POKOLENIE STALOWOWOLSKIE [pdf] - Radio Katowice SA

V Festiwal MMMM
od lewej: Anna Oberc, Maria Wiktoria Hübner, Paweł Buczyński, Wiesława Garr, Paweł Szymański,
Joanna Wnuk, Barbara i Eugeniusz Knapikowie, Krzysztof Droba, Aleksander Lasoń, Stalowa Wola 1979
P
rzestrzenią wyróżnioną w twórczości Andrzeja Krzanowskiego jest muzyka z udziałem akordeonu
w utworach solistycznych i kameralnych, choć nie tylko, bo przecież eksponowane miejsce ten
instrument zajmuje także w utworach symfonicznych, jak w Studium I na akordeon i orkiestrę,
I Symfonii czy Koncercie na orkiestrę. W katalogu twórczości Andrzeja Krzanowskiego wyróżniają się
numerowane utwory o wspólnym tytule. Nie chodzi tu o dwie symfonie – między wizjonerskim monumentem
Pierwszej, napisanej na zakończenie studiów w 1975 roku, a skameralizowanym liryzmem Drugiej
na 13 instrumentów smyczkowych z roku 1984 trudno widzieć bliższe pokrewieństwa. W latach 1973–1978
powstaje pięć samodzielnych Studiów na jeden, dwa i pięć akordeonów, nadto Pierwsze – na akordeon
i orkiestrę. Utwory te jednak wtopione są w bogatą twórczość akordeonową tak o charakterze koncertowym
(Od Chorału czy Ody na akordeon solo po Alkagran na pięć akordeonów), jak i użytkowym czy
dydaktycznym, zebraną w sześciu Księgach akordeonowych wydanych w latach osiemdziesiątych przez
Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Równolegle ze Studiami – w latach 1973–1977 – powstaje cykl pięciu Audycji: I, II i IV na recytatora, taśmy
i solistów, w III skład instrumentalny znacznie się poszerza (m.in. o dwa akordeony gitarę elektryczną
i sześciu perkusistów), całość poszerzona jest o warstwę wizualną, V – trwająca około 90 minut – otrzymuje
postać „meta opery” multimedialnej w 20 scenach z udziałem aktorów, tancerzy, mima, z użyciem
warstw filmowych, muzyki nagranej na taśmach a nawet zapachów i elementów happeningu. W 1978 roku
kompozytor opracował półgodzinną Suitę koncertową z tej Audycji, całość dopełnia Audycja VI umieszczona
w niniejszym zbiorze. Tak, jak w Studiach podmiotem jest instrument – akordeon, tak w Audycjach
relacja między słowem mówionym, tekstem recytowanym (w Audycji VI przeważnie, choć nie tylko śpiewanym)
a muzyką go dopełniającą.
12–13
W latach 1984–1988, a więc praktycznie w ostatniej fazie krótkiego życia Andrzeja Krzanowskiego na szczególną
uwagę zwraca cykl dziewięciu Reliefów – trzy na akordeon solo, jeden na organy, jeden na wiolonczelę,
jeden na akordeon i perkusję, jeden na sopran i dzwony rurowe, jeden na taśmę komputerową i w końcu
ostatni – przedstawiony w niniejszej antologii – na kwartet smyczkowy i taśmę komputerową. Można
powiedzieć, że jest to rodzaj nowych, pisanych już na innym etapie rozwoju artystycznego „studiów”.
No i – last but not least – trzy numerowane kwartety smyczkowe (w tym Pierwszy w dwóch wersjach),
kwartet z sopranem solo (Auducja VI), kwartet z taśmą komputerową (Relief szkocki) oraz wersja B
Reminiscenzy na kwartet smyczkowy.