SURET-SİZ

11) İnternet, You Tube paylaşım
sitesinde de gösterimini
bulabileceğiniz bu film iki parça
toplam 15 dakikadır
12) Burhan Doğançay’la 1990
yılında New York taki evinde
yaptığımız banda kayıtlı bir
söyleşide göz yaşları içinde
memuriyetin güvenli sularından
bağımsız sanatçı hayatına
atıldığında ödediği bedelleri ve
çektiği sıkıntıları anlatmıştı.
Bargeman 1908, Nudes in the Forest, 1909-1910, La portie
de cardes 1916, Le elements mecaniques, 1918-23 Fernand
Leger’nin mekanik parçaların ışıltısına olan hayranlığını
gösteren dünya müzelerine dağılmış başlıca yapıtlardır.
Fernand Leger, modern dünyayı ifade etme yollarından biri
olarak, makine estetiğine bağlığını, 1923-24 yıllarında Man
Ray ile birlikte çektiği, La Ballet Mechanique isimli filimle
de gösterir. Sanat tarihinin ilk avangart filmi, adeta kübistlerin
figür analizleri sonucu dağılan figürün yeni bir sentezle
biraraya gelişini temsilen, Charlie Chaplin’in parçalanarak
yeniden şekilden şekile giren imgesiyle biter. 11 Bu film 1935
yılında Charlie Chaplin’in Le Tems Modern de makinaların
temsil ettiği kapitalist üretimde artı değeri tanımlayan, makine
estetiğinin hakim olduğu son sessiz filminin habercisi gibidir.
Cezanne dan bu yana tabiatı geometrik analizlerle görmenin
makine estetiğine vardığı nokta Kazimir Malieviç’in de ilgisini
çekmiştir. Tahta rendeleyen adam, The knifegrinder 1912,
Boy 1928-1932, Mover 1932, bu anlayışın ürünleridir.Bu konik
kıvrımlara Burhan Doğançay sahip çıkarak, çağdaş duvar
estetiğiyle sanat tarihini buluşturma çabalarına 1970li yıllardan
bu yana da bir hayli merhaleler katetmiştir. 1990’lara doğru,
Perfect Curls 1986, Rolling Yellow 1987, Kaleidoscopic Women
Want 1987, gibi resimleri, Burhan Doğançay’ın tüm dünyada
orijinal bir sanatçı olarak selamlanmasına sebep olur. 12
Burhan Doğançay, diğer öncü Türk sanatçıları Şemsi Arel,
Abidin Elderoğlu gibi çağdaş olma yöntemlerinde, geleneksel
sanatları da resmine dahil etme isteklerini de katar. Yine New
York ta ikamet eden çağdaşı Erol Akyavaş gibi ve sanatta
orjinalite, doğu-batı çelişkileri ekseninde, kültür tarihimizde
1950 lere kadar uzanan tartışmaları 1970li, 1980li yıllara taşır.
Double Happiness 1980, Little Homage to Calligraphy 1985,
Calligraphy 1986 gibi çalışmalarında geleneksel sanat, çağdaş
formların gölgesi olarak ifade edilmiştir. Gölge yüzeyde,
çağdaş olan derinliktedir. 1985 yılına tarihlenen isimsiz bir
eserinde (101,6X101,6 cm) gölge, yüzeyde olan (geleneksel),
derinlikte ifade edilen çağdaş neredeyse birbirine eşit
değerde renk tonlarıyla temsil edilir. Derinlikte olan bir hayli
yüzeyde olana yaklaştırılarak yanılsama alanından çıkarılmış
geleneksel olansa koyu espastan kurtarılarak aydınlık bir
fezada daha kuvvetle temsil edilmiştir.
| 9