Edukata shoqërore 5 - Albas

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”171

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”172

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”173

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 1. Familja?KAPITULLI IZHVILLIMI INDIVIDUAL DHE IDENTITETIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të përshkruajë familjen si një grup shoqëror.• Të dallojë dy llojet e familjes, duke u bazuar në numrin e çifteve që bëjnë pjesë në të.• Të përshkruajë pjesëtarët e familjes në lidhje me të.• Të diskutojë mbi situatat problemore në lidhje me familjen.Fjalë kyç: martesë, familje, çift, familje e hapur, familje e mbyllur.? ??Mjetet: teksti i nxënësit, lapsa.Aftësitë: të përshkruarit, të dalluarit, të diskutuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiKllasterNdërtimi i njohurivePyetje-përgjigje, ditar trepjesësh, punë në dyshePërforcimiMendo-diskuto?Zhvillimi i mësimitParashikimi: KllasterNë një fletë të bardhë plotësohet kllasteri.anëtarëtadresaFamilja imebanesaetj.Sot do të mësojmë më shumë për familjen, 2 llojet e familjeve e hapur dhe e mbyllur.Ndërtimi i njohurive: Pyetje-përgjigje, ditar trepjesësh, punë në dysheLexohet në role nga nxënësit dialogu midis mamit dhe Erës.Më pas mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet e mëposhtme:- Çfarë dhurate u bëri mamaja e Erës prindërve të saj? (Librin e familjes.)- Çfarë mendoni se është një libër i familjes? (Të dhëna mbi gjyshërit, stërgjyshërit, hallat, tezet,dajat, pra, të dhëna mbi anëtarët me të cilët kemi lidhje farefisnie, në librin e familjes ka edhe foto, histori tëmartesave, lindjeve, gëzimeve dhe hidhërimeve.)- Cilët ishin në foton e parë? (Gjyshërit e Erës.)- Po në foton e dytë? (Familja e mamit të Erës: gjyshi, gjyshja, babai, mamaja, mamaja e Erës dhevëllai i saj.)- Sa anëtarë mund të ketë një familje?- Sa anëtarë kishte familja e stërgjyshit të mamit të Erës?- Po familja e hallës së saj?- Sa anëtarë ka familja juaj?174Nxënësit lexojnë rubrikën ku shpjegohet koncepti i familjes dhe llojet e saj.

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Punohet ditari trepjesësh: Di/ Mësova/ Dua të di më shumë.Di Mësova Dua të di më shumëFamilja përbëhet ngadisa pjesëtarë.Familja është e madheose e vogël.Pjesëtarët e familjesjetojnë në një banesë.Familja krijohet ngamartesa.Pjesëtarët e familjes janë persona tëlidhur nga gjaku.Pjesëtarë janë dy a më shumëpersona të lidhur nga birësimi.Familja e hapur ka shumë anëtarë.Familja e mbyllur ka pak anëtarë.Për birësimin.Për personat e lidhur nga gjaku.Për martesat me mblesëri....Nxënësit mund të kenë më shumë pyetje rreth asaj që lexuan, kështu që mësuesi/ja i nxit me pyetje.Punë në dyshe.Lexohen situatat problemore. U jepen përgjigje pyetjeve.Situata 1Vera jetonte me prindërit, vëllanë, gjyshërit dhe vëllanë e babait. Pasi u martua, vëllai i babait donte tëjetonte më vete.- Ç’familje kërkonte të ndërtonte xhaxhai? (Familje të mbyllur.)- Ç’lidhje kishte midis anëtarëve të familjes së Verës? (Lidhje gjaku.)Situata 2Kjo është një situatë e këndshme ku nxënësit mund të japin ide dhe mendime të ndryshme.- Mendoni se para se të martohen të rinjtë duhet ta njohin njëri-tjetrin?- Po prindërit tuaj si janë njohur?- A kanë vendosur vetë ata për krijimin e familjes?Përforcimi: Mendo-diskutoPunohen ushtrimet 2,3 dhe 4 të tekstit në faqen 5.Në ushtrimin 2, nxënësit duhet të shkruajnë pjesëtarët e familjes dhe të tregojnë lidhjen që kanë ata me ty.Emrat e pjesëtarëve të familjes Lidhja me muaSuelaGjyshja imeSiriuGjyshi imGertiXhaxhai imArditiBabi imOltaMami imLiviaMotra imeNë ushtrimin 3, nxënësit japin përgjigje mbi llojin e familjes së tyre: familje e hapur ose e mbyllur.Në ushtrimin 4 qarkojnë alternativën e saktë: janë alternativat a, d.?Detyrë shtëpie. Ushtrimi 1. Bisedoni me prindërit dhe dalloni cilat nga familjete të afërmve tuaj janë të hapura apo të mbyllura.Fjalor: Birësim - kalimi në mënyrë ligjore i një fëmije për t’u rritur dhe edukuar nga njerëz që nuk janë prindërbiologjikë.Birësimi lejohet vetëm në rast se është në interesin e lartë të të miturit dhe garanton respektimin e të drejtavetë tij themelore.Birësohet vetëm i mituri.Birësuesi duhet të ketë një diferencë moshe të paktën 18 vjet me të birësuarin.175

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 2. Historia e familjes?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përshkruajë tri fazat e zhvillimit të familjes bazuar në materialin e dhënë.• Të dallojë ndryshimet dhe të përbashkëtat e familjes gjatë këtyre tri fazave.• Të argumentojë pëlqimin ose mospëlqimin e familjeve të mbyllura.• Të gjejë gjëegjëzën popullore me anë të një organizuesi grafik.Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:historia e familjes, familje fisnore, familje patriarkale, familje e mbyllur.teksti i nxënësit, fletë të bardha A4, lapsa.të përshkruarit, të dalluarit, të argumentuarit.? ??Parashikimi: Pyetja sjell pyetjen176ParashikimiStruktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaNdërtimi i njohurivePërforcimiKujtojmë lëndën e historisë.Pyetja sjell pyetjenTë nxënit në bashkëpunim,mbajtja e strukturuar e shënimeveShkrim argumentues, gjëegjëzë?Zhvillimi i mësimitNë lëndën e historisë në klasën e katërt ne mësuam për njerëzit në lashtësi. Le të përpiqemi të kujtojmë disa gjëra.- Si jetonin njerëzit e lashtë? Ku jetonin ato?- Me se ushqeheshin?- Cilat ishin punët që bënin gratë?- Po burrat?- A është e njëjta situatë dhe në ditët tona? Pse?Nxënësit japin ide të tyre, të cilat mësuesi/ja në fund i përmbledh me pak fjalë.Shoqëria ka ndryshuar, është zhvilluar dhe e njëjta gjë ka ndodhur edhe me familjen. Edhe ajo ka ndryshuar.Sot do të njihemi me historinë e familjes në përgjithësi, dhe me tri fazat në të cilat ka kaluar ky zhvillim.Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunim, mbajtja e strukturuar e shënimeveMësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin figurat.- Çfarë shohim në to? Fotografia e parë tregon një familje të madhe. Fotoja e dytë një familje jo shumë tëmadhe, ndërsa fotoja e tretë një familje të vogël.Era vazhdon të pyesë mamin e saj mbi familjen.Të njëjtën pyetje që iu bëra edhe unë juve.Lexoni përgjigjen e mamit të Erës. Lexohet përgjigja.Mbajtja e strukturuar e shënimeve.Tani do të lexoni me kujdes tri fazat e zhvillimit të familjes. Gjatë leximit duhet të plotësoni grafikun organizuesqë do të keni në çdo grup.FazatFaza ILloji i familjesFamilje fisnoreAnëtarëtShumë anëtarëLidhja midisanëtarëveLidhje gjakuDrejtuesiMë i madhi ifisitFaza II Familje patriarkale Më pak anëtarë Paraardhës i BurripërbashkëtFaza III Familja e mbyllur Pak anëtarë Prindërit dhefëmijëtMartesaMidis anëtarëve të fisit.Interesat e familjes.Vendosnin të tjerët për çiftin.Të dy prindërit Duke njohur dhe duke dashurnjëri-tjetrin.

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Secili grup prezanton punën e tij.Në grup punohet situata problemore.o Grupi i parë. Formoni një familje fisnore. Kryetari i fisit të ndajë detyrat për çdo anëtar të fisit.o Grupi i dytë. Formoni një familje patriarkale. Burri i familjes të ndajë detyrat.o Grupi i tretë. Formoni një familje të mbyllur. Secili anëtar të thotë detyrat e veta.- Cilat mund të ishin detyrat e anëtarëve të një familjeje fisnore? (Sigurimi i ushqimit, veshjes melëkurët e kafshëve, pastrimi i vendbanimit, kujdesi për fëmijët, gjuetia etj.)- Cilat janë detyrat e anëtarëve të një familjeje patriarkale? (Burri më i madh në moshë i familjes ndandetyrat. Mbjellja dhe korrja e drithërave, kujdesi për bagëtitë, kujdesi për fëmijët, gatimi i ushqimit për familjen,mirëmbajtja e vendbanimit, shitja e prodhimeve në treg, bërja e pazarit etj.)- Cilat janë detyrat e anëtarëve të familjes së mbyllur? (Sigurimi i të ardhurave nëpërmjet punësnga prindërit, sigurimi i ushqimit, veshjeve, banesës, shkollimi i fëmijëve, argëtimi i fëmijëve, ndihma karshiprindërve në punët familjare, ndihma në mbajtjen e vëllezërve dhe motrave më të vogla etj.)Nxënësit bëjnë një paraqitje të punëve për çdo familje dhe marrin vlerësimet e njëri-tjetrit për këto prezantime,gjejnë ndryshimet në ndarjen e punëve mes anëtarëve të familjes.Përforcimi: Shkrim argumentues, gjëegjëzë- Pse sot mbizotëron familja e mbyllur?- A jeni dakord me ekzistencën e një familjeje të tillë?Mos ndoshta preferoni dy mënyrat e tjera të zhvillimit të familjes.Nxënësit punojnë për 5 minuta dhe më pas disa prej tyre lexojnë arsyet. Mësuesi/ja shkruan 3-4 arsye tëforta dhe të qarta rreth kësaj teme.Lexohet gjëza popullore, ku nxënësit duhet të gjejnë sa breza përmenden aty.“Moj e bija e sime bije,I thuaj sat bije,se po i qan djali”.Nxënësit lihet të gjejnë numrin e brezave dhe nëse shfaqin vështirësi orientohen të shohin figurën.Janë 4 breza: gjyshja, vajza e saj, mbesa e saj dhe djali i mbesës (stërnipi).Detyrë: Shkruani si ka ndryshuar familja e babait ose nënës suaj.Plotësoni grafikun.Numri i anëtarëve sipas viteve5 anëtarë4 anëtarë3 anëtarë2 anëtarë1997 1998 200120052009Viti i krijimit të familjes sate* Shënim. Nxënësve u jepet grafiku i paplotësuar, grafiku i mësipërm është një model.Për orën tjetër nxënësve u kërkohet që të sjellin në klasë foto ku janë fiksuar momente të rëndësishme qëkur ke lindur dhe deri tani.177

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 3. Funksionet e familjes?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përshkruajë 4 funksionet e familjes, duke u bazuar në materialin e dhënë.• Të përcaktojë funksionin e familjes në situata problemore të caktuara.• Të argumentojë sipas mënyrës së tij/saj mënyrën e organizimit të familjes së vetnë të ardhmen.Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:funksion, funksionet: riprodhues, shoqëror, emocional, ekonomik.teksti i nxënësit, albume me foto të fëmijëve.të përshkruarit, të përcaktuarit, të argumentuarit.? ???Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiDiskutim në dyshe, lexo-shënoNdërtimi i njohuriveGrupet e ekspertëvePërforcimiShkrim imagjinar178?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Diskutim në dyshe, lexo-shënoMësuesi/ja i orienton nxënësit t’i tregojnë njëri-tjetrit fotot që kanë sjellë.Përshkruani momentet kur janë realizuar këto foto dhe si keni ndryshuar ju.- Sot Kaltrina do të na tregojë për një dhuratë shumë të bukur që i bënë prindërit për ditëlindje.Me laps do të shënoni në tregim se çfarë kishte ndodhur me Kaltrinën gjatë këtyre viteve, si ishte ndihmuarajo nga prindërit dhe gjyshërit e saj.Një nxënës lexon tregimin e Kaltrinës. Nxënësit e tjerë mbajnë shënime me laps.Lexojnë ato që kanë nënvizuar.Ndërtimi i njohurive: Grupet e ekspertëveNxënësit ndahen nga 1 deri në 4, duke formuar grupet bazë. Më pas njëshat formojnë grupin e ekspertëve,të cilët do të lexojnë paragrafin e parë mbi funksionin riprodhues të familjes. Por, ky grup duhet të gjejë nësituatat problemore se cila situatë shpreh këtë funksion.Dyshat formojnë grupin e dytë të ekspertëve, të cilët duhet të mësojnë mbi funksionin shoqëror të familjesdhe më pas të gjejnë se në cilën nga 4 situatat problemore shprehet ky funksion.Kështu vazhdohet dhe me treshat dhe katrat. Pasi lexojnë dhe diskutojnë informacionet, grupet e ekspertëvekthehen në grupet bazë dhe i prezantojnë njëri-tjetrit ato që mësuan.Lexohen situatat dhe pyetjet mbi situatat problemore.Nxënësit tashmë e kanë gjetur funksionin e familjes për secilën situatë.Përforcimi: Shkrim imagjinarPërshkruani si e mendoni familjen tuaj të ardhshme.Si do ta krijoni familjen, banesën që do të zgjidhni, fëmijët që dëshironi të keni, edukimin e tyre, punën që dotë kryeni, ndihmën ekonomike që do t’i jepni familjes dhe prindërve tuaj.Nxënësit lihen të punojnë dhe më pas të lexojnë me dëshirën e tyre punimet. Mund të krijohet një situatëgazmore në klasë që gjithsesi është e këndshme.Detyrë shtëpie. Punimi i ushtrimit 2. A ngjan punimi yt me familjen tënde?A ka gjëra në jetë që do t’i bëje ndryshe nga prindërit e tu?Nëse po, pse?

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 4. Përgjegjësitë në familje?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të listojë disa përgjegjësi të anëtarëve të familjes, duke u bazuar në përvojën etij/saj familjare.• Të diskutojë mbi rolin pozitiv të zbatimit të përgjegjësive në mbarëvajtjen e familjes.• Të zgjidhë situatat problemore të dhëna, bazuar në argumentin dhe arsyetimin e tij/saj.• Të ofrojë rrugëzgjidhje të mosmarrëveshjeve në familje bazuar në përvojën e tij/saj.? ???Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:përgjegjësi, mbarëvajtje, detyrim, mosmarrëveshje.teksti i nxënësit.të listuarit, të dalluarit, të diskutuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiLexo-diskutoNdërtimi i njohurivePunë në dyshe, punë në grupePërforcimiPlotëso-diskutoParashikimi: Lexo-diskutoZhvillimi i mësimitParaqitet në tabelë titulli i mësimit Përgjegjësitë në familje.Arbeni një moshatari i juaj ka dëshirë që të ndajë me ne një fletë nga ditari i tij. Besoj se nëpërmjet kësaj fleteai do të na ndihmojë për të kuptuar temën e mësimit të sotëm.Lexohet ditari nga një nxënës. Drejtohen pyetje rreth tij.- Pse ishte i mërzitur Arbeni?- Çfarë përgjegjësish kishin prindërit e tij? Sigurimi i të ardhurave në familje nëpërmjet punës sëtejzgjatur të babait për të plotësuar nevojat e familjes, përgjegjësia e mamit për mirërritjen, të ndenjurit pranëArbenit dhe motrës së vogël.Përgjegjësia e Benit për të ndihmuar mamin.- Pse Beni ishte treguar i papërgjegjshëm? Ka marrë një notë negative. Ai nuk ka realizuar përgjegjësinëkryesore të tij, të mësuarin në shkollë.- Kështu ne u njohëm me disa përgjegjësi në familje. Në rubrikat e mëposhtme do të mësojmë më shumë.Ndërtimi i njohurive: Punë në dyshe, punë në grupeNxënësit vendosen të punojnë në dyshe.Lexoni me vëmendje rubrikën me kornizë të kuqe. Më pas plotësoni grafikun organizues.Ç’do të thotëpërgjegjësi?Listoni disa përgjegjësi tëanëtarëve të familjeveÇfarë sjell realizimi ipërgjegjësive?Çfarë sjell mosrealizimi ipërgjegjësive?179

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Punë në grupe.Klasa ndahet në tri grupe.Lexohen situatat problemore dhe nëpërmjet pyetjeve iu jepet zgjidhje situatave.Sigurisht që nxënësit kanë mendimet e tyre vetjake, të cilat dëgjohen nga shokët dhe diskutohet për to.Ata nxiten të tregojnë një situatë konflikti në familjet e tyre dhe të tregojnë zgjidhjen e saj ose, ndoshta tëkërkojnë mendimin e shokëve për zgjidhjen e situatës. Sigurisht fëmijët e kanë të vështirë të shprehin situatakonflikti, si pasojë e rasteve të dhunës në familje, të cilat për hir të së vërtetës ekzistojnë. Gjithsesi mund tëofrohen dhe shembuj të thjeshtë, p.sh.:Mami i Mirës është mësuese. Ajo ka dëshirë të vazhdojë studimetpasuniversitare. Sigurisht kjo kërkon kohë dhe do të thotë që në një pjesëtë kohës mami nuk mund të kujdeset për Mirën dhe vëllanë e saj. Babi iMirës punon inxhinier. Ai nuk e përkrahu mendimin e mamit të Erës përtë vazhduar studimet. Në shtëpi plasi grindja. Si duhet zgjidhur?Shkaku i problemit: Mami dëshiron të vazhdojë studimet pasuniversitare.Arsyet pro vazhdimit të studimeve.• Mami ka të drejtë të zhvillohet nga ana profesionale.• Mundësitë për një punë më të mirë dhe një pagesë më të mirë në të ardhmen rriten.• Mami ka nevojë të shtojë njohuritë.Arsyet kundër vazhdimit të studimeve.• Kufizohet koha e angazhimeve në familje.• Shkolla zhvillohet në ditët e pushimeve.• Babit do t’i duhet të rrijë më shumë me familjen.Zgjidhja e konfliktit.Mami dhe babi duhet të diskutojnë me njëri-tjetrin. Të gjithë anëtarët e familjes duhet të bëhen të përgjegjshëmpër të ndihmuar familjen, në mënyrë që të ndihet pak angazhimi i mamit në shkollë.Përforcimi: Plotëso-diskutoPasi të plotësoni tabelën diskutoni se cilat nga përgjigjet tuaja mund të sjellin konflikte në familje.Nxënësit plotësojnë dhe diskutojnë mbi plotësimet e bëra.?Detyrë shtëpie. Diskutoni në familjen tuaj rastin e mamit të Mirës. Çfarë zgjidhjejeofrojnë prindërit e tu? A është e njëjtë zgjidhja me zgjidhjen që ofroni ju?Nëse jo çfarë do t’u thoni prindërve?180

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Veprimtari shoqëroreTema. Të kemi familje të lumtur?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të listojë disa përgjegjësi të prindërve në familje.• Të diskutojë rreth situatave problemore të dhëna.• Të punojë në grup.• Të ofrojë zgjidhje të konflikteve në familje bazuar dhe në përvojën e familjes së tij/saj.Kjo orë mësimi do të zhvillohet në bashkëpunim me prindërit. Pra, prindërit do të jenë pjesë e kësaj ore, kumendimi dhe idetë e tyre do të jenë të vlefshme.Hapi I. Prezantohet nga mësuesi/ja tema e veprimtarisë shoqërore. Mësuesi/ja u kërkon prindërve të ulennë një kënd të klasës për të formuar grupin e prindërve dhe në të njëjtën kohë të prezantohen.Emri, prindi i cilit nxënës janë, shkollën që kanë mbaruar, profesionin që kryejnë.Nxënësit janë ulur në grupe në mjediset e klasës.Hapi II. Me një stuhi mendimesh, mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të kujtojnë çfarë mësuan për familjen.Llojet e saj, fazat e zhvillimit, funksionet e familjes, përgjegjësitë në familje.Hapi III. Pas kësaj mësuesi/ja vazhdon punën në grupe.o Grupi i prindërve - Listoni përgjegjësitë e prindërve në familje.o Grupi i nxënësve - Listoni përgjegjësitë e nxënësve në familje.Pasi përfundon puna ftohen prezantuesit e grupeve të lexojnë punën e tyre.Mësuesi/ja kërkon nga prindërit të japin mendimin e tyre, nëse ka përgjegjësi të tjera në familje të fëmijëve,sa i kryejnë realisht ato, sa të kënaqur janë prindërit me realizimin e përgjegjësive të tyre në familje.Grupi i nxënësve jep opinionet mbi përgjegjësitë që kanë prindërit në familje. Sa ata ndjejnë se këtopërgjegjësi realizohen nga prindërit e tyre.Hapi IV. Paraqitet një situatë problemore.Familja e Olës jeton në një qytet të vogël. Mami i saj punon juriste, kurse babi punon arkitekt. Familja e tyreështë një familje e lumtur. Firma ku punonte babi i Olës u mbyll dhe atij i duhej të gjente një punë tjetër. Qytetiku ishin nuk ia ofronte një mundësi të tillë. Ai propozoi që të largoheshin në një qytet më të madh. Mamaja eOlës nuk pranoi. Ajo ishte shumë mirë me punë. Në qytetin tjetër mund të mos gjente punë. Kështu prindërit eOlës filluan të debatonin, të ngrinin zërin, të përplasnin dyert. Çfarë duhet të bënin? Në familjen e tyre kishtelindur një konflikt. Si do ta zgjidhnin?Ndiq udhëzimet.Shkaku i problemit: Largimi në një qytet tjetër për të gjetur punë.Pasojat: mami nuk donte të larohej, nuk mund të gjente punë, iu duhej të gjenin një banesë tjetër, fëmijëtduhet të regjistroheshin në një shkollë tjetër, të njiheshin me shokë të rinj, gjyshërit do të ishin larg, kështu atanuk do të kishin ku të qëndronin kur të shkonin prindërit në punë.Zgjidhja e problemit: Largimi i babit derisa të gjente punë, gjetja e shtëpisë, aplikimet për mamin për të gjetur punë.Situata mund të marrë zgjidhje të ndryshme e rëndësishme është që të arrihet në zgjidhjen më të mirë. Pasipërfundon diskutimi, mësuesi/ja i falënderon pjesëmarrësit për ndihmën që ata dhanë.Hapi V. Në sfond vë muzikën e filmit: “Kur po xhirohej një film” ose “Në shtëpinë tonë” dhe i fton nxënësitqë nën tingujt e muzikës të plotësojnë një pesëvargësh për familjen.Familjae madhe e dashurgëzohemi diskutojmë komunikojmëFamilja ime është ngrohtësia ime.dashuriNë fund mësuesi/ja merr një opinion rreth emocioneve që përjetuan fëmijët dhe prindërit gjatë kësaj ore mësimi.181

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”?Tema 1. Grupet shoqëroreKAPITULLI IINJERËZ, VENDE DHE MJEDISEObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përkufizojë grupin shoqëror.• Të dallojë grupet shoqërore nga grupet e rastësishme, duke u bazuar në përkufizimin e dhënë.• Të krijojë një grup shoqëror me karakteristikat e tij.Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:grup shoqëror, qëllim i përbashkët, karakteristikë.teksti i nxënësit.të përkufizuarit, të dalluarit, të krijuarit.? ??Parashikimi: Stuhi mendimeshParashikimiStruktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaNdërtimi i njohurivePërforcimiStuhi mendimeshDiskutim, punë në grupeE vërtetë apo e gabuar?Zhvillimi i mësimitMësuesi/ja shkruan në dërrasën e zezë fjalitë: Ne bëjmë pjesë në disa grupe shoqërore.- Po cilat janë ato?shkollë familje klasëskuadra e notitskuadra e alpinistëveGrupet shoqëroreskuadra e basketbollitrrethi i matematicienëveetj.skuadra e biologëveNxënësit japin idetë e tyre. Midis këtyre ideve nëse nxënësit japin ide jo të sakta mësuesi/ja i rrethon ato.- Sot ne do të mësojmë më shumë mbi grupet shoqërore, si t’i dallojmë ato nga grupet e zakonshme dhe satë rëndësishme janë këto grupe në zhvillimin e mirë dhe të shëndetshëm të njeriut.Ndërtimi i njohurive: Diskutim, punë në grupeLexohet nga një nxënës rubrika “Çfarë do të mësoj?” dhe fjalët kyç të kësaj ore mësimi.Mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë me vëmendje fjalitë e mëposhtme. Me një laps ajo iu kërkonnxënësve të vënë kryq në fjalitë, ku grupet e njerëzve formojnë një grup shoqëror.Nga lista e mësipërme grup shoqëror formojnë:o Grupi i klasës.o Grupi i balerinëve.o Grupi i lojës.o Grupi i banorëve të pallatit.Ndërsa grupet e tjera janë grupe të rastësishme, të cilat nuk formojnë grup shoqëror.Lexohet përkufizimi mbi grupin shoqëror.Grupi shoqëror - një bashkësi njerëzish,- të cilët kanë ide, pikëpamje dhe qëllime të përbashkëta,- dhe që bashkëveprojnë një kohë e caktuar.182Mësuesi/ja i orienton nxënësit t’i rikthehen dhe një herë dy figurave të mësipërme.

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”- Në cilat nga këto figura kemi të bëjmë me një grup shoqëror? Pse?• Grupi i nxënësve të klasës. Janë një bashkësi nxënësish që veprojnë,punojnë së bashku për një kohë të caktuar, kanë qëllim të përbashkët të mësojnë.• Grupi i njerëzve që mbajnë radhë në supermarket është një bashkësinjerëzish, por që janë mbledhur rastësisht, pra nuk ndërveprojnë me njëri-tjetrin, nuk e njohin njëri-tjetrin,kanë një qëllim të përbashkët ose jo, të blejnë, por dhe thjesht të shohin, por secili blen për veten e tij.Vazhdohet më pas me situatat problemore, ku nxënësit lexojnë dhe japin përgjigje sipas pyetjeve përbri çdosituate.Pasi kanë diskutuar situatat, mësuesi/ja i fton nxënësit të listojnë karakteristikat e grupeve shoqërore.Punë në grupe.Klasa ndahet në 5 grupe. Secili grup do të propozojë mënyrën e krijimit të një grupi shoqëror në ndihmë tëskuadrës së futbollit të shkollës.Emri i shoqatës: Djemtë bardhë e bluQëllimi i shoqatës: përkrahja financiare e ekipit të futbollit të shkollës për të rritur cilësinë dhe arriturrezultatet e dëshiruara.Sasia e parave që do të derdhë secili: 500 lekë të reja.Rregullat e shoqatës:1. Çdo anëtar duhet të derdhë kuotën e përcaktuar.2. Secili ka të drejtë të kërkojë mbledhjen e kryesisë së shoqatëspër transparencën e buxhetit.3. Çdo anëtar i shoqatës ka të drejtën e një vote.Organizimi:Kryetari i shoqatës: Nxënësi XSekretari: Nxënësi YKohëzgjatja e detyrës së kryetarit: 9 muajKëshilli drejtues:Numri i anëtarëve të zgjedhur me votë.Emrat dhe funksioni i tyre.1. Nxënësi I - Mbledhja e fondeve.2. Nxënësi II - Përcaktimi i nevojave të ekipit.3. Nxënësi III - Shpenzimi i fondeve sipas nevojave.Kohëzgjatja e detyrës së tyre 9 muaj me të drejtë rizgjedhjeje.Nxënësit prezantojnë skedat në tabakë të bardhë letre dhe diskutojnë. Mësuesi/ja përzgjedh grupin që kaditur të plotësojë më mirë punën.Përforcimi: E vërtetë apo e gabuarNxënësit vendosin kryq në ato bashkime njerëzish që formojnë grup shoqëror.Nxënësit e klasës.Skuadra e futbollit të qytetit.Anëtarët e një ekipi zbuluesish.Aktorët e një komedie.Ekuipazhi i aeroplanit.Kolektivi i mësuesve të shkollës.?Detyrë shtëpie. Listoni disa nga përfitimet që të krijon të qenit në një grup shoqëror.183

?Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Ndërtimi i njohurive: Lexim i drejtuar, studime rastiLexim i rubrikës “Çfarë do të mësoj” dhe fjalët kyç.Lexim i drejtuar i të dhënave mbi Vesën.Lexohet nga nxënësit dhe drejtohen pyetjet:- Cilat janë grupet shoqërore ku bën pjesë Vesa? (Familje, shkollë, senati i shkollës, i shoqeve tepallatit, basketbollit.)- Çfarë marrëdhëniesh janë krijuar në familjen e Vesës?- Si merren vendimet në familjen e saj?- Çfarë e zgjodhën shokët e klasës?- Si do të veprojë ajo?- Si i marrin vendimet me shoqet e pallatit?- Po në skuadrën e basketbollit si veprohet? Pse?Punë individuale.Nxënësit shënojnë me X grupet shoqërore ku bënte pjesë Vesa dhe grupet ku bëjnë pjesë ato.Mësuesi/ja i nxit të përshkruajnë mënyrën e organizimit të këtyre grupeve shoqërore, si dhemënyrën e marrjes së vendimeve në to.Punimi i situatave problemore të paraqitura dhe diskutimi i tyre.Përforcimi: Diskuto-argumento- Cilat janë rolet e tua në grupet ku bën pjesë?Për të kuptuar më mirë këtë pyetje, mësuesi/ja sqaron kuptimin e fjalës rol që është marrë nga fjalori i gjuhësshqipe.Grupi shoqëror ku bëj pjesë Roli që kam Roli që do të doja të kisha- Çfarë është më e rëndësishme për ty të marrësh pjesë në një grup apo të jesh lider i këtij grupi?Në një grup anëtarët dhe drejtuesit duhet të plotësojnë përgjegjësitë e tyre për të arritur qëllimin edëshiruar.Nëse të gjithë do të donim të ishim drejtues, çfarë do të ndodhte?Listoni disa faktorë që çojnë në një grup të suksesshëmLideri _____________________Anëtarët __________________Detyrë shtëpie. Cilat janë rolet e prindërve tuaj në familje.Në një spital rolet janë të ndara: Kryemjeku i pavijonit, mjekët e pavijonit,infermierët, sanitarët, roja i pavijonit, punonjësit që shpërndajnë ushqimin.Në një sallë operacioni secili punonjës ka rolet e veta: kirurgu,anestezisti, kryeinfermieri, infermieri, punonjësit e mbajtjes pastër dhe sterilizimittë pajisjeve të sallës së operacionit.Për mësuesin/en.Në një grup shoqëror individi ka status dhe rol të caktuar.Në familje një fëmijë ka statusin e fëmijës, kurse roli i tij është të ndihmojë prindërit, të mbajë pastër mjedisine shtëpisë, të kujdeset për motrat dhe vëllezërit më të vegjël në një kohë të caktuar. Në klasë statusi i fëmijësështë statusi i një nxënësi, kurse roli i tij është të zbatojë rregullat e klasës.185

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Ndërtimi i njohurive: Studime rastiLeximi i dy situatave të dhëna në tekst të ilustruara me figurat përkatëse.Mësuesi/ja mund të shtojë informacione mbi veprimtarinë e Nënë Terezës, si dhe shoqatave në ndihmë tëpersonave me aftësi të kufizuara.Punë në grupe.Studimi dhe analizimi i situatave problemore.1. Drita kohët e fundit ka rënë shumë nga mësimet.Ajo rri e veçuar dhe duket shumë e mërzitur. Shokët e shoqet e saj u shqetësuan shumë për të.- Ç’mund t’i ketë ndodhur asaj? Mund të ketë ndonjë problem në familje, mund të jetë e sëmurë.- Çfarë bënë shokët dhe shoqet e saj? E mbajtën pranë, shkuan në shtëpi dhe këtë shqetësim iapërcollën dhe prindërve të Dritës.- Cilën ndjenjë shfaqën shokët dhe shoqet e Dritës? Ndjenjën e miqësisë dhe shoqërisë së vërtetë.- Si do të veproje ti?2. Te pallati i Gencit ishte çarë tubi dhe rridhte uji pa pushim. Askush s’po vinte ta rregullonte. Pas tri ditëshbabai i Gencit shkoi në zyrën e ujësjellësit.Banorët e pallatit u treguan indiferentë karshi një problemi që i shqetësonte të gjithë. Ata duhet të kishinlajmëruar ujësjellësin që në momentin e problemit dhe kishin të drejtë të kërkonin zgjidhjen e problemit nga njëndërmarrje që është në shërbim të komunitetit.Veprimi i babit të Gencit është veprimi i një qytetari që i njeh të drejtat e tij.3. Anës oborrit të shkollës janë mbjellë fidanë të rinj. Ata duhet të mbillen që të mos thahen. Nxënësit eklasës së V A vendosën që të bënin një grafik të ujitjes së pemëve.E hënë Irisi, Nevina, Bjorni, Andi Pas mësimitE martë Ela, Miri, Diana, Vera Pas mësimitE mërkurë Elona, Mirela, Dejvi, Kleidi Pas mësimitE enjte Dioni, Livia, Ami, Erga Pas mësimitE premte Eni. Evisi, Marlini, Heliosi Pas mësimitE shtunë Xhoi, Klea, Genci, Denisi ParaditeNë ditën e shtunë u vendos të vini shokët dhe shoqet që i kishin shtëpitë shumë afër shkollës.Nxënësit e klasës së V A shfaqën ndjenjën e përgjegjësisë ndaj të drejtës së tyre për të pasur një mjedis tëgjelbër dhe çlodhës.Ata kryen një detyrë qytetare në komunitetin e tyre.Nxënësit orientohen të lexojnë poezinë “Nëse gjej një monedhe”. Të japin mesazhin e saj. Djali apo vajzaqë shpreson të gjejë një monedhë do t’ia japë mikut ose mikes së saj, sepse ky veprim i sjell atij/asaj shumëkënaqësi. Ka shumë njerëz në botë që e gjejnë lumturinë e vërtetë në ndarjen e asaj që kanë me të tjerët qënuk kanë.Gjyshet tona janë modele të qytetarisë. Ato na mësojnë, të mos përbuzim një njeri që është i varfër, por tandihmojmë me aq sa mundemi.Përforcimi: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja ndërton në tabelë të zezë rrjetin e diskutimit.189

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Po Pyetja JoA mund të jetë model i klasës vetëm një nxënës shumë i mirë me mësime?Nëse nuk je shumë i mirë me mësime, a ke mundësi të jesh modeli iklasës tënde?Nxënësit diskutojnë japin argumentet e tyre. Veprimtaria mbyllet kur nxënësit kanë dhënë argumentet e tyre.Kjo në fakt është një veprimtari që ka rëndësi të zhvillohet. Ndodh që nxënës shumë të mirë në mësime tëkenë cilësi, të cilat nuk mund ta bëjnë atë modelin e klasës dhe ndodh që nxënës jo shumë të mirë në mësimetë jenë modele të ndihmës karshi shokëve, guximit dhe kurajës për të shprehur mendime dhe ide të pavarura,iniciativës për të zhvilluar aktivitete të dobishme për klasën.?Detyrë shtëpie. A janë prindërit e tu modeli yt? Pse?Tema 6. Komuniteti, llojet e tijObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:?• Të përshkruajë komunitetin mbi bazën e materialit të dhënë.• Të listojë llojet e komuniteteve.• Të dallojë llojet e komuniteteve.• Të diskutojë mbi komunitetin ku bën pjesë.• Të vlerësojë ndikimin e komunitetit në jetën e individit.Fjalë kyç: komunitet, lloje komunitetesh.? ??Mjetet:teksti i nxënësit.Aftësitë:të përshkruarit, të diskutuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiStuhi mendimeshNdërtimi i njohurivePërforcimiKllaster, studime rasti, punë në dysheListo-diskuto?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Stuhi mendimeshMësuesi/ja i pyet nxënësit:Ne kemi diskutuar dhe kemi përmendur shpesh fjalën komunitet.- Çfarë na vjen ndërmend kur dëgjojmë këtë fjalë?grup njerëzish që jetojnë në një vend të caktuarkanë origjinë të përbashkëtKomunitetkanë kulturë të përbashkëtSot do të trajtojmë më gjerësisht komunitetin dhe llojet e tij.190

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Ndërtimi i njohurive: Kllaster, studime rasti, punë në dysheMësuesi/ja fton nxënësit të lexojnë ç’është komuniteti dhe llojet e tij. Mësuesi/ja sqaron nxënësit mbi të gjithapaqartësitë që shfaqin nxënësit.Më pas plotësojnë një kllaster në tabelë mbi komunitetin dhe llojet e tij.Nxënësit diskutojnë mbi Komunitetin Evropian. Çfarë përfaqëson ky komunitetin, sa vende bëjnë pjesë në të,pse është e rëndësishme pjesëmarrja në këtë komunitet.Punohen situatat problemore.Nxënësit diskutojnë rreth situatave mbi bazën e pyetjeve.Në situatën e parë problemore nxënësit diskutojnë mbi komunitetet e popujve të Ballkanit, të cilët në festivaline teatrove sjellin kulturat e vendeve të tyre.Në situatën e dytë problemore diskutohet mbi komunitetet fetare në vendin tonë. Mësuesi/ja iu bën medije nxënësve se një nga vlerat tashmë të njohura dhe të vlerësuara të popullit shqiptar janë toleranca dhebashkëjetesa paqësore midis komuniteteve fetare.Në vendin tonë komunitete kryesore fetare janë: komuniteti mysliman, ortodoks, katolik, bektashian.Punohet në dyshe rubrika “Aktiviteti yt”, ku nxënësit gjejnë në formën e një diagrami Veni të përbashkëtatdhe ndryshimet midis fshatit dhe qytetit.Përforcimi: Listo-diskutoParaqit në formën e rrathëve komunitetin ku ti bën pjesë duke filluar nga familja.Listoni disa nga dobitë që ju siguron pjesëmarrja në komunitete.Nxënësit vihen të diskutojnë dhe të vlerësojnë argumentet e njëri-tjetrit.?Detyrë shtëpie. Hartoni një shkrim me temë: “Së shpejti dhe ne do të jemi pjesëe komunitetit të Bashkimit Evropian.”Tema 7. Për t’u bërë qytetar i mirë?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të diskutojë për cilësitë e të qenit qytetar i mirë.• Të sjellë shembuj nga përvoja e tij/saj rreth sjelljeve qytetare që kademonstruar.• Të analizojë situatat e rastit duke dhënë ide dhe mendimin e tij/saj.• Të vlerësojë dobinë e të qenit një qytetar i përgjegjshëm në zhvillimin eshoqërisë dhe vendit.Fjalë kyç: qytetar, qytetari, vlerë qytetarie, dashuri, humanizëm, besë, guxim.???Mjetet: teksti i nxënësit.Aftësitë:të diskutuarit, të analizuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiPlotëso mendiminNdërtimi i njohurivePunë në grupePërforcimiStudim rasti191

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Plotëso mendiminMësuesi/ja shkruan në tabelë: Dua të jem një qytetar/e e mirë. Po si?192Sjellja ime duhet të jetë______________________Më duhet të ndihmoj_________________________Nuk duhet të paragjykoj të tjerët në lidhje me ____________________Duhet të plotësoj përgjegjësitë e mia në ____________, _____________, ____________, _____________Ky është një aktivitet hyrës ku nxënësit lexojnë pa drojë plotësimin e fjalive.Mësuesi/ja prezanton se çfarë do të mësohet sot.- Së bashku do të diskutojmë më shumë se çfarë na nevojitet për t’u bërë qytetarë të mirë.Ndërtimi i njohurive: Punë në grupeLeximi i dy situatave të dhëna mbi të kuptuarin e qytetarisë së mirë.Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të shkruajnë me laps në hapësirën bosh të librit cilësitë që demonstrohennë situatën e parë dhe në situatën e dytë. Lexohet nga një nxënës situata e ndihmës që populli shqiptar iShqipërisë i dha shqiptarëve të Kosovës gjatë luftës.Cilësitë që u shfaqën: humanizmi, mikpritja, bujaria, dashuria, sakrifica,Në situatën e dytë demonstrohen cilësitë e ndihmës, bashkëpunimit, kujdesit të fqinjëve dhe shokëve në rastvështirësie dhe nevoje.Nxënësit nxiten të diskutojnë dhe të sjellin shembuj konkretë nga jeta dhe përvoja e tyre ose e miqve të tyre.Nxënësit vihen të lexojnë në kor shpjegimin mbi fjalën qytetar.Punë në grupe.Nxënësit ndahen në tri grupe dhe punojnë situatat problemore.• Në situatën e parë.Cilësitë e Dhuratës: pasioni dhe dëshira për t’u shkolluar. Ajo shkon në universitet dhe pse është në njëmoshë më të madhe se studentët e tjerë.E zgjuar, tolerante, e vetëpërmbajtur ajo u bë modeli i studentëve të tjerë dhe një shoqe e mirë.• Në situatën e dytë.Babi i Altinit shfaq cilësitë e një babai të kujdesshëm, që mban fjalën, gëzon respektin e shokëve të punësdhe ndihmohet prej tyre për të qenë i pranishëm në ditëlindjen e djalit të tij.• Në situatën e tretë.Në klasën e Borës këtë vit erdhi Dritoni. Ai vinte nga një qytet tjetër. Në fillim ai ndihej shumë i vetmuar ....Mësuesi/ja drejton pyetjet:- Cilat cilësi të qytetarit të mirë treguan shokët dhe shoqet e klasës?Përfshirjen e tij në lojëra, veprimtari të përbashkëta, ndenjes pranë.- Cilat cilësi tregoi Dritoni?Cilësitë e një shoku të mirë, bashkëpunimit dhe përfshirjes.Nxënësit nxiten të luajnë në role sjelljen e Dritonit dhe shokëve të klasës.Përforcimi: Studim rasti- Si do të veproje ti?Në hyrje të pallatit t’i gjen një çantë të vogël në formë kulete. E hap dhe sheh aty se ka dokumente dhe njëshumë të hollash.Nxënësit japin zgjidhje e tyre. Mësuesi/ja vlerëson.?Detyrë shtëpie. Cilat janë vlerat qytetare të prindërve tuaj? Shkruajini dhe më paskërkojuni prindërve t’i lexojnë ato. A mendoni se ju demonstroni disanga këto vlera? Pse?

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 8. Ç’është një grup vullnetar?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përshkruajë një grup vullnetar bazuar në qëllimin, interesin, ndihmën.• Të listojë 2-3 organizata vullnetare.• Të krahasojë grupet vullnetare me grupet shoqërore duke gjetur tëpërbashkëtat dhe dallimet.• Të vlerësojë dobishmërinë e pjesëmarrjes në grupet vullnetare.Fjalë kyç: vullnetar, grup vullnetar, vullnetarizëm, ndihmë.? ??Mjetet:teksti i nxënësit, fletëpalosje dhe informacione të organizatave vullnetare.Aftësitë:të përshkruarit, të krahasuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiStuhi mendimeshNdërtimi i njohuriveDiagrami i VenitPërforcimiPunë në dysheParashikimi: Stuhi mendimesh- Si e kuptoni shprehjen grup vullnetar?Nxënësit japin ide dhe mendime nga ato që kanë dëgjuar ose kanë parë në televizor.- Sot do të marrim më shumë informacion mbi këto grupe vullnetare.Lexohet rubrika ”Çfarë do të mësojmë”, si dhe fjalët kyç të mësimit.Ndërtimi i njohurive: Diagrami i VenitLexohen dy situatat e mëposhtme dhe diskutohet mbi vlerat qytetare që ato përcjellin.Në situatën e parë nxënësit duhet të dallojnë vlerën e ndihmës dhe solidaritetit të banorëve të zonës për tëzhbllokuar rrugën.Në situatën e dytë duhet të dallojnë vlerën e ndihmës dhe dhurimit të gjakut nga studentët për personat qëkanë nevojë, pa kurrfarë shpërblimi.Lexohet dhe sqarohet kuptimi për grupet vullnetare dhe vullnetarizmin.Më pas nxënësit plotësojnë diagramin e Venit duke gjetur të përbashkëtat dhe dallimet midis grupeveshoqërore dhe grupeve vullnetare.nuk ka shpërblimkanë një shpërblim të caktuarkrijohet për të ndihmuarGrupetvullnetareGrupetshoqëroreka shumë lloje të këtyre grupevenë rast nevoje, fatkeqësie natyrore,në kohë lufte, paqeje, për mbrojtjene kafshëve, bimëve1. kanë një qëllim të përbashkët2. formohen nga disa individëNxënësit gjejnë të përbashkëtat dhe dallimet dhe nxjerrin një diagram të përbashkët në tabelën e zezë.Diskutohet mbi situatat problemore.Në situatën e parë nxënësit diskutojnë mbi dy organizatat e fuqishme vullnetare që punojnë në mbarë botën, si:Kryqi i Kuq dhe Gjysmëhëna e Kuqe. Nga bashkimi i tyre është formuar Kristali i Kuq. Mësuesi/ja duhet t’i sqarojë193

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”nxënësit se këto organizata kanë një bazë fetare.Në situatën e dytë diskutohet për shoqatat e mbrojtjes së mjedisit. Përftimi i këtyre vullnetarëve nuk ështëfinanciar, por është një përfitim jetësor i përbashkët.Në situatën e tretë diskutohet mbi ndihmën që jepet për të gjetur njerëzit e humbur. Informacionet që ofrojnëshqiptarët kudo në botë në fakt janë vullnetare.Përforcimi: Punë në dysheNxënësit në dyshe punojnë një listë të arsyeve për të cilat duhet të formohet një grup vullnetar.- Cila nga këto arsye është më e lehtë për t’u realizuar nga ju? Pse?Grupe vullnetare mund të ngrihen për:Të ndihmuar një mik, shok ose të panjohur që është i sëmurë.Të ndihmuar fëmijët me aftësi të kufizuara.Të mbajtur pastër plazhin.Të ndihmuar fëmijët jetimë.Të ndihmuar personat e moshës së tretë.T’u kujdesur për kafshët që janë në rrezik zhdukjeje.Të gjelbëruar oborrin e shkollës etj.Tema 9. Një grup vullnetarëshObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:?• Të përcaktojë mënyrën e formimit të një grupi vullnetar bazuar në materialin e dhënë.• Të listojë aspektet pozitive të të qenit në një grup vullnetar.• Të krijojë një grup vullnetar duke punuar në grup.• Të vlerësojë dobishmërinë e pjesëmarrjes në grupet vullnetare.Fjalë kyç: vullnetar, grup vullnetar.? ??Mjetet:teksti i nxënësit, fletëpalosje dhe informacione të organizatave vullnetare, etiketa.Aftësitë:të përshkruarit, të krijuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiPyetja e ditësNdërtimi i njohurivePunë në grupePërforcimiMendo-argumento?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Pyetja e ditës- A mund të krijojmë një grup vullnetar?Mësuesi/ja paraqet para nxënësve pyetjen dhe kërkon që të japin mendimin e tyre. Më pas i njeh meobjektivat e orës së mësimit.Sot do të mësojmë se si krijohet një grup vullnetar, madje do të përpiqemi të krijojmë një grup vullnetar tëndarë në grupe.194Ndërtimi i njohurive: Punë në grupeLe të shohim se si nxënësit e klasës së pestë të një shkolle kanë krijuar një grup vullnetar.Lexohet nga nxënësit shembulli i dhënë. Mësuesi/ja u drejton pyetjet për të përmbledhur atë që lexuan.

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë pjesën ku jepen sqarime për “qytetarët e nderit”.Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të paraqesin cilësitë e një qytetari nderi në formën e mëposhtme.Qytetar nderiNjeri i respektuar, sjell ndryshime pozitive në vendin e tij/saji njohur për veprimtarinë e tij/saj, simbol respekti, simboldinjiteti, njeri i ditur i kulturuar.Nxënësit lexojnë shembuj për atdhetarët dhe patriotët që dijet e tyre i vunë në shërbim të atdheut të tyre.Punohen në grupe situatat problemore.Situata e parë.Rruga që lidh qytetin e Arlinës me kryeqytetin është shkatërruar. Biznesmenët e qytetit, grumbulluan paratëdhe kërkuan një inxhinier për të bërë projektin e rrugës. Ata nxorën një njoftim në TV. Qyteti kishte besim sekishte nxjerrë arkitektë të zotë, të cilët do të ofronin ndihmën e tyre për vendlindjen.Nxënësit do t’i përgjigjen pyetjeve. E rëndësishme është që ata të ofrohen në mendimet e tyre rreth faktit sepatjetër që do të ofrohen arkitektë dhe inxhinierë, të cilët do ta quajnë privilegj të kontribuojnë në ndërtimin errugës. Sigurisht këta njerëz e meritojnë të jenë nder i qytetit.Situata e dytë.Grupi i famshëm “Preluders” është formuar nga 5 vajza që këndojnë dhe vallëzojnë në Gjermani. Njëraprej tyre është Mirjami një vajzë nga Shqipëria. Çdo vit në pranverë Mirjami bashkë me shoqet e saj vijnë nëShqipëri dhe japin koncert në qytetin e saj.Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve.Mirjami po sillet si një qytetare e denjë e qytetit të saj. Ajo nuk e ka harruar vendlindjen dhe në shenjëmirënjohje dhe respekti vjen çdo vit. Ajo në fakt është në rrugën e mbarë për të merituar titullin “qytetarenderi”.Situata e tretë.Ai quhet Bardhyl. Ka 22 vite që rregullon lulishten e lagjes së tij. Ai asnjëherë nuk u mburr dhe nuk kërkoi parapër këtë. Sa herë që kalon nëpër lagje të tërë e respektojë dhe e përshëndesin është banor i respektuar.Nxënësit i përgjigjen pyetjeve.Bardhyli është një qytetar i nderuar. Ai në fakt nuk e ka marrë titullin, por në të vërtete respekti dhe mirënjohjae banorëve të lagjes është në fakt titulli i vërtetë.Përforcimi: Rrjeti i diskutimitMësuesi/ja drejton pyetjet dhe nxënësit japin mendimet e tyre.Po Pyetja JoA mendoni se të gjithë qytetarët kanë mundësi të barabarta përtë qenë nder i vendit të tyre? Pse?Nxënësit japin argumentet e tyre. Ata duhet të arrijnë në përfundimin se:Të gjithë kanë mundësi të barabarta, por e rëndësishme është se si sillen dhe veprojnë ata si qytetarë.Detyrë shtëpie. Gjeni në internet ose në udhërrëfyesin e qytetit tuaj secilët janë qytetarët e nderit të qytetit.?197

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Çfarë mësova nga kapitulli KomunitetiOrë e lirë (Orë për përforcim njohurish)1. Vendos X tek ato bashkime njerëzish që formojnë grup shoqëror:1. nxënësit e klasës,2. pushuesit në plazh,3. shikuesit në kinema,4. banorët e pallatit.2. Ti mund të jesh drejtuesi/ja e një grupi. Listo 5 cilësi që ty të bëjnë të besueshëm te anëtarët e tjerë të grupit.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Çdo të thotë të jesh i vetëpërmbajtur?_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. Prindërit të kanë blerë një kompakt disk për ditëlindje. T’i kthehesh një ditë nga shkolla dhe vë re se vëllai podëgjon muzikë me të. Ti ia kërkon dhe ai nuk ta jep kompakt diskun. Si do ta bindësh atë? Ofro një zgjidhje.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________4. Nisur nga komuniteti gjeografik ti bën pjesë në:1. fshatin,2. qytetin,3. shtetin,4. kontinentin.5. Listo tri lloje komunitetesh.__________________, __________________,__________________.6. Cilët janë njerëzit që kanë nevojë për ndihmë.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Një fëmije që lyp në rrugë është më mirë t’i falim diçka apo ...A mund të ofrosh një zgjidhje tjetër.______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________8. Në cilin nga grupet vullnetare dëshiron të jesh:1. për fëmijët me aftësi të kufizuara,2. për personat e moshës së tretë,3. për fëmijët jetimë,4. për mirëmbajtjen e pyllit.9. Cilat janë cilësitë që një njeri e bëjnë qytetar nderi të vendit të tij/saj.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________198

Tema 1. Pushteti vendor?KAPITULLI IIIPUSHTETI, AUTORITETI, QEVERISJALibër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të dallojë organet e pushtetit vendor bazuar në materialin e dhënë.• Të listojë disa kompetenca të organeve të pushtetit vendor që ndihmojnë nëpërmirësimin e jetës së banorëve.• Të gjejë të përbashkëtat midis qeverisjes vendore dhe Qeverisë së Nxënësve.• Të plotësojë të dhënat mbi territorin ku banon me ndihmën e mësuesit/es.Fjalë kyç: pushtet vendor, komunë, bashki, prefekturë, qark, rreth, kryetari i Bashkisë/? Komunës, këshill bashkiak/ komune.??Mjetet:të dhëna mbi territorin ku banojnë nxënësit në lidhje me numrin epopullsisë, shtrirjen, numrin e këshilltarëve, kryetarin e bashkisë ose komunës.Aftësitë:të dalluarit, të krahasuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiPyetja sjell pyetjenNdërtimi i njohurivePunë në grupe, studime rastiPërforcimiMendo-diskuto?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Pyetja sjell pyetjen- Cilat janë organet që udhëheqin dhe drejtojnë banorët e një komuniteti? Bashkitë dhe komunat- Si i zgjedhin banorët e komunitetit njerëzit që do t’i drejtojnë?- A mendoni se ata e justifikojnë zgjedhjen e tyre?Mësuesi/ja prezanton nxënësve temën e mësimit.- Sot do të mësojmë më shumë për pushtetin vendor, drejtuesit e tyre, mënyrën se si zgjidhen,kompetencat dhe detyrat e këtyre organeve. Fjalët kyç që ne do të hasim më shumë lexohen këto fjalë nga njënxënës.Ndërtimi i njohurive: Punë në grupe, studime rastiLexohet materiali i dhënë në tekst. Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:- Si e kuptoni Ditën e Dyerve të Hapura?- A ka një ditë të tillë në qytetin tonë?- Cilat ishin funksionet e Bordit të senatorëve të shkollës? - Me kë ngjason ky Bord?- Cilat ishin shërbimet që ofronte Bashkia?- Si i dalloni nevojat e qytetarëve?Lexohet rubrika ku jepen sqarime mbi pushtetin vendor.Mësuesi/ja paraqet një skemë të këtij organizimi:Vendi ynë ka 12 qarqe.Në krye të qarkut është prefekti dhe Këshilli i Qarkut.Vendi ynë ka 65 bashki.Në krye të bashkisë është kryetari i Bashkisë dhe Këshilli Bashkiak.199

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Një bashki ka minibashkitë e veta.Në krye të minibashkive qëndron kryetari i minibashkisë.Vendi ynë ka 306 komuna. Në krye të komunës qëndron kryetari i komunës dheKëshilli i Komunës.Çdo 3 vjet në territorin e Republikës së Shqipërisë zhvillohen zgjedhjet vendore, në të cilat shtetasit shqiptarëzgjedhin me votim të fshehtë Kryetarin e Bashkisë, Komunës dhe anëtarët e Këshillit Bashkiak dhe Komunës.Prefekti nuk zgjidhet, por emërohet nga Kryeministri dhe është personi që bashkërendon punën mesorganeve vendore dhe organeve të tjera të pushtetit, si: qeveria, ministritë.Punohet situata problemore.Kjo është një situatë problemore, e cila ka ndodhur në shumë nga shkollat e vendit. Për hir të së vërtetës nëkryeqytet janë ndërtuar shkolla bashkëkohore më një infrastrukturë të admirueshme.Punë individuale.Gjej në fjalor kuptimin e fjalës rreth.Plotëso të dhënat.Unë banoj në bashkinë_____________.Banorët e bashkisë (komunës) ku unë banoj quhen______________.Kryetari i bashkisë (komunës) ku unë bëj pjesë quhet____________.Numri i banorëve të bashkisë (komunës) ku unë bëj pjesë është _______.Numri i këshilltarëve të bashkisë (komunës) ___________________.Nga ata ________________ janë femra.Zgjedhjet e fundit në bashki (komunë) janë bërë më ________________.Zgjedhjet e tjera do të jenë në vitin______________.Rrethet që bëjnë pjesë në qarkun tim janë: _______________________.Mësuesi/ja është përgatitur me informacionet e nevojshme.Përforcimi: Mendo-diskuto- Çfarë është shqetësuese për komunitetin tuaj dhe që duhet rregulluar?- Cilat janë rrugët që duhen ndjekur për zgjidhjen e shpejtë të problemit??Detyrë shtëpie. Plotësoni grafikun mbi numrin e banorëve të minibashkisë gjatë 20 viteve të fundit.Jepuni prindërve të plotësojnë një pyetësor1. Cili është kryetari i minibashkisë ose i komunës suaj?_____________________________________________________2. Shkruaj tri emrat e anëtarëve të Këshillit Bashkiak._________________, _________________, _________________,3. Cilat janë shërbimet që ofron Minibashkia?_________________________________________________________________________________4. A keni marrë pjesë në mbledhjet e zhvilluara nga minibashkia ose Këshilli Bashkiak? _____________5. Në rast se ju shqetëson diçka në lidhje me komunitetin ku duhet të drejtoheni?200

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 2. Marrëdhëniet e komunitetit me pushtetin vendor?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të diskutojë për shërbimet që ofron pushteti vendor.• Të vlerësojë domosdoshmërinë e bashkëpunimit midis organeve të pushtetitvendor dhe banorëve të komunitetit.• Të ofrojë zgjidhje të situatave problemore.? ??Parashikimi: Diskutim mbi pyetësorëtFjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:marrëdhënie, shërbim, llogaridhënie.teksti i nxënësit, pyetësorët.të diskutuarit, të analizuarit, të vlerësuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiDiskutim mbi pyetësorëtNdërtimi i njohuriveStudime rastiPërforcimiPunë në grupe?Zhvillimii mësimitMësuesi/ja në mënyrë të shpejtë bën një analizë të rezultateve të paraqitura nga pyetësorët e sjella nganxënësit. Sipas përgjigjeve ndërtohet dhe zhvillimi i mëtejshëm i orës së mësimit. Në fakt në qytetet e mëdhaka një mungesë informacioni mbi punën e anëtarëve të këshillave bashkiakë, vendimet që ata marrin, por ajoqë duhet të edukojmë është fakti se është e drejta e qytetarëve të njihen me vendimet, madje të çojnë zërin etyre lidhur me problemet që shfaqen në komunitet.Mësuesi/ja i orienton nxënësit të njihen me shërbimet e tjera që ofrojnë organet e pushtetit vendor.Ndërtimi njohurive. Studime rastiLexohen dhe komentohen paragrafët e dhënë. Nxënësit nxjerrin çështjet kryesore:- Këshilli Bashkiak, mbledhjet dhe vendimet e hapura.- Takimet e kryetarit të bashkisë me banorët e komunitetit.- Shërbimi i ndihmës sociale për kategorinë e njerëzve të papunë dhe me të ardhura të pakta.- Ndërtimi i një parku dhe kujdesi për mirëmbajtjen e tij.Punohen situatat problemore, duke dhënë zgjidhjet e duhura ndihmuar dhe nga pyetjet përbri.Përforcimi: Punë në grupeNjë problem shqetësues për banorët e qyteteve të mëdha është mungesa e parqeve të gjelbëruara në lagje.Hapësirat dikur të gjelbëruara i kanë lënë vend pallateve shumëkatëshe pa parkingje. Edhe ato pak oborrepallatesh janë kthyer në sheshpushime të makinave. Ku do të luani ju?! Dërgojini një mesazh kryetarit tëbashkisë suaj.Nxënësit punojnë në grupe dhe në fund përzgjedhin mesazhin e duhur.?Detyrë shtëpie. Kërkojuni prindërve të shprehin nëse janë të kënaqur me punëne organeve të pushtetit vendor të zgjedhura prej tyre. Listoni pesëarsye të të qenit dakord dhe 5 arsye të të qenit kundër me këtë përzgjedhje.201

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Për mësuesin/en.- Cilat janë funksionet e organeve të qeverisjes vendore?Infrastruktura dhe shërbimet publike:Furnizimi me ujë të pijshëm.Funksionimi i kanalizimit të ujërave të bardha dhe të zeza.Ndërtimi, rehabilitimi dhe mirëmbajtja e rrugëve me karakter vendor, shesheve publike dhe trotuareve.Ndriçimi i mjediseve publike.Funksionimi i transportit publik urban.Administrimi i varrezave dhe garantimi i shërbimit të varrimit.Shërbimi i dekorit.Administrimi i parqeve, lulishteve dhe zonave të gjelbra publike.Grumbullimi, largimi dhe përpunimi i mbeturinave.Planifikimi urban, menaxhimi i tokës dhe strehim i përcaktuar me ligj.Tema 3. Ne dimë të zgjedhim?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të përshkruajë mënyrën e zgjedhjes së përfaqësuesve të pushtetit vendor.• Të krahasojë procedurat e zgjedhjes së përfaqësuesve në pushtetin vendorme përfaqësuesit në klasë.• Të diskutojë për cilësitë e kandidatëve për zgjedhje.• Të vlerësojë procesin e zgjedhjeve si një tregues i demokracisë së përparuartë një vendi.???Parashikimi: Analizë e pyetësoritFjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:zgjedhje, përgjegjësi, kritere, premtim.teksti i nxënësit.të përshkruarit, të krahasuarit, të vlerësuarit, të diskutuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiAnalizë e pyetësoritNdërtimi i njohurivePërforcimiStudime rastiMendo-argumento?Zhvillimi i mësimit- A kanë ditur të zgjedhin prindërit tuaj?Mësuesi/ja ka bërë një analizë të përgjigjeve që prindërit iu kanë dhënë nxënësve dhe paraqet para klasëspërqindjen e rezultateve dhe komentet e bëra nga prindërit.Sipas rezultateve i jepet përgjigje pyetjes së mësipërme.Mësuesi/ja i njeh nxënësit me objektivat e kësaj ore mësimi.- Sot ne do të trajtojmë rëndësinë e procesit zgjedhor, përgjegjësinë që duhet treguar në përzgjedhjen ekandidatëve që e meritojnë vërtet.202Ndërtimi i njohurive: Studime rastiLexohet informacioni mbi Vesën, Zamirin dhe Arditën.Punohet situata problemore.Paraqiten cilësitë e Vesës, Zamirit dhe Arditës. Cili do të ishte senatori?

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Nxënësit i përgjigjen pyetjeve mbi situatën problemore.Lexohet më pas rëndësia e të marrit pjesë në zgjedhje.Punohet vazhdimi i situatës problemore duke iu përgjigjur pyetjeve.Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të rikujtojnë procesin e zgjedhjes së senatorit/es së klasës së tyre në fillim tëvitit dhe të argumentojnë pse ata ishin dakord me zgjedhjen e bërë.Përforcimi: Mendo-argumentoKrahasoni votuesit në klasë dhe votuesit në një bashki/komunë. Ku dallojnë ato?(Votuesit në klasë janë fëmijë, kurse votuesit e bashkisë/komunës janë të rriturit që kanë mbushur moshën 18 vjeç.Votuesit janë nxënës në klasë, kurse votuesit e bashkisë/komunës janë të rritur të profesioneve të ndryshme.)Çfarë u premton zgjedhësve një kryetar bashkie/komune? Po një senator/e klase?Një kryetar bashkie/komune u premton një drejtim dhe menaxhim të ndershëm, të barabartë për të gjithëqytetarët me qëllim përmirësimin e shërbimeve dhe përmirësimin e jetesës së banorëve të komunitetit.Një senator klase iu premton pasqyrimin e të gjitha probleme dhe shqetësimeve në qeverinë e nxënësve dhezgjidhjen e këtyre problemeve bashkërisht.Duke pasur parasysh kriteret për t’u bërë senator, cilat mendoni ju se duhet të jenë kriteret për t’u zgjedhurkryetar bashkie/komune? Shkruajini ato.1. Të jetë shtetas shqiptar dhe qytetar i qytetit/ komunës.2. Të jetë një qytetar i nderuar, i njohur dhe vlerësuar nga banorët e qytetit/komunës.3. Të jetë i komunikueshëm, i thjeshtë, të dëgjoj mendimet e të tjerëve.4. Të jetë krijues dhe përkrahës i ideve novatore.5. Të jetë një drejtues i aftë dhe të shfaqë aftësi vendimmarrëse etj.Pse mendoj se ................ duhet të jetë senatore (apo senator) i kasës? Këtë pyetje ia bën çdo qytetar apoanëtar komune vetes, por të ndryshuar. Si është ajo pyetje? Shkruaje.Pse do të votoj për ................. që të jetë kryetar i bashkisë ose komunës?Cila nga dy pyetjet është më e rëndësishme, ajo e nxënësit apo ajo e një qytetari apo anëtari komune. Janënjëlloj të rëndësishme.Pse? Edhe për nxënësit zgjedhja e senatorit është njëlloj e rëndësishme si për zgjedhjen e kryetarit tëbashkisë ose komunës nga të rriturit.Nxënësit lexojnë përgjigjet. Vlerësohen nxënësit që janë shprehur qartë dhe me argumente bindëse.?Detyrë shtëpie. Pyetjet që zhvillove në klasë bëjua prindërve të tu.Shkruaji përgjigjet dhe vëzhgo nëse kanë ndryshime.Komentoji dhe diskutoji në klasë me shokët.Pyetësor për prindërit1. A keni votuar në zgjedhjet e fundit parlamentare. Po Jo2. Pse keni votuar. Rrethoni një nga alternativat.a. Është detyrë dhe përgjegjësi.b. Më është bërë zakon të votoj.c. Jam i detyruar të votoj.3. Si e vlerësuat ju procesin zgjedhor?a. shumë të mirë,b. të mirë,c. aspak të mirë.4. Votimi juaj ishte:a. i fshehtë,b. i hapur.203

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 4. Fuqia e votës së lirë?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të përshkruajë votimin si një detyrë qytetare.• Të listojë arsyet e votimit nga qytetarët.• Të argumentojë zgjidhjen e situatave problemore të dhëna, duke shprehurhapur mendimin e tij/saj.• Të dallojë dy llojet e votimit që përdoren.? ??Parashikimi: Analizë e pyetësoritFjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:votë, votim, votë e lirë, votë e fshehtë.teksti i nxënësit.të dalluarit, të përshkruajë, të argumentuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiAnalizë e pyetësoritNdërtimi i njohurivePunë në grupePërforcimiShkrim i lirë?Zhvillimi i mësimitAnalizohet pyetësori i plotësuar nga prindërit.- Pse kanë votuar prindërit tuaj?Mësuesi/ja nxjerr rezultatet e përgjigjeve që kanë dhënë prindërit.I informon nxënësit për temën që do të trajtojnë.Sot do të trajtojmë fuqinë e votës së lirë, pse është e rëndësishme pjesëmarrja në procesin zgjedhor, cilatjanë llojet e votimeve, cila është fuqia e votës së lirë.Ndërtimi i njohurive: Punë në grupeLexohet intervista që ka bërë një nxënës-votues dhe pse duhet të votojë.Lexohet informacioni mbi votën e lirë. Mësuesi/ja i orienton nxënësit të nënvizojnë ato ç’ka iu duken më tërëndësishme.Punë në grupe.Punohen situatat problemore. Nxënësit ndahen në katër grupe. Orientohen t’iu përgjigjen pyetjeve.Në situatën e parë nxënësit duhet të argumentojnë rëndësinë e votës së lirë, e cila bëri që të fitojë kandidatii preferuar dhe më i mirë.Në situatën e dytë nxënësit argumentojnë se një mënyrë për të zgjedhur midis dy alternativave është dhevotimi i hapur. Në rastin e paraqitur ky votim është i drejtë, sepse diskutohet për të shkuar në një vend apo në njëtjetër nga anëtarët e familjes, ku secili e shpreh lirisht mendimin e tij/saj pa qenë e nevojshme vota e fshehtë.Në situatën e tretë nxënësit duhet ët kuptojnë se vota është e fshehtë dhe askush nuk të detyron ta tregoshatë, madje as anëtaret e familjes.Në situatën e katërt nxënësit duhet të sjellin argumentin se të gjithë gëzojmë të drejtën e votës.204Përforcimi: Shkrim i lirëShprehu me shkrim për njërën prej temave:Unë di të votoj.Unë dua ta shpreh lirshëm mendimin tim.Ja pse duhet të votosh dhe ti, babi.

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Orë e lirëTema: Një ditë me kryetarin e minibashkisë/komunës?Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Të njihet me kryetarin e minibashkisë ose të komunës ku jeton.• Të drejtojë pyetje që e shqetësojnë atë si banor i komunitetit drejtuesit tëminibashkisë/komunës.• Të listojë disa nga shërbimet që e ofron minibashkia/komuna.• Të përcaktojë funksionet e Këshillit Bashkiak ose të Këshillit të Komunës.Fjalë kyç: kryetar, minibashki, komunë.? ??Mjetet:bllok shënimesh, stilolaps, aparat fotografik.Aftësitë:të përcaktuarit, të listuarit, të pyeturit.Hapi I. PrezantimPrezantimi i kryetarit të minibashkisë/komunës.Hapi II. Pyetje-përgjigjeI drejtohen pyetje kryetarit mbi përvojën e tij profesionale të deritanishme.- Pse mendon ai se zgjedhësit e kanë votuar?- A ka ndikuar pjesëmarrja e tij në një parti të caktuar politike apo personaliteti i tij është ipamohueshëm?Hapi III. Prezantimi i premtimeve të realizuara.- Cilat janë shërbimet që ka ofruar minibashkia/komuna?Hapi IV. Drejtimi i pyetjeve, të cilat janë përgatitur më parë.Shqetësimet që kanë fëmijët dhe çfarë është menduar të ofrohet si zgjidhje nga minibashkia?- Si funksionon këshilli bashkiak?- Sa anëtarë ka ai?Hapi V. Falënderimi i kryetarit për shpjegimet e dhëna.Dhe fotografimi i mjediseve të mimibashkisë ose komunës.205

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Çfarë mësova nga kapitulli mbi qeverisjen.Orë përforcimi1. Listo organet e pushtetit lokal.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Shkruaj 4 shërbime që duhet të ofrojë bashkia/komuna për qytetarët._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________3. Vendos X për personat që zgjidhen nga populli.a. Prefekti,b. Kryetari i Bashkisë,c. Kryetari i Këshillit Bashkiak,ç. Kryetari i Komunës,d. Kryetari i Këshillit të Komunës.4. E vërtetë apo e gabuar.V G Të drejtën për të votuar e gëzojnë të gjithë qytetarët e Republikës së Shqipërisë.V G Je i detyruar të votosh.V G Votimi është dy llojesh i fshehtë dhe i hapur.V G Votën duhet ta tregosh.5. Listo 4 cilësi që duhet të ketë një kryetar komune/bashkie._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________6. A duhet të japin llogari personat e zgjedhur para zgjedhësve? Pse?__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________7. Nëse ti do të ishe kryetar bashkie/komune çfarë ndryshimi do t’i sillje komunitetit tënd?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________206

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 1. Automjetet dhe rreziqet??KAPITULLI IVEDUKIMI RRUGORObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të flasë për llojet e automjeteve.• Të dallojë rreziqet dhe rregullat për shmangien e tyre.• Të vlerësojë situata të ndryshme kritike në rrugë.Fjalë kyç: automjet, pasagjer, pika të verbra, siguri, këmbësor.Mjetet:teksti i nxënësit, pamje të automjeteve të ndryshme, shenjat e? qarkullimit rrugor.Aftësitë: të folurit, të diskutuarit, të vepruarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBisedë përgatitore për diskutimNdërtimi i njohuriveDebat me nxënësitPërforcimiVeprimtari praktike në klasë?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Bisedë përgatitore për diskutimBisedohet me nxënësit.- Ç’janë automjetet? (Automjetet janë mjete me motor (me rrota) që shërbejnë për transportimin eudhëtarëve ose të mallrave nga një vend në një vend tjetër në rrugë tokësore.)- Cilat janë llojet e automjeteve?Veturat që transportojnë njerëz.Autobus për transport njerëzish.Automjete për transport mallrash.Kamion për transport mallrash.Automjete për transport të veçantë (autobot, p.sh.: me ujë ose naftë).Autokampe që shërbejnë si shtëpi lëvizëse, për të kaluar pushime në vende të ndryshme në mal ose në det.Diskutim me nxënësit për edukimin rrugor.- Kur udhëton me një automjet si quhesh? (Pasagjer.)- Kur ecën vetë në rrugë si quhesh? (Këmbësor.)- Pse shoferët e automjeteve duhen të jenë të kujdesshëm? (Sepse ata rrezikojnë jetën e tyre dhe tëpasagjerëve.)Ndërtimi i njohurive: Debat me nxënësit- A dini ju rrugë të tjera në qytetin ose lagjen tuaj, që nuk sigurojnë fushë-pamje?- Si quhet kjo rrugë?Nxënësit përgjigjen nga leximi i një fragmenti në tekst: - Kjo lloj rruge quhet “pikë e verbër”, sepse nuksiguron pamje për shoferin (shoferi duhet të ulë shpejtësinë).- Ç’duhet të bëjë këmbësori në një rrugë të tillë? (Këmbësori duhet të kontrollojë rrugën me dëgjim evështrim.)- Çfarë rreziku ka në rast se kalojmë midis makinave të ndaluara?- Ç’mund të ndodh nëse shoferi nuk i sheh fëmijët dhe nis makinën?(Të kontrolloni nëse është brenda shoferi i makinës dhe të jeni siguruar që ju sheh. Atëherë u siguruat – Nisuni!)Përforcimi: Veprimtari praktike në klasëSillen në klasë automjete-lodra të llojeve të ndryshme. Praktikoni me shokët e shoqet e klasës rastet errezikut që mësuan më lart dhe tregoni se si do t`i shmangni rreziqet.Detyrat tona: Të respektojmë rregullat në rrugë si pasagjer ose këmbësor. Kjo jep siguri.207

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 2. Së bashku si përdorues të rrugës??Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të dallojë rreziqet e këmbësorëve.• Të listojë rregullat e këmbësorëve.• Të diskutojë për rreziqet që paraqet kalimi i rrugës përpara dhe ndërmjetmakinave të parkuara.Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:distancë, vija të bardha, vendqëndrim, kryqëzim, respektimi i rregullave.teksti, rregulla të qarkullimit në rrugë, foto të ndryshme që tregojnëqarkullimin në rrugë.të dalluarit, të diskutuarit, të listuarit.??Parashikimi: Bisedë dhe diskutimStruktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBisedë dhe diskutimNdërtimi i njohurivePërforcimiVeprimtari praktikeAktivitet praktik?Zhvillimi i mësimitFlitet për rregullat e këmbësorëve në rrugë.- Ku duhet të ecin këmbësorët? (Në trotuar dhe duhet të ruajnë largësinë nga buza e rrugës.)- Ku duhet të ecim kur rruga nuk ka trotuar? (Ne duhet të ecim në të majtë të rrugës që të shohimmakinat që vijnë në krahun tonë. Kur jemi shumë duhet të ecim në rresht.)- Kur ecni natën në rrugë çfarë rrobash duhet të vishni? (Është mirë të vishni rroba të dukshme ose tëkeni elektrik, që t`u shohin më mirë shoferët.)- Për kalimin e rrugës si duhet ta zgjedhim vendin më të sigurt? (Vendet më të sigurta janë nënkalimet,mbikalimet dhe vendet me semafor ose polic trafiku.)- Si duhet ta kalojmë rrugën kur automjetet vijnë papritur? (Kur automjeti është afër lëre të kalojë. Kur automjetiështë larg llogarit kohën që të duhet për të kaluar rrugën. Mos vrapo kur kalon rrugën, sepse rrezikon jetën.)- Kur rruga ka vija të bardha si duhet të kalojmë? (Të kalojmë vetëm në vijat e bardha dhe të kontrollojmëkalimin në anën tjetër të rrugës.)- Si duhet të kalojmë në kryqëzim rruge? (Shikoni me vëmendje në të gjitha anët e rrugës. Sigurohuniqë nuk ka makina, pastaj kaloni rrugën.)Ndërtimi i njohurive: Veprimtari praktike në klasëSillni në klasë disa lloje makinash (lodra) dhe praktikoni në klasë, si duhet t’i respektoni rregullat e qarkullimitnë rolin e këmbësorit.Përforcimi: Aktivitet praktik në rrugëNxënësit dalin në rrugë dhe vënë në praktik rregullat e qarkullimit të këmbësorit, duke shmangur rreziqet qëparaqet kalimi i rrugës.Të sigurojmë jetën tonë nga aksidentet në rrugë.?Detyrë shtëpie: Cilat janë rregullat e qarkullimit në rrugë?208

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 3. Rruga ku kalojmë??Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të përdorë me sukses rrugën.• Të zbatojë rregullat e qarkullimit si këmbësor.• Të diskutojë për konflikte që lindin ndërmjet përdoruesve të rrugës sëkëmbësorëve dhe përdoruesve të tjerë.Fjalë kyç:Mjetet:Aftësitë:pedalues, përdorues rruge, rrugë e sigurt, rrugë e pasigurt.teksti, pamje automjetesh, pamje rrugësh.të diskutuarit, të zbatuarit.? ParashikimiNdërtimi i njohurivePërforcimiParashikimi: DiskutimStruktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaDiskutimDebatShkrim i lirë?Zhvillimi i mësimitShikoni me vëmendje figurën në tekst faqen 44 dhe përcaktoni gabimet e bëra nga secili prej përdoruesvetë rrugës. Diskutohet me nxënësit e klasës për rrezikun e secilit rast.Ndërtimi i njohurive: Debat- A duhet të lëvizin njerëzit me biçikleta çift në rrugë makine? (Nuk duhet bllokuar rruga me biçikletatçift, sepse rrezikojmë jetën tonë.)- A duhet të ecim me motoçikletë në mes të rrugës? (Jo, rrezikojmë jetën.)- Çfarë gabimi po bën shoferi? Figura 4. (Shoferi po ecën me makinën në trotuar ku lëvizinkëmbësorët.)- Çfarë veprimi të gabuar po bëjnë fëmijët në rrugën e makinës? (Ata nuk duhet të luajnë me lodranë rrugën e makinës, sepse rrezikojnë jetën.)- Çfarë mund të shkaktojë lëvizja e qenit përkrah lëvizjes me biçikletë? Figura 5. (Ky veprimshkakton aksident në rrugë.)- Çfarë gabimi bën këmbësori? (I ka dalë përpara autobusit ndërkohë që po ecën në rrugë.)- A duhet të luajnë këta fëmijë këtu midis shinave të trenit? (Ata nuk duhet të luajnë këtu, sepse rrezikojnë jetën.)- Çfarë kujdesi duhet të bësh kur del nga makina? (Duhet të hapësh derën me kujdes dhe tëzbresësh në trotuar ose në anën ku nuk ka makina.)Përforcimi: Shkrim i lirëNxënësit shkruajnë çfarë ndodh, në qoftë se përdoruesit nuk i respektojnë rregullat e rrugës.Lexohen shkrimet e nxënësve duke veçuar më të saktatDetyrat tona: 1. Të njohim dhe të zbatojmë praktikisht rregullat e qarkullimit në rrugë si këmbësorë.2. Të ndihmojmë fëmijët e vegjël dhe të moshuarit që të respektojnë rregullat e rrugës, përtë shmangur aksidentet me rrezik jete.209

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”??Tema 4. Kujdesi ynë-siguria e të gjithëveObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të tregojë rregullat e çdo rruge.• Të përdorë e respektojë rregullat në rrugë.• Të diskutojë për ndikimin që ka sjellja e përdoruesve të rrugës(këmbësor ose pasagjerë) për vete dhe për të tjerët.Fjalë kyç:Mjetet:kujdes, respektimi i rregullave, siguri.teksti i nxënësit, pamje të ndryshme.? PërforcimiAktivitet jashtë klase?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Bashkëbisedim, debatAftësitë:të treguarit, të zbatuarit, të diskutuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBashkëbisedim, debatNdërtimi i njohuriveVeprimtari praktike në klasëBashkëbisedohet me nxënësit për rrugë të sigurta:- Cila quhet rrugë e sigurt? (Rruga e përdorur mirë kur i njeh rregullat dhe i respekton ato me përpikëri.Edhe fëmijët duhet ta dinë se trotuari është rruga e këmbësorëve.)- Cila rrugë quhet autostradë? (Rruga e madhe plot makina që ikin e vijnë.)- Po si veprojmë për të kaluar në anën tjetër të autostradës? (Kalimi i autostradës bëhet vetëm me anëtë mbikalimeve. Kështu jemi më të sigurt.)- Çfarë nuk duhet të harrojë shoferi kur nis makinën? (Nuk duhet të harrojë asnjëherë të vendosë rripine sigurimit.)- A duhet t`i flasim shoferit kur nget makinën? (Nuk duhet t`i flasim shoferit kur nget makinën, sepse ilargon vëmendjen nga rruga.)Ndërtimi i njohurive: Veprimtari praktike në klasë- Mësuesi/ja u tregon nxënësve në klasë pamje të figurative me 7-8 shenja rrugore, pastaj u thotë nxënësve:“shkruani në fletore këto shenja dhe tregoni për secilën se përse shërbejnë ato në rrugë”.- Plotësoni me ngjyra semaforët sipas treguesve që keni ne tekst faqe 45.- Vizatoni në klasë shenja rrugore kryesore që të keni një siguri në respektimin e rregullave në rrugë.Përforcimi: Aktivitet jashtë klaseBëni një shëtitje me prindërit në një rrugë kryesore të qytetit tuaj dhe bisedoni si t’i respektojmë rregullat nërrugë. Kujdes shikoni se çfarë tregojnë shenjat në rrugë. I zbatoni praktikisht disa rregulla kryesore dhe uathoni shokëve e shoqeve në klasë.210

Tema 1. Biznesi dhe prodhimi??KAPITULLI VPRODHIMI, SHPËRNDARJA, KONSUMILibër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të dallojë prodhimin dhe biznesin.• Të tregojë elementet e prodhimit dhe biznesit.• Të krahasojë elementet e tyre, duke vënë në dukje lidhjen që ato krijojnë.Fjalë kyç:prodhim, sipërmarrës, biznesmen, ndërmarrje, fabrikë, biznes, lëndë e parë,biznes i madh, biznes i vogël.Mjetet:teksti i nxënësit, pamje nga tregu dhe qendra tregtare.??Aftësitë: të dalluarit, të treguarit, të krahasuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBisedëNdërtimi i njohuriveDiskutimPërforcimiVeprimtari praktike në klasë?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Bisedë- Ç’kuptojmë me fjalët produkte, prodhim, lëndë e parë, biznes i vogël ose i madh?Sendet që ne përdorim në jetën e përditshme, si: djathi, gjalpi, kosi, akullore, veshjet e ndryshme etj., quhenprodukte. Produktet prodhohen në fabrika. Për prodhimin e tyre duhet lënda e parë. Kështu, p.sh., në fabrikën epërpunimit të qumështit, ku prodhohen nënproduktet e tij, si: djathi, gjalpi, gjiza, kosi etj., në fillim duhet të sigurohetlënda e parë që është qumështi. Ai që drejton dhe organizon punën e fabrikës quhet sipërmarrës ose biznesmen.- Kush quhet biznes i vogël apo i madh?Ai biznesmen që ka një aktivitet të vogël, p.sh., një dyqan ku shet fastfud, akullore ose paketa cigaresh quhetbiznes i vogël, kurse ai që ka një aktivitet të madh, si p.sh., fabrika e coca-cola-s, fabrika e këpucëve, ndërtimobjektesh quhet biznes i madh.- Çfarë kuptojmë me fjalët: prodhim, sipërmarrës, biznes?Prodhim quhet nxjerrja ose përpunimi i një lënde të parë për të përfituar një produkt të caktuar: bukë, reçel,këpucë, veshje.Sipërmarrës quhet ai individ që ka një biznes të vogël ose të madh.Biznes quhet çdo veprimtari tregtare, prodhuese, shërbimi që kryet për qëllime fitimi.Ndërtimi i njohurive: DiskutimDiskutohet me nxënësit:- Përse i shërbejnë bizneset komunitetit?Këto biznese (fabrikë, mobilieri, dyqane, ushqimore etj.) i shërbejnë sipërmarrësit për të nxjerrë fitime.- Çfarë pune bën babai i Verës?Babai i Verës ka një biznes të vogël, ka një dyqan ku shet sanduiçë, hamburge, doner, si dhe produkte tëtjera për qëllime fitimi.Përforcimi: Veprimtari praktike në klasëShkruani në fletore për aktivitetin e një biznesmeni, duke plotësuar tabelën e tekstit (në fund të faqes 47).Lexohen plotësimet nga nxënës të ndryshëm, duke veçuar ato më të saktat.biznes i vogëlnumër i vogël punëtorësh, fitime të vogla, xhiro e vogël.211

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 2. Produkti dhe konsumi??Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të dallojë ç’është produkti dhe konsumi.• Të vlerësojë punën dhe elementet e saj.• Të përcaktojë lidhjen midis prodhimit, produktit dhe çmimit.Fjalë kyç:Mjetet:produkt, produkt ushqimor, konsumator, konsum, cilësi.teksti i nxënësit, pamje nga produkte të ndryshme.??Aftësitë: të dalluarit, të treguarit, të diskutuarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiDiskutim paraprakNdërtimi i njohuriveDebatPërforcimiShkrim i lirë?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Diskutim paraprak- Ç’kuptojmë me fjalën produkt?Sendet me vlerë që përdor njeriu për nevojat e veta: bukë, sheqer, oriz, veshjet etj., quhen produkte. Pra,çdo gjë që prodhohet nga puna e njeriut quhet produkt. Kur produkti shërben si ushqim quhet produktushqimor.- Ç’ndryshim ka produkti që blejmë në dyqan ose pastiçeri nga ai që e bëjmë në shtëpi?Pastiçeri, p.sh., e prodhon kekun për ta shitur, kurse mami në shtëpi e gatuan për të kënaqur pjesëtarët efamiljes. Në të dyja rastet kemi të bëjmë më një produkt ushqimor.- Ç’kuptojmë me fjalët: konsum, konsumator, cilësi?Fëmijët blejnë shumë ëmbëlsira në pastiçeri ose ua bën mami në shtëpi. Sa më të mira të jenë ëmbëlsirat aqmë shumë konsumohen. Pra, që të pëlqehet një produkt duhet të jetë me cilësi të mirë. Përdorimi si sendevepër të plotësuar nevojat vetjake quhet konsum. Njerëzit që i konsumojnë quhen konsumatorë.Ndërtimi i njohurive: DebatDiskutohet dhe debatohet me nxënësit për situatat problemore:a. Pse Diana zgjedh pastiçerinë për të blerë biskota? (Diana e zgjedh pastiçerinë që bën biskotat mecilësi më të mirë.)b. Cilat janë produktet që konsumohen më shumë? Pse? (Perimet dhe frutat që janë më tëushqyeshme.)Përforcimi: Shkrim i lirëShënoni në fletore disa produkte që keni në foto, faqe 49. Shkruani produktet ushqimore që ju pëlqejnë mëshumë dhe vendin ku prodhohen ato.212Shënim: Aktivitet praktik jashtë klase.Bashkë me mamin ose babin bëni një shëtitje në tregun e lagjes.Shënoni në fletoren tuaj:- Cilat janë produkte ushqimore, cilat nuk janë?- Cilat janë produktet ushqimore (ato që shikove në treg) me cilësi të mirë?- Cilat produkte kishin çmim më të lartë? Pse?

Tema 3. Nisja e biznesit tim??Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të dallojë llojet e punës.• Të zhvillojë një plan të vogël biznesi për prodhimin e një produkti.• Të identifikojë qëllimin e punës.Fjalë kyç:Mjetet:qëllimi i punës, lloji i punës, studim.teksti i nxënësit, produkte të ndryshme ushqimore, fletë formati.Aftësitë:të dalluarit, të diskutuarit, të praktikuarit.??Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBisedimNdërtimi i njohuriveDiskutimPërforcimiPunë praktike në klasë?Zhvillimi i mësimitParashikimi: Bisedim- Ç’kuptojmë me qëllim të punës dhe llojin e punës?Para se të nisësh punën për të prodhuar diçka duhet të dish qëllimin e saj. Pra, duhet një plan ose studim.- Çfarë bën biznesmeni për të hapur, p.sh., një dyqan ushqimor?Së pari, përcakton (bën planin e tij) se cili është produkti ushqimor më i shitur në lagjen apo bllokun ku ai banon.- Çfarë gjërash pëlqejnë më shumë fëmijët?Fëmijët pëlqejnë më shumë: patatina, pasta, hamburger, akullore etj. Këto i shkruan në një plan, pastaj fillonpunën për të prodhuar pasta, hamburger, sanduiç.Ndërtimi i njohurive: DiskutimDiskutohet me nxënësit:- Si bëhet plani i biznesit?a. Cilët punëtor duhet të marrin pjesë për të gatuar pastën, picën etj.? (Punëtori që përgatit produktinushqimor (pastën, picat etj.). Punëtori që pjek në furrë pastën ose picën. Pastruesi, paketuesi, shitësi.b. Çfarë lloj pune duhet për të prodhuar pastat? (Gatimi, pjekja, përgatitja e kremit dhe mbushja,zbukurimi i pastave.)c. Çfarë nevojitet tjetër? (Lënda e parë: miell, sheqer, gjalpë etj.)d. Ku do të prodhohen pastat? (Lokali që do të merret me qira.)e. Ku do të gjenden paratë? (Në bankë.)Përforcimi: Punë praktike në klasëNdahen nxënësit në dy grupe:o Grupi i parë - bëni studimin e mësipërm.Vendosni produktin ushqimor që do të prodhoni ju.o Grupi i dytë - përcaktoni etapat e punës për të prodhuar produktin ushqimor, p.sh.: tortat.Llogaritni lëndën e parë dhe sasinë e saj.Aktivitet praktik jashtë klaseTë shoqëruar me babin, vizitoni një biznes që keni në lagjen tuaj (si p.sh., një furrë buke, pastiçeri) dhebisedoni se si e ka filluar pronari biznesin e tij. A është i kënaqur nga ajo që fiton?213

Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Tema 4. Llogaritja e shpenzimeve??Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të përcaktojë çmimin e një produkti.• Të identifikojë koston e një produkti.• Të bëjë llogaritjet e një biznesi.Fjalë kyç:Mjetet:kosto, çmim, shpenzime.teksti, fletë formati, laps.214??Aftësitë: të llogariturit, të identifikuarit, të përcaktuarit, të bashkëbiseduarit.Struktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBashkëbisedimNdërtimi i njohuriveVeprimtari praktikePërforcimiAktivitet praktik?Zhvillimi i mësimitParashikimi: BashkëbisedimBashkëbisedohet me nxënësit: - Si bëhet llogaritja e shpenzimeve?- Sa duhet të shpenzosh për të bërë një tortë? Para se të fillohet nga puna nxënësit në bashkëpunimme mësuesen duhet të llogarisin:1. Sa do të shpenzonin për të prodhuar tortën? Llogaritet puna e punëtores dhe lënda e parë që duhet për tortën.2. Me çfarë çmimi duhet ta shisni tortën që të paguani të gjitha shpenzimet dhe të kishin fitimet e tyre?Ndërtimi i kuptimit: Veprimtari praktikeLlogaritja e shpenzimeve të një torte.Çfarë nevojitet? Sa nevojitet për një tortë? Sa kushton një produkt?Lënda e parë Miell = 200g 1 kg miell = 70 lekëSheqer = 200g1 kg sheqer = 70 lekëVezë = 5 kokrra1 kokërr vezë = 10 lekëKrem = 200g1 kg = 200 lekëLajthi = 200g1 kg lajthi = 1000 lekëGjalpë = 200g1 kg gjalpë = 400 lekëPunonjësit 4 punëtore 1 punëtor = 20000 lekë në muajQiraja e lokalit30000 lekë në muajEnergjia elektrike40000 lekë në muajPra, kostoja e prodhimit të një torte ishte 400 lekë.Kosto prodhimi quhet sasia e shpenzimeve material dhe sasia e punës që duhet për të prodhuar një produkt.- Me çfarë çmimi do ta shisnin ata tortën? (Çmimi që do ta shesin 700 lekë.)- Sa lekë fitim u ka mbetur atyre? (300 lekë fitim)- Nëse qiraja e lokalit do të rritet nga 30000 lekë në muaj në 40000 lekë çfarë do të ndodhë me kostone prodhimit? (Nëse qiraja do te rritet edhe kostoja e prodhimit do të rritej.)- Nëse çmimi i lëndëve të para do të ulej çfarë do të ndodhte me koston e një torte? (Kostoja e tortësdo të ulet dhe fitimi do të jetë më i madh për pronarin.)Përforcimi: Aktivitet praktik jashtë klaseBëhen llogaritje në fletore për sasinë e shpenzimeve material dhe sasinë e punës për të prodhuar një kekose një bakllavë.?Detyrë shtëpie. Siguroni në shtëpi një libër kuzhine.

Tema 5 Bëj llogaritë e fitimit tim??Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:• Të llogaritë fitimin nga një biznes.• Të llogaritë çmimet.• Të llogaritë fitimin.Fjalë kyç:Mjetet:fitim, llogaritje.teksti i nxënësit, pamje nga dyqane të ndryshme.Libër mësuesi për tekstin “Edukata shoqërore 5”Aftësitë:të llogariturit, të diskutuarit, të praktikuarit.??Ndërtimi i njohurivePërforcimiParashikimi: BashkëbisedimStruktura PNP Metoda, teknika e veprimtari KohaParashikimiBashkëbisedimDiskutimPunë e pavarur?Zhvillimi i mësimitBashkëbisedohet me nxënësit:- Si llogaritet fitimi? Pasi nxorëm koston e prodhimit të një torte vendosëm çmimi i saj të ishte 500 lekë.Atëherë ne llogaritim fitimin që kemi për çdo tortë.Çmimi i një torteKostoja e prodhimitFitimi500 lekë400 lekë100 lekëFitimi është pjesa e të ardhurave që mbetet pas i zbriten shpenzimet që janë bërë për prodhimin e saj, p.sh.,shpenzimet për lëndën e parë, për pajisjet e prodhimit, për qiranë, për pagesën e punëtorëve, për energjinëelektrike, për ujin dhe për transportin e mallit deri në dyqan.Ndërtimi i njohurive: DiskutimDiskutohet me nxënësit për situatat problemore:Në lagjen tuaj janë dy lokale që prodhojnë hamburger.Pronari i dyqanit të parë (Flamuri) e ka dyqanin me qira dhe e shet një hamburger me 70 lekë.Pronari i dyqanit të dytë (Blerimi) e ka dyqanin të vetin dhe e shet një hamburger 50 lekë.Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen:- Pse kushton më shtrenjtë hamburger i Flamurit? Hamburgeri i dyqanit të Flamurit kushton mështrenjtë, sepse në llogaritjen e kostos së prodhimit është qiraja e dyqanit.- Çfarë duhet të bëjë Flamuri që të rritë fitimin? Duhet të ulë koston e prodhimit.Përforcimi: Punë e pavarurPlotësoni tabelën në faqen 54 të tekstit për çdo ditë të javës, duke llogaritur sasinë e pastave të shitur në çdoditë, sasinë e parave të grumbulluara dhe fitimin nga shitja e pastave (në çdo ditë të javës).Aktivitet praktik:Bëni llogaritjen e parave të grumbulluara nga shitja e pastave çdo ditë, nxirrni fitimin e çdo dite dhe pastajnë fund të çdo jave.215