme emocion dhe duke nxitur arsyetimin logjik.Mësuesi/ja shtron para nxënësve disa alternativa për të orientuar diskutimin:- Mendoni se shqetësimi i drejtoreshës:a) ishte i drejtëb) nuk ishte i drejtëc) nuk duhej shfaqur në atë mënyrë?Ushtrimi 6. Cili është bashkëbisedimi që u zhvillua ndërmjet vajzës dhe mësuesit?

Përse vajza kërkoi që në fillim të bisedonte me mësuesin? Nxënësit zgjedhinalternativën.Për këtë ushtrim do të përdoret organizuesi grafik:Fragmenti- Ke bërë ndonjë udhëtim?Po...- Dhe...kalove mirë?Hapi IV. Në këtë hap do të punohet me organizuesin grafik dhe Harta epersonazhit.LyllabajSi ndihet personazhi?- Pak e shqetësuar dhee hutuar.Ç’mendime e ndjenja ju lindin?Midis tyre është krijuar njëmarrëdhënie besimi reciprok,bashkëbisedim i natyrshëm, qënuk njeh kufirin e moshës.FragmentiLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- e vetëdijshme- nuk e njeh frikënMbërriti para portës së liceut, hyri brenda,u ul në një stol në fund të oborrit.- nuk gënjenPas përfundimit të hartës së personazhit, mësuesi/ja vlerëson nxënësitpjesëmarrës.Detyrë shtëpie. Përshkruani vajzën duke cilësuar ato tipare të karakterit të sajqë spikasin në marrëdhënie me drejtoreshën dhe z. Filip.Rubrika: Të lexuaritTema: Kthim në lice (ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të gjejë detaje, me anë të të cilave përshkruhen personazhet.• Të krahasojë personazhet, duke u nisur nga dialogët me personazhin kryesor.• Të zgjedhë personazhin më të dashur, duke u mbështetur në cilësitë e tij mëtë mira.Mjetet:teksti i nxënësit, tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë mësimi me pyetjen:- Cilat janë ato tipare të karakterit të Lyllabajt që spikasin në marrëdhënie medrejtoreshën dhe z. Filip.Është përgjigjja që nxënësit kanë dhënë në detyrën e shtëpisë. Nxënësit mund tëpërgjigjen me gojë ose të lexojnë detyrën e shtëpisë. Vlerësohet përgjigjja që ështëmë e argumentuar.93

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Ushtrimi 1. Në dialogët e dhënë nxënësit do të nxjerrin detaje që shfaqin karakterine drejtoreshës dhe z.Filip.Drejtoresha- pyet dhe përgjigjet vetë- thotë shumë fjalë dhe me emocion- e paragjykon nxënësen- e qorton duke e kërcënuarz. Filip- bashkëbisedon lirshëm- flet qetë- e beson nxënësen- e qorton në heshtjeUshtrimi 2. Dialogu me drejtoreshën është shumë më i gjatë se me profesorin.Përse?Ushtrimi 3. Të fjalët e profesorit bie në sy përdorimi i trepikëshit (d.m.th. ai bënpauza herë pas here). Ç’tregon kjo?Përgjigje: Pauzat që herë pas here bën gjatë bisedës profesori (dhënë në tregim meanë të trepikëshit) i lë vajzës të nënkuptojë mesazhin që ai nuk e shqipton. Përdorimii trepikëshit pas lidhëzës dhe si dhe vetë kjo e ngadalëson bashkëbisedimin, që tëkrijon përshtypjen se do të jetë shumë i gjallë, profesori sikur tërhiqet pak, nuk i jep tëdrejtë vetes të pyesë menjëherë, por afiniteti që kanë njëri me tjetrin bën që mendimitë vazhdojë “kalove mirë”, ku shprehet dhe dëshira e tij për të dëgjuar diçka të mirëdhe të bukur.Kurse trepikëshi te fjalia Më bëhet qejfi..., të lë të nënkuptosh se z. Filip ka qenëi shqetësuar për mungesën e saj dhe brenda ka edhe qortimin.Ushtrimi 4. Përshkruajini personazhet duke u nisur nga fjalët që thonë. Që tërealizojnë përshkrimin, nxënësit duhet të krahasojnë bashkëbisedimin ndërmjetpersonazheve.Drejtoresha1. E paragjykon vajzën dhe ka bindjen sedo të marrë përgjigjen që parashikon, pa ilënë shteg vajzës për të thënë të vërtetën.2. Përpiqet të duket e qetë, luan njëlojë të fortë psikologjike me vajzën.Përdorimi i fjalës “zonjushë”, e bënmë të largët me vajzën dhe sikur i vëpërballë më shumë përgjegjësi.3. Shfaq shqetësimin dhe përgjegjësinëqë ka ndaj vajzës.4. Nuk e njeh vajzën dhe hamendëson.I trembet shoqërisë me një djalë.5. Biseda e tyre nuk është e tillë,drejtoresha do të shkojë më tutje, derinë marrje të ndonjë mase.Z.Filip1. Nis bashkëbisedimin me vajzën me tonetë qeta dhe miqësore. E nxit bisedën dukee orientuar nga udhëtimi.2. Vazhdon të shprehë interesimin e tij përudhëtimin e vajzës, por i përmbajtur, për tëinkurajuar vajzën se ka besim tek ajo...3. Edhe mësuesi është i shqetësuar përfatin e vajzës, po mënyra e komunikimitështë miqësore.4. Ai ka besim se vajza është e sinqertëdhe e hapur me të...5. Te pyetja që i bën ndihet qortimi dhe ihap shteg vajzës për t`i treguar si do tëveprojë në të ardhmen.94

Hapi III. Kalohet te rubrika Diskutim.Ushtrimi 1. Diskutoni për marrëdhëniet tuaja me mësuesit.- Çfarë dëshironi të ishte ndryshe në këto marrëdhënie?- Çfarë vlerësoni në këto marrëdhënie?- Çfarë do të sugjeronit?Ushtrimi 2. - Cili do të ishte për ju mësuesi më i dashur, z.Filip apo drejtoresha?Argumento përse.Mësuesi/ja vlerëson nxënësit për përgjigjet e logjikshme e të argumentuara, përpërzgjedhjen e detajeve që nxjerrin në pah cilësitë e personazheve, si dhe nxënësitqë morën pjesë në diskutim.Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i zanoreve fundoreVështirësia: Niveli IILibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të shkruajë si duhet fjalët, që kanë zanore fundore /ë.• Të shkruajë si duhet mbiemra të formuar nga emra të ndryshëm.• Të shkruajë si duhet mbiemra të formuar nga folje të ndryshme.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekstet:“Drejtshkrimi i gjuhës shqipe”,“Fjalori drejtshkrimor”, “Fjalori igjuhës shqipe”, “Shqipja standarde”,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:shpjegim, diskutim,punë dyshe, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Hapen librat. Lihen nxënësit të njihen me fragmentin e shkëputur nga libri“Qumështi i vdekjes”, i Margarita Jursenar. Diskutohet për fjalët me shkronja të zeza.Mësuesi/ja thekson se këto fjalë shkruhen me /ë/ fundore. Pastaj shkruan në dërrasë,duke përdorur shkumësa me ngjyra, cilat fjalë shkruhen me /ë/ fundore:- Emra fundorë me theks në rrokjen e parafundit, si: fletë, ditë, muzikë etj.- Numërorë, si: pesë, dhjetë, mijë etj.- Disa emra mashkullorë, si: atë, djalë, gjumë, dhallë, lumë etj.Sqarohet se emri dhallë është i gjinisë mashkullore dhe jo i gjinisë femërore.Kështu, thuhet dhallë dhe jo dhalla, siç përdoret në disa vende.• Mbiemrat e ndajfoljet e tipit i/e butë, i/e ftohtë, i/e vonë etj.Sqarohen rastet e shkrimit me /ë/ të mbiemrave dhe pa /ë/ të ndajfoljeve, si: i/elartë – lart, i/e shpejtë – shpejt.• Mbiemrat e formuar me nyjëzim nga emra njërrokësh apo emra me theks fundorose nga folje, që mbarojnë me zanore, si: i/e artë, i/e mpitë etj.• Emrat femërorë me –më, si: basmë, dasmë, kazmë, gjysmë etj.• Numërorët rreshtorë, si: i/e dytë, i/e njëzetë etj.95

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”• Trajtat e shumësit të emrave dhe të mbiemrave mashkullorë, si: afrikanë,mjekë, rosakë, ushtarë etj.Diskutohet për çdo rast, jepen argumente.Hapi II. Punë e pavarur. Ushtrimet 4 dhe 5 në faqen 216.o Ushtrimi 4 zgjidhet kështu:• kristal – kristalor, i kristaltë (Pasqyrë e kristaltë. Lënda është kristalore.)• lesh - i/e leshtë (Qumështi i leshtë (i dhenve) është me yndyrë, leshtor (Pashënjë qen leshtor.)• dru - i/e drunjtë (Bleva një krevat të drunjtë.)• mëndafsh - i/e mëndafshtë (Bleu një pëlhurë të mëndafshtë.)o Ushtrimi 5 zgjidhet kështu:• thaj - i/e tharë, i/e thatë (Nxito. Mos ec si me këmbë të thata. Kishte fiq të thatë.Mungonte makina tharëse.)• ftoh – ftohës, i/e ftohtë, i/e ftohur (Kishte një makinë ftohëse. E bëri për ujë tëftohtë. Qumështi ishte i ftohur.)• mpreh – mprehës, i/e mprehtë, i/e mprehur, (Gjeti një gur mprehës. Thika ishtee mprehtë. Ishte i mprehur për sherr.)• zbeh - i/e zbehtë, i/e zbehur (Fëmija ishte shumë i zbehtë. I kishte faqet tëzbehura.)Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit duke u mbështetur në pyetjet:- Çfarë mësuam sot? (Drejtshkrimin e zanores /ë/ fundore).- Cilat fjalë shkruhen me /ë/ fundore?Flasin nxënës të niveleve të ndryshme. Plotëson mësuesi/ja.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 3 në faqen 214 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.20-21, sipas niveleve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i nyjave të/së në mbiemrat e nyjshëmVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë ku duhet nyjën të dhe së te mbiemrat e nyjshëm.• Të përdorë në fjali në rasën gjinore, dhanore ose rrjedhore në trajtën e shquardhe të pashquar emrat e nyjshëm, si: e sotme, e djeshme, e mërkurë, e ardhme, efolme etj.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti i nxënësit, teksti “Shqipja standarde”,tabela, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:shpjegim, diskutim, punë e drejtuar,punë dyshe, punë e pavarur.96Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema e mësimit në dërrasë të zezë. Vendoset para nxënësvenjë tabelë, ku është shkruar teksti, që ndodhet në fillim të faqes 217. Diskutohet

për përdorimin e nyjave me shkronja të zeza në tekst, të cilat në tabelë janë tënënvizuara.Hapi II. Vendoset një tabelë tjetër, ku janë shkruar rregullat e përdorimit të nyjavetë dhe së. Në tabelë janë shkruar edhe fjalitë e tekstit. Mësuesi/ja diskuton rrethpërdorimit të nyjave të dhe së në këto fjalë dhe pastaj shkruan rregullën në dërrasëtë zezë.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 218.Hapi IV. Punë dyshe. Punohen Ushtrimet 3 dhe 4. Diskutohet dhe vlerësohetpuna e nxënësve.Hapi V. Punë e pavarur për nxënësit cilësorë. Punohet Ushtrimi 5.Një zgjidhje e këtij ushtrimi është kështu:E sotme: Frytet e së sotmes korren nesër. (gjinore, e shquar)Duhet t’i përshtatemi së sotmes. (dhanore, e shquar)Frytet e një të sotmeje të tillë i marrim nesër. (gjinore, e pashquar)Dëshmitarët e një të sotmeje të tillë kanë ç’të tregojnë nesër.(dhanore, e pashquar)E mërkurë: Mesdita e së mërkurës pati shumë probleme. (gjinore, e shquar)Prej së mërkurës deri të premten kam shumë punë. (rrjedhore, e shquar)Mëngjesin e një të mërkure u takuam në muze. (gjinore, epashquar)Kësaj të mërkure do të shkojmë në kinema. (dhanore, e pashquar)E ardhme: Parashikimi i së ardhmes është i vështirë. (gjinore, e shquar)Pas së ardhmes së afërt vjen e ardhmja e largët, që është më e mirë.(rrjedhore, e shquar).Parashikimin e një të ardhmeje më të mirë e bënë rilindësit tanë.(gjinore, e pashquar)Forcat progresive i besonin një të ardhmeje të tillë.(dhanore, e pashquar).E folme: Veçoritë e së folmes së Myzeqesë janë studiuar me kohë. (gjinore,e shquar)Pas së folmes së Çamërisë janë studiuar edhe të folme të tjera.(rrjedhore, e shquar)Studimi i një të folmeje kërkon shumë kohë. (gjinore e pashquar).Studiuesit zbulojnë gjithmonë fjalë prej çdo të folmeje. (dhanore, epashquar)Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepen ushtrime nga Fletorja e punës, f. 22.97

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Manuali i djaloshit ambientalistObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e tregimit social me temë ekologjike.• Të marrë informacione për ndikimin mjedisor.• Të pasurojë fjalorin me terma nga ekologjia.Mjetet:videoprojektor, CD, materiale tëriciklueshme, teksti i nxënësit, mjeteshkollore, shkumësa me ngjyra, tabela.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:film, diskutim, tabela.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja në bashkëpunim me disa nxënës ka krijuar një montazh mepamje nga natyra shqiptare, flora dhe fauna. Këtë montazh e paraqet me videoprojektortë shoqëruar në sfond me muzikë. Në vazhdimësi të filmit ka dhe pamje ku mjedisiparaqitet i ndotur.Mesazhi i këtij filmi është: “Të njohësh natyrën do të thotë ta duash atë, ta duashnatyrën do të thotë ta mbrosh atë, të kujdesesh për të”.Mësuesi/ja i ka porositur nxënësit më parë që të përgatisin objekte me materialetë riciklueshme, të cilat nxënësit i kanë vendosur në tavolinë para klasës.98Mesazhi që japin nxënësit është i qartë. Pas filmit, diskutojnë për mendimet qëu lindin.- A ka ndonjë prej jush që ndihet i shqetësuar për mjedisin?- Cili është mesazhi që do të jepnit?Mësuesi/ja shkruan në tabelë mesazhet më mbresëlënëse. Pastaj paraqit një tabakletre ku ka shkruar thënien: “Të mendojmë globalisht, të veprojmë lokalisht” osee shkruan në dërrasë me shkumës me ngjyrë.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me titullin e temës së orës së mësimit. Nxënësitlexojnë informacionin për autorin dhe veprën. Dy deri në tre nxënës lexojnë zinxhirfragmentin.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/ja cakton nxënësit që do të lexojnë pyetjet, po këta nxënës do të zgjedhinnxënësit që do t’u përgjigjen pyetjeve.Ushtrimi 1. - Për ç’arsye Nikola e këshillon shokun e tij Leonardon?Punohen edhe ushtrimet 2, 3 dhe 4.Hapi IV. Në këtë etapë zhvillohet një diskutim.Ushtrimi 5. Mësuesi/ja shkruan në tabelë se çfarë na del si detyrë:1. Të marrim informacion,2. Të japim informacion,3. Të veprojmë për mbrojtjen e mjedisit nga ndotja.

Është veprimi, ai që jep më së miri mesazhin për mbrojtjen e mjedisit.Ushtrimi 6. Mësuesi punon në tabelë. Nxënësit do të plotësojnë dy rubrikat“Këshillat që dija” dhe “Këshillat që mësova”.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Në këtë rubrikë nxënësit do të lexojnë informacionin për ndikimin mjedisor.Mësuesi/ja kërkon shembuj të shkatërrimit mjedisor nga dora e njeriut. Nxënësitsjellin shembuj:- gërryerja e shtratit të lumenjve- prerja e pemëve pa kriter etj.Ushtrimi 7. Për zhvillimin e këtij ushtrimi nxënësit do të gjejnë ilustrime nga teksti.Mësuesi/ja plotëson në tabelë organizuesin grafik me përgjigjet e nxënësve.Ndikimi mjedisora) nëpërmjet të dhënavetë etiketësb) me dialogc) nëpërmjet shkrimitkëshilluesDetaje nga tregimiDetaje që i referohen ekologjisëa) produkt ngjyruesLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 8. Punë në çift.Për këtë ushtrim do të punojnë në çifte. Do të rendisin terma që i referohenekologjisë dhe fushës së mjedisit.a) Terma që i referohen ekologjisë: ambientalist, dekompozim, toksik.b) Terma që i referohen fushës së mjedisit, si: erë e keqe, tym i zi, shkumë e ndotjeve.Hapi VI. Kalohet te rubrika Detyrë.Nxënësit do të vërejnë që do të përzgjedhin diçiturën më të saktë, që shprehmesazhin. Kjo veprimtari do të zgjasë deri në 7 minuta.Hapi VII. KllasterMesazhi Manual i djaloshit tregimi social me temë ekologjikeambientalistterma ekologjike terma të mjedisitDetyrë shtëpie: 1. Nxënësve u lihet për detyrë të krijojnë postera me temë: “Tëduam natyrën!”. Këta postera do të ngjiten në mur orën e ardhshme duke krijuar njëekspozitë në klasë. Nxënësit do të shkruajnë mendimet dhe vlerësimet e njëri-tjetritnë çdo poster.2. Të sjellin informacione mbi ndikimin negativ që kanë lëndët toksike në natyrë,çekuilibrimi natyror, rreziku që i kanoset njeriut dhe universit.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve.99

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të foluritTema: Mjedisi dhe mediaObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të diskutojë rreth trajtimit të çështjes së mbrojtjes së mjedisit në kinema dhe media.• Të shfaqë mendime se si mund të mbrohet mjedisi në komunitetin e tij.Mjete:teksti i nxënësit, postera.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:turi i galerisë, diskutim, ditari dypjesësh.Zhvillimi i mësimitHapi I. Nxënësit në këtë orë mësimi kanë krijuar një ekspozitë me postera, njëmjedis të këndshëm. Ata vlerësojnë posterin që u ka ngacmuar mendimet.Hapi II. Mësuesi/ja u kishte dhënë detyrë që të sillnin në klasë informacione mbindikimin mjedisor, informacion të marrë nga media.Thënien: “Të mendojmë globalisht dhe të veprojmë lokalisht”, nxënësit e kanëngjitur në mur.Hapi III. Nxënësit njihen me temën e re mësimore: “Mjedisi në kinema dhe nëmedia”. Mësuesi/ja shkruan në tabelë objektivat që duhet të arrijnë nxënësit. Nxënësitlexojnë informacionin. Në këtë veprimtari do të punohet me teknikën “Ditari dypjesësh”.Zgjidhni pjesët rreth të cilave do të bëni komentin tuaj:FragmentiKomenti imNxënësit lexojnë komentet e tyre dhe nxjerrin mesazhe, të cilat mësuesi/ja ishkruan në tabelë.Hapi IV. Mësuesi/ja shtron për diskutim pyetjet që i shkruan në tabelë:- Cili është roli që luan media në çështjen e mbrojtjes së mjedisit?- Kujt i drejtohet informacioni?Mendimet e nxënësve shkruhen ne tabelë:i drejtohet shoqërisëjep informacionjep mesazhe Media trajton problemenxjerr detyra për shoqërinëHapi V. Kalohet te rubrika “Mjedisi dhe media”.Nxënësit shohin me vëmendje fotot dhe diskutojnë për to.- Çfarë do të dëshironit?100

- Cila është përgjegjësia që ka çdo anëtar i shoqërisë për mbrojtjen e natyrës?Mësuesi/ja shkruan në tabelë mendimet e nxënësve. Nxënësit lexojnë informacionindhe diskutojnë çështjet:- Ç’mendim keni për mbrojtjen e Vlorës dhe vendeve të tjera nga ndotja kimike?- Si mund të ndihmojmë për një mjedis sa më të pastër?Detyrë shtëpie. Do të punojnë në shtëpi kërkesën e rubrikës Diskutim, f. 69.Në fund të orës së mësimit mësuesi bën vlerësimin e orës së mësimit dhe vlerësonnxënësit për përgjigjet dhe idetë që u lindin për mbrojtjen e mjedisit.Rubrika: Të lexuaritTema: Lamtumirë, universi plak (ora e parë)Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e tregimit fantastiko-shkencor.• Të listojë detaje që dallojnë mjedisin fantastiko-shkencor.• Të dallojë notat e ironisë së gjykatësit.• Të nxjerrë moralin e fshehur në fragment dhe mesazhin që shkrimtari kërkon të japë.• Të përshkruajë personazhe që veprojnë në mjedisin fantastiko-shkencor.Mjete:teksti i nxënësit, pamje të Tokëstë marra me satelit.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:lexim, parashikim me terma paraprakë,pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja u paraqet nxënësve pamje të Tokës të marra nga sateliti.Nxënësve nuk u kërkohet mendim për pamjet që po shikojnë.Hapi II. Parashikim me terma paraprakë. Mësuesi/ja shkruan në tabelë termat:universi plak, një hekurishte, Gjykatësi i Apelit, duhej të zhdukej, përtej kohës ehapësirës sonë, universe të tjera.Nxënësit shkruajnë një tregim, të cilit i vendosin një titull. Kjo veprimtari zgjat derinë 7 minuta. Edhe për këtë veprimtari nuk bëhet nga mësuesi asnjë vlerësim.Hapi III. Mësuesi/ja ka shkruar në tabelë titullin e temës së re: “Lamtumirë, universiplak”.Nxënësit lexojnë informacionin për autorin dhe librin dhe fragmentin e lexojnëzinxhir. Gjatë leximit atyre u jepet si detyrë të nënvizojnë ato detaje që dallojnëmjedisin fantastiko-shkencor.Mësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve se ky tregim është fantastiko-shkencor.Nxënësit lexojnë informacionin mbi termin fantastiko-shkencor dhe plotësojnë nëtabelë me mësuesin kllasterin:101

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”102i shkurtërrrëfen një ngjarjeka mesazh tregimi fantastiko-shkencor veprojnë personazhedetaje fantastike(gjithçkangrirësi)Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Cilat janë karakteristikat e universeve “model i fundit”?Përgjigjja:- funksionon më thjesht- tërësisht i kompjuterizuar- të plotësuar me aksesorë modernë- mundësitë janë të pafundme.Ushtrimi 2. - Cilat janë ato sjellje të papajtueshme në këndvështrimin e Gjykatësit?Përgjigjja:- protestuan për formën e tavolinës- secili qahej për fqinjin- vendosën të “ngriheshin në protesta”.Dalloni notat e ironisë së Gjykatësit.Përgjigjja: “Jeni të sigurt se nuk keni bërë ndonjë gabim duke e klasifikuar siinteligjente këtë formë jetese të quajtur qenie njerëzore?”Ushtrimi 3. - Cili është morali i fshehur në këtë fragment?Përgjigjja: Qenia njerëzore e këtij universi është përgjegjëse për shkatërrimin ekushteve natyrore, përgjegjëse për mosangazhimin e mbrojtjes së universit plak,vlerave që janë krijuar me kohë.- Cili është mesazhi që jep shkrimtari?Përgjigjja: Ta duam universin, të ndihmojmë në mbrojtjen e tij nga shkatërrimi.Mesazhin dhe moralin mësuesi/ja e shkruan në tabelë.Ushtrimi 4. Nxënësit plotësojnë skemën e ushtrimit duke ilustruar me pjesë nga teksti:a) Fredi është Shefi Shfarosës, pra merret me shfarosjen e universeve.b) Gjykatësi i Apelit është gjykatës dhe detyra e tij është të hynte në lidhje meuniversin, të intervistonte dhe të shpallte vendimin.c) Sekretar i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara është kryetari i Organizatëstë të gjitha shteteve.Hapi V. Mësuesi/ja kërkon prej nxënësve të ndajnë personazhet në grupe: në realedhe fantastike. Mësuesi/ja paraqet në tabelë organizuesin grafik.Personazhet reale- Sekretar i Përgjithshëm iKombeve të Bashkuara- kryetarë shtetesh- njerëz, të rinj- protestuesdetaje shkencore(universi, kozmosi, dielli,hëna, hapësira, koha)Çfarë thonë?- protestuan- kërkuan të bënin njëkonferencë mbi konferencë- larg duart nga Bumbledori- shfajësime- propozime të rastitrealejorealeSi ndihen?- të indinjuar- të dëshpëruar

Personazhe fantastike- Fredi- Gjykatësi i ApelitÇfarë thonë?Kjo detyrë përfundon në shtëpi.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi për nxënësit dhe për pjesëmarrjen etyre.Rubrika: Të lexuaritTema: Lamtumirë, universi plak (ora e dytë)Si ndihen?Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të gjejë fjalë që i referohen dy dimensioneve që rregullojnë jetën tonë: hapësiradhe koha.• Të gjejnë ngjashmëritë dhe lidhjen ndërmjet fakteve shkencore dhe fantastike.• Të interpretojnë idetë përmes vizatimit, informacionit shkencor dhe atij historik.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mjetet:teksti i nxënësit, fletore, tabelë,shkumësa me ngjyra, tabakë letre.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:pema e mendimit, vështrimi krahasues,integrim ndërlëndor, punë me grupe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë mësimi me leximin e detyrës së shtëpisë.Përshkrimi i personazheve, karakterizimi i tyre nga fjalët që thonë dhe ndjeshmëriae tyre. Si ndihen?Hapi II. Mësuesi/ja krijon kllasterin në tabelë për të përforcuar njohuritë e marrapër tregimin fantastiko-shkencor.“Lamtumirë universi plak”tregimi fantastiko-shkencor.Plotëson në tabelë të gjitha veçoritë e tregimit fantastiko-shkencor.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 5. Dy dimensionet që rregullojnë jetën tonë:a) hapësirab) kohaShkruani në fletore sa më shumë fjalë, që u referohen këtyre dy dimensioneve(fusha leksikore).Ushtrimi 6. Ky ushtrim shkathtëson nxënësit të zgjidhin termin e saktë në një kohëtë shkurtër. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të bëjnë një zgjedhje pa iu rikthyer leximit.Zgjedhja e fjalës në çiftet e dhëna përcakton dhe nivelin e të kuptuarit.Hapi IV. Nxënësit lexojnë individualisht informacionin e librit në faqen 73,“Fantastiko-shkencorja në art”.103

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësit në këtë veprimtari duhet të gjejnë ngjashmëritë dhe lidhjen ndërmjet faktitshkencor dhe fantazisë në fragmentin “Lamtumirë, universi plak”.Në faktet shkencore kemi të dhënat mbi universin dhe ekzistencën e universeve.Në fakte të imagjinuara në fantazinë e njeriut:- pjesëmarrja e personazheve- konflikti që zhvillohet ndërmjet qenies njerëzore dhe të dërguarit- Federata e Universeve- rregullat- procedura e apelimit etj.Hapi V. Për këtë ushtrim do të punohet me Integrim ndërlëndor.Grupi I – grupi i biologjisëGrupi II – i historisëGrupi III – i pikturësÇdo grup do të punojë me materialet e nevojshme, duke sjellë komentin e tyrenë postera. Do të krijohet Turi i Galerisë. Nxënësit komentojnë idetë e paraqiturame poster. Në fund të orës së mësimit mësuesi vlerëson disa nxënës për njohuritë epërvetësuara dhe për pjesëmarrjen aktive. Mësuesi/ja nxit dhe nxënësit e tjerë.Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i grupeve të zanoreve ie, ye, ua dhe ueVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të shkruajë si duhet fjalët, që kanë grupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit,shkumës me ngjyra, fisha.Metoda dhe teknika mësimore:diskutim, shpjegim, punë e drejtuar,punë dyshe, punë e pavarur, thesi i fjalëve.Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema në dërrasë të zezë. Hapen librat. Lihen nxënësit disa minutatë njihen me përmbajtjen e tekstit “Gjon Shllaku midis legjendës dhe reales”. Lexohetpjesa nga një nxënës që lexon bukur. Diskutohet me nxënësit se ç’gjë të përbashkëtkanë fjalët me shkronja të zeza. Arrihet në përfundimin se këto fjalë kanë të përbashkëtgrupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue. Shpjegohen nga mësuesi/ja rregullat që duhettë kemi parasysh për fjalët që shkruhen:a) me grupin e zanoreve ie,b) me grupin e zanoreve ye,c) me grupin e zanoreve ua,d) me grupin e zanoreve ue.Shkruhen rregullat në dërrasë të zezë duke dhënë edhe shembuj me fjalë tëndryshme, grupet e zanoreve brenda fjalëve shkruhen me shkumësa me ngjyra.Hapi II. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 220.104

Hapi III. Punë e pavarur. Punohet Ushtrimi 3 dhe Ushtrimi 4. Diskutohet evlerësohet puna e nxënësve.Hapi IV. Punë dyshe. Punohet Ushtrimi 5. Aktivizohen grupe të ndryshme dyshe,sipas bankave të gjejnë rastet e përdorimit të grupit të zanoreve në gegërishte, nëvend të grupit ua të shqipes letrare.Hapi V. Nga thesi i fjalëve, të futura në një kuti të vogël kartoni, nxirren fjalë qëpërmbajnë këto grupe zanoresh dhe diskutohet nëse janë shkruar sipas rregullavetë shqipes letrare.Bëhet vlerësimi i punës së nxënësve duke u mbështetur në shkallën e aktivizimittë tyre.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 6 në faqen 221 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 20-21, sipas niveleve.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Pjesëzat dhe parafjalët e përsërituraObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë atje ku duhet në fjali pjesëzat e parafjalët e përsëritura.• Të dallojë funksionin stilistik të rimarrjes (përsëritjes).Vështirësia: Niveli IIMateriale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, shkumësa me ngjyra,tekst për figurat stilistike.Metoda dhe teknika mësimore:diskutim, shpjegim, punë e pavarur,punë e drejtuar, punë dyshe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësit me temën. Shkruhet tema në tabelë. Paraqitet ose shkruhetnë tabelë teksti në fillim të faqes 222. Fjalët që në tekstin e nxënësit janë me të zeza,në tabelë shkruhen me shkumësa me ngjyra. Diskutohet rreth fjalëve që përfshihente pjesëzat e që shërbejnë për të ndërtuar forma gramatikore foljore dhe shkallët embiemrave e të ndajfoljeve. Shpjegohen rastet kur përsëriten pjesëzat. Shkruhenshembujt në tabelë.Hapi II. Shpjegohen rastet se kur mund të përsëriten parafjalët. Shkruhen shembujtnë tabelë. Diskutohet rreth tyre nga nxënës të niveleve të ndryshme.Hapi III. Punë e pavarur. Punohet Ushtrimi 4, faqe 223. Diskutohet e vlerësohetpuna e pavarur duke u përqendruar te nxënës të të gjitha niveleve.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimi 2, faqe 223. Lexohet poezia “Rozafati”.Dallohen figurat e ndryshme stilistike, si: përsëritja, anafora, rimarrja etj. Funksionistilistik i këtyre figurave në këto vargje është për të tërhequr vëmendjen e lexuesit e105

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”për të theksuar një apo disa fjalë të rëndësishme, për të përforcuar anën shprehësedhe emocionale të thënies. Në këtë poezi përsëritet numërori tre si dhe pasthirrmao, e cila shpreh dhimbje.Diskutohet edhe për kuptimin e figurës ku nusja i jep gji fëmijës. Nëpërmjet kësajkujtohet përmbajtja ose historia e legjendës.Hapi V. Punë dyshe. Punohet Ushtrimi 3. Kontrollohet e diskutohet puna enxënësve. Në fund, bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 4 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 26-27,sipas niveleve.Rubrika: Të shkruaritTema: Udhëtim-lojë mes shkencës e fantastiko-shkencoresObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të shkruajë një tregim fantastiko-shkencor për një udhëtim imagjinar metitull“Udhëtim drejt kozmosit”.• Të vlerësojë punën e shokëve për këtë tregim.• Të përdorë fjalorin fantastiko-shkencor.Mjetet:teksti “Gjuha shqipe 9”,tekste shkollore të shkencave natyrore,Fletorja e punës.Teknika dhe metodat e mësimdhënies:Diskutim, shkrim i lirë, Turi i Galerisë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e fillon këtë temë mësimore me një diskutim. Besoj se në ëndrrattuaja e keni parë veten duke udhëtuar. Udhëtimin e parë imagjinar e shohim që nëfëmijëri. Një shembull është Piter Pani dhe ishulli tij Kurrkund. Ky udhëtim lidhet medëshirën për të qenë gjithmonë fëmijë, për të mos u rritur kurrë. Por, ka edhe udhëtimeimagjinare drejt universit, që lidhen me dëshirën për ta njohur atë.Mësuesi/ja i nxit nxënësit të tregojnë tituj librash me udhëtime fantastikoshkencore,përjetimet që kanë ndier kur i kanë lexuar dhe informacionet që kanëmarrë (informacione shkencore dhe imagjinare).Hapi I. Nxënësit do të lexojnë informacionin në faqen 74 dhe mësuesi/ja shkruannë tabelë temën e mësimit: “Udhëtim lojë mes shkencës e fantastiko-shkencores”.106

Nxënësit do të lexojnë informacionin dhe do të shkruajnë në fletoren e klasësmesazhin, mënyrën e organizimit të jetës në një Stacion Hapësinor, do të përshkruajnëaktivitetin e tyre në univers a në një satelit, do të përzgjedhin informacione shkencore,që i kanë marrë nga lëndët shkencore dhe enciklopeditë.Mësuesi/ja këtë veprimtari e zhvillon deri në 15 minuta.Hapi III. - Cilat figura të propozuara në tekst, sipas jush, janë fryt i fantazisë?- Cilat përkojnë me realitetin e Universit?Përgjigjja: Figurat që përkojnë me realitetin e Universit janë në paragrafët A, B,E dhe F.Figurat që janë fryt i fantazisë janë: C-ja dhe D-ja.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Mësuesi/ja shkruan në tabelë temën e punës me shkrim dhe objektivin qëduhet të arrijnë. Nxënësit duhet të jenë të vëmendshëm në strukturën e udhëtimit-lojëmes shkencës dhe fantastiko-shkencores.Hapi V. Nxënësit do të përshkruajnë udhëtimin-lojë duke përzgjedhur materialinqë punuan në hapin e dytë, si dhe do të nxjerrin mesazhin e tij.Hapi VI. Nxënësit lexojnë disa punime, ndërsa të tjerat vendosen në Turin eGalerisë.Nxënësit vlerësojnë punimet e njëri-tjetrit:- Çfarë u pëlqen?- Çfarë do të sugjeronit?Në fund të orës mësuesi/ja jep vlerësime për punët e lexuara.107

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të shkruaritTema: Teksti rrëfimtar tregimtar (ora e parë dhe ora e dytë)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të sistemojë njohuritë e marra për tekstin rrëfimtar.• Të dallojë veçoritë kryesore të një teksti të tillë.• Të projektojë hapat që do ta ndihmojnë për të shkruar një tregim rrëfimtar.• Të kalojë në shtrirjen e tekstit, duke bërë kujdes me përdorimin e gjuhës.Mjetet:teksti i nxënësit, Fletorja e punës.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:pema e mendimit, praktikë, lexim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e ka shkruarnë tabelë. I njeh dhe me rubrikën. Në këtë etapë do të punohet me teknikën “Pemae mendimit”. Në qendër të tabelës shkruan teksti rrëfimtar me veçoritë kryesore tënjë teksti rrëfimtar.a) personazhlegjendaromaniprozafantastikoshkencoreb) autorkoha e rrëfimitrrëfyesilloji i rrëfimittitulliparashtrimisituatafillestaretekstirrëfimtarstrukturazhvillimipika e lidhjeselementetpërbërëserrëfen një ngjarje,një ndodhi:përfundimndodhiavendikohapersonazhetndodhia qendrorekonfliktipika kulmorezgjidhja e tijprotagonistëndihmësveta e rrëfimitkoha e rrëfimitHapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë temën e re “Teksti rrëfimtar(tregimtar)” në faqen 78. Lexojnë modelin e dhënë.Hapi III. Nxënësit lexojnë hapat që duhen ndjekur për të shkruar një tregim.Mësuesi/ja u tërheq vëmendjen për ata hapa që duhet të kenë më shumë kujdes.1. Përdorimi i vetës së parë, të mos kalojë në autobiografi.2. Zgjedhja e titullit të përputhet me temën, por mund të vendoset dhe emri i një108

personazhi protagonist ose të ketë lidhje me nëntekstin, moralin apo mesazhin.3. Të përcaktojë pikën e lidhjes, për të cilën nxënësit hasin më tepër vështirësi.4. Shkalla e objektivitetit. Kujdesi për të mos përdorur shumë detaje në rrëfim që tëmos kalojë në subjektivitet. Kjo shmang arsyen e vërtetë të rrëfimit dhe pa e kuptuarnxënësi do të përshkruajë emocione, ndjesi, komente personale, që janë të tepërtadhe cenojnë strukturën e tekstit.5. Zgjidhja e kohës foljore rrëfyese është shqetësim për nxënësit. Nuk janë tëqartë se cila kohë e foljes duhet zgjedhur.Kësaj etape mësuesi duhet t’i lërë kohë të mjaftueshme.Hapi IV. Pas marrjes së informacionit nxënësit punojnë në fletoren e tyre. Punondhe mësuesi/ja.Mësuesi/ja e lexon punën para klasës. Në këtë mënyrë, nxënësit e dinë se cilatjanë kërkesat për t’u realizuar.Ata punojnë për të përfunduar tregimin orën e dytë.Mësuesi bën vlerësimin e orës së mësimit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: UshtrimeVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të zbatojë njohuritë e marra për:a) drejtshqiptimin e bashkëtingëlloreve /d/, /t/, /l/ dhe /c/ në fjalët e huaja.b) drejtshkrimin e zanores /ë/ fundore.c) drejtshkrimin e nyjave të/së në mbiemrat e nyjshëm.d) drejtshkrimin e grupeve të zanoreve ie, ye, ua dhe ue.e) pjesëzat e parafjalët e përsëritura.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit,shkumësa me ngjyra, fletore.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me lexim dhe diskutim,mësimdhënia e ndërsjellë, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen bashkë me nxënësit disa nga njohuritë e marra për:a) drejtshqiptimin e bashkëtingëlloreve /d/, /t/, /l/ dhe /c/ në fjalët e huaja.b) drejtshkrimin e zanores /ë/ fundore.c) drejtshkrimin e nyjave të/së në mbiemrat e nyjshëm.d) drejtshkrimin e grupeve të zanoreve ie, ye, ua dhe ue.e) pjesëzat e parafjalët e përsëritura.Hapi II. Mësimdhënia e ndërsjellë. Ndahen nxënësit në grupe prej katër vetash(dy banka një grup). Mësuesi/ja i sqaron se do të bëjë një veprimtari që quhet109

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”“Mësimdhënia në bashkëpunim”. Në krye të grupit vihet një nxënës i mirë, që do tëluajë rolin e mësuesit. Lexohen ushtrimet nga ai dhe sqarohen gjërat e paqarta.Grupi I →ushtrimet 1 dhe 5.Grupi II → ushtrimet 2 dhe 4.Grupi III → ushtrimet 3 dhe 4Mësuesi/ja ndjek punën e grupeve dhe në fund bën vlerësimet.Hapi III. Ndahen nxënësit në grupe, përkatësisht A, B dhe C. Grupeve u jepenushtrimet 7, 8 dhe 9 në faqen 225. Udhëzohen nxënësit të punojnë në mënyrë tëpavarur. Kontrollohet e vlerësohet puna e tyre.Po japim një zgjidhje të mundshme të ushtrimit 9:Lexoj: Leximi i mirë ndihmon për t’i mësuar më lehtë lëndët.Pjesa e lexuar është shumë e bukur.Dorëzoj: Dorëzimi i detyrës u bë sipas rregullave. Sot e mora përgjigjen përdetyrën e dorëzuar dje.Dëgjoj: Veshi është organi i dëgjimit. Ai ishte njeri i dëgjuar.Zëvendësoj: Metoda e zëvendësimit përdoret në matematikë.Pasojat e dëmeve janë të zëvendësueshme.Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit duke falënderuar nxënësit që uaktivizuan më shumë dhe ata që dhanë përgjigje të sakta. Nuk lihen jashtë vëmendjesedhe nxënësit që u përfshinë në diskutime.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 10 në faqen 225.Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i pikëpyetjes (?)Vështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë pikëpyetjen atje ku duhet.• Të shkruajë një monolog të shkurtër, ku të përdorë pikëpyetje.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tabela,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,punë dyshe, punë e drejtuar, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Bëhet një bisedë me nxënësit për shenjat kryesore të pikësimit dhe tipat efjalive ku përdoren. Plotësohet së bashku me nxënësit një tabelë me shenjat kryesoretë pikësimit dhe përdorimet e tyre.fjali dëftore –nxitëse fjali pyetëse fjali dëshirore, fjalitë thirrmorepika pikëpyetja pikëçuditja110

shenjat e pikësimitdy pikat viza thonjëzat presja pikëpresja trepikëshi kllapat dialogu– ligjërata edrejtëPër të ilustruar njohuritë për shenjat e pikësimit përdoret fragmenti i tekstit “Nëdet”, i Anton Pashkut. Diskutohet rreth tyre.Hapi II. Shpjegohen të gjitha rastet e përdorimit të pikëpyetjes duke marrë dhemendimin e nxënësve. Shkruhen shembujt në tabelë duke përdorur edhe shkumësame ngjyra.Hapi III. Punë në dyshe sipas bankave. Ushtrimet 1 dhe 2, në faqen 227.Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Punë e drejtuar. Punohet ushtrimi 4, në faqen 228. Nxënësit argumentojnëpërdorimin e pyetjeve retorike.Vargjet e Mjedës, të shkëputura nga poema “Liria”, janë të ndërtuara mbipyetjen retorike. Poeti e di përgjigjen, po, për ta bërë situatën që paraqit në vargjete tij më dramatike dhe më mbresëlënëse dhe për të shprehur më fort shqetësimin e tijpër robërinë që ka mbuluar anembanë vendin, ai shtron para lexuesit disa pyetje:“ A shndrit rreze lirije mb’ato maje?..A keni ndie ... nëpër shkrepa... një kangë të patravajë?Mjeda është i mendimit se lufta e popullit të thjeshtë do të sjellë lirinë e vonuar.Mesazhi i kësaj poezie është: “ Lirim, lirim bërtet gjithkah Malsia...”Po sqarojmë edhe disa fjalë të panjohura për nxënësit:ograjë – pyll i vogël me lëndina për kullotë, livadh pranë pyllit.gjimon përmallshëm - gjëmon me mall, dashuri e dhembshurinji kangë të patravajë – një këngë pa hidhërim, pa vuajtje.kallxoni – kallëzoni, tregoni të vërtetën.shklet kamba – shkel këmba.çilet lama – del burimi.ku i del lirimit ama – ku e ka burimin liria, ku ka lindur liria.Hapi V. Punë e pavarur - shkrim i lirë. Punohet ushtrimi 5. Nxënësit shkruajnënjë monolog me titull “Unë dhe labirinti”, “Ç’më pret mua pasi të mbaroj shkollën 9-vjeçare?”Kontrollohet e vlerësohet puna e tre nxënësve të niveleve të ndryshme duke marrëedhe vlerësime nga nxënës të tjerë.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 3 në faqen 228 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.28-29, sipas niveleve.111

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: ShqipëriaObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e udhëpërshkrimit, si rrëfim joletrar.• Të marrë informacionin për Shqipërinë e viteve ’20.• Të bëjë dallimin ndërmjet shkrimit objektiv dhe subjektiv të autores.Mjetet:teksti i nxënësit, informacione përShqipërinë e viteve ’20-të, tabela,mjete shkollore, shkumësa.TEKSTI RRËFIMTAR (JOLETRAR)Teknika dhe metoda të mësimdhënies:diskutim, lexim, kllaster, tabelë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i ka udhëzuar nxënësit të gjejnë informacionin mbi zhvillimin eShqipërisë në vitet ’20. Materiali i përzgjedhur do të ketë foto me pamje që tregojnëaspekte të ndryshme të jetës shqiptare të atyre viteve.Nxënësit lexojnë informacionin, disa të dhëna shkruhen në tabelë.112Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit dhe me autoren, tëcilat i shkruan në dërrasë të zezë, pastaj drejton pyetjen:- Çfarë ju kujton emri i Edit Durhamit?Lexohet rubrika për çastet kryesore nga jeta e autores.Hapi III. Nxënësit do të lexojnë në heshtje fragmentin dhe do t’u përgjigjen pyetjeve,që mësuesi/ja ka shkruar në tabelë, ndërsa nxënësit i shkruajnë në fletore. Përgjigjete pyetjeve kanë lidhje me tekstin që po lexojnë. Pyetjet:1. Në cilin vend ndaloi për herë të parë Edit Durhami?2. Çfarë informacionesh dinte për këtë qytet?3. Si e përshkruan ngjarjen kryesore të atij qyteti?4. A kishin shqiptarët një besim, të cilin e mbronin me fanatizëm?5. Çfarë ndalohej nga policia?6. Cila ishte dëshira e shqiptarëve?7. Cila ishte dëshira e një prifti shqiptar? A e realizoi? Pse?8. Si e përshkruan Abatin e Mirditës, Preng Doçin?9. Çfarë ndien Edit Durham për këtë vend dhe njerëzit e tij?Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/ja shkruan në tabelë pranë titullit të temës edhe fjalën udhëpërshkrim.Ushtrimi 1. - Çfarë ngjarjesh rrëfen autorja? Pse?Përgjigjja: Autorja rrëfen ngjarje reale, sepse ka qenë vetë dëshmitare. Qëllimi iautores është të informojë lexuesin për atë që ka ndodhur.Ushtrimi 2. - Kush i rrëfen ngjarjet?Përgjigjja: Ngjarjet i rrëfen autorja.

Ushtrimi 3. - Ku dallon ky tekst nga teksti rrëfimtar letrar.Për këtë ushtrim nxënësit do të punojnë me teknikën Diagrami i Venit.Nxënësit do të punojnë në çift.Përgjigjet e dy përfaqësuesve të çifteve mësuesi i shkruan në tabelë.Teksti rrëfimtar letrar- rrëfen ngjarje të trilluara,- mbështetet mbi imagjinatën krijuese,- ka personazhe të trilluara,- me strukturë të ndërlikuar,- me gjuhë të figurshme etj.rrëfimiTeksti rrëfimtar joletrar- rrëfen ngjarje të vërtetë,- mbështetet mbi fakte,- ka personazhe reale,- struktura e thjeshtë,- me gjuhë të stilit gazetaresk etj.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 4. Nxënësit do të plotësojnë në libër veçoritë e tjera të tekstit rrëfimtarjoletrar.- koha- vendet që ka vizituar- personat që ka takuarUshtrimi 5. Për këtë ushtrim nxënësit do të shfrytëzojnë informacionet e marranë hapin e parë dhe informacionin, që morën gjatë leximit të fragmentit.Ushtrimi 6. Nxënësit do të punojnë me tabelë:Shkollat shqipe Fragmenti Ç’mendime dhe mesazhemë lindin?- madhështia e natyrësUshtrimi 7. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre organizuesin shqiptare grafik:Fragmenti përshkrues Elementi letrar Funksioni stilistikNe soditnim Shqipërinë,vargmale si valë të gurtatë një deti që ngriheshinmrekullisht të kaltër.- krahasimi- metaforë foljore- epitetDetyrë shtëpie. Jepet ushtrimi 8.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve dhe i orës së mësimit.113

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të foluritTema: ReportazhiObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të diskutojë rreth tematikës së një reportazhi.• Të dallojë veçoritë e reportazhit.Mjetet:teksti i nxënësit, Fletorja e punës,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:lexim, diskutim, punë me grupe,grupi i ekspertëve.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan nëtabelë. Udhëzon nxënësit që të lexojnë në heshtje reportazhin.114Hapi II. Do të punohet me teknikën Grupi i ekspertëve. Ecuria:Mësuesi/ja krijon gjashtë grupe, të cilave u jep nga një skedë me pyetje.Grupi I. - Cila është tema që trajton gazetari në reportazh?Në krye të reportazhit gazetari shpjegon toponimin e atij vendi. Cili është ai?Grupi II. - Ku ndodhet ky vend? Përcaktoni koordinatat dhe të dhënat.Si përshkruhet ai?Grupi III. - Cili është problemi që ngre gazetari? Në ç’këndvështrim e shehproblemin? Argumento.Grupi IV. - Cili është mendimi i tij dhe si e argumenton atë?- Ka gërshetim të fakteve reale me përshtypjet subjektive?Grupi V. - Cili është mesazhi që jep në fund të shkrimit?- Cilat janë sugjerimet e autorit?Grupi VI. - Cilat janë krahasimet, fjalët dhe shprehjet që krahasohen, si dhe shkallën ekrahasimit?- Cili është roli i fjalive pyetëse-habitore?!Çdo grup, pasi përfundon detyrën, shkëmben pyetjet me grupin tjetër. Kjo veprimtarizgjat 20 minuta.Hapi III. Një përfaqësues i çdo grupi lexon përgjigjet. Mësuesi/ja në bashkëpunimme nxënësit e grupeve të tjera vlerëson punën e grupeve.Hapi IV. Ushtrim: Të gjitha grupet do të punojnë për veçoritë gjuhësore të këtijteksti.a) Kush rrëfen? Në ç’kohë është rrëfimi? Në ç’vetë?b) Cilat klasa të fjalëve mbizotërojnë: folje, emra, mbiemra, ndajfolje.c) Fjalitë janë të thjeshta apo të përbëra? A ka mungesë të lidhëzave apo përdorimtë lidhëzave?d) Nga ana leksikore ç’fjalë kemi në përdorim?- fjalë të reja (neologjizma)

- dialektalizma, krahinorizma- fjalë të huaja.Hapi V. Për përforcuar informacionin që nxënësit morën, mësuesi/ja së bashkume nxënësit plotësojnë pemën e mendimit.tekst rrëfimtar joletrarReportazhi ka ngjashmëri me udhëpërshkrimingërshetohen fakte reale me përshtypje subjektive.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi për nxënësit.Rubrika: Të shkruaritTema: ReportazhiLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të shkruajë një reportazh sipas modelit të dhënë.• Të vlerësojë punimin e tij dhe të shokut duke shkëmbyer materiale me njëri-tjetrin.Mjetet:teksti i nxënësit, fletore,pamje të ndryshme.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:bisedë, shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Nxënësit kanë sjellë pamje dhe materiale të ndryshme, të cilat transmetojnëshqetësimet e tyre, mendimet për problemet, sjelljet e reja të shoqërisë shqiptare.Mësuesi/ja zhvillon një bisedë me nxënësit për mendimet që kanë, të cilat do t’indihmojnë për të shkruar reportazhin.Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të rilexojnë materialin për reportazhin:- përmbajtja/tema- problemi që shtrohet- mendimet që sugjeron- përshkrimin e problemit- argumentimi- mesazhi- gjuha me veçoritë e saj.Hapi III. Nxënësit punojnë të pavarur. Kjo punë vazhdon edhe orën e dytë.Mësuesi/ja kontrollon për ndonjë pasaktësi. Nxënësve u lihet kohë e mjaftueshmepër të përfunduar punën e tyre.Mësuesi/ja mbledh mbresat, përshtypjet dhe vështirësitë që patën në realizimine detyrës. Më pas, nxënësit shkëmbejnë fletoret dhe vlerësojnë njëri-tjetrin, duke umbështetur në të dhënat për të shkruar një reportazh. Nxënësit vlerësojnë punët mëtë mira, të cilat autori (nxënësi) i lexon para klasës. Mësuesi/ja vlerëson punën e tëgjithë nxënësve,Vlerësimin përfundimtar të punës e bën mësuesi.115

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i pikëçuditjes (!)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë pikëçuditjen atje ku duhet.• Të dallojë funksionin e pikëçuditjeve në shprehjen e toneve polemike dhe ironizuese.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste të tjeraalternative të klasës së nëntë,veprat e Migjenit, tekst për figurat stilistike.Vështirësia: Niveli IIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegime diskutim, punë dyshe,punë e pavarur, punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontroll e diskutim i detyrave të shtëpisë. Mblidhen disa fletore për korrigjimdhe vlerësohen me notë. Për zgjedhjen e fletoreve që do të korrigjohen, si për detyrate shtëpisë, ashtu edhe të klasës, kihet parasysh që për çdo 4-5 detyra, njëra duhettë jetë e korrigjuar.Hapi II. Bëhet një bisedë me nxënësit për të rikujtuar njohuritë që kanë për shenjate pikësimit. Përqendrohet vëmendja te pikëçuditja.Hapi III. Shpjegohen të gjitha rastet e përdorimit e të mospërdorimit të pikëçuditjes.Çdo rast ilustrohet me shembuj, të cilët shkruhen në tabelë duke përdorur edheshkumësa me ngjyra.Hapi IV. Punë dyshe sipas bankave. Punohen ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 230.Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve.Hapi V. Punë e pavarur. Ushtrimet 4 dhe 5. Kontrollohet e diskutohet puna epavarur.Hapi VI. Punë e drejtuar. Ushtrimi 6.Pikëçuditja përdoret në fillim të skicës “Legjenda e misrit” në fjali njëkryegjymtyrësheemërore: Misër! Misër! që kryen funksionin e një fjalie nxitëse thirrmore që shprehkërkesë, thirrjen e poetit, shpërthimin e vrullshëm të ndjenjave të tij, urrejtjen efuqishme të tij. Edhe përdorimi i fjalisë dëshirore në formën e mallkimit, rrit toninpolemizues të pjesës.Leximi me intonacionin e duhur thirrmor vë në dukje më qartë tonin polemik eironizues të Migjenit. Thirrjen për shpëtimin e jetës poeti e quan “apoteozë e shekullittë njëzetë”, domethënë “lavdërim madhështor” për mungesën e misrit.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie: Jepen ushtrime te Fletorja e punës, f. 29-30.116

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i shumëpikëshit (...)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë shumëpikëshin aty ku duhet.• Të përdorë drejt shenjat e pikësimit në një tekst të dhënë.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative“Gjuha shqipe 9”, shkumësa me ngjyra.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me lexim,shpjegim e diskutim, punë dyshe,punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen bashkë me nxënësit njohuritë e mësuara për shenjat e pikësimit.Shkruhen në dërrasë fjalitë në fillim të faqes 231. Lexohen me kujdes nga mësuesi/jafjalitë. Diskutohet për rolin që luajnë në këto fjali shumëpikëshit e përdorur. Shpjegohennga mësuesi/ja rastet e ndryshme të përdorimit të shumëpikëshit. Shkruhen shembujnë dërrasë të zezë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Punë dyshe sipas bankave. Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 232. Nxënësitargumentojnë shenjën e pikësimit që kanë përdorur. Kontrollohet, diskutohet evlerësohet puna e nxënësve.Hapi III. Punë e pavarur. Ushtrimi 3 në faqen 232. Kontrollohet puna e pavarure tre nxënësve të niveleve të ndryshme.Hapi IV. Punë e pavarur. Punohet ushtrimi 3, në f. 31 të Fletores së punës. Nxënësitflasin dhe argumentojnë me anë të rregullave përdorimin e shumëpikëshit.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit. U drejtohen nxënësve edhekëto pyetje:- Kur përdoret shumëpikëshi?- Po pikëpyetja?- Po pikëçuditja?Kërkohet të jepet shembull për çdo rast.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 4 në faqen 232 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.30-31, sipas niveleve.117

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i thonjëzave (“ ”, « », ‘ ’)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë shenjat e thonjëzave.• Të përdorë thonjëzat atje ku duhet.• Të vendosë thonjëzat në një tekst ku ato janë hequr.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative“Gjuha shqipe 9”, shkumësa me ngjyra.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegime diskutim, punë e pavarur,punë dyshe, punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen njohuritë për shenjat e pikësimit dhe rastet e përdorimit të tyre.Përgjigjet e nxënësve ilustrohen me shembuj.Hapi II. Njihen nxënësit me temën, e cila shkruhet në dërrasë të zezë. Mësuesi/jau drejton nxënësve pyetjen:- Kur përdoren thonjëzat?Pas përgjigjeve që japin nxënës të niveleve të ndryshme, mësuesi/ja shpjegonrastet e ndryshme të përdorimit të thonjëzave. Për çdo rast shkruhen shembuj nëdërrasën e zezë.Shpjegohen edhe rastet kur mund të përdorim thonjëzat njëshe brenda një tekstitë mbyllur në thonjëza.Hapi III. Punë e pavarur. Ushtrimi 1 në faqen 234. Kontrollohet e vlerësohetpuna e tre nxënësve të niveleve të ndryshme. Nxënësit e tjerë qartësohen për tëbërë korrigjimet e plotësimet e duhura në detyrat e klasës, sipas kërkesës së këtijushtrimi.Hapi IV. Punë dyshe sipas bankave. Ushtrimi 2 në faqen 234. Vlerësohen grupetë ndryshme për saktësinë e plotësimit të kërkesës së ushtrimit në fletore. Gjatëvlerësimit merret parasysh cilësia e shkrimit dhe drejtshkrimit.Hapi V. Punë e drejtuar. Ushtrimi 3 në faqen 234. Bëhet leximi i fjalive të ushtrimitnga nxënës të nivelit të lartë. Nxiten nxënës të niveleve të ndryshme të shpjegojnëpërdorimin e thonjëzave në fjalitë e këtij ushtrimi.Mësuesi/ja bën korrigjimet e plotësimet e duhura të këtyre përgjigjeve.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet Ushtrimi 5 në faqen 234 dhe ushtrime nga Fletorja e punës,f. 32-33, sipas niveleve.118

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Ushtrime përsëritjeObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përdorë ku duhet pikëpyetjen.• Të përdorë ku duhet pikëçuditjen.• Të përdorë ku duhet shumëpikëshin.• Të përdorë ku duhet thonjëzat.• Të shpjegojë përdorimin e shenjave të pikësimit në fjali të ndryshme.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë, punë dyshe, punë e drejtuar,punë e pavarur.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Rikujtohen bashkë me nxënësit shenjat e pikësimit dhe rastet e përdorimittë tyre. Kërkohet që çdo rast të ilustrohet me shembuj.Hapi II. Punë dyshe sipas bankave. Ushtrimi 1. Kontrollohet dhe vlerësohet punae nxënësve për plotësimin e kërkesave të ushtrimit.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimi 2. Lexohen bukur fjalitë dhe pas çdo fjalieargumentohet përdorimi i shenjës së pikësimit. Nxiten të marrin pjesë dhe të japinshpjegime për përdorimin e shenjave të pikësimit nxënës të niveleve të ndryshme.Hapi IV. Punë e pavarur –punë në grupe. Ndahen nxënësit në tri grupe.Grupi I → punon ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 235.Grupi II → ushtrimet 5 dhe 6 .Grupi III → ushtrimet 7 dhe 8 në faqen 236. Kontrollohet e vlerësohet puna epavarur duke vlerësuar dy nxënës të niveleve të ndryshme për çdo grup.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 9 në faqen 236.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrës kryesoreVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të formulojë përkufizimin për fjalinë (njësi e plotë ndërtimore, kuptimore eintonacionore).• T`i grupojë fjalitë sipas gjymtyrës kryesore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,punë e pavarur, punë e drejtuar,pema e mendimit.119

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku njohuritë për fjalinë. Mësuesi/ja u drejton nxënësvepyetjet:- Ç’quajmë fjali?- Ç’është fjalia e thjeshtë?- Si e dallojmë fjalinë e thjeshtë nga ajo e përbërë?Skema bëhet në dërrasë të zezë.e thjeshtëFjaliae përbërëHapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë, ku është një tekst i KasëmTrebeshinës. Aktivizohet një nxënës të lexojë tekstin. Aktivizohen nxënës të nivelevetë ndryshme të gjejnë fjalitë e thjeshta dhe ato të përbëra. Diskutohet rreth tyre.Përqendrohet vëmendja te fjalitë: Fshati. Është si gjithë fshatrat në Shqipëri.Bashkë me nxënësit arrihet në përfundim se fjalitë:- Gjenden ndërmjet dy pauzave të gjata.- Kanë intonacion të plotë.- Janë të formuara nga një, dy ose më shumë fjalë të lidhura me njëra-tjetrën,që kanë si bërthamë një folje, të zgjedhur në një nga mënyrat ose një emër.- Kanë kuptim tërësor.Shkruhet në dërrasë përkufizimi i fjalisë. Jepen shembuj fjalish që shprehinmendimet, ndjenjat dhe vullnetin tonë.Hapi III. Shpjegohen llojet e fjalive të thjeshta sipas gjymtyrës kryesore. Jepenshembuj për çdo rast.Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrimi 1 në faqen 238. Kontrollohet e vlerësohetpuna e pavarur.Hapi V. Punë e drejtuar. Ushtrimi 2 në faqen 238.Hapi VI. Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit duke formuar sëbashku me nxënësit pemën e mendimit për llojet e fjalive të thjeshta, sipas gjymtyrëskryesore.të pazgjeruaratë pazgjeruaradykryegjymtyrëshe Fjalitë e thjeshta njëkryegjymtyrëshetë zgjeruaratë zgjeruaraJepen shembuj nga nxënës të niveleve të ndryshme për çdo rast.120Detyrë shtëpie: Jepen ushtrime nga Fletorja e punës sipas niveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrës kryesore (Ushtrime)Vështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë fjalitë e thjeshta nga fjalitë e përbëra.• Të dallojë llojet e fjalive të thjeshta sipas gjymtyrës kryesore (njëkryegjymtyrëshe,dykryegjymtyrëshe, të zgjeruara, të pazgjeruara).Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë, punë e pavarur, punë dyshe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Bisedë. Rikujtohen bashkë me nxënësit njohuritë për fjalinë e thjeshtë dhetë përbërë. Nxënësve u drejtohen këto pyetje:- Ç’dini për fjalinë?- Cilat janë disa karakteristika të fjalisë?- Kur fjalia është e thjeshtë?- Ç’ndryshim ka fjalia e thjeshtë nga një fjali e thjeshtë e zgjeruar?- Kur fjalia është e përbërë?- Sa llojesh janë fjalitë e thjeshta sipas gjymtyrës kryesore?Për çdo rast kërkohen shembuj.Mësuesi /ja shkruan në dërrasë ato njohuri që i duhen për të formuluar përkufiziminpër fjalinë dhe llojet. Mësuesi/ja përzgjedh dhe shkruan në dërrasë shembuj fjalishose paraqit në një tabak letre shembuj për ilustrim.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Hapen librat dhe nxënësit lexojnë informacionin e dhënë.Hapi III. Kalohet te rubrika Ushtrime. Punohet me të gjithë klasën ushtrimi 1 megojë. Nxënësit dallojnë fjalitë e thjeshta dhe të përbëra dhe për fjalitë e thjeshta gjejnëgjymtyrët kryesore dhe me se shprehen. Ky ushtrim i ndihmon ata për të bërë dallimine llojeve të fjalisë sipas gjymtyrës kryesore.Hapi IV. Punë e pavarur. Punohet ushtrimi 3 në faqen 239. Kontrollohet evlerësohet puna e pavarur. Nxënësit duhet të argumentojnë zgjidhjen e ushtrimit.Hapi V. Punë dyshe. Ushtrimi 4. Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.Hapi VI. Punë e drejtuar. Ushtrimi 5, nxënësit përcaktojnë llojin e fjalisë sipasgjymtyrës kryesore dhe komentojnë karakteristikat e fjalive.Hapi VII. Shkrimi i lirë. Për nxënësit e nivelit të lartë jepet Ushtrimi 6, në kohënqë mësuesi punon së bashku me nxënësit e tjerë ushtrimin 5. Kontrollohet dhevlerësohet puna e nxënësve. Lexohen nga dy-tre nxënës krijimet dhe dallohen llojete fjalive të përdorura.Sipas kohës në dispozicion punohen ushtrime nga Fletorja e punës.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie. Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës, f. 33.121

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Bisedë me F. S. NolinObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të marrë informacion për jetën dhe veprën e Fan Nolit.• Të përshkruajë personalitetin e tij, duke u mbështetur në të dhëna të marra nga teksti.• Të zbulojë disa veçori të bisedës.• Të diskutojë për mesazhin që ka marrë, për mendimet që u përputhen me njëri-tjetrin.Mjetet e mësimit:Teksti “Gjuha Shqipe 9”,informacione mbi jetën dheveprën e Nolit, mjete shkollore,tabela, dërrasa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë, lexime zinxhir, punë meshkrim (përshkrim), diskutim, kllaster.122Zhvillimi i mësimitHapi I. Kjo temë mësimi do të fillojë me një histori interesante mbi fëmijërinëdhe shkollimin (si e çoi e ëma në shkollë) e Nolit, histori që do të interpretohet ngamësuesja.Figura e Nolit është figurë shumëplanëshe. Informacionet për jetën dhe veprimtarinëe tij janë të bollshme.Nxënësit janë udhëzuar orën e kaluar të gjejnë informacione për Nolin, duke eparë atë si:- shkrimtar - politikan- përkthyes - orator- njohës i muzikës - klerik.Kjo punë do të ndahet ndërmjet nxënësve, në mënyrë që të gjendet i gjithëinformacioni.Mësuesi/ja shkruan në tabelë: Noli dhe veprimtaria e tij, të cilën e plotëson meinformacionin që sjellin nxënësit.Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë me intonacion dhe rrjedhshmëri.Vëmendja e nxënësve do të përqendrohet te ndërtimi i pyetjeve dhe tematika e tyre.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1/a. Nxënësit lexojnë informacionin, ndërkohë mësuesi/ja ka shkruarnë tabelë.bisedakarakter i lirë i pyetjevemarrja e informacionitautor dëshmitaru referohet të dhënaveU kërkon nxënësve mendime se ç’është biseda, cilat janë veçoritë dalluese ngateksti rrëfimtar letrar.Ushtrimi 1/b. - Ku përqendrohen pyetjet e dëgjuesve?

Nxënësit gjatë leximit kanë përzgjedhur pyetjet dhe tematikën e pyetjeve përaktivitetin artistik.Ushtrimi 2. Për këtë ushtrim do të punohet në grupe me teknikën “Puno nëgrupe”. Çdo e dhënë do të ilustrohet. Mësuesi/ja plotëson në tabelë, ndërsa nxënësitnë fletoren e tyre.Ushtrimi 3. Ky ushtrim do të zhvillohet nga nxënësit në fletore, duke u mbështeturnë informacionin që u punua në ushtrimin 1.Hapi IV. Nxënësit do të përshkruajnë natyrën e Nolit, duke bërë zgjedhjen e tyre.U lihet një kohë e mjaftueshme deri në 15 minuta. Nxënësit i lexojnë punët e tyre,pyesin njëri-tjetrin dhe në fund vlerësojnë punët e shokëve.Hapi V. Gjetja e mesazhit. Nxënësit do të shprehin mesazhin që kanë marrë nga“Bisedë me F. S. Nolin”. Nxënësit do të diskutojnë dhe mësuesi/ja do të shkruajë nëtabelë mendimet e tyre.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi VI. Veçoritë gjuhësore të bisedës. Nxënësit do të dallojnë dhe do t’i shkruajnënë fletore veçoritë gjuhësore.Mësuesi/ja plotëson në tabelë:Biseda – veçoritë gjuhësore.rrëfimi: - në formë dialogu- në vetën e parë- me fjali të përbëra- me fjali të thjeshta, që krijojnë një bisedë të thjeshtë dhe tërheqëse.Hapi VII. Pas gjithë këtij informacioni që morëm për bisedën mësuesi/ja mepërgjigjet e nxënësve plotëson kllasterin.karakter i lirë i pyetjevetekst rrëfimtar joletrar Bisedë jep informacionnxjerr mesazhinveçori gjuhësoreDetyrë shtëpie. Përpiquni të shkruani dhe ju një bisedë duke zgjedhur një ngafigurat e shquara, si: Faik Konica, Mehdi Frashëri.Shënim: Për t’iu përgjigjur pyetjeve shfrytëzoni materiale biografike mbi jetën dheveprën e dy figurave të shquara.123

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të shkruaritTema: IntervistaObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të hartojë pyetjet për dy personalitete nga fusha të ndryshme.• Të shkruajë intervistën për personalitetin e zgjedhur.Mjetet e mësimit:materiale mbi jetën dhe veprën e njëpersonaliteti, fletore, mjete shkollore,fletë formati A4, foto.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Kllaster, kërkim – hulumtimi i materialeve,punë në Fletoren e punës.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën dhe rubrikën që do të punojnë. Shkruannë tabelë fjalën INTERVISTA. Tërheq vëmendjen e nxënësve për strukturën e esesë,përmbajtjen, tematikën, ndërtimin e pyetjeve dhe për veçoritë gjuhësore. Mësuesi/jai plotëson këto të dhëna në tabelë.Hapi II. Mësuesi/ja i ka informuar nxënësit se duhet të përzgjedhin dy personalitetetë shquara dhe të marrin informacione rreth tyre. Mësuesi/ja shkruan në tabelë disarregulla që duhet të mbahen mend gjatë intervistimit të personalitetit.1. Duhet të ruani interesin e personit që po intervistoni.2. Bëni pyetje në atë mënyrë që ju mundëson të merrni përgjigjen që doni.3. I regjistroni përgjigjet në mënyrë besnike (mund të përdorni regjistrues, shënime).4. Njerëzit meritojnë të trajtohen me dinjitet.5. I falënderoni për intervistën që po japin dhe po ju ndihmojnë.6. Përdorni gjatë intervistimit titujt e tyre.7. Mos bëni shumë pyetje dhe dëgjojini deri në fund, pa i ndërprerë.Hapi III. Punë e pavarur:Nxënësit hulumtojnë me materialet që janë sjellë në klasë:a) Duke nxjerrë ato të dhëna që janë të nevojshme për zhvillimin e intervistës.Mësuesi/ja udhëzon nxënësit.b) Shkruani pyetjet dhe përcaktoni se ku do të përqendroheni: në jetën personaleapo në aktivitetin e tyre.c) Përdorni foto të personaliteteve nga jeta apo veprimtaria e tyre.Hapi IV. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre ose në fletë formati A 4. Mund tëvendosin në të foto të personalitetit.Hapi V. Nxënësit lexojnë punimet e tyre dhe shokët vlerësojnë punën e njëri-tjetrit.Në fund të orës së mësimit, mësuesi mbledh punët e tyre dhe i vlerëson.124

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia njëkryegjymtyrësheObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë fjalitë njëkryegjymtyrëshe nga fjalitë dykryegjymtyrëshe.Vështirësia: Niveli IV• Të dallojë llojet e fjalive njëkryegjymtyrëshe (foljore, vetore, pavetore, me vetëtë përcaktuar, me vetë të papërcaktuar, me vetë të përgjithësuar, emërore:përshkruese e treguese).• Të ndërtojë një tekst të shkurtër me fjali njëkryegjymtyrëshe.Materiale dhe mjete mësimore: Metoda dhe teknika mësimore:teksti i nxënësit, tabela të shkruara, bisedë e kombinuar me shpjegimshkumësa me ngjyra, tekste alternative. e diskutim, punë e drejtuar,punë e pavarur, pema e mendjes.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Kërkohet nga nxënësit të thonë:- dy fjali të thjeshta njëkryegjymtyrëshe,- dy fjali të thjeshta dykryegjymtyrëshe,- dy fjali të përbëra.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Vendoset në dërrasë tabela ku është shkruar teksti i Mitrush Kutelit, qëndodhet në fillim të faqes 240. Lexohen fjalitë nga një nxënës që lexon bukur. Nxënësite tjerë duhet të gjejnë fjalitë e thjeshta me një gjymtyrë kryesore.Duke u nisur nga shembujt, arrihet në përfundim se gjymtyra kryesore e fjalisënjëkryegjymtyrëshe mund të shprehet me folje ose me emër. Kur shprehen me foljequhen fjali foljore, ndërsa kur shprehen me emër quhen fjali emërore.Hapi III. Vazhdohet shpjegimi për fjalitë njëkryegjymtyrëshe foljore, që mund tëjenë fjali vetore ose fjali pavetore.Fjalia vetore shpjegohet duke përdorur shembuj e duke dhënë përkufizimet përtri llojet e saj:a) Fjali foljore me vetë të përcaktuar – folja është në vetën I e II, njëjës e shumës.b) Fjali foljore me vetë të papërcaktuar – folja është në vetën III, shumësc) Fjali foljore me vetë të përgjithësuar - folja është në vetën II, njëjës.Shpjegohen edhe fjalitë njëkryegjymtyrëshe pavetore.Në fund, shpjegohen edhe fjalitë njëkryegjymtyrëshe emërore, duke dhënë edheshembuj për fjalitë emërore përshkruese dhe treguese.125

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Punë e drejtuar. Punohen Ushtrimet 1, 2 dhe 4. Vlerësohen nxënës tëniveleve të ndryshme për shkallën e aktivizimit dhe për saktësinë e përgjigjeve.Hapi V. Punë e pavarur. Ndahen nxënësit në dy grupe. Njërit grup i jepet ushtrimi3 në faqen 243. Grupit tjetër i jepet ushtrimi 5, në faqen 243. Diskutohet e vlerësohetpuna e nxënësve.Hapi VI. Nxiten nxënësit të shprehin mendimet e tyre për llojet e fjalisënjëkryegjymtyrëshe. Mësuesi/ja shkruan në dërrasë pemën e mendjes (kllasterin).Fjalia njëkryegjymtyrëshefoljoreemërorevetore pavetore përshkruese tregueseme vetë të përcaktuarme vetë të papërcaktuarme vetë të përgjithësuarHapi VII. Bëhet përmbledhja e orës së mësimit, vlerësimi për realizimin eobjektivave të arritjes sipas niveleve dhe vlerësimi i motivuar me notë i nxënësve qëu përgjigjën më mirë.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 6 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 37.Rubrika: Të foluritTema: Mesazhet e paqesObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të komentojë mesazhet e njerëzve të shquar për paqen.• Të diskutojë për vendin që kjo tematikë zë në muzikë.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, CD,mesazhe për paqen.Teknika dhe metoda:Bisedë, ruaje fjalën e fundit për mua.126

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit me leximin dhe vlerësimin e detyrës sështëpisë. Ajo shkruan në tabelë fjalinë:... mos vallë ajo do të ishte e lumtur, si atë ditë unë në Shkodër, kur e shihja nënpjergull, nëse do të ndjente hapat e mia në trotuaret e qytetit të saj?Një nga përgjigjet e mundshme:Kufijtë janë kapërcyer, një miqësi e sinqertë lidh dy gra intelektuale, një shqiptaree tjetra serbe, nuk ka më kufij në mendje dhe në shpirt, bashkëpunimi, mirëkuptimitoleranca i bën njerëzit të lumtur, më të fortë, por që të arrihen këto duhet të keshshpirt të paqtë dhe mendje të hapur.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh me temën të cilën e shkruan në tabelë. Nxënësit lexojnëindividualisht temën: “Mesazhet e paqes”.Në këtë veprimtari nxënësit do të punojnë me teknikën “Ruaje fjalën e fundit për mua”.Nxënësit do të zgjedhin një nga thëniet, do ta shkruajnë në fletore dhe do ta komentojnëatë. Mësuesi/ja i nxit nxënësit të shprehin mendimet e tyre dhe të komentojnë. Kur tëmos ketë më komente nga nxënësit, mësuesja lexon komentin e vet.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Diskutim: Rruga e kosovarëve drejt Pavarësisë.Nxënësit kanë informacion për Kosovën, rrugën e gjatë e të vështirë, plot sakrifica tëshqiptarëve atje për të arritur drejt Pavarësisë. Ata do të diskutojnë dhe do të shprehinmendimet, ndjenjat dhe përjetimet e tyre për ditën e Shpalljes së Pavarësisë.Hapi IV. Mësuesi/ja vendos në sfond melodi ose këngë për paqen, si p.sh., “Lërediellin të ndriçojë” nga filmi “Flokët”. Diskutohet për efektin që ka muzika dhe këngate njerëzit. Secili nga nxënësit sjell informacionet e tij mbi këtë temë si dhe flet përshijen e tij muzikore.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Gjymtyrët homogjene (ora I)Vështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë gjymtyrët homogjene në fjalinë e thjeshtë e të përbërë.• Të dallojë llojet e gjymtyrëve homogjene, sipas marrëdhënieve që vendosenndërmjet gjymtyrëve të tyre.• Të përdorë drejt shenjat e pikësimit te gjymtyrët homogjene.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela, shkumësa me ngjyra,letër të bardhë A4.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë e drejtuar,pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen së bashku me nxënësit njohuritë për gjymtyrët homogjene.Nxënësve u drejtohen këto pyetje:- Ç’dini për gjymtyrët homogjene?127

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Cilat gjymtyrë mund të jenë homogjene?- Me cilat gjymtyrë lidhen: kryefjalët homogjene?- Po gjymtyrët e tjera?Nxënësit ndërtojnë fjali që të kenë kryefjalë, kallëzues dhe gjymtyrë të dytahomogjene.Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabak letre ku është shkruar teksti iMitrush Kutelit në fillim të faqes 244 (në mungesë të tabelës teksti mund të shkruhetnë dërrasë të zezë duke theksuar me shkumës me ngjyrë gjymtyrët homogjene). Nëtekstin në tabelë janë nënvizuar gjymtyrët homogjene. Nxiten nxënës të niveleve tëndryshme të diskutojnë për funksionin që kryejnë këto gjymtyrë dhe për mjetin metë cilin ata lidhen.Në fjalinë e parë të tekstit foljet: del, zbardh, shtron kryejnë funksionin ekallëzuesit, lidhen me të njëjtën gjymtyrë fjalie, pra, me kryefjalën hëna, i përgjigjensë njëjtës pyetje (cila?), kanë marrëdhënie bashkërenditjeje ndërmjet tyre.Së bashku me nxënësit nxjerrin përkufizimin dhe mësuesi bën në dërrasëskemën.gjymtyrë homogjenekryejnë të njëjtin funksionlidhen me të njëjtën gjymtyrëPërkufizimi i gjymtyrëve homogjene shkruhet në dërrasë të zezë.Shpjegohet se gjymtyrët homogjene bashkohen ndërmjet tyre me lidhëzabashkërenditëse, me intonacion ose me të dyja bashkë. Jepen shembuj për çdo rast.Shpjegohet se kur gjymtyrët homogjene nuk lidhen me lidhëza, ndërmjet tyre vihetpresja, p.sh., Liri u ngrit, u la, u vesh dhe iku.Shpjegohen llojet e gjymtyrëve homogjene sipas marrëdhënieve që vendosinndërmjet tyre:a) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie këpujore.b) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie veçuese.c) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie kundërshtore.Ilustrohet me shembuj çdo rast. Shembujt shkruhen në dërrasë të zezë.Sqarohen edhe fjalët përgjithësuese.Lirinë e kishit kudo: në kraharor, në ballë, në shpatë dhe në ushta.Përshtatja e kallëzuesit me kryefjalën homogjene lihet për orën e ardhshme.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohen ushtrimet 1 dhe 2. Vlerësohen nxënësit, që uaktivizuan më shumë dhe që dhanë përgjigje të sakta.Hapi IV. Bashkë me nxënësit bëhet pema e mendimeve për llojet e gjymtyrëvehomogjene:128

përcaktorëkundrinorëkryefjalë gjymtyrë homogjene kallëzuespërcaktorë kallëzuesorërrethanorëBëhet pema e mendimeve (kllasteri), edhe për llojet e gjymtyrëve homogjene sipasmarrëdhënieve që vendosin ndërmjet tyre:me marrëdhënie këpujoreLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”me marrëdhënie gjymtyrët homogjene me marrëdhëniekundërshtoreveçueseBëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyra e shtëpisë: Jepen ushtrime nga Fletorja e punës, f. 36.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Gjymtyrët homogjene (ora II)Vështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të ndërtojë një tekst të shkurtër me gjymtyrë homogjene.• Të dallojë dhe të përdorë fjalët përgjithësuese pranë gjymtyrëve homogjene.• Të njohë dhe të zbatojë rregullat e përshtatjes së kallëzuesit me kryefjalëthomogjene.Materiale dhe mjete mësimore:Teksti i nxënësit, tekste alternative,tabak letreMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë e pavarur,punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen njohuritë për gjymtyrët homogjene. U kërkohet nxënësve tësjellin shembuj për gjymtyrët homogjene:a) me marrëdhënie këpujore.b) me marrëdhënie kundërshtore.c) me marrëdhënie veçuese.Së bashku me nxënësit, mësuesi nxjerr përkufizimin dhe bën në dërrasë skemën.129

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Shpjegohen pesë rregullat e përshtatjes së kallëzuesit me kryefjalëthomogjene. Për çdo rregull jepen shembuj, të cilët shkruhen në tabelë.Hapi III. Punë e pavarur. Ushtrimi 3 në faqen 246. Kontrollohet dhe vlerësohetpuna e pavarur.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimet 4 dhe 5. Nxiten nxënës të niveleve të ndryshmetë argumentojnë mendimet e tyre për plotësimin e kërkesave të ushtrimeve. Po tëketë kohë në dispozicion, mësuesi/ja mund të punojë ushtrime të ndryshme ngaFletorja e punës.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit duke vlerësuar me gojë oseshkrim (me notë) nxënësit që u aktivizuan më shumë dhe dhanë përgjigje të saktaose që sollën argumente bindëse.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 6 në faqen 247 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 37.TEKSTI POETIKRubrika: Të foluritTema: Teksti poetikObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë për veçoritë e tekstit poetik, duke e krahasuar me tekstin tregimtar.• Të gjejë të përbashkëtat midis poemës epike dhe romanit historik.• Të gjejë lidhjen ndërmjet poemës legjendare dhe gojëdhënave.• Të klasifikojë veprat e njohura sipas llojeve të ndryshme poetike.Mjetet mësimore:teksti “Gjuha shqipe 9”, fragmentenga romani historik “Pas betejës”,“Kënga e Gjergj Elez Alisë”, “Rozafati”,“Shkëmbi i Skënderbeut”.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë temë mësimi me një përmbledhje të njohurive përtekstin tregimtar dhe plotëson në tabelë pemën e mendimit.strukturahyrje zhvillim mbylljegjuha më afër komunikimittë përditshëmelementareformatlegjenda, miti,përralla, fabula,anekdota, fjalë të urta130të përbëraTeknikat dhe metoda të mësimdhënies:pema e mendimit, stuhi mendimesh,vështrimi krahasues, punë në çift.Teksti tregimtarrrëfim nëvetën I dhe IIItregimi, novela, romani,udhëpërshkrimi,biografia etj.rrëfimi i ngjarjespersonazhetrealeka qëllim të tregojë etë informojë lexuesinjorealerealeimagjinarekohavendi

Hapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë vargje nga poezitë që kanë studiuar vitin ekaluar. Nxënësit dallojnë nga forma se materiali është tekst poetik. Mësuesi/ja kërkonnjohuritë që kanë nxënësit për tekstin poetik, që e dallon nga teksti tregimtar. Pemae mendimit plotësohet nga pyetjet që drejton mësuesi/ja.rimëstrukturavargjeTeksti Poetikstrofaautorika qëllim të komunikojë gjendjenshpirtërore emocionalevetërrëfen - veta Ipërshkruan - veta IIIdialogon - veta IILibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”muzikalitetkëngëNxënësit e plotësojnë skemën duke lexuar informacionin.Hapi III. Ushtrimi 3. Kalohet te rubrika “Kujto dhe shto njohuritë”. Në këtë rubrikënxënësit njihen me llojet poetike.Nxënësve u shpërndahen në fletë formati vargje nga “Kënga e Gjergj Elez Alisë”dhe pjesë nga romani historik “Pas betejës”. Ata do të bëjnë një krahasim për ngjasimetmidis poemës epike dhe romanit historik duke u përqendruar te:- rrëfimi dhe përshkrimi- ngjarja historike- tema heroike- figuracioni në portretizimin e heroit.Nxënësit do të punojnë në çift. Mësuesi/ja do të përzgjedhë dy nxënës që të lexojnëpunën e tyre në fletore, ndërsa mësuesi/ja do të plotësojë në tabelë.Hapi IV. Ushtrimi 4. - Ç’lidhje ka ndërmjet poemave legjendare dhe legjendave?Nxënësve do t’u shërbejë si material legjenda “Shkëmbi i Skënderbeut” dhe poemalegjendare “Rozafa”, në faqen 118.Ata do të përqendrohen te:- subjekti (mbështetet në besimet e lashta)- personazhet (legjendare)- vendet (reale)- elementi i jashtëzakonshëm.Përfaqësues të çifteve japin përgjigjet e tyre, të cilat mësuesi i shkruan në tabelë.Hapi V. Ushtrimi 6. Nxënësit punojnë në çift për të plotësuar tabelën, duke umbështetur në informacionin që morën.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 7.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve për njohuritë eqëndrueshme, nxënësit pjesëmarrës dhe nxit ata që ishin më pak aktiv.131

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Iliada - Poemë epikeObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar poemën epike si lloji i epikës në vargje.• Të zbulojë veçoritë e rrëfimit epik në vargje.• Të zbulojë tiparet e heroit grek përballë tri detyrave të rëndësishme, si: bashkëshort,baba dhe prijës.• Të gjejë figurat letrare dhe të shpjegojë funksionin kuptimor të tyre.• Të krahasojë heroin epik me një hero epik shqiptar.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,poema epike “Iliada”, DVD mefilmin “Troja”, mjete shkollore,tabela, shkumësa, video, TV,kompjuter ose videoprojektor.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Hulumtim, lexim, ditari dypjesësh,punë me shkrim, rrjeti i diskutimit,tabela e figuracionit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Nxënësit kanë lexuar dhe hulumtuar informacione për luftën greko-trojane ngapoema epike “Iliada”. Mësuesi/ja ka përgatitur një material në DVD, duke përzgjedhurmomentet kryesore të filmit “Lufta e Trojës”. Nxënësit sjellin informacionet që kanë marrëmbi autorin, historinë e luftës së Trojës dhe shkakun e lindjes së këtij konflikti.Hapi II. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës që të lexojë fragmentin.Etapat e punës:Ushtrimi 1. Mësuesi/ja përqendron punën në zbulimin e veçorive të rrëfimit epik.U shpërndan nxënësve skeda, në të cilat janë shkruar pyetjet, përgjigjet e të cilavemësuesi/ja do t’i shkruajë në tabelë.- “Iliada” është tekst tregimtar apo tekst poetik? Pse?- Cila është ngjarja historike që trajton?- A mban një qëndrim rrëfyesi?- A shpreh simpatinë ndaj virtyteve të personazheve?Veçoritë e poemës epike, nxënësit i shkruajnë në skeda dhe i ngjisin te mësimi iditës. (Njohuri e marrë vitin e kaluar.)Veçoritë e poemës epike janë:- Krijim i gjatë në vargje.- Trajton ngjarje historike dhe luftëra të vërteta.- Rrëfyesi i rrëfen ngjarjet pa mbajtur anën e asnjërës palë, por shprehsimpatinë ndaj virtyteve të personazheve.- Fati i heronjve është në dorë të hyjnive.- Veprat epike nisin me thirrje drejtuar muzës.Poemat epike dallohen:- për një lirizëm të hollë- për dialogun e shkathët- për konflikte të fuqishme- për mënyrën tërheqëse të thurjes së ngjarjeve- për forcën oratorike dhe ligjërimin e bukur.132

Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Përfshijeni këtë fragment në ngjarjen historike.Përgjigjja: Hektori ka vendosur të dalë në dyluftim me Akil këmbëshpejtin, për tëmbrojtur nderin e Trojës dhe nderin e tij si prijës i trojanëve. Hektori ishte udhëheqësishpirtëror i trojanëve dhe nderi i tij nuk ia lejonte të hynte si frikacak brenda murevetë Trojës. Ai mendonte fatin e trojanëve, të grave dhe të gruas së tij. Këtë luftë e fitoiAkili, pra lufta u fitua nga akejtë.Hapi IV. Ushtrimi 2. Ç’është Kali i Trojës?Nxënësit për të dhënë përgjigjen mund zgjedhin një nga alternativat e dhëna. Përtë argumentuar zgjedhjen, ata i referohen poemës. Duke u nisur nga rrëfimi në poemë,kali ishte dhuratë që grekët ua bënë trojanëve, por kjo dhuratë do të shërbente sizgjidhje e konfliktit 10-vjeçar midis grekëve dhe trojanëve. Në kuptimin simbolik kalipërfaqëson dinakërinë dhe rrezikun e fshehtë.Grekët për nëntë vjet me radhë sulmuan Trojën, por pa sukses. Vetëm në sajëtë dinakërisë së Odisesë, ata hynë brenda mureve të Trojës me Kalin e Drunjtë, qëshënoi pushtimin e Trojës.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi V. Ushtrimi 3. Nxënësit do ta rilexojnë në heshtje duke nënvizuar figuratletrare, që shërbejnë për karakterizimin e Hektorit. Do ta ndajnë poemën në fragmentedhe do t`i vendosin çdo fragmenti një titull:Fragmenti 1: Një bashkëshort, një mik: “Ja priti.....e robërisë sate...”.Fragmenti 2: Trashëgimtar i denjë i të atit: “ Si foli ashtu... gëzoftë zemra e nënës”.Fragmenti 3: Një prijës që e pret vdekjen me burrëri e nder: “O e gjorë....ngaçasti i lindjes”.Hapi VI. Portretizimi i Hektorit përballë tri detyrave të rëndësishme, si:baba, bashkëshort dhe prijës.Për këtë ushtrim do të punohet me organizuesin grafik të personazhit.HEKTORIprijës i zotinuk i dredhon luftësPër mua turpi më zë nga trojanët dhe gratë trojane të veshura hijerëndë.kreshnikU mësova të jem kreshnik në krye të trojanëve.lufton për lavdi e nder133

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Përshkrimi i Hektorit nëpërmjet figurave letrare që u nënvizuan në ushtrimin 3.HektorZëtundësi - epitet - funksion stilistik, cilësi të HektoritLavdimadhi - epitetHapi VII. Ushtrimi 5. Nxënësit do të nxjerrin nga fragmenti ato detaje që e bëjnëprekëse ndarjen e Hektorit nga familja. Hektor lavdimadhi, duart i shtriu nga i biri i vetduke qarë të atin veshur me tunxh; grykas loçkën e vet e mori, e puthi ëmbël, ndërduar e tundi, sa kur e pa u ngashërye i shoqi.Nxënësit do të interpretojnë mendimin e tyre, ndërsa mësuesi/ja do të përpiqet tëtërheqë në diskutim sa më shumë nxënës.Ushtrimi 6. Nxënësit do të diskutojnë duke shprehur një mendim dhe dukeargumentuar.Ushtrimi 7. Do të punohet me teknikën “Ditari dypjesësh”.FragmentiI dobëti dhe i forti nuk i shpëtojnëdot vdekjes.Komenti i nxënësitKjo fjali është ndërtuar me antitezë,për të treguar se vdekja është përtë gjithë...Ushtrimi 8. Do të punohet me teknikën “Rrjeti i diskutimit”.Po A mendoni se megjithëse kanë kaluar mijëra vjet, Jodhe ndonëse llojet e armëve kanë ndryshuar,lufta mbetet një shkatërrim për njerëzimin?Hapi i tetëNxënësit do të lexojnë informacionin te “Reflektimi stilistik-gjuhësor”. Për këtëushtrim mësuesi/ja do të punojë në tabelë me teknikën “Tabela e koncepteve”.Karakteristikat epoemës epikeNgjarja me tëcilën lidhet skenaNdërhyrjet errëfyesitDialogu ipersonazheveEpitetet përheroinNxënësit do të punojnë në çift në fletoret e tyre, ndërsa mësuesi/ja do të përzgjedhëkatër nxënës për të dhënë përgjigjet.Detyrë shtëpie: Krahasoni figurën e Hektorit me atë të Gjergj Elez Alisë, duke upërqendruar në momentin e dyluftimit. Nxënësit do të punojnë deri në 7 minuta dhemësuesi do të dëgjojë disa punime. Kjo detyrë do të përfundojë në shtëpi.134Në fund të orës së mësimit mësuesi do të bëjë vlerësimin e nxënësve.

Rubrika: Të lexuaritTema: RozafaObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar baladën legjendare si lloj epik.• Të zbulojë veçoritë epiko-lirike të baladës.• Të dallojë elementin e jashtëzakonshëm si veçori e baladës.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,mjete shkollore, tabela, shkumës.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, stuhi mendimesh, lexim,pema e mendimit, kllaster, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit duke biseduar për baladat.- Cilat balada keni lexuar? (Kënga e Dhoqinës, Ymer Aga etj.)- A kanë ato një kod moral në subjektin e tyre?- Janë të reja apo të hershme?- Çfarë tregon ekzistenca e tyre, cili është roli i baladës në letërsi?Mësuesi mund të shtojë të tjera pyetje nëse e sheh të arsyeshme.Mësuesi/ja shkruan në tabelë temën e re: “Rozafati”. Drejtohen pyetjet:- Ç’dini për këtë baladë?Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektim kuptimor”.Nxënësit lexojnë ushtrimin 1. Ndërtojnë pemën e mendimit në fletoren e tyre.personazhetBaladat legjendaresubjekt që mbështetetnë besime të lashtafantastike reale ngjarje që zhvillohennë vende realefantastike dhe legjendarePlotësohet pema e mendimit me përgjigjet e ushtrimeve 2 dhe 3.“Rozafati” ose balada e murosjes. Në qendër të baladës është flijimi për ngritjene mureve të kalasë, që do të shërbenin si mbrojtëse të jetës së tyre. Fjala u dha ngatë tre vëllezërit, por vetëm vëllai i vogël e mbajti.Ushtrimi 3. Nxënësit do të shkruajnë pesë fjali sipas renditjes së veprimeve:1. Nëna i tha Gjelinës t’i çonte bukën vëllezërve.2. Nuset e qetësojnë duke i thënë se do të kujdesen ato për foshnjën e saj.3. Kur afrohet Gjelina te muri i kalasë, gjithçka bie në heshtje.4. I shoqi i jep lajmin e kobshëm se duhet ta murosin.5. Gjelina i porosit kunetërit t’ia lenë jashtë gjysmën e trupit, që të kujdeset përfoshnjën e saj.135

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”U tërhiqet vëmendja nxënësve te skulptura. Ta shohin me vëmendje dhe të gjejnëelemente të tragjizmit të kësaj balade.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 6. Bota e brendshme e Gjelinës shprehet në fragment. Ditari dypjesësh.FragmentShndosh ju, o kuneti,Nji amanet- o po ju laKur në mur- o, t’më muroniSyn e djathtë t’ma lenijashtë...Gjendja shpirtëroreNjë grua legjendare, e fortë qënuk dridhet përpara vendimit qëështë marrë. Dhimbja shpirtërorendihet me pasthirrmën O.Ushtrimi 7. Gjelina është personazh tragjik, sepse i kërkohet të flijohet në njëmoshë aq të re, kur sapo ka nisur jetën bashkëshortore dhe i duhet të kujdeset sinënë për foshnjën e saj. Tek i shoqi shohim dramën e madhe shpirtërore në momentinkur shfaqet Gjelina. Vëllai i vogël është personazh tragjik, sepse i ra atij shorti i keqqë të humbasë gruan dhe nënën e foshnjës së tij. Nga ana tjetër, ai tradhtohet ngavëllezërit. Është më i miri prej tyre, e mban fjalën e dhënë e, megjithatë, është ai qëndëshkohet nga fatkeqësia.Ushtrimi 8. Nxënësit dallojnë elementin e jashtëzakonshëm si veçori kryesore ebaladës duke ilustruar me fragmentet nga teksti.Ushtrimi 9.a. Fjalët e gjetura (përcaktuese): Gjelinë, moj e treta Gjelinë/ nanë e zoja nanë/Gjelina e eme/b. Ritmi i poezisë:Çekiçët po ndalen – e,zemrat s’po rrahin – e,ftyrat po treten – e.136c. Fjalët që përsëriten: ...tretë çekiç e lëshon bela/ Ç’bela ke o shoqi em, /Ç’belai lëshon murit t’kalas! .Këto fjalë theksojnë tragjizmin e Gjelinës.Ushtrimi 10.Vargjet rrëfyese: “Mori bukë e mori ujë, mori kungullin me venë, ra teposhtë ..”.Vargjet me dialog: “Ç’bela ke, o shoqi i em, ç’bela i lëshon murit t’kalas! Kenkakenë rrezik për ty, na në mur o me të shti!”Vargjet medituese: “...e kur t’nisë djali gjamin...”.Bëhet një parapërgatitje për detyrën e shtëpisë. U kërkohet nxënësve të gjejnëelemente të përbashkëta dhe dallime ndërmjet subjektit të baladës me fragmentinnga shkrimtarja franceze.Detyrë shtëpie: Punë me shkrim: një mbyllje tjetër për baladën.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në fjalinë e përbërëVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë llojet e marrëdhënieve që vendosen ndërmjet pjesëve në një fjali tëpërbërë.• Të dallojë marrëdhëniet me bashkërenditje nga ato me nënrenditje në një fjali tëpërbërë.• Të përcaktojë mjetin (lidhës ose fjalë lidhëse), që shpreh marrëdhëniet ndërmjetpjesëve në një fjali të përbërë.• Të paraqesë në skemë marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në një fjali të përbërë.• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra, që kanë marrëdhënie bashkërenditjejee nënrenditjeje.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim dhe diskutim,punë e drejtuar, punë dyshe, punë e pavarur.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Udhëzohen nxënësit të ndërtojnë katër fjali të përbërame bashkërenditje dhe pesë me nënrenditje. Një nxënës punon në dërrasë të zezë.Nxënësit udhëzohen për hapat që do të ndjekin për analizën e fjalisë së përbërë:1. Nënvizohen kallëzuesit.2. Qarkohen mjetet lidhëse.3. Ndahen fjalitë me një vertikale.4. Fjalive mund t’u vendosen numra.5. Emërtohen pjesët e fjalisë së përbërë me nënrenditje.6. Përcaktohet funksioni i pjesës së nënrenditur.7. Bëhet skema e fjalisë së përbërë.Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve. Nxënësi i ngritur në tabelë i ndanfjalitë duke ndjekur hapat e mësipërme. Nxënësit e tjerë dhe mësuesi/ja ndërhyjnëpër të bërë korrigjime e plotësime.Hapi II. Shkruhet në tabelë teksti i Jusuf Buxhovit, që ndodhet në fillim të faqes 248.Nxiten nxënës të niveleve të ndryshme të dallojnë fjalitë e thjeshta dhe ato të përbëra.Ndahen fjalitë e përbëra dhe bëhet skema duke ndjekur hapat e mësipërme.Mësuesi/ja sqaron se: kur ndërmjet pjesëve të një fjalie të përbërë vendosen marrëdhënie barazie,fjalia është me bashkërenditje, ndërsa, kur vendosen marrëdhënie varësie, fjaliaështë me nënrenditje. marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në një fjali të përbërë shprehen me anë tëdisa mjeteve:a. lidhëzat, që janë thjesht mjete lidhëse, pra nuk janë gjymtyrë fjalie, porshprehin marrëdhënie sintaksore.b. fjalët lidhëse (përemrat dhe ndajfoljet lidhore), që kanë funksion të dyfishtë:kryejnë funksionin lidhës në fjalinë e përbërë dhe njëkohësisht janë gjymtyrëfjalie të nënrenditura. Për shembull.137

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”1) Aty gjen varur te muri një shpatë me dorezë floriri/ që duket më mirë se e vërteta.Pj.krPj.n.1Aty gjen varur te muri një shpatë me dorezë floririqë duket më mirë se e vërtetaMjeti lidhës që (e cila), është kryefjalë e pjesës së nënrenditur. Në këtë rast, mjetilidhës është përemër lidhor.2) Herën e fundit,/ kur ishte takuar me Aleksin/, e kishte gjetur atë në oborr nënhijen e manit,/ ku kishte nxjerrë tryezën/.Herën e fundit,/ e kishte gjetur atë në oborr nën hijen e manitkur ishte takuar me Aleksinku kishte nxjerrë tryezën.Pj.kr.Pj.n.1Pj.n.1Në fjalinë ku kishte nxjerrë tryezën, ndajfolja lidhore ku (në të cilën) kryen funksionine mjetit lidhës, si dhe funksionin e rrethanorit të vendit.Hapi III. Punë e drejtuar. Punohen ushtrimet 1 dhe 4.Për ushtrimin 1 po bëjmë skemat e dy fjalive:1. Nuk e nxiti 1 ,/ sepse gjaku di vetë 2 /se ç’udhë të marrë 3 ,/ që të arrijë 4 te kullate Behurit.Pj.kr.Pj.n.1Pj.n.2Pj.n.3pjesa kryesorepjesa e nënrenditur e shkallës së parëpjesa e nënrenditur e shkallës së dytëpjesa e nënrenditur e shkallës së tretë2. Fluturon 1 shpat më shpat, lë 2 prapa tym dhe mjegull,/ nxjerr 3 flakë të verdhënga goja/ e shkon 4 drejt kullave që zbardhin 5 tej.Pjesët 1, 2, 3, 4 janë të bashkërenditura. Pjesa 5 është e nënrenditur.Pj. 1 Pj. 2 Pj. 3 Pj. 4Pj. 5Hapi IV. Punë dyshe. Ndahen nxënësit në grupe dyshe sipas bankave. Disagrupeve u jepet ushtrimi 2, të tjerëve u jepet ushtrimi 3. Kontrollohet dhe vlerësohetpuna e nxënësve.138

Hapi V . Punë e pavarur. Ushtrimi 5. Po paraqitim skemën vetëm për një fjali:Rrogozat 1 prej kashte, /që mbulonin 2 qerret/ po villnin 1 tani ujët e tepërt.Rrogozat 1 prej kashte po villnin 1 tani ujët e tepërtqë mbulonin 2 qerretBëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie. Jepet ushtrimi 6 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 37.osePj.kr.Pj.n.1Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhënia ndërmjet pjesëve në fjalinë e përbërëme bashkërenditjeVështirësia: Niveli IIILibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë llojet e marrëdhënieve që vendosen ndërmjet pjesëve në fjalinë epërbërë me nënrenditje (shtuese, kundërshtuese, veçuese e përmbyllëse).• Të përcaktojë mjetin që lidh pjesët në fjalinë e përbërë me bashkërenditje.• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra,“Istori e Skënderbeut”, e Naim Frashërit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Udhëzohen nxënësit të ndërtojnë një fjali të përbërësipas skemës së mëposhtme:Pjesa I dhe Pjesa II , por Pjesa IIINjë fjali me këtë skemë është kjo:Përjashta era kishte pushuar 1 /dhe qielli ishte kthjelluar 2 mirë, / por të ftohtëtvazhdonte 3/ .Diskutohen fjalitë që kanë ndërtuar nxënësit.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim ediskutim, punë e pavarur, punë e drejtuar.Hapi II. Hapen librat. Lexohen nga mësuesi/ja vargjet e shkëputura nga “Istori eSkënderbeut”, e Naim Frashërit. Diskutohet rreth fjalive të përbëra me bashkërenditje.Dy vargjet e para të poezisë së mësipërme:139

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Mori kordhën në duar/ e qëndroi në mes si burrë/formojnë një fjali të përbërë me dy pjesë ndërmjet të cilave ka marrëdhëniebashkërenditjeje.Shkruhen në dërrasë lidhëzat e thjeshta, të përsëritura e të dyfishta me të cilatlidhen ndërmjet tyre pjesët e fjalisë së përbërë me marrëdhënie bashkërenditjejeshtuese. Jepen edhe shembuj të tjerë nga nxënësit.E njëjta ecuri metodike ndiqet edhe për fjalitë me marrëdhënie bashkërenditjejekundërshtuese, veçuese e përmbyllëse.Hapi III. Bëhet leximi i tekstit nga dy nxënës që lexojnë bukur. Diskutohet rrethshembujve duke dalluar lidhëzat.Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrimi 1, në faqen 253. Kontrollohet e diskutohetpuna e nxënësve.Hapi i pestëPunë e drejtuar. Ndahen nxënësit në tri grupe. Grupit I i jepet ushtrimi 2 në faqen253. Grupit II i jepet ushtrimi 3, ndërsa grupit III ushtrimi 4. Kontrollohet dhe diskutohetpuna e nxënësve duke kërkuar të argumentohet mendimi.Bëhen vlerësime të motivuara të nxënësve të secilit grup e të çdo niveli.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 5, në faqen 253 dhe ushtrimet e Fletores së punës, f. 39.140Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Skenari i filmitObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë rreth veçorive të skenarit të filmit artistik.• Të gjejë ngjashmëritë dhe dallimet ndërmjet tij dhe veprës letrare.• Të ushtrohet në të folurin emocional nëpërmjet lojës me role.Mjetet e mësimit:Teknika dhe metoda të mësimdhënies:teksti “Gjuha shqipe 9”,stuhi mendimi, lexim në role,legjenda “Rozafa”, DVD me pamje tabela e koncepteve, punë në grupe dyshe,nga filmi “Muri i gjallë”, fletore,pyetje-përgjigje.shkumësa, tabela, CD me muzikë të lehtë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Paraprakisht, mësuesi/ja ka përzgjedhur nga DVD-ja një pjesë nga filmi“Muri i gjallë” dhe ka përgatitur mjedisin e klasës në formë U-je.Hapi II. Stuhi mendimi. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të flasin rreth skenarit tëfilmit artistik duke i nxitur me pyetjet:- Ç’është skenari?

- Ku mbështet?- A ka ndryshim në formë nga legjenda?Tërhiëet vëmendja e nxënësve nga fotoja e marrë prej filmit. U kërkohet të gjejnëdetaje që i kanë lexuar në baladë.Hapi III. Lexim me role. (Gjurmët e kërcënimit)Nxënësit që shprehin dëshirë apo të përzgjedhur nga mësuesi lexojnë në rolefragmentin.Interpretim i skenës së lutjeve të nuseve. Zgjidhen tre nxënës, të cilat iterpretojnëpjesët në monolog. Kërkohet nga ata një deklamim shprehës e me emocion.Ushtrim: Gjeni ngjashmëritë dhe dallimet ndërmjet skenarit dhe veprës letrareku mbështetet.Nxënësit punojnë me diagramin e Venit. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të rilexojnëlegjendën “Rozafati” dhe ta krahasojnë me veprën letrare ku mbështetet. Nxënësitdo të punojnë në çift 10 minuta në fletoret e tyre. Përfaqësuesi i çiftit do të plotësojëtabelën.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Legjenda Rozafa- e shkruar në vargje- mungon autori- e shkruar për t’u lexuarMuri i gjallë- e shkruar në prozë (e ngjashmeme dramën).- ka autorësi.- e shkruar për t’u interpretuar dheshikuar nga lexuesi.SubjektiPersonazhet kryesorëMesazhiHapi IV. Të dallojnë dialogët dhe monologët dhe sqarimet e skenarit.Nëpërmjet dialogut dhe monologut njihemi më mirë me konfliktin dhe përshkrimine personazheve.Pyetje: - A kemi përshkrim të botës së brendshme të personazhit?- Ku dallohen notat elegjiake në baladë apo në skenar?- Cili është roli i sqarimeve në skenar?Nxënësit punojnë në çift dhe pas 10 minutash përfaqësuesit e tyre japin përgjigjen.Nxënësit diskutojnë dhe pyesin njeri-tjetrin dhe shkruajnë në tabelë përgjigjet esakta.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrësqë u aktivizuan në leximin me role.141

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Mbi natyrën e sendeve (Poema didaktike)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e poemës didaktike.• Të bëjë përqasjen ndërmjet interpretimit letrar dhe atij shkencor për dukuri tëndryshme.• Të dallojë elemente të lirizmit në poemën didaktike.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, mjete shkollore,fletore, tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:diskutim, lexim, tabela e koncepteve.Zhvillimi mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit në fillim të orës së mësimit me temën e re dhee shkruan në tabelë. Nxënësit njihen me informacionin për autorin nga mësuesi/ja(ose e lexojnë në tekst).Nxënësit lexojnë pjesën duke bërë kujdes me ritmin dhe intonacionin për të marrëkuptimësinë. Mësuesi/ja ndërkohë ka shkruar në tabelë pyetjen:- Për çfarë flet poema?- Informacioni që lexuat a përqaset me informacionin që keni marrë në lëndëtshkencore?- Cilat janë idetë që trajton?Nxënësit përgjigjen duke mos përsëritur mendimet e njëri-tjetrit, duke përdorur atëmaterial që kuptuan me leximin e parë.142Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”. Lexojnë informacionin.Ushtrimi 2. Gjeni dhe lexoni me zë vargjet ku poeti shpreh këto ide:- Materia është gjithçka që shohim,prekim dhe ndiejmë:- Materia përbëhet prej atomeve:- Sendet ndryshojnë vazhdimisht:- Syri i njeriut është i kufizuar:- Asgjë nuk ekziston përtej materies:S’ka asgjë që mund të prekë ose të preket,/nëse ajo nuk ka natyrë lëndore.Ai ujë shpërndahet, pra, në pjesë të vogla/dhesyri kurrsesi s’mund t’i dallojë..... asfarë s’ shihet, si zuri vend ai ujë ndërato tesha/dhe si po prapë u zhduk prejnxehtësisë......po dhe unazat, duke u mbajtur në gisht, ...vijnë e zvogëlohen ...... Sytë sado që përpiqen... për shkak të kohësdhe të thatësisë”.Çdo gjë që ekziston ... në drejtime tëHapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 3. Punohet me ditarin dypjesësh. Zbulohen notat lirike të poemësdidaktike.Komenti i nxënësitNë asnjë varg poeti nuk e përmend dashurinë për natyrën, por në të gjithë poemën

ndihet lirizmi i theksuar. Vargjet janë të mbushura me detaje nga fenomene të natyrës,të cilat janë në një lëvizje të pandërprerë, duke u shpirtëzuar prej poetit. Nëse do tëpërqendrohemi tek ilustrimi (fotoja), në f. 122, do të vemë re se sytë e fëmijës janëtepër kureshtarë për të zbuluar misteret që fsheh natyra; madje, të fshehtat natyrai ruan dhe nga vetë njeriu, që është dhe ai krijesë e saj. Pikërisht te kjo fshehtësiqëndron bukuria e jetës dhe e dashurisë së njeriut (poetit) për natyrën.Ushtrimi 4. Gjeni paralelizmin figurativ ndërmjet sendeve që përdor njeriu dhedukurive të natyrës.VargjetUnaza duke u mbajtur nëgisht hollohet....palla e hekurt ...gërryhetpa u ndjerë në arëParalelizmi... ...ujët e shpon gurinpika-pika...shkëmbinjtë e brejturtë cilët i ha kripaKomenti imSende që me kalimin eviteve gërryen, zvogëlohen...zbulojnë të fshehtat ejetës që nuk duken, porqë papritur shfaqen aq tëplota e të dukshme. Çdogjë në jetë ndryshon osetransformohet.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 5. Nxënësit do të punojnë në çift dhe do të nxjerrin një mendim tëargumentuar duke punuar në fletoret e tyre me tabelë. Mësuesi/ja mund të përdorëteknikën “Ruaje fjalën e fundit për mua”.Zbulohet thelbi filozofik i poemës, vazhdimësia e jetës natyrore dhe njerëzore.Unaza ka lidhje me martesën, krijimin e familjes, lënien pas të trashëgimtarëve.Parmenda ka lidhje me punën e njeriut, i cili e bën tokën që të jetë pjellore.Kalldrëmi ka lidhje me rrugën ku shkelin brezat njerëzorë.Shtatorja e bronzit ka lidhje me artin e skulpturës, i cili me magjinë e vet shpeshështë identifikuar me vetë Zotin, të cilit i falen njerëzit.Detyrë shtëpie. Kërkesa e rubrikës Detyrë. Përgatitja e një fjalorthi dhe përshtatjae poezisë në prozë.Fjalorth poetikrrezja e diellitnatyra ziliqarepërfalenbuzës s’detitshkëmbinjtë e brejturdallgët copa-copaFjalorth shkencornatyrë lëndoregjithë këto sendenë pjesë të voglatrupa të padukshëmmaterieNë fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve. Ata vlerësojnë orën emësimit, çfarë u pëlqeu nga kjo poemë didaktike.143

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Këngët e MilosaosObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:- Të lexojë për të identifikuar llojin e poemës epiko-lirike.- Të dallojë veçoritë epiko-lirike të poemës “Këngët e Milosaos”.- Të komentojë si paraqitet artistikisht ndjenja e dashurisë.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa.Teknikat dhe metodat e mësimdhënies:Lexim me role, përgjigje e argumentuar,diskutim, tabela e figurave, punë në grupe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. U jep informacion përautorin dhe veprën e tij. Mësuesi/ja përzgjedh disa nxënës për të lexuar me role.Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Çfarë rrëfen autori në këtë fragment?Nxënësit gjatë përzgjedhjes do të përcaktojnë kohën kur zhvillohet ngjarja dukenënvizuar fjalët kyç: -STINA E VJESHTËS - vreshtat ishin verdhullore...me të mbaruartë vjelat -;MBASDITE - ...kur ndër sheshe fshihet dielli...- Cili është momenti kur nis ngjarja? (Kthimi i djalit në vendlindje.)- Cili është vargu që tregon se ai është kthyer në vendlindje pas një kohe të gjatë?(Kur, djalosh, në Selanik vajta, vashëzat nuk ishin në katund me kaq hir)Ushtrimi 2. - Cilat ndjenja gërshetohen natyrshëm me njëra-tjetrën dhe bëjnë qëtë lindë hareja në shpirtin e Milosaos?Nxënësit do të ndajnë poemën në 3 fragmente duke i vendosur secilit një titulldhe, më pas, do të zbulojnë ndjenjat që gërshetohen.Ushtrimi 3. - Si lind ndjenja e dashurisë te Milosaoja?Nxënësit zgjedhjen e alternativës do ta argumentojnë me ilustrime nga fragmenti:Dy të dashurit takohen në vjeshtë dhe jo në dimër. Vjeshta simbolizon pjekurinë dhendjenjat, ndonëse aq e brishtë është e pjekur që në fillimet e saj.Ushtrimi 4. Diskutim.Mësuesi do të dëgjojë disa mendime të nxënësve, të cilat do të zgjerohen dukepyetur nxënësit njëri-tjetrin. Kjo veprimtari mund të zgjasë 7 minuta.144Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 5. Autori përdor detaje, që zbulojnë portretin fizik të Rinës. I gjeni këtodetaje në poemë.Përgjigje: E përveshur, e lartë, me gërshet të pleksur, te balli një mendim i kishteije, gjifryrë e plot hije, me një të trembur hare.Ndaluni te përdorimi i epiteteve për përshkrimin e vashës.Përgjigje: vasha e përveshur, vasha e lartë, me një të trembur hare etj.Ky epitet i zgjedhur nga autori është epitet metaforik.Mësuesja punon në tabelë, kurse nxënësit në fletore.

Figura letrareMe një të trembur hareVasha e përveshurLlojiEpitet metaforikFunksioni kuptimor eshprehësPërmbledh frikën, brishtësinëe gëzimit të ri, të një ndjenje qëpo piqet bashkë me bukurinë evashës.Nxënës të caktuar nga mësuesi lexojnë mendimet e tyre, që plotësohen në tabelënga mësuesi/ja.Ushtrimi 6. “Këngët e Milosaos”- poemë epiko-lirike. Mësuesi/ja sqaronnxënësit:Kur poema është epike kemi rrëfimin për ngjarjen që ndodh, ku përfshihet dialogudhe përshkrimi.Kur poema është lirike, poeti depërton thellë në botën shpirtërore të personazheve,përshkruan ndenjën e fortë të dashurisë së djalit, por edhe ndjenjën e ndrojtur tëvajzës.Për të zbuluar këto veçori mësuesi/ja e ndan klasën në tri grupe.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi I: “Këngët e Milosaos”- poemë epike. Autori përdor rrëfimin.- Ç’formë rrëfimi përdor? Cila është tema e kësaj kënge?Grupi II: - Cili është mjedisi ku takohen të rinjtë? Përse autori ka përdorur këtëvend takimi?Nga është frymëzuar autori?Grupi III: “Këngët e Milosaos” poemë lirike.Gjeni vargjet ku shprehet bota e brendshme e personazheve, emocionet dhendjenjat e tyre.Në përfundim të punës në fletore, nxënësit japin përgjigjet, me të cilat mësuesi/japlotëson tabelën.mbështetet nëpoezinë popullore“Këngët e Milosaos”Poemë epiko-lirikeparalelizëm natyredhe personazhvetërrëfimrrëfen për ngjarjedialogpërshkrimi i botës sëbrendshme të personazheve, tëemocioneve, ndjenjave të tyremotivi i takimit tëdy të rinjveMësuesi/ja vlerëson punën e grupeve dhe përcakton detyrën e shtëpisë.Detyrë shtëpie. Kthimi në prozë poetike nga nxënësit do të thotë që ata të kujdesenpër figuracionin dhe për ritmin e brendshëm.Në fund të orës së mësimit, mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës.145

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Bagëti e Bujqësi (Poema baritore)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar poemën lirike-baritore (idilike), si lloji i lirikës tradicionale.• Të bëjë lidhjen e fragmentit me poemën “Bagëti e Bujqësi”.• Të gjejë si shfaqet ndjenja e mallit duke ilustruar me vargje.• Të përshkruajë peizazhin baritor duke u mbështetur në fragment, por edhe dukepërdorur përjetimet e veta.• Të dallojë veçoritë e lirizmit nëpërmjet figurave të enumeracionit dhe apostrofit.• Të komentojë si paraqitet artistikisht ndjenja e atdhedashurisë.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,pamje nga natyra shqiptare, CD.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lexim, diskutim, tabela e figurave letrare,punë në grupe, punë me shkrim (përshkrim),pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja paraqet pamje nga natyra shqiptare me DVD, videoprojektorose foto para klasës, në sfond vendoset muzikë.Mësuesi/ja lexon fragmentin e tekstit me ndjenjë, intonacion dhe ritëm.146Hapi II. Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:- Si mendoni, nga cili autor janë shkëputur këto vargje?- Çfarë ndjenjash, emocionesh dhe mendimesh ju lindën?Kjo veprimtari nuk duhet të zgjasë shumë.Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e orës së mësimit, të cilën e shkruan nëtabelë. Nxënësit lexojnë informacionin e tekstit në faqen 126, Poezia lirike.E rilexojnë në heshtje fragmentin, mësuesi/ja kërkon prej tyre të bëjnë lidhjen mehyrjen e poemës “Bagëti e Bujqësi”.Hapi III. Ushtrimi 2. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/ja e ndan klasën në grupe. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre.Grupi I. - Ku shfaqet në këtë fragment malli për atdheun?Grupi II. - Në cilat vargje dallohet malli për natyrën?Grupi III. - Në cilat vargje jepet malli për kohën e shkuar?Nxënësit do të japin përgjigjet, të cilat mësuesi i shkruan në tabelë.Përgjigje të mundshme:Grupi I. Poeti nuk është një soditës i pranishëm i peizazhit të vendlindjes. Aishkruan nga pozicioni i mërgimtarit. Përveç qëllimit për të përshkruar pasuritënatyrore e shpirtërore të Shqipërisë, përshkruhen dhe ndjenjat e dashurisë dhe mallitpër vendlindjen ku kaloi ditët e djalërisë. Poema “Bagëti e bujqësi” është himni përbukurinë dhe dashurinë e poetit për vendlindjen.Grupi II. Poeti e sheh natyrën e vendlindjes jo si natyrë në vetvete, por nëpërkatësinë e pronës, ku “pronari” është shqiptar. Atij i takon gjithë kjo bukuri ebegati, prandaj ai duhet ta ruajë, ta shtojë dhe ta gëzojë atë. Përshkrimi i natyrës,

jetës baritore dhe bukurisë madhështore të jetës malësore jepen me ngjyra të ngrohtae tepër të gjalla.Grupi III. Në vargun: Në sythin tënd shoh gazë, që s’e kam gjetur ndë jetë, autoriështë nostalgjik për atë që i mungon.Ushtrimi 3. Në fragment kemi peizazhe konkrete e të gjalla. Përshkruajeni mefjalët tuaja (me gojë ose shkrim) peizazhin baritor, që shpaloset në këto vargje.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik-gjuhësor”.Ushtrim. Nxënësit lexojnë informacionin dhe gjejnë vargjet ku himnizohet jeta nënatyrë dhe jeta baritore.Ushtrimi 4. Autori, Naim Frashëri, u drejtohet sendeve dhe dukurive të natyrësduke i shpirtëzuar ato. Nxënësit do të punojnë me tabelën.DukuriaVargjetFigurat letrareKomenti imLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Shpirtëzimi inatyrësDheu bleron e gjallëron fusha,male, brigje, maja edhe gjithëgjë e gjallë ndjen në zemërnjë dëshirë...PersonifikimiShkrin natyrshëmmotivin e mallit përnatyrën me përfytyrimetkonkrete dheshpërthimet e heroit.Gjithë bota përrethështë pjesëmarrëse epërjetimeve të tij.Ushtrimi 5. Për zhvillimin e këtij ushtrimi nxënësit mund të përdorin informacionine mësimit Poezia lirike.Përgjigjet: Vasha është personazh lirik që shkrihet natyrshëm me unin poetik.Gjeni detajet artistike që përdor autori në përshkrimin e vashës dhe bariut.Vashë bukuroshe/ llërë përveshur/ zemërë të dëfryer/buzëzë të qeshur/ e bukur/sy të gëzuar.Autori përshkruan pamjen e saj.Ushtrimi 6. Nxënësit lexojnë materialin dhe punojnë në çift për gjetjen eenumeracionit dhe apostrofit.VarguO sa bukuri ka tufa!...Nër lajthi,nëpër dushnja, ndër murrizanë dëllinjaFigura letrareApostrofEnumeracionFunksioni pamor/ dëgjimorNdihet malli për natyrën,dashuria për të, dhimbjaqë ndodhet larg.Ushtrim: Në poezinë lirike uni i poetit është shumë i dukshëm, në të gërshetohendhe shkrihen natyrshëm shpërthimet e heroit me mendimet e poetit filozof. Si jepenkëto në fragment:a) vetërrëfim - veta e parë (dialog).b) përshkrim - veta e dytë dhe e tretë.Nxënësit do të zgjedhin alternativat duke ilustruar me vargje.147

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësit: alternativata) vetërrëfimb) përshkrim.Ushtrimi 7. Poema “Bagëti e Bujqësi” është ndërtuar me vargun 8-rrokësh tëdyzuar, pra 16 rrokje. Pse ka zgjedhur këtë varg poeti?Përgjigje: Përdorimi i 16-rrokëshit i jep poemës një frymëmarrje të gjerë.Hapi V. Përforëcohen njohuritë e fituara duke plotësuar pemën e mendimit.atdheun natyrën kohënndjenja e mallit përpeizazh baritorshpirtëzim të sendeve,dukurive, botës së kafshëvemuzikalitet, ritëmBAGËTIEBUJQËSIApoemë liriko baritoreidilipersonazh lirikhimnizim të jetës dhe natyrësepitet krahasim similitudëfiguracionipersonifikimenumeracionapostrofëvargu 16-rrokëshMësuesi/ja e zhvillon këtë veprimtari në fund të orës së mësimit.Vlerëson nxënësit pjesëmarrës.Detyrë shtëpie: Të mësojnë përmendsh vargje nga fragmenti dhe t’i recitojnëbukur ato.148

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në fjalinëe përbërë me nënrenditjeObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë marrëdhëniet kallëzuesore, përcaktore dhe kundrinore në fjalitë epërbëra me nënrenditje.• Të përcaktojë mjetin që lidh pjesët në një fjali me marrëdhënie nënrenditësekallëzuesore, përcaktore dhe kundrinore.• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra me marrëdhënie kallëzuesore, përcaktoredhe kundrinore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Vështirësia: Niveli IVMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,punë e drejtuar, punë e pavarur.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Ndahen nxënësit në grupe dyshe sipas bankave. Ujepet detyrë të krijojnë fjali të përbëra sipas skemave të mëposhtme:Pj. kr.Pj. kr.Pj. n. IPj. n. IIPj. n. IPj. n. IDiskutohen fjalitë e nxënësve duke bërë krahasimin me skemat e dhëna.Hapi II. Hapen librat në faqen 254. Lexohet teksti i Naum Priftit. Dallohen fjalitëe përbëra me nënrenditje.Nxiten nxënësit të përcaktojnë funksionin që kryejnë mbiemrat i lodhur dhe të rëndanë dy fjalitë e para të tekstit të mësipërm. Krahasohet ky funksion me funksionin epjesës së nënrenditur në fjalinë e tretë. Fjalia e tretë është: Ai dukej sikur nuk do tëecte kurrë.Kjo është fjali e përbërë me nënrenditje kallëzuesore, sepse pjesa e nënrenditursikur nuk do të ecte më kurrë, kryen të njëjtin funksion që kryen pjesa emërore ekallëzuesit emëror i lodhur në fjalinë e parë dhe përcaktori kallëzuesor të rënda nëfjalinë e dytë. Pra, ajo tregon një karakteristikë kryesore të kryefjalës ai, domethënëkali, që ndodhet në pjesën kryesore të fjalisë.Shpjegohen pjesët e fjalisë së përbërë me marrëdhënie nënrenditëse kryefjalore,përcaktore dhe kundrinore, duke bërë ilustrime me shembujt e tekstit.Sqarohet se fjalitë me marrëdhënie përcaktore ndryshojnë nga fjalitë memarrëdhënie kryefjalore, kundrinore e kallëzuesore. Pjesa e nënrenditur përcaktorevaret nga një gjymtyrë e pjesës kryesore ose e pjesës së fjalisë para saj dhe jo ngagjithë fjalia. P.sh.:149

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Vetëm dritarja/ ku qëndronte Rina dikur,/ ishte çelur.Vetëm dritarja ishte çelur - është pjesa kryesore;ku (në të cilën) qëndronte Rina dikur - është pjesa e nënrenditur përcaktore.Kjo pjesë fjalie nuk varet nga e gjithë fjalia kryesore, por nga një gjymtyrë e pjesëskryesore nga kryefjala dritarja.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1, 2 dhe 5. Vlerësohet shkalla e aktivizimitdhe saktësia e përgjigjeve të nxënësve.Hapi IV. Punë e pavarur. Ndahen nxënësit në dy grupe. Grupi I punon ushtrimin3, grupit II i jepet ushtrimi 4. Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve.Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 6, në faqen 256.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet rrethanore dhe vendoreVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:- Të dallojë marrëdhëniet rrethanore në një fjali të përbërë me nënrenditje.- Të dallojë marrëdhënien vendore në një fjali të përbërë me nënrenditje.- Të dallojë ngjyrimet e ndryshme të marrëdhënieve vendore.- Të përdorë drejt presjen në fjalinë e përbërë në marrëdhënie nënrenditëse vendore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabelë, shkumësa me ngjyra,lapsa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:pema e mendimit, bisedë e kombinuarme shpjegim e diskutim, punë e drejtuar,punë në grupe dyshe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Bashkë me nxënësit plotësohet në dërrasë pema e mendimit për llojet errethanorëve.vendikohemënyre Rrethanorë sasieshkakuqëllimiPema e mendimit pasurohet me veçori të tjera të llojeve të rrethanorëve, si: pyetjame të cilën gjenden, me se shprehen etj.Kërkohet nga nxënës të niveleve të ndryshme të thonë shembuj për çdo rrethanordhe t’i dallojnë rrethanorët me anë të pyetjeve.150

Hapi II. Shkruhet tema në dërrasë të zezë. Vendoset para nxënësve tabela, nëtë cilën është shkruar një pjesë e shkëputur nga vepra e Jakov Xoxës, që ndodhetnë faqen 257. Nxiten nxënësit të dallojnë pjesët e fjalive të përbëra me marrëdhënienënrenditëse dhe të thonë me ç’mjete bashkohen. Shpjegohet se në fjalitë e përbërame nënrenditje, pjesa e varur mund të kryejë funksione të ngjashme me ato tërrethanorëve në fjalinë e thjeshtë. Ajo mund të kryejë një funksion të ngjashëmme atë të rrethanorit të vendit, kohës, mënyrës, qëllimit, sasisë, duke u futur nëmarrëdhënie vendore, kohore, shkakore, mënyrore, qëllimore e sasiore me pjesënnga e cila varet.- Përqendrohet vëmendja te fjalia:Do të dilte patjetër në gjol aty/ ku valët dhe peshqit luajnë me njëri-tjetrin.Pjesa e varur (ku valët dhe peshqit luajnë me njëri-tjetrin) kryen një funksion tëngjashëm me atë të rrethanorit të vendit në fjalinë e thjeshtë, dhe si e tillë, vendosetnë marrëdhënie vendore me pjesën kryesore të fjalisë së përbërë. Këto marrëdhënieshprehen, përveç të tjerave, edhe me anë të lidhëzave nënrenditëse vendore ku, tek,nga etj. P.sh., Ku dhemb dhëmbi,/ vete gjuha.Vazhdohet shpjegimi duke dhënë shembuj për fjalitë e nënrenditura memarrëdhënie vendore.Sipas vendit që zë në lidhje me pjesën kryesore, shpjegohet edhe përdorimi ipresjes në këto fjali.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 3, 4. Vlerësohen nxënësit, që u aktivizuanmë shumë dhe dhanë përgjigje më të sakta.Hapi IV. Punë në grupe dyshe sipas bankave. Njërit grup i jepet ushtrimi 2 në faqen259, ndërsa grupit tjetër i jepet ushtrimi 4 po në atë faqe. Kontrollohet e vlerësohetpuna e nxënësve.Hapi V. Bëhet vlerësimi i orës së mësimit. Plotësohet pema e mendimit përngjyrimet e ndryshme të marrëdhënieve vendore.vendin ku ndodh një veprimvendin ku ndodhet një send a një njeripikënisjen e lëvizjes Ngjyrimet e marrëdhënieve drejtimin e lëvizjesvendoretregojnëpikën më të largët deri ku shtrihet një veprim a lëvizjeDetyrë shtëpie. Ushtrimi 6 në faqen 259 dhe ushtrimet në Fletoren e punës, f. 43.151

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Himni i flamuritObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar himnin si lloj të lirikës tradicionale.• Të njohë dhe të ushtrohet për të dalluar llojet e rimës.• Të komentojë si paraqitet artistikisht ndjenja e atdhedashurisë nëpërmjetsimboleve kombëtare.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,shkumës, tabela, flamurë shqiptarë,kasetë me këngën “Himni i flamurit”.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Stuhi mendimesh, lexim, tabela efiguracionit, punë me grupe,rrjeti semantik, ditari dypjesësh.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë temë mësimi me teknikën “Stuhi mendimesh”. Përtë nxitur mendimet e nxënësve mund të drejtohen këto pyetje:- Cilat janë simbolet e një kombi? (Flamuri, gjuha, himni)- Pse flamuri ynë ka ngjyrën kuq e zi?- Cili është autori që ka shkruar vargjet e Himnit tonë Kombëtar? (Asdreni)- Cili është kompozitori? (Këtë përgjigje nxënësit e kanë te lënda Edukimi muzikor).Mësuesi vendos në sfond “Himni i flamurit”, të cilin e këndon së bashku me nxënësit.Hapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e temës që do të punojnë së bashkudhe i njeh me autorin. U jep nxënësve fjalën të flasin mbi jetën dhe veprën e F. S.Nolit (informacion që nxënësit e kanë marrë në temën “Bisedë me F. Nolin”). Nxënësite lexojnë në heshtje poezinë, më pas mësuesja zgjedh një nxënës ta lexojë meintonacion, rrjedhshëm dhe me ndjenjë. Mësuesi/ja u jep informacion nxënësve seçfarë është himni dhe në cilin tekst poetik bën pjesë.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim kuptimor”.Ushtrimi 1. Mësuesi/ja shkruan disa mesazhe që nxjerrin nxënësit nga leximi ipoezisë-himn.Ushtrimi 2. Nxënësit do të punojnë me tabelën. Klasa ndahet në grupe.Dëshmi Vargjet Mendimet dhe ndjenjatqë më lindinGrupi I - historikeGrupi II - kulturoreGrupi III - politike152Nxënësit do të punojnë 5-7 minuta, mësuesi do të përzgjedhë nxënësit që do tëpërgjigjen, duke përfshirë edhe nxënësit që kanë mendime për të plotësuar, por papërsëritur. Mendimet dhe mesazhet e tyre mësuesi/ja ose nxënësit i shkruajnë nëtabelë.

Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 4. Do të punohet me teknikën Tabela e figuracionit ose mund të përdoretteknika Rrjeti semantik.VargjetO flamur gjakO flamur shkabëO vend e vatërO nën’ e babëApostrof/ simbolPërsëritje e brendshmeApostrof / simbolNë strofën e pestë nxënësit gjejnë epitetet që cilësojnë qëndresë:VargjetO fushë-kuqO shkabë-ziFigura letrareFigura letrareFiguracioni stilistikkuptimorI drejtohet këtij sendi...Përforcon idenëFunksioni stilistikLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rrjeti semantik.VargjeEpitetiMesazhi i autoritFunksioniUshtrimi 5. Për këtë ushtrim nxënësit do të punojnë me teknikën Ditari dypjesësh.VargjeKomenti i nxënësitMësuesi/ja do të përzgjedhë nxënësit ose do të flasin ata që dalin vullnetarisht.Hapi V. Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:- Mendoni se kjo poezi ka muzikalitet? Nëse po, si realizohet?Mësuesi/ja qartëson nxënësit për theksin fundor dhe rimën.Klasa ndahet në gjashtë grupe.- Secili grup gjen skemën e strofës së poezisë së Nolit (skema AAAB).- Secili grup gjen fjalët që rimojnë brenda vargut e që i japin ritëm e rimë,(rimë të brendshme, p.sh., strofa e parë lagur/ djegur).Noli për të ruajtur ritmin bën një shmangie të rregullave drejtshkrimore,- shmang gjymtyrën kryesore, kallëzuesin, (përdor varg eliptik),- përdor lidhëzat (polisindetin). Këto veçori i japin poezisë muzikalitet dhe ritëm marcial.Pas këtij shpjegimi, nxënësit ilustrojnë këto veçori me vargje në strofat e tjera.153

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie. Nxënësve u caktohet si detyrë të gjejnë informacion për autorë tëtjerë, që kanë shkruar tekste himn për flamurin, duke bërë një krahasim me Diagramine Venit dhe duke nxjerrë në pah:- mesazhin- kujt i drejtohet- si e shikon flamurin- ç’simbolizon- rima- ritmi.(Krahasimi mund të bëhet me Himnin e Flamurit të Asdrenit (Himni Kombëtar),me Himnin e Flamurit Të Gjergj Fishtës (Gjuha shqipe 5, ALBAS)Në fund të orës së mësimit mësuesi bën vlerësimin e nxënësve pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Mbi vorr t‘Anton XanonitObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar elegjinë si lloj të lirikës tradicionale.• Të komentojnë detajet me të cilat shprehen notat pikëlluese të poetit.• Të veçojë fjalët që mbartin një ngarkesë emocionale duke bërë komentin e tyre.• Të analizojë strukturën e poezisë, mjetet që përdor autori, vargëzimin për tëshprehur unin lirik.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore, tabela,shkumësa, CD me muzikë të lehtë.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, lexim zinxhir.154Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit, me autorin dhe llojin elirikës, kujt i kushtohet.Elegjinë “Mbi vorr t‘Anton Xanonit” e lexojnë zinxhir nxënës që dalin vullnetarishtapo që i përzgjedh mësuesi/ja. Leximi i poezisë shoqërohet në sfond me CD memuzikë të lehtë. Gjatë leximit nxënësit do të nënvizojnë vargjet që përshkruajnë AntonXanonin dhe veprën e tij.Hapi II. Nxënësit do t’u përgjigjen pyetjeve të përgatitura:- Kujt ia ka kushtuar poeti këtë elegji?- Në cilat vargje përshkruhet Xanoni si mik?- Në cilat vargje përshkruhet si njeri i kulturës?- Ç’vend zë Xanoni në zemrat e shqiptarëve dhe rinisë?- Si ndihet Atdheu me vdekjen e Xanonit?- Ku ndodhet poeti në çastet kur shpreh hidhërimin e tij?- Ju kujton ndonjë krijim ku i gjalli bisedon me të vdekurin?Nxënësit punojnë në çift në fletoret e tyre, përfaqësuesit e çifteve japin përgjigjet,të cilat mësuesi/ja i shkruan në tabelë.

Hapi III. Nxënësit do të gjejnë figurat letrare dhe do të shpjegojnë funksionin etyre kuptimor.VargjetXanon a vdiqe?Shqiptarit t’mjeruemeUzdajë ma t’gjallëThelb zemreLloji i figurësPyetje retorikeEpitet metaforikEpitet metaforikMetaforëFunksioni kuptimor- Poeti shpreh me ngarkesëemocionale përjetimin e tij.Pas pyetjes fshihet dhimbja qëndien poeti për vdekjen e mikuttë shqiptarëve.Kjo detyrë mund të zgjasë deri në 10 minuta. Nxënësit do të punojnë në fletorete tyre. Mësuesi/ja do të përzgjedhë nxënësit për të dhënë përgjigjet. Kjo detyrë përefekt kohe mund të përfundojë në shtëpi.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 4. Do të zhvillohet në formën e një diskutimi.Hapi V. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Nxënësit lexojnë informacionin në heshtje dhe pastaj punojnë Ushtrimin 5. Ataplotësojnë tabelën në fletore. Mësuesi/ja ka përgatitur tabelën në dërrasë.VargjetXanon a vdiqe?Pse pra me vdekëPse n’mjerimi me i lshuee vllaznit e tu, e miqtë...O vdekje e tmerrshme!Kujt i drejtohetMikut të vdekurMikut të vdekurMikut të vdekurI drejtohetvdekjesa vdiqe?Apostrofi, O...DetajetNxënësit do të zgjedhin nga elegjia vargjet dhe detajet e nënvizuara, të cilatmësuesi i shkruan në tabelë.Ushtrimi 6. Nxënësit do të plotësojnë në tekst, detajet me ngarkesë emocionale,të cilat i kanë nënvizuar gjatë leximit.Ushtrimi 7. Do të punohet me tabelë:Mësuesi/ja do të pranojë disa mendime dhe të shkruajë në tabelë atë që përmbledhngarkesën emocionale dhe nxit vizionin e së ardhmes.VargjetSa e gjatë qenka kosajote, e namuna...Ah! Po, se Shqiptariadersa n’ndonjë zemër gjakshqiptar t’ gurgullojë.ToniPikëlluesOptimistFunksioni kuptimorRetiçenca e lë lexuesin të përjetojëdhimbjen, pikëllimin e autorit, porpas saj, pas heshtjes, autori shpalostone të tjera, si një rilindje, sepseemri i Xanonit nuk do të harrohet,dhe aq më shumë vepra e tij.155

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 8. Për këtë ushtrim nxënësit do të punojnë me grupe duke analizuarstrukturën e vargut dhe të poezisë.Grupi I. Analiza e strukturës së vargut.- Poezia (elegjia) ka vargje të rimuara?- A mbaron mendimi në fund të vargut?- Pse autori ka zgjedhur këtë strukturë?- A përshtatet kjo mënyrë me notat e shprehjes së unit lirik?Grupi II. Analiza e strukturës së poezisë.- Poezia është e ndërtuar në kolonë apo me strofa?- A duket sikur kemi një rrëfim për ngjarjen që ka ndodhur?- Kjo mënyrë vargëzimi përcjell te lexuesi notat e unit lirik të autorit?Grupet do të punojnë disa minuta dhe përfaqësuesit e tyre ose nxënës që përzgjedhmësuesi/ja përgjigjen.Përgjigjet e mundshme:Grupi I. Poezia nuk ka vargje të rimuara, nuk ka numër të barabartë të rrokjeve.Autori përpiqet jo aq për formën, muzikalitetin, sesa për brendësinë. Mendimi nukmbaron në fund të vargut, por në fillim të vargut tjetër. Nëse do të përqendrohemite shkrimet e autorit, si “Lahuta e Malcis”, vihet re që punon me këtë strukturë. Kyvargëzim përcjell notat e unit lirik të autorit, duke iu drejtuar mikut të vdekur, veprësqë ai la pas. Ndihet uni lirik dhe notat e pikëllimit dhe ato optimiste.Grupi II. Poezia është e ndërtuar në kolonë. Autori duket sikur rrëfen ngjarjenqë ka ndodhur. Shkrimtari rrëfen jo vetëm vdekjen e mikut të tij dhe të të gjithëshqiptarëve, por edhe dhimbjen, pikëllimin, krenarinë dhe besimin që rruga që nisiai dhe vepra që la pas, do të kujtohen gjithherë. Ndërtimi i poezisë në kolonë shprehnjë bashkëbisedimin që bën autori me Anton Xanonin, sikur ta kishte atë pranë, dukepërcjellë te lexuesi ndjenjat që përjeton subjekti lirik. Autori nuk kujdeset për strofën,por për ndjenjat që duhet të përcjellë.Mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës dhe orën e mësimit.Rubrika: Të lexuaritTema: LirijaObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar sonetin si lloj të lirikës tradicionale.• Ta diskutojë për mesazhin e poemës, duke gjetur universalen dhe aktualen.• Të komentojë ndjenjat, tonet që përshkrojë poemën duke ilustruar me vargje.• Të komentojë si paraqitet artistikisht tema e lirisë së kombit.• Të argumentojë rolin e përdorimit të apostrofit dhe retiçencës.• Të analizojë metrikën e poezisë, të renë që solli Mjeda në poezinë tradicionale.Mjetet e mësimit:teksti ““Gjuha shqipe 9”, informacionepër Statujën e Lirisë, koncepti i lirisë nëAmerikë, CD me muzikë të lehtë.156Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, lexim, përgjigje me argumentim,punë me grupe, rrjeti i diskutimit.

Zhvillimi i mësimit:Punë përgatitore: nxënësit do të flasin rreth informacioneve që kanë marrë përkonceptin liri në SHBA, informacion për Statujën e Lirisë.Hapi I. Mësuesi/ja informon nxënësit për temën e re të mësimit dhe autorin. Titulline poemës e shkruan në tabelë. Mësuesi/ja lexon poemën, të shoqëruar në sfondme muzikë të lehtë. I informon nxënësit për vitin e botimit, ndërtimin, metrikën dhetingëllimën (sonetin).Hapi II. Punë me grupe. Klasa ndahet në grupe. Nxënësit do të lexojnë në heshtjeduke nënvizuar detajet që do t’i ndihmojnë për të argumentuar mendimin, do tënënvizojnë apostrofat dhe pyetjet retorike.Grupi I.- Cili është konteksti historik kur është shkruar poezia?- Në ç’kushte historike jetonte populli ynë?Grupi II.- Cili është konteksti shoqëror?- Cilës shtresë i drejtohet autori?Grupi III.- Cila është tema e poemës? A ka lidhje me titullin?- Gjeni mesazhin e poemës.Nxënësit punojnë deri në 10 minuta, çdo përfaqësues i grupit lexon përgjigjen, tëcilën mësuesi/ja e shkruan në tabelë.Përgjigjet:Grupi I.- Poema u botua për herë të parë në 1937. Ajo u shkrua nga vitet 1901 -1911, kurShqipëria ishte ende nën robërinë e Perandorisë Osmane.Grupi II.- Mungesa e lirisë ka sjellë varfëri e mjerim anembanë vendit.- Autori u drejtohej shqiptarëve që të shkundnin pasivitetin dhe të luftonin për tësjellë lirinë.Grupi III.- Liria, si domosdoshmëri jetësore për popullin shqiptar.- Me thirrjet e tij kërkon të zgjojë ndërgjegjen kombëtare. Hija e Skënderbeut eperceptuar si fryma e lirisë, jepet si simbol i trimërisë, i krenarisë dhe i pathyeshmërisëshqiptare, si simbol i vetë lirisë.Në poemë lexohet qartë dashuria e madhe, gati e padurueshme për atdheun elirinë e tij.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim kuptimor”.Ushtrimi 1. Nxënësit do të diskutojnë rreth modelit të lirisë në Amerikë, duke bërënjë lidhje ndërlëndore me historinë.Ushtrimi 3. - Cilat janë përmasat e fjalës liri te Mjeda?Nisur nga konteksti historiko-shoqëror fjala liri ka përmasa kombëtare e morale.Duke marrë si shembull lirinë amerikane, Mjeda (poeti shoqërisht i angazhuar) deklaronbindjet e tij demokratike duke shtuar dhe përmasën intelektuale të fjalës liri.157

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 4. Nxënësit do të punojnë me pyetjen e diskutimit duke argumentuarpërgjigjen.PoA është aktual mesazhi? Po universal? Pse?Nxënësit sjellin argumente pro e kundër dhe në fund shkruhet në dërrasëpërfundimi.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 6. Do të punohet me tabelë. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre,dhe më pas, ata që do të zgjedhë mësuesi/ja do të lexojnë punën e bërë.Tiparet e ligjërimitTonet e ashpra, të revoltuaraTonet e qeta, të paqtaTonet përshkrueseVargjetLirim, lirimbërtet gjithkah..JoKomenti imKjo është thirrje e fortë, menota kushtrimi për të ngacmuarndërgjegjen e shqiptarëve përt’u ngritur për liri.Ushtrimi 7. Para se të punohet ushtrimi, mësuesi/ja rikujton së bashku me nxënësitfigurat stilistike: apostrofin dhe pyetjen retorike. Pastaj nxënësit punojnë me teknikën“Ruaje fjalën e fundit për mua”, e cila i nxit nxënësit të mendojnë rreth asaj që lexojnëose dëgjojnë, por edhe të krahasojnë zgjedhjet dhe komentet e tyre.Nxënësit zgjedhin ato vargje që u lënë mbresa, u kanë ngacmuar mendime dhe idedhe do t’i shkruajnë në fletore. Nxënësit do të punojnë deri në 10 minuta. Mësuesi/jazgjedh një nxënës që do të lexojë vargun dhe do të përcaktojë figurën letrare. Do tëdëgjohen komentet e nxënësve që kanë zgjedhur këtë varg. Nxënësi i zgjedhur ngamësuesi/ja do të bëjë komentin.VarguFigura letrareKomenti im / Roli ifigurave stilistike158Ushtrimi 8. Nxënësit, të udhëhequr nga mësuesi/ja, do të analizojnë metrikën epoemën. Lexojnë informacionin për tingëllimën (sonetit).Dy strofat katërshe (karinat) të para kanë rimë ABBA.Dy strofat treshe (tercinat) kanë rimën CDD.Autori përdor vargun 11-rrokësh.Risia që solli Mjeda me poezinë e tij: përdor të njëjtin metër brenda poemës (11rrokëshin), por poema merr intonacione të ndryshme për të theksuar momente, idedhe gjendje të ndryshme shpirtërore.Detyrë shtëpie: Jepet ushtrimi i rubrikës “Detyrë” në tekst.Në fund të orës së mësimit behët vlerësimi i nxënësve.

Rubrika: Të lexuaritTema: Gjeniu i anijes. Lirikë meditative-filozofikeObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të paraqesë grafikisht veçoritë e lirikës.• Të lexojë për të identifikuar poezinë filozofike, si lloj të lirikës moderne.• Të dallojë kuptimin fillestar të poezisë.• Të zbulojë idenë qendrore dhe meditimin poetik, që fshihet te poezia “Gjeniu i anijes”.• Të dallojë në ç’pozicion qëndron uni poetik në këtë poezi.• Të analizojë strukturën poetike të kësaj poezie duke ilustruar me strofat përkatëse.• Të analizojë ritmin, rimën dhe muzikalitetin e poezisë “Gjeniu i anijes”.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore, tabela,shkumësa, CD me muzikë(mundësisht zhurma e dallgëve).Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, pema e mendimit,tabela e interpretimit, punë me grupe.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë me një rikujtim të njohurive mbi lirikën e veçoritëe saj, me teknikën Pema e mendimit.shoqërore e dashurisë atdhetaremeditative-filozofikellojie peizazhitpoezi të shkurtralirikanuk rrëfen ngjarjeshpreh ndjenjat e mendimet e poetitështë në vetën IMësuesi/ja shkruan në tabelë veçoritë që nxjerrin nxënësit, të cilët i shkruajnëedhe në fletoret e tyre.Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit dhe autorin epërmbledhjet e Lasgush Poradecit (informacione të marra nga viti i kaluar).Mësuesi/ja informon nxënësit për vlerësimet që ka për këtë poet, si poeti i parëmodern shqiptar që zhvilloi në poezinë shqipe traditën e simbolistëve francezë.Mësuesi/ja paraqit një tabelë ku është pema e mendimit: Lirika moderne dheveçoritë e saj.159

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Lirika modernembështetet në lirikën tradicionalezotërojnë përjetimet dhe mbresat e poetitgjuha e re poetike (figuracioni)struktura të reja stilistikevargu i matur lidhet me vargun e lirëpërmbledhjet poetike nuk ndërtohen sipas tematikësMësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë në heshtje poezinë “Gjeniu i anijes”, dukevendosur në sfond CD me tinguj nga valët e detit, ndërsa në tabelë shkruan pyetjettë cilave do t’u përgjigjen nxënësit:- Si e kuptoni titullin e poezisë?- Ç’lloj lirike është: poezi peizazhi apo filozofike?- Çfarë imazhesh përftuat gjatë leximit të shoqëruar me muzikë?Nxënësit punojnë rreth 5 minuta në fletoret e tyre dhe mësuesi/ja dëgjonmendimet dhe përftimet e tyre për këtë poezi. Mësuesi/ja dëgjon me vëmendje pabërë ndërhyrje.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. Heroi lirik, që flet me zërin e poetit, është Gjeniu i anijes, rrëfimi ështënë vetën e parë.Ushtrimi 2. Strofa III e IV tregojnë luftën e pandërprerë të gjeniut të anijes. Nxënësitevidentojnë vargjet: “prej zallit sot po largohem,/ fillova mërgimin e ri/hepohem..., posulmin s’e ndal...Dh’ ato më gremisin në fund/ mi kulmin e valës malore/ un’ heq të shpëtoj sa mund”.Interpretimi: Autori në këto vargje nuk rrëfen për ndodhinë, por për pasojën qëvjen prej saj.Ushtrimi 3. Heroi lirik nuk tërhiqet. Kjo jepet në vargjet:Hepohem.....anohem.....humbohemPo sulmin s’e ndal kurrsesi.Ku përpjekjet e tij me dallgët e detit arrijnë pikën kulmore. Kërkuesi, gjeniu, nukështë në mbrojtje, në tërheqje, por në sulm. Ai përballon njëlloj me guxim valët egjeratores.Ushtrimi 4. A nuk i frikësohet prekjes së vdekjes dhe tmerrit të fundosjes, sepse:Se prapë le vazhdën e ndriturQ’ e hapa me shpirtin fatos.Puna që ka lënë mbrapa është e ndritur, gjithçka e ka bërë me forcën e përkushtim.Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre me teknikën Ditari dypjesësh.VargjetValimi i anijes së letëQetohet, ndalohet, mbaronNjeriu i anijes përjetë,Hepohet...anohet..valonKomenti imPas dallgëve dhe zhurmës përftohet njëimazh i qetë. Lëvizja nuk është më mezhurmë, por e qetë. Anija shfaqet mbivalë duke treguar triumfin. Pas stuhisëvjen qetësia, që është përjetësi.160

Dëgjohen komentet e nxënësve, diskutohen dhe, nëse është e nevojshme, ndërhynmësuesi/ja me mendimet e veta.Hapi IV. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Nxënësit lexojnë informacionin mbi kuptimet e fshehura. Mësuesi/ja informonnxënësit se poezia “Gjeniu i anijes”, është në ciklin e poezive mbi vdekjen, të krijuarambi bazën e simbolit. Vdekja është akt që shpaguhet me të mirat që bëhen në jetë,siç shpaguhet flijimi për hir të idealit.Në lirikën filozofike, Poradeci mediton se mundja e vdekjes nuk arrihet duke ikur,por duke u përballur me të. Kjo poezi ngrihet mbi simbolin (anija, gjeniu).Gjeniu është simbol i krijuesit të humbur dhe të flijuar pa dhembje për idealin,është fati i krijuesit të kuptuar.Interpretimi i raportit të këtyre fjalëve në këtë poezi provohet nga ndeshja e shpirtitkrijues me vdekjen, në udhën e idealit të vetëflijimit, i cili është i dashur, i bukur, sepsesynon përjetësinë.Mësuesi/ja do të pranojë interpretime të tjera të nxënësve, ata do të plotësojnëinterpretimin nëpërmjet vargjeve.Ushtrimi 5. Nxënësit japin disa mesazhe, më të pranueshmet, mund t’i shkruajnëvetë në tabelë.Mesazhi: Mundja e vdekjes nuk arrihet duke ikur, por duke u ballafaquar me të,ndërsa në aktin sublim poetik realizohet nëpërmjet krijimit, i cili sjell pavdekësinë.Vetëm kur të jetë përmbushur ky ideal, vdekja bëhet e pavuajtur “Po nis e përmbysemme gas”.Ushtrimi 6. Klasa ndahet në pesë grupe, për secilin ligjërim do të gjejnë strofënpërkatëse.Strofa Irrëfim (tregon një situatë).Strofa II, III, IV, V ligjërim poetik i unit lirik (gjeniut).Strofa VIsugjerim, jep mesazhin.Strofa VII heshtja e poetit, i lihet hapësirë imagjinatës së lexuesit .Strofa VIII meditimi i poetit për përfundimin e ndodhisë, si triumf i idealitmbi realitetin, i cili është nënteksti i përjetësisë.Pasi shkëmbejnë mendimet në çift, japin përgjigjet përfaqësuesit e grupeve, tëcilat mësuesi i plotëson në tabelë ose përfaqësuesit e çdo grupi plotësojnë në tabelë(për efekt kohe).Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Analiza ritmike, muzikaliteti i poezisëKlasa ndahet në shtatë grupe, secili grup do të punojë me një strofë:1. Struktura e rimës (ABAB).2. Përsëritja e tingujve brenda vargut (përfitimet tingullore).3. Përdorimi i retiçencës (meditimi i poetit dhe lexuesit).4. Strofa e heshtur e krijuar me pika: mungesa e tekstit fjalësor i lë hapësirëimagjinatës së lexuesit.Analiza e strukturës poetikeKy poet lirik punon me fjalën ku mungon e ëmbla, e buta melodi. Më shpesh vjershate tij janë drama ku shquan prologun (aktin e parë të dramës), kulmin e dramës, pastaj161

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”si vala e detit bie pasi pat luftuar shpirti i munduar (Eqerem Çabej “Mbi poezinë eLasgush Poradecit”).Detyrë shtëpie: Shkruani një ese argumentuese: “Vdekja është akt që shpaguhetme të mirat që bëhen në jetë, siç shpaguhet flijimi për hir të idealit”. Ose nxënësittë zgjedhin strofën që u la më tepër mbresa, u lindi mendime, përfytyrime dhe tëshkruajnë rreth tyre.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet kohoreVështirësia: Niveli III162Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë marrëdhëniet kohore në një fjali të përbërë me nënrenditje.• Të dallojë marrëdhëniet që vendosen ndërmjet pjesës kryesore dhe asaj të varurnë fjalitë e përbëra me nënrenditje (njëkohësi, parakohësi, paskohësi).• Të përdorë pjesën në fjalinë e përbërë me marrëdhënie nënrenditëse kohore.• Të përcaktojë mjetet (lidhëzat), që shprehin marrëdhëniet kohore në një fjali tëpërbërë.• Të shkruajë një tekst të shkurtër, ku të përdorë fjali të përbëra me marrëdhënienënrenditëse të llojeve të ndryshme.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra, bojëra, tabelë.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me argumentime diskutim, punë e drejtuar,punë e pavarur, shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku:- Ç’dimë për rrethanorin e kohës?- Me se shprehet?- Me cilat pyetje gjendet?Jepen shembuj dhe diskutohen.Sqarohet nga mësuesi/ja se rrethanorët e kohës shprehin rrethanat e kohës nëfjalinë e thjeshtë. Në fjalinë e përbërë rrethanat e kohës shprehen me anë të pjesëssë nënrenditur kohore.Hapi II. Vendoset para nxënësve në dërrasën e zezë një tabelë, në të cilën ështëshkruar teksti i marrë nga “Historia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut” e MarinBarletit, në faqen 260 të librit të nxënësit.Lexohet teksti në tabelë nga mësuesi/ja dhe diskutohet rreth fjalive të përbëra memarrëdhënie nënrenditëse.Përqendrohet vëmendja te fjalia e parë e këtij teksti, që është një fjali e përbërë

me dy pjesë:Kur Skënderbeu po thoshte këto fjalë,/ në qytet ia plasi kudo një zhurmë e madhe/.- Pjesa e parë e kësaj fjalie të përbërë është e nënrenditur kohore, sepse kryenfunksionin e rrethanorit të kohës në fjalinë e thjeshtë. Si e tillë, ajo vendoset nëmarrëdhënie nënrenditëse kohore me pjesën prej së cilës varet.Shkruhen shembuj të tjerë në dërrasë të zezë duke dalluar lidhëzat nënrenditësekohore.Shpjegohen teorikisht dhe me shembuj marrëdhëniet e njëkohësisë, të parakohësisëdhe të paskohësisë në fjalinë e përbërë me pjesë të nënrenditur kohore.Shpjegohet përdorimi i presjes në fjalinë e përbërë me pjesë të nënrenditur kohore.Jepen shembuj kur pjesa e nënrenditur kohore ndodhet para, në mes dhe pas pjesëskryesore.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 261. Vlerësohen nxënësitqë u përfshinë më shumë në diskutim dhe argumentim.Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 261. Kontrollohet e vlerësohetpuna e nxënësve.Hapi V. Shkrim i lirë, sipas kërkesave të ushtrimit 6 në faqen 261.Bëhet leximi e diskutimi i punës së dy nxënësve të niveleve të ndryshme.Bëhet vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 5 në faqen 261 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 43.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet shkakore e qëllimoreVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë marrëdhëniet shkakore e qëllimore në fjalitë e përbëra me nënrenditje.• Të përcaktojë mjetin me të cilin lidhen pjesët e nënrenditura shkakore e qëllimore.• Të përdorë kur duhet presjen në fjalitë e përbëra me marrëdhënie nënrenditëseshkakore e qëllimore.• Të ndërtojë një tekst, ku të përdorë fjali të përbëra me marrëdhënie shkakore e qëllimore.• Të bëjë skemën e fjalive të përbëra me marrëdhënie shkakore e qëllimore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë e drejtuar,punë dyshe, shkrim i lirë.163

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Udhëzohen nxënësit të ndërtojnë katër fjali:- dy të thjeshta me rrethanor shkaku e qëllimi dhe- dy të përbëra me pjesë të nënrenditura shkakore e qëllimore.Diskutohet rreth këtyre fjalive.Hapi II. Vendoset në dërrasën e zezë tabela ku është shkruar teksti që ndodhetnë fillim të faqes 262. Lexohet teksti nga një nxënës që lexon bukur. Përqendrohetvëmendja te fjalitë e përbëra me marrëdhënie nënrenditëse shkakore e qëllimore.Diskutohet dhe analizohet fjalia e parë:Perëndesha e dashurisë, Afërdita, u zemërua me Narcisin, /sepse ky ia ktheumbrapsht dhuratën.Kjo fjali përbëhet nga dy pjesë:Pjesa kryesore: Perëndesha e dashurisë, Afërdita, u zemërua me Narcisin.Pjesa e nënrenditur shkakore: sepse ky ia ktheu mbrapsht dhuratënMësuesi/ja shpjegon se kjo pjesë e nënrenditur tregon shkakun e kryerjes sëveprimit të shprehur nga folja e pjesës kryesore. Si e tillë, ajo vendoset në marrëdhënienënrenditëse shkakore me pjesën kryesore dhe kryen funksion të njëjtë me atë tërrethanorit të shkakut në fjalinë e thjeshtë.Sqarohen nxënësit se marrëdhëniet shkakore shprehen me anë të lidhëzave eshprehjeve lidhëzore shkakore ose me anë të lidhëzave nënrenditëse kohore.Shkruhen shembuj për çdo rast.E njëjta ecuri metodike ndiqet edhe për fjalitë, që shprehin marrëdhënienënrenditëse qëllimore.Me anë të shembujve shpjegohet edhe përdorimi i presjes në fjalitë që shprehinmarrëdhënie shkakore e qëllimore.Gjatë orës së mësimit të dëgjohet mendimi i nxënësve të niveleve të ndryshme,pastaj ndërhyn mësuesi/ja me plotësime e sqarime.Hapi II. Punë e drejtuar në dy grupe. Njërit grup i jepet ushtrimi 1 në faqen 263,ndërsa grupit tjetër i jepet ushtrimi 2 në faqen 264. Po japim ndarjen, emërtimin dheskemën e dy fjalive të fundit të ushtrimit 2:Sapo u përhap 1 lajmi/ se kablloja elektrike nuk po i përçonte 2 më sinjalet etelegrafit,/ turma e zemëruar iu vërsul 3 njeriut /që më pas se kushdo tjetër ishte 4 mefaj në këtë rast.1. Sapo u përhap lajmi – pjesa e nënrenditur kohore e shkallës së parë.2. se kablloja elektrike nuk po i përçonte më sinjalet e telegrafit – pjesa enënrenditur përcaktore e shkallës së dytë, varet nga emri lajmi.3. turma e zemëruar iu vërsul njeriut – pjesa kryesore.4. që më pak se kushdo tjetër ishte me faj në këtë rast – pjesa e nënrenditurpërcaktore e shkallës së parë.164

Bëjmë skemën e kësaj fjalie të përbërë:Pjesa e nënrenditur shk. IPjesa e nënrenditur shk.IIPjesa kryesorePj. 1Pj. 2Pj. 3Pj. 4Pjesa e nënrenditur shk. ISipas tyre ishte 1 ai/ që i mashtroi 2 qytetarët e ndershëm ngado që ishin 3 pasibesohej 4 se ai paska 5 ditur që telegrafi 6 nuk punonte prej kohësh dhe nuk katreguar 7 .1. Sipas tyre ishte ai – pjesa kryesore.2. që i mashtroi qytetarët e ndershëm – pjesa e nënrenditur përcaktore e shkallëssë parë.3. ngado që ishin – pjesa e nënrenditur vendore e shkallës së dytë.4. pasi besohej – pjesa e nënrenditur shkakore e shkallës së parë (varet ngapjesa kryesore).5. se ai e paska ditur – pjesa e nënrenditur kryefjalore e shkallës së dytë.6. që telegrafi nuk punonte prej kohësh – pjesa e nënrenditur kundrinore e shkallëssë tretë.7. dhe nuk ka treguar – pjesa e nënrenditur kryefjalore e shkallës së dytë (ebashkërenditur me pjesën kryefjalore më lart).Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Pjesa kryesorePj. krPN përcaktore e shk. IPj. 2Pj. 4PN përcaktore e shk. IPN kryefjalore e shk.IIPj. 3Pj. 5Pj. 7PN kryefjalore e shk.IIPN kundrinore shk. IIIPj. 6Hapi IV. Punë dyshe. Ushtrimet 4 dhe 5 në faqen 264. Kontrollohet e vlerësohetpuna e nxënësve.Hapi V. Shkrim i lirë. Ushtrimi 7 në faqen 264. Lexohen, diskutohen tri krijime tënxënësve të niveleve të ndryshme me temë “Kompjuteri im”, ku janë përdorur fjali tëpërbëra me marrëdhënie nënrenditëse shkakore e qëllimore.Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie. Ushtrimi 3 në faqen 264 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f.44.165

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Bregu i MollësObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar lirikën e mallit.• Të zbulojë mjetet që përdor autori për të kuptuar motivin e mallit.• Të komentojë si paraqitet artistikisht motivi i mallit.• Të zbulojë ritmin melodioz të poezisë nëpërmjet mjeteve që përdor autori.• Të kthejë poezinë në një prozë të shkurtër poetike.Mjetet e mësimit:teksti i nxënësit, mjete shkollore.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Kllaster, Lexim, Tabela e figurave letrareRrjeti i diskutimit, Ditari dy-tri pjesëshPunë e pavarurZhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja rikujton njohuritë që kanë marrë nxënësit për tekstin poetik meanë të pemës së mendimit.vargu rima ritmiLigjërimi epikLigjërimi didaktikLigjërimi lirikTeksti poetikElemente të formësTingëllim - efekte zanoreZgjedh leksik të veçantëPërdor një rend jo të drejtë sintaksorGjuhë poetike - figura letrare të pasurapatriotikefilozofikee dashurisëe peizazhitmeditativeHapi II. Mësuesi\ja lexon poezinë. E veçanta e kësaj poezie është se i mungojnë shenjate pikësimit. Gjatë leximit nxënësit do të përqendrohen për t’u dhënë përgjigje pyetjeve:- Çfarë motivi trajton poeti në poezi?- Cilat janë fjalët që përsëriten?- A ka rimë apo muzikalitet poezia?Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. a. Vendet me toponimet: Lugu i Kelmendit; Bregu i Mollës; Shpella eBli Hunit, Gurra e Magjupit Ujëhollë; Gurrë e Magjupit Ujëmirë.Nxënësit gjejnë epitetet (kompozitat).166Ushtrimi 1. b. Disa nga lojërat që bënte me mikun e tij:Zjarri i madh që ra shi i mbarë e na e fiku;Turra e gurëve mbi të cilën hipnim të rritemi;Pinim ujë me fletë ...Dy pushkë të vogla, shtogu lidhë me tojë.

Hapi IV.PO Përmes përshkrimit të lojërave dhe vendeve autori shpreh JOmall, nostalgji një lidhje shpirtërore me vendlindjen?Ushtrimi 2. Punohet me tabelën e figurave.Gjollë - Rrasë ku vihet kripa për ta ngrënë bagëtia; vend i thatë e gurishtë, kushpien zakonisht bagëtinë për t’i dhënë kripë.VarguMotive të kuqe:mollët e kuqezjarri i madhgjollat e kuqeMotive të verdhaFigurat letrareEpitet metaforikEpitet i drejtpërdrejtëEpitet i drejtpërdrejtëEpitet metaforikEpitet metaforikEfekti mbresëlënësÇdo kujtim i fëmijërisë së tij ështëme imazhin e ngjyrës së kuqe,ngjyrë e gëzuar, e dashur, engrohtë. E tillë është vendlindja,ndjenja që autori ka për të, brengaqë ai ka për vendlindjen.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 3. Nxënësit bëjnë zgjedhjen e tyre:Të gjitha janë këtu, të gjitha janë ...deri tePo lindim përmes bimëve të tjera.Komenti i nxënësit.Ushtrimi 4. Element i rëndësishëm i poezisë është ritmi, i cili realizohet me rënien etheksave logjikë, po për ritmin kuptimor autori përdor përsëritjen e një vargu (përsëritjaështë në funksion të theksimit të idesë së autorit).VarguKomentiKurrgjë s’qenka kurrgjë.Autori nuk vajton për jetën. Ai meditonpër të. Ajo që në fëmijëri e argëtonte, egëzonte, luante me të dhe s’i kishte dhënërëndësi, tani që është i rritur, i jep vleratdhe rëndësinë që ka, si një vlerë e asaj qëështë autoktone.Hapi IV. Nxënësit do të gjejnë në tekst përsëritjet që përforcojnë notat e mallit dhenostalgjisë. Në këtë etapë do të punohet me ditarin dypjesësh.Vargjetse digjen maletpo kush i paska prekuras... as...gurra e magjupitveç toka e vjetërrrodhi si rrodhitë gjitha janëpo ikim nga gjakuKomentiAutori bën një numërim zbritës (shkallëzim) nga qiellideri në tokë duke i lënë hapësirë lexuesit të imagjinojë,të ketë një përfytyrim konkret, të përjetojë çdo prehje tënatyrës, çdo shenjë të saj që ka lënë gjurmë në mendjen eautorit që në fëmijëri. Dhe ato shenja janë si zjarri; se digjenmore malet, ushtojnë nga një thirrje e pafajshme, një thirrjefëmijërore që kërkon ndihmë, në një thirrje të fortë, sikurkërkon të shkundë gjithçka nga e kaluara, një thirrje që mevargun “po kush i paska prekur” tregon vuajtjen, lutjen qëi drejtohet një force si zoti. Ndoshta autori shikon nga kjoforcë që i ka vënë një emër ‘o zot’ sikur kërkon një përgjigje,të gjejë atë dorë që ka prishur e ndërruar gjithçka.167

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 5. Nxënësit do të shkruajnë detajet. Punohet me teknikën Punë e pavarur.Rrjedh - rrodhi këtyre lugjeve koha, retë përherë shtegtare;dielli – dielli dymbëdhjetë e pesë;personat që nuk jetojnë më – po ikim nga gjaku.Nxënësit dëgjojnë dhe plotësojnë njëri-tjetrin.Komenti. Përgjigjen e shqetësimeve autori e gjen te Koha. Koha që rrjedh, fshine rrëmben shumë kujtime të dashura për të e në fund, autori asgjë nuk gjen. Aishpreh dilemën shpirtërore të njeriut të kohës, i cili është i lidhur shpirtërisht mevendlindjen.Shkallëzimi i autorit arrin gjer në tokë: “Veç këtu janë të gjitha”. E përfytyrontokën si ruajtësen më të mirë, më të kujdesshme të jetës, kujtimeve. Te kjo tokë shikonedhe rilindjen.Ushtrimi 6. Komenti.Shmangia e shenjave të pikësimit krijon te lexuesi ndjenjën e diçkaje që nukndalon, pra lidhet me kuptimësinë e poezisë. Ndërsa e lexon, kupton edhe gjendjene poetit, një njeri që mendon vrullshëm, mendime të së shkuarës që i vijnë në çast,prandaj ai s’pyet për shenjat e pikësimit, për intonacionimn. Mungesa e tyre e jepedhe si njeri me mendime që nxitojnë, nguten, që shprehin shqetësimin e tij dhe nëfund gjen përgjigjen e shqetësimeve.Vendosja vetëm e retiçencës krijon përshtypjen e një çlodhjeje.Hapi V. Në këtë hap u kërkohet nxënësve se me ç’varg punon autori.A. Shkreli punon me një varg të lirë, duke e organizuar lirshëm vargun e gjatëe të shkurtër. Po ashtu, organizon lirshëm nëpër vargje drejtpeshimin e fjalës dheidesë. Kjo mënyrë shkrimi e ligjërimit poetik të jep mundësi ta kthesh atë lehtësishtnë prozë poetike.Hapi VI. Mësuesi u kërkon nxënësve të kthejnë në prozë 5 vargjet e para. Në këtëpunë jep edhe krijimin e tij për të qartësuar nxënësit për detyrën. Kthimi në prozë ipjesës tjetër të poezisë vijohet detyrë shtëpie.Në fund bëhen vlerësimet e nxënësve.168

Rubrika: Të lexuaritTema: Pa tyObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar lirikën e dashurisë.• Të bëjë një lidhje logjike midis titullit dhe përmbajtjes.• Të përshkruajë me detaje nga teksti peizazhin në të cilin poeti vendos heroin lirik.• Të analizojë funksionin e krahasimeve dhe arsyen e përdorimit të tyre nga ana e autorit.• Të gjejë raste të “prishjes” së rendit sintaksor dhe të interpretojë funksionin einversionit.• Të analizojë metrikën e poezisë.• Të përshkruajë atmosferën e mistershme që krijon figura e përmbysur e hënësnë poezi.Mjetet e mësimit:teksti i nxënësit,CD me muzikën e lehtë “Sonata e hënës”Teknika dhe metoda të mësimdhënies:bisedë, lexim i detajuar, tabela e figuravepunë e pavarur – shkrim i lirëpraktikë e drejtuar, praktikë e udhëhequrLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja nis mësimin duke i njohur nxënësit me autorin dhe tematikëne poezisë. Nën sfondin e muzikës “Sonata e Hënës” lexon duke interpretuar poezinë“Pa ty”.Hapi II. Mësuesi\ja u drejton nxënësve pyetjet:- Çfarë kumton autori?- Çfarë përfytyrimi ngjall tek ju?- Çfarë efektesh emocionale ju përcolli dëgjimi i kësaj poezie?- Cilat fjalë ju ngelën në mendje si zgjedhje e kujdesshme dhe e bukur e autorit?Nxënësit shprehin mendimet e tyre. Të bëhet përpjekje të tërhiqet mendimi i atyrenxënësve që nuk janë shumë aktivë, të cilët ndjejnë pasiguri apo emocione për tëshprehur mendimet që kanë.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Arsyet pse ka mbetur vetëm: Ti ike udhës së pafundme – ndjen mall për vajzën,e cila ka lënë gjurmë në shpirtin e tij.Ushtrimi 2. Autori përdor paralelizmin ndërmjet natyrës dhe gjendjes shpirtëroretë unit lirik. Nxënësit nxjerrin nga poezia elemente të peizazhit:- ku zverdhen drurët gjetherënës- lejlekët ikën- si stof i keq u zbeh blerimi, mullarë të gjysmuar- nis të fryjë erë e ftohtë.Autori zgjedh nga natyra ngjyrën e zverdhur, ngjyrën e zbehtë. Stina e vjeshtës në169

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”vetvete mbart trishtim, por ky është një trishtim i bukur, sepse ka ngjyra të ngrohta.Çdo element i vjeshtës i jep mundësinë heroit lirik të bashkëbisedojë me vajzën qëi ka lënë gjurmë në shpirt.Ushtrimi 3. Mësuesi u kujton nxënësve figurën e Don Kishotit e atë që aipërfaqëson në letërsi: donkishotizëm – një njeri që ka qëllime dhe ideale të larta,por rruga, mjetet që ai zgjedh jo vetëm që nuk e çojnë drejt realizimit të idealit, porshënojnë hapa prapa.Figurat që gjejnë nxënësit i punojnë me tabelën e figurave.Duken që largsi donkishotë(mullarët)Vargu Figurat letrare Efekti mbresëlënësKu qerrja baltëravebën shkrime, të lashtasi të Gjon Buzukutkrahasimkrahasim- Peizazhi është i shkrirë me gjendjenshpirtërore të poetit. Atij i bien në symullarët, të cilët të përgjysmuar, ikujtojnë personazhin e letërsisë sëmesjetës Don Kishotin, për të treguarse bota nuk është më e bukur dhe erealizuar pa praninë e vajzës që kadashur.- Gjendja shpirtërore meditative bënqë të shkrihet e shkuara e largët metë tashmen, si për të treguar se edhedashuria e tij është aq e lashtë dhe aqe vlerë sa shkrimet e shkrimtarit të parëshqiptar, Gjon Buzukut.Heroi lirik ndodhet në vetmi, në muzg. Baltërat e vjeshtës që përsëriten në kohë,qerrja si një element i së shkuarës dhe Gjon Buzuku, që për heroin është si mit, ishërbejnë heroit lirik që ta pranojë largimin e vajzës në një vend saj dhe në kohë, port’i shkruajë për mallin që ndien për të.Ushtrimi 4. Në këtë ushtrim nxënësit do të përfundojnë punën pavarur. Dëgjohen2-3 punime të nxënësve, duke bërë edhe vlerësimin e tyre.Ushtrimi 5. Mësuesi\ja do të punojë për të ngulitur konceptin e inversionit apo“prishjes” së rregullit sintaksor në poezi. Nxënësit do të nënvizojnë në tekst dhemësuesi\ja do të shkruajë në tabelë:i arti medaljon i hënës;ngjajnë toka, pylli, reja;i ftohti medaljon i hënës.Praktikë e drejtuar: Vendosini fjalët e grupeve emërore dhe foljore në rendinnormal.- Do të përftohet: medaljoni i artë i hënës; toka, pylli, reja ngjajnë, medaljoni i ftohtëi hënës. Në të parën e të tretën, autori nuk dëshiron të theksojë formën, por ngjyrëndhe efektin emocional që shkakton ajo. Në të dytën, inversioni bëhet për të përftuarefekte, muzikalitet të brendshëm të vargjeve.170

Ushtrimi 7. Ky ushtrim do të punohet me teknikën Praktikë e udhëhequr. Mësuesi\japunon për metrin e strofës së parë:Vargu: nëntërrokëshTheksi ritmik: 2; 8.Rima AB AB.Në strofën e katërt, vargu III, mendimi përfundon në fillim të vargut IV.Ushtrimi 8. Në këtë ushtrim do të punohet me teknikën Ditari dypjesësh.VargjetNë grykë e di që do më ngeletI ftohti medaljon i hënës.KomentiHëna duket kaq e pastër, kaq e ndritshme,me ngjyrë që s’të vret, por njëkohësisht eftohtë dhe e largët. Heroi lirik e di që ajo(në mënyrë simbolike vajza) është një evetme, ashtu si ai, është larg si vend esi kohë.Në fund të poezisë dhimbja shpirtërorearrin shkallën më të lartë dhe shndërrohetnë dhimbje fizike. (në grykë –medaljoni)Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie. Shkruani përfytyrimet që ju ngjall kjo poezi, duke u mbështeturnë gjendjen shpirtërore të heroit lirik.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës dhe përmbledhjae orës së mësimit.Rubrika: Të lexuaritTema: Kadenca e Violës (vjeshta)Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Të lexojë për të identifikuar llojin e lirikës moderne.• Të zbulojë përmes detajeve të poezisë imazhet që sjell autori.• Të përshkruajë përmes metaforës konceptin e kohës që rrëmben gjithçka me vete.• Të përcaktojë efektet muzikore që ndihen në poezi.• Të zbulojë kuptimet e fshehura nëpërmjet kuptimit fillestar.• Të analizojë metrikën e poezisë.• Të komentojë lidhjen ndërmjet poezisë dhe muzikës.Mjetet e mësimit:teksti i nxënësit, foto të instrumenteveTeknika dhe metoda të mësimdhënies:lexim i detajuar, punë me grupe, kllasterZhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën që do të punojë dhe autorin. Para setë lexohet poezia do të kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”:1. lexohet dhe, nëse është e nevojshme, sqarohet informacioni;2. lexohen fjalët e shpjeguara (fjalori).171

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Mësuesi\ja zgjedh një nxënës që reciton bukur për të lexuar poezinë.Pyetje: - Ç’lidhje mund të vendosni midis titullit dhe përmbajtjes së poezisë.- Nga ç’nota përshkohet poezia?Përgjigjet mund edhe të shkruhen në dërrasë:Poezia flet për elemente të natyrës, për vjeshtën e cila mbizotëron kudo. Ajopërshkohet nga nota të trishtuara.Hapi III. Punohen ushtrimet e rubrikës Reflektimi kuptimor. Ushtrimi 1. Do tëpunohet me grupe:Grupi I. Strofa I.Të krijohet përshtypja e një koncerti në natyrë që nga bregorja e deri te jehona ekashturinave. Kjo muzikë largon pikëllimet.Grupi II. Strofa II.Në këto net, plot kureshtje e kënaqësi, zhbirojnë saktësinë e këngës polifonike,duket sikur harmonizohet kënga me zhvendosjet e yjeve, një harmonizim i bukur, isaktë, midis botës së universit me botën e shpirtit njerëzor.172Grupi III. Strofa III.Imazhet vijnë nga një mjedis dhe kohë reale: shkollarë, vajza dhe djem, rrëzëmureve, në një stinë vjeshte, mbase në vitin e fundit që mund të jetë kufiri ndërmjetadoleshencës dhe pjekurisë.Ushtrimi 2. Nxënësit nënvizojnë në poezi ato fjalë poetike që sjellin nota trishtimie nostalgjie. Mësuesi\ja do t’i shkruajë në dërrasë dhe me to nxënësit do të shkruajnëduke imagjinuar kohën e fëmijërisë së poetit.Përgjigje: ... më parë se ti të zhdukeshe kometë, edhe yni iku.lotët rridhnin përzierë me shie djemve zemra u mori cegëm.Ushtrimi 3. Koha – shtrëngatë e madhe atë ditë.Mësuesi\ja do të fokusohet për të zbuluar kuptimet e fshehura nëpërmjet kuptimitfillestar. Përzgjidhen fjalët poetike:ujëra të amullt - mijëra fyej që të kujtojnë kohën e bukur të fëmijërisë;zhbironim – mendja e një fëmije përpiqet të kuptojë, kjo shoqërohet me rritjen enjeriut;edhe i yni iku – është koha e rinisë që iku pa e kuptuar, koha e rinisë që zgjat saçel bohçja e karafilit.Kur kupton se kjo kohë ka zgjatur për pak kohë kupton se në jetën tënde s’do tëketë më gëzime, por edhe shqetësime, rënkime deri në klithma. Është shtrëngata ejetës që do të vendosë përpara vështirësi.Mësuesi\ja do të kërkojë të bëhet analiza e fjalëformimit.Ushtrimi 4. kushdiku– kush: përemër pyetës që përdoret për të pyetur për të panjohur; diku – ndajfoljevendi që tregon mënyrë të papërcaktuar.

Interpretimi: Jeta, çastet e gëzuara të rinisë u shkëputën nga e panjohura në njëçast të papërcaktuar, lumturia ngeli diku.Hapi IV. Kalohet te rubrika Reflektimi stilistik gjuhësor.Praktikë e udhëhequr nga mësuesi.Ushtrimi 5. Diskutohet mbi përshkrimin e natyrës:Kashturinat jehojnë; shtrëngatë e madhe rrugën e përmbyt shiu, rrëke përçojnë...Ushtrimi 6. Nxënësve u drejtohet pyetja:- A ka lidhje muzika me natyrën? Si duhet kuptuar kjo lidhje:a. Si një imitim i tingujve të natyrës?b. Si një përqasje shpirtërore e botës së unit lirik me kompozimin hyjnor të natyrës?Nxënësve u lihet hapësirë për të interpretuar tingujt.Ushtrimi 6. c. Shpjegoni titullin “Kadenca e violës” (pjesa e koncertit qëinstrumentisti e luan me fantazi pa u shoqëruar nga orkestra).Pra, imagjinoni veten në një sallë koncerti, kur pas heshtjes së orkestrës, interpretonsolisti në violinë. Kështu ndodh edhe në natyrë, pas verës vjen vjeshta me melankolie trishtim.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 7. Nxënësit do të punojnë të ndarë në dy grupe:Grupi 1. Epitete imazhi mbresëlënësujëra të amulltzhvendosje të saktafaqet e skuqurarrugë e përmbyturrrëke e murrmeGrupi 2. Metafora imazhi mbresëlënësujërat moçalore harbohenkashturinat jehojnëbohçe karafiliHapi V. Punohet me teknikën pema e mendimit (Kllaster):Mësuesi bën një përmbledhje të njohurive që kanë marrë nxënësit për lirikën.himnilirika tradicionaleelegjialirika filozofike...................................................Poezia lirikepërcillet telexuesi përmesorganizimit të tëgjitha niveleve:përjetimeve,emocioneve tëpoetit përmesfjalëve të tij.trajtatingujfjalarend sintaksor173

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet mënyrore dhe sasioreObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë marrëdhëniet mënyrore dhe sasiore në fjalitë e përbëra me nënrenditje.• Të përcaktojë mjetin që shpreh marrëdhëniet mënyrore e sasiore.• Të përdorë presjen në fjalitë e përbëra me marrëdhënie nënrenditëse mënyroree sasiore.• Të bëjë krijime të ndryshme ku të përdorë fjali të përbëra me marrëdhëniemënyrore dhe krahasore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela, bojëra, shkumësa me ngjyra.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim, diskutime argumentim, punë dyshe, punë e drejtuar,shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Udhëzohen nxënësit të ndërtojnë katër fjali:- dy të thjeshta me rrethanorë mënyre e sasie,- dy të përbëra me pjesë të nënrenditura mënyrore dhe sasiore.Diskutohet rreth tyre.Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë, ku është shkruar teksti që ndodhetnë fillim të faqes 265. Mësuesi/ja mund të shkruajë edhe vetë tekst ose fjali.Lexohet teksti nga mësuesi/ja. Udhëzohen nxënësit të përqendrohen te fjalitë epërbëra me nënrenditje mënyrore dhe sasiore. Diskutohet rreth tyre.Mbasi diskutohet me nxënësit për fjalinë e parë, arrihet në përfundimin:- Fjalia përbëhet nga dy pjesë:- Pjesa kryesore: edhe vezullimi i ngjitej rrjedhës së lumit.- Pjesa e nënrenditur mënyrore: ashtu si autobusi ngjiste të përpjetës.- Rrethohet ose nënvizohet lidhëza mënyrore.Shkruhen në dërrasë lidhëzat e shprehjet lidhëzore mënyrore të tekstit. Nxitennxënësit të ndërtojnë fjali me to. Përqendrohet vëmendja te fjalia e fundit e këtijteksti:Sa më shumë u afrohesh brezave, /aq më tepër e ndien madhështinë e këtyrevendeve.- Kjo është fjali e përbërë nga dy pjesë:- Pjesa e parë është e nënrenditur sasiore, sepse kumton sasinë e veprimit, qëpërmban folja e pjesës kryesore. Ajo kryen funksion të ngjashëm me atë të rrethanorittë sasisë në fjalinë e thjeshtë. Ajo lidhet me pjesën kryesore me lidhëzën sa, qëshpreh marrëdhënie sasiore.- Pjesa e dytë është kryesore. Në fillim të saj qëndron ndajfolja e sasisë aq më qëpërdoret si tog lidhëzor për të lidhur fjalinë e varur, që tregon një sasi, masë, shkallë etj.174

Shkruhen në dërrasë të zezë lidhëzat, që shprehin marrëdhënie sasiore, si: sa,saqë, mesa, aq sa. Nxënësit ndërtojnë fjali me to. Fjalitë shkruhen në dërrasë tëzezë. Me anë të shembujve shpjegohet përdorimi i presjes në fjalitë e përbëra memarrëdhënie mënyrore dhe sasiore.Hapi III. Punë dyshe. Ndahen nxënësit në grupe dyshe sipas bankave.- Grupit të parë i jepet ushtrimi 1.- Grupit të dytë i jepet ushtrimi 2.- Grupit të tretë i jepet ushtrimi 3.Diskutohet e vlerësohet puna e nxënësve të grupeve të ndryshme.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimet 5 dhe 6.Vlerësohet puna e nxënësve që u përfshinë më shumë në diskutime dhe që sollënargumente bindëse.Hapi V. Shkrim i lirë. Ushtrimi 7.Lexohen dhe vlerësohen disa krijime të nxënësve të niveleve të ndryshme.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie. Ushtrimi 4 në faqen 267 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 46.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet krahasoreVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë marrëdhëniet krahasore në një fjali të përbërë.• Të dallojë fjalinë e përbërë me marrëdhënie nënrenditëse krahasore nga ajo sasiore.• Të dallojë fjalën mbështetëse në një fjali të përbërë me marrëdhënie nënrenditësekrahasore.• Të dallojë mjetin me të cilin shprehen marrëdhënie krahasore.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela, bojëra, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë dyshe,punë e pavarur, punë e drejtuar,pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Bëhet një përsëritje e shpejtë për fjalitë me marrëdhënie nënrenditësetë mësuara deri tani. Për çdo pjesë të nënrenditur kërkohet të jepen shembuj nganxënës të niveleve të ndryshme.Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë, ku është shkruar teksti, që ndodhetnë fillim të faqes 268. Lexohet teksti nga mësuesi/ja. Nënvizohen bashkë me nxënësitkallëzuesit dhe rrethohen mjetet lidhëse. Dallohen fjalitë e përbëra me nënrenditje.175

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Përcaktohet lloji i marrëdhënieve që vendosen ndërmjet pjesëve të tyre.Përqendrohet vëmendja te fjalia e parë:S’ka gjë më të bukur /sesa të shohësh qindra krahë të ngritur drejt njëri-tjetrit.Kjo fjali përbëhet nga:- Pjesa kryesore: s’ka gjë më të bukur, në të cilën gjendet një mbiemër i shkallëskrahasore.- Pjesa e nënrenditur: sesa të shohësh qindra krahë të zgjatur drejt njëri-tjetrit.Të dyja pjesët krahasohen. Si fjalë mbështetëse, që fut pjesët në marrëdhëniekrahasore, shërben mbiemri i pranishëm te pjesa kryesore.Shpjegohet se si fjalë mbështetëse mund të shërbejë edhe një ndajfolje, e cilakryen funksionin e rrethanorit të mënyrës ose të sasisë në pjesën kryesore.Në të vërtetë koha kaloi më shpejt /seç e menduam.- Shkruhet në dërrasë të zezë përkufizimi:Me fjalë mbështetëse do të kuptohet një gjymtyrë e pjesës kryesore në një fjali tëpërbërë me marrëdhënie nënrenditëse, që plotësohet prej një pjese të varur.- Shkruhen edhe lidhëzat nënrenditëse, që shprehin marrëdhëniet krahasore, si:sa, sesa, seç, nga, nga sa nxiten nxënës të niveleve të ndryshme të thonë shembuj,ku këto lidhëza të shprehin marrëdhënie krahasore.Hapi III. Punë dyshe. Ndahen nxënësit sipas bankave në grupin A, B dhe C.Grupit A i jepet ushtrimi 1.Grupit B i jepet ushtrimi 2.Grupit C i jepet ushtrimi 4.Kontrollohet e vlerësohet në mënyrë të ndërsjellë puna e nxënësve.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimi 4. Zgjidhja e këtij ushtrimi bëhet kështu:Meqenëse pjesët kryesore janë në fillim, po shpjegojmë marrëdhëniet, që shprehlidhëza se:1. Se çfarë do të ndodhë pas disa vitesh – marrëdhënie kryefjalore.2. Se kishin parë një liqen në mes të pyllit – marrëdhënie kundrinore.3. Se kishte rënë shumë dëborë – marrëdhënie shkakore.4. Se ai që sakrifikon për të tjerët – marrëdhënie krahasore.Hapi V. Punë e pavarur. Ushtrimi 5.Hapi VI. Bashkë me nxënësit bëhet pema e mendimit për fjalitë e përbëra memarrëdhënie nënrenditëse rrethanore:vendkohëmënyrë Marrëdhëniet rrethanore shprehin sasishkak qëllim krahasimBëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.176Detyrë shtëpie: Ushtrimi 6 në faqen 269 dhe ushtrime nga Fletorja e punës, f. 48.

Rubrika: Të lexuaritTema: Një vajzëObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar llojin e lirikës moderne.• Të zbulojë kuptimet e fshehura nëpërmjet kuptimit fillestar.• Të komentojë imazhin poetik, si veçori mbresëlënëse e poezisë.• Të kuptojë dhe shpjegojë metaforën si figurën qendrore të poezisë moderne.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,shkumësa, CD me muzikë të lehtë.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë, tabela e figurave letrare,punë në grupe.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën e mësimit me një bisedë të shkurtër. Pasi u kërkonnxënësve të shikojnë me kujdes foton në f. 144, u drejton pyetjen:- A ju ka ndodhur që objektet e natyrës t`i imagjinoni me gjymtyrë?Nxënësit mund të sjellin si shembuj: retë, hënën, grumbuj yjesh, shkëmbinj, gurëtë mëdhenj etj.- Mënyra, emri si e keni përftuar në imagjinatën tuaj kishte lidhje me gjendjenshpirtërore?Kjo bisedë të mos zgjasë shumë. Të dëgjohen me dashamirësi mendimet enxënësve dhe të pranohen të gjitha.Hapi II. Në sfond të një muzike të lehtë një nxënës lexon poezinë.Mësuesi/ja kërkon prej nxënësve mendimet që lindën për poezinë, përfytyrimetqë krijuan. Më pas i njeh nxënësit me autorin e poezisë, llojin e saj dhe veçoritë endërtimit të poezisë lirike moderne, rolin e metaforës etj.Hapi III. Nxënësit e rilexojnë strofën e parë për të gjetur metaforën. Ata mund t’ilidhin interpretimet me foton në faqen 144.Kalohet te rubrika Reflektimi kuptimor.Ushtrimi 1. a) Nxënësit do të zbulojnë kuptimet e fshehura nëpërmjet kuptimitfillestar. Mund të pranohen këto interpretime:- Pema – metaforë – vajza që është rritur.- Ka depërtuar duart – metaforë foljore – ka shtrirë duart sikur thërret lumturinë.- Limfa – metaforë – lëngu që ushqen trupin, dashuria që vërshon në trupin e vajzës.b) Nxënësit mund të bëjnë disa interpretime sipas imazhit të tyre, por ështëe dukshme se vajza i ngjason poetit me një pemë të shëndetshme, plot jetë dhengjyra.177

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”c) Do të punohet me tabelën:VargjetDegët shpërthyen jashtë meje.Je violetë me erëra përsipër.Fëmijë-kaq i lartë! - ti je.Dhe kjo për botën është çmenduri.Imazhi poetikNjë vajzë që e tregon me plot jetë dhe lumturishpalosjen e dashurisë. Lëngu (limfa) qëushqen pemën është aq jetëdhënës në trupine saj, sa shpërthejnë degët.Dashuria nuk ka vetëm aromën e manushaqes,lules së parë të pranverës, por i vishen dhearoma të tjera të natyrës dhe jetës.Fëmija lartësohet. Dashuria lind si një foshnjëqë rritet.Bota nuk çmendet nga bukuria, por ngadashuria që ndodhet, rrjedh, ushqen trupindhe shpirtin, që befasisht shpërthen e rritet.Mësuesi/ja duhet të pranojë ato interpretime të nxënësve, që u afrohen përgjigjevetë mundshme.Ushtrimi 2. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre këtë ushtrim. Klasa do tëndahet në grupe.Grupi I: Gjeni fjalët poetike që korrespondojnë me Butësinë.limfë, ngjitur, myshk, krahëGrupi II: Gjeni fjalët poetike që korrespondoje me Çiltërsinë.ka hedhur shtat, violet, fëmijë,Grupi III: Gjeni fjalët poetike që korrespondojnë me Guximin.depërtuar, shpërthyer, jashtë meje, erëra përsipër, botë, çmenduriMësuesi/ja përzgjedh nxënës të çdo grupi që të japin përgjigjet e tyre, duke bërëndërhyrjet e veta nëse është e nevojshme.Detyrë shtëpie:Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës.- Çfarë ju mbeti në mendje nga kjo orë mësimi? Cili ishte imazhi poetik që ju përftuat?178

Rubrika: Të shkruaritTema: Shkruaj poeziObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të bëjë një fjalor poetik.• Të shkruajë poezi duke u nisur nga imazhet e pikturave dhe fotove.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa, Fletorja e punës.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Krijimi zinxhir, punë në grupe, punë me shkrim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. Shkruan në tabelëtitullin dhe fjalorthin e udhëtimit dhe u kërkohet nxënësve ta plotësojnë me fjalë tëtjera.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. U kërkohet nxënësve që me këto fjalë, duke bërë kombinacionin e duhur,të krijojnë një poezi. Të mos shqetësohen për rimën e vargjeve, mund të jetë dheme vargje të lira. Nëse nxënësit kanë vështirësi, mësuesi krijon vargun e parë dhe ikërkon secilit të ndërtojë nga një varg. Poezia krijohet nga disa nxënës zinxhir.Hapi III. Punë me grupe: Fjalë të panjohura. Nxënësit udhëzohen të punojnë sipastë dhënave në tekst. Ata lexojnë çiftet e fjalëve dhe vargjet poetike që kanë krijuar.Hapi IV. Nxënësit bisedojnë për kujtimet. Më pas, shkruajnë në fletoret e tyre njëpoezi me temë “Kujtime, imazhe të harruara në kasetën e kujtesës”.Hapi V. Dashuria. Nxënësit lexojnë në heshtje informacionin:a) U përgjigjen pyetjeve. Përgjigjet mësuesja i shkruan në tabelë duke bërëfjalorth fjalësh me:emra folje mbiemra ndajfoljeb) Nxënësit dallojnë detaje të veçanta që ndihmojnë në krijimin e tekstit poetik“Dashuria”.Ushtrimi 6. Profil: Do të punohet me të njëjtën teknikë, si te krijimi “Deti”.Hapi VI. Nxënësit lihen të punojnë të pavarur në fletoret e tyre ose në fletëformati.Nxënësit që do të lexojnë poezitë dalin vullnetarisht ose i përzgjedh mësuesi/ja.Bëhet vlerësimi i punës së nxënësve, materialet mblidhen për t’u vlerësuar ngamësuesi.179

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përbëra me më shumë se dy pjesë.Fjalitë e përbëra të përziera (ora I)Vështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë fjalitë e përbëra me më shumë se dy pjesë nga fjalitë e përbëra me dypjesë.• Të dallojë llojet e fjalive të përbëra (me bashkërenditje dhe nënrenditje).• Të bëjë skemat e këtyre fjalive.• Të ndërtojë fjali të përbëra me më shumë se dy pjesë, sipas skemave tëcaktuara.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tabela me fjali të përbëra dhe skemate tyre, bojëra, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e analizë, punë dyshe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.- Gjeni llojin e nënrenditjes në fjalinë e mëposhtme. Bëni skemat e tyre.Fjalia e parë:Po më duket 1 /se kërkon 2 nevoja/ të sqarohen 3 çështje më me rëndësi/ përparase të shtroni 4 punën e shoqatës/ që duhet ngritur 5 .Skema e kësaj fjalie të përbërë:1. Po më duket – pjesa kryesore.Pj. kr2. se e kërkon nevoja – PN kryefjalore, shk. I.3. të sqarohen çështje më me rëndësi – PN kundrinore, shk.II. PN. sh. I4. përpara se të shtroni punën e shoqatës – PN kohore, shk.III.5. që duhet ngritur – PN përcaktore, shk.IV.PN. shk. IIKjo është nënrenditje e varguar.PN. shk. IIIPN. shk. IVFjalia e dytë.Ai 1 që përgjigjej 2 , ishte 1 një djalosh, të cilin e kishte parë 3 me libra në dorë, tekhynte dhe dilte 4 nga shkolla.Skema e kësaj fjalie të përbërë:1. Ai ishte një djalosh – pjesa kryesore.2. që përgjigjej – PN përcaktore, shk.I.Pj. kr3. të cilin e kishin parë me libra në dorë – PN përcaktore, shk.I.4. tek hynte dhe dilte nga shkolla – PN kohore, shk.II.PN. sh. I PN. sh. IKjo është nënrenditje e varguar dhe paralele (e përzier).PN. sh. II180

Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë tabela, ku është shkruar teksti, që ndodhetnë fillim të faqes 70-të. Nxiten nxënësit të dallojnë fjalitë e përbëra. Nënvizohenkallëzuesit, rrethohen lidhëzat dhe mjetet lidhëse. Bashkë me nxënësit emërtohenpjesët e nënrenditura dhe bëhet skema. Shpjegohen skemat e të gjitha llojeve të fjalivetë përbëra me shembuj. Në fillim kërkohet mendimi i nxënësve të niveleve të ndryshme.Mësuesi/ja bën plotësime e saktësime pa nënvleftësuar mendimin e nxënësve.Hapi III. Punë dyshe. Punohen ushtrimet nga Fletorja e punës. Kontrollohet evlerësohet puna e nxënësve.Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit, duke u mbështetur edhe nëkëto pyetje:- Çfarë mësuam sot?- Sa llojesh është fjalia e përbërë? (vetëm me bashkërenditje, vetëm me nënrenditje,me të dyja bashkë). Kërkohen shembuj nga nxënës të niveleve të ndryshme.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Detyrë shtëpie: Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përbëra me më shumë se dy pjesë.Fjalitë e përbëra të përziera (ora II)Vështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë format e nënrenditjes (paralele dhe e varguar) në fjalinë e përbërë menënrenditje.• Të bëjë skemën e një fjalie të përbërë.• Të formojë fjali të përbëra duke bashkuar pjesë të veçanta, që janë shkëputurnga e njëjta fjali.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar, punë dyshe,punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohen bashkë me nxënësit njohuritë për llojet e fjalive të përbëra.Shkruhen skemat në dërrasë të zezë dhe ndërtohen fjali që t’u përgjigjen këtyreskemave.Hapi II. Punë dyshe. Ndahen nxënësit në grupe dyshe sipas bankave. Njërit grupi jepet ushtrimi 1, kurse grupit tjetër i jepet ushtrimi 2. Kontrollohet dhe diskutohetpuna e nxënësve sipas grupeve.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimi 3.Po analizojmë fjalinë e parë dhe të fundit:181

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”1. Kur isha gjallë 1 / dhe kisha edhe unë zemër njeriu 2 ,/ nuk dija 3 fare /se ç’ishin 4lotët,/ sepse jetoja 5 në Pallatin e Shkujdesjeve/ ku mjerimi është i ndaluar 6/ të hyjë 7brenda.1. nuk dija fare – pjesa kryesorePj. kr2. Kur isha gjallë – PN kohore, shkalla I të bashkërenditurame njëra-tjetrën.3. dhe kisha edhe unë zemër njeriu – PN kohore, shkalla I4. se ç’ishin lotët – PN kundrinore, shkalla e parë.PN. I PN. I PN. IPN. IIPN. III5. sepse jetoja në Pallatin e Shkujdesjeve – PN shkakore, shk.II.6. ku mjerimi është i ndaluar – PN përcaktore, shk. III.PN.IV7. të hyjë brenda – PN qëllimore, shk. IV.Sqarohet se në fjalitë e përbëra me nënrenditje, pjesët mund të lidhen pa lidhëze mjet lidhëz, por nëpërmjet foljes në mënyrën lidhore. P.sh.:Më duhet që të lexoj e të përgatitem për testin e gjuhës.Pj. kr2. Rreth e qark kopshtit zgjatej 1 një mur i lartë,/ po kurrë nuk u kujdesa 2/ të pyes 3/se ç’kishte 4 jashtë tij, /pasi çdo 5 gjë që më rrethonte 6 , ishte 5 e mrekullueshme.1. Rreth e qark kopshtit zgjatej një mur i lartë – pjesa kryesore.2. por kurrë nuk u kujdesa – pjesa kryesore ebashkërenditur, kundërshtore me pjesën tjetër kryesore.3. të pyes – PN qëllimore, shk.I.4. se ç’kishte jashtë tij – P kundrinore, shk.II.5. pasi çdo gjë ishte e mrekullueshme – PN shkakore, shk.I.6. që më rrethonte – pjesa e nënrenditur përcaktore, shk.II.Skema e kësaj fjalie të përbërë:Pj. kr (1)Pj. kr (2)PN. I (3) PN. I (5)PN. II (4) PN. II (6)182Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë. Ushtrimi 4 në faqen 272.

Rubrika: Të foluritTema: Teksti dramatikObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë për strukturën e tekstit dramatik.• Të bëjë dallimin midis tekstit dramatik dhe atij rrëfimtar.• Të klasifikojë veprat e njohura sipas llojeve dramatike.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa.Teksti DramatikTeknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, lexim me role.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruannë tabelë. Më pas, mësuesi/ja u shpërndan nxënësve nëpër banka një fragment ngakomedia “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër” (ose pjesë tjetër), dhe përzgjedh një çift qëta lexojë. Nxënësit vlerësojnë lexuesin me të mirë. Ata diskutojnë rreth materialit,duke iu përgjigjur pyetjeve:1. Çfarë lloj është teksti që sapo lexuat: - rrëfimtar,- poetik,- dramatik?2. Si ju pëlqen më tepër: ta lexoni tekstin dramatik apo ta shihni të luhet në skenë?3. A ka dallim midis tekstit dramatik dhe dramatizimit? Midis teatrit dhe dramës?4. Nga se përbëhet struktura e tekstit dramatik?Përbëhet nga dialogu, monologu, didaskalitë.Nxënësit pasi lexojnë pyetjet shkruajnë në tabelë përgjigjet duke i argumentuar ato.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Me teknikën e Diagramit të Venit nxënësit bëjnë krahasimin ndërmjettekstit dramatik dhe atij rrëfimtar.Teksti rrëfimtarTeksti dramatikKa përshkrim, rrëfim, veta eparë, e tretë.Ka krerë, legjenda, mite,përralla, tregim, novelë,romanfunksioni estetikarti i fjalësstrukturëDialog, monolog, didaskalitëveta e dytëme vetenkonflikt me individëme forca të mëdhanatyroreakte, skena, tragjedi, dramë,komediHapi III. Ushtrimi 4. Nxënësit do të plotësojnë në fletoret e tyre tabelën.183

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Tekste dramatike Tragjedi Dramë KomediVilhelm TeliEpoka para gjyqitPrometeu i mbërthyerKoprraci+Hapi IV. Disa prej këtyre teksteve nxënësit i kanë parë të luhen në teatër. Mësuesi/jado të kërkojë prej tyre një mendim të zgjeruar për lojën në skenë, qëllimin, komunikiminme shikuesin.A) Teatri është:- lloj arti- bashkëveprim i disa arteve: letërsisë, pikturës, muzikës, koreografisë.B) Në skenë personazhet komunikojnë me njëri-tjetrin dhe përcjellin te publikungjarjen, konfliktin, pa komunikuar drejtpërdrejt me të.Publiku e merr këtë informacion dhe reagon, komunikon me aktorët. Kjo realizohetnëpërmjet:- duartrokitjeve- të qeshurave- emocioneve të tjera.C) Dialogu mban peshën kryesore të situatave dramatike të zhvillimit dhe konfliktinkryesor. Personazhet dialogojnë me njëri-tjetrin si në skenë të mos ketë asnjë njeri.Publiku e ndien veten të përfshirë në këtë konflikt merr pjesë me emocione, mendime.Ai përjeton ngjarjen sepse loja e aktorëve luhet me vërtetësi, ngjarja, konflikti i zgjedhurështë aktual për shoqërinë.+++Hapi i pestëUshtrimi 5. Nxënësit do të bëjnë dallimin ndërmjet tekstit dramatik dhe atij rrëfimtar.(Mund ta përcaktojë mësuesi/ja, por mund t’i lihet në dorë nxënësit).TekstitregimtardramatikTitulli Lloji Qëllimi GjuhaKjo detyrë do të përfundojë në shtëpi. Mësuesi/ja dëgjon dy punime duke bërënë fund ndërhyrje.Mësues/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës.184

Rubrika: Të lexuaritTema: Hamleti (ora I)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar tragjedinë si lloj dramatik.• Të lexojë për t’iu përgjigjur pyetjeve të parapërgatitura.• Të analizojë heroin tragjik si zëdhënës i ideve të autorit.• Të zbulojë rolin e monologut në tekstin dramatik.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore, tabela,shkumës, vepra e Nolit “Vepra 5”.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lojë me role, intervistë, lexim i detajuar.Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore: Mësuesi/ja ka përzgjedhur disa nxënës që do të interpretojnëfragmentin Hamleti. Të gjithë nxënësit janë udhëzuar të lexojnë tragjedinë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi I. Nxënësit e përzgjedhur interpretojnë në lojë me role fragmentin Hamleti. Usugjerohet nxënësve të tjerë që po t’iu lindin pyetje gjatë interpretimit, t’i shkruajnë nëfletore. Pas interpretimit, nxënësit e tjerë bëjnë pyetje, të cilave u përgjigjet nxënësinë rolin e Shekspirit, i cili është ulur në qendër të klasës.1. Nga e keni marrë subjektin e tragjedisë?2. Hamleti është portreti më i pasur dhe më i thellë që ka dalë nga pena juaj. Çfarëkeni pasur parasysh kur e keni përshkruar atë?Përgjigje të mundshme:- Subjekti i tragjedisë “Hamleti”, princi i Danimarkës, është marrë nga një sagë(legjendë) daneze.- Hamleti duhet parë jo vetëm si intelektuali i asaj kohe, por edhe si njeri i veprimit,i aksionit. Tek ai shoh njeriun e sjelljeve elegante, njeriun e mendjes së lartë, njeriune rreptë të luftës. Është princi ideal i rilindjes angleze, heroik dhe fetar nga instinkti,intelektual dhe skeptik nga edukata.Hapi II. Nxënësit lexojnë me role duke nënvizuar detaje, që do t’u nevojiten nëpërshkrim dhe argumentim.- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?- Ç’lojë po luan Hamleti?- Cili është kurthi që i ngre mbreti Hamletit?- Cilët njerëz përfshihen?Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 2.a) Çfarë i bën njerëzit sipas opinionit të Hamletit të dëshirojnë largimin nga jeta?Punohet me tabelën “Ditari dypjesësh”.185

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”FragmentiM’e lart është vallëtë durosh/ Hobe, shigjetafati të tërbuar/ A të përballëshnjë det të turbullt helmeshMe arm’ e fund t’u japshTë vdeç- Të fleshb) Pse kanë frikë të vdesin?Fragmenti...tmerri i asaj diç pas vdekjesVendit të pazbuluar, nga s’na kthehetkur’ udhëtari, na trullos vullnetindhe vuajmë po të ligat që po kemiSe sa të hidhemi në ato që s’dimë...Komenti imKomenti imNxënësit do të punojnë individualisht në fletoret e tyre dhe do të merren përgjigjet,opinionet e tyre në lidhje me fragmentin. Mendimet mësuesi/ja i shkruan në tabelë.c) Punë me shkrim: Përshkruani cilësitë e Hamletit që dalin në monologun e tij. Cilësitë intelektuale:- Është i aftë të futet në thellësinë e botës shpirtërore.- Përpiqet të zbulojë raportin ndërmjet vetëdijes dhe nënvetëdijes (arsyes).- Bën analiza përgjithësuese filozofike dhe të psikologjisë njerëzore.- Njeriu i mendjes së lartë. Ndjesitë:- Ndihet pesimist për të vazhduar jetën.-Trembet nga e panjohura, por është trim për t’u përballur me vështirësitë e jetës.- Ndjen dhembshuri për vuajtjet njerëzore.Nxënësit punojnë deri në 10 minuta dhe lexojnë punën e tyre, të cilën e vlerësojnëme njëri-tjetrin.Nxënësit që s’e kanë përfunduar detyrën e vazhdojnë në shtëpi.Mësuesi vlerëson orën e mësimit dhe nxënësit pjesëmarrës.Rubrika: Të lexuaritTema: Hamleti (ora II)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të shpjegojë kuptimin e shprehjeve metaforike dhe hiperbolike në demaskimine padrejtësive shoqërore.• Të komentojë vargjet duke u ndalur në dy ekstremet e moralit të shoqërisë.• Të gjejë kontrastet, pyetjet retorike, enumeracionet, të vlerësojë rolin e tyre nëmonolog.186

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore, tabela,shkumës, vepra e Nolit “Vepra 5”.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diagrami i Venit, ditari dypjesësh,pema e mendimit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë me leximin e detyrës së shtëpisë “Përshkrimii cilësive të Hamletit”. Nxënësit do të japin mendimet dhe vlerësimet për punën eshokëve. Do të dëgjohen dy punime.Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 3. Komentoni shprehjen metaforike dhe hiperbolike “Të përballosh njëdet të turbullt helmesh”.Komenti:- Hamleti kishte jetuar deri atëherë i shkujdesur, në universitete midis librave,studimeve të lara, arteve të bukura. Ishte djali i përkëdhelur i një mbreti heroik, pa shoknga trimëria dhe mirësia, ishte princi trashëgimtar ideal, i adhuruar prej popullit, ngamaja e fronit ku lindi s’kishte parë veç lumturitë, bukuritë dhe madhështitë e natyrës e tënjerëzisë. Donte Ofelinë, vajzën më shpirtmirë dhe engjëllore të mbretërisë. Befas, përkëtë shpirt delikat nga edukata, vjen katastrofa dhe i përmbyset bota mbi kokë. Vëllaivret të vëllanë dhe i rrëmben të shoqen; e ëma mendjelehtë martohet me vrasësin; iungji vrasës uzurpon fronin e të nipit; e dashura e tij e padjallëzuar, pa ditur e pa dashur,vihet në shërbim të uzurpatorit që ta spiunojë; miqtë dhe shokët e djalërisë i venë grackadhe pusira; populli i falet një mbreti kriminal. Hamleti është i vetëm, i neveritur, i përgjuarprej gjithësisë, është i detyruar jo vetëm të heqë dorë nga studimet, librat dhe artet ebukura, po të fshijë nga shpirti çdo ideal tjetër dhe të shkulë nga zemra dashurinë përOfelinë, me qëllim që të përqendrojë tërë vullnetin dhe energjinë për të mbaruar njëdetyrë të hidhur e të rëndë. Tani sheh poshtërsinë njerëzore dhe tërë shëmtinë e saj.Dyshimi për vetën e për të tjerët, për jetën e për botën ia mpin shpirtin e trupin.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Vështrimi krahasues:Padrejtësitë nëmonologun e HamletitPadrejtësitë nëkohën e sotmeTë përbashkëtatDallimetNxënësit do të punojnë në fletoret e tyre deri në 10 minuta dhe përgjigjet e tyremësuesi/ja i plotëson në tabelë.Ushtrimi 4. Komentoni vargjet ku paraqiten dy ekstremet e moralit të shoqërisë.Punohet me teknikën Ditari i dypjesësh.VargjetKomenti imMe metanirë dhe fytyrë shenjtidhe djallin vetë me sheqer pështjellim187

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 5. Do të punohet me organizuesin grafik Tabela e figurave stilistike.Hapi III. Përmbledhja e njohurive për tekstin dramatik (tragjedinë). Do të punohetme teknikën “Pema e mendimit”, e cila plotësohet nga përgjigjet e nxënësve në tabelë,pasi kanë punuar në fletoret e tyre.tragjediaFigura stilistike Lloji Funksioni kuptimorÇdo vlerë zemërgjerënga të pavlershmit merr...trajton tema të rëndësishmeheroi kryesorjeta në dilemëviktimëKontrasti pafajshëmfundi tragjikNë fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës dhe motivondhe nxënësit më pak aktiv.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përziera. Skemat e tyreVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë fjalitë e përbëra vetëm me bashkërenditje dhe vetëm me nënrenditje.• Të paraqesë në skemë tipat e fjalive të përbëra të përziera.• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra të përziera.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra, tabela.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,me diskutim e analizë, punë dyshe,punë e pavarur; shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Hapen librat në faqen 273. Nxiten nxënësit e nivelevetë ndryshme të formojnë fjali të përbëra duke bashkuar pjesët që ndodhen në fillimtë faqes 273.Fjalia e parë:Lëreni të shkojë, sepse dikush duhet të arrijë i gjallë në Stamboll që të lajmërojëSulltanin për fitoret tona.188

Fjalia e dytë:Dritani për një çast i ndal hapat dhe mban vesh se diku në luginë sëpatat bien mbiahe e pisha dhe trungjet rrokullisen me rropamë.Hapi II. Mësuesi/ja paraqit në tabelë ose shkruan në dërrasë të zezë tekstin metri fjalë të përbëra që janë në fillim të faqes 273 ose një tekst tjetër.Përqendrohet vëmendja te fjalitë e përbëra.Fjalia e parë ka:Një pjesë kryesore: - Shiu i ëmbël ia lëshoi vendin diellit të ngrohtë.Tri pjesë të varura:1. që ra disa ditë rresht2. i cili, me rrezet e tij, po përflakte qiellin e kaltër.3. dhe po i jepte vrull të ri blerimit.Secila nga pjesët e varura në këtë fjali plotëson gjymtyrë të ndryshme të pjesëskryesore dhe vihet në marrëdhënie përcaktore me të. Kështu, pjesa e parë që radisa ditë rresht plotëson kryefjalën shiu, kurse pjesët e tjera plotësojnë kundrinorine zhdrejtë pa parafjalë dielli, dhe si të tilla, janë në marrëdhënie barazie me njëratjetrën,pra janë të bashkërenditura ndërmjet tyre.Ja dhe skema:Pj. krqëi ciliLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”PN. IPN. IPN. ITe fjalia e mësipërme kemi të ndërthurura të dyja llojet e marrëdhënieve, prandajquhen fjali të përbëra të përziera.Pastaj shpjegohen të gjitha skemat e fjalive.Hapi III. Punë dyshe. Ndahen nxënësit në grupe. Grupit I i jepet ushtrimi 1 në faqen 274. Grupit II i jepet ushtrimi 2 në faqen 275 Grupit III i jepet ushtrimi 3 po në atë faqe.Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimi 4 në faqen 275.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë. Ushtrimi 5 në faqen 275 dhe ushtrime nga Fletorjae punës, f. 51.189

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Përdorimi stilistik i fjalive të përbëraVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të argumentojë dallimet që kanë llojet e ndryshme të teksteve.• Të përdorë fjalitë e përbëra si mjete stilistike.• Të ndërtojë tekste me fjali të përbëra.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me diskutim dheargumentim, punë me tekstin,punë dyshe, punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema e mësimit në tabelë. Hapen librat. Lexohen nga nxënësqë lexojnë bukur tekstet e faqes 276. Kërkohet nga mësuesi/ja, që nxënësit tëpërqendrohen për të vënë re ndryshimet ndërmjet tyre.- Teksti i parë është ndërtuar me fjali të thjeshta. Këto fjali janë të shkurtra dhekanë shumë figura stilistike. Në këtë mënyrë e bëjnë stilin më të shkathët e mëtë gjallë.- Teksti i dytë është i ndërtuar me fjali të përbëra me shumë pjesë. Këto fjali ebëjnë stilin më të qetë, më të shtruar e më të ngadaltë. Njëkohësisht e bëjnë më tëngjeshur e më të qartë në ide e mendime. Teksti i dytë ka shumë fjali të përbëra tëpërziera, që shërbejnë për përshkrimin e botës së brendshme të personazheve.- Teksti i tretë është shkëputur nga romani “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”,i Dritëro Agollit. Demka është personazhi rrëfimtar. Ai rrëfen në vetën e parë dheironizon bëmat e eprorit të vet, si dhe bëmat e atyre, që kanë lidhje me të. Demkadel si personazh pasqyrë, në të cilin duket portreti i shokut Zylo. Dituritë e njerëzvetë tillë i shfrytëzonin pushtetarët karrieristë për të mbuluar paaftësinë e tyre.E shoqja, Adila, është një gojë e dytë hiperbolizuese e shokut Zylo, e cila nxjerrnë shesh fshehtësitë më të thella të ëndrrave të tij karrieriste.Ky tekst ka fjali të thjeshta e të përbëra, ka gjuhë të veçantë, që karakterizonpersonazhet.Hapi II. Punë dyshe, ndahen nxënësit në dy grupe. Grupit I i jepet ushtrimi 1 në faqen 277. Te ky ushtrim vëmendja përqendrohette paragrafi i dytë dhe i tretë, sepse kanë shumë fjali të përbëra. Grupit II i jepet ushtrimi 2 po në atë faqe.Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimi 3 në faqen 277.Ndahen fjalitë e përbëra në pjesë dhe emërtohen sipas funksioneve:190

Por kishte 1 raste/ kur pamja detare i sillte 2 një prehje të veçantë/ dhe 3 ,/ sa herëqë 4 ndiente veten të munduar nga diçka/ e nuk gjente 5 qetësi,/ e kishte 3 zakon,/ potë gjendej 6 pranë detit,/ të dilte 7 më ndonjë vend të lartë mbi ujë, /të rrinte 8 në bishtnjë copë herë të gjatë,/ gjersa të ndiente 9 lodhje,/ të shihte 10 valën, /si përtërihej 11paprerë, /të lëshonte 12 syrin në thellësitë e kaltra/ që kanë 13 brigjet tona prej Ujit tëFtohtë e gjer në Sarandë e më poshtë, /të mendonte 14 për çfarëdo gjëje /dhe deti t’ishoqëronte 15 mendimet e lëvizjet e tij.1. Por kishte raste – pjesa kryesore.2. kur pamja detare i sillte një prehje të veçantë – PN përcaktore e shkallës I.Mjeti lidhëz kur është ndajfolje lidhore. Kjo pjesë përcaktore varet nga fjala raste.3. dhe kishte zakon – pjesë e bashkërenditur shtuese me kryesoren.4. sa herë që ndiente veten të munduar nga diçka – PN kohore e shkallës I.5. e nuk gjente qetësi – PN kohore e shkallës I,e bashkërenditur me pjesën kohore të mësipërme.6. po të gjendej pranë detit – PN kushtore e shkallës I.7. të dilte në ndonjë vend të lartë mbi ujë – PN kundrinore e shkallës I.8. të rrinte në bisht një copë herë të gjatë – PN kundrinore e shkallës I.9. gjersa të ndiente lodhje – PN kohore e shkallës II.10. të shihte valën – PN kundrinore e shkallës I.11. si përtërihej paprerë – PN mënyrore e shkallës II.12. të lëshonte syrin në thellësitë e kaltra – PN kundrinore e shkallës I.13. që kanë brigjet tona prej ujit të ftohtë e gjer në Sarandë e më poshtë –PN përcaktore e shkallës II.14. të mendonte për çfarëdo gjëje – PN kundrinore e shkallës I.15. dhe deti t’i shoqëronte mendimet e lëvizjet e tij – PN kundrinore e shkallës I.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Pj. 1 Pj. 3Pj. 7 Pj. 8 Pj. 10 Pj. 12 Pj. 14 Pj. 15Pj. 2 Pj. 4 Pj. 5Pj. 6Pj. 9 Pj. 11 Pj. 13Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 2 në faqen 277.11

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Pas vdekjes (ora I) KomediObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar komedinë si lloj dramatik.• Të flasë për kontekstin historik-shoqëror dhe temën që trajton Çajupi.• Të gjejë raste të përdorimit të satirës, komizmit, si dhe të dallojë funksionin e tyrekuptimor.• Të zbulojë rolin e satirës në karakterizimin e personazheve.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa, pamje nga filmi“Pas vdekjes”, DVD, video, TV.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lojë me role, diskutim, punë në grupe,tabela e koncepteve, dramatizim.Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore:Mësuesi/ja ka përzgjedhur tre nxënës, që kanë përgatitur fragmentin ta luajnë merole (dramatizim) duke përgatitur me kujdes veshjen e personazheve ose shfaq ngakomedia “Pas vdekjes” pjesën e fragmentit që do të lexojnë nxënësit në tekst.Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, titullin e komedisëdhe autorin. Nxënësit bëjnë një diskutim të shkurtër rreth temës që trajton Çajupi nëkomedinë e tij: shqetësimi i autorit për zhvillimin e shoqërisë shqiptare dhe mentalitetinshoqëror të shqiptarëve. Këtë informacion nxënësit e kanë marrë vitin e kaluar mekomedinë “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër”.Mësuesi/ja në bashkëpunim me nxënësit shkruan në dërrasë veçoritë e gjinisëdramatike (komedisë), njohuri që nxënësit i kanë nga viti i kaluar.Hapi II. Mësuesi/ja përzgjedh disa nxënës që të lexojnë me role fragmentin edhënë, nxënësit do të jenë të vëmendshëm për leximin e rrjedhshëm, me intonacion,respektimin e të folurit me dialektizma krahinore.Nxënësit vlerësojnë shokët për leximin dhe lexuesin më të mirë.Hapi III. Punë me grupe do të punohet me tabelën e koncepteve.Grupi I. Nxënësit do të përcaktojnë kontekstin historik-shoqëror.- Kur është shkruar komedia?- Çfarë e shqetësonte autorin? (Informacionin e lexojnë në tekst). “Pas vdekjes” është një komedi karakteresh. Kjo komedi shquhet për krijimin edy personazheve, karakteri i të cilave zbulohet përmes konfliktit politik-social.Grpui II. Konflikti dramatik që shfaqet në fragment.- Ku qëndron komizmi?Grupi III. Personazhet pjesëmarrëse në komedi.- Ç’përfaqësojnë në shoqëri?Grupi IV. - Cila është ngjarja që zbulohet?Grupi V. - Në cilat raste kemi përdorimin e komizmit?192

Tabela:FragmentiKontekstihistorikshoqërorTema qëtrajtohetPersonazhetNgjarjet qëzhvillohenKomizmiNxënësit do të punojnë rreth 10 minuta dhe përgjigjet që do të lexojë përfaqësuesii çdo grupi, mësuesi do t’i shkruajë në tabelë.Përgjigje të mundshme: Konteksti historik- shoqëror:Shqipëria po i afrohej shpalljes së Pavarësisë. Në lëvizjen kombëtare shfaqetnjë kundërshtim i hapur kundër oportunistëve, demagogëve që e vlerësojnë vetensi nderi i kombit. Tematika:- temë shoqërore: Dëshirat e çdo njeriu për të ditur se çdo të thonëpas vdekjes.- temë historike: Shqetësimi i Lëvizjes Kombëtare.Autori zbulon plagët e kohës. Personazhet: Zeneli, Lulushja, Adhamudh-Uti.Zeneli: personazhi kryesor që zbulon nëpërmjet zgjuarsisë së tij mediokritetin enjerëzve të kallëpit Adhamudh/ Lulushe. Zeneli është tipi i aftë dhe dinak, që di tëpërfitojë nga veset njerëzore, madje i shfrytëzon ato për interesat e veta personale,për para.Lalushe: mësuese, përfaqësuese e shtresës së të diturve, intelektuale, e butë(nga përshkrimi i notave të autorit).Adhamudh-Uti: figurë politike e kohës, oportunist, demagog, vlerëson veten sivlerë e kombit, antipatriot. Ngjarjet që zhvillohen: - Vajtja e znj. Lulushe dhe Adhamudh-Utit për të lexuarnekrologjinë.- Leximi i nekrologjive dhe fillimi i konfliktit.- Njohja me veprimet, lëvizjen e figurave oportuniste të Adhamudhit për shkrimine abetares së parë shqip. Konkluzioni: Në qendër të komizmit është demaskimi që i bën autori veseve tëshoqërisë së kohës (nxënësit shënojnë disa detaje komike).Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Nxënësit do të punojnë në gjetjen e satirës dhe komizmit. Kalojnë terubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Cili vihet në qendër të satirës?- Adhamudh-Uti.Ushtrimi 2. Nxënësit do të gjejnë fragmentin:...Vetëm me këtë abetar mund të përparojë shqipja, ndryshe nuk shkruhet, jo!...Jo, jo! Le të digjet abetari!...Shqiptarët kur qënkan të liq le të vuajnë nd’ errësirë!Nuk do të shonë abetarin tim kurrë!Ushtrimi 3. Nxënësit do të bëjnë interpretimin e komizmit të fjalëve.Komizmi qëndron në mënyrën e hartimit të abetares, përshtatja e saj sipas ndarjesfetare.193

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Kur Adhamudhi mëson nga shkrimi i qëllimshëm i Vurkos e nga goja e znj. Lulushegjithçka të zezë që mendohet për të, Adhamudhi tregon faqen e vërtetë të karakterittë tij prej sharlatani e pseudopatrioti; Mallkon shqiptarët dhe gjuhën shqipe!Ushtrimi 4. Nxënësit interpretojnë komiken përmes teknikës “Ditari dypjesësh”.Ky ushtrim punohet deri në 7 minuta.Fjalët e personazhitKomizmi (komenti im)Ushtrimi 4. Për këtë ushtrim nxënësit do të shkruajnë fjalitë komike dhe sarkazminqë përdor autori në përshkrimin e personazheve.FragmentiKarakterizimi i personazhitTë lëvdohet një grua dhe njëshëronjës si unë të shahet pasvdekjes.Prandaj, kur u hap kjo lajm’ ezezë ndë qytet...lot rrëke.Vlerësimi i doktorit si shëronjës i dhimbjevefizike të popullit, po dhe si shëronjës i problemittë kohës, plagës, dhimbjes shqiptare. Shkrimi igjuhës shqipe dhe leximi i saj.Komizmi për vlerësimin e kësaj zonjusheje,vlerësim për bukurinë, butësinë, dashurinëdhe miqësinë. Jepet vuajtja e znj. Lulushe dhemendjelehtësia e saj. Çfarë ndihme kishte sjellëkjo mësuese për plagën e shoqërisë shqiptaretë asaj kohe? Ku ishte përqendruar vëmendjae saj? (Pas këtyre pyetjeve fshihet përshkrimii plotë i figurës së znj. Lulushe).194Përmes ndryshimit të toneve përshkruese, autori paraqet me tone të buta humoriznj. Lulushe dhe fshikullon me sarkazëm doktor Adhamudh-Utin.Te figura e Lulushes, Çajupi paraqet një femër sa të bukur, aq dhe mendjelehtë.Autori e paraqet atë me nota lirizmi dhe kërkon të japë mesazhin se vajza të tillaqë kanë marrë detyrën e vështirë dhe fisnike të mësuesisë, duhet të përshtaten kujetojnë dhe të jenë më të sigurta për veprimet e tyre. Adhamudhin, Çajupi e vizatonsi mjekun sharlatan, të paaftë nga ana profesionale dhe të pabesë në pikëpamjenpolitike. Në çdo fjalë duke qenë kontradiktor me veten, zbulon dobësitë e tij dhe tëgrupit shoqëror që përfaqëson.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 5. Nxënësit do të shkruajnë fjalë që i përkasin dialektittë toskërishtes dhe do t’i shkruajnë në gjuhë standarde. Do të bëjnë një argumentimtë përdorimit të këtyre fjalëve në karakterizimin e personazheve dhe notave komikeqë përftohen.Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës, idetë,komentet dhe argumentet e tyre.

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas vdekjes (ora II)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të diskutojë rreth veçorive të dialektit të personazheve.• Të zbulojë veçoritë e komedisë.• Të nxjerrë në pah detajet që shkaktojnë humorin dhe të qeshurën.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim, pema e mendimit, punë në grupe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja do të nisë këtë orë mësimi me leximin e detyrës së shtëpisë.Çajupi e ka thurur komedinë mbi bazën e një të folmeje dialektore për tëkarakterizuar personazhet. Kjo duket në trajtën e fjalëve. Mësuesi/ja shkruan nëtabelë disa prej tyre.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Nxënësit do të zbulojnë veçoritë e komedisë. Do të punojnë me teknikën“Pema e mendimit”.thumbon, fshikullondukuri, të meta tëshoqërisë;dukuritë dhekarakteret vihen nëlojë me anë të tëqeshurës;s’ka heronj, po njerëztë zakonshëm medobësi njerëzore.KOMEDIAmesazhstil i ulëtkomizmilloji i gjinisë dramatikedënimi i veseve dhe dobësivenjerëzoregjuha e njerëzve të thjeshtëshprehje populloreironia, satira, sarkazmiPas plotësimit në tabelë të veçorive të komedisë, mësuesi/ja e ndan klasën nëgrupe për t’i zbuluar këto veçori në fragmentin e dhënë.Grupi I: - Karakterizimi i personazheve: Gjetja e komikes në fjalët e tyre,arsyetime që shtojnë notat e humorit.Grupi II: - Gjetja e fjalëve që deformohen në gojën e personazheve për tërealizuar të qeshurën.Grupi III: - Të gjejnë fjalët që tregojnë mospërputhje midis fjalëve dhe veprimevetë personazheve.Përfaqësuesi i çdo grupi do të plotësojë (ose mësuesi/ja) në tabelë pemëne mendimit për veçoritë e komedisë, mjetet që përdor autori për të realizuar tëqeshurën.Detyrë shtëpie: Nxënësit do të ndahen në grupe për të dramatizuar fragmentin.195

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të lexuaritTema: Shtëpia e kukullës (ora I)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar dramën si lloj të gjinisë dramatike.• Të zbulojë temën, subjektin dhe konfliktin dramatik.• Të përshkruajë personazhet e dramës dhe shkallën e vërtetësisë.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësa.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Lexim me role, tabela, ditari dypjesësh,diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, titullin dhe autorin.Informon nxënësit rreth dramës “Shtëpia e kukullës”, e shkruar më 1879. Vepra patisi pikënisje një fakt real nga jeta.Mësuesi/ja ritregon subjektin e dramës deri në fillim të fragmentit dhe përzgjedhdy çifte për ta lexuar atë. Nxënësit udhëzohen për një lexim të rrjedhshëm dhe meintonacion.Hapi II. Nxënësit do të punojnë në çift për të gjetur temën e dramës, karakteret,konfliktin dramatik, më pas, mësuesi do të plotësojë në dërrasë të zezë tabelën.TitulliGjiniadramatikeTemaShtëpi kukulle Dramë Temë sociale,- marrëdhëniames një çiftiKarakteret(personazhet)Nora -HelmerKonfliktiZbulimi ikarakterit të njëritjetritpas shumëvitesh martese.196Tema: trajton shoqërinë ku burri e sheh gruan si të paaftë, të humbur, ku figuramashkullore qëndron si një mburojë për të.Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. Nora nga lindja e konfliktit zbulon vendin e vërtetë që ka pasur nëfamilje dhe vlerësimin që ka pasur i shoqi për të dhe ky zbulim e trondit. Ai i ndryshonrrënjësisht jetën e saj dhe kuptimin për vlerën e vetvetes.Ushtrimi 2. Nxënësit do të punojnë me teknikën “Ditari dypjesësh”.Fjalët e personazhitTi dhe babai jeni fajtorë përparameje....Komenti i nxënësitNora e butë dhe delikate fillon të ngurtësohet,të tregohet e fortë për ta çuar bisedën deri nëfund, të shprehë mendimin e saj, atë që kakuptuar nga kjo situatë dhe të zbulojë faktine gruas, femrës në dorë të burrit, që e kanëbërë të ndihet si kukull në shtëpi dhe të varurqoftë materialisht, qoftë shpirtërisht.

Ushtrimi 3. Te figura e Helmerit shohim një mashkull që e quan veten burrë “tësakrificës”, sepse i ka krijuar Norës një jetë pa telashe.Helmeri me egoizmin e tij shihet në raport me Norën, si burrë i saj dhe si mashkull(mendësia maskiliste). Ai është avokat, në të njëjtën kohë mbrojtës i këtij morali tëdyfishtë. Mungesa e vlerësimit për mendimin e femrës.Ushtrimi 4. Do të organizohet në formën e diskutimit. Gjatë diskutimit të shmangenpërsëritjet dhe të shkruhen në tabelë çfarë e bën aktuale këtë dramë.Hapi I. Nxënësit do të përshkruajnë karakterin e Norës dhe të Helmerit në çastetë ndryshme të fragmentit. Klasa ndahet në grupe dhe secili grup punon me:Grupi I: faqen 155.Grupi II: faqen 156.Grupi III: faqen 157.Kjo detyrë realizohet me hartën semantike të personazheve, të cilën mësuesi eparaqet në tabelë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”FragmentiUlu. Biseda do të jetë e gjatë...Përshkrimi i personazhite sigurtë, zbulon të vërtetën, e zhgënjyerPasi çdo grup paraqet punën e tij, shkruhen në dërrasë tiparet kryesore të të dypersonazheve.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve pjesëmarrës.Detyrë shtëpie: Duke përshkruar personazhet arsyetoni dhe argumentoni: Çfarëe bën aktuale këtë dramë?Rubrika: Të lexuaritTema: Shtëpia e kukullës (ora II)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të paraqesë grafikisht kahun nga bëhet ndryshimi për Norën dhe Torvaldin.• Të zbulojë veçoritë e dramës në fragmentin e dhënë.• Të bëjë dallimin ndërmjet heroit tragjik dhe atij dramatik.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa me ngjyrë,fletë formati me ngjyrë.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Përshkrim, grafiku i personazhit,diagrami i Venit.Zhvillimi i mësimitHapi I. Ora e mësimit fillon me leximin e detyrës së shtëpisë dhe vlerësimin e sajnga nxënësit për punën e njëri-tjetrit. Do të lexohen disa punime të nxënësve. Kjodetyrë do të shërbejë si një rikujtim, parapërgatitje për përshkrimin e personazhevedhe kahun e zhvillimit të tyre.197

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ushtrimi 4.Torvaldi:Nora:Një avokat që përkëdhel ëmbël gruan, kukullën e tij të shtëpisë, kurmerr vesh se emri dhe karriera e tij po rrezikohen, është gati të mohojëtë shoqen. Kur e kupton se është jashtë rrezikut emri dhe karriera e tij,kërkon të harrojë, ta hedhë pas krahëve këtë ngjarje dhe të vazhdojënormalisht marrëdhënien familjare, të qetë e plot ledhe, sikur të kishteparë një ëndërr të keqe. Te ky personazh dallojmë një moral hipokrit.Një grua e rrethuar nga përkëdheljet dhe ëmbëlsia e burrave të jetës sësaj, babait dhe bashkëshortit. Drama në jetën e saj i zbulohet me konfliktine parë që i lind. Papritur, ajo shikon veten në raport me të shoqin dhe ndihete zhgënjyer. Për një çast kupton se para shumë detyrave si bashkëshortee si nënë, ka një detyrë më të rëndësishme: të njohë veten.Te ky personazh mishërohet përpjeka e gruas për të fituar personalitetin esaj në familje, kundër moralit të kohës. Ajo është përgatitur për të përballuarkundërshtimet dhe gjykimet që do t’i bëhen nga rrethi i saj shoqëror, por ajoe ka ndërmarrë e vetëdijshme rrugën e së drejtës të mendimit dhe veprimit.Gruaja është qenie njerëzore, as më shumë e as më pak se burri, prandajka të drejtë të mendojë e të veprojë, të përballojë me zotësi situata dheprobleme që do të ndodhin në jetën e saj.Nxënësit do të bëjnë interpretimin dhe përshkrimin e Norës, duke u mbështeturnë paragrafë. Mund të paraqiten grafikisht.marrje e vendimitndërgjegjësim për ndryshimngurtësimkonfliktiNoraJetë e qetëKonflikti, pika kulmoreTorvaldJetë e qetëzgjidhja e konfliktitrënia e Torvaldit198Hapi II. Nxënësit do të zbulojnë veçoritë e dramës, duke u mbështetur në fragment.Mësuesi/ja paraqet në tabelë pemën e meditimit, nxënësit do të punojnë në çift dheçdo veçori të dramës të shkruar në fletë me ngjyra do ta ngjisin në tabelë.konfliktiheroi i dramëstema

Hapi III. Nxënësit do të punojnë me teknikën “Diagram i Venit”. Vështrim krahasuesmidis heroit tragjik dhe atij të dramës.Heroi tragjik-Heroi është i pafajshëm.-Vuan një faj të të tjerëve.-Dilemat e tij lidhen me çështje tëmëdha, si: detyra ndaj atdheut,mbrojtja e ligjeve, misionin ndajnjerëzimit etj.-Është përfaqësues i klasave tëlarta shoqërore: mbret, princ etj.ose i hyjnive.- Është karakter i lartë.-Zakonisht vdes në fund.-Zakonisht shkruhet në vargje.- Janë tekste dramatike.- I takojnë artit të fjalës.- Zakonisht vihen në skenë.- Kanë strukturë të njëjtë.shkruhen në akte e skena.- Përdoret dialogu,monologudhe didaskalitë.Heroi dramatik- Hero me dobësi njerëzore.- Dilemat e tij lidhen me çështjetë moralit shoqëror.- Lufton për individualitetin evet.- Përfaqësues i një rrethi tëgjerë shoqëror.- Zakonisht shkruhet në prozë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësit do të punojnë në fletore, mësuesi/ja do përzgjedhë nxënës për të bërëkrahasimin.Në fund, bëhet vlerësimi i nxënësve.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërata e drejtë dhe e zhdrejtëVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të formojë përkufizimin për ligjëratën e drejtë.• Të dallojë pjesën lajmëruese nga pjesa përmendëse në ligjëratën e drejtë.• Të përdorë shenjat e pikësimit në ligjëratën e drejtë.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë e drejtuar,punë dyshe, punë e pavarur.Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema në tabelë. Hapen librat në faqen 278. LexoheT nga mësuesi/ja teksti në fillim të faqes 278. Udhëzohen nxënësit të shikojnë ndryshimin ndërmjetfjalive. Diskutohen dhe argumentohen ndryshimet ndërmjet fjalive.Mësuesi/ja sqaron se në tekstin e mësipërm fjalët e folësit shkruhen në dy mënyra:1. Futen midis thonjëzave: “Është tri mijë kilometra i gjatë...”2. Para fjalëve të folësit vihet vizë: - Si kështu, u habit mësuesja.Në të dyja rastet është përdorur ligjërata e drejtë.Shkruhet në tabelë përkufizimi:199

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Ligjërata e drejtë është riprodhimi me përpikëri e në një formë tëpandryshuar i fjalëve të një tjetri ose i fjalëve të vetë folësit.Sqarohet se ligjërata e drejtë përbëhet nga dy pjesë, të cilat dallohen qartë nganjëra-tjetra.a) Pjesa lajmëruese - që njofton lexuesin ose dëgjuesin për atë që thuhet ngadikush dhe, njëherazi, tregon se e kujt është thënia. P.sh., Të gjithë pëshpëritnin.b) Pjesa përmendëse - që përmban fjalët e riprodhuara të folësit.Shpjegohet edhe pikësimi në ligjëratën e drejtë.Hapi II. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1 dhe 2 në faqen 280. Vlerësohen nxënës tëniveleve të ndryshme, që u përfshinë në diskutim dhe dhanë përgjigje të sakta.Hapi II. Punë dyshe. Ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 280. Kontrollohet e vlerësohetpuna e nxënësve.200Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrimi 5 në faqen 280. Kontrollohet e vlerësohet punae pavarur.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit, duke u drejtuar nxënësveedhe këto pyetje:- Ç’është ligjërata e drejtë?- Nga sa pjesë përbëhet ajo?- Përse shërben pjesa lajmëruese?- Çfarë përmban pjesa përmendëse?- Ku përdoret ligjërata e drejtë?- Nga varet pikësimi në ligjëratën e drejtë?Nxënësit u përgjigjen pyetjeve dhe ilustrojnë me shembuj.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 6 në faqen 280.Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërata e zhdrejtë.Kthimi i ligjëratës së drejtë në ligjëratë të zhdrejtëVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të formulojë përkufizimin e ligjëratës së zhdrejtë.• Të argumentojë ndryshimet që ndodhin kur një ligjëratë e drejtë kthehet në të zhdrejtë.• Të dallojë ligjëratat e drejta dhe të zhdrejta në një tekst.• Të ndërtojë tekste me ligjërata të drejta e të zhdrejta. Të përdorë drejt shenjat epikësimit.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim e argumentim, punë e drejtuar,punë dyshe, shkrim i lirë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema e mësimit në tabelë. Shkruhen në tabelë edhe këto dy fjali:- Nëna tha e gëzuar: “Më pëlqen shumë sjellja jote, o bir”.- Nëna i tha e gëzuar të birit se i pëlqente shumë sjellja e tij.Nxiten nxënësit e niveleve të ndryshme të vërejnë ndryshimet midis këtyre dyfjalive. Nga diskutimet dhe argumentimet e nxënësve arrihet në këtë përfundim:Në fjalinë e parë kemi të bëjmë me një ligjëratë të drejtë, ndërsa në fjalinë e dytëkemi të bëjmë më një ligjëratë të zhdrejtë.Shkruhet në tabelë përkufizimi:Ligjërata e zhdrejtë është riprodhimi i fjalëve të një tjetri ose i fjalëvetona me ndryshime në formë.Shpjegohen të gjitha ndryshimet që ndodhin kur ligjërata e drejtë kthehet në ligjëratëtë zhdrejtë. Çdo ndryshim ilustrohet më shembuj. Shembujt shkruhen në tabelë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Punë e drejtuar. Ndahet klasa në dy grupe.Grupi I - i jepet ushtrimi 1 në faqen 282,Grupi II - i jepet ushtrimi 2 po në atë faqe.Vlerësohen nxënësit që u përfshinë më shumë në diskutim dhe dhanë përgjigje të sakta.Hapi III. Punë dyshe. Ndahet klasa në dy grupe.Grupi I - i jepet ushtrimi 3,Grupi II - i jepet ushtrimi 4.Kontrollohet puna e nxënësve. Vlerësohen dy nxënës për çdo grup.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë. Ushtrimi 5 në faqen 282 dhe ushtrime nga Fletorjae punës, f.54 .Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërimet në gjuhën shqipeVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të krijojë një përfytyrim të drejtë për sistemin stilistik të shqipes.• Të dallojë ligjërimet në gjuhën shqipe.• Të dallojë karakteristikat më të qenësishme të çdo ligjërimi në gjuhën shqipe.• Të ndërtojë tekste, që u përkasin ligjërimit të shkujdesur, bisedor dhe libror.• Të paraqesë në diagramin e Venit të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet ligjërimittë shkujdesur dhe atij bisedor.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra, bojëra,letër e bardhë A4.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim dhediskutim, punë në grupe, punë e drejtuar,Diagrami i Venit, shkrim i lirë.201

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësit me temën. Shkruhet tema në tabelë. Rikujtohen bashkë menxënësit njohuritë për llojet e ligjërimeve, që kanë mësuar në klasën e tetë. Plotësohetskema e mëposhtme:Ligjërimii shkujdesur bisedor librorSë bashku me nxënësit nxirren karakteristikat e këtyre ligjërimeve dhe shkruhendisa prej tyre në dërrasë, si dhe fjalë e shprehje, që përdoren për çdo ligjërim. Përligjërimin bisedor diskutohet teksti i Dritëro Agollit.Hapi II. Punë në grupe. Ushtrimi 1 në faqen 285. Paraqiten në diagramin e Venittë përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet ligjërimit të shkujdesur dhe atij bisedor.Ligjërimi i shkujdesurLigjërimi bisedorE përdorin grupe të:- krahinave të ndryshme- profesioneve tëndryshme.Kanë lëkundjenë zbatimin enormës.- Përdoret në biseda të lira.- Është më afër gjuhësstandarde.Kontrollohet e plotësohet puna e nxënësve në tabelë. Bëhet diagrami i Venit ngamësuesi/ja.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2, 3 dhe 4 në faqen 285.Vlerësohen nxënës të niveleve të ndryshme që u aktivizuan më shumë dhe dhanëpërgjigje më të sakta.Hapi IV. Punë në grupe katërshe. Shkrim i lirë. I jepet çdo grupi nga dy fleta tëbardha A 4. Njërit grup i jepet detyrë të shkruajë një tekst, që i përshtatet ligjërimit tëshkujdesur, ndërsa grupit tjetër i jepet detyrë për ligjërimin bisedor. Grupeve të tjerau jepet detyrë të shkruajnë një tekst, që të ketë karakteristikat e ligjërimit libror.Diskutohen e vlerësohen tekstet e hartuara nga nxënësit.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi me notë.Detyrë shtëpie: Ushtrimet 5 dhe 6 në faqen 285.202

TEKSTI PËRSHKRUESRubrika: Njohuri gjuhësore - Kulturë gjuheTema: Stilet e gjuhësVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë tekstet që u përkasin stileve të ndryshme.• Të dallojë mjetet gjuhësore me vlerë stilistike të pranishme në të gjitha stilet e gjuhës.• Të ndërtojë tekste sipas stileve të gjuhës.Materiali dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,tekste të shkurtra të stileve të ndryshme,gazeta të ndryshme.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,diskutim dhe argumentim,punë në grupe, punë e drejtuar,diagrami i Venit, shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhet tema e mësimit në tabelë. Rikujtohen së bashku me nxënësit:- Cilat janë stilet e gjuhës standarde shqipe?- Kush do të na thotë disa karakteristika të tyre?Hapen librat në faqen 286. Udhëzohen nxënësit të lexojnë me vëmendje tekstete dhëna. Kërkohet të gjejnë ndryshimet që kanë ndërmjet tyre. Përcaktohen stiletsipas karakteristikave.Shkruhen në tabelë ndryshimet themelore të këtyre teksteve, që u përkasin stilevetë ndryshme:a) Kanë përmbajtje të ndryshme.b) Kanë shprehi gjuhësore të veçanta.c) Lidhen me fusha të ndryshme të veprimtarisë njerëzore.Shpjegohen, duke tërhequr edhe mendimet e nxënësve, veçoritë e stilit shkencorteknik,juridiko-administrativ, politiko-shoqëror dhe letrar-artistik.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Punë në grupe. Ndahen nxënësit në katër grupe. Çdo grupi i jepet detyrëtë gjejë ose të hartojë një tekst, që t’i përkasë njërit prej stileve. Lexohen e diskutohentekstet e secilit grup.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimi 1 në faqen 288. Paraqiten në diagramin e Venittë përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet:a. stilit tekniko-shkencor dhe stilit politiko-shoqërorStili tekniko-shkencorStili politiko-shoqërora) Stilit letrar-artistik dhe stilit juridiko-administrativStili letrar-artistikStili juridiko-adminitrativ203

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi IV. Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit, duke u drejtuarnxënësve edhe këto pyetje:- Cilat janë stile të shqipes standarde?- Cilat janë karakteristikat e tyre?Detyrë shtëpie: Ushtrimi 2 në faqen 288.TEKSTI PËRSHKRUESRubrika: Të lexuaritTema: Fshati përmes kodrinave K. TrebeshinaO ShqipëriXh. BajronObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar përshkrimin e vendit në tekste letrare.• Të dallojë fjalët kyç që krijojnë një imazh të qartë të vendit që përshkruhet.• Të komentojë përfytyrimin që i krijohet.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabelë, shkumësa, lapsa me ngjyrë.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Kllaster, stuhi mendimesh, lexim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan nëtabelë. Informon nxënësit se ç’duhet kuptuar me tekst përshkrues, duke plotësuarkllasterin së bashku me nxënësit.vendobjektqenie tëgjallëdukuripërshkrimobjektivTë përshkruash cilësi ekarakteristikakuptimiKohët e foljeve,zakonisht e tashmja,e pakryeraletrare joletrarellojiteksti përshkruesgjuhaqëllimipërshkrimsubjektivmbizotërojnë mbiemratqë tregojnë: formë,ngjyrë, aromë, tingull204Hapi II. Nxënësit lexojnë fragmentin e dhënë në tekst. Gjatë leximit nënvizojnëdetaje dhe fjalë kyç që shërbejnë për të përshkruar vendin dhe plotësojnë tabelën.

Objekti ipërshkrimitFshatiFjalët kyçnjë fshat, as i madh e as ivogël, si gjithë fshatrat, njëfshat që quhet ..., shtatëkodrina, formë elipsi, shtatëmëhallë, kullë e rrëzuar,mekami i shenjtë, mbaheshindora-dorëz, që nga kohët evjetra.Çfarë mbizotëronnë përshkrimemra,mbiemra,foljePërfytyrimi që jukrijohetimazhi i qartëNxënësit lihen të lirë të bëjnë komentet e tyre për përfytyrimin që krijojnë. Në vendtë komentit me shkrim, mund ta bëjnë edhe me vizatim.Nxënësit punojnë në fletoret e tyre apo fletë formati për të prezantuar punën.Mësuesi/ja dëgjon disa punime të nxënësve, bën dhe vlerësimin për to.Hapi III. Lexojnë fragmentin O Shqipëri dhe punojnë në mënyrë të pavarur. Do tëpunohet me të njëjtat kërkesa që u punua me fragmentin “Fshati midis kodrinave”.Mësuesi/ja përzgjedh nxënësit që të japin përgjigjet dhe komentet e tyre.Në fund të orës së mësimit bëhet vlerësimi i nxënësve.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - Kulturë gjuheTema: Historia e shqipes së shkruarVështirësia: Niveli IIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të krijojë një përfytyrim historik për shqipen e shkruar.• Të njohë dokumentet e para të shkruara në gjuhën shqipe.• Të dallojë disa karakteristika themelore të “Mesharit”, të Gjon Buzukut.• Të argumentojë pse shqipja është dokumentuar vonë.Materiali dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,“Meshari” i Gjon Buzukut.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim eargumentim, punë e drejtuar, shkrim i lirë.Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësit me temën. Shkruhet tema në tabelë. U shpjegohennxënësve njohuritë për gjuhën shqipe si një ndër gjuhët më të vjetra të Ballkanit.Shkruhen në dërrasë dokumentet e para të shqipes së shkruar:1. Formula e pagëzimit (1462).2. Fjalorthi i Arnold von Harfit (1497).3. Ungjilli i Pashkëve ose Perikopeja e Ungjillit (shek. XV).Hapi I. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1, 2 dhe 3 në faqen 291.Vlerësohen nxënës të niveleve të ndryshme për shkallën e aktivizimit.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë, sipas kërkesave të ushtrimit 4 në faqen 291.205

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Fjala si njësi leksikore në gjuhën shqipeVështirësia: Niveli IVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë formën dhe përmbajtjen e fjalës.• Të dallojë fjalën nga njësitë e tjera të gjuhës.• Të argumentojë veçoritë dhe vlerat e fjalës.• Të dallojë veçoritë e leksikut, si një nga rrafshet e gjuhës.Materiali dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,“Leksikologjia e gjuhës shqipe” (Jani Thomai),letër e bardhë A 4, shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,koment e argumentim, punë dyshe,punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësit me temën. Mësuesi/ja e shkruan në tabelë. Rikujtohen sëbashku më nxënësit:- Cilat janë klasat e fjalëve në gjuhën shqipe?- Ç’ ndryshim ka ndërmjet fjalëve të mëvetësishme dhe të pamëvetësishme? Jepnidisa shembuj.- Çfarë ndryshimi ka ndërmjet fjalëve kuptimplota dhe jokuptimplota? Jepni disashembuj.Hapi II. Punë dyshe. Hapen librat në faqen 292. Udhëzohen nxënësit të gjejnëpër çdo klasë fjalësh nga dy shembuj. I shkruajnë ato në fleta të bardha A 4. Ukërkohet nxënësve të thonë e të argumentojnë në janë të ndryshueshme apo tëpandryshueshme.Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve formën dhe përmbajtjen e fjalëve.Përmbajtjen dhe formën e fjalës e paraqitin në skemën e mëposhtme:- leksikore: kuptimi ose kuptimet që ka fjala në fjalor.Përmbajtja:- gramatikore:a) kuptimi a kuptimet gramatikore(gjini, numër, rasë, trajtë etj.)b) funksionet gramatikore të fjalës(kryefjalë, kallëzues, kundrinor etj.)- fonetike:a) tingujt /a/ /r/ /i/b) theksi206Forma:- gramatikore:a) mbaresa, që shënon kuptimet gramatikoreb) ndërtimi i fjalës:- rrënja- tema fjalëformuese- parashtesa- prapashtesa

Shpjegohen veçoritë dhe vlerat e fjalëve. U shpjegohen nxënësve njohuritë përfjalën dhe leksikun e gjuhës shqipe. Sqaron dhe kuptimin e këtyre fjalëve:Arëz: tokë, arë ku punohej e prodhohej nga brigada të veçanta bujqësore, nëprag të viteve ’90-të. P.sh., Tufëzat (tufat e bagëtive) dhe arëzat u shtuan në prag tëviteve ’90-të.I internuar: i dënuar duke e dërguar në një vend të caktuar për një kohë të caktuar,pa pasur të drejtë të largohet prej andej.Ankand: shitje e një pasurie ose e një sendi botërisht, duke ia dhënë atij që pranonta blejë me çmim të lartë.Kambial: dokument financiar që detyron dikë të shlyejë brenda një afati të caktuarnjë shumë parash të marra hua ose që duhet të paguajë për mallra të blera me kredi;dokument detyrimi.Kambizëm: ndërrim valute sipas një kursi të caktuar.Hapi III. Punë në grupe. Ushtrimet 1, 2 dhe 4 në faqen 295.Grupit I - i jepet ushtrimi 1,Grupit II – i jepet ushtrimi 2,Grupit III – i jepet ushtrimi 4.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimet 3 dhe 4 në faqen 295.Vlerësohen nxënës të niveleve të ndryshme për shkallën e aktivizimit dhe saktësinëe përgjigjeve.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimit.Detyrë shtëpie: Ushtrimi 5 në faqen 295. Ky ushtrim zgjidhet kështu:punon akoma – punon endelëndë aktive – lëndë vepruesenevojë aktuale – nevojë e ditësçështje akute – çështje e mprehtëambienti rrethues – mjedisi rrethuesmasë amorfe – masë e patrajtëi bëra apel – i bëra thirrjekrijon avantazh – krijon epërsiakt i guximshëm – veprim i guximshëmaktivitet jashtë klase – veprimtari jashtë klaseakumuloj para – grumbulloj paraaleancë malesh – besëlidhje maleshjam ambientuar – jam mësuarangazhohem para klasës – zotohem para klasësaplikoj rregulloren – zbatoj rregullorenloja u balancua – loja u baraspeshua207

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”TEKSTI ARGUMENTUESRubrika: Të lexuaritTema: Të mësojmë për të gjykuarObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifikuar esenë si lloj të tekstit argumentues.• Të dallojë elementet e tekstit argumentues duke e lidhur me tekstin.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,tabela, shkumësa.Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Leximi i detajuar, kllaster,metoda e hulumtimit, diskutim.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i informon nxënësit për temën e re të mësimit dhe rubrikën që dotë punojnë(tekst argumentues). Udhëzon nxënësit të lexojnë informacionin në heshtje,më pas, do t’u përgjigjen pyetjeve, të cilat mësuesi i shkruan në tabelë apo i ka shkruarnë tabakë të mëdhenj të bardhë për efekt kohe. Iu drejtohen nxënësve pyetjet:- Ç’është teksti argumentues?- Mbi ç’bazë ndërtohet?- Cili është qëllimi i tekstit argumentues?Përgjigjet e sakta mësuesi/ja i shkruan përkrah pyetjeve ose i plotëson në pemëne mendimit.Hapi II. Nxënësit udhëzohen ta lexojnë individualisht fragmentin Të mësojmë përtë gjykuar. Mësuesi/ja ka përgatitur disa pyetje, nxënësit përgjigjen do ta nënvizojnënë tekst me lapsa me ngjyrë, apo me kod.- Cila është teza që shtron eseisti Montanji?- Cila është antiteza?- Çfarë shembuj përdor? Ose cilat janë të dhënat që përdor?- Cilat janë argumentet që përdor?- Çfarë arsyesh jepen në mbështetje të argumentit?- Cila është teza që rrëzon?- Si e rrëzon një tezë, me çfarë të dhënash?- Cili është përfundimi në mbyllje të tezës së tij?Nxënësit punojnë për rreth 20 minuta, fillimisht individualisht, më pas punojnë nëçift. Ata shënojnë në fletore përgjigjet, t dhënat, faktet, tezën, antitezën.Hapi III. Mësuesi/ja punon së bashku me nxënësit duke krahasuar përgjigjet etyre me skedën në tekst.Skeda:Teza:Antiteza:Argumentet:Rrëzimi:Përfundimi:208Bën vlerësimin e nxënësve dhe të orës së mësimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Letra e Skënderbeut (Apologji)Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të lexojë për të identifi kuar letrën argumentuese.• Të komentojë fragmentet për të nxjerrë veçoritë e shkrimit argumentues.• Të analizojë gërshetimin e shkrimit të argumentimit shkencor me atë letrar.• Të plotësojë skedën e letrës argumentuese.Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Metoda e hulumtimit, ditari dypjesësh, punë me shkrim, punë me grupe,punë e pavarur.Zhvillimi mësimitHapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. Informon nxënësitpër autorin dhe vlerësimet për të. Mësues/ja shkruan në tabelë pyetjet, të cilave dot’u përgjigjen nxënësit pas një leximi të heshtur individual.- Cili është qëllimi që Frank Bardhi ka shkruar këtë apologji?- Cila është teza që shtron autori?- Pse është i zemëruar princi i huaj me Skënderbeun, pse i fyen shqiptarët?- Gjeni argumentet e Skënderbeut për lidhjet etnike që nga Pirroja e më vonë.- Cili është përfundimi i letrës?Nxënësit nënvizojnë në tekst detajet dhe fjalitë që do t`u shërbejnë si përgjigje:Përgjigjet:1. Që në fi llim autori ka prezantuar origjinën e Skënderbeut. Ai ndihet i detyruar tështrojë tezën e tij për origjinën e Skënderbeut, ky është dhe qëllimi.2. Teza që shtron autori: Të parët tanë janë epirotasit.3. Princi i Tarantos, Jan Antoni, është i zemëruar me Skënderbeun, sepse ai pondihmon në luftë Ferdinandin, mbretin e Sicilisë.4. Argumentet e Skënderbeut për lidhjet etnike që nga Pirroja e më vonë:– Të parët tanë kanë qenë epirotas, nga ata ka dalë edhe Pirroja i famshëm.– Shprehja: Në thënç se Shqipëria është pjesë e Maqedonisë, në vetvete shpreh njëmospranim nga ana e Skënderbeut, po nga ana tjetër është edhe një kundërtezë, ngrelart virtytet e luftëtarëve shqiptarë, atëherë të parët tanë i njeh më shumë fi snikë.5. Përfundimi: Duroje lavdinë që do të kem nga Zoti, ..., për veprën e shkëlqyerqë unë mendova dhe ndërmora.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Për mësuesin.Aleksandri i Madh (356-323 para K.)- mbreti i Maqedonisë gjatëperiudhës së viteve 336-323 para K. Ishte i biri i Filipit II, mbretit tëMaqedonisë dhe Olimpias, bijë e mbretit Neoptolom, të një fi si ilirepirot.Maqedonia është rajon historik i gadishullit të Ballkanit, i ndarë midisMaqedonisë, Bullgarisë dhe Greqisë. I banuar që në parahistori. Edhesot aty banojnë shqiptarë autoktonë qysh në periudhat parahistorike.20

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Pirro i Epirit (319-272 parak.) - mbret i Epirit (307 – 302 dhe 297– 292 para K.). U bë mbret që në moshën 12-vjeçare. Është një ngapersonalitetet më të mëdhenj të botës antike, strateg ushtarak i famshëmi Epirit. Familja e tij mbretërore rridhte nga fi si ilir i Molosëve. E forcoidhe e zmadhoi shtetin e Epirit si kurrë ndonjëherë. Pasi deshi të zgjerojëmbretërinë drejt Maqedonisë, dhe për ca kohë u bë mbret i tyre, iu kthyeItalisë së jugut. Në betejën e dytë në Askoli, të Puljas më 279 para K. Aie fi toi betejën, po me shumë humbje. Që këtu e ka zanafi llën thënia “sifi torja Pirros”, fi tore me shumë humbje.Ferdinandi II, i Hekurti (rreth 1431-1494). Mbreti i Sicilisë, mik iSkënderbeut.Hapi II. Kalohet te rubrika “Ushtrohuni”.Ushtrimi 3. Nxënësit me teknikën Ditari dypjesësh do të analizojnë ironinë nëfragment.FragmentiPrej atyre kanë lindur njerëz, që ti i quanbagëti. Nëse ne jemi bagëti, atëherë pse ju,njerëz, ua mbathni përpara bagëtive?Komenti im210Ushtrimi 4. - Si i portretizon autori luftëtarët e huaj përmes fjalëve të Skënderbeut?Tarantinët e qullosur, të lindur vetëm për të zënë cironka.Në portretizimin e ushtarëve nxënësit duhet të shfrytëzojnë kontrastin.- Tarantinët - Çfarë burrërie e re ka dalë në dritë?- Të lindur për të zënë cironka: në kontrast me shqiptarët, që princi i quanin mepërbuzje bagëti.Portretizimi i tyre duhet bërë me detaje nga fragmenti. Nxënësit nxiten të punojnëindividualisht për të shfaqur qëndrimin e tyre. Mësuesi/ja dëgjon katër nxënës dhevlerëson punimet e tyre.Ushtrimi 5. Punë me grupe.Grupi I - Nxënësit do të gjejnë në tekst argumentin shkencor.Grupi II - Nxënësit do të gjejnë në tekst argumentin letrar.Në përfundim, secili grup shkruan argumentet në tabakë të mëdhenj letre.Përgjigjet e mundshme:Grupi I - Argumente shkencor: fakte historike, si:fl ota aragonasve ka përshkuar detin Egje, ka shkretuar krahinat turke...Troja po mbrohet me armë të aragonasve etj.Grupi II: S’kam mundur të më zërë syri ndonjë parzmore, dhe as që kam njohurfytyrën e ndonjërit, përveç atyre, që kam shtënë në pranga..., ndoshta ndonjë yll i rika aguar ndërmjet galëve që ti i adhuron... etj.Nxënësit do të analizojnë gërshetimin e argumentimeve.

Për këtë mësuesi/ja nxit diskutimin.- A mund të rikujtojnë dhe njëherë tezën e shtruar nga autori?- A mund të rikujtojnë argumentet, provat bindëse, faktet?- Cila është antiteza? Si rrëzohet ajo?- Cilat janë argumentet?- Si mbyllet? Cili është përfundimi?Nxënësit nxiten të shprehen lirshëm. Mësuesi/ja mund të ndërhyjë për të ndihmuarnëse është e nevojshme.Ushtrimi 6. Secili nxënës do të plotësojë skedën e tekstit argumentues.SkedaTeza: Origjina e Skënderbeut dhe shqiptarëve.Antiteza: Përbuzja e fisit të shqiptarëve (Na quake bagëti).Argumentet: Të parët tanë kanë qenë epirotas... nga ata ka dalë Pirroja ifalshëm. Pirroja pushtojë garanton dhe shumë vende të Italisë.Shqiptarët janë burra kryetrima ...Rrëzimi:- Është provuar nëse shqiptarët apo apuljanët kanë qenë kafshë. (ironik,shqiptarët i kanë parë me parzmore, d. t. th. janë luftëtarë).- Unë s’kërkoj atdheun tënd, kur më mjafton i imiLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Përfundimi: Duroje lavdinë që do ta kem nga Zoti, për veprën e shkëlqyerqë mendova dhe ndërmora me gjithë fuqitë e mia.Në fund të orës së mësimit, mësuesi rikthehet te parathënia e Frank Bardhit i cilie jep shumë qartë qëllimin e një shkrimi argumentues, konkretisht apologjinë, dukebërë pjesëmarrës me argumentet e tij edhe lexuesin , të cilit i drejtohet.Vlerëson punën e nxënësve, argumentet e tyre, diskutimet dhe interesin që treguanpër zbërthimin e elementeve të tekstit argumentues.Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Kuptimi leksikor i fjalës (ora I)Vështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të formulojë përkufizimin e kuptimit leksikor të fjalës.• Të dallojë rrafshet e kuptimit leksikor.• Të dallojë kuptimin leksikor nga kuptimi gramatikor.• Të dallojë treguesit e realies dhe të përkufizojë një kuptim të një fjale.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,shkumësa me ngjyra,“Fjalor i gjuhës së sotme shqipe”.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim ediskutim, punë e drejtuar.211

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësit me temën, e cila shënohet në dërrasë të zezë nga mësuesi/ja. Shkruhet në tabelë teksti, që ndodhet në fillim të faqes 296. Fjalët, që në tekst janëmë të zeza, në tabelë shkruhen me shkumësa me ngjyra.Lexohet teksti nga një nxënës që lexon bukur. Nxiten nxënësit të diskutojnë përtë përcaktuar tipat e kuptimeve leksikore të fjalëve të theksuara.Diskutohet me nxënësit:- Kur themi se një fjale ia dimë ose jo kuptimin leksikor?Sqarohet duke e shkruar në tabelë kuptimin leksikor të fjalës rrobull dhe prekatar:Rrobull ~ llim. sh. ~ j, ~ jt bot. Dru halor i pyjeve malore, i ngjashëm me pishën ezezë me lëndë të fortë e të epshme, e cila përdoret për fuçi, bucela, ndërtim etj; pishëmali. Rrobull i kuq. Rrobull i bardhë molikë.Prekatar, e mb . 1. Që di të sillet me të tjerët, di si t’ia thotë dikujt një gjë, ka takt.Është prekatar i madh.Shkruhet në tabelë përkufizimi i kuptimit leksikor:Kuptimi leksikor i fjalës është aftësia që ka ajo për të shënuar një realie.Shpjegohen tri rrafshet e kuptimit leksikor:a) Kuptimi leksikor i përgjithshëm.b) Kuptimi leksikor kategorial.c) Kuptimi leksikor i veçantë.Bëhet dallimi midis kuptimit leksikor dhe atij gramatikor.Me ndihmën e “Fjalori i gjuhës së sotme shqipe”, sqarohet me shembuj sipërkufizohet kuptimi i një fjale.Hapi I. Punë e drejtuar. Ushtrimi në faqen 298.Vlerësohen nxënësit që u përfshinë më shumë në plotësimin e kërkesave të ushtrimeve,që përdorën me lehtësi “Fjalori i gjuhës shqipe”, dhe dhanë përgjigje të sakta.Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie: Ushtrime nga Fletorja e punës, f. 60Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Kuptimi leksikor i fjalës (ora II)Vështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë rrafshet e kuptimit leksikor.• Të dallojë kuptimin leksikor nga ai gramatikor.• Të përkufizojë kuptimin e një fjale.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative,fjalorë të gjuhës shqipe.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me diskutim,punë e drejtuar.212

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontrollohen detyrat e shtëpisë. Vlerësohen dy nxënës për detyrat duke unisur nga saktësia e zgjidhjes, cilësia e shkrimit, drejtshkrimit dhe pikësimit.Hapi II. Rikujtohen njohuritë e mësuara orën e parë për kuptimin leksikor të fjalës.Nxënësve u drejtohen këto pyetje:- Ç’është kuptimi leksikor i fjalës?- Sa rrafshe ka ai?- Ç’është kuptimi leksikor i përgjithshëm?- Po ai kategorial?- Ç’është kuptimi leksikor i veçantë?- Nga dallohet kuptimi leksikor nga ai gramatikor?- Si përkufizohet kuptimi i një fjale?Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2,3,4,5 dhe 6 në faqen 299. Vlerësohennxënësit që u aktivizuan më shumë dhe dhanë përgjigje të sakta. Po të teprojë kohabëhen ushtrime nga Fletorja e punës.Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.Detyrë shtëpie: Jepet ushtrime nga Fletorja e punës, f. 60-61.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Teksti argumentuesObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të flasë për veçoritë e tekstit argumentues.• Të gjejë pjesët e strukturës së tekstit argumentues.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore,mjete shkollore, tabela, shënuesme ngjyra, tekste argumentuese.Metoda dhe teknika mësimore:Pema e mendimit, diskutim,lexim i detajuar, punë në grupe.Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja i informon nxënësit për temën e re të mësimit dhe rubrikën qëdo punojnë. Ai/ajo udhëzon nxënësit të rikujtojnë njohuritë që kanë marrë për tekstinargumentues dhe kërkon prej tyre të plotësojnë veçoritë. Në këtë veprimtari do tëpunohet me teknikën “Pema e mendimit”.përkufizimi apo mbyllja qëllimi të bindë lexuesin për tezën e shtruarrrëzimTekstargument analizë e çështjes përmes arsyetimitantitezëargumentuesopinion duke respektuar dhe mendimet e të tjerëvegjuhë e gërshetuar prova, fakte në funksion të argumentitargumentim + letrartekst joletrarpropozim - ide213

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Nxënësit plotësojnë dhe në fl etoret e tyre.Hapi II. Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë në heshtje materialin në faqen176 mbi strukturën e tekstit argumentues të dhënë [përmes fragmentit.Nxënësit do të lexojnë vetëm paragrafin duke mbuluar të dhënat mbi pjesët e tekstitdhe me laps shënojnë emërtimin për çdo pjesë dhe paragraf. Më pas, krahasojnëpërgjigjet e tyre me të dhënat në tekst.Hapi III. Shënojnë në fl etore udhëzimet që duhen ndjekur për të shkruar një tekstargumentues (kjo veprimtari përfshin një kohë të shkurtër). Mësuesi/ja ndërkohëshpërndan nëpër banka një ese argumentuese të fotokopjuar, për të cilën nxënësitdo të punojnë në çift.E dashur nënëTi e di që po planifikoj të shkoj në universitet vitin që vjen. E di se dotë pëlqente që unë më mirë të rrija në shtëpi dhe të ndiqja ndonjë ngauniversitetet e vendit, që në të vërtetë janë shumë të mira, por me ketërast do të doja të provoja të jetoja larg shtëpisë.Një nga gjërat që do të fitoja nga largimi, do të ishte përgjegjësia më emadhe, çka e di se të pëlqen. Do të kem përgjegjësi të kujdesem për veten,të ha, të fle sa duhet, të mësoj gjithnjë e më shumë, si dhe të administrojparatë. Kur jam në shtëpi, këto gjëra i lë pas dore, sepse e di që ti do tëjesh gjithmonë aty për të më ndihmuar, çka më pëlqen shumë, por që s‛dotë më përgatisë të përballem me të ardhmen.Njohja e miqve të rinj ka qenë gjithmonë e rëndësishme për mua dhe,nëse largohem, do të kem mundësinë të takoj njerëz të rinj. Një nga gjëratqë kam vënë re tek ata që studiojnë këtu në universitet, është: ulesh nëauditor, profesori mban leksionin, më pas të gjithë largohen pa i thënëasnjë fjalë shokëve të kursit. Mendoja se, në një farë mënyre, largimi tëdetyron të bësh lidhje të reja. Atje gjen njerëz nga vende të tjera, tëcilët nuk njohin njeri. Dikush ka thënë se universiteti është vendi ku takonmiqtë e vërtetë të jetës. Edhe pse e dua shumë qytetin tim, mendoj se kaardhur koha të lëviz drejt një mjedisi të ri. Gjithë jetën time kam jetuarkëtu, kurrë s‛kam provuar të jetoj diku tjetër. Ajo çka më pëlqen, është sedo të kthehem në shtëpi në pushimet e semestrave dhe në verë. Në këtëmënyrë s‛do të largohem përfundimisht nga qyteti im dhe në të njëjtën kohë,do të provoj të jetoj diku tjetër. Kjo do të më përgatisë për ditën kur dotë largohem përgjithmonë. E di se e urren idenë e largimit tim, por ështëkoha që të largohem e të mendoj për të ardhmen. Vajtja në universitet dotë më bëjë më të përgjegjshme e më të pavarur. Përvojat e reja sot, do tëmë përgatitin për të ardhmen.21Nxënësit do të përcaktojnë pjesët e tekstit argumentues:1- Problemi: Po planifi koj të shkoj në universitet larg shtëpisë.2- Teza: Largimi im mund të jetë i dobishëm e i vlefshëm.

3- Argumente në favor të tezës: Përgjegjësia më e madhe, njohja e miqve tërinj, do të përgatitem kur të largohem përgjithmonë.4- Antiteza: Do të të pëlqente që unë më mirë të rrija në shtëpi, të ndiqja ndonjënga universitetet e vendit.5- Argumente në favor të antitezës: Ti do të jesh gjithmonë aty për të mëndihmuar, çka më pëlqen shumë. E urren idenë e largimit tim.6- Rrëzimi i tezës: Është koha që unë të largohem e të mendoj të ardhmen.7- Përfundimi: Vajtja në universitet do të më bëjë me të përgjegjshme e me tëpavarur. Përvojat e reja sot, do të më përgatitin për të ardhmen.Lidhëzat që bashkojnë pjesët e tekstit argumentues janë kryesisht: lidhëzat bashkërenditëse kundërshtore, që ndërtojnë raportin e kundërshtimitnga një argument në tjetrin: (universitetet e vendit janë shumë të mirë, por me këtërast do të doja të provoja) lidhëzat nënrenditëse shkakore, që ndërtojnë raportet shkak-pasojë (këto gjërai lë pas dore, sepse e di që do të jesh gjithmonë).Nxënësit diskutojnë për rolin e përdorimit të lidhëzave në fragment duke detajuar.Mjetet që përdoren nga shkruesi: shprehje që tërheqin vëmendjen e duhur të lexuesit, kërkojnë opinionin të tij:- E di se/ do të pëlqente,- Mendoj se duhet të mendosh për ato që unë do të përfitoj etj.- Mendoj se do të kem mundësinë... shprehje që zbusin rolin e shkruesit (mendoj se dot kem mundësinë).Pasi nxënësit punojnë në çift, përfaqësuesit e grupeve japin përgjigjet, të cilatmësuesi/ja i shkruan në tabelë.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës dhe përgjigjete tyre.Rubrika: Të shkruaritTema: Tekstet e ndryshme argumentueseObjektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë në tekstin argumentues përbërësit e strukturës: hyrjen, zhvillimin,mbylljen (teza, antiteza, argumentet, rrëzimi, përfundimi)• Të evidentojë hapat që duhen ndjekur për shkrimin e tekstit argumentues.• Të shkruajë tekste të ndryshme argumentuese.• Të vlerësojë tekstin argumentues.Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, fletore pune,tabela, shkumësa.Metoda dhe teknika mësimore:Stuhi mendimesh, diskutim, konferencë,punë me shkrim, shkrimi me vetveten.Zhvillimi mësimitHapi I. Mësuesi/ja informon nxënësit për rubrikën që do të punojnë dhe shkruannë tabelë titullin e mësimit: Teksti argumentues.Mësuesi/ja zhvillon një stuhi mendimesh mbi strukturën e tekstit argumentues:215

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”struktura e tekstit argumentues- problemi- teza- argumentet- antiteza- argumente- rrëzimi- mbyllja, përfundimiU kërkon nxënësve të punojnë me tekstin argumentues “E dashur nënë”, për tënënvizuar idetë, argumentet, faktet, provat, shembujt dhe pjesët e tjera të strukturës.Pasi nxënësit diskutojnë për strukturën e tekstit argumentues, duhet të përqendrojnëvëmendjen te:- organizmi i ideve (cili është qëllimi?)- zgjedhja e fjalëve (argumentet e forta)- drejtshkrimi i fjalëve dhe uniteti gramatikorMë pas, mësuesi/ja diskuton me nxënësit.Hapi II. Mësuesi/ja bën përmbledhje të asaj që u diskutua duke drejtuar pyetjen:- Cilat janë hapat që ndjekim për të shkruar një tekst argumentues?1) Njohja me problemin dhe tërheqja e vëmendjes së lexuesit me shprehjet egatshme.2) Prezantimi i tezës dhe dhënia e argumenteve duke u mbështetur në fakte dheshembuj.3) Njohja e antitezës dhe argumentet që mbrojnë antitezën.4) Përdorimi i një toni bindës duke përdorur shprehje që ulin rolin e autorit.5) Në mbyllje të tekstit jep përfundimin si ide.Hapat e shkrimit shënohen në tabelë.Ora e dytëNxënësit ushtrohen për të shkruar tekstin argumentues.Mund të përdoren temat që janë në tekst në faqen 176 apo të zgjidhet një temë qëështë e prekshme në realitetin ku jetojnë e punojnë nxënësit. Ata punojnë në fletorete tyre, në fund udhëzohen të kontrollojnë punën me hapat që janë shkruar në tabelë,ose mësuesi/ja mund të krijojë një pyetësor “Konferencë shkrimi me vetveten” dheua shpërndan nxënësve në bankë për të kontrolluar punën e tyre.Ora e tretëPasi nxënësit përfundojnë punë në fletoret e tyre, e lexojnë përpara klasës.Përzgjedhja e nxënësve mund të bëhet: vullnetarisht, zgjidhen nga shokët osepërzgjedh mësuesi/ja.Në fund të çdo punimi nxënësit bëjnë vlerësimin e punës, vërejtjet/sugjerimet.Leximi i punimeve është në varësi të kohës.Mësuesi/ja mbledh punët e nxënësve për të bërë vlerësimin e tyre.216

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Prejardhja e kuptimeve leksikore të fjalëvenë gjuhën shqipeObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë kuptimin e parmë nga kuptimet e prejardhura të fjalëve.• Të zbulojë figurën gjuhësore në procesin e prejardhjes semantike (metaforë,sinekdokë, metonimi).• Të bëjë skemat themelore të prejardhjes kuptimore të fjalëve në gjuhën shqipe.• Të dallojë kuptimin konkret dhe të figurshëm të fjalëve.Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, tekste alternative“Fjalori i gjuhës së sotme shqipe”,tekst për figurat stilistike.Vështirësia: Niveli IIIMetoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,punë e pavarur, punë e drejtuar.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku. Gjejmë te “Fjalori i gjuhës shqipe” fjalën lagje. Përkëtë fjalë do të gjejmë tri kuptime:1. Ndarje administrative e një qyteti ose e një fshati; njerëzit që banojnë në këtëndarje. Lagja e sipërme (e poshtme).2. Grup, grumbull, tufë. Një lagje njerëz.3. Anë, palë. Ishte me lagjen tonë. Shpjegohet se çdo fjalë ka një kuptim të parmë me të cilin ka hyrë e jeton nëgjuhë. Ky është kuptimi historik fillestar i saj. Kështu, kuptimi i parë i fjalës lagje ështëndarje, pjesë; i fjalës tryezë është orendi; i fjalës flori është metal etj. Prej kuptimit fillestar, me kohë, kanë dalë kuptime të tjera. Jepen shembujduke përmendur fjalët grykë, këmbë, faqe. Shpjegohen kuptimet e reja leksikore (të prejardhura), që lindin nga përdorimii figurshëm i fjalëve duke u mbështetur:a) Në ngjashmërinë e sendeve sipas një tipari të jashtëm të tyre (flokë të artë,veshi i kazanit).b) Në afrinë në kohë dhe fqinjësinë në vend të sendeve të dukurive, p.sh., fjaladrekë ka kuptimin e mesditës, si kohë; dhe kuptimin e të ngrënit në këtë kohë (hadrekë).Sqarohet nëpërmjet shembujve kuptimi për figurën gjuhësore të metaforës,metonimisë dhe sinekdokës.Paraqiten në dërrasë të zezë në një tabelë kartoni tri skemat themelore të lidhjevendërmjet kuptimit të një fjale:a) skema tufëb) skema vargc) skema e përzier217

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Hapi II. Punë e pavarur. Ushtrimi 1 në faqen 300. Kontrollohet e vlerësohet punae nxënësve.Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2 dhe 3 në faqen 300. Njërit grup i jepetushtrimi 2, kurse tjetrit ushtrimi 3.Vlerësohen nxënës te të dy grupet, ata që ishin të aftë të përdornin “Fjalori i gjuhësshqipe” dhe për saktësinë e plotësimit të kërkesave të ushtrimeve.Bëhet vlerësimi e përmbledhja e orës së mësimit.Detyrë shtëpie: Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës.Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Leksikografia dhe fjalorët e shqipesVështirësia: Niveli IIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përkufizojë objektin e leksikografisë si degë e gjuhësisë, që merret me hartimine fjalorëve.• Të dallojë tipat e fjalorëve: nga mënyra se si jepet përmbajtja e fjalëve, nga shkallae pasqyrimit të shtresave të leksikut dhe nga lënda që përmban.• Të dallojë tipat e shpjegimit të fjalëve në gjuhën shqipe (me perifrazim, mepërshkrim, me sinonimi e me përkufizim).Materiale dhe mjete mësimore:teksti i nxënësit, fjalorë të ndryshëm,shkumësa me ngjyra.Metoda dhe teknika mësimore:bisedë e kombinuar me shpjegim,punë e drejtuar.Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Bashkëbisedohet me nxënësit për llojet e ndryshme të fjalorëve.Hapi II. Hapen librat në faqen 301. Diskutohen bashkë me nxënësit si janëshpjeguar fjalët.U shpjegohet nxënësve se çfarë është leksikografia.U sqarohen nxënësve llojet e fjalorëve gjuhësore, ndalohet te fjalorët shpjeguestë gjuhës shqipe. Nxënësve mund t’u tregohen disa nga këta fjalorë, që merren nëbibliotekën e shkollës.U sqarohet nxënësve si bëhet shpjegimi i kuptimeve të fjalëve:a) me perifrazimb) me përshkrimc) me përkufizimd) me sinonimiÇdo tip shpjegimi ilustrohet me shembuj.218Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1, 2, 3 dhe 6 në faqen 303.Ushtrimi 2 zgjidhet kështu:- Cili është kuptimi i fjalës informatikë? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)

- Si shkruhet folja përziej në kohën e kryer të thjeshtë? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)- Sa i vjetër është sporti i futbollit? (“Fjalori i termave të sportit” ose “Fjalori enciklopedik”)- A ka jetë në Mars? (“Fjalori enciklopedik” ose “Fjalori i termave tëastronomisë”)- Cilat janë disa nga veçoritë gramatikore të fjalës ftohje? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)Vlerësohen nxënës të niveleve të ndryshme.Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit.Detyrë shtëpie: Ushtrimet 4 dhe 5 në faqen 303.Për ushtrimin 5 në “Fjalori i gjuhës shqipe” (botim i vitit 2006), jepen këto përkufizimetë fjalëve:I. Kompjuter ~ i m.sh. ~ a, (t). Aparat elektronik, i pajisur me program të posaçëmlogjistik, që kryen në mënyrë automatike shumë veprime të ndërlikuara informatike.Ekran kompjuteri, radhit në kompjuter.II. Lib/ër ~ ri, m.sh. ~ ra (t) 1. Vepër shkencore, mësimore, letrare etj.; me fletë tështypura e të lidhura në një vëllim, pjesë e një vepre të tillë, vëllim. Libra shkollorë,libri i parë shqip.2. Njëjës, tërësia e veprave të shkuara në një nga fushat e dijes e të artit. Letërsi,libër letrar.3. Fletore e trashë e me kapakë të fortë, e cila përdoret për qëllime të veçanta.Regjistër, libër i artë - regjistër nderi ku shënohen emrat e njerëzve të shquar; libër ibardhë – përmbledhje dokumentesh e shkrimesh zyrtare me të dhëna për një ngjarjeose çështje të rëndësishme. Libri i regjistrit themeltar, libri i të ardhurave financiare.III. Lulebor/ë, ra, f.sh. ~ a (t) bot. 1. Barishte e vendeve malore, me lule të bardha,që çelin sapo shkrin bora: lulebore.2. Barishte zbukuruese shumëvjeçare, me gjethe vezake, me majë të dhëmbëzuaradhe me lule të grumbulluara si top, që ndërrojnë ngjyrat gjatë lulëzimit.IV. Dur/oj ~ ova, uar 1. Përballoj vështirësitë, shqetësimet etj., pa u ankuar e pau ligështuar; u bëj ballë kushteve, ndikimeve ose ngacmimeve të jashtme, mposhtnjë dëshirë a një kërkesë të organizmit që më tundon a më mundon; kam durim,përmbahem: i duroj dhembjet (vuajtjet, të ftohtët); s’duroi pa folur; veta III u bën ballëkushteve: ftoi duron edhe për dimër.2. Mësohem me diçka të papëlqyeshme etj., dhe e pranoj; pajtohem me dikë a mediçka nga e keqja, nuk veproj kundër tij: e duron burrin për shkak të fëmijëve.3. Veta III (me trajtë të shkurtër të përemrit vetor) nuk e pranon, mezi e tret a nuke tret dot; më bie rëndë (ushqimi) etj., nuk e duron stomaku.4. Mund të shtyhet për më vonë, pret: duron kjo punë. Durohet, pavetore (zakonishtme trajtë të shkurtër përemërore), s’më durohet sa ta shoh.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”219

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të dallojë letrën personale nga ajo zyrtare.• Të shkruajë letra duke respektuar veçoritë e secilës letër.• Të flasë për mjetet E komunikimit në distancë, si: faksi, telegrami, e-mail.Mjete e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”, dy letratë gatshme (personale dhe zyrtare),telegram, tabela, shkumës, fletore.TEKSTET E KOMUNIKIMIT NË DISTANCËRubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Tekste të komunikimit në distancë.Letra, faksi, telegrami, e-mail.Metoda dhe teknika mësimore:Stuhi mendimesh, diagram i Venit,bisedë.Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, rubrikën, temën eshkruan në tabelë. E fillon temën e mësimit me teknikën Stuhi mendimesh dukedrejtuar pyetjen:- Ç’është letra?Mjet komunikimi në distancë.Letra Kemi dhënësin dhe marrësin.Ka një regjistër gjuhësor/ një tekst.Llojet: letër zyrtare, personale, miqësore etj.Hapi II. Mësuesi/ja shpërndan në çdo bankë një fletë formati A 4, në të cilën janëshkruar: një letër zyrtare dhe një personale. Me teknikën “Diagram i Venit”, nxënësitpunojnë në çift për të bërë një krahasim midis dy tyre. Pas kohës së punës tëpërcaktuar nga mësuesi/ja nxënësit japin përgjigjet e tyre, të cilat mësuesi i shkruannë tabelë.Letra zyrtareLetra personale220Hapi III. Nxënësit udhëzohen të lexojnë informacionin e dhënë në tekst në faqen177, plotësojnë në diagram njohuritë e marra.Hapi IV. Nxënësit do të shkruajnë në fletoret e tyre dy letra, një personale dhe

një zyrtare.Punojnë deri në 20 minuta, më pas ata lexojnë letrat e tyre. Gjatë leximit nukbëhet ndërhyrje, por mund të shënojnë në fletore pyetjet që u lindin. Pas leximit këtodiskutohen me njeri –tjetrin. Nxënësit vlerësojnë punë e tyre.Mësuesi/ja bën vlerësimin e punës së nxënësve dhe të orës së mësimit.Sqarim:Për çështjen telegrami, faksi dhe e-postës (e-mail), mësuesi mund të shfrytëzojëorët në dispozicion për të parë konkretisht në postë apo internet, si shkruhen dhetransmetohen letrat, telegramet dhe e-mail. Në këto mjedise nxënësve mund t’u jepetmundësia për të shkruar teksteLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”221

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Titulli:Synimi:Qëllimi:Punë me ProjektIliada:Glorifikimi i trimërisë morale, i fuqisë së mendjes dhe humanizmittë njihen nxënësit me veprën e Homerit duke e studiuar të integruarme lëndën e historisë, gjeografisë, sociologjisë (edukatës shoqërore)dhe letërsisë.• Të aktivizohen nxënësit për të bërë një projekt.• Të mësojnë të menaxhojnë një veprimtari.• Të menaxhojnë buxhetin e një veprimtarie.Objektivat e projektit: çdo nxënës të arrijë:• Të njihet me jetën dhe veprën e Homerit.• Të studiojë historikun mbi krijimin dhe përmbledhjen e këngëve homerike; tezatdhe arsyetimet.• Të studiojë mbi zbulimet arkeologjike të bëra në shek. XIX rreth çështjes së Trojës.• Të studiojë jetën greke te Iliada.• Të dallojë llojin e tekstit letrar te Iliada.• Të shkruajë ese argumentuese mbi veprën Iliada.• Të dramatizojë duke vënë në skenë pjesë të përzgjedhura nga Iliada.Përshkrimi i punës:Grupi i historianëve:Grupi i gjeografisë:Nxënësit e një klase ndahen në grupe pune dhe çdogrup do të ketë një detyrë të caktuar, e cila do tëzgjidhë një nga objektivat e projektit. Grupet e punësdo të përbëhen nga ekspertë të letërsisë, historisë,gjeografisë etj.- Luftërat greko-trojane- Zbulimi i Trojës – Shekulli XIX, shekulli i zbulimevetë mëdha, zbulimet e arkeologut Shliman.222Grupi i sociologjisë:- Jeta greke te Iliada.Cili ishte regjimi shoqëror i Greqisë në periudhëne Homerit?a. organizimi i jetës,b. zhvillimi i ekonomisë,c. zhvillimi i artizanaleve,ç. dëshira për luksin.Grupi i letërsisë: - Jeta dhe vepra e Homerit.a. të dallojë llojin e tekstit letrar te Iliada,b. të përshkruajë ku qëndron heroikja, duke u përqendruar në përshkrimin e figurëssë Akilit dhe Hektorit,c. të shkruajë ese argumentuese me titull: “Homeri dhe qëndrimi i tij në përshkrimine personazheve dhe situatave”.

Grupi i dramatizimit:nxënësit do të dramatizojnë fragmentet:Grindja; Dueli ndërmjet Menelaut dhe Paridit;Pikëllimi i Akilit; Vrasja e Hektorit;Dërgata e vështirë; Zemra e Akilit.Në këtë grup do të marrin pjesë ata nxënës (nga të gjitha grupet), që kanë aftësishumë të mira interpretuese. Vetë ata ndajnë mes tyre punët për këtë dramatizim.P.sh.: Një grup nxënësish shkruan skenarin (pasi kanë zhvilluar temën Dramatizimipër teatrin e shkollës, për të cilin punojnë 2 orë), të tjerët e përgatisin për ta vënë nëskenë, ideojnë muzikën, skenën, kostumet (duke shfrytëzuar informacionin që kanëmarrë nga kërkimet për çështjet e projektit).Plani i veprimtarive:Kohëzgjatja e projektit: tetor – majLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”TetorNëntorDhjetorJanarShkurtMarsPrillMaj- miratohet projekti dhe ndahen detyrat për çdo grup. Puna drejtohetnga një grup, në të cilin bën pjesë edhe mësuesi/ja.- Konsultë me grupet e punës.Grupi drejtues i punës informohet nga kryetari i çdo grupi përmaterialet që kanë grumbulluar, për pengesat që kanë hasur dhejep detyra për të ardhmen.- diskutohet në një takim të posaçëm për punën e secilit grup, përskedat që kanë shkruar, orientohen për vazhdimësinë e punëskërkimore në bibliotekë, internet etj.- grupet prezantojnë punën e bërë para grupit drejtues. Marrinvlerësimet paraprake.- vazhdon puna për përfundimin e materialit të shkruar. Grupet mundtë krijojnë albume me pamje nga Troja, Mikena, pamje luftëtarësh,foto të heronjve të luftës së Trojës marrë nga interneti, vizatime, ese,vlerësime të tyre. Nxënësit nxiten që ta pasurojnë sa më shumë mepunime specifike për çështjet e temës, në mënyrë që, kurtë bashkohen të gjitha materialet, projekti të jetë i plotësuar.– grupet prezantojnë detyrat e tyre brenda grupit. Ata vlerësojnëpunimet e njëri-tjetrit, të cilave mund t’iu përgjigjen ose t’i përgatitinpërgjigjet brenda një afati, që i lënë njëri-tjetrit për të dorëzuardraftin përfundimtar.- nxënësit kanë sistemuar dhe hedhur në draftet e tyre përfundimtaretë gjithë materialin, si: harta, pamje filmike, foto, vizatime, ese, materialeorigjinale të shkruara.Përcaktohet dita ceremoniale e promovimit të projektit dhe hartohetnjë plan masash për të ndjekur të gjitha hapat që duhen.– Dita e promovimit të projektit.Kjo ditë merr vlera festive. Ftohen nxënës nga klasat e tjera, mësues,223

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”prindër, nga komuniteti.Kjo ceremoni do të organizohet sipas programit, ku mund të jenë përfshirë:1. Ekspozitë me punime të nxënësve2. Konferencë shkencore ku grupet do të paraqitin punimet e tyre3. Shfaqje teatrore, ku nxënësit do të interpretojnë pjesë nga Iliada.Buxheti:Për zhvillimin me sukses të këtij projekti kërkohet një buxhet, prandaj që në fillimllogariten nevojat dhe se si do të përballohen ato. Puna dhe kontributi i nxënësvellogaritet në buxhet si vlerë. Për këtë:- çdo grup evidenton veprimtaritë që do të bëjë dhe llogarit koston përshpenzimet që kërkon çdo veprimtari,- llogariten shpenzimet për letër, bojë, fotokopjime, për internetin, për veshjene aktorëve, për skenën e sallën e shfaqjes, nëse ajo nuk është në shkollë, përskenografinë, për muzikën etj.- llogariten pagesa, si p.sh., e regjisorit, e koreografit, nëse ata nuk mbulohennga burimet e brendshme etj.224Prezantimi i projektitMaterialet që do të përdoren:Për prezantimin e punimeve duhet të sigurohet baza materiale, si: video-projektor,DVD me filmin Troja, CD me muzikë.Hapi I. Fillon prezantimi me leximin e thënies së Leonardo da Vinçit, shoqëruarnë sfond me një muzikë të lehtë:“O ti që fle, thuamë ç’është gjumi? Gjumi i përngjan vdekjes. Atëherë, përse nukbën vepra, në mënyrë që edhe kur të vdesësh t’u përngjash të gjallëve, ndërsa ti jei gjallë dhe u përngjan të vdekurve të trishtuar?”. Me video-projektor shfaqet në murfotoja e Homerit.Hapi II. Një nxënës lexon materialin që lidh Homerin me Trojën, i cili shoqërohetme pamje filmike, që janë regjistruar në video-projektor dhe tregojnë pozicioningjeografik të Trojës. Shoqëruar me pamje, nxënësit lexojnë materialet e përgatiturapër historinë e zbulimit të Trojës.Hapi III. Duke i shoqëruar me pamje nga filmi “Troja”, nxënësit paraqesin një historiktë krijimit dhe të përmbledhjes së këngëve të Homerit, shtjellojnë shkaqet e vërtetatë luftës së Trojës dhe cila ngjarje e përbën konfliktin letrar në vepër.Hapi IV. Pamjet e përzgjedhura nga filmi do të shoqërohen me titra që janë komentetë nxënësve për figurat e heronjve, si: Akili, Hektori, Patrokli etj.Hapi V. Do të luhet në skenë dramatizimi i pjesëve të përzgjedhura nga Iliada.Hapi VI. Vlerësime të pjesëmarrësve dhe ndarja e çmimeve.

Test nr. 1Rinë KaterinëzaEdhe që të dy i mpruante që lart vetë Zonja Hënë e larë nd`ar e ndë ergjënd.Re kish, po ishin të bardha si linja e lirtë edhe të nëntë fushat e qiellit ishin tëgjëra sa hëna kish se ku të bardhë.Katerinëza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusëruar, atythi ne varri i hapur,me mandilezën në dorën e mëngjër.Kirolloj iu afrua, i hodhi krahun për beli, i preku me dorë fytyrën edhe epërkëdheli. Ajo ngriti sytë edhe e pa me një mall që s`ka si shuhet. Pastaj anojkryet në kraharor të tij, u shtyp u përtyp me dridhje edhe mbetnë kështu.Ndenjnë mbi një tjatër varr, mermer i bardhë si bora, të do-një plaku tëmoçëm që të gëzohej edhe aty se mban dhëndëri e nusëri përsipër.Shkoj një copë herë dhe, kur dor’ e Kirollojt i përkëdheltë ëmbël e lehtëflokëzat – kaq ëmbëlthi e kaq lehtazi si vetëm dora që ka shkruar nëpër jetëne varrit munt të përkëdhelë, - Katerinëza i foli:- Sa i trembur jè, o im-zot!Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rretho alternativat e sakta:1. Teksti Rinë Katerinëza është: (1 pikë)a. letrarb. joletrar2. Në këtë tekst Mitrush Kuteli vjen si: (1 pikë)a. rrëfimtarb. rrëfen rrëfenjënc. romancier3. Autori zgjedh varrezat për të bërë rrëfimin e tij: (1 pikë)a. për të treguar fatalitetin e vdekjesb. forcën e dashurisë midis të rinjvec. forcën e dashurisë midis nënës dhe fëmijësd. tmerrin e vdekjes4. Në rrëfim autori tregon: (1 pikë)a. temën e dashurisë së nënës dhe djalitb. martesën e një të gjalli me një të vdekurc. temën e vdekjes në luftë për mbrojtjen e trojeve5. Në ç’vetë është rrëfimi? Cili është qëndrimi i autorit në raport me rrëfimin?(2 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Shënim: Po sjellim dy modele testesh.Modeli I gërsheton njohuritë letrare me ato gjuhësore.Modeli II ka teste vetëm për njohuritë gjuhësore, të cilat mësuesi/ja mund t’i gërshetojë me modelin e parë.225

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”6. Zbulo në fragment një çift antonimesh që karakterizon dy personazhet.(1 pikë)_____________________________________________________________7. Gjej në fragment paralelizmin figurativ midis natyrës dhe gjendjesshpirtërore të dy të rinjve. Interpreto funksionin kuptimor të këtij paralelizmi.(4 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________8. Në fjalinë ... kur dor’ e Kirollojt i përkëdheltë ëmbël e lehtë flokëzat – kaq ëmbëlthie kaq lehtazi si vetëm dora që ka shkruar nëpër jetën e varrit munt të përkëdhelë.Gjej figurën stilistike që është përdorur:(3 pikë)a. krahasimb. similitudëc. metaforëÇ’rol luan figura?_____________________________________________________________9. Cili është nënteksti që është përdorur në fjalinë:- Sa i trembur jè, o im-zot! (1 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________10. Ç`lloj fjalie është fjalia e mësipërme? ( 1 pikë)_____________________________________________________________22611. Përshkruaj gjendjen shpirtërore të Katerinëzës që kalon në disa faza: (4 pikë)_____________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ _______________________________12. Në fjalinë ... Edhe që të dy i mpruante që lart vetë Zonja Hënë, fjala qëështë:(1 pikë)a. lidhëzb. përemërc. parafjalëd. pjesëz13. Kuteli përdor në rrëfim elementin fantastik. Interpretoni rolin e këtijelementi:(2 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________

14. Dallo dhe shkruaj se cilës pjesë të ligjëratës i përkasin fjalët e nënvizuara:Katerinëza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusërua, atythi ne varri i hapur, memandilezën në dorën e mëngjër.(2 pikë)si:____________________________ne: ___________________________i: ____________________________me:___________________________15. Fjala krye-unjur është: (1 pikë)a. e parmeb. e prejardhurc. e përngjiturd. kompozitëLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”16. Autori përsërit fjalën: (4 pikë)ëmbël – ëmbëlthilehtë – lehtazia. Si është formuar fjala e dytë në çiftet e dhëna?b. Cili është funksioni i ndërtimit dhe i përsëritjes?17. Në fjalitë e mëposhtme janë vendosur marrëdhënie bashkërenditëseapo nënrenditëse. Emërto lidhëzën.(3 pikë)Re kish po ishin të bardha si linja e lirtë._____________________________________________________________• Paraqit me skemë marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në fjalinë e mësipërme.18. Në fjalinë e mëposhtme shpjegoni ndryshimet sintaksore që ndodhinnga kalimi i ligjëratës së drejtë në atë të zhdrejtë.(3 pikë)- Katerinëza i foli:- Sa i trembur jè, o im-zot.19. Në fjalinë: Ndenjnë mbi një tjatër varr, mermer i bardhë si bora, të do-një plakutë moçëm që të gëzohej edhe aty se mban dhëndëri e nusëri përsipër. Nënvizo foljetdhe dallo diatezën dhe kohën e foljes.(2 pikë)__________________________________________________________________________________________________________________________20. Argumento në formën e esesë: “Vetëm forca e dashurisë mund të lidhëme martesë të gjallin me të vdekurin”.(10 pikë)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________227

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Test nr. 2Pas betejesVendi bie erë gjak e kërmë. Ata që ishin vrarë paradite tani kishin filluar tëprisheshin. Të tjerëve që u vranë afër mbrëmjes, u rridhte gjak. Ndonjëri s’kishdhënë shpirt dhe dëgjoheshin rënkime të lodhura nga agonia e gjatë.Turqit kishin mbledhur vetëm kufomat e komandantëve të tyre të lartë.Kufomat e ushtarëve dhe oficerëve të tjerë dukej se do t’i mblidhnin e do t’ivarrosnin të nesërmen. Shqiptarët ishin të gjithë atje, se s’kish kush t’i mblidhte.Qenë kaq shumë të vrarë, aq sa të dukej e pabesueshme. Vende - vende atakishin rënë kapicë mbi njëri - tjetrin. Zallishtet e lumit, baçet, kodrinat me ullishte,lagjet e jashtme të Varoshit, pazari, të gjitha ishin mbuluara me kufoma. Nëdritën e plotë të hënës i mbërtheheshin qiellit mijëra bebëza të vdekura njerëzishe kuajsh dhe nga qielli i mbërtheheshin tokës mijëra bebëza të ftohta yjesh...Kështu ishte zhvilluar beteja. Shenjat e saj tregonin një hakmarrje të madhetë turqve. Hakën e grykave të Kurveleshit kundër Gjergj Aranitit, Evrenozi emori siç dukej në grykën e Osumit kundër Gjergj Kastriotit. Nga ajo fitore emadhe, shqiptarët ranë këtu në humbjen e parë të madhe...Stresi e gjeti Marashin nën kufomën e doriut të tij... Hoqi shpatën t’i jeptefund agonisë së djalit, po iu kujtua diçka dhe e futi përsëri shpatën në mill:dukagjinasit, kur binin në fushën e luftës, si dëshirë të fundit kishin që tëktheheshin në atë drejtim nga mendonin se ishte Dukagjini i tyre...Stresi shikoiTomorrin ...dhe e ktheu fytyrën e bukur të Marashit drejt veriut dhe nga qielli imbërtheheshin tokës mijëra bebëza të ftohta yjesh.1. Rretho përgjigjen e saktë. Në ketë roman B.Xhaferi vjen si përfaqësuesi:(1 pikë)a - romanit historikb - romanit socialc – romanit social me temë psikologjike2. Rretho përgjigjen e saktë. Në ketë fragment shprehet: (1 pikë)a - dashuria dhe sakrifikimi për hir të vendlindjesb – hierarkia në ushtrinë turkec – fataliteti i pashmangshëm i luftës?3. Rretho përgjigjen e saktë. E veçanta e stilit të këtij autori në paraqitjen eatmosferës në këtë fragment shfaqet në:(1 pikë)a - hollësitë artistikeb - kontrastin artistikc – përshkrimet?2284. Rretho përgjigjen e saktë. Indin në ketë roman e përbëjnë situatat: (1 pikë)a – absurdeb – të jashtëzakonshmec – tipiked – tragjike?

5. Në këtë fragment situata përshkruhet gradualisht duke iu afruar fatalitetit tëluftës. Gjej detajet që e shprehin atë.(4 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. Gjej në fragment një çift antonimesh që shërbejnë për paraqitjen eatmosferës së luftës.(2 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________7. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë ..... dhe dëgjoheshin rënkime të lodhuranga agonia e gjatë... fjala e nënvizuar është:(2 pikë)a – epitetb – epitet metaforikc – metaforë?Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”8. Përmblidh në një fjali përfytyrimin që të ngjall tabloja e luftës në fragmentine dhënë në fillim.(2 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________9. Në fjalinë: Ndonjëri s’kish dhënë shpirt dhe dëgjoheshin rënkime të lodhura ngaagonia e gjatë ..., autori ka përdorur një shmangie nga gjuha standarde. Gjeje dheshpjego funksionin.(2 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________10. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: ... Ata kishin filluar të prisheshin... foljakam është përdor:(1 pikë)a – me kuptim të plotë,b – si folje ndihmese?11. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Shqiptarët ishin të gjithë atje, se s’kishkush t’i mblidhte...fjala kush është:(1 pikë)a – përemër pyetësb – përemër lidhorc – përemër i pacaktuard – përemër dëftor?12. Nënvizo në fjalinë e mësipërme trajtën e shkurtër dhe përcakto funksionin.(2 pikë)_______________________________________________________________229

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”13. Në fjalinë: Të tjerëve, që u vranë afër mbrëmjes u rridhte ende gjak...emërtoç’pjesë e ligjëratës janë fjalët e nënvizuara.(5 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________14. Përcakto llojin e fjalisë së mësipërme dhe shpjego funksionin e ndërtimitdhe përdorimit në letërsinë artistike.(2 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________15. Përcakto në ç’marrëdhënie janë pjesët në fjalinë e përbërë: (4 pikë)Të tjerëve, që u vranë afër mbrëmjes, u rridhte ende gjak..Bëj skemën23016. Gjej toponimet e përdorura në fragment dhe përcakto funksionin e tyre.(3 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________17. Në fjalinë: Ata që ishin vrarë paradite tani kishin filluar të prisheshin... nënvizofoljet dhe përcakto diatezën.(2 pikë)___________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ ______________________________18. Argumento në formën e esesë: “Fataliteti i luftës është i pashmangshëm.Lufta ka humbës, por nuk ka as fitues.”________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Test nr. 3Kthimi në lice… Që pas tryezës drejtoresha e pa atë shikimin e saj zhbirues.- Hyr, brenda dhe ulu. Po të dëgjoj!Lyllabaj u ul te një karrige dhe pa tryezën e lyer me dyllë. Heshtja ishtekanosëse, ndaj ndjeu se duhej të thoshte diçka.- Doja të takoja zotin Filip, - tha. - Më ka shkruar një letër.Drejtoresha ia preu fjalën. Zëri i saj ishte i ftohtë e i ashpër, njëlloj si shikimi.- E di që ju ka shkruar. Edhe unë ju kam shkruar. Po s’është fjala aty, porte ty. Ku ke qenë? Me siguri që do kesh për të na treguar gjëra interesante. Epra, po ju dëgjoj, zonjushë.Lyllabaj iu shmang shikimit të saj.- Mamaja ..., - nisi të thoshte.Drejtoresha gati sa s’bërtiti.- Nënën tënde, sigurisht, do ta njoftojmë për të gjitha më vonë, edhe tët atë.Ajo nxori një letër që Lyllabaj e njohu sakaq.- Do t’i njoftojmë edhe për këtë letër false!Lyllabaj s’e mohoi. As u habit.- Po ju dëgjoj, - përsëriti drejtoresha. Shkujdesja e Lyllabajt me sa duket ebënte të mos përmbahej dot.- Ku ke qenë gjithë këtë kohë?Lyllabaj foli ngadalë, duke i kërkuar nga pak fjalët, sepse sikur e kishtehumbur zakonin e të folurit.U mundua t’i rrëfente drejtoreshës për detin e kaltër me reflekse diamanti,për zhurmën e thellë të dallgëve, horizontin fill të zi, erën e kripur ku fluturoninkryezinjtë e detit. Drejtoresha dëgjonte dhe për një çast fytyra i mori një shprehjehabie të thellë. Tani i ngjante tamam manekinit me parukë të zezë, të rënështrembër dhe Lyllabaj me zor e mbajti veten pa vënë buzën në gaz. Kur, mënë fund, e mbylli gojën, për disa sekonda ra heshtja. Drejtoreshës i ndryshoiprapë fytyra, si të qe duke kërkuar zërin. Lyllabaj u habit kur dëgjoi si i kumboizëri. S’ishte më zëri i mëparshëm, tani ishte bërë më i thellë, më i zbutur.- Dëgjo, moj bijë, - foli drejtoresha.U përkul mbi tryezën e dyllosur, duke ia ngulur sytë Lullabajt. Në dorën edjathtë mbante një stilograf të zi, me një shirit të praruar.- Moj bijë, jam gati t’i harroj të gjitha. Mund të kthehesh në klasë, njëlloj simë parë. Por ama duhet të më tregosh...Ajo hezitoi.- Ti e kupton, unë të dua të mirën. Veç dua të më thuash gjithë të vërtetën.Lyllabaj s’po e merrte vesh. S’po e kuptonte se ku e hidhte fjalën drejtoresha.- Më fol pa frikë, gjithçka ka për të mbetur mes nesh.Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Rretho alternativën e saktë në pyetjen 1 – 3 dhe 11.1. Lë Klezio vjen si shkrimtar i:a. tregimit social;b. tregimit social me teme ekologjike;c. tregimit fantastiko-shkencor?1 pikë231

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”2. Çfarë simbolizon titulli i tregimit: 1 pikëa. jetën e ndërprerë mes bukurive të natyrës dhe detit;b. kapërcimin e gjendjes shpirtërore të dyzuar të vajzës;c. vlerësimin për rëndësinë e shkollimit?3. Cila është gjendja shpirtërore që përjeton Lyllabaj në bashkëbisedim medrejtoreshën:1 pikëa. nervozizëmb. drojëc. frikëd. zemërim?4. Qëndrimi i Lyllabaj kundrejt drejtoreshës ndryshon gradualisht. Nënvizo me lapsfjalitë nëpër të cilat kalon ky ndryshim, bashkë me foljet kyç që e shprehin atë. pikë_______________________________________________________________2325. Në ç’vetë është ndërtuar rrëfimi? Ç’raport krijon autori me personazhetpërmes një rrëfimi të tillë?2 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________6. Nënvizo me të kuqe përgjatë fragmentit detaje që përshkruajnëdrejtoreshën. pikë7. Komento përmes figurave stilistike gjendjen shpirtërore të Lyllabaj, kurmundohej t’i rrëfente drejtoreshës. pikë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Shkruaj antonimet për grupet e mëposhtme: 3 pikëshikim zhbirues - ________________________heshtje kanosëse - ________________________e rënë shtrembër - ________________________9. Shkruaj një sinonim për shprehjet frazeologjike: 2 pikëMe zor e mbajti veten – ________________________Vuri buzën në gaz - ________________________10. Interpreto nëntekstin që mbartin fjalët e fundit të paragrafit. Ç’është ajogjithçka që ajo priste të dëgjonte?4 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Rretho përgjigjen e saktë. Ç’pjesë e ligjëratës është fjala mes në grupinmes nesh:1 pikëa. lidhëzb. parafjalëc. ndajfoljed. pasthirrmëe. pjesës?12. Shiko me kujdes foljen ndjeu. Argumento pse ndryshon grupi ie – je.2 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________13. Grupet emërore të mëposhtme shkruaji në rasën gjinore/rrjedhore, nëtrajtën e shquar/të pashquar.6 pikëzëri i saj________________________zakonin e të folurit ________________________parukë e verdhë ________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”14. Në fjalinë: U mundua t’i rrëfente drejtoreshës për detin e kaltër me refleksediamante, zhurmën e thellë të dallgëve, horizontin fill të zi, erën e kripur ku fluturoninkryezinjtë e detit... është shmangur përdorimi i parafjalës për. Argumento pse ndodhkjo.2 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________15. Me fjalët e dhëna krijo emra që të kenë ë-fundore:rrëfente ________________________ndryshoi ________________________233

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”F. NoliHIMNI I FLAMURITTest nr. 4O Flamur gjak, o flamur shkabë,O vënd e vatr’ o nën’ e babë,Lagur me lot, djegur me flagë,Flamur i kuq, flamur i zi.Fortesë shkëmbi tmerr tirani,S’të trëmp Romani, as Venecjani,As Sërp Dushani, as Turk Sulltani,Flamur i math për VegjëliFlamur që lint Shën Kostandinin,Pajton Islamn’ e Krishtërimin,Çpall midis feve vllazërimin,Flamur bujar për Njerëzi.Me Skënderben’ u-lavdëroveDhe në furtun’ i funtmi u-shove,Me Malon prapë lart vrapove,Yll i pavdekur për Liri.Sa shpesh pastaj për-dhe u-shtriveMe zjarr e zi u-ndeze u-nxive,Po çdo mizor me shpat’ e grive,O fushë-kuq, o shkabë-zi.Përpjetë pri-e Shqipërinë,Përlintj’a shpirtin dhe fuqinë,Diell për vllanë, yrnek për fqinëPër botën ëndr’ e qjell i ri.1. Rretho përgjigjen e saktë. Ç’lloj poezie është “Himni i flamurit”: 1 pikëa- meditativeb- natyrorec- filozofiked- atdhetare?2342. Rretho përgjigjen e saktë. Cilat janë dy fjalët kyç në poezi: 2 pikëa- flamur gjak, flamur shkabëb- flamur i madh për vegjëlic- flamur bujar për njerëzi

3. Rretho përgjigjen e saktë. Mesazhi për poezinë që jepet përmes flamuritështë:1 pikëa- flamuri luftonte përçarjen dhe shpallte vëllazërimib- flamuri simbol i rrugës drejt lirisëc- flamuri, realizimi i ëndrrave?4. Rretho përgjigjen e saktë. Flamuri në rrafshin simbolik është dëshmi: 1 pikëa- historikeb- kulturorec- politike?Argumento mendimin duke përzgjedhur detaje. pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”5. Në vargun: “O flamur gjak o flamur shkabë “ autori përdor figura stilistike. Gjejiato dhe interpreto funksionin stilistik. pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. Në strofën 4 kemi një përshkrim të atmosferës së krijuar në historinë shqiptare.Gjej detajet dhe shpjego funksionin kuptimor të epitetit “yll i pavdekur për liri”. pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Në vargun : Yll i pavdekur për liri ...kemi një shmangie të drejtshkrimit standard.Me ç’funksion është bërë kjo shmangie nga autori? pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Nënvizo vargje ku shprehet programi kombëtar i Nolit. 2 pikë9. Rretho përgjigjen e saktë. Mesazhi i autorit jepet në formë: 1 pikëa- lutjejeb- këshillec- nxitjeje10. Poezia e Nolit ka një muzikalitet e ritëm të brendshëm. Me ç’mjete gjuhësore( figura sintaksore) e realizon këtë? 2 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________235

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”11. Rretho përgjigjen e saktë. Ritmi i poezisë është: 1 pikëa- i ngadaltëb- i shpejtëc- marciald- deklarative- solemn12. Në vargjet : S’të tremb Romani, as Veneciani, as... përdorimi i përsëritur ilidhëzës formon një figurë sintaksore që quhet1 pikë_______________________________________________________________13. Cili është funksioni sintaksor i përsëritjes?Interpreto mendimin duke u mbështetur në figura stilistike. 4 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________14. Rretho përgjigjen e saktë. Në vargun lagur me lot, djegur me flakë, ç’funksionsintaksor luajnë fjalët e nënvizuara.2 pikëa- kallëzuesb- përcaktorc- kallëzues i kryefjalësd- rrethanor mënyre?15. Gjej në poezi një çift antonimesh që karakterizojnë flamurin dhe analizome ç’mjet gjuhësor është ndërtuar.2 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________16. Argumento në formën e esesë: “Flamuri shqiptar dhe /flet për/ historiae vërtetë shqiptare “10 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Kjo tabelë vlerësimi shërben për të gjitha këto teste.Pikët 0-12 13-22 23-30 31-36 32-37 41-43 44-50nota 4 5 6 7 8 9 10236

Grupi ATest nr. 1Për përemrat vetorë dhe foljen1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë: (2 pikë)a. Na pyet edhe neve për këto gjëra. Po Job. Edhe ju ju përgjigjët pozitivisht”. Po Jo2. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet trajta e shkurtër e bashkuar “ua”në fjalinë:(1 pikë)Mendova t’ua thosha edhe juve këtë plan. Po JoLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”3. Nënvizo me një vijë trajtat e shkurtra dhe me dy vija trajtat e shkurtra tëbashkuara në fjalitë e mëposhtme. Korrigjo trajtat e dhëna gabim. (6 pikë)- Siç u thashë në fillim, doja t’u tregoja disa gjëra.________________________- Po ua them edhe juve arsyen e mosardhjes në shkollë.__________________- Nusja e re ia la të kunatave të birin dhe u nis. ________________________4. Shkruaj një fjali, ku folja jam të përdoret si folje ndihmëse dhe një fjali kukjo folje të përdoret si folje me kuptim të plotë:(4 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________5. Formo tri fjali ku folja gjysmëndihmëse të shprehë fillimin, vazhdimin dhepërfundimin e një veprimi. Nënvizoji foljet.(9 pikë)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. Përshkruaj një situatë në të cilën një shok të kërkon një këshillë dhe ti iajep. Përdor sa më shumë folje ndihmëse dhe gjysmëndihmëse. (10 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________237

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”7. Formo fjali ku folja të jetë në diatezat: veprore, pësore, vetvetore dhemesore.(8 pikë)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Ktheje ligjëratën e drejtë në ligjëratë të zhdrejtë: (5 pikë)- Në atë çast dielli u shfaq dhe tha: - Tani unë do të shkëlqej më shumë!_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- Jo, jam e sigurt që nuk do të marr pjesë, - tha ajo me vendosmëri._____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj dy fjali me folje në kohën e ardhme të se shkuarës të mënyrësdëftore:(2 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________238Shënim:Në këto modele testesh, disa janë pa pikë, sepse i lihet në dorë mësuesit ta bëjë atë.

Grupi B1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë: (2 pikë)a. Neve do të shkojmë në bibliotekë Po Job. Edhe juve do t’ju ndihmojnë mësuesit Po Jo2. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet trajta e shkurtër u në fjalinë:Juve u kam thënë që ta blini këtë libër. Po Jo (2 pikë)3. Nënvizo përdorimet e gabuara të përemrave vetorë. Rishkruajini ato siduhet.(6 pikë)- Kërkoj nga juve heshtje vetëm një natë, o vëllezër._______________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”- Neve nuk na ndajnë male, por nuk mund të rrimë dot bashkë._______________________________________________________- Nuk di cili nga neve u ngrit në këmbë._______________________________________________________4. Formo dy fjali, një ku folja kam të përdoret si folje ndihmëse dhe një tjetër,ku të përdoret si folje me kuptim të plotë.(4 pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________5. Shkruaj tri folje gjysmëndihmëse. Ndërto fjali me to: (9 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. Përshkruaj një konflikt midis dy shokësh, ku edhe ti jep ndihmesën përta zgjidhur. Përdor sa më shumë folje ndihmëse dhe gjysmëndihmëse. (10 pikë)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Shkruaj tri fjali ku folja laj të përdoret në diatezat: (6 pikë)Veprore ________________________________________________________Pësore _________________________________________________________Vetvetore _______________________________________________________239

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”8. Kthe ligjëratën e drejtë në të zhdrejtë: (7 pikë)- Është mirë të shkruhet diçka për vallet, - mendoi shkrimtari.______________________________________________________________________________________________________________________________- O Bajloz i zi, dil në shesh të burrave, - i thirri Gjergji.______________________________________________________________________________________________________________________________- Edhe ti na paske ardhur këtu?! – pyeti dhe u çudit ai.______________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj dy fjali me folje në kohën e tashme të kushtores. (2 pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________VlerësimiPikët 1-10 11-16 17-25 26-32 33-39 40-45 46-50Nota 4 5 6 7 8 9 105 pikë për shkrimin e bukurShënim. Kjo tabelë vlerësimi shërben për të gjitha testet.240

Grupi ATest nr. 2Për pjesët e pandryshueshme1. Shkruaj dy fjali me parafjalë të formuara nga ndajfoljet.Nënvizo parafjalët: pikë______________________________________________________________________________________________________________________________2. Shkruaj pesë parafjalë të rasës gjinore dhe përdori në fjali: 5 pikë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”3. Shkruaj katër shprehje parafjalore: 4 pikë___________________________ ________________________________________________________ _____________________________4. Shkruaj dy fjali ku fjala vetëm të përdoret si ndajfolje në fjalinë e parë dhesi pjesëz në të dytën:4 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________5. Shkruaj pesë pjesëza përforcuese: 5 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________6. Shkruaj tri fjali ku të përdoren pjesëza nxitëse. Shkruaj në kllapa çfarëshprehin ato:6 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë Ku shkon fjala ku është: 2 pikëa. pjesëzb. lidhëzc. pasthirrmëd. ndajfolje8. Shkruaj një fjali ku fjalë që të jetë lidhëz: 2 pikë_______________________________________________________________241

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”9. Shkruaj se cilës pjesë ligjërate i përkasin fjalët e nënvizuara: 6 pikëa) Punonte te toka buzë lumi. (_____________)b) Doli nga ana e sipërme e rrugës. (_____________)c) Erdhi që të punonte. (_____________)d) U gëzuam të gjithë, sidomos gjyshi. (_____________)e) Mungonte vetëm motra e vogël. (_____________)f) Qetësi, - tha mësuesi me zë të ulët. (_____________)10. Ç’tregon gjymtyra e prirë nga parafjala: 5 pikëa) shkoi për vizitë (_____________)b) ishte i vogël nga shtati (_____________)c) ishte lodhur nga rruga e gjatë (_____________)d) erdha me vëllanë (_____________)e) shtëpia prej guri është e ftohtë në dimër dhe e freskët në verë (______)11. Shkruaj mbresat e tua nga fragmenti Prilli i thyer.Nënvizo pjesët e pandryshueshme të ligjëratës që ke përdorur. 7 pikë________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________242

Grupi B1. Shkruaj dy fjali me parafjalë të formuara nga emrat.Nënvizo parafjalët:4 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________2. Shkruaj pesë parafjalë të rasës rrjedhore dhe përdori ato në fjali. 5 pikë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Sqaro me fjali kur përdoret parafjala te dhe kur parafjala tek: 4 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”4. Shkruaj dy fjali ku të përdoret fjala që si lidhëz në fjalinë e parë dhe sipjesëz në të dytën:4 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________5. Shkruaj pesë pjesëza saktësuese: 5 pikë_______________________________________________________________6. Shkruaj tri fjali ku të përdoren pjesëza emocionuese. Shkruaj në kllapaçfarë shprehin:6 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: E mora librin që më dërgove... fjala qëështë:2 pikëa. pjesëzb. ndajfoljec. parafjalëd. përemër8. Shkruaj një fjali ku fjala që të jetë pjesëz: 2 pikë_______________________________________________________________243

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”3. Shkruaj cilës pjesë të ligjëratës i përkasin fjalët e nënvizuara: 5 pikëa) Ai shkoi në bibliotekë. (_____________)b) Ku dhemb dhëmbi, vete gjuha. (_____________)c) Që ditën që vdiqe, që kur s’të kam parë. (_____________)d) Mirëmëngjesi! – tha djali i qeshur. (_____________)e) Të rri apo të iki. (_____________)10. Ç’tregon gjymtyra e prirë nga parafjala: 6 pikëa) Nxënësit u kthyen nga shkolla. (_____________)b) Me se e pastrove tavolinën? (_____________)c) Lajmi u prit me gëzim. (_____________)d) Takohemi nga e shtuna (_____________)e) Ishte nisur për një punë (_____________)11. Përshkruaj mbresat nga fragmenti Një vizitë familjare. Nënvizo pjesët epandryshueshme të ligjëratës që ke përdorur:7 pikë________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________244

Grupi ATest nr. 3Për probleme të drejtshkrimit1. Shkruaj dhjetë fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyre d ose t:___________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ ____________________________2. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalët e shkruaragabim.dialog, djagonale, marathonë, patholog, dhespot (titull fetar), atllas gjeografik,Promethe, falls, gjeollog, llustroj, fustan atlasi, elektriçist, certifikatë, dispencë, çimendo.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”3. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.pesë, mijë, kokve, gjat, i art, i pambuktë, miljon, gjysëm, brumë, ngrotë, mjaftë, ivërtet, dhall, i mbrapsht, i shpejt.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. Shkruaj mbiemra të formuar nga emrat e mëposhtëm dhe përdori nëfjali:Kosovë________________________________________________________________________________________________________________________Gur___________________________________________________________________________________________________________________________Dru___________________________________________________________________________________________________________________________5. Gjej gabimet drejtshkrimore në fjalinë: Vendi i parë ju dha nxënëses e klasëse parë. Rishkruaje pa gabime:________________________________________________________________________________________________________________________________245

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”6. Nënvizo nyjat e përdorura gabim dhe shkruaji si duhet:Bredhat e prerë nuk e prishin bukurinë e të tërës._______________________________________________________________Babait nuk i pëlqyen fjalët e të bijës._______________________________________________________________7. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.djellor, fjer, kam zjerë, parandienjë, shtije, i pëlqyshëm, i rrëmbyshëm, muai, kryekëput, kënduakam, i vazhdushëm:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Plotëso përkufizimin: “Pikëpyetja është shenja...__________________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj tri fjali pyetëse:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10. A është i vërtetë pohimi:Pas thirrorëve në krye të një letre nuk vendoset pikëçuditje, por presje.PoJo.11. Përse vendosen thonjëzat në fillim dhe në fund të ligjëratës së drejtë?Përgjigjen ilustroje me shembuj.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________12. Në fjalitë e mëposhtme mungojnë disa nga shenjat e pikësimit. Vendosiato ku duhet dhe shkruaj si duhet fjalët pas tyre:- Por, kur hodhi sytë lart e ç’ishte ajo që pa.- Sa i gjerë që është – thashë.- Vajza nuk do të më kthehej më- Eh – psherëtiu plaku- Po pse habitesh pa shihe njëherë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________246

13. Formo fjali ku pikëçuditja të përdoret në fund të fjalive që shprehin:Habi____________________________________________________________Dhimbje________________________________________________________Porosi__________________________________________________________Urdhër_________________________________________________________14. Formo fjali ku shumëpikëshi të përdoret për të theksuar më shumë senjë fjalë dhe për të shkruar një datë të paplotë:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________15. Shkruaj dy fjali ku thonjëzat të përdoren për të treguar përdorimin ironiktë fjalëve dhe dy fjali ku thonjëzat njëshe të përdoren brenda një teksti të mbyllurnë thonjëza.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”247

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi B1. Shkruaj dhjetë fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyre dh ose l:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.petagog, arithmetikë, Dhionis, Kleant, balonë, dipllomë, dipllomat, zologji, llotari,llogjikë, agjensi, difiçit, penallti, Odhise, mencë.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2483. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji ato si duhet.fletë, dhjetra, djalë, djath, drith, i but, i ngrot, shpejtë, vërtetë, i pesëdhjetë, injëzetetretë, dasëm, dylym, lek, von.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. Shkruaj mbiemra të formuar nga foljet e mëposhtme dhe përdori ata nëfjali:Thaj__________________________________________________________________________________________________________________________Ngroh_________________________________________________________________________________________________________________________Pres__________________________________________________________________________________________________________________________5. Korrigjo gabimet në fjalinë: Mësuesi takoi nxënësit e klasës parë, dytë, tretë.Rishkruaje atë:______________________________________________________________________________________________________________________________6. Në vend të pikave vendos nyjën që mungon:Parapëlqimi i blerjes....pasurive ... paluajtshme nga ana e fqinjëve ... tyre u morprej kodit ... huaj.7. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalët sipas rregullave

të drejtshkrimit.e dielë, zjej, ndjej, ndjeva, djelli, thyes, i pathyshëm, mësus, i shoqërushëm,pastrus, i pazëvendësushëm, ëndërrus.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Plotëso përkufizimin: Pikëçuditja përdoret në fund të një fjalie ...______________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj tri fjali ku të përdoret pikëçuditja:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”10. A është i vërtetë pohimi: Shumëpikëshi është shenja e pikësimit që shërbenpër të treguar ndërprerje të ligjërimit ose një mungesë të tekstit në një pjesë të tij?PoJo11. Kur mund të përdorim thonjëzat njëshe? Jepni shembuj.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________12. Në fjalitë e mëposhtme në vend të pikave vendos shenjat e pikësimit qëmungojnë:- Hajdutët... Hajdutët... Vrasësit... Kriminelët... Oh, i mjeri unë... Drejtësi, o zot idrejtë, më fikët, më vranë, më prenë kokën, më vodhën paratë e mia. Kush m’i kamarrë... Ç’u bë... Ku është... Ku fshihet... Si mund ta gjej...13. Formo fjali ku të përdorësh pikëpyetjen në fund të një fjalie të thjeshtëpyetëse, në fund të një periudhe me fjali që lidhen me lidhëza bashkërenditëse,me lidhëza nënrenditëse dhe pa lidhëza.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________249

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi ATest nr. 4Për gjymtyrët e fjalisë dhe fjalinë1. Ndërto dy fjali me përcaktorë homogjenë dhe dy me rrethanorë kohehomogjenë.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Kur fjalia e përbërë është me nënrenditje?_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Ndërto një fjali të përbërë sipas kësaj skeme:Pj. Bashkërenditëse – Pj. Bashkërenditëse – Pj. Bashkërenditëse__________________________________________________________________________________________________________________________________4. Formo fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje:shtuese: _____________________________________________________veçuese: _____________________________________________________kundërshtuese___________________________________________________përmbyllëse______________________________________________________5. Ndaj fjalinë në pjesë, i emërto ato dhe bëj skemën:Kulmi që mund të arrijë me përvojën e tij një njeri jo i mençur është t’u gjejëdobësitë njerëzve më të mirë.6. Ndërto një fjali të përbërë ku pjesa e nënrenditur kohore të ndodhet para,në mes ose pas pjesës kryesore. Vendos presjen aty ku duhet:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2507. Lidh me shigjetë fjalitë e përbëra me llojin e marrëdhënies:Ku dhemb dhëmbi, vete gjuha.- shkakoreKur vdiq Skënderbeu, asnjë s’mbeti i pa përlotur. - mënyroreSi është mali, shtron dëbora.- vendoreJam i lumtur se munda t’ju hap zemrën.- kohore

8. Zëvendëso pyetjen me një pjesë të nënrenditur.Të gjithë ishim në klasë (kur?)___________________________________Mësuesja u gëzua (pse?)_______________________________________Ai shkoi në bibliotekë (përse?)___________________________________Lavdia e sportistit u shtua (sa?)__________________________________9. Ndërto fjali të përbëra me marrëdhënie përcaktore, ku pjesa e varur tëlidhet me kryesoren me:Përemrin lidhor që: ________________________________________________________________________________________________________Përemrin lidhor e cila:______________________________________________________________________________________________________Ndajfoljen lidhore ku: ______________________________________________________________________________________________________Ndajfoljen lidhore kur:______________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”10. Shkruaj dy fjali me gjymtyrë homogjene, ku të përdoren fjalëpërgjithësuese. Nënvizoji ato:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________251

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi B1. Ndërto dy fjali me kryefjalë homogjene dhe dy me rrethanorë mënyrehomogjenë:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Kur fjalia e përbërë është me bashkërenditje?___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Ndërto një fjali të përbërë sipas kësaj skeme:Pj.krPj. n. IPj. n. I_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. Formo fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje:shtuese: _____________________________________________________veçuese: _____________________________________________________kundërshtuese___________________________________________________përmbyllëse_____________________________________________________5. Ndaj fjalinë në pjesë, i emërto ato dhe bëj skemën:Kur të shkoj për pushime, gjëja e parë që do të bëj është të vizitoj disa monumentekulture.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. Ndërto një fjali të përbërë, ku pjesa e nënrenditur vendore të ndodhet nëfillim, në fund ose në mes të pjesës kryesore. Përdor presjen aty ku duhet._____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________252

7. Ndërto katër fjali të përbëra, ku lidhëza se të shprehë marrëdhënie tëndryshme. Në fund të fjalive shkruaji këto marrëdhënie:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Shkruaj një fjali të përbërë me pjesë të nënrenditur krahasore. Nënvizofjalën mbështetëse._________________________________________________________________________________________________________________________________9. Ndërto tri fjali të përbëra, ku pjesa e nënrenditur kohore të tregojëmarrëdhënie:Njëkohësie_____________________________________________________________________________________________________________________Parakohësie____________________________________________________________________________________________________________________Paskohësie_____________________________________________________________________________________________________________________Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”10. Cila fjali është e thjeshtë? Rretho:Po Jo Ai filloi të fliste.Po Jo E dija ku do të dilje.Po Jo Shkoi për të punuar.Po Jo Prisni sa të pushojë shiu.12. Ndërto dy fjali të përbëra që shprehin marrëdhënie shkakore dhe qëlidhen me lidhëza nënrenditëse kohore:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________253

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”Grupi ATest përmbledhës vjetorPër njohuri gjuhësore10. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet trajta e shkurtër në fjalinë:Juve u kërkojnë në mbledhje? Po Jo2. Shkruaj saktë fjalinë: E kush na i ka fajin për këtë gjë?______________________________________________________________________________________________________________________________3. Analizo trajtën e shkurtër të përemrit vetor në fjalinë: E mora librin:e =____________________________________________________________2544. Formo fjali ku të përdorësh trajtat e shkurtra të bashkuara, që formohennga:më + e_________________________________________________________të + e__________________________________________________________më + i__________________________________________________________ju + i___________________________________________________________ju + e__________________________________________________________5. Shkruaj një fjali ku folja kam të jetë ndihmëse, dhe një fjali tjetër ku tëmos jetë e tillë:______________________________________________________________________________________________________________________________6. Shkruaj dy fjali ku folja gjysmëndihmëse do të shprehë kuptimin edetyrimit dhe të ndiqet nga një folje pjesore:______________________________________________________________________________________________________________________________7. Rretho përgjigjen e saktë. Te fjalia: Mbaroi së lexuari, fjala e nënvizuar është:a. foljeb. mbiemërc. emër prejfoljor asnjanës8. Plotëso dhe jep shembull:Folja është në diatezën veprore kur_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj një fjali ku koha e ardhme e së shkuarës të përdorët në fjalitë evarur:

______________________________________________________________________________________________________________________________10. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Nuk erdhi për shkak të shiut, fjala enënvizuar është:a) emërb) parafjalëc) lidhëzd) ndajfolje?11. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Ishte në buzë të lumit, fjala buzëështë:a. ndajfoljeb. parafjalëc. emërd. mbiemër?Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”12. Nënvizo fjalët e shkruara gabim. I rishkruaj duke ndrequr gabimet: dhiamant,apotheozë, dithiramb, pathollog, diallog, falls, flotë, mathematikë, theatër, çelebroj,difiçit, gjeollog, llustër, llogjikë, kollos, i pathyshëm:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________13. Shkruaj dy fjali ku të përdoret pikëçuditja:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________14. Vendos shenjat e pikësimit. I rishkruaj fjalitë si duhet:Tani mendonte mësuesi ai do të vijë patjetër__________________________________________________________Pa të të pyes pak foli ai papritur kur e ke lexuar romanin Kronikë në gur_______________________________________________________________15. Shkruaj fjali njëkryegjymtyrëshe:a. Pavetore me folje të formës pësore në verën e tretë njëjës:______________________________________________________________________________________________________________________________b. Pavetore me foljen jam:______________________________________________________________________________________________________________________________255

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”c. Emërore:____________________________________________________________________________________________________________________________16. Krijo nga një fjali të përbërë sipas këtyre skemave:a. Pjesa kryesore → Pjesa kryesore↓↓Pj. n. I përcaktore Pj. n. I kundrinore___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Pj. kb.Pj.n IPj.n IPj.n II___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________17. Ndaj dhe emërto fjalitë. Bëj skemën:Ndihej shumë e lumtur dhe nuk e kuptonte dot nëse gjithë kjo lumturi burontenga qielli i thellë e i kaltër i qershorit, nga shkëlqimi i ujërave të lumit, që të merrtesytë, nga mali, nga tokat e gjelbra me misër, ku lëkundeshin si në një valle të largëtshamitë e bardha të nuseve dhe kapelet prej kashte të çupave, nga era e luleve aponga ajo kreshtë e bardhë e Tomorit, prapa së cilës ishte fusha e madhe ku lumenjtëjanë të gjatë dhe të qetë.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________256

Grupi B1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë:Juve mos u shqetësoni? Po Jo2. Shkruaj saktë fjalinë: Do t’jua marr unë librat atyre.______________________________________________________________________________________________________________________________3. Analizo trajtën e shkurtër të përemrit vetor në fjalinë: I mora libratI = ____________________________________________________________4. Formo fjali ku të përdorësh trajtat e shkurtra të bashkuara që formohen nga:Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”I + e___________________________________________________________u + e___________________________________________________________i + i____________________________________________________________u + i___________________________________________________________na + i__________________________________________________________na + e__________________________________________________________5. Shkruaj një fjali ku folja jam të jetë ndihmëse dhe një tjetër ku të ketëkuptim të plotë leksikor:______________________________________________________________________________________________________________________________6. Shkruaj dy fjali ku të përdoren folje gjysmëndihmëse me vlerë modale.Nënvizo foljet.______________________________________________________________________________________________________________________________7. Shkruaj një fjali ku folja, që shpreh mbarimin e veprimit, të ndiqet nga njëemër prejfoljor asnjanës:______________________________________________________________________________________________________________________________8. Plotëso dhe jep një shembull:Folja është në diatezën pësore kur___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________9. Shkruaj një fjali ku e ardhmja e së shkuarës së dëftores të përdoretgjatë kalimit nga ligjërata e drejtë në ligjëratën e zhdrejtë në vend të kohës së257

Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”ardhme:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Jetonte majë malit, fjala e nënvizuarështë:a. emërb. parafjalëc. ndajfoljed. pjesëz?11. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Erdhën që të gjithë, fjala e nënvizuarështë:a. lidhëzb. përemër lidhorc. pjesëzd. ndajfolje?12. Vërej me kujdes fjalët. I rishkruaj duke ndrequr gabimet: anthropolog,çertifikatë, arithmetikë, Apolloni, monollog, porçedoj, çiklist, publicist, Maqedhoni,maqinë, mencë, dhioqezë, Siqili, inçizoj, cinik, shkrus:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________13. Shkruaj dy fjali ku të përdoret pikëpyetja:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________14. Vendos shenjat e pikësimit. I rishkruaj fjalitë si duhet.Këtu njihej edhe revista Albania që botohej në Londër nga Faik Konica vazhdoiai në qetësi______________________________________________________________________________________________________________________________Duke më parë me inat tha sa i ëmbël je ore djalë______________________________________________________________________________________________________________________________258

15. Ndërto nga një fjali njëkryegjymtyrëshe foljore:a. Me vetë të përcaktuar______________________________________________________________________________________________________________________________b. Me vetë të papërcaktuar______________________________________________________________________________________________________________________________c. Me vetë të përgjithësuar______________________________________________________________________________________________________________________________16. Krijo një fjali të përbërë sipas këtyre skemave:a. Pjesa kryesore → Pjesa kryesore↓↓Pj. n. I. kohore pj. n. I kohoreLibër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 9”____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________b.Pj.n IPj.n IIPj. krPj.n I_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________17. Ndaj dhe emërto fjalitë. Bëj skemën:Nëna e kishte dëgjuar disa herë të bijën, por sot i dukej si më ndryshe, sikur atofjalët mbartnin një mendim të thellë, ishin më të fuqishme e më të plota, sikur të dilninnga goja e mendjes e një gruaje të pjekur që të bën për vete me atë që thotë, sepsedi të flasë e di të kërkojë._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________259