Uebung CPM-Netzplan.pdf - Lehrstuhl für Wirtschaftsinformatik
Uebung CPM-Netzplan.pdf - Lehrstuhl für Wirtschaftsinformatik
Uebung CPM-Netzplan.pdf - Lehrstuhl für Wirtschaftsinformatik
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Übung zur Projektplanung<br />
-<strong>CPM</strong>-Netzpläne-<br />
Technische Universität München<br />
<strong>Lehrstuhl</strong> <strong>für</strong> <strong>Wirtschaftsinformatik</strong><br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Lernziele der Übung <strong>CPM</strong>-Netzpläne<br />
Sie können <strong>CPM</strong>-Netzpläne aufstellen, terminieren, den kritischen Pfad<br />
sowie die Pufferzeiten bestimmen.<br />
Sie sind in der Lage, Auswirkungen bei Änderungen der Vorgangsdauern<br />
zu berechnen.<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 2<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar
Gliederung: Übung <strong>CPM</strong>-Netzpläne<br />
Logik von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Regeln zur Konstruktion von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Eigenschaften von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Besprechung der Aufgaben zu <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Aufgabe 1<br />
Aufgabe 2<br />
Aufgabe 3<br />
Aufgabe 4<br />
Aufgabe 5<br />
Ereignisknoten -<strong>Netzplan</strong> EKN<br />
Beispiel PERT<br />
Vorgänge: entfallen<br />
AOB: (Pfeile)<br />
Ereignisse: Knoten<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 3<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
<strong>Netzplan</strong>arten<br />
<strong>Netzplan</strong>arten<br />
Vorgangsknoten-<strong>Netzplan</strong> VKN<br />
Beispiel MPM<br />
Vorgänge: Knoten<br />
AOB: Pfeile<br />
Ereignisse: entfallen<br />
AOB<br />
Quelle: Burghardt, M. : Einführung in Projektmanagement (2002), S. 115<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 4<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Vorgangspfeil-<strong>Netzplan</strong> VPN<br />
Beispiel <strong>CPM</strong><br />
Vorgänge: Pfeile<br />
AOB: entfallen<br />
Ereignisse: Knoten<br />
Vorgang<br />
Ereignis Ereignis Vorgang Vorgang Ereignis Ereignis
Logik von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Jeder Vorgang hat mindestens ein Start- und Endereignis.<br />
Ein Vorgang kann beginnen, wenn sein Startereignis eingetreten<br />
ist.<br />
Ein Ereignis kann eintreten, wenn alle Vorgänge abgeschlossen<br />
sind, die das Ereignis als Endereignis besitzen.<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 5<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Konstruktionsregeln von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Ein Vorgang ohne Vorgänger wird als Startereignis des <strong>Netzplan</strong>s<br />
(oder als Quelle) bezeichnet.<br />
Ein Vorgang ohne Nachfolger wird als Endereignis des <strong>Netzplan</strong>s<br />
(oder als Senke) bezeichnet.<br />
Startereignis eines Vorgangs ist i.d.R. identisch mit den<br />
Endereignissen aller seiner Vorgänger.<br />
Ausnahme: bei Scheinvorgängen<br />
Endereignis eines Vorgangs ist i.d.R. identisch mit dem<br />
Startereignis aller seiner Nachfolger.<br />
Ausnahme: bei Schienvorgängen<br />
Bei identischen Start- und Endereignissen zweier Vorgänge<br />
(parallele Vorgänge) ist das Start- oder Endereignis durch einen<br />
Scheinvorgang zu zerlegen.<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 6<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar
Keine Zyklen<br />
Eigenschaften von <strong>CPM</strong>-Netzplänen<br />
Keine Schleifen<br />
Keine Doppelpfeile<br />
Auf Grundlage der<br />
Projektstrukturplanung<br />
sind <strong>für</strong> ein Projekt<br />
folgende Aktivitäten mit<br />
ihren Dauer sowie ihrer<br />
logischen Abfolge<br />
entstanden:<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 7<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Aufgabe 1 (I)<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
V12<br />
V13<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 8<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Dauer<br />
2 ZE<br />
1 ZE<br />
5 ZE<br />
14 ZE<br />
10 ZE<br />
2 ZE<br />
2 ZE<br />
8 ZE<br />
3 ZE<br />
2 ZE<br />
2 ZE<br />
1 ZE<br />
2 ZE<br />
Vorgänger<br />
-<br />
-<br />
V1, V2<br />
V3<br />
V2<br />
V4<br />
V6<br />
V4, V5<br />
V5<br />
V7<br />
V7<br />
V6<br />
V7, V10, V11
1<br />
Aufgabe 1 (II)<br />
(1) Setzen Sie einen topologisch sortierten <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong> mit so<br />
wenig Scheinvorgängen wie möglich auf.<br />
(2) Führen Sie eine Zeitplanung mit den frühest möglichen und<br />
spätest zulässigen Eintrittszeitpunkten durch.<br />
(3) Ermitteln Sie die minimale Projektdauer sowie den kritischen<br />
Pfad.<br />
(4) Bestimmen Sie sämtliche Pufferzeiten.<br />
V1<br />
V2<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 9<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
(A1) Topologisches Sortieren eines <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong>s<br />
3 V3 4<br />
2<br />
S1<br />
V i<br />
V5<br />
5<br />
S2<br />
V4<br />
7<br />
V9<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11 V 12 V 13<br />
d ij 2 1 5 14 10 2 2 8 3 2 2 1 2<br />
V8<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 10<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
6<br />
12<br />
V6<br />
V12<br />
V13<br />
11<br />
8<br />
V10<br />
V7<br />
S4<br />
9<br />
8<br />
V11
1<br />
0 0<br />
V1<br />
2<br />
V2<br />
1<br />
(A1) Vorwärts- und Rückwärtsterminierung<br />
3 V3 4 V4 6<br />
2 2 5 7 7 14 21 21<br />
S1<br />
0<br />
2<br />
1 2<br />
V i<br />
V5<br />
10<br />
S3<br />
0<br />
7<br />
21 21<br />
S2<br />
0<br />
8<br />
V8<br />
5<br />
11 21<br />
V9<br />
3<br />
12<br />
29 29<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11 V 12 V 13<br />
d ij 2 1 5 14 10 2 2 8 3 2 2 1 2<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 11<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Kritischer Pfad<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 12<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
V6<br />
2<br />
V12<br />
V13<br />
2<br />
8<br />
23 23 V7<br />
2<br />
9<br />
1<br />
11<br />
25 25<br />
V10<br />
2<br />
V11 2<br />
27 27 S4<br />
0<br />
8<br />
27 27<br />
Folge von Aktivitäten, die das frühest mögliche Projektende festlegen<br />
Pfad mit der längsten Vorgangsdauer im <strong>Netzplan</strong><br />
Ohne Pufferzeiten<br />
Bei Verzögerung der Vorgangsdauer der Aktivitäten auf dem kritischen<br />
Pfad führt zu Verschiebung des Projektendes<br />
Aber!<br />
1. Kritischer Pfad bedeutet nicht gleich kritische Aktivitäten<br />
kritisch = zeitkritisch<br />
2. Es können mehrere Pfade kritisch sein<br />
3. Kritische Pfade können sich im Projektverlauf durch Verschiebung<br />
von Aktivitäten verändern
1<br />
0 0<br />
V1<br />
2<br />
(A1) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
V2<br />
1<br />
3 V3 4 V4 6<br />
2 2 5 7 7 14 21 21<br />
S1<br />
0<br />
2<br />
1 2<br />
V5<br />
10<br />
Minimale Projektdauer: 29 ZE<br />
Kritischer Pfad 1:<br />
V1-V3-V4-V6-V7-V11-S4-V13<br />
1<br />
0 0<br />
V1<br />
2<br />
S3<br />
0<br />
7<br />
21 21<br />
S2<br />
0<br />
8<br />
V8<br />
5<br />
11 21<br />
V9<br />
3<br />
12<br />
29 29<br />
V i<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11 V 12 V 13<br />
d ij 2 1 5 14 10 2 2 8 3 2 2 1 2<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 13<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 14<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
V6<br />
2<br />
V12<br />
V13<br />
2<br />
8<br />
23 23 V7<br />
2<br />
9<br />
1<br />
11<br />
25 25<br />
V10<br />
2<br />
V11 2<br />
27 27 S4<br />
0<br />
8<br />
27 27<br />
(A1) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
V2<br />
1<br />
3 V3 4 V4 6<br />
2 2 5 7 7 14 21 21<br />
S1<br />
0<br />
2<br />
1 2<br />
V5<br />
10<br />
Minimale Projektdauer: 29 ZE<br />
Kritischer Pfad 2:<br />
V1-V3-V4-V6-V7-V10-V13<br />
S2<br />
0<br />
8<br />
V8<br />
5<br />
11 21<br />
V9<br />
3<br />
12<br />
29 29<br />
V i<br />
S3<br />
0<br />
7<br />
21 21<br />
V6<br />
2<br />
V12<br />
V13<br />
2<br />
8<br />
23 23 V7<br />
2<br />
9<br />
1<br />
11<br />
25 25<br />
V10<br />
2<br />
V11 2<br />
27 27 S4<br />
0<br />
8<br />
27 27<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11 V 12 V 13<br />
d ij 2 1 5 14 10 2 2 8 3 2 2 1 2
1<br />
0 0<br />
V1<br />
2<br />
(A1) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
V2<br />
1<br />
3 V3 4 V4 6<br />
2 2 5 7 7 14 21 21<br />
S1<br />
0<br />
2<br />
1 2<br />
V5<br />
10<br />
Minimale Projektdauer: 29 ZE<br />
Kritischer Pfad 3:<br />
V1-V3-V4-S3-V8<br />
S2<br />
0<br />
8<br />
V8<br />
5<br />
11 21<br />
V9<br />
3<br />
12<br />
29 29<br />
V i<br />
S3<br />
0<br />
7<br />
21 21<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11 V 12 V 13<br />
d ij 2 1 5 14 10 2 2 8 3 2 2 1 2<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 15<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Zeitreserven: Puffer<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 16<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
V6<br />
2<br />
V12<br />
V13<br />
2<br />
8<br />
23 23 V7<br />
2<br />
9<br />
1<br />
11<br />
25 25<br />
V10<br />
2<br />
V11 2<br />
27 27 S4<br />
0<br />
8<br />
27 27<br />
• Puffer sind zeitliche Spielräume (Zeitreserven), in denen Vorgänge<br />
verschoben werden können ohne Auswirkung auf die Gesamtprojektzeit.<br />
• Gesamtpuffer, Freier Puffer, Freier Rückwärtspuffer, Unabhängiger Puffer<br />
• Zwischen den Puffern existieren folgende grundlegende Beziehungen:<br />
GP ≥ 0 (Einhaltung des Projektendtermins)<br />
GP = 0 (kritischer Vorgang)<br />
GP ≥ FP ≥ UP<br />
GP ≥ FRP ≥ UP<br />
UP = FP + FRP -GP
Im Verlauf der Planung<br />
eines Projekts wurden<br />
folgende Aktivitäten mit<br />
der jeweiligen Dauer sowie<br />
ihrer logischen Abfolge<br />
geschätzt:<br />
(A1) Berechnung der Puffer<br />
GPij FPij UPij<br />
V1 0 0 0<br />
V2 1 0 0<br />
V3 0 0 0<br />
V4 0 0 0<br />
V5 10 0 -<br />
V6 0 0 0<br />
V7 0 0 0<br />
V8 0 0 0<br />
V9 15 15 5<br />
V10 0 0 0<br />
V11 0 0 0<br />
V12 5 5 5<br />
V13 0 0 0<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 17<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Aufgabe 2 (I)<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
V12<br />
V13<br />
V14<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 18<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Dauer<br />
22 ZE<br />
5 ZE<br />
3 ZE<br />
10 ZE<br />
8 ZE<br />
7 ZE<br />
17 ZE<br />
25ZE<br />
28 ZE<br />
21 ZE<br />
12 ZE<br />
30 ZE<br />
9 ZE<br />
14 ZE<br />
Vorgänger<br />
-<br />
-<br />
V1<br />
V1<br />
V2<br />
V2<br />
V2<br />
V1, V5, V6, V7<br />
V3, V4<br />
V8<br />
V8, V9<br />
V8<br />
V7, V10, V12<br />
V11, V13
1<br />
Aufgabe 2 (II)<br />
(1) Erstellen Sie einen topologisch sortierten <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong>.<br />
(2) Ermitteln Sie die frühest möglichen und spätest zulässigen<br />
Eintrittszeitpunkte.<br />
(3) Kennzeichnen Sie die minimale Projektdauer sowie den kritischen<br />
Pfad.<br />
(4) Geben Sie sämtliche Pufferzeiten an.<br />
V1<br />
V2<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 19<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
(A2) Topologisches Sortieren eines <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong>s<br />
2<br />
V3<br />
3<br />
V4<br />
7<br />
S1<br />
V6<br />
V5<br />
S4<br />
V7<br />
V i<br />
d ij<br />
8<br />
S2<br />
4<br />
V9<br />
6 V8 9<br />
S3<br />
10<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 20<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
5<br />
S5<br />
V11<br />
V10<br />
11<br />
V12<br />
13<br />
V13<br />
V<br />
1<br />
V<br />
2<br />
V<br />
3<br />
V<br />
4<br />
V<br />
5<br />
V<br />
6<br />
V<br />
7<br />
V<br />
8<br />
V<br />
9<br />
V<br />
10<br />
V<br />
11<br />
V<br />
12<br />
V<br />
13<br />
V<br />
14<br />
22 5 3 10 8 7 17 25 28 21 12 30 9<br />
S6<br />
V14<br />
12<br />
14<br />
14
(A2) Vorwärts- und Rückwartsterminierung<br />
7<br />
25 46<br />
1<br />
0 0<br />
V1<br />
22<br />
V2<br />
5<br />
V3 S4<br />
10<br />
13<br />
3 0<br />
V11<br />
V14<br />
2<br />
V9<br />
V4 8<br />
60 74 12 86 86 14<br />
28<br />
22 22 10 32 46<br />
S5 0<br />
9 V13<br />
S1<br />
0 6 V8 9 V12 12<br />
22 22 25 47 47 30 77 77<br />
V5<br />
S2<br />
8<br />
4<br />
0 S3<br />
21<br />
V10 S6<br />
0<br />
V6<br />
3<br />
12<br />
11<br />
0<br />
22<br />
7<br />
5<br />
5 5 V7<br />
68 77<br />
22 22<br />
17<br />
V i<br />
d ij<br />
V<br />
1<br />
V<br />
2<br />
V<br />
3<br />
V<br />
4<br />
V<br />
5<br />
V<br />
6<br />
V<br />
7<br />
V<br />
8<br />
V<br />
9<br />
V<br />
10<br />
V<br />
11<br />
V<br />
12<br />
V<br />
13<br />
V<br />
14<br />
22 5 3 10 8 7 17 25 28 21 12 30 9<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 21<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
(A2) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
7<br />
25 46<br />
1<br />
0 0<br />
V1<br />
22<br />
V2<br />
5<br />
V3 S4<br />
10<br />
13<br />
3 0<br />
V11<br />
V14<br />
2<br />
V9<br />
V4 8<br />
60 74 12 86 86 14<br />
28<br />
22 22 10 32 46<br />
S5 0<br />
9 V13<br />
S1<br />
0 6 V8 9 V12 12<br />
22 22 25 47 47 30 77 77<br />
V5<br />
S2<br />
8<br />
4<br />
0 S3<br />
21<br />
V10 S6<br />
0<br />
V6<br />
3<br />
12<br />
11<br />
0<br />
22<br />
7<br />
5<br />
5 5 V7<br />
68 77<br />
22 22<br />
17<br />
Minimale Projektdauer: 100 ZE<br />
Kritischer Pfad 1:<br />
V1-S1-V8-V12-V13-V14<br />
d<br />
ij<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 22<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
14<br />
100 100<br />
Vi V1 V2 V3 V4 V5 V6 V7 V8 V9 V10 V11 V12 V13 V<br />
14<br />
22 5 3 10 8 7 17 25 28 21 12 30 9<br />
14<br />
14<br />
100 100<br />
14
(A2) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
7<br />
25 46<br />
1<br />
0 0<br />
V1<br />
22<br />
V2<br />
5<br />
V3 S4<br />
10<br />
13<br />
3 0<br />
V11<br />
V14<br />
2<br />
V9<br />
V4 8<br />
60 74 12 86 86 14<br />
28<br />
22 22 10 32 46<br />
S5 0<br />
9 V13<br />
S1<br />
0 6 V8 9 V12 12<br />
22 22 25 47 47 30 77 77<br />
V5<br />
S2<br />
8<br />
4<br />
0 S3<br />
21<br />
V10 S6<br />
0<br />
V6<br />
3<br />
12<br />
11<br />
0<br />
22<br />
7<br />
5<br />
5 5 V7<br />
68 77<br />
22 22<br />
17<br />
Minimale Projektdauer: 100 ZE<br />
Kritischer Pfad 2:<br />
V2-V7-S3-V8-V12-V13-V14<br />
d<br />
ij<br />
Vi V1 V2 V3 V4 V5 V6 V7 V8 V9 V10 V11 V12 V13 V<br />
14<br />
22 5 3 10 8 7 17 25 28 21 12 30 9<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 23<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
(A2) Berechnung der Puffer<br />
GPij FPij UPij<br />
V1 0 0 0<br />
V2 0 0 0<br />
V3 21 0 0<br />
V4 14 0 0<br />
V5 9 9 9<br />
V6 10 0 0<br />
V7 0 0 0<br />
V8 0 0 0<br />
V9 14 0 -<br />
V10 9 0 0<br />
V11 14 14 0<br />
V12 0 0 0<br />
V13 0 0 0<br />
V14 0 0 0<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 24<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
14<br />
100 100<br />
14
Die Projektstrukturplanung <strong>für</strong><br />
ein Projekt hat <strong>für</strong> die<br />
Vorgänge V1-V11 folgende<br />
Vorgangsdauern ergeben:<br />
Aufgabe 3 (I)<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 25<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Aufgabe 3 (II)<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 26<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Dauer<br />
14 ZE<br />
6 ZE<br />
8 ZE<br />
4 ZE<br />
16ZE<br />
3 ZE<br />
18 ZE<br />
8 ZE<br />
6 ZE<br />
10 ZE<br />
18 ZE<br />
Vorgänger<br />
-<br />
-<br />
-<br />
V1, V2<br />
V1<br />
V4, V5<br />
V3<br />
V3<br />
V3, V5, V6<br />
V7, V8, V9<br />
(1) Erstellen Sie einen topologisch sortierten <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong> und<br />
bestimmen Sie die frühest möglichen und spätest zulässigen<br />
Eintrittszeitpunkte aller Ereignisse.<br />
(2) Ermitteln Sie die minimale Projektdauer und den kritischen Pfad.<br />
(3) Berechnen Sie <strong>für</strong> sämtliche Vorgänge die bekannten Puffer.<br />
(4) Welche Auswirkungen auf die Realisierungsm öglichkeiten<br />
anderer Vorgänge treten auf, wenn bei V8 eine Verzögerung von<br />
9 ZE, 24 ZE oder 25 ZE eintritt?<br />
(5) Welche Auswirkung auf das Projektende ergibt sich, wenn bei V4<br />
eine Verzögerung von 11 ZE entsteht und sich gleichzeitig die<br />
Vorgangsdauer von V5 auf 10 ZE verkürzt?<br />
V6
V2<br />
1 V1 2<br />
V2<br />
V3<br />
4<br />
(A3) Topologisch sortierter <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong><br />
3 V4 5 V6 9<br />
V i<br />
S1<br />
V7<br />
V5<br />
S2<br />
V8<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 27<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
6<br />
S3<br />
S4<br />
7<br />
V9<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
(A3) Vorwärts- und Rückwärtsterminierung<br />
1 V1 2<br />
0 0<br />
14 14<br />
V3<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 26<br />
30 30<br />
33 33<br />
4<br />
8 23<br />
V i<br />
S1<br />
V7<br />
V5<br />
S2<br />
V8<br />
6<br />
26 41<br />
7<br />
33 35<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 28<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
V9<br />
8<br />
8<br />
39 41<br />
V11<br />
V10<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
10<br />
51 51
V2<br />
(A3) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
1 V1 2<br />
0 0<br />
14 14<br />
V3<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 26<br />
30 30<br />
33 33<br />
4<br />
8 23<br />
S1<br />
Minimale Projektdauer: 51 ZE<br />
Kritischer Pfad: V1-V5-V6-V11<br />
V7<br />
V5<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
6<br />
26 41<br />
7<br />
33 35<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 29<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
V9<br />
(A3) Berechnung der Pufferzeiten<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
GP i j<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
FP i j<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 30<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
UP i j<br />
20 8 8<br />
15 0 0<br />
12 12 0<br />
15 0 0<br />
25 23<br />
2 0 0<br />
2 2 0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
8<br />
0<br />
8<br />
39 41<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
51 51
(A3) Auswirkungen der Verzögerungen bei Vorgang V8<br />
4<br />
8 23<br />
V8<br />
8<br />
8<br />
39 41<br />
GPi j = 25 FPi j = 23 UPi j = 8<br />
Verzögerungen<br />
9<br />
24<br />
25<br />
Dauer inkl.<br />
Verzögerung<br />
9 + 8 = 17<br />
24 + 8 = 32<br />
25 + 8 = 33<br />
Puffer<br />
GP = 16<br />
UP = 0 (-1)<br />
GP = 1<br />
FP < 0 (-1)<br />
UP < 0 (-16)<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 31<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 32<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Auswirkung<br />
Keine Auswirkung<br />
auf andere Vorgänge<br />
Keine Auswirkung auf<br />
andere Vorgänge, FZ von<br />
E8 verschiebt um 1 ZE auf<br />
40 ZE, SZ von E4<br />
verschiebt sich um 14 ZE<br />
auf 9 ZE<br />
FZ von E8 verschiebt um 2<br />
auf 41 ZE, SZ von E4<br />
verschiebt sich um 15 auf<br />
8 ZE, neuer kritischer Weg<br />
V3-V8 -V10, aber Projekt -<br />
enddauer bleibt gleich<br />
(A3) Auswirkungen der Verzögerung bei Vorgang V4<br />
3<br />
5<br />
V4<br />
14 26<br />
30 30<br />
4<br />
GP i j = 12 FP i j = 12 UP i j = 0<br />
Verzögerungen<br />
11<br />
Dauer inkl.<br />
Verzögerung<br />
11 + 4 = 15<br />
Puffer<br />
GP = 1<br />
UP = 1<br />
Auswirkung<br />
Neuer kritischer Pfad<br />
V1-S1-V4-V6-V11<br />
V2-V4-V6-V11
(A3) Auswirkungen der Verkürzung bei Vorgang V5<br />
2<br />
5<br />
V5<br />
14 14<br />
10<br />
30 30<br />
GP i j = 0 FP i j = 0 UP i j = 0<br />
Verkürzung<br />
- 6<br />
Dauer inkl.<br />
Verkürzung<br />
16 - 6 = 10<br />
Puffer<br />
GP = 5<br />
UP = 5<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 33<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Aufgabe 4<br />
(1) Nehmen Sie den in Aufgabe 3 ermittelten <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong> als<br />
Ausgangspunkt und berechnen Sie die folgenden Änderungen.<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 34<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Auswirkung<br />
Enddauer verkürzt<br />
sich um 1 ZE auf 50<br />
ZE, neuer kritischer<br />
Pfad V1-S1-V4-V6-V11<br />
V2-V4-V6-V11<br />
(2) Für welche Alternative entscheiden Sie sich, wenn Sie wählen können<br />
zwischen<br />
Alternative 1: Verlängerung von V1, V5, V6 und V11 um je 1 ZE<br />
Alternative 2: Verlängerung von V3 und V7 um je 10 ZE?<br />
Berücksichtigen Sie hierbei die Einhaltung einer minimalen<br />
Projektdauer!<br />
Wie verändert sich der kritische Pfad nach Auswahl einer Alternative?<br />
(3) Wie sieht die Entscheidung aus (2) aus, wenn bei V9 zusätzlich<br />
Probleme auftreten, die den Vorgang um 5 ZE verzögern würden?<br />
Begründen Sie die Antwort.
V2<br />
1 V1 2<br />
0 0<br />
14 14<br />
V2<br />
V3<br />
V i<br />
(A4) <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong><br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 26<br />
30 30<br />
33 33<br />
4<br />
8 23<br />
S1<br />
1 V1 2<br />
0 0 15 15 15<br />
V3<br />
V7<br />
V5<br />
S2<br />
V8<br />
6<br />
26 41<br />
7<br />
33 35<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 35<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 36<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
V9<br />
8<br />
39 41<br />
(A4) Alternative 1<br />
(Verzögerung von V1, V5, V6, V11 um 1 ZE)<br />
3 V4 5 V6 9<br />
15 27 5 32 32 4 36 36<br />
4<br />
8 39<br />
S1<br />
V5<br />
17<br />
V7<br />
Kritischer Pfad: V1-V5-V6-V11<br />
Enddauer verschiebt<br />
sich um 4 ZE.<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
6<br />
26 45<br />
7<br />
36 39<br />
S3<br />
S4<br />
6<br />
V9<br />
8<br />
42 45<br />
V11<br />
V10<br />
V11<br />
19<br />
V10<br />
10<br />
10<br />
51 51<br />
10<br />
55 55<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18
V2<br />
1 V1 2<br />
0 0 14 14 19<br />
18<br />
V3<br />
(A4) Alternative 2<br />
(Verzögerung von V3, V7 um 10 ZE)<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 31 4 30 35 3 33 38<br />
4<br />
18 18<br />
S1<br />
V5<br />
16<br />
V7<br />
28<br />
Kritischer Pfad: V3-V7-S3-V10<br />
Enddauer verschiebt sich um<br />
5 ZE.<br />
V2<br />
1 V1 2<br />
0 0 15 15 15<br />
V3<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
6<br />
6<br />
46 46<br />
7<br />
33 40<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 37<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 38<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
6<br />
V9<br />
8<br />
46 46<br />
(A4) Alternative 1<br />
(Verzögerung von V1, V5, V6, V11 um 1 ZE)<br />
3 V4 5 V6 9<br />
15 27 5 32 32 4 36 36<br />
4<br />
8 39<br />
S1<br />
V5<br />
17<br />
V7<br />
Kritischer Pfad: V1-V5-V6-V11<br />
Enddauer verschiebt<br />
sich um 4 ZE.<br />
V i<br />
6<br />
26 45<br />
7<br />
33 39<br />
Auswahl der Alternative 1<br />
S2<br />
V8<br />
S3<br />
S4<br />
6<br />
V9<br />
8<br />
42 45<br />
V11<br />
18<br />
V10<br />
10<br />
V11<br />
19<br />
V10<br />
10<br />
10<br />
56 56<br />
10<br />
55 55<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18
V2<br />
(A4) Alternative 1 (Verzögerung von V1, V5, V6, V11 um 1 ZE<br />
und zusätzlich Verzögerung von V9 um 5 ZE)<br />
1 V1 2<br />
0 0 15 15 15<br />
8<br />
V3<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 27 5 32 32 4 36 36<br />
4<br />
8 29<br />
S1<br />
V5<br />
17<br />
V7<br />
18<br />
Kritischer Pfad 1: V1-V5-V6-V11<br />
Kritischer Pfad 2:<br />
V1-V5-V6-S4-V9-V10<br />
Enddauer verschiebt sich um 6 ZE.<br />
V2<br />
1 V1 2<br />
0 0 14 14 19<br />
18<br />
V3<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
8<br />
6<br />
26 47<br />
7<br />
36 36<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 39<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 40<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
11 V9<br />
8<br />
47 47<br />
(A4) Alternative 2 Verzögerung von V3, V7 um 10 ZE<br />
und zusätzlich Verzögerung V9 um 5 ZE)<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 31 4 30 35 3 33 38<br />
4<br />
18 18<br />
S1<br />
V5<br />
16<br />
V7<br />
28<br />
Kritischer Pfad: V3-V7-S3-V10<br />
Enddauer verschiebt sich um<br />
5 ZE.<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
8<br />
6<br />
46 46<br />
7<br />
33 40<br />
S3<br />
S4<br />
11 V9<br />
8<br />
46 46<br />
V11<br />
19<br />
V10<br />
10<br />
V11<br />
18<br />
V10<br />
10<br />
10<br />
57 57<br />
10<br />
56 56<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18
V2<br />
1 V1 2<br />
0 0 14 14 19<br />
18<br />
V3<br />
(A4) Alternative 2 Verzögerung von V3, V7 um 10 ZE<br />
und zusätzlich Verzögerung V9 um 5 ZE)<br />
3 V4 5 V6 9<br />
14 31 4 30 35 3 33 38<br />
4<br />
18 18<br />
S1<br />
V5<br />
16<br />
V7<br />
28<br />
Kritischer Pfad: V3-V7-S3-V10<br />
Enddauer verschiebt sich um<br />
5 ZE.<br />
Auf Grundlage der<br />
Projektstrukturplanung<br />
sind <strong>für</strong> ein Projekt<br />
S2<br />
V i<br />
V8<br />
6<br />
6<br />
46 46<br />
7<br />
33 40<br />
S3<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 14 6 8 4 16 3 18 8 6 10 18<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 41<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S4<br />
Auswahl der Alternative 2<br />
folgende Aktivitäten mit<br />
ihren Dauer sowie ihrer<br />
logischen Abfolge<br />
entstanden:<br />
Aufgabe 5 (I)<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 42<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
11 V9<br />
Dauer<br />
28 ZE<br />
12 ZE<br />
16 ZE<br />
8 ZE<br />
32 ZE<br />
6 ZE<br />
36 ZE<br />
12 ZE<br />
12 ZE<br />
20 ZE<br />
36 ZE<br />
8<br />
46 46<br />
V11<br />
18<br />
V10<br />
10<br />
Vorgänger<br />
-<br />
-<br />
-<br />
V1, V2<br />
V1<br />
V4, V5<br />
V3<br />
V3<br />
V3, V5, V6<br />
V8, V9<br />
V5, V6<br />
10<br />
56 56
Aufgabe 5 (II)<br />
(1) Erstellen Sie den zugehörigen <strong>CPM</strong>-<strong>Netzplan</strong>.<br />
(2) Bestimmen Sie alle frühest möglichen und spätest zulässigen<br />
Eintrittszeitpunkte.<br />
(3) Ermitteln Sie die minimale Projektdauer sowie den kritischen<br />
Pfad.<br />
(4) Bestimmen Sie <strong>für</strong> sämtliche Vorgänge den Gesamt-, freien und<br />
unabhängigen Puffer.<br />
(5) Welche zeitliche Auswirkungen anderer Vorgänge treten auf,<br />
wenn Vorgang V8 sich um 20, 54 oder 56 ZE verzögert?<br />
V1<br />
1 V2 3<br />
V3<br />
4<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 43<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
(A5) Aufstellen und topologisches Sortieren<br />
2 V5 5 V6 6<br />
S1<br />
V7<br />
V4<br />
S2<br />
V8<br />
V i<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 44<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
8<br />
S4<br />
S3<br />
7<br />
V9<br />
V11<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 28 12 16 8 32 6 36 12 12 20 36<br />
9<br />
V10<br />
10
V1<br />
(A5) Vorwärts- und Rückwärtsterminierung<br />
1 V2 3<br />
0 0<br />
28 52<br />
V1<br />
V3<br />
2 V5 5 V6 6<br />
28 28<br />
60 60<br />
66 66<br />
4<br />
16 46<br />
S1<br />
V7<br />
V4<br />
S2<br />
V8<br />
8<br />
52 82<br />
V i<br />
7<br />
66 70<br />
S4<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 45<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S3<br />
V9<br />
9<br />
78 82<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
102 102<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 28 12 16 8 32 6 36 12 12 20 36<br />
(A5) Kritischer Pfad und minimale Projektdauer<br />
1 V2 3<br />
0 0<br />
28 52<br />
V3<br />
2 V5 5 V6 6<br />
28 28<br />
60 60<br />
66 66<br />
4<br />
16 46<br />
S1<br />
Minimale Projektdauer: 102 ZE<br />
Kritischer Pfad: V1-V5-V6-V11<br />
V7<br />
V4<br />
S2<br />
V8<br />
8<br />
52 82<br />
V i<br />
7<br />
66 70<br />
S4<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 46<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S3<br />
V9<br />
9<br />
78 82<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
102 102<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 28 12 16 8 32 6 36 12 12 20 36
(A5) Berechnung der Pufferzeiten<br />
Aktivität<br />
V1<br />
V2<br />
V3<br />
V4<br />
V5<br />
V6<br />
V7<br />
V8<br />
V9<br />
V10<br />
V11<br />
GP i j<br />
0<br />
40<br />
30<br />
24<br />
0<br />
0<br />
30<br />
54<br />
4<br />
4<br />
0<br />
FP i j<br />
16<br />
24<br />
50<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 47<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
4<br />
0<br />
UP i j<br />
(A5) Auswirkungen der Verzögerungen bei Vorgang V8<br />
4<br />
9<br />
V8<br />
16 46<br />
12<br />
78 82<br />
GP i j = 54 FP i j = 50 UP i j = 20<br />
Verzögerungen<br />
20<br />
54<br />
56<br />
Dauer der<br />
Verzögerung<br />
20 + 12 = 32<br />
54 + 12 = 66<br />
56 + 12 = 68<br />
Puffer<br />
UP = 0<br />
GP = 0<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 48<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
0<br />
16<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
0<br />
20<br />
0<br />
0<br />
0<br />
Auswirkung<br />
Keine Auswirkung<br />
auf andere Vorgänge<br />
Endtermin unverändert,<br />
aber 2. neuer<br />
kritischer Pfad<br />
V3-V8-V10
V1<br />
1 V2 3<br />
0 0<br />
28 52<br />
V3<br />
(A5) Auswirkung der Verzögerung d = 54<br />
2 V5 5 V6 6<br />
28 28<br />
60 60<br />
66 66<br />
4<br />
16 16<br />
S1<br />
V7<br />
V4<br />
S2<br />
8<br />
52 82<br />
V8<br />
54+12=66<br />
V i<br />
7<br />
66 70<br />
S4<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 49<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S3<br />
V9<br />
9<br />
82 82<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
102 102<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 28 12 16 8 32 6 36 12 12 20 36<br />
(A5) Auswirkungen der Verzögerungen bei Vorgang V8<br />
4<br />
9<br />
V8<br />
16 46<br />
12<br />
78 82<br />
GP i j = 54 FP i j = 50 UP i j = 20<br />
Verzögerungen<br />
20<br />
54<br />
56<br />
Dauer der<br />
Verzögerung<br />
20 + 12 = 32<br />
54 + 12 = 66<br />
56 + 12 = 68<br />
Puffer<br />
UP = 0<br />
GP = 0<br />
GP < 0 (-2)<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 50<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
Auswirkung<br />
Keine Auswirkung<br />
auf andere Vorgänge<br />
Endtermin unverändert,<br />
aber 2. neuer<br />
kritischer Pfad<br />
V3-V8-V10<br />
Endtermin verändert sich<br />
um 2 auf 104 ZE, neuer<br />
kritischer Pfad V3-V8-V10
V1<br />
1 V2 3<br />
0 0<br />
28 54<br />
V3<br />
(A5) Auswirkung der Verzögerung d = 56<br />
2 V5 5 V6 6<br />
28 30<br />
60 62<br />
66 68<br />
4<br />
16 16<br />
Kernliteratur:<br />
S1<br />
V7<br />
V4<br />
S2<br />
8<br />
52 84<br />
V8<br />
56+12=68<br />
V i<br />
7<br />
66 72<br />
S4<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 51<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar<br />
S3<br />
V9<br />
9<br />
84 84<br />
V11<br />
V10<br />
10<br />
104 104<br />
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 V 6 V 7 V 8 V 9 V 10 V 11<br />
d ij 28 12 16 8 32 6 36 12 12 20 36<br />
Literaturquellen zur Übung <strong>CPM</strong>-Netzpläne<br />
Burghardt, M.: Einführung in Projektmanagement (2002), S. 113-128.<br />
Corsten, H.: Projektmanagement (2000), S. 149-181.<br />
Projektmanagement_WS0304_LE04_v03 - Folie 52<br />
© Prof. Dr. H. Krcmar