1 Plan mësimor i sugjeruar - Albas

Plani analitik i lëndësHistoria e Arteve 11Shtëpia botuese ALBAS36 javë X 1 orë = 36 orëShënim.Plan mësimor i sugjeruarPlanin mësimor dhe Librin e mësuesit mund ta shkarkoni nga faqja jonë e internetit: www.albas.alNëpërmjet kësaj adrese si dhe adresës sonë të postës elektronike info@albas.al, ju mundësohet kontaktimi me ne për çdo problem, sugjerim apobashkëpunim.Nr. Linja I Titulli i mësimit ObjektivatNë përfundim të këtij programi nxënësi/ja duhet të jetë i aftë:1. Historia e artit pamor 1. Parahistoria dhe Egjipti i lashtë Të përshkruajë zhvillimin e artit pamor në parahistori dhe në Egjiptin e lashtë. Të sjellë dëshmi për zhvillimin e artit pamor në periudhën e paleolitit dhe të neolitit Të zbulojë format, funksionin dhe veçoritë e artit egjiptian. Të diskutojë për lidhjen e artit dhe pasqyrimin në të të problemeve të jetës së përditshme.2. 2. Arti antik grek Të dallojë format, funksionin dhe veçoritë e artit të Egjeut dhe artit pamor grek. Të krahasojë dhe të analizojë veçoritë e përbashkëta dhe dallimet midis skulpturave tëperiudhës arkaike dhe asaj klasike greke. Të dallojë ato veçori të artit pamor grek që u bënë më pas frymëzim për rilindësit.3. 3. Arti romak Të sjellë të dhëna nga zhvillimi i artit pamor romak. Të zbulojë format, funksionin dhe veçoritë e artit pamor romak duke nxjerrë në pahkarakteristikat artistike, sociale, historike të një vepre të caktuar. Të debatojë mbi një vepër arti, duke përdorur një fjalor të thjeshtë artistik. Të vlerësojë një vepër arti të periudhës romake duke e përshkruar, analizuar, interpretuar.4. 4. Veprimtari praktike: Arti grekoromakdhe zbulimet arkeologjike nëShqipëri5. 5. Arti i krishterimit të hershëm dhearti bizantin Të vëzhgojë dhe të dallojë tiparet e artit grek dhe atij romak në objektet e zbuluaraarkeologjike në vendin tonë. Të shkruajë një ese krahasuese, ku nëpërmjet krahasimit të veprave të artit pamor tëzbuluara, të përcaktojnë se cilit art i përkasin. Të dallojë tiparin e përbashkët të artit paleokristian dhe bizantin. Të evidentojë dallimet ndërmjet artit romak, helenistik dhe atij bizantin. Të përcaktojë veçoritë e artit bizantin dhe të vërë në dukje cili është elementi që tregonvazhdimësinë me artin antik.6. 6. Arti romanik Të zbërthejë kuptimin e termit “Art romanik”. Të përcaktojë veçoritë e artit romanik dhe lidhjet e tij me krishterimin.1

7. 7. Veprimtari praktike: Arti nëshërbim të besimit Të përshkruajë funksionin e relieveve dhe afreskeve në kishat romanike. Të krahasojë një vepër të artit romak me një të artit romanik duke vënë në dukje ndryshimetdhe shkaqet e tyre. Të hulumtojë të dhëna për zhvillimin e artit pamor në mesjetë në vendin tonë. Të realizojë një ese argumentuese, ku të argumentojë se arti në mesjetë i shërbentebesimit.8. 8. Arti gotik Të ilustrojë me shembuj zhvillimin e artit pamor gotik. Të evidentojë veçoritë e artit gotik dhe të vërë në dukje risitë që solli ai. Të analizojë një vepër të artit gotik , duke u ndalur në veçoritë e saj.9. 9. Arti i Rilindjes Të përkufizojë termin Rilindje. Të përshkruajë ndryshimet që pësoi arti në Rilindje. Të analizojë një vepër arti duke vënë në dukje veçoritë e artit të Rilindjes. Të krahasojë një vepër të artit antik me një vepër të Rilindjes, duke vënë në dukje tëpërbashkëtat dhe ndryshimet. Të krahasojë portretin e Xhokondës me një ikonë bizantine dhe të analizojë ndryshimet,duke argumentuar shkaqet e tyre.10. 10. Veprimtari praktike. Arti sidritare e jetës11. 11. Arti i kulturave joperëndimore. Artiindian Të diskutojë për vlerat e artit të Rilindjes, duke vënë në dukje lidhjen e tij me njeriun dhejetën. Kjo veprimtari mund të zhvillohet edhe në formë konkursi. Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të artit indian, duke vënë në dukje elemente që e lidhinatë me jetën e përditshme. Të analizojnë vepra të artit indian, duke nxjerrë në pah veçoritë e tij.12. 12. Arti kinez dhe japonez Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të artit kinez. Të evidentojë veçoritë artistike të artit kinez dhe atij japonez.13. 13. Përsëritje Të dallojë format, veçoritë dhe funksionin e artit pamor në periudha të ndryshme.14. Linja IIHistoria e muzikësMuzika në lashtësi.1. Kultura muzikore në qytetërimet elashta Të tregojë për zhvillimin e muzikës në shoqërinë primitive dhe marrëdhëniet e saj meshoqërinë në qytetërimet e lashta:- format e përdorimit të saj nga njeriu,- burimet nga marrim informacion për natyrën e muzikës.- mjetet që e kanë ndihmuar njeriun për shprehjen muzikore. Të analizojë zhvillimin e muzikës në Lindjen e Largët (Kinë, Indi) dhe veçoritë përkatëse. Të kërkojë dhe të gjejë dokumente që dëshmojnë për ekzistencën e kulturave të mëdha tëLindjes së Mesme: tiparet themelore të muzikës në Mesopotami, Egjipt, Izrael. Kulturatmuzikore në kontinentet e tjera (Afrikë, Amerikë, Australi)15. 2. Muzika në antikitetin grek Të përmendë burimet nga vijnë të dhënat për muzikën në Greqinë e vjetër:- eposi homerik, lloje të poezisë lirike dhe përfaqësuesit. Të përcaktojë rrënjët e dramës antike dhe krijuesit e saj.2

16. 3. Muzika në mesjetëMuzika në periudhën e mesjetës Të përshkruajë marrëdhëniet ndërmjet muzikës, poezisë, kërcimit dhe teatrit. Të listojë instrumentet muzikore që parapëlqenin grekët e vjetër dhe të vërë në dukjeveçoritë e tyre. Të përmendë dokumente të shkruara muzikore dhe të flasë për sistemin muzikor të grekëve. Të krahasojë zhvillimin muzikor në antikitetin grek dhe në periudhën e Rilindjes. Të përshkruajë marrëdhëniet e muzikës me shoqërinë në mesjetën e hershme. Të përmendë lloje të muzikës në mesjetë: muzika kristiane, bizantine. Të përmendë tiparet e këngës gregoriane dhe rëndësinë e saj. Të diskutojë për tiparet e muzikës gregoriane, pasi të ketë dëgjuar një fragment nga kjomuzikë.17. 4. Muzika laike në mesjetë Të përshkruajë shpërthimin e muzikës laike në Evropë, në etapën e dytë të mesjetës. Të evidentojë ndryshimin e raporteve të muzikës laike me atë kishtare. Të përcaktojë gjinitë kryesore të muzikës vokale laike: shek.XII- XIII: trubadurët, truverët;shek.XII- XIV –minezingerët; arti polifonik: kënga polifonike, moteti18. 5. Muzika në periudhën e Rilindjes Të japë përkufizimin e termit Rilindje në historinë e arteve. Të përcaktojë tipat e artit muzikor në Rilindje. Të analizojë marrëdhëniet e muzikës kishtare me atë laike në periudhën e Rilindjes. Tëpërshkruajë arritjet e shkollës polifonike flamande dhe përfaqësuesit e saj, si dhe tëqendrave të tjera të rëndësishme të polifonisë vokale kishtare. Të evidentojë tiparet e shkollës polifonike veneciane dhe përfaqësuesit e saj. Të flasë për lëvizjen për reformacion në Evropë. Reforma në Gjermani. Korali protestanttiparete tij. Kundërreforma.19. 6. Veprimtari praktike. Instrumentetdhe muzika instrumentore ngaantikiteti deri në periudhën e Rilindjes20. 7. Veprimtari praktike. Instrumentetdhe muzika instrumentore ngaantikiteti deri në periudhën e Rilindjes21. Linja IIIKërcimiKërcimi në parahistori dhe paralindjes së baletit si gjini.1. Fillimet e kërcimit në shoqërinë Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të muzikës instrumentore nga antikiteti deri në Rilindje,duke u bazuar në dokumente të ndryshme. Të klasifikojë instrumente sipas kohës kur janë përdorur. Të identifikojë instrumentet që janë ruajtur që nga lashtësia; Të dallojë instrumentet që kanë evoluar dhe të vërë në dukje ndryshimet që kanë pësuar. Të evidentojë instrumentet e zhdukura. Të vlerësojë rolin e muzikës instrumentore në përgjithësi dhe veçanërisht në periudhën eRilindjes, duke evidentuar faktorët (muzikore e jomuzikorë) që ndikuan në zhvillimin e saj. Të nxjerrë përfundime për zhvillimin e instrumenteve dhe muzikës instrumentore. Të gjejë në internet të dhëna për formacione të reja muzikore që luajnë muzikëinstrumentore të Rilindjes. Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të kërcimit në shoqërinë primitive duke vënë në dukje:- format e përdorimit të saj nga njeriu,- funksionet që ka realizuar kërcimi në jetën e njeriut.3

njerëzore22. 2. Kërcimi në Lindjen e Largët dhe tëMesme23. 3. Kërcimi në Greqinë në Romënantike24. 4. Lindja e baletit si gjini.Zhvillimi i kërcimit gjatë mesjetës Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të kërcimit në Lindjen e Largët dhe në Egjipt, duke vënënë dukje burimet e të dhënave. Të dallojë llojet e kërcimit duke evidentuar veçoritë përkatëse. Të evidentojë ndikimin e kërcimeve të lashta në kërcimin grek. Të përshkruajë llojet e kërcimit: ritual, ceremonial, teatror. Të zbulojë veçoritë e kërcimit në Greqinë antike. Të përmendë lidhjet e kërcimit me artet e tjera. Të renditë llojet e kërcimeve në Romën antike dhe ndikimin e artit paraardhës në kërciminromak. Të argumentojë si ndikojnë kushtet ekonomike, shoqërore në zhvillimin e kërcimit Të dallojë elementet origjinale në kërcimin romak Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të kërcimit në periudhën e mesjetës. Të renditë llojet e kërcimit dhe veçoritë e tyre. Të argumentojë pse ndaj kërcimit dhe kërcimtarëve mbahej qëndrim negativ dhe ku e gjetishtratin kërcimi për t’u zhvilluar.25. 5. Kërcimi në periudhën e Rilindjes Të përshkruajë si evoluoi koncepti për kërcimin. Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të baletit si gjini dhe rolin që luajtën oborret mbretëroredhe të fisnikëve për zhvillimin e tij. Të vërë në dukje çfarë e dallon kërcimin nga baleti klasik. Të renditë llojet kryesore të kërcimit mesjetar dhe të vërë në dukje veçoritë e tyre. Të kërkojë në internet dhe të gjejë kërcime që ishin karakteristike për popullin dhe ato përshtresat e larta të shoqërisë.26. 6. Veprimtari praktike Të kërkojë dhe të zbulojë vallet më të vjetra të krahinës dhe interpretuesit e tyre. Të shkruajë një ese me karakter përshkrues për vallen dhe shtrirjen e saj.27. Linja IV Teatri 1. Origjina e teatrit Të përshkruajë lindjen e teatrit dhe origjinën e tij Të dallojë manifestimet e para teatrore:- veprimet imituese- zhvillimi i lojërave- totemizmi- ritet për kultet fetare Të flasë për origjinën e teatrit të mirëfilltë dhe karakteristikat e tij. Të argumentojë rolin e teatrit në zhvillimin e shoqërisë dhe anasjelltas.28. 2. Teatri grek Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të teatrit grek. Të flasë për rolin e Tespisit në rrugën e zhvillimit të teatrit grek. Të evidentojë rolin e festave të Dionisit në zhvillimin e teatrit grek. Të flasë për veçoritë e teatrit grek.4

Të dallojë elementet kryesore që duhet të kishte një shfaqje: pjesa, aktori, regjisori, muzika,kori, kostumet, maskat dhe roli që luajti amfiteatri në zhvillimin e teatrit. Të flasë për përfaqësuesit kryesorë të dramaturgjisë greke dhe rolin e tyre në zhvillimin eteatrit.29. 3. Teatri romak Të përshkruajë lindjen dhe zhvillimin e teatrit romak. Të flasë për përfaqësuesit kryesorë të dramaturgjisë romake dhe rolin e tyre në zhvillimin eteatrit. Të argumentojë ndikimin që pati teatri romak në zhvillimin shoqëror në fillim të shekujve tëerës së re. Të bëjë dallimin ndërmjet teatrit grek dhe romak në të gjitha elementet përbërëse: lloji iteatrove, skenave, aktori, kori, regjisori etj.30. 4. Veprimtari praktike. Ndikimi iteatrit grek dhe romak në trevat ilire Të flasë për përhapjen e amfiteatrove në trevat ilire. Të zbulojë të dhëna që dëshmojnë për llojin e amfiteatrit. Të japë disa përfundime për rëndësinë e këtyre zbulimeve arkeologjike.31. 5. Teatri mesjetar Të flasë për zhvillimin e teatrit në mesjetë dhe të dallojë llojet e tij. Të përshkruajë funksionin që kishte teatri religjioz . Të analizojë llojet e veprave që interpretoheshin në teatrin religjioz. Të evidentojë elementin komik në teatrin e mesjetës dhe rolin e tij në shoqërinë e kohës. Të renditë mjetet e realizimit të një shfaqjeje dhe rolin që luanin ato në suksesin e saj.32. 6. Teatri i Rilindjes italiane Të evidentojë ndikimin e teatrit antik dhe mesjetar në teatrin evropian. Të argumentojë rolin që luajti Rilindja si epokë e artë në zhvillimin e teatrit. Të analizojë ndërtimet dhe skenat teatrore të teatrit italian. Të evidentojë meritat e Komedisë së Artit në zhvillimin e teatrit.33. 7. Teatri anglez elisabetian Të përshkruajë rrugën e zhvillimit të teatrit elisabetian. Të analizojë ndërtimet dhe skenat teatrore të teatrit elisabetian, duke i krahasuar me atëitalian. Të realizojë një ese argumentuese, ku të japë opinionin dhe mendimin e tij për vlerat epadiskutueshme të Shekspirit në zhvillimin e teatrit elisabetian dhe të teatrit botëror.34. 8. Veprimtari praktike. Ndjesitë emia nga një shfaqje teatrore Të shikojë një shfaqje teatrore dhe të shfaqë mendimet e veta për shfaqjen duke upërqendruar në llojin e saj, vlerën aktuale. Të argumentojë vlerësimin që i bën shfaqjes.35. 9. Teatri në Spanjë dhe në Francë Të përshkruajë karakteristikat e teatrit spanjoll. Të renditë disa nga përfaqësuesit e dramaturgjisë spanjolle dhe të flasë për rolin që luajtënata në zhvillimin e teatrit spanjoll. Të përshkruajë karakteristikat e teatrit francez. Të renditë disa nga përfaqësuesit e dramaturgjisë franceze dhe të flasë për rolin që luajtënata në zhvillimin e teatrit francez.5

Të analizojë rolin që pati Molieri në teatrin francez dhe risitë që solli ai.36. Përsëritje Të klasifikojë etapat e zhvillimit të teatrit sipas karakteristikave të tyre historike, shoqëroredhe artistike. Të vërë në dukje si ka ndikuar teatri antik në teatrin e Rilindjes evropiane, duke e ilustruarme vendosjen e njeriut në qendër.6