Pflegezukunft: Das Stimmvolk soll entscheiden - Engadiner Post

6 Mardi, 27 october 2009
Publicaziun ufficiala
Cumün da Scuol
Dumonda da fabrica
Parcella/
Via: 540 / Via da Rachögna
Patrun Swisscom AG
da fabrica: Ringstrasse 34
7000 Cuoira
Proget Spostamaint da
da fabrica: l’antenna sül tet dal
stabilimaint
Profilaziun: 20-10-2009
Plans Dürant il temp da
da fabrica: publicaziun as poja
tour invista dals plans
i’l büro da l’uffizi da
fabrica in chasa
cumünala.
Protestas: Protestas da dret
public sun d’inoltrar in
scrit (2 exemplars) e
cun motivaziun infra
20 dis daspö la publicaziun
al cussagl cumünal.
Protestas da dret privat
sun d’inoltrar a l’Uffizi
circuital da Suot Tasna.
7550 Scuol, als 27 october 2009
Uffizi da fabrica dal
cumün da Scuol
176.504.978
DiveRs
Forum per chantaduras e
chantaduors
(anr) Cuors da perfecziunamaint
per diriger, per dirigents e vicedirigents
e manaders da registers organisescha
l’Uniun chantunala da chant
dal Grischun minch’on. Uossa as
drizza l’uniun tetala dals 135 cors grischuns
eir a las chantaduras e’ls chantaduors.
Per la prüma jada vain organisà
ün forum da cors grischun. Il
prüm forum ha gnü lö als 24 october
ad Aschera e’l seguond ha lö als 7
november a Samedan (dürant quels
duos dis vegnan manats tras ils listess
cuors). Sco manaders dals cuors han
ils organisatuors ingaschà persunalitats
dal chant cun grond’experienza.
Al cuors, chi dess esser ün inscunter
da chantaduras e chantaduors da tuot
il chantun Grischun, as po partecipar
minchün. Ils cuors cumpiglian fuormaziun
da la vusch ed exercizis per
scolar la vusch, dumondas dals stils
da chantar e movimaints chi toccan
hozindi eir pro’l chantar e pro ün cor.
Ün’ulteriura tematica es la ritmica e’l
management da cors, chi’s drizza in
),+/'"#2$ '$ .2*%&(3-10 ! !$
spezial als presidents dals cors o als
commembers da la suprastanza. Infuormaziuns
ed annunzcha: www.
buendner-choere/anmeldung.ch obain
tel. 081 920 23 21.
Reklame
RTR tschertga
LA CHANZUN
RUMANTSCHA
LA PRESELECZIUN
en il Radio Rumantsch
19–30 d’october 2009
14.00 e 19.00
www.rtr.ch
POSTA LADINA
Concert da Linard Bardill e Pippo Pollina
«Caffè Caflisch» a Scuol
Ils duos chantautuors Linard
Bardill e Pippo Pollina as
cugnuoschan daspö 23 ons ed
han concertà fingià suvent
insembel. Els han preschantà
a Scuol lur program «Caffè
Caflisch».
(anr/bcs) Linard Bardill es nat dal
1956 a Cuoira. Davo las scoulas popularas
e’l gimnasi ha el stübgià teologia
ed ha barattà dal 1986 la chanzla
cul palc. Hoz viva el a Scharans.
Pippo Pollina es nat dal 1963 a Palermo,
es emigrà in Svizra e viva a Turich.
Bardill e Pollina as sun gnüts a
cugnuoscher dal 1986 a Lucerna. Pollina
sco musicant sün via e Bardill sco
student. Pollina s’algorda: «Linard ha
subit tscherchà il contact cun mai: El
ha dit ch’el saja eir chantautur. Però
quai pretendan blers». Ün pêr mais
plü tard sun els its sün turnea cul program
«I nu passaran». Ün program
cun temas fich brisants sco rassissem,
faschissem, fos patriots, ödiaders dad
esters ed oter plü. Els laivan provochar
e dar da pensar e Pollina savaiva
fich precis da che cha’ls texs trattan:
«ziemlich bandiera rossa», ha’l
manià. Intant es Pollina eir ün emigrant
ed abita in Svizra. Duos chantautuors
chi s’han chattats per cas e
s’adattan musicalmaing fich bain ün a
tschel.
Program «Caffè Caflisch»
«Cur ch’eu abitaiva amo a Palermo
d’eir eu suvent in meis temp da stüdis
aint il ‘Caffè Caflisch’ ingio chi’s chattaivan
artists da tuot gener ed eir politikers.
I’s bavaiva vin, whisky obain
ün capuccino», ha quintà Pollina als
audituors a Scuol. In üna chanzun
vain quai amo precisà. «Capuccino va
bene se è un Caflisch». Il program
quinta da Christian Caflisch da Trin
chi’d es emigrà ed ha fundà dal 1900 a
Palermo il «Caffè Caflisch». Ün cafè
chi vaiva ün fich bun nom e scha Pollina
tuorna minchatant a chasa schi
va’l suvent aint il Caflisch. «Quello
giusto, il vair gust talian». Bardill e
Pollina sun daspö la mità da schner
cun lur program sün turnea tras tuot
la Svizra.
Chanzuns nouvas e veglias
Al principi dal concert da gövgia
passada illa sala cumünala a Scuol ha
Pollina dumandà al public: «Chi da
vus sa rumantsch? Öööö tants da la
Pro spezia rara». Na be las chanzuns
chi vegnan interpretadas cun grond
savair e cun bler cour, ma eir ils texts
tanter las chanzuns sun bain ponderats
e garnits cun sal e paiver.
«Tutto se ne va», «Il bös-ch rumantsch»,
«Caminando» e bleras
otras chanzuns han chattà la simpatia
dal public in sala. Las chanzuns sun
gnüdas accumpagnadas cun duos gui-
tarras e per part al clavazin electronic
– chanzuns cun temas multifaris e cun
texts fich commovents chi van a cour.
Per exaimpel la chanzun d’amur cha
Bardill ha scrit per seis uffant: «Ingio
cha tü vivast sün tuot tias vias,
mi’amur es adüna pro tai».
Per Bardill sco eir per Pollina sun
ils texts da lur chanzuns fich importants.
«Eu laiva müdar üna da mias
chanzuns e tilla adattar ad hoz, qua
m’ha dit üna duonna quai nu
das-chast far. Eu n’ha reflettà e sun
gnü a la conclusiun ch’ella vaiva radschun.
Quella chanzun es nada quella
jada culs sentimaints da quel mumaint
e sto restar uschea. Nus chan-
tautuors stain muossar respet invers
nossas aignas chanzuns», ha intunà
Pollina.
Id es stat üna sairada cun chanzuns
d’amur ma eir cun tocs influenzats
dal jazz.
Linard Bardill e Pippo Pollina a chaschun da lur concert da gövgia passada a
Scuol. fotografia: Benedict Stecher
Göri Klainguti ha prelet venderdi passà illa Grotta da cultura a Sent.
fotografia: Benedict Stecher
Sairada litterara cun Göri Klainguti
Trics e striöm
Göri Klainguti da Samedan
ha prelet venderdi passà our
da sias ouvras illa Grotta
da cultura a Sent. Il public
inchantà ha giodü prelec-
ziuns e raquints da tuot gener
in puter.
(anr/bcs) «Minch’ingiavinera tscher-
cha üna soluziun. Minchatant s’haja
la soluziun avant co l’ingiavinera e
suotsura. Eu n’ha adüna fingià gnü
gugent trics e striöm», uschè ha cu-
manzà Klainguti la sairada a Sent.
Sco ch’el ha tradi a las visitaduras e’ls
visitaduors ha el cumanzà fingia sco
mat a scriver istorgias e’s laschar fascinar
da striöm. Sias ouvras ch’el ha
scrit ill’età tanter 15 e 20 ons sun gnüdas
publichadas i’l cudeschin «Raschladüra».
«Cur ch’eu n’ha gnü temp,
quai deira a militar, n’ha eu realisà
mia prüma publicaziun chi’d es intant
exausta», ha’l tradi cun ün rier. El nun
ha provà dad ir cun sias istorgias e raquints
la via simpla dimpersè ha
tscherchà da far quai oter co blers da
seis collegas autuors.
Tscherchar l’insolit
In ün’istorgia davart la chatscha
quinta’l: «A chatscha, sün chamonna
dalönch davent da la civilisaziun
eschan rivats, meis ami ed eu, stan-
guels morts ed eschan its bod a cuz. Il
Tschlin
Da tuotta sorts s-charpas
(anr) Per l’ündeschavla jada as
chattan duonnas a Tschlin per celebrar
ün spectacul in l’insaina da
s-charpas. Quist on vain cumbinada
l’occurrenza cun üna prelecziun litterara.
Frieda Fölmli deriva d’üna famiglia
da chalgers illa regiun dal Napf. Fingià
daspö divers ons vain ella in En-
giadina Bassa a Tschlin a preschantar
da sias s-charpas: Ch’ella haja per
tuot ils peis – eir per quels plü problematics
– la dretta s-charpa, haja nom
illa comunicaziun da pressa, «l’este-
tica vain cumbinada cul comfort.»
Dad Arche a Think ed Ecco, Vabene,
Hartjes, Kandahar etc., a las duonnas
interessadas spetta üna tscherna da
bundant 400 pêra s-charpas illas gron-
dezzas da 35 fin 43 per provar aint e
congualar. A l’ündeschavla occurrenza
in l’insaina da s-charpas in dumengia,
ils 1. november, in sala polivalenta
a Tschlin vain sporta eir üna ma-
tinée litterara.
di davo a las tschinch a bunura suna
parti per rivar sül far di sün meis post:
Sumbrivas as transmüdan in tschüchas
e craps, ingün sulai schabain chi sarà
sgüra duos fin trais uras ch’eu sun davent
da chamonna. Ün curius s-chür
chi prouva da far gnir il sgrischur. La
panica nu resta adüna listess intensiva.
Eu nu sbattaiva e nu vaiva neir
baivü massa bler. Ha la terra bandunà
la gravitaziun? Üna s-chürdüm pesanta.
Es alch suotsura cun meis
ögls?» Dumondas chi fan dvantar ün
istorgia interessanta.
Ün’otra fuorma da scriver cha
Klainguti ama es il palindrom. Voul
dir frasas chi’s po leger da davant inavò
e suotsura. Per exaimpel: Man-
graps = Spargnam. «Eir disegns chi’s
po verer da duos varts chi muossan
d’üna vart il cheu d’üna vacha e schi’s
volva il disegn as vezza il cheu d’üna
duonna m’han adüna fascinà», ha’l
tradi. In ün’istorgia quinta’l a seis ami
che chi’s sto far per quintar ün bun
stincal. «Fintant chi crajan cha tü cu-
gnuoschast la pointa nu po ir nüglia
suotsura».
Klainguti ha il dun da quintar fich
viv e da chattar la punt tanter istorgias
e sias externaziuns tanter las
istorgias. Divers han fat quella saira
surasèn quant bel cha l’idiom puter
sa esser. Eir il contact cul public es
üna da sias varts fermas. La sairada
nu d’eira planisada precis ed ha laschà
spazzi per surpraisas.
La famiglia da chalgers Fölmli da
Menznau ha üna tradizun daspö 100
ons. Al principi da l’ultim tschientiner
d’eira Anton Fölmli in gir i’l territori
dal Napf a cumadar s-charpas e
crear nouvas. Frieda Fölmli maina
uossa la firma «gangart», cun butia ed
ufficina da chalgera. A chaschun dal
giubileum dals chalgers Fölmlis ha
scrit Judith Arlt il cudesch «Die Fölmlis
– Eine Schuhmacherfamilie», i’l
qual ella preschainta la famiglia e’l
svilup da la lavur da chalger. L’autura
ha fat adöver da la libertà litterara e
cumbinà fats e ficziun. Ella prelegiarà
in dumengia a las 11.00 our da sia
ouvra. Davo l’aperitiv daja lura pro
«Chez Franz et Angelo» ün bun giantar
(reservaziun 081 866 36 76).
Il spectactel cumainza in dumengia,
ils 1. november, a las 10.00 – 15.00 in
sala polivalenta da Tschlin. A las
11.00 prelegia Judith Arlt our da seis
cudesch. La prelecziun düra 20 fin 30
minuts.