sonderverkauf 27.12. – 25.1.2009 20 – 50 % rabatt - Engadiner Post
sonderverkauf 27.12. – 25.1.2009 20 – 50 % rabatt - Engadiner Post
sonderverkauf 27.12. – 25.1.2009 20 – 50 % rabatt - Engadiner Post
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Mardi, 13 schner <strong>20</strong>09<br />
Motta Naluns: Nouv tapet magic e restorant per uffants<br />
Ün paradis pels pitschens<br />
Daspö quista stagiun d’inviern<br />
spordschan las Pen-<br />
dicularas Motta Naluns SA<br />
als plü pitschens giasts<br />
ün’ulteriur evenimaint:<br />
Ün nouv tapet magic ed ün<br />
plazzal da giovar cun ün<br />
nouv restorantin inrichischan<br />
la sporta pels uffants.<br />
(anr/mfo) Cun che blaga cha la<br />
pitschna skiunza da la Germania es<br />
ida sül nouv tapet magic cha las Pendicularas<br />
Motta Naluns SA possedan<br />
daspö quista stagiun d’inviern. Dürant<br />
seis viadi da 111 meters sü per la<br />
costa ha’la plüssas voutas fat chau<br />
our da las fanestras dal tunnel chi rinserran<br />
il tapet magic. Cun masellas<br />
cotschnas ed üna vistina riantada e be<br />
superbgia es ella davo pac mumaint<br />
rivada al böt. «Quist es la cana!»,<br />
ha’la manià e s’ha be subit missa in<br />
viadi giò per la costa per pudair da-<br />
növmaing as laschar manar sü da<br />
la muntogna. «Quist tapet magic es<br />
bainschi ün zich unic», declera Egon<br />
Scheiwiller, il directer da las Pendicularas<br />
Motta Naluns SA ed agiundscha<br />
cha’l nouv indriz saja ün grond inrichimaint<br />
da l’infrastructura da la gestiun.<br />
Il tapet magic es üna tschinta<br />
da transport, in quist cas cuvernada,<br />
uschè es il tapet adüna liber da naiv.<br />
Cha’l comfort dal transport saja uschè<br />
plü grond perquai cha’ls skis dals pi-<br />
tschens nu sglischan inavo cun ir insü<br />
ed i sun protets da naiv e vent, declera<br />
Scheiwiller. Il tunnel ha da la vart<br />
fanestras chi’s po eir drivir e lös da<br />
sortida. Sco cha Scheiwiller declera<br />
saja il tapet magic però eir adattà per<br />
creschüts chi cumainzan ad ir culs<br />
skis. «Il motiv cha nus vain cumprà<br />
quist tapet magic es quel, cha nus vain<br />
fich blers uffants chi vegnan pro nus<br />
culs skis», argumentescha’l. Dürant<br />
ils ultims ons s’haja il nomer d’uffants<br />
da la scoula da skis e da privats aug-<br />
mantà fermamaing, uschè cha culs<br />
duos tapets magics existents as saja<br />
rivà als cunfins da las capacitats.<br />
Ün restorant d’uffants<br />
Ultra dal nouv tapet magic, il qual<br />
as rechatta pro l’areal dal paradis per<br />
uffants Nalunsin pro la staziun da<br />
muntogna da Motta Naluns, han ils<br />
respunsabels da la gestiun investi in<br />
ün pitschen restorant. Quel as rechatta<br />
immez l’areal e spordscha ad uffants,<br />
baps e mammas la pussibiltà da<br />
baiver alch e da mangiar qualche piculezza.<br />
«Intant cha’ls uffants pon<br />
svess ir sü e giò da la costa, pon bap e<br />
mamma verer pro e giodair», disch<br />
Egon Scheiwiller. Cha’ls rebombs in<br />
connex culs müdamaints fats sün<br />
l’areal per ir culs skis dals plü pi-<br />
tschens giasts da la Motta Naluns,<br />
saja grond. «Uossa savaina cha nus<br />
vain reagi inandret e cha las investi-<br />
ziuns da 330 000 francs pel nouv tapet<br />
magic e’ls 25 000 francs per la sgürezza<br />
dals uffants sün las s-chabelleras<br />
sun gnüdas fattas al dret mumaint ed<br />
al dret lö», declera’l.<br />
Sgürezza pels uffants<br />
Tuot las s-chabelleras chi’s rechattan<br />
sün l’areal dad ir culs skis da la<br />
Motta Naluns SA, exclus quella da<br />
Ftan, sun daspö quist on sgüradas per<br />
uffants. «Concret voul quai dir cha là,<br />
ingio cha l’uffant sezza sülla s-chabellera<br />
es el sgürà da nu sglischir tanter<br />
las stangas da metal oura e crodar per<br />
terra», declera il directer da las Pendicularas<br />
Motta Naluns SA. Cun serrar<br />
la s-chabellera rinserra ün cuogn<br />
da sgürezza il lö in tal möd cha l’uffant<br />
es sgürà cumplettamaing. Scha creschüts<br />
sezzan in quel lö, nu tils disturba<br />
quai tenor Scheiwiller absolutamaing<br />
brich. «Quel creschü es sim-<br />
plamaing plü sgürà <strong>–</strong> impedimaints<br />
nu chaschuna la sgürezza per uffants<br />
però ingüna pro’ls creschüts.»<br />
Il «tapet magic» es 111 meters lung e’s rechatta suot tet e pussibiltescha uschè<br />
transports plü comfortabels pels pitschens <strong>–</strong> ma eir per creschüts.<br />
Ultra da la s-chabellera da Ftan sun tuottas chi’s rechattan sün l’areal da la<br />
Motta Naluns SA gnüdas sgüradas per ch’uffants pitschens nu croudan oura<br />
da la s-chabellera.<br />
POSTA LADINA<br />
Ingaschamaint per chüra d’uffants in Engiadina Bassa<br />
Ün ulteriur pass vers la canorta regiunala<br />
Eir i’ls stadis richs sun adüna<br />
daplüs genituors dependents<br />
da sportas da chüra d’uffants.<br />
In Engiadina Bassa vain elavurà<br />
il concept detaglià per<br />
üna canorta regiunala. Quist<br />
mais vain preschantà il concept<br />
per üna canorta a Scuol.<br />
(anr/fa) D’incuort ha comunichà<br />
l’ouvra caritativa Unicef ils resultats<br />
d’üna retschercha in 25 pajais indu-<br />
strials davart las pussibiltats da chüra<br />
d’uffants pitschens. A man da desch<br />
criteris s’haja examinà la tenuta generala<br />
dals stadis invers la chüra<br />
d’uffants cumplementara a la famiglia,<br />
scha quella saja accessibla per<br />
tuots e che qualità cha la sporta haja.<br />
«Causa cha vieplü genituors lavuran<br />
tuots duos, dvainta la chüra d’uffants<br />
tras terzs adüna plü importanta i’ls<br />
pajais richs», scriva Unicef, «trais<br />
quarts dals uffants da quatter fin ses<br />
ons e mincha quart uffant plü giuven<br />
co trais ons vain chürà dadour la<br />
famiglia.» 18 pajais han ragiunt ün<br />
meglder resultat co la Svizra, la quala<br />
accumplischa be trais dals deschs criteris.<br />
La megldra chüra d’uffants<br />
spordscha la Svezia. Che dischan las<br />
protagonistas da la chüra d’uffants in<br />
Valsot? L’anr ha discurrü cun Maja<br />
Bischoff-Pool chi presidiescha la società<br />
Chüra d’uffants d’Engiadina<br />
Bassa.<br />
Be ün pa surpraisa dal resultat<br />
«Eu savaiva bainschi cha la Svizra<br />
na füss güsta illa poleposition in quai<br />
chi reguarda la chüra d’uffants, mo<br />
cha no sajan propcha ill’ultima lingia<br />
nu vessa cret», disch ella, «nos pajais<br />
rich sto sco chi para amo sviluppar la<br />
sensibilità per la tematica.» Ch’eir in<br />
Svizra stopchan actualmaing blers<br />
genituors tuots duos, bap e mamma,<br />
ir a lavurar per gudagnar avuonda e’s<br />
pudair prestar d’avair uffants, manzuna<br />
Maja Bischoff. Sainza üna sporta<br />
per la chüra d’uffants cumplementara<br />
a la famiglia va a perder tenor ella eir<br />
bler savair: «Bleras duonnas cun scolaziun<br />
e cugnuschentschas nu pon<br />
trar a nüz lur savair, ne ellas e neir<br />
l’economia, davo cha firmas sco<br />
bancas, ospidals hotels etc. han investi<br />
in lur scolaziun.» Per müdar quista<br />
situaziun s’haja fundà in Engiadina<br />
Bassa da l’on <strong>20</strong>01 la società Chüra<br />
d’uffants regiunala. «Quai es üna<br />
sporta cumplementara, sainza lair<br />
metter in dumonda las valuors tradiziunalas<br />
da la famiglia», intuna la<br />
presidenta. Las ulteriuras commembras<br />
da la suprastanza sun Helen<br />
Stricker da Sent e Jolanda Ellemunter,<br />
Christina Truog e Claudia Zaugg<br />
Tönett da Scuol. Sco intermediatura<br />
per la società es activa Flurina Steiner<br />
da Zernez.<br />
Cun canorta e famiglias grondas<br />
Da la retschercha cha la società ha<br />
fat da prümavaira a Scuol ed i’ls cumüns<br />
vaschins esa resultà chi existiss<br />
ün grond bsögn per la sporta da chüra<br />
d’uffants. A Scuol dess gnir s-chaffida<br />
üna canorta, manada da glieud sco-<br />
lada per üna dunzaina fin maximalmaing<br />
15 uffants. «In singuls cumüns<br />
esa previs da s-chaffir uschedittas famiglias<br />
grondas, sco üna mini-canorta,<br />
dürant trais dis l’eivna per maximalmaing<br />
quatter uffants.» Cha Zer-<br />
nez haja reagi subit e fingià s-chaffi<br />
üna famiglia gronda chi funcziuna a<br />
partir da schner, infuormescha ella.<br />
Sustegn ha survgni la società da plüssas<br />
varts: Tant la politica regiunala<br />
sco eir la Dmura Chasa Puntota han<br />
signalisà prontezza da collavurar.<br />
Davo avair preschantà als cumüns da<br />
la regiun lur intenziun ha survgni la<br />
società d’utuon da la Pro Engiadina<br />
Bassa ün import per cuernar las spai-<br />
Canorta a Tuer eir<br />
per uffants jauers<br />
«Causa chi nun existan in Val<br />
Müstair ingünas canortas es qua<br />
la chüra d’uffants cumplementara<br />
a la famiglia difficila», disch<br />
Chasper Stuppan, magister e president<br />
da l’avuadia da la regiun,<br />
«perquai han tscherchà duonnas<br />
impustüt da Müstair chi ston ir<br />
a lavurar eir ellas o chi nu sun<br />
maridadas üna soluziun.» Ellas<br />
laschan chürar lur uffants da trais<br />
ons insü illa canorta, Kinderhort,<br />
a Tuer. «Quist’instituziun vain<br />
sustgnüda da la regiun Vnuost,<br />
nun es dimena uschè chara, ed i<br />
sun acceptats eir uffants da la Val<br />
Müstair.» Per las duonnas da la<br />
Val inaint esa causa il viadi da<br />
transport plü lung plü difficil:<br />
«Pro no existan bainschi eir üna<br />
gruppa da gö e’l mapi (mamma<br />
e pitschen), quai sun però be<br />
sportas a temp limità chi han<br />
oters böts co da perchürar ils uffants»,<br />
disch Petra Ziswiler da<br />
Tschierv, commembra da la suprastanza<br />
dal Cumün Val Müstair,<br />
decasteri educaziun, cultura e<br />
sport, «perquai esa bain pussibel<br />
cha quista fatschenda gnia discussa<br />
prosmamaing in suprastanza.»<br />
Saramantaziun a la veglia a Sent<br />
sas chi dà per elavurar ün concept<br />
detaglià. Quista lavur fa tenor ella la<br />
suprastanza voluntariamaing. «I’l<br />
concept integraina eir ils impuls dals<br />
differents gremis, sco p.ex. tariffas tenor<br />
entradas o dar pais special a la<br />
lingua rumantscha», disch Maja Bischoff,<br />
«ils detagls da quist concept<br />
seguan a la fin da schner.»<br />
Maja Bischoff-Pool presidiescha la<br />
suprastanza da la Chüra d’uffants<br />
d’Engiadina Bassa.<br />
fotografia: Flurin Andry<br />
fh. In dumengia passada ha gnü lö a Sent la festa da Cuvits. La saramantaziun<br />
dal capo, dals ufficiants ed impiegats da cumün es gnüda inromada<br />
dal chant dals scolars e da producziuns dal la società da musica. Illa<br />
s-chüsa dal capo ha manzunà il capo reelet, Jon Carl Rauch, divers puncts<br />
centrals dals ons passats. Tanter oter ha’l rendü attent a las acziuns per<br />
pusiziunar Sent sco lö da cultura central in Engiadina Bassa. Sül chomp<br />
regiunal s’ha ingaschà Sent pella renovaziun da l’ospidal ed ha sustgnü<br />
l’augmaint da chapital d’aczias da las Pendicularas Motta Naluns cun dar<br />
süertà. Al nivel local haja dat nouvas punts in Val Sinestra. L’eivna da god<br />
a Sur En d’eira ün grond success e la plazza da sport es gnüda realisada.<br />
Avant la saramantaziun han scolars e scolaras dal s-chalin ot s-chavazzà la<br />
testa d’ün pop da naiv e dat lura amo il stumpel al rest dal corp. Il pop da<br />
naiv vain drizzà tradiziunalmaing sün ün mantun da naiv. L’act da tunar<br />
giò il cheu simbolisescha il müdamaint da capo. A Sent es restà il cussagl<br />
cumünal illa fuormaziun sco avant, schabain redot da set commembers sün<br />
tschinch. Nouv respunsabel pel decasteri da fabrica es Chasper Alexander<br />
Felix. El es eir vice-capo (majorità da vuschs).<br />
fotografia: Fadrina Hofmann Estrada